Telif Hakkı Sahibi: ANKARA
|
|
- Yildiz Abdil
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 2011
2 Telif Hakkı Sahibi: TC Sağlık Bakanlığı Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü, 2011 Tüm hakları TC Sağlık Bakanlığı Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü ne aittir Kaynak gösterilmeksizin alıntı yapılamaz 5446 sayılı yasa gereği Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü nün onayı olmaksızın tamamen veya kısmen çoğaltılamaz ISBN NO Baskı : : AG DESIGN Tel :: Faks:: info@agtanitimcom wwwagtanitimcom Grafik Tasarım : Kapak Tasarım : Efe ALPAY ANKARA
3 TÜRKİYE DE MEDİKAL TURİZM HAZIRLAYANLAR Dr Dursun AYDIN Prof Dr Nevzat AYPEK Yrd Doç Dr Cemalettin AKTEPE Yrd Doç Dr R Pars ŞAHBAZ Öğr Gör Sıddık ARSLAN EDİTÖR Enginer BİRDAL 3
4 4
5 İÇİNDEKİLER / INDEX ÖNSÖZ 9 SUNUŞ11 YÖNETİCİ ÖZETİ 13 ÖZET 17 GİRİŞ 19 TÜRKİYE DE MEDİKAL TURİZMİNİN GELİŞİMİ 22 EN ÇOK HASTA ÇEKEN BRANŞLARA GÖRE MEDİKAL TURİZMİN GELİŞİMİ 23 TÜRKİYE DE MEDİKAL TURİZM ENVANTERİ 29 TÜRKİYEYE GELEN SAĞLIK TURİSTLERİNİN ÜLKELERİNE GÖRE DAĞILIMI 30 YABANCI HASTALARA SAĞLIK HİZMETİ SUNUMUNDA KAMU HASTANELERİNİN ROLÜ 39 TURİZM VE SAĞLIK SEKTÖRÜNDE DEVLETİN ARTAN GÖREVLERİ 41 BAZI İLLERE GÖRE HİZMET BİRİMLERİNE GELEN ÜCRETLİ HASTA DAĞILIMLARI 54 SONUÇ 57 KAYNAKÇA 59 MEDICAL TOURISM IN TURKEY 61 FOREWORD 63 PRESENTATION 65 EXECUTIVE SUMMARY 67 ABSTRACT 71 INTRODUCTION 73 DATA ON HEALTH TOURISM IN TURKEY 77 DEVELOPMENT OF MEDICAL TOURISM BY THE LEVEL OF BRANCHES ATTRACTING PATIENTS MOST 78 MEDICAL TOURISM IN TURKEY 83 THE RANGE OF HEALTH TOURISTS COMING TO TURKEY BY COUNTRIES 84 5
6 CONCLUSION 93 REFERENCES 95 MEDIZINISCHER TOURISMUS IN DER TÜRKEI 97 VORWORT 99 PRÄSENTATION 101 MANAGER ZUSAMMENFASSUNG 103 ZUSAMMENFASSUNG 107 EINFÜHRUNG 109 DIE ENTWICKLUNG DES MEDIKALISCHEN TOURISMUS IN DER TURKEI113 DIE ENTWICKLUNG VON MEDIKALISCHEN TOURISMUS NACH DER ABTEILUNGEN, DIE AM MEISTEN PATIENTEN ANZULOCKEN114 DER BESTAND DES MEDIKALISCHEN TOURISMUS IN DER TURKEI 121 DIE VERTEILUNG DER GESUNDHEITSTOURISTEN IN TÜRKEI NACH LÄNDERN 122 DER ABSCHLUSS 131 DIE REFERENZEN 133 МЕДИЦИНСКИЙ ТУРИЗМ В ТУРЦИИ 135 ПРЕДИСЛОВИЕ 137 ПРЕДИСЛОВИЕ 139 РЕЗЮМЕ 141 ПРЕДИСЛОВИЕ 145 ВВЕДЕНИЕ 147 РАЗВИТИЕ МЕДИЦИНСКОГО ТУРИЗМА В ТУРЦИИ 150 РАЗВИТИЕ МЕДИЦИНСКОГО ТУРИЗМА ПО НАИБОЛЕЕ ВОСТРЕБОВАННЫМ ПАЦИЕНТАМИ МЕДИЦИНСКИМ СПЕЦИАЛЬНОCТЯМ 151 НАУЧНО-ИССЛЕДОВАТЕЛЬСКАЯ ИНВЕНТАРИЗАЦИЯ МЕДИЦИНСКОГО ТУРИЗМА В ТУРЦИИ 157 6
7 РАСПРЕДЕЛЕНИЕ МЕДИЦИНСКИХ ТУРИСТОВ ПО 158 ВЫВОДЫ 167 ИСТОЧНИКИ
8 8 Prof Dr Recep AKDAĞ Sağlık Bakanı
9 ÖNSÖZ Sağlık Bakanlığımız tarafından 2003 yılında açıklanan Sağlıkta Dönüşüm Programı nda yer alan en önemli hedeflerden biri de güçlendirilmiş temel sağlık hizmetleridir Bu çerçevede Türkiye deki sağlık kuruluşları; alt yapı, teknoloji, hijyen, egitimli personel, hekimsel yeteneklerde her geçen gün standardlarını yükseltmektedir Medikal turizm, henüz tüm dünyada yeni olduğu gibi, Türkiye için de yeni bir kavram ve yeni bir çalışma alanıdır Kısa bir geçmişi olmasına rağmen, sektörün tüm paydaşlarının dikkatini çeken medikal turizm, Türkiye nin önüne yeni fırsatlar sunmaktadır Bu fırsatların değerlendirilmesi ve ülke ekonomisine kazandırabileceklerini göz ardı etmeden, bu alanda gerek akademik, gerekse de kamu ve özel sektörün ilgisini canlı tutmak önemli bir adım olarak değerlendirilmelidir Bu anlamda, Sağlık Bakanlığı nın ilgili birimlerinin elde ettigi verilere dayalı olarak yapılan bu ilk çalışma, Türkiye de medikal turizmin geleceğini aydınlatması ve yönlendirmesi amacıyla da önemli bilgiler sunmaktadır Türkiye, turizm çeşitliliği anlamında; tarihsel, dinsel, alışveriş, spor, iş olanakları, eğlence, tatil, sağlık gibi bir çok turizm birleşenini yaygın olarak hizmete dönüştürmüş ve bu alanların birçoğunda da dünyada bir marka değeri oluşturmuştur Günümüzde en çok turist çeken ülkeler arasında 7 sırada olmamız tesadüf değildir Doğru aktörlerle, zamanı, eforu ve ekonomik imkanları boşa harcamadan güç birliği ile hareket edilmesi medikal turizmde de başarının yolunu açacaktır Bu çalışmada da görüleceği üzere; saç ekimi ve estetik operasyonlar, göz tedavileri, tüp bebek uygulamaları medikal turistlerin ülkemizi tercih ettikleri tedavilerde ilk 3 sırayı oluşturmaktadır Bunların dışında; plastik ve estetik cerrahi, açık kalp ameliyatı, deri hastalıkları, check-up, kanser tedavileri, kulak burun boğaz, diyaliz ve kalp-damar cerrahisi, jinekoloji, tümör ameliyatları, beyin cerrahisi, ortopedi ve diş gibi hemen her branşta gelen yabancı hastalar, gerek düşük maliyet, gerekse yüksek kalite ve teknoloji standardları nedeniyle Türk hastanelerini tercih etmektedirler Ülkemizdeki sağlık kuruluşlarının sunduğu reel sağlık hizmetlerinin dünyadaki tıp turizmi hareketinde payını yaratmak ve geliştirmek için devlet kuruluşları, sivil toplum örgütleri, aracı kuruluşlar ve medikal turizmi geliştirilmesinde rol oynayacak tüm kuruluşlar ile ortak bir çalışma platformu oluşturmak ve bu platformu her geçen gün adım adım genişletmek en önemli hedefimiz olmalıdır Sayısal olarak ülkemizdeki tıp turizminin genel bir özetini yapan ve ilk olma özelliği ile de büyük önem arz eden bu çalışmada emeği geçen tüm arkadaşlara teşekkür ederim Prof Dr Recep AKDAĞ Sağlık Bakanı 9
10 10 Prof Dr Nihat TOSUN Müsteşar
11 SUNUŞ Ülkemizde; Sağlıkta Dönüşüm Programına paralel olarak sağlık turizmi hızla gelişmeye başlamıştır Bugün özel ve kamu hastanelerimizde, batıyla rekabet edebilecek seviyede kaliteli sağlık hizmeti sunulmakta Birçok hastanemiz yüksek teknoloji ve nitelikli insan gücüyle hizmet vermektedir Ülkemizde özellikle de Ankara, Istanbul, Izmir, Antalya ve Adana gibi illerimizdeki sağlık kurumlarımız yurtdışından çok sayıda yabancı hasta kabul etmekte ve tedavilerini yapmaktadır Özel sağlık sektörü son yıllarda hızla gelişmiş ve mükemmel tesisler açılmıştır Bugün 45 sağlık kuruluşumuz uluslararası akreditasyona sahiptir Ülkemizde her yıl i aşkın yabancı hasta hastanelerimizde tedavi olmaktadır Sağlık Bakanlığımızın başlattığı Sağlıkta Dönüşüm Programı na parelel olarak kaliteli, uzmanlaşmış, hızlı ve ekonomik sağlık hizmetlerimiz sınırlarımızı aşmış farklı ülkelerdeki doktor ve hastaların dikkatini çeker hale gelmiştir Bir zamanlar ülkemizden batı ülkelerine her yıl binlerce insan tedavi olmak amacıyla giderken günümüzde bu rakam neredeyse yok denecek kadar azalmıştır Bu çalışmada da görüleceği üzere ülkemize özellikle Kardiyovasküler Cerrahi, Onkoloji, Beyin Cerrahi, Ortopedi, Plastik ve Estetik Cerrahisi, Göz ve Diş Tedavileri çok ön plandadır Batı ülkelerinde hasta bekleme süresinin çok uzun olması, sağlık hizmetlerinin pahalı ve sigorta kapsamları daralmaya başlaması bu alanda Türkiye yi cazip ve avantajlı konuma taşımıştır Afrika ve doğudaki komşu ülkelerimizin bir çoğunda kaliteli sağlık hizmeti, yetişmiş insan kaynağı ve ileri teknoloji yok denecek kadar azdır Bu sebeplerle ülkemize sözünü ettiğimiz yakın coğrafyadan birçok hasta tedavi amaçlı olarak gelmektedir Medikal turizmde özel sağlık sektörü lokomotif bir rol almaktadır Medikal turizm hizmetlerinin %95 ini özel sağlık sektörü sunmaktadır Ancak kamu hastanelerine de yabancı hasta gelmektedir Özellikle Turistin Sağlığı Kapsamında, Acil Sağlık Hizmetini özel sektörden alamadıkları bölgelerde ve süreçlerde kamu hastanelerinin rolü çok önem arz etmektedir Bunun yanı sıra Sağlık Kampüsleri nin faaliyete geçmesiyle birlikte özellikle Ankara ve Istanbul da birçok yabancı hasta başvurusu kaçınılmaz olacaktır Bu çalışmadaki sonuçlara ve süreçlere baktığımızda ülkemizde tıp turizminin hızla geliştiğini görüyoruz Sağlık Bakanlığı olarak gerekli her türlü altyapı ve mevzuat çalışmalarımızı gelişen bu yapıya uygun hale getirmek üzere başlatmış bulunuyoruz Sağlık Turizmi Koordinatörlüğü de bu amaçla kurulmuştur Sağlıkta Dönüşüm Programı sonrasında hem kendi vatandaşlarımıza hem de dünyanın her yerindeki hastalara en mükemmel ve ekonomik sağlık hizmetini sunarak Türkiye yi tıp turizminde ön sıralara taşıyacağız Şunu da belirtmeliyiz ki, sağlık turizmi alanında bugüne kadar ne dünyada ne de Türkiye de profesyonel anlamda sağlık turistini takip edecek kayıtlar tutulamamıştır Bu yıldan itibaren Sağlık Turizmi Koordinatörlügümüz bu konuda kayıt ve istatistiki çalışmalarını itina ile yapacak, elde edilecek veriler eşliğinde sağlık hizmet kalite stantardları her geçen gün yükselecektir İlk olma özelliği taşıyan bu çalışmada sadece tıp (medikal) turizmi değerlendirilmiştir Önümüzdeki günlerde, benzeri şekilde termal turizm ve yaşlı turizminde de araştırma ve çalışmalar yapılacağını şimdiden söyleyebiliriz Sağlık Turizmi Koordinatörlüğümüze ve emek veren tüm arkadaşlara teşekkür ederim Prof Dr Nihat TOSUN Müsteşar 11
12 12
13 YÖNETİCİ ÖZETİ Büyük bir potansiyele sahip olduğuna inandığımız medikal turizmin son üç yılındaki gelişmeyi ortaya koymayı amaçlayan bu çalışma Türkiye deki sağlık turizmini de anlamamıza ışık tutacaktır Sağlık turizminin bir alt dalı olarak da değerlendirilen, bazı çalışmalarda medikal turizm olarak adlandırılan tıp turizminin dünyadaki potansiyeline ve gelişme sürecine bakıldığında, ilerleyen yıllarda önemli düzeyde küresel bir rekabet ortamının olacağı düşünülmektedir Bu doğrultudan hareketle, Türkiye ye gelen sağlık turistlerinin tedavi amaçlı geldiği branşlar, bu branşların toplam içinde aldığı oranlar, hangi ülkelerin daha çok Türkiye yi tercih ettikleri çalışmada ele alınmıştır Ayrıca, medikal turizm sektörü içinde kamu sektörünün ve özel kesimin toplam içinde aldıkları paylar yıllar itibariyle analiz edilmiştir Özetle, Türkiye de medikal turizminin bir envanteri çıkarılmıştır Diğer ülkelerde olduğu gibi özel sektörün liderliğinde gelişen medikal turizm, uzmanlaşmış hekim sayısının artışı ve çalışma şartlarının yeni gelişmelere adaptasyonu süreciyle, her geçen gün artacak olan medikal turist talebini karşılayacak seviyede olacağı çok açıktır Özellikle özel sektör sağlık kuruluşlarının boş kapasitelerinin de kullanılacağı düşünülürse, bu hastanelerde bir verimlilik artışının olması da muhtemeldir Sektörde küçük bir payla var olmayı amaçlayan kamu hizmetleri ise yeterli hekim, hastane ve alt yapısıyla sektörü destekleyici olarak varlığını hissettirecektir Başta göz hastalıkları olmak üzere önemli bir medikal turizm süreciyle karşı karşıya olduğumuz açıktır Özellikle Göz tedavi ve operasyonlarının sosyal güvenlik kurumları ve özel sağlık sigortalarınca ödenmemesi nedeniyle, önemli bir büyüme potansiyeline sahip göz tedavisi amaçlı gelen sağlık turistlerinin önemini gözden kaçırmamak gerekmektedir Diğer taraftan bazı hizmetlerin kendi ülkelerinde sigorta kapsamında olmaması ve kendi ülkelerindeki uzun bekleme listeleri medikal hastaların Türkiye yi tercih etmelerinde önemli etkenlerdendir Medikal turizm hastalarının hastane tercih etme nedenleri incelendiğinde ise hastanenin ünü ve fiyat faktörlerinin en çok etkileyen faktörler olduğu, önceki hastaların tavsiyesi ve tutundurma faaliyetlerinin etkinliğinin de üst sıralarda yer aldığı ifade edilmektedir Mevcut nedenler olarak sayılan; Türkiye de sunulan Sağlık hizmetlerinin kalitesi, maliyetlerin diğer ülkelere oranla ekonomik olması, iklim koşullarının uygunluğu, tatil fırsatlarının çokluğu, kısa bekleme süreleri, uzman hastane ve yeterli teknolojik donanım sahipliği gibi etkenlerin, günün değişen şartları da dikkate alınarak akademik açıdan geçerliliği ilerleyen çalışmalarda yeniden test edilmesinde yarar sağlayacaktır Özellikle bazı branşlarda gelişen teknolojinin ve alt yapı olanaklarının takip edilip, gelen hastalara sunulması önem arz etmektedir Bu doğrultuda yabancılara sunulan acil sağlık hizmetleri açısından altında kamu sağlık birimlerinin daha etkin rolü gereklilik arz etmeye başlamıştır Devlet, sağlık turizmi alanında zaten bir düzenleyici olarak vardır Bu varlığını daha etkin ve standart hale getirmelidir Bu amaçla yeni düzenlemeleri ve standardları bir an önce oluşturmalı ve takipçisi olmalıdır Sadece özel sektörün değil, kamu hastane ve diğer birimlerinin hizmet ettiği hasta sayısı her geçen gün artmaktadır Mevcut düzenlemelerin, standartların ve mevzuatın yeni eğilimler çerçevesinde güncellenmesi ve geliştirilmesi sektördeki kamu hizmetlerinin varlığının bir gereğidir 13
14 Yabancıların, özel hastanelerin yanı sıra kamu hastanelerinde de artan sağlık hizmeti talebi, devletin sosyal devlet olmasından kaynaklanan görevlerini de artırmaktadır Özellikle kamu hastane ve diğer birimlerine acile başvuran yabancı uyruklu hasta olarak artan girişlerin varlığı, devletin bu alanda hizmet sunucu olarak da bulunmasını zorunlu kılan önemli bir nedendir Çeşitli amaçlarla Türkiye de bulunan ve her geçen yıl ülkemizde kalış süresi artan yabancı turistlerin sağlık sorunlarını karşılamak devletin bir görevidir Dolayısıyla ister turist olarak, ister tıbbi bir hizmet alma amacıyla yurdumuzda bulunan her yabancının ihtiyaç duyduğu sağlık hizmeti sosyal devlet olma ilkesine bağlı olarak verilmelidir Zaten çeşitli ikili ve çok taraflı uluslararası anlaşmalar gereği yabancı ülkelerden sayıları sınırlı da olsa yabancı hastalar kamu hastanelerine gelmektedir Riskli, karmaşık tıbbi vakalarda gerekli olan teçhizat ve hekime sahip olan kamu hastaneleri, gelen bu hastalara cevap verebilecek kapasitede olmalıdır Gelen bu hastaların sayılarındaki artış Türkiye nin küresel anlamda artan önemine paralel olarak yükselme eğiliminde olacaktır Türkiye de tedavi olmak isteyenlerin sayısındaki bu yükselmede, kamuda sunulan sağlık teknolojik ve hekimsel hizmet kalitesindeki artışın önemli bir payı vardır İlerleyen süreçte Türkiye nin sağlık turizminde önemli bir cazibe merkezi olması hedeflenmektedir Bu amaçla hareket edildiğinde talep edilen noktalarda kamu hizmetlerinin yeterli ve yetkin olması zorunluluktur Bunu sağlamak için şimdiden gerekli önlemlerin alınması ve yatırımların gerçekleştirilmesi sağlanmalıdır Sağlık yatırımların gerçekleştirilmesinde devletin ayırdığı kamu kaynaklarının yanı sıra, Türkiye ye sağlık hizmeti almak amacıyla gelen yabancı turistlerin ödedikleri tedavi ücretlerinin de katkısının sağlanması gerekmektedir Her geçen gün artan kamu sağlık harcamalarını karşılayabilmek ve aynı zamanda yeni yatırımların finansmanını sağlayabilmek için sağlık turizmi geliri de ilave bir kaynak olacaktır Bu amaçla Sağlık Bakanlığı yabancılara sunulan sağlık hizmetlerinin fiyatlandırma politikalarını değiştirerek karlılık odaklı çalışmaları yapmaktadır Yıllar itibariyle tıbbi turizmin gelişimi Türkiye için umut verici olarak değerlendirilebilir Gerek özel sektör için gerekse de kamu hizmetleri için dünya pazarında rekabet gücü elde edebileceğimiz bir sektör olarak yatırımlarımızın devamı önem arz etmektedir Bazı dallarda (Göz, kardiyoloji ve onkoloji -cerrahi operasyonları) Türkiye nin maliyet avantajı nedeniyle uluslararası rekabet düzeni içinde bir adım önde olmamızı sağlamaktadır Bütün bunlara rağmen Sağlık turizmi yarışına yeni başlıyor olmamız, almamız gereken önlemler, gerekli standartların oluşturulması ve hemen yapmamız gerekli faaliyetler için çok zamanımızın olmadığı gerçeğini de beraberinde getirmektedir Özel sektör yatırımlarının özellikle ülkenin belirli bölümlerinde gerçekleşmesi, diğer bölgelerde kamu hizmetlerini yalnız bırakmaktadır Halbuki sınır kapısı olan her ilde ve yabancı girişleri ve konaklamaları olan diğer illerde kamu hastane ve sağlık birimleri sağlık hizmetini veren tek birim olmaktadır Bu durum her yerde gezip tatilini geçiren yabancıya sunulacak sağlık hizmeti açısından çok önemli bir güvencedir Diğer yandan, mevcut kapasite kullanım oranlarımızı ya da yatak doluluk oranlarımızı artırmanın bir başka yolu da yine yurt dışından gelen hasta sayısının artmasıdır Gerekli yatırımların olması ve artan talebe bağlı olarak ortalama kalış sürelerinde ve yatak devir hızındaki artış, mevcut maliyetlerimize olumlu etki yapacak ve gelirlerimizde kısmen de olsa katkı sağlamak mümkün olabilecektir 14
15 2008 yılından bugüne kadar geçen sürede artan sağlık turizmi potansiyelimize parelel olarak, toplam yabancı hastaların kamu hastanelerinde tedavi olan toplam popülâsyona oranı 2008 yılında 0,0003, 2009 yılında 0,0004 ve 2010 yılında ise 0,0005 olarak hesaplanmıştır Başka bir ifadeyle kamu hastanelerine toplam başvuru içinde yabancı hasta başvuruları dikkate alınmayacak kadar küçük bir oranda olsa da artış eğilimindedir Bu artan yüzdenin toplam gelire etkisinin yükselmesi için de yeni politika, yatırım ve standartlara ihtiyaç bulunmaktadır Kişi başına düşen yabancı hastadan elde edilen gelirin, yerli hastaya göre karlılığı daha yüksektir Bu fark, aynı hizmeti veren bir sağlık kuruluşu için daha karlı ve etkin bir sağlık hizmeti sunumu demektir Bunun içinde yabancıya sunulan sağlık hizmetini ayırmak ve farklı süreçlerde takip etmek yararlı olacaktır Bu çalışmamızda elde ettiğimiz verilerden haketle, sağlık turizmi ve yabancıya sunulan sağlık hizmeti kapsamında Türkiye nin bir görüntüsünü çıkarmayı hedeflerken, kamu sektörünün sağlık turizmi alanında yeni açılımlara ihtiyaç duyacağını vurgulayacağız Sağlık Bakanlığı nın 16 il merkezinde oluşturacağı Sağlık Şehirleri Projesi çerçevesinde, dev sağlık kampusleri faaliyete geçtiğinde sağlık turizmi kapsamında, sağlık hizmeti sunumunda kamunun görevi daha da artacaktır Kamu hastanelerinin yabancı uyruklu hastalara sağlık hizmeti vermesi uzun vadede özel hastanelere özellikle sağlık turizminin tanıtımı açısında da olumlu yönde etki edecektir Medikal turizmi alanında dünyadaki artan talep ve bu talebin yarattığı ekonomik hacmin yanında Türkiye de mevcut potansiyelini artırmak suretiyle bu pazardan aldığı payın üstüne çıkma isteğindedir Bu anlamda özel sektör yatırımlarının ve ilgisinin yanı sıra kamu kaynaklı sağlık birimlerimizin de belirli bir düzeyde sektöre desteği gerekmektedir Kamu hastanelerinin sahip olduğu kaynaklara ve imkanlara bakıldığında kapasitemizin bu alanda kullanmaya yeterli olacağı görülmektedir İşte bu çalışma, kamu hastanelerine ücreti karşılığı gelen yabancı uyruklu hastalarla ilgili bir analiz olup bunun gerçekten değerlendirilmesi gereken yeni bir yaklaşım olduğunu göstermektedir Sağlık Bakanlığı nın ilgili biriminin elde ettigi verilere dayalı olarak yapılan ilk çalışma olması nedeniyle sonraki çalışmalar için de aydınlatıcı olacaktır Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Sağlık Turizmi Koordinatörlüğü nün 16 Eylül 2010 tarih ve B-10-0-TSH sayılı yazıya istinaden yıllarına ait verilerin kullanılmasıyla gerçekleştirilmiştir Bu çalışmada verilerin toplanmasında desteğini esirgemeyen Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürümüz Sayın Dr Seracettin ÇOM a teşekkürlerimizi sunarım Dr Dursun AYDIN Sağlık Turizmi Koordinatörü 15
16 16
17 TÜRKİYE DE MEDİKAL TURİZM Dr Dursun Aydın (*) Prof Dr Nevzat Aypek (**) Yrd Doç Dr Cemalettin Aktepe (***) Yrd Doç Dr R Pars Şahbaz (****) Öğr Gör Sıddık Arslan (*****) ÖZET Büyük bir potansiyele sahip olduğuna inandığımız medikal turizmin son üç yılındaki gelişmeyi ortaya koymayı hedefleyen bu çalışma, Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Sağlık Turizmi Koordinatörlüğü nün 16 Eylül 2010 tarih ve B-10-0-TSH sayılı yazıya istinaden yıllarına ait verilerin kullanılmasıylagerçekleştirilmiştir Sağlık turizminin bir alt dalı olarak değerlendirilen, bazı çalışmalarda medikal turizm olarak adlandırılan tıp turizminin dünyadaki potansiyeline ve gelişme sürecine bakıldığında, ilerleyen yıllarda önemli düzeyde küresel bir rekabet ortamının olacağı düşünülmektedir Bu doğrultudan hareketle, Türkiye ye gelen sağlık turistlerinin tedavi amaçlı geldiği branşlar, bu branşların toplam içinde aldığı oranlar, hangi ülkelerin daha çok Türkiye yi tercih ettikleri bu çalışmada ele alınmaya çalışılmıştır Ayrıca, sağlık turizmi sektörü içinde kamu sektörünün ve özel kesimin toplam içinde aldıkları paylar yıllar itibariyle analiz edilmeye çalışılmıştır Özetle, Türkiye de sağlık turizminin bir envanteri çıkarılmıştır Çalışma, sağlık turizmi alanında, Sağlık Bakanlığı nın ilgili biriminin elde ettiği verilere dayalı olarak yapılan ilk çalışma olması nedeniyle sonraki çalışmalar için de aydınlatıcı olacaktır Diğer taraftan çalışma kapsamında medikal turizm ve tıp turizmi nin eş anlamlı olarak kullanıldığı ifade edilmelidir Anahtar Kelimeler: Sağlık turizmi, medikal turizm, tıp turizmi, sağlık turisti *Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Sağlık Turizmi Koordinatörü **Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dekanı *** Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi **** Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi ***** Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Öğretim Görevlisi Bu çalışma, Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi ile Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Sağlık Turizmi Koordinatörlüğü işbirliği ile gerçekleştirilmiştir 17
18 18
19 GİRİŞ Tüm dünyada turizm hareketleri önüne geçilmez biçimde artmaya devam etmektedir Dünya Turizm Örgütü (WTO) verilerine göre 2010 yılında dünya turizminin % 67 olduğu ifade edilmektedir Geçen yıl içinde yaklaşık 935 milyon insan farklı nedenlerle turizm hareketleri içinde yer almıştır Bu arada insanoğlunun farklı amaçlarla yaptığı turizm faaliyetlerinin çeşitleri de artış göstermektedir Harcanabilir gelir düzeyindeki artış, ticaret hadlerinin bir çok negatif gelişmeye rağmen artması, kapalı siyasi ve ekonomik sistemlerin dünya ile entegrasyona yönelmeleri dünya turizminin önünün açık olduğunu ispatlar niteliktedir Aşağıda verilen tabloda, dünya turizminin gidişatını görmek mümkündür yıllarında görülen mali ve iktisadi krizlere rağmen artış dikkat çekici niteliktedir Şekil 1: Uluslararası Turizm Hareketleri, (Kaynak: WTO Annual Report, 2010) Uluslararası Turizm Hareketleri, Milyon Tarihin her çağında, farklı nedenlerle turizm faaliyetlerini gerçekleştiren insanoğlu, iktisadi büyümesi ve zenginleşmesine bağlı olarak, turizm faaliyetlerine ayırdığı payı da beraberinde büyütmektedir Bu gelişen sektör içinde, Türkiye de her geçen büyüyen bir pazar payına sahip olarak ağırlığını hissettirmeye başlamıştır Aşağıda verilen tablo Türkiye nin turizmde lider bir ülke olduğunu belgelemektedir Buna göre, dünyada en çok turist çeken 7 ülke olarak sektörün önemli bir oyuncusu olmayı hak etmektedir 19
20 DÜNYADA TURİZM 2009 (GELEN YABANCI TURİST SAYILARI İLK 10) MİLYON 1 FRANSA 74,2 2 ABD 54,9 3 İSPANYA 52,2 4 ÇİN 50,9 5 İTALYA 43,2 6 İNGİLTERE 28,0 7 TÜRKİYE 25,5 8 ALMANYA 24,9 9 MALEZYA 22,1 10 MEKSİK 21,5 Kaynak : World Tourism Organization Report (UNWTO) İnsanları uluslararası turizm hareketlerine yönelten nedenlerden biri de hiç şüphesiz sağlıktır Her ne kadar sağlık amaçlı uluslararası seyahatler günümüzün güncel konusu olsa da aslında bunun temelleri çok eskiye dayanmaktadır İnsanoğlunun tarihin her devrinde şifa aramak adına başka ülkelere veya bölgelere seyahat ettiğine ilişkin bir çok kanıt bulunmaktadır Ancak, günümüzde sağlık amaçlı turizm hareketlerinin geldiği boyut, bu konuya ilişkin çalışmaların detaylandırılmasını gerekli kılmaktadır Dünyada da sağlık amaçlı turizm hareketlerinin yukarıda bahsedilen büyümeye paralel bir seyir izlediğini söylemek doğru bir tespit olacaktır 90 lı yıllardan itibaren dikkat çekici bir şekilde arttığı görülen sağlık turizminin altında yatan gerçek neden tedavi kalitesinin artmasının yanısıra farklı ülkelerdeki uygun tıbbi hizmet fiyatlarıdır 2010 yılında sağlık turizminin pasta büyüklüğü 100 milyar dolar olduğu ifade edilmektedir (Deloitte, Global Survey of Health Care Consumers, 2010) Bu büyük pastayı yaklaşık 30 a yakın ülke paylaşırken, adı geçen çalışmada belirtildiği üzere, yaklaşık 22 milyon insan yaşadığı yerden bir başka ülkeye sağlık amacıyla seyahat etmektedir Burada dikkat çekilmesi gereken bir başka nokta ise, ilgili literatürün incelenmesiyle ortaya çıkmaktadır Cornell (2006), Mugomba ve Danell (2007) yıllarında yayınlanan araştırmalar da sağlık turizminin tüm dünyada büyüklüğünün yaklaşık 20 milyar $ dolaylarında olduğu vurgulanmaktadır Farklı rakamların varlığını kabul etmekle birlikte, 2010 yılında bu rakamın ikiye katlanacağını vurgulamışlardır Halbuki, yukarıda verilen rakamlara bakıldığında güvenilir araştırma kuruluşlarının 2010 yılında sağlık turizmi cirosunun 100 milyar $ olduğunun altını çizmektedirler Başka bir ifadeyle, tahmin edilen artışın yaklaşık 25 katı bir büyüklüğe ulaşılmıştır Dolayısıyla, son beş yıldaki artış beklentilerin oldukça ötesindedir Bu rakamlar sağlık turizminin artış potansiyelinin tahmin edilenden daha büyük olduğu sonucunu hatırlatmaktadır 20
21 Başta bir yönden, sağlık turizminin diğer turizm çeşitlerine göre önemli bir üstünlüğü de ülkeye kazandırdığı katma değerin, ortalama diğer turizm çeşitlerine göre 25 kat fazla getiriye sahip olmasıdır Bu çarpıcı rakam, ilerleyen dönemde bu alandaki rekabetinde habercisi olmaktadır Sağlık turizmi literatürü sağlık amaçlı seyahatleri üç başlık altında toplamaktadır Termal ve spa-wellness turizmi, İleri yaş ve engelli turizmi, ttt Medikal turizm Sağlık turizminin alt başlıklarında biri olan termal ve spa-welness turizmi ile ileri yaş ve engelli turizmi ilerde başka çalışmaların konusu olarak ele alınacaktır Çalışmanın ana konusu olan medikal turizme geçmeden, sağlık turizminin çok önemli bu iki alt başlığına kısaca değinmekte fayda görülmektedir Turizm Bakanlığı (1993), Termal Turizm i; termal suların, çamurların, kaynağın çevresindeki iklim ve doğa şartlarının beraberinde getirdiği faktörlerin, uzman hekimler eşliğinde, fizik tedavi, rehabilitasyon ve egzersiz, psikoterapi, diyet gibi tedavilerle koordineli yapılan kür uygulamalarını kapsayan turizm hareketi olarak tanımlamıştır Bu tanım kapsamında oldukça geniş bir tedavi süreci ifade edilmektedir Dinlenme, kendini daha rahat ve iyi hissetme ihtiyacı nedeniyle aynı zamanda otelcilik hizmetlerini de kapsayacak şekilde termal kaynaklardan yararlanmak adına sağlık turistinin bir başka ülkeye seyahatini ifade etmektedir Diğer taraftan, daha önce teşhisi yapılmış olarak, tedavi olmak, kaplıca ve termal kaynakları kullanmak amacıyla gelen ikinci tür sağlık turistinden ve termal turizminden bahsedilmektedir Termal ve spa-wellness turizmi belki en eski sağlık turizmi çeşidi olarak kayıtlarda rastlanmaktadır İnsanlar şifa bulma için termal su kaynaklarının bulunduğu yerlere gitmişler ve tedavi olmuşlardır 2006 yılı verilerine göre sadece Almanya da yılda 8 milyon insan termal kaynaklarda tedavi veya spa-wellness amaçlı olarak yurtiçi veya yurtdışı seyahat etmektedir Aynı dönemde Kültür ve Turizm Bakanlığı verilerine göre yurt dışından Türkiye ye termal turizm amacıyla gelenlerin sayısı dolayındadır 46 ilde, 200 termal kaynağa sahip tesisle bu rakamların tatmin edici olması mümkün olmadığı gibi, önündeki potansiyeli göstermesi açısından da oldukça dikkat çekici bir durumdur Yaş ortalaması oldukça yüksek, sağlık harcamalarında zorunlu harcamaların arttığı Avrupa ülkeleri bu açıdan potansiyeli yüksek bir pazar olarak karşımızda durmaktadır Bu potansiyelin kullanılması için klimatik avantajlarımızın da sürece dahil olmasıyla ciddi bir ilerleme kaçınılmaz olarak değerlendirilebilir İleri yaş ve engelli turizmi ise, özellikle 65 yaş ve üzeri insanların son yılda artan yaş ortalamalarına paralel olarak bakım gerektiren tedavileri kapsayan bir sağlık turizmi çeşididir Özellikle Batı Avrupa ülkelerinde görülebilecek yaşlı nüfusun toplam nüfusa oranındaki artış bu turizm çeşidi açısından dikkat çekicidir Öyleki, bazı ülkelerde 65 yaş üstü grubun toplam nüfusa oranı %25 lerin üzerine çıkmaktadır Bu gelişme, ileri yaş insanlarının farklı sağlık harcamalarını ve farklı tedavi süreçlerini beraberinde getirmektedir İleri yaş turizmi içinde gezi turları, rehabilitasyon hizmetleri, çeşitli terapiler, bakım evlerinde yaşlıların bakımı ve engelliler için özel geziler ve bakıma dönük tedaviler bu sağlık turizmi çeşidinin alt başlıklarıdır Engelli ve ileri yaşlı nüfusun sağlık amaçlı seyahatleri de daha önce ifade edildiği gibi bu başlık altında ayrıca incelenecektir 21
22 Medikal turizm ise insanların uzun mesafedeki ülkelere, tıbbi bir tedavi alabilmek için seyahat etmesini (belki bunun yanı sıra bir de tatil yapmasını) ifade eden bir kavramdır Uzmanlaşmış cerrahiye ve diğer tedavi şekillerine ihtiyaç duyan hastaların turizm faaliyetlerinin bir kısmını da kapsayacak şekilde düzenlenen özel tıbbi tedaviler olarak ifade edilen medikal turizm, hekimin ön planda olduğu sağlık turizmi çeşitlerinin başında yer almaktadır Özellikle son dönemlerde, insanların tatilleri süresince dinlenme, egzersiz yapma, kaplıcalara gitme sayesinde daha sağlıklı olma girişimleri, beraberinde turizm endüstrisi içerisinde medikal turizm şeklinde yeni ve farklı bir alanın ortaya çıkmasını getirmiştir Medikal turizmde, turist öncelikle tıbbi tedavi olma amacını taşımakta bununla birlikte turistik yerlerde dinlenme, boş zaman değerlendirme gibi geleneksel turizm amacını da taşımaktadır Medikal turizm, turizm endüstrisi içerinde hızla büyümekte olup insanların uzun mesafedeki ülkelere medikal tedavi olabilmek için seyahat etmesini ve aynı zamanda birer tatilci olmalarını ifade eden bir kavramdır Medikal turizm veya medikal seyahat, sağlık amaçlı başka ülkelere yapılan seyahati ifade etmektedir Diğer yandan uluslararası medikal seyahat kavramı sadece kaliteli sağlık hizmetiyle sınırlı kalmayıp bunun yanı sıra tekrar ülkeye dönmeden kontrollü gözetimlerle iyileşmeyi de kapsamaktadır Medikal turizm kapsamında ilerleyen kısımlarda da belirtileceği gibi başta göz olmak üzere, estetik operasyonlar, küçük cerrahi müdahaleler ve büyük potansiyele sahip olduğunun vurgulanması gereken dental müdahaleye dönük operasyonlar, onkoloji, ortapedi, kardiyoloji ve beyin cerrahisi medikal turizminin öne çıkan alt başlıklarını ifade etmektedir Öne çıkan tüm bu branşların hekim odaklı olduğunu vurgulamak gerekmektedir Bahsi geçen bu tip tıbbi turizm hareketlerinin desteklediği sağlık turizminin de önü açık görülmektedir Yine WTO nun raporunda ifade edildiği üzere, tüm dünyada global mali krizin etkisinin görüldüğü 2008 yılının ikinci yarısına rağmen bu alanda %21 büyüme sağlanmış ancak 2009 yılının tümünde sektördeki %4 lük küçülme engellenememiştir Takip eden 2010 yılı ise negatif etkinin tamamen ortadan kalktığını gösteren rakamlar ortaya koymaktadır %67 lik bir büyüme, kriz sonrası bir yıl için başarılı bir performans olarak değerlendirilmektedir Buna bağlı olarak 2011 sonrası için yeni hedeflerin konması kaçınılmazdır TÜRKİYE DE MEDİKAL TURİZMİNİN GELİŞİMİ Dünya turizm hareketlerinde önemli bir pay sahibi olan Türkiye, alternatif turizm çeşitlerini artırmak suretiyle turizm sektöründeki rekabet gücünü de artırmaktadır Özellikle sağlık turizmi alanında önemli sayılabilecek bir alt yapının kurulması, gerek termal kaynakları gerekse de yetişmiş personelin varlığı, Türkiye nin sağlık turizmi sektöründe önemli bir rol oynayacağına işaret etmektedir Medikal turizm başlığı ise henüz tüm dünyada yeni olduğu gibi, Türkiye için de yeni bir kavram ve yeni bir çalışma alanıdır Kısa bir geçmişi olmasına rağmen, sektörün tüm paydaşlarının dikkatini çeken medikal turizm, Türkiye nin önüne yeni fırsatlar sunmaktadır Bu fırsatların değerlendirilmesi ve ülke ekonomisine kazandırabileceklerini göz ardı etmeden, bu alanda gerek akademik, gerekse de kamu-özel sektörün ilgisini canlı tutmak önemli bir adım olarak değerlendirilebilir Medikal turizmin Türkiye deki alt yapı olanakları, insan gücü kaynağındaki yüksek kalite, yeterli ilgi ve destekle birleştirildiğinde son üç yıldaki gelişmelerin çok ötesinde bir konuma ulaşacağı açıkça ortadadır Ancak, bu amaç doğrultusunda çaba gösterilirken, tamamlanması gereken eksikliklerimizi görmek ve bunları dünya standartlarında yerine getirmek hayati önem arz edecektir 22
TÜRKİYE DE MEDİKAL TURİZMİN GELECEĞİ
TÜRKİYE DE MEDİKAL TURİZMİN GELECEĞİ HAZIRLAYANLAR Dr. Dursun AYDIN Prof. Dr. Nevzat AYPEK Yrd. Doç. Dr. Cemalettin AKTEPE Yrd. Doç. Dr. R. Pars ŞAHBAZ Öğr. Gör. Sıddık ARSLAN MART- 2011 0 ANKARA TÜRKİYE
DetaylıSAĞLIK TURİZMİNİN YENİ YILDIZI; TÜRKİYE. Dünyada sağlık turizminin gelişmesine sebep olan faktörler şu şekilde sıralanabilir;
Yrd. Doç Dr. Gonca Güzel Şahin SAĞLIK TURİZMİNİN YENİ YILDIZI; TÜRKİYE Sağlık Turizmi; insanların tedavi olmak amacıyla yaşadıkları ülkeden, kaliteli ve görece daha ucuz hizmet alabilecekleri başka ülkelere
DetaylıYrd. Doç. Dr. İlkay TAŞ GÜRSOY Dokuz Eylül Üniversitesi
AVRUPA BİRLİĞİ NDE SAĞLIK TURİZMİ Yrd. Doç. Dr. İlkay TAŞ GÜRSOY Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık turizmi nedir? hastaların ihraç edilmesi? tıbbi hizmetlerin ithal edilmesi? sağlığın/sağlık hizmetlerinin
DetaylıPAZAR ANALİZ SÜRECİ 3 AŞAMA DA YAPILIR. 1. Masa başı araştırması 2. Alan araştırması 3. Hedef pazar bölümünün seçimi
PAZAR ANALİZ SÜRECİ 3 AŞAMA DA YAPILIR. 1. Masa başı araştırması 2. Alan araştırması 3. Hedef pazar bölümünün seçimi 1. Masa başı araştırmasında. Masa başı araştırmasında şu soruların cevabını vermeliyiz;
DetaylıSAĞLIK TURİZMİNDE KAMU HASTANELERİNİN ROLÜ DR. OSMAN KÜRŞAT ARIKAN
SAĞLIK TURİZMİNDE KAMU HASTANELERİNİN ROLÜ DR. OSMAN KÜRŞAT ARIKAN Cazibe Merkezi Coğrafya Jeopolitik Stratejik konum Neden Türkiye Sağlık Turizmi: İkamet edilen yerden başka bir yere sağlık hizmeti almak
DetaylıSAĞLIK TURİZMİNİN GELİŞTİRİLMESİ PROGRAMI VE POLİTİKALAR. Dr. H. Ömer Tontuş Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü
SAĞLIK TURİZMİNİN GELİŞTİRİLMESİ PROGRAMI VE POLİTİKALAR Dr. H. Ömer Tontuş Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü Programın Amacı ve Kapsamı-1 2 Tıbbi tedavinin alınması, termal kaynakların kullanılması,
DetaylıTUROB Vakantiebeurs / Utrecht - HOLLANDA 2013 Turizm Fuarı Sonuç Raporu
TUROB Vakantiebeurs / Utrecht - HOLLANDA 2013 Turizm Fuarı Sonuç Raporu Fuar Tarihleri 08.01.2013 13.01.2013 2014 Yılı Fuar Tarihleri 07-12.01.2014 Fuarın Açık Olduğu saatler 08/09/10/12/13.01.2013 10:00-18:00
DetaylıDünyada yılda bir milyar kişi ülke değiştiriyor ve bu sayı her yıl %7 artıyor.
Sağlık Turizmi GENEL BİLGİ Dünyada yılda bir milyar kişi ülke değiştiriyor ve bu sayı her yıl %7 artıyor. Türkiye 2002 de 17. Sıradan 2012 de 7 sıraya yükseldi. (Fransa, ABD, Çin, İspanya, İtalya, İngiltere,
DetaylıHizmet Sektörü Olarak Sağlık Turizminin Ülke Ekonomisindeki Rolü. Dr. Seyit KARACA TOBB Türkiye Sağlık Kurumları Meclis Başkanı
Hizmet Sektörü Olarak Sağlık Turizminin Ülke Ekonomisindeki Rolü Dr. Seyit KARACA TOBB Türkiye Sağlık Kurumları Meclis Başkanı Türkiye Ekonomisi Ülkemiz 2011 yılında yapmış olduğu büyüme trendiyle, dünya
DetaylıTAYLAND SAĞLIK SEKTÖRÜ
TAYLAND SAĞLIK SEKTÖRÜ HAZIRLAYAN: AHMET TOPRAK UZMAN YARDIMCISI ULUSLARARASI İLİŞKİLER MÜDÜRLÜĞÜ ULUSLARARASILAŞTIRMA VE DIŞ TİCARET ŞEFLİĞİ 0 Asya Kıtası Medikal Turizmi 1 Medikal turizm için dünyadaki
DetaylıSAĞLIK TURĠZMĠ DESTĠNASYONLARI: DÜNYADA ĠYĠ UYGULAMA ÖRNEKLERĠ VE ADANA DESTĠNASYONU
26 Aralık 2012 SAĞLIK TURĠZMĠ DESTĠNASYONLARI: DÜNYADA ĠYĠ UYGULAMA ÖRNEKLERĠ VE ADANA DESTĠNASYONU Doç. Dr. Mehmet Cihan YAVUZ Çukurova Üniversitesi, Seyahat ĠĢletmeciliği Bölüm BaĢkanı SAĞLIK TURĠZMĠ
DetaylıPLASTİK VE KAUÇUK ÜRÜNLERİ İMALATI Hazırlayan Orkun Levent BOYA Kıdemli Uzman
PLASTİK VE KAUÇUK ÜRÜNLERİ İMALATI Hazırlayan Orkun Levent BOYA Kıdemli Uzman 364 1. SEKTÖRÜN TANIMI Plastik ve kauçuk ürünleri imalatı ISIC Revize 3 sınıflandırmasına göre, imalat sanayii alt ayrımında
DetaylıSAĞLIK TURİZMİ TÜRKİYEDE EN HIZLI GELİŞEN HİZMET SEKTÖRÜDÜR
SAĞLIK TURİZMİ TÜRKİYEDE EN HIZLI GELİŞEN HİZMET SEKTÖRÜDÜR SAĞLIK TURİZMİ TANIMI VE ÇEŞİTLERİ Sağlık Turizmi: Herhangi bir sebeple sağlık hizmeti almak için ikamet edilen yerden başka bir yere yapılan
DetaylıTÜRKİYE TURİZMİ Değerlendirme Raporu
TÜRKİYE TURİZMİ Değerlendirme Raporu Özet Sonuçlar *2016 yılında gelen yabancı ziyaretçi sayısı yüzde 30.05 oranında düşüş gösterirken 2017 ilk 9 ayında yüzde 28 artış kaydedilmiştir. *Türkiye'ye en çok
DetaylıİHRACATTA VE İTHALATTA TL KULLANIMI
İHRACATTA VE İTHALATTA TL KULLANIMI Gizem ERİM Araştırma Raporu Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü KONYA Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü Ağustos, 2017 1 İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ... 3 2. DIŞ
DetaylıSAĞLIK TURİZMİ YRD. DOÇ. DR. UĞUR AKDU
SAĞLIK TURİZMİ YRD. DOÇ. DR. UĞUR AKDU Sağlık Turizminin Çeşitleri 2 Termal ve spa-wellness turizmi İleri yaş ve engelli turizmi Medikal turizm 3 Termal ve Spa-Wellness Turizmi Mineralize termal sular
DetaylıDünya Seramik Sektörü Dış Ticareti a) Seramik Kaplama Malzemeleri
Dünya Seramik Sektörü Dış Ticareti a) Seramik Kaplama Malzemeleri ÜLKE Dünya Seramik Kaplama Malzemeleri Üretiminde İlk 1 Ülke 29 21 211 212 212 Dünya /212 Üretiminden Aldığı Pay Değişim (%) (%) 1 ÇİN
DetaylıMOTORLU KARA TAŞITI, RÖMORK VE YARI-RÖMORK İMALATI Hazırlayan Orkun Levent BOYA Kıdemli Uzman
MOTORLU KARA TAŞITI, RÖMORK VE YARI-RÖMORK İMALATI Hazırlayan Orkun Levent BOYA Kıdemli Uzman 638 1. SEKTÖRÜN TANIMI Motorlu kara taşıtı, römork ve yarı-römork sektör ürünleri imalatı ISIC Revize 3 sınıflandırmasına
DetaylıDÖVİZ KAZANDIRICI HİZMETLER
DÖVİZ KAZANDIRICI HİZMETLER Ali DİKİLİ Devlet Yardımları ve Ar-ge Dairesi Başkanı Serbest Bölgeler, Yurtdışı Yatırım ve Hizmetler G.M. 2. DÜNYA TİCARET MÜŞAVİRLERİ KONFERANSI Ankara 5 Haziran 2012 1 DÖVİZ
DetaylıSAĞLIK TURİZMİN DE HASTALAR A YAKLAŞIM VE SATIŞ YÖNETİMİ
SAĞLIK TURİZMİN DE HASTALAR A YAKLAŞIM VE SATIŞ YÖNETİMİ Sağlık Turİzmİ ve Sağlık Turİstİ Nedİr? Sağlık turizmi sağlığın korunması, geliştirilmesi ve hastalıkların tedavi edilmesi amacıyla ikâmet edilen
DetaylıABD DE SAĞLIK TURİZMİ
ABD DE SAĞLIK TURİZMİ HAKAN KARALOK, MD. YALE UNIVERSITY SCHOOL OF MEDICINE Sağlık Turizmi Dünyada Sağlık Turizmi Merkezleri Dünyada Sağlık Turizmi Sağlık Turizmi Sebepleri 15 9 4 40 32 Yeni teknik, teknoloji
DetaylıSn. M. Cüneyd DÜZYOL, Kalkınma Bakanlığı Müsteşarı Açılış Konuşması, 13 Mayıs 2015
Sayın YÖK Başkanı, Üniversitelerimizin Saygıdeğer Rektörleri, Kıymetli Bürokratlar ve Değerli Konuklar, Kalkınma Araştırmaları Merkezi tarafından hazırlanan Yükseköğretimin Uluslararasılaşması Çerçevesinde
DetaylıKONAKLAMA TESİSLERİNDE KURULACAK SAĞLIK TESİSLERİ
KONAKLAMA TESİSLERİNDE KURULACAK SAĞLIK TESİSLERİ Sayılarla Türk Turizmi Turizm Tesislerinin Belgelendirilmesine ve Niteliklerine İlişkin Yönetmelik Özel Hastaneler Yönetmeliği SAYILARLA TÜRK TURİZMİ TÜRK
DetaylıTurizm sektörü, Türkiye için önemli bir gelir kaynağı oluşturmaktadır.
Turizm sektörü, Türkiye için önemli bir gelir kaynağı oluşturmaktadır. Milli Gelirin yaklaşık %5 i turizm sektöründen elde edilmektedir. (%1i termal turizimden) Turizm sektöründe son yıllarda yaşanan hızlı
DetaylıTUROB - Selanik Philoxenia 2014 Turizm Fuarı Sonuç Raporu. 2. Istanbul CD 3. İstanbul Haritası 4. Katılımcı otellerin sağladığı promosyonlar
TUROB - Selanik Philoxenia 2014 Turizm Fuarı Sonuç Raporu Fuar Tarihleri 13-16.11.2014 Fuarın Açık Olduğu saatler 11.00 20.00 Dağıtılan Malzemeler 1. Istanbul Guide 2. Istanbul CD 3. İstanbul Haritası
DetaylıTURİZM İSTATİSTİKLERİ / 2014 YIL 2014 TURİZM GELİRİ (Milyar $) 2014 TURİZM GİDERLERİ (Milyar $) 2014 ORTALAMA KİŞİ BAŞI HARCAMA
TURİZM İSTATİSTİKLERİ / 2014 YIL 2014 TURİZM GELİRİ 34.305.904 (Milyar $) 2014 TURİZM GİDERLERİ 5.470.481 (Milyar $) 2014 ORTALAMA KİŞİ BAŞI HARCAMA 828 $ 2014 GSYH 867.325 (Milyar $) 2014 TURİZM GELİRLERİNİN
DetaylıTORBALI TİCARET ODASI MOBİLYA SEKTÖR ANALİZİ
TORBALI TİCARET ODASI MOBİLYA SEKTÖR ANALİZİ a. Sektörün Dünya Ekonomisi ve AB Ülkelerindeki Durumu Dünya mobilya üretimi 2010 yılında yaklaşık 376 milyar dolar olurken, 200 milyar dolar olan bölümü üretim
DetaylıTürkiye Makine ve Teçhizat İmalatı Meclisi
Türkiye Makine ve Teçhizat İmalatı Meclisi Makine İmalatı Sanayi Temel Bazı Göstergelerdeki Gelişmeler 2018 İlk Yarı Eylül, 2018 Bilgi Notu 5/2018, Ruhi GÜRDAL (Doç. Dr.) Türkiye Makine ve Teçhizat İmalatı
DetaylıİNŞAAT SEKTÖRÜNÜN DIŞ PİYASALARDAKİ DURUMU
İNŞAAT SEKTÖRÜNÜN DIŞ PİYASALARDAKİ DURUMU Nurel KILIÇ Yurtdışı müteahhitlik hizmetleri, doğrudan hizmet ihracatını gerçekleştirmenin yanısıra, mal ve servis ihraç eden birçok sektörün yeni pazarlar bulmasına
DetaylıTÜRK KONSEYİ EKONOMİK İLİŞKİLERİ YETERLİ Mİ?
TÜRK KONSEYİ EKONOMİK İLİŞKİLERİ YETERLİ Mİ? Dr. Fatih Macit, Süleyman Şah Üniversitesi Öğretim Üyesi, HASEN Bilim ve Uzmanlar Kurulu Üyesi Giriş Türk Konseyi nin temelleri 3 Ekim 2009 da imzalanan Nahçivan
DetaylıTIBBİ CİHAZLAR SEKTÖR ANALİZİ
TIBBİ CİHAZLAR SEKTÖR ANALİZİ 1. Tıbbi cihazlar sektörü dünyada çok hızla büyüyen, dinamizmi yüksek ve temel özellikleri zamanla gelişmiş ülkeler/dev firmalar lehine oluşmuş bir yapıya sahiptir. Dünya
DetaylıSAĞLIK TURİZMİNDE ÖZEL HASTANELERİN ROLÜ. Dr. Cevat Şengül OHSAD Genel Sekreteri
SAĞLIK TURİZMİNDE ÖZEL HASTANELERİN ROLÜ Dr. Cevat Şengül OHSAD Genel Sekreteri Dünyada Sağlık Turizmi Toplam Harcamaları 2004 Yılında 20 Milyar USD 2012 Yılında 100 Milyar USD (Tahmini) * Medikal Turizmde
DetaylıŞUBAT 2018 TAŞIMACILIK İSTATİSTİKLERİ DEĞERLENDİRME RAPORU
ŞUBAT 2018 TAŞIMACILIK İSTATİSTİKLERİ DEĞERLENDİRME RAPORU İhracat taşımalarımızın %55 i (~685.000) Ortadoğu ve Körfez Ülkelerine, %30 u (~380.000) Avrupa Ülkelerine, %15 i ise (~185.000) BDT ve Orta Asya
Detaylı2014-2023 BÖLGE PLANI SÜRECİ Bursa Turizm İhtisas Komisyonu Toplantısı 29.05.2013
2014-2023 BÖLGE PLANI SÜRECİ Bursa Turizm İhtisas Komisyonu Toplantısı 29.05.2013 Küresel Turizm Sektörü Dünya daki turist sayısı 2011 yılında bir önceki yıla göre % 4,6 ve 2012 de %4 artışla 1,035 milyar
DetaylıTÜRKİYE TURİZM STRATEJİSİ 2023 VE MALATYA İLİ TURİZMİ
TÜRKİYE TURİZM STRATEJİSİ 2023 VE MALATYA İLİ TURİZMİ Dr. ADNAN ASLAN 27 MART 2013 ANKARA KÜLTÜR ve TURİZM BAKANLIĞI YATIRIM ve İŞLETMELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İÇERİK 1.Dünyada ve Türkiye de Turizm 2. Türkiye
DetaylıİSTANBUL 2018 YILI İLK 12 AY TÜRKİYE İSTANBUL 2017 ye Göre
TÜRKİYE 2018 YILI İLK 12 AY TÜRKİYE'YE GELEN YABANCI ZİYARETÇİLERİN YILLARA VE AYLARA GÖRE DAĞILIMI YILLAR % DEĞİŞİM ORANI AYLAR 2016 2017 2018* 2017/2016 2018/2017 OCAK 1 170 333 1 055 474 1 461 570-9,81
DetaylıGRAFİK 1 : ÜRETİM ENDEKSİNDEKİ GELİŞMELER (Yıllık Ortalama) (1997=100) Endeks 160,0 140,0 120,0 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0. İmalat Sanayii
TÜTÜN ÜRÜNLERİ İMALAT SANAYİİ Hazırlayan Ömür GENÇ ESAM Müdür Yardımcısı 78 1. SEKTÖRÜN TANIMI Tütün ürünleri imalatı ISIC Revize 3 sınıflandırmasına göre, imalat sanayii alt ayrımında 16 no lu gruplandırma
DetaylıMedikal Turizmde Tanıtım, Pazarlama Stratejileri ve Hedef Ülkeler
Medikal Turizmde Tanıtım, Pazarlama Stratejileri ve Hedef Ülkeler Oğuzhan KAYA TKHK Kaynak Geliştirme Daire Başkanlığı khk.kaynakgelistirme@saglik.gov.tr www.tkhk.gov.tr Slayt1/28 Bakanlığımızın 2013-2017
DetaylıBÜRO, MUHASEBE VE BİLGİ İŞLEM MAKİNELERİ İMALATI Hazırlayan M. Emin KARACA Kıdemli Uzman
BÜRO, MUHASEBE VE BİLGİ İŞLEM MAKİNELERİ İMALATI Hazırlayan M. Emin KARACA Kıdemli Uzman 516 1. SEKTÖRÜN TANIMI Büro, muhasebe ve bilgi işlem makineleri imalatı ISIC Revize 3 ve NACE Revize 1 sınıflandırmasına
Detaylı2014-2023 BÖLGE PLANI SÜRECİ Eskişehir Turizm İhtisas Komisyonu Toplantısı. 10.04.2013 Anadolu Üniversitesi
2014-2023 BÖLGE PLANI SÜRECİ Eskişehir Turizm İhtisas Komisyonu Toplantısı 10.04.2013 Anadolu Üniversitesi Küresel Turizm Sektörü Dünya daki turist sayısı 2011 yılında bir önceki yıla göre % 4,6 ve 2012
Detaylı2006 YILI EGE BÖLGESİ NİN 100 BÜYÜK FİRMASI
2006 YILI EGE BÖLGESİ NİN 100 BÜYÜK FİRMASI Ege Bölgesi Sanayi Odası nın 1982 den beri sürdürmekte olduğu Ege Bölgesi nin 100 Büyük Sanayi Kuruluşu çalışması, bölgemiz sanayiinin içinde bulunduğu duruma,
DetaylıArtan Sağlık Harcamaları Temel Sağlık Göstergelerini Nasıl Etkiliyor? Selin Arslanhan Araştırmacı
Artan Sağlık Harcamaları Temel Sağlık Göstergelerini Nasıl Etkiliyor? Selin Arslanhan Araştırmacı TEPAV Değerlendirme Notu Temmuz 1 19 191 19 193 19 195 19 197 19 199 199 1991 199 1993 199 1995 199 1997
DetaylıBerkalp Kaya KASIM 2018 TAŞIMACILIK İSTATİSTİKLERİ DEĞERLENDİRME RAPORU
KASIM 2018 TAŞIMACILIK İSTATİSTİKLERİ DEĞERLENDİRME RAPORU 15,5 Milyar Dolar İle Tüm Zamanların En Yüksek Kasım Ayı İhracatı Kasım ayı ihracat verilerine göre kasımda ihracat geçen yılın aynı dönemine
Detaylıtürkiye talep profili 2014
1 AKDENİZ TURİSTİK OTELCİLERİ VE İŞLETMECİLER BİRLİĞİ türkiye talep profili 2014 ilk yarı Sonuçları (özet değerlendirme) 30 YIL 1984-2014 AKTOB ARAŞTIRMA /EROL KARABULUT GECELEMELER % 10, GELİR % 6 ARTTI
DetaylıSağlık Sektörünün Olmazsa Olmazı: Tıbbi Malzeme Alt Sektörü
Sağlık Sektörünün Olmazsa Olmazı: Tıbbi Malzeme Alt Sektörü Tıp sürekli ilerliyor sözündeki aslan payı bize göre; Tıbbi Malzeme Alt Sektörüne ait. Nitekim; tıbbi malzemeden yoksun sağlık sektörünün eli
DetaylıDÜNYA SERAMİK SAĞLIK GEREÇLERİ İHRACATI. Genel Değerlendirme
DÜNYA SERAMİK SAĞLIK GEREÇLERİ İHRACATI Genel Değerlendirme Haziran 2014 2012 yılı dünya seramik sağlık gereçleri ihracat rakamlarına bakıldığında, 2011 yılı rakamlarına nazaran daha az dalgalanma gösterdiği
DetaylıKurumumuz Sağlık Turizmi Politikaları ve Organizasyon Yapısı
Kurumumuz Sağlık Turizmi Politikaları ve Organizasyon Yapısı ANTALYA NİSAN 2015 Uzm. Dr. Elif GÜLER KAZANCI Tıbbi Hizmetler Kurum Başkan Yardımcısı KURUMUMUZ VİZYONU! «Sağlık hizmetlerinde güven duyulan
DetaylıSAĞLIK TURİZMİNDE MEVZUAT VE TEŞVİKLER
SAĞLIK TURİZMİNDE MEVZUAT VE TEŞVİKLER Müge ÜNAL Küreselleşme sürecinde, ülkeler arasında işbirliğinin artması, seyahat özgürlüklerinin ve imkanlarının artması, ulaşımda maddi manevi kolaylıklar sağlanması
DetaylıTÜRK PERAKENDE SEKTÖRÜ VE BEKLENTİLERİMİZ
TÜRK PERAKENDE SEKTÖRÜ VE BEKLENTİLERİMİZ Türkiye de perakende sektörü, 300 milyar dolara ulaşan büyüklüğü, 365 bin mağaza sayısı ve 2009-2013 yılları arasında yıllık bileşik %7 büyüme ile öne çıkan sektörler
DetaylıHAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2017 TEMMUZ AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU. İTKİB Genel Sekreterliği Hazırgiyim ve Konfeksiyon Ar-Ge Şubesi.
HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2017 TEMMUZ AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU Ağustos 2017 1 HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜNÜN 2017 TEMMUZ İHRACAT PERFORMANSI ÜZERİNE KISA DEĞERLENDİRME Yılın İlk 7 Ayında
DetaylıLojistik. Lojistik Sektörü
Lojistik Sektörü Gülay Dincel TSKB Ekonomik Araştırmalar dincelg@tskb.com.tr Kasım 014 1 Ulaştırma ve depolama faaliyetlerinin entegre lojistik hizmeti olarak organize edilmesi ihtiyacı, imalat sanayi
DetaylıDEĞERLENDİRME NOTU: İsmail ÜNVER Mevlana Kalkınma Ajansı, Konya Yatırım Destek Ofisi Koordinatörü
DEĞERLENDİRME NOTU: İsmail ÜNVER Mevlana Kalkınma Ajansı, Konya Yatırım Destek Ofisi Koordinatörü KONYA ÖZELİNDE YABANCI SERMAYELİ FİRMALARIN ÜLKE BAZLI ANALİZİ 06.08.2014 1 DEĞERLENDİRME NOTU: İsmail
DetaylıKOK KÖMÜRÜ, RAFİNE EDİLMİŞ PETROL ÜRÜNLERİ VE NÜKLEER YAKIT İMALATI Hazırlayan Seher OZAN DÜNDAR Kıdemli Uzman 302 1. SEKTÖRÜN TANIMI Kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri ve nükleer yakıt imalatı
DetaylıSAĞLIK SEKTÖRÜ RAPORU
SAĞLIK SEKTÖRÜ RAPORU İçindekiler DÜNYA ÜRETİMİ... 3 DÜNYA TİCARETİ... 4 TÜRKİYE DE İLAÇ ve ECZACILIK ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜ... 5 Türkiye de Sağlık Harcamaları... 5 TÜRKİYE DE DIŞ TİCARET... 6 İhracat... 7 İthalat...
DetaylıTÜRKĠYE NĠN SAĞLIK TURĠZMĠ POTANSĠYELĠ
TÜRKĠYE NĠN SAĞLIK TURĠZMĠ POTANSĠYELĠ T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI TEDAVĠ HĠZMETLERĠ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (SAĞLIK TURĠZMĠ KOORDĠNATÖRÜ) DR. DURSUN AYDIN 5.5. ANTALYA SUNUM ĠÇERĠĞĠ Sağlık Turizmi Koordinatörlüğü Sağlık
DetaylıAyakkabı Sektör Profili
Ayakkabı Sektör Profili Elif UĞUR Ayakkabı, çok eski çağlarda insanların zorlu coğrafya ve iklim koşullarında ayaklarını muhafaza etmek ve zarar görmelerini engellemek amacıyla kullanılırken günümüzde
Detaylıinşaat SEKTÖRÜ 2015 YILI ÖNGÖRÜLERİ
2014 EKİM SEKTÖREL inşaat SEKTÖRÜ 2015 YILI ÖNGÖRÜLERİ Nurel KILIÇ OECD verilerine göre, 2017 yılında Türkiye, Çin ve Hindistan dan sonra en yüksek büyüme oranına sahip üçüncü ülke olacaktır. Sabit fiyatlarla
DetaylıSAĞLIK KOMİTESİ SUNUM
SAĞLIK KOMİTESİ SUNUM BAŞLIKLARLA TÜRSAB TÜRSAB, 1972 yılında 1618 sayılı yasa ile kurulmuş ilk turizm meslek birliğidir. 01 İLK MESLEKİ BİRLİK 2013 yılında Türkiye ye gelen yabancı turistlerin yaklaşık
DetaylıINCOMING TURİZM RAPORU / ARALIK 2017
Özet Sonuçlar Ocak-Aralık döneminde gelen yabancı ziyaretçi sayısında % 27.84 oranında artış Aralık ayında gelen yabancı ziyaretçi sayısında %30.84 oranında artış Ocak- Aralık döneminde OECD ülkelerinden
Detaylı18 20 EYLÜL 2015 BAKÜ / AZERBAYCAN
BIHE 21.ULUSLARARASI AZERBAYCAN SAĞLIK FUARI ŞEMSİYE STAND ORGANİZASYONU RAPORU 18 20 EYLÜL 2015 BAKÜ / AZERBAYCAN Aykut TERZİOĞLU Uluslararası İlişkiler Müdürlüğü Fuarcılık Şefi 1 BIHE 21.ULUSLARARASI
DetaylıTURİZM İSTATİSTİKLERİ RAPORU OCAK-ARALIK DÖNEMİ
TURİZM ÇEVRE VE KÜLTÜR BAKANLIĞI NIN 2010-2013 TURİZM STRATEJİK PLAN ÇALIŞMALARI KAPSAMINDA, MAKRO DÜZEYDE SÜRDÜRÜLEBİLİR BİR ALTYAPI OLUŞABİLMESİ İÇİN KOYMUŞ OLDUĞU HEDEFLER: 1. Turist sayısının kademeli
Detaylıtepav Nisan2011 N DEĞERLENDİRMENOTU 2008 Krizinin Kadın ve Erkek İşgücüne Etkileri Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı
DEĞERLENDİRMENOTU Nisan2011 N201127 tepav Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Ayşegül Dinççağ 1 Araştırmacı, Ekonomi Etütleri Hasan Çağlayan Dündar 2 Araştırmacı, Ekonomi Etütleri 2008 Krizinin
DetaylıHastane. Hastane Grupları 19/11/2015. Sağlık Kurumları Yönetiminde Temel Kavramlar
Hastane Sağlık Kurumları Yönetiminde Temel Kavramlar Yük.Hem.Müge Bulakbaşı Ekonomik, verimli ve etkili olarak her türlü sağlık hizmetinin kesintisiz üretildiği, Eğitim, araştırma ve toplum sağlığı hizmetlerinin
DetaylıTR41 Bursa Eskişehir Bilecik Bölge Planı Hazırlık Çalışmaları. Bilecik Turizm Sektörü Bilgi Notu
TR41 Bursa Eskişehir Bölge Planı Hazırlık Çalışmaları Turizm Sektörü Bilgi Notu Türkiye (bin) Turizm Sektörü Türkiye 2012 yılı turizm geliri 29.351 milyon $ (revize edilmiş), kişi başına ortalama harcama
DetaylıTurizm Ekim 2014. Özge YALÇIN - Mali Analiz. TSKB Araştırma
Ekim 2014 Özge YALÇIN - Mali Analiz TSKB Araştırma Turizm sektörünün analizi amacıyla hazırlanmış olan bu rapor, Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. nin uzman kadrosunca güvenilir ola rak kabul edilen
Detaylı572
RADYO, TELEVİZYON, HABERLEŞME TEÇHİZATI VE CİHAZLARI İMALATI Hazırlayan M. Ali KAFALI Kıdemli Uzman 572 1. SEKTÖRÜN TANIMI Radyo, televizyon, haberleşme teçhizatı ve cihazları imalatı ISIC Revize 3 sınıflandırmasına
DetaylıYURTDIŞI MÜTEAHHİTLİK HİZMETLERİ
2014 OCAK SEKTÖREL YURTDIŞI MÜTEAHHİTLİK HİZMETLERİ Nurel KILIÇ Yurtdışı müteahhitlik hizmetleri sektörü, ekonomiye döviz girdisi, yurt dışında istihdam imkanları, teknoloji transferi ve lojistikten ihracata
DetaylıSAĞLIK TURİZMİ İLE İLGİLİ POLİTİKALAR, TEŞVİKLER VE FİNANSMAN
SAĞLIK TURİZMİ İLE İLGİLİ POLİTİKALAR, TEŞVİKLER VE FİNANSMAN 1 Dünya Sağlık Turizmi Politikası Dünyada son 10 yılda Sağlık Turizminde başarılı olmuş ülkeler, öncesinde süreçlerini tanımlamış ve stratejilerini
DetaylıDÖVİZ KAZANDIRICI HİZMETLERİN DESTEKLENMESİ. Berrak BİLGEN BEŞERGİL Serbest Bölgeler, Yurtdışı Yatırım ve Hizmetler Genel Müdürlüğü D.T.
DÖVİZ KAZANDIRICI HİZMETLERİN DESTEKLENMESİ Berrak BİLGEN BEŞERGİL Serbest Bölgeler, Yurtdışı Yatırım ve Hizmetler Genel Müdürlüğü D.T. Uzmanı 1 2012 YILI İTİBARIYLA DÜNYADA HİZMET TİCARETİ 2 KÜRESEL HİZMET
DetaylıDr. Dursun AYDIN KAMU HASTANELERİ AÇISINDAN ÖNEM NEMİ. Sağlık Turizmini Geliştirme Derneği Başkanı 2. SAGLIK KURULTAYI 12/04/2008 ANTALYA
KAMU HASTANELERİ AÇISINDAN ÖZEL YURTİÇİ ve YURTDIŞI I SAĞLIK SİGORTALARININ S ÖNEM NEMİ www.saglikturizmi.org.tr Dr. Dursun AYDIN Sağlık Turizmini Geliştirme Derneği Başkanı SAĞLIK TURİZM ZMİ Medikal Turizm
DetaylıTÜRKİYE EKONOMİSİ MAKRO EKONOMİK GÖSTERGELER (MAYIS 2015)
TÜRKİYE EKONOMİSİ MAKRO EKONOMİK GÖSTERGELER (MAYIS 2015) Tüketici Güven Endeksi (Nisan 2015) Tüketici Güven Endeksi bir önceki aya göre sınırlı bir artış sergilemiştir. 2015 Mart ayında 64.39 olan Tüketici
DetaylıYENİ TEŞVİK SİSTEMİ VE DİYARBAKIR
YENİ TEŞVİK SİSTEMİ VE DİYARBAKIR Mart 215 Hikmet DENİZ i İçindekiler Tablo Listesi... iii Grafik Listesi... iii 1. Giriş... 1 2. Türkiye'de Teşvik Belgesine Bağlı Yatırımlar... 1 3. Yatırımların Bölgesel
DetaylıPGlobal KISA ARAŞTIRMA KAĞITLARI DĐZĐSĐ. Türkiye ve Dünyada Pantent KAK Mustafa Oğuzkan. 20 Aralık 2006
PGlobal KISA ARAŞTIRMA KAĞITLARI DĐZĐSĐ KAK061201 Türkiye ve Dünyada Pantent Mustafa Oğuzkan 20 Aralık 2006 Özet Bu çalışmada Türkiye nin patent başvuruları ve kabulleri açısından diğer ülkelerle karşılaştırılmaktadır.
DetaylıEKONOMİK GÖSTERGELER BÜLTENİ
SAYI 12 EKONOMİK GÖSTERGELER BÜLTENİ 2014 2. Çeyrek Yıllar İtibariyle Yatırım Teşvik Belgeli Yatırım Bilgileri YATIRIM TEŞVİK İSTATİSTİKLERİ (ENERJİ YATIRIMLARI HARİÇ) Kaynak: Ekonomi Bakanlığı Bölgemizde
DetaylıT. C. KARACADAĞ KALKINMA AJANSI Diyarbakır Yatırım Destek Ofisi
İçindekiler 1.... 2 1.1. Yapılan Ülkeler... 4 1.2. 'ın En Büyük Partneri: Irak... 5 1.3. Ürünleri... 6 2. İthalat... 8 2.1. İthalat Yapılan Ülkeler... 9 2.2. İthalat Ürünleri... 10 3. Genel Değerlendirme...
DetaylıMAYIS 2018 TAŞIMACILIK İSTATİSTİKLERİ DEĞERLENDİRME RAPORU
MAYIS 2018 TAŞIMACILIK İSTATİSTİKLERİ DEĞERLENDİRME RAPORU İhracat taşımalarımızın %55 i (~685.000) Ortadoğu ve Körfez Ülkelerine, %30 u (~380.000) Avrupa Ülkelerine, %15 i ise (~185.000) BDT ve Orta Asya
DetaylıTURİZMİ ÇEŞİTLENDİRMEK. Turizmde ilkeli ve planlı bir gelişme için Türkiye nin turizmini planlı ve sürdürülebilir biçimde çeşitlendirmesi şart.
TURİZMİ ÇEŞİTLENDİRMEK Turizm gelişiminde son 20 yıldır büyük başarılara imza atmış Türkiye, son yıllarda sürdürülebilir turizm gelişiminde olumsuz bir trende girmiş bulunuyor. Turizmde ilkeli ve planlı
DetaylıNİSAN 2018 TAŞIMACILIK İSTATİSTİKLERİ DEĞERLENDİRME RAPORU
NİSAN 2018 TAŞIMACILIK İSTATİSTİKLERİ DEĞERLENDİRME RAPORU İhracat taşımalarımızın %55 i (~685.000) Ortadoğu ve Körfez Ülkelerine, %30 u (~380.000) Avrupa Ülkelerine, %15 i ise (~185.000) BDT ve Orta Asya
DetaylıCam Sektörü 2013 Yılı Değerlendirmesi
Cam Sektörü 2013 Yılı Değerlendirmesi Temmuz 2014 1 Milyar $ I. Cam Sektörü Hakkında 80 yıllık bir geçmişe sahip olan Türk Cam Sanayii, bugün camın ana gruplarını oluşturan düzcam (işlenmiş camlar dahil),
DetaylıTürk Savunma ve Havacılık Sanayii 2012 Yılı Performans Özeti
1 Türk Savunma ve Havacılık Sanayii 2012 Yılı Performans Özeti Genel Her yıl olduğu gibi Savunma ve Havacılık Sanayii İmalatçılar Derneği (SASAD) Üye firma ve kurum ve kuruluşlardan topladığı veriler ile
DetaylıTürkiye de Özel Sağlık Sigortası
Türkiye de Özel Sağlık Sigortası Dünya da ekonomi ve sağlık sektörü açısından gelişmişliğin bir göstergesi olan ve gelişmiş ülkelerde neredeyse nüfusun büyük bölümüne sirayet eden Özel Sağlık Sigortalı
DetaylıYATIRIMDAN İŞLETMEYE TERMAL TURİZM
YATIRIMDAN İŞLETMEYE TERMAL TURİZM Hazırlayan: Turabi ÇELEBİ Termal Turizm Yatırımlarına yaklaşım *Termal Turizm Destinasyonları *Termal Otel Yatırımları * * Geleneksel Anlayış ( Asya Tipi ) * Modern
DetaylıTürkiye de Yazılım Sektörü Tanıtım Sunumu. Murad Tiryakioğlu Afyon Kocatepe Üniversitesi
Türkiye de Yazılım Sektörü Tanıtım Sunumu Murad Tiryakioğlu Afyon Kocatepe Üniversitesi Neden Yazılım Sektörü? Yazılım Sektörü, bilgi ve iletişim teknolojilerinin bir bileşeni olarak rekabet avantajı sağlama
DetaylıAĞUSTOS 2018 TAŞIMACILIK İSTATİSTİKLERİ DEĞERLENDİRME RAPORU
AĞUSTOS 2018 TAŞIMACILIK İSTATİSTİKLERİ DEĞERLENDİRME RAPORU 2018 yılı içerisinde Türk araçlarının karayolu ile taşımacılık yaptığı ülkelerin harita üzerinde gösterimi İHRACAT TAŞIMALARI UND nin derlediği
DetaylıDTO TURİZM VE ÇEVRE DERS NOTLARI ÖĞR.GÖR. ŞULE KIYCI
DTO TURİZM VE ÇEVRE DERS NOTLARI ÖĞR.GÖR. ŞULE KIYCI BİRİNCİ HAFTA 2 TURİZM OLAYI VE GELİŞİMİ Turizm kelimesinin Latincede dönmek, etrafını dolaşmak, geri dönmek anlamına gelen tornus kökünden türetildiği
DetaylıGENEL EKONOMİK DEĞERLENDİRME
İZSİAD/ GENEL EKONOMİK DEĞERLENDİRME Ender YORGANCILAR EBSO Yönetim Kurulu Başkanı TOBB Yönetim Kurulu Üyesi İMALAT SANAYİSİ ÜRETİMİ EN BÜYÜK İLK 15 ÜLKE Türkiye nin %9,2 gibi çok yüksek bir oranda büyüdüğü
DetaylıTÜRKİYE MEDİKAL TURİZM DEĞERLENDİRME RAPORU 2013 (EVALUATION REPORT ON MEDICAL TOURISM IN TURKEY 2013)
TÜRKİYE MEDİKAL TURİZM DEĞERLENDİRME RAPORU 2013 (EVALUATION REPORT ON MEDICAL TOURISM IN TURKEY 2013) 1 TÜRKİYE CUMHURİYETİ SAĞLIK BAKANLIĞI SAĞLIK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK TURİZMİ DAİRE BAŞKANLIĞI
DetaylıMaliye Bakanı Sayın Mehmet Şimşek in Konuşma Metni
GSO-TOBB-TEPAV Girişimcilik Merkezinin Açılışı Kredi Garanti Fonu Gaziantep Şubesi nin Açılışı Proje Değerlendirme ve Eğitim Merkezi nin Açılışı Dünya Bankası Gaziantep Bilgi Merkezi Açılışı 23 Temmuz
Detaylı142
GİYİM EŞYASI İMALATI; KÜRKÜN İŞLENMESİ VE BOYANMASI SANAYİİ Hazırlayan Mustafa ŞİMŞEK ESAM Müdür Yardımcısı 142 1. SEKTÖRÜN TANIMI Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması sektörü, ISIC Revize
Detaylı2015 2017 Yılları Bütçesinin Makroekonomik Çerçevede Değerlendirilmesi
2015 2017 Yılları Bütçesinin Makroekonomik Çerçevede Değerlendirilmesi Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisadi ve Mali Analiz Yüksek Lisansı Bütçe Uygulamaları ve Mali Mevzuat Dersi Kıvanç
DetaylıÇimento, Cam, Seramik ve Toprak Ürünleri Sektör Raporu 2010
Çimento, Cam, Seramik ve Toprak Ürünleri Sektör Raporu 2010 Avrupa kıtasından Amerika kıtasına, Orta Doğu Ülkelerinden Afrika ülkelerine kadar geniş yelpazeyi kapsayan 200 ülkeye ihracat gerçekleştiren
DetaylıİZMİR, 2015 OCAK AYI HAVAYOLU VE DENİZYOLU GİRİŞLERİNDE DÜŞÜŞ YAŞADI!
İZMİR, 2015 OCAK AYI HAVAYOLU VE DENİZYOLU GİRİŞLERİNDE DÜŞÜŞ YAŞADI! Ege Turistik İşletmeler ve Konaklamalar Birliği (ETİK) Yönetim Kurulu tarafından İzmir turizmine yönelik kapsamlı bir istatistik verileri
DetaylıAylık Dış Ticaret Analizi
YÖNETİCİ ÖZETİ Bu çalışmada, Türkiye İhracatçılar Meclisi tarafından her ayın ilk günü açıklanan ihracat rakamları temel alınarak Türkiye nin aylık dış ticaret analizi yapılmaktadır. Aşağıdaki analiz,
DetaylıYENİ TEŞVİK SİSTEMİ VE DİYARBAKIR
YENİ TEŞVİK SİSTEMİ VE DİYARBAKIR Şubat 216 Hikmet DENİZ i İçindekiler Tablo Listesi... iii Grafik Listesi... iii 1. Giriş... 1 2. Türkiye'de Teşvik Belgesine Bağlı Yatırımlar... 1 3. Yatırımların Bölgesel
DetaylıTÜRKİYE TURİZM PİYASALARI 2010-(Balıkesir)
TÜRKİYE TURİZM PİYASALARI 2010-(Balıkesir) Gayrimenkul değerlemesi ve gayrimenkul danışmanlığı hizmeti vermekte olan İstanbul Gayrimenkul Değerleme ve Danışmanlık A.Ş. nin Haziran-2011 de yayınladığı raporun
DetaylıEYLÜL 2018 TAŞIMACILIK İSTATİSTİKLERİ DEĞERLENDİRME RAPORU
EYLÜL 2018 TAŞIMACILIK İSTATİSTİKLERİ DEĞERLENDİRME RAPORU 2018 yılı içerisinde Türk araçlarının karayolu ile taşımacılık yaptığı ülkelerin harita üzerinde gösterimi İHRACAT TAŞIMALARI UND nin derlediği
DetaylıTÜRKİYE DIŞ TİCARETİNDEN İZMİR İN ALDIĞI PAYIN ANALİZİ
2013 ARALIK EKONOMİ TÜRKİYE DIŞ TİCARETİNDEN İZMİR İN ALDIĞI PAYIN ANALİZİ Erdem ALPTEKİN Giriş İzmir, 8.500 yıllık tarihsel geçmişe sahip, birçok medeniyetin birlikte hoşgörüyle yaşadığı, oldukça zengin
DetaylıUNCTAD DÜNYA YATIRIM RAPORU 2013
UNCTAD DÜNYA YATIRIM RAPORU 2013 26 Haziran 2013 www.yased.org.tr 1 DÜNYA YATIRIM RAPORU Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Örgütü - UNCTAD ın Uluslararası Doğrudan Yatırımlara ilişkin olarak hazırladığı
Detaylı15 yıl aradan sonra 1-3 Kasım da Turizm şurasını toplayacağız. Hükümet olarak 3.Turizm Şurası ile stratejik bir sektör olan turizmde üçüncü evreye
15 yıl aradan sonra 1-3 Kasım da Turizm şurasını toplayacağız. Hükümet olarak 3.Turizm Şurası ile stratejik bir sektör olan turizmde üçüncü evreye geçmiş olacağız. Turizmde Üçüncü Evre İmkan, Strateji
DetaylıGLOBAL EKONOMİK GELİŞMELERİN SAĞLIK SEKTÖRÜNE ETKİLERİ. Uğur Genç CEO Memorial Sağlık Grubu
GLOBAL EKONOMİK GELİŞMELERİN SAĞLIK SEKTÖRÜNE ETKİLERİ Uğur Genç CEO Memorial Sağlık Grubu Sunum İçeriği n Türkiye Sağlık Sektörünün Büyüklüğü n Global Ekonominin Büyüme Etkisi n Kur Değişimi ve Faiz Etkisi
Detaylı