Hakimiyet Milletindir

Transkript

1 Kültür ve Sanat Dünyasından Tekin Özertem BD NİSAN 2017 Hakimiyet Milletindir "Sevinin çocuklar / Övünün büyükler / 23 nisan kutlu olsun / Çok büyük bayram bu bayram/ Herkese kutlu olsun Kaç kişi hatırlıyor bilemem, ama çocukluk yıllarımın 23 Nisan'larında söylediğimiz marşın ilk dizeleri bu sözcüklerden oluşuyor. Bir başka marş daha vardı o yıllarda coşkuyla söylediğimiz; "Bugün 23 nisan / Neşe doluyor insan / Kamutay bugün doğdu / Bu yıl da 23 Nisan günü büyüklerin ne kadarı övünecek, kıvanç duyacaklar acaba? Saltanatı boğdu..." diye başlayan ve küçücük yüreklerimizi sevinçle, umutla dolduran. Kamutay sözcüğünün, Türkiye Büyük Millet Meclisi'ni ifade ettiğini de yine o çocukluk yıllarımızda öğrenmiştik. 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı son yıllarda okullara hapsedilmiş olsa da çocuklar bu 23 nisan günü de sevinip, mutlu olacaklar kuşkusuz. Peki, ya büyükler? Büyükler "övünüp, kıvanç du- 19

2 BD NİSAN 2017 İlk Türkiye Büyük Millet Meclisi binası ve açılış günü yacaklar mı? İçlerinde uyanabilecek mi geride kalan çocukluk günlerinin bayram sevinci? Haksızlık etmemek için soruyu, Büyüklerin ne kadarı övünecek, kıvanç duyacaklar acaba bu yıl da 23 Nisan günü? diye sorayım yeniden. Benim yanıtım: Belki birazı, belki birazdan da azı... Türkiye Büyük Millet Meclisi nin açıldığı, egemenliğin kayıtsız şartsız millete ait olduğunun tescillendiği 23 Nisan 1920 gününü simgeleyen Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı, benim anımsadığım kadarı ile yani altmış küsur yıldır hiçbir zaman büyüklerin övünüp sevindikleri bir bayram olmadı. Olamadı. Nedeni de büyüklerin bu bayramlarda niçin sevinip övünmeleri gerektiğini yeterince anlayıp kavrayamamış olmaları. Dünün küçükleri olarak cicili bicili giysilerle şiirler, şarkılar, marşlar ve danslarla stadyumlarda coşkuyla kutladıkları bu bayramın hep çocuk bayramı olarak zihinlerde yer etmiş olması. 20 Oysa, bu bayram; 1921 yılında, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından meclisin açılışı onuruna Milli Bayram Addine Dair Kanun ile kabul edilen ilk ulusal bayramımız. Bayramın adı da 23 Nisan Milli Bayramı. İkinci milli bayramımız da 1 Kasım 1922 tarihinde saltanatın kaldırılması üzerine 1 Kasım günlerinde kutlanmak üzere kabul edilmiş olan Hakimiyet-i Milliye Bayramı dır. Bu iki ulusal bayram, 1935 yılında 23 Nisan Hakimiyet-i Milliye Bayramı olarak birlikte kutlanmaya başlanmıştır. Himaye-i Etfal Cemiyeti [1] de 1927 yılından başlayarak 23 nisan gününü Çocuk Günü olarak benimsemiş, yardıma muhtaç çocuklara yönelik çalışmalarını 23 nisan gününü içine alan hafta boyunca daha da yoğunlaştırmıştır: Millet Meclisimizle millî devletimizin Ankara da ilk teşkile günü olan Millî bayram Cemiyetimizce çocuk günü olarak tespit edilmiştir. Bize yeni bir vatan ve yeni bir

3 tarih yaratıp bırakan mübarek şehitlerle fedakâr gazilerin yavruları fakir ve ıstırabın evladları ve nihayet alelıtlak (genel olarak) bütün muhtac-ı himaye-i vatan çocukları namına milletin şefkatli ve alicenab hissiyatına müracaat ediyoruz [2] Himaye-i Etfal Cemiyeti nin Çocuk Günü kutlamaları, henüz Cemiyet-i Akvam [3] üyesi olmasak da 1925 yılında, 54 ülkenin katılımı ile Cenevre de toplanan Çocukların Refahı için Dünya Konferansı nda alınan, Yılın belli bir gününün Çocuk Günü olarak kutlanması kararının bir uzantısıdır yılında yayımlanmış olan Cenevre Çocuk Hakları Bildirgesi nin altında imzası olan devlet başkanlarından biri de Gazi Mustafa Kemal dir. Kısaca söyleyecek olursak: 23 Nisan Ulusal Egemenlik Bayramı, 23 Nisan Milli Bayramı, 1 Kasım Hakimiyet-i Milliye Bayramı ve Himaye-i Etfal Cemiyetinin 23 Nisan Çocuk Günü nün iç içe geçmiş bir sonucudur. Çocukluk günlerimde yağmur yağmasın diye dua ettiğim, stadyumlarda büyük çoşku ile kut- 23 Nisan Ulusal Egemenlik Bayramı, 23 Nisan Milli Bayramı, 1 Kasım Hakimiyet-i Milliye Bayramı ve Himaye-i Etfal Cemiyetinin 23 Nisan Çocuk Günü nün iç içe geçmiş bir sonucudur. BD NİSAN 2017 ladığımız bu bayramın resmi adı o zamanlar 23 Nisan Milli Hakimiyet ve Çocuk Bayramı idi darbesi sonrasında Milli Güvenlik Konseyi tarafından "23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı" olarak değiştirildi. Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin ikinci binasının başkanlık kürsüsünün arkasında o yıllardan kalma "Hakimiyet Milletindir" özdeyişi hâlâ duruyor... Millet vekilleri oturdukları sıralardan görsünler, okusunlar diye. Bu özlü sözün, devlet gücünün bazı kişilere, belli gruplara değil; doğrudan doğruya kendilerini orda temsilci olarak görevlendiren ulusa/ millete ait olduğunu anlayıp benimsesinler 21

4 BD NİSAN 2017 da önemsenir, çocuk hakları da sağlıktan eğitime daha bir anlam kazanırdı yaşamımızda. Kimseden gizlim saklım yok. Günümüz yetişkinlerinin (!) çoğunun yazımın başında sözünü ettiğim, marşın ilk dizesindeki "Övünün büyükler" deyişinin anlamını kavrayamadıklarına, niçin bu bayramlarda övünmeleri gerektiğinin bilincine varamadıklarına yürekten inanıyorum. Bunu kavradiye. Bazen düşünüyorum da keşke Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin kuruluşunu, saltanatın kaldırılışını, hakimiyetin millete ait olduğunu; çocuk bayramı ile birlikte kutlamasaydık diyorum kendi kendime. Belki o zaman bugünümüzü borçlu olduğumuz bu iki önemli devrim çocuk bayramının gölgesinde kalmaz; daha anlamlı, daha içerikli kutlanırdı diye geçiriyorum aklımdan. O zaman çocuklar daha Atatürk 1929'daki kutlamalarda İsmet İnönü'nün oğlu Ömer İnönü ile birlikte Bugün, Türkiye Büyük Millet Meclisi nin üçüncü binasının Genel Kurul Salonu nda başkanlık kürsüsünün arkasında Hakimiyet Kayıtsız Şartsız Milletindir. diye yazmakta yılında Senedi İttifak ile başlayan [3], 1920 yılının 23 Nisan gününe kadar süren bir düşün gerçekleştiğinin, gerçekleşebileceğinin kanıtıdır bu. Bu düş, demokratik, laik, sosyal ve hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyeti'nin de temelidir. Ama düş henüz tam anlamı ile gerçekleştirilebilmiş değil. Durum ortada: Kuruluşundan bu yana doksan yedi yıl geçmesine rağmen ne bizi Mecliste hakkıyla temsil edeceklerine inandığımız vekillerimizi seçmemize olanak sağlayacak bir siyasi partiler yasamız ne de adil bir seçim sistemimiz var. Bunu geçen 97 yılda pekala başarabilirdik ama olmadı. Başaramadık. Nedeni de 23 Nisan'larda neden övünmemiz gerektiği gerçeğini ulusça kavrayamamış olmamız. Fransızca bilen, çağının tüm aydınları gibi 1789 Fransız Dev- 22 yıp, özümseyemedikleri için sevinip övünememekteler 23 Nisan larda. Bu bayramı hep çocuk bayramı olarak algıladıkları, Bugünün küçüğü yarının büyüğüdür. demekle, çocukları makam koltuklarına oturtmakla yetindikleri için...

5 rimi nden etkilenip Özgürlük, Eşitlik, Kardeşlik ilkesini içtenlikle benimsemiş olan Mustafa Kemal in Millet Meclisi yerine Parlamento sözcüğünü tercih etmemiş olması yine de en büyük tesellim. Fransızcayı iyi bildiğinin de kanıtı. Parlamento, İtalyanca parlare/konuşma fiilinden türetilmiş; konuşulan yer anlamında bir sözcük. Kimilerine göre de parlamento sözcüğü Fransızca parler / konuşma fiili ile mentir / yalan söylemek fiilinin birleşiminden. Bu nedenle yalan söylenen yer anlamına da gelmekte. Bu komplo teorisini (!) ortaya atanlar Mente sözcüğünün Fransızcada sayısal çokluk anlamında kullanılan mentir sözcüğünden geldiğini, bu sözcüğün 10. yüz yıldan bu yana bu anlamda kullanıldığını iddia ediyorlar. Yani lafı dolandırıp(!) Çok laf yalansız olmaz! demeye getiriyorlar. Vay ki vay vay! Atatürk ün, Millet Meclisi yerine Parlamento sözcüğünü yeğlememiş olmasına şükredişim bundan. Çünkü bizim meclis sözcüğü, bir konuyu konuşmak veya görüşmek için bir araya gelmiş kimsele- BD NİSAN 2017 rin oluşturduğu topluluk anlamına gelmekte. Yalanla dolanla bir ilgisi yok... Fransızcadan dilimize aktardığımız bir çok sözcük gibi [4] Atatürk 23 Nisan kutlamalarında parlamento sözcüğünü de yanlış kullanagelmiş olabileceğimizi bir düşünsenize. Olmaz demeyin. İşte size örnek: Sans numero/ numarasız sözcüğünü ses benzerliğinden cent yani 100 numara diye "Hela" anlamında kullanıyor olmamız bundan. 100 sayısına Günümüz yetişkinlerinin (!) çoğunun "Övünün büyükler" deyişinin anlamını kavrayamadıklarına, niçin bu bayramlarda övünmeleri gerektiğinin bilincine varamadıklarına yürekten inanıyorum. böylesine küçültücü bir anlam yüklediğimiz gibi parlamento sözcüğünü de pekala yalan söylenen yer diye anlayabilir, parlamenterlere de çok büyük bir haksızlık ediyor olabilirdik! Allah korumuş... Bayramlar, bugün de gelmiş geçmiş tüm kültürlerde olduğu gibi toplumların 23

6 BD NİSAN yılında Zonguldak'ta 23 Nisan kutlamaları yaşamında önemli bir yere sahiptirler. İster dini olsunlar ister milli, bayramları bayram yapan anlamlarının toplumları oluşturan bireylerin çoğunluğu tarafından içselleştirilmiş olması. Övünç ve sevinci içeriyor olmaları da bundan. Kökleri yüzlerce, binlerce yıl öncesine uzanan dini bayramların geçmişte olduğu gibi günümüzde de kutlanıyor olmalarının nedeni bu yüzyıldan başlayarak ulusal devletlerin ortaya çıkışı ile oluşan ulusal bayramların varoluş nedenleri de üç aşağı beş yukarı aynı: Ulusların devamlılığını ve birlikteliğini sağlamak. 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı nın Çocuk Bayramı olarak da kutlanması ile ilgili söyleyecek bir çift sözüm daha var: Bugüne kadar 23 Nisan günü çocuk bayramıdır diye çocukların sevindirildiğini, onlara armağan alındığını, bayram yerleri kurulduğunu ne duydum ne de gördüm. Şeker Bayramı ve Kurban Bayramı 24 gibi bayramlarda çocuklar her ailenin bütçesi elverdiğince sevindirilir de 23 nisan günleri niçin aynı şekilde sevindirilmezler? Kimi seçilmiş çocukların devlet büyüklerinin koltuklarına beş on dakikalığına oturtulmaları bir armağan ise onu bilemem. Büyüklerin övünmedikleri, çocukların sevindirilmedileri bir gün nasıl ulusal bir bayram olarak kutlanabilir anlamak mümkün değil. * Bu yıl 97 kez kutlayacağımız 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı'mızın bundan böyle küçüklerin sevindirileceği büyüklerin de övünecekleri en büyük bayram olarak kutlanması dileği ile büyük, küçük hepimize kutlu olsun. tekinozertembd@gmail.com [1] Çocuk Esirgeme Kurumu'nun o yıllardaki adı. Himaye-i Etfal Cemiyeti 6 Mart 1917 tarihinde İstanbul'da kuruldu. [2] Cumhuriyet Gazetesi, 22 Nisan 1927 [3] Senedi İttifak: II. Mahmud un onayladığı, Osmanlı padişahlarının yetkilerini sınırlayan belge. [4] Türkçemizde, bir çoğu farklı, yanlış anlamda kullanılan 6400 Fransızca sözcük var. Ulusal egemenlik, ulusun namusudur, onurudur, şerefidir. M. Memal Atatürk