Yıl: 4, Sayı: 11, Haziran 2017, s KUR AN AYETLERĠNĠN MAKAMSAL OKUYUġ ĠLE EZBERLENMESĠNĠN, AYETLERĠN DOĞRU OKUNMASI ÜZERĠNDEKĠ ETKĠSĠ 3 Özet

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Yıl: 4, Sayı: 11, Haziran 2017, s KUR AN AYETLERĠNĠN MAKAMSAL OKUYUġ ĠLE EZBERLENMESĠNĠN, AYETLERĠN DOĞRU OKUNMASI ÜZERĠNDEKĠ ETKĠSĠ 3 Özet"

Transkript

1 M. Safa YEPREM 1 F. Zehra KARIġMAN 2 KUR AN AYETLERĠNĠN MAKAMSAL OKUYUġ ĠLE EZBERLENMESĠNĠN, AYETLERĠN DOĞRU OKUNMASI ÜZERĠNDEKĠ ETKĠSĠ 3 Özet Bu araģtırmanın amacı, makamsal okuyuģun Kur an-ı Kerim ayetlerinin ezberlenmesi üzerindeki etkisini incelemektir. AraĢtırmanın örneklem grubunu, eğitim öğretim yılında Marmara Üniversitesi Ġlahiyat Fakültesi ikinci sınıfta okuyan ve araģtırmaya gönüllülük esasıyla katılımcı olan altmıģ iki öğrenci oluģturmuģtur. Yansız atama ile oluģturulan iki gruptan deney grubuna, makamlı bir Ģekilde gerçekleģtirilen Kur an tilaveti dinletilerek belirlenen ayetlerin ezberlenmesi kendilerinden istenmiģtir. Kontrol grubundan ise aynı ayetlerin makamsız bir Ģekilde gerçekleģtirilen tilavetini dinleyerek ezber yapmaları talep edilmiģtir. Deneysel çalıģma sonunda katılımcıların gerçekleģtirdikleri ezber okuyuģları, uzman görüģleri alınarak belirlenen krtiterler çerçevesinde araģtırmacı tarafından değerlendirilmiģ ve elde edilen veriler istatistik teste tabi tutularak analiz edilmiģtir. Analiz sonucunda makamsal okuyuģ dinlemek suretiyle ezber yapan grubun diğerine göre daha baģarılı olduğuna iģaret eden bulguya ulaģılmıģtır. Bu bulgudan yola çıkarak makamsal okuyuģun, Kur an ayetlerinin ezberlenmesi üzerinde olumlu etkisi olduğu sonucuna varılmıģtır. Anahtar Kelimeler: Dini Müzik, Makamsal OkuyuĢ, Kur an Ezberi. 1 Prof. Dr., Marmara Üniversitesi, Ġlahiyat Fak. Ġslam Tarihi ve Sanatları A.B.D., syeprem@gmail.com 2 Yüksek Lisans Öğrencisi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, karismanfatma@hotmail.com 3 Bu makale, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ġslam Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı, Türk Din Musikisi Bilim Dalı nda Yüksek Lisans programı öğrenci olan Fatma Zehra KARIġMAN ın Kur an Ayetlerinin Ezberlenmesinde Makamsal OkuyuĢun Etkisi (2017) baģlıklı yüksek lisans tezi kaynak alınarak yazılmıģtır. Yüksek Lisans tez DanıĢmanı Prof. Dr. M. Safa YEPREM dir.

2 Kur an Ayetlerinin Makamsal Okuyuş İle Ezberlenmesinin, Ayetlerin Doğru Okunması Üzerindeki Etkisi THE EFFECT OF THE MEMORISATION OF VERSES OF THE QURAN WITH MODAL APPROACH IN THE CONCEPT OF RIGHT RECITATION Abstract The aim of this study is to investigate the effect of recitation with maqam in the memorisation of verses of the Quran. The sample group of this research was formed sixty two Marmara University Faculty of Theology at second grade students who have participated in the research voluntarily. The experimental and control groups were constituted randomly. The experimental group listened to the recitation of Quran which was performed with maqam and was asked to memorise the certain verses. Whereas the control group listened to the recitation of the same verses, which was performed without any maqam and was asked to memorise the verses. The recitations performances of participants were evaluated by the researcher and data were analyzed statistically. The results indicate that the experimental group who listened to the recitation with maqam has better results in memorisation of the verses than the control group. Based on this finding, it was concluded that the recitation with maqam has a positive effect in the memorisation of verses of the Quran. Keywords: Religious Music, Recitation with Maqam, Memorising of Quran. 1. GĠRĠġ Bu çalıģmada, makamsal yapıya sahip bir okuyuģu dinlemenin Kur an ayetlerinin ezberlenmesi üzerinde bir etkisi olup olmadığı araģtırılmıģtır. Makalenin yazımında kaynak alınan tez 4 için yapılan literatür taramasında, 5 Kur an ezberinde makamsal okuyuģun etkisi ile ilgili ne müzik alanında ne de dini ilimler alanında herhangi bir çalıģmaya rastlanmadığından bu konu araģtırmaya değer bulunmuģtur. Kıraat, Psikoloji, Ġstatistik alanındaki uzmanlarla yapılan görüģmeler ve gerçekleģtirilen pilot çalıģma neticesinde araģtırma materyalleri hazırlandıktan sonra gönüllü katılımcılarla deneysel çalıģmalar yapılmıģtır. Bu çalıģmaların sonunda, katılımcıların yaptıkları ezberi okumaları sırasında izinleri dâhilinde alınan ses kaydı daha sonra araģtırmacı tarafından dinlenerek, uzman görüģleri doğrultusunda belirlenen kriterler çerçevesinde değerlendirilmiģtir. Elde edilen verilerin istatistik analizleri, alanın uzmanı tarafından yapılmıģ, 6 elde edilen bulgu araģtırmacı tarafından alt problem ve hipotez açısından tartıģılarak sonuca ulaģılmıģtır. Bu makalede, araģtırmanın amacı doğrultusunda yansız atamayla oluģturulan deney ve kontrol gruplarının, ezber doğru okuyuģ sonucu (dos.) ortalamaları karģılaģtırılmaktadır. 2. YÖNTEM Bu bölümde; araģtırmanın konusunu ortaya çıkaran problem durumu, problemi detaylandırmak amacıyla oluģturulan alt problem ve hipotez, bu hipotezi test etmek üzere F. Zehra KarıĢman, Kur an Ayetlerinin Ezberlenmesinde Makamsal OkuyuĢun Etkisi, (Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi SBE, 2017). 5 KarıĢman, s Ġstatistik analizler, Ġstatistik Uzmanı Yunus Emre Demir tarafından yapılmıģtır.

3 M. Safa Yeprem_ F. Zehra Karışman oluģturulan araģtırma modeli, veri toplama ve çözümleme teknikleri, araģtırmanın sınırlılıkları ve varsayımlar, araģtırmanın hazırlık ve uygulama süreci, katılımcıların Kur an ve müzik ile iliģkileri hakkında açıklamalar bulunmaktadır Problem Durumu ve Cümlesi Ahmet Hakkı Turabi nin Ġbn Sina ve Müzik isimli bildirisinde Ġbn Sina ya göre hep daha güzel olan üzerine kurulu bir iş ve kişisel hazzın ifadesi olduğu belirtilen müzik, 7 insan yaģamının hemen her döneminde yer almaktadır. GülĢen Göksel Erdal ise, Müziğin KiĢisel- Toplumsal-Ulusal-Uluslararası ĠĢlevleri Üzerine isimli bildirisinde müziğin sosyal, kültürel, siyasal ve daha pek çok alanda kullanılabilme özelliğinin yanında kiģisel, toplumsal, ulusal, uluslararası iģlevlerinin de olduğunu belirtmiģtir. 8 Bunun yanı sıra Ġlkay ġahin Dini Hayatın Ritmi: Ritüel ve Müzik isimli makalesinde, kitlelere ulaģma ve onları etkileme gücüne sahip olan müziğin, kendilerini ifade etmek ve toplumsal yaģamın bir parçası haline gelmek üzere, dinlerin müracaat ettikleri sanat türlerinin baģında geldiğini iddia etmektedir. 9 Feyzan Göher; ilahi dinlerde müzik ve dinin baģtan beri iç içe olduğunu, misyonerlerin puta tapan insanları Hıristiyan yapmak için ilahilerden yararlandıklarını, Latince bilmeyen kiģilerde ve vaaz dinlemekten kaçınarak eski inançlarında direnen insanlar üzerinde müziğin etkileyici olduğunu Müziğin Toplumsal ĠĢlevi Müzik, Siyaset, Din ve Ekonomi isimli bildirisinde belirtmiģtir. 10 Bunun yanı sıra Süleyman Uludağ, Musiki Âlemdeki Süsün Bir Parçasıdır isimli makalesinde, insanlık tarihi ile eģ tuttuğu din-müzik iliģkisinde, dinin müziğin en önemli konularından biri olduğunu, insanların dini ve kutsal metinleri sesleri ile süsleyerek terennüm ettiklerini ifade etmiģtir. 11 Safa Yeprem Türk Cami Musikisi Ġle Mukayeseli Olarak Ġstanbul Gayr-ı Müslimlerinde Mabed Musikisi isimli doktora tezinde; Yahudi cemaati sinagoglarında Zebur ve Tevrat ayetlerinin; Hıristiyan mezheplerinin hemen hepsinin kiliselerinde güfteleri Kitab-ı Mukaddes metinlerinden oluģan dini müzik formlarının; Ġslam dini ibadet ve merasimlerinin gerçekleģtirildiği mekânlarda ise Kur an-ı Kerim ayetlerinin makamsal bir üslup ile icra edildiğini ortaya koymuģtur. 12 Ahmet Muhtar Ataman, Musiki Tarihi II adlı eserinde; kutsal metinlerin müzikal bir üslupla okunmasının dini öğretilerini geniģ kitlelere yaydığı bilinen Yahudilik ve Hıristiyanlık dinleri için önemli bir yöntem olduğunu, bunun yanı sıra özellikle Hıristiyanların dini metinlerin ezberlenmesini kolaylaģtırdığı düģüncesiyle mabedlerinde müziğe yer verdiklerini iddia etmektedir. 13 Bu bilgiden yola çıkarak Makamsal okuyuşun İslam dini kutsal kitabı olan Kur an-ı Kerim ayetlerinin ezberlenmesinde de bir etkisi Ahmet Hakkı Turabi, Ġbn Sinâ ve Müzik, Uluslararası Ġbn Sinâ Sempozyumu, Ġstanbul: Ġstanbul BüyükĢehir Belediyesi Kültür A.ġ. Yayınları, Mayıs 2008, C. 2, s GülĢen Göksel Erdal, Müziğin KiĢisel-Toplumsal-Ulusal-Uluslararası ĠĢlevleri Üzerine, 38. Icanas Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika ÇalıĢmaları- Kongresi, Baskı Sayısı: 450, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu BaĢkanlığı, Eylül 2007, C. 1, s Ġlkay ġahin, Dini Hayatın Ritmi: Ritüel ve Müzik, Ankara Üniversitesi Ġlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt.49, sy. 2, (Haziran 2008), s Feyzan Göher, Müziğin Toplumsal ĠĢlevi Müzik, Siyaset, Din ve Ekonomi, 38. Icanas Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika ÇalıĢmaları- Kongresi, Baskı Sayısı: 450, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu BaĢkanlığı, Eylül 2007, C. 1, s Süleyman Uludağ, Musiki Alemdeki Süsün Bir Parçasıdır, Diyanet Aylık Dergi Eki, sy. 221, (Mayıs 2009), s M. Safa Yeprem, Türk Cami Musikisi Ġle Mukayeseli Olarak Ġstanbul Gayr-ı Müslimlerinde Mabed Musikisi, (Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi SBE, 2004), s Ahmet Muhtar Ataman, Musiki Tarihi II, 2. Baskı, Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1947, s. 68.

4 Kur an Ayetlerinin Makamsal Okuyuş İle Ezberlenmesinin, Ayetlerin Doğru Okunması Üzerindeki Etkisi olup olmadığı sorusuna cevap aramak üzere literatür taraması yapılmıģtır. Kur an-ı Kerim in, ezberlenmesi açısından müzikle nasıl iliģkilendirildiğine dair bilgi bulmak üzere yapılan kaynak taramasında, bu konuda müstakil olarak yazılmıģ herhangi bir kitap, makale veya akademik çalıģmaya rastlanmamıģtır. 14 Müstakil olarak bu konuda yazılmamıģ olmakla birlikte, içeriğinde Kur an ve müzik iliģkisine yer veren eserlerde daha çok, Kur an kıraatinde müziğin dinen caiz olup olmadığı veya okuyuģ esnasında müziğin ne ölçüde ve nasıl kullanılabileceğine dair bilgilere değinildiği görülmektedir. Kur an ve ezber ile ilgili malumatın yer aldığı kaynaklarda ise daha çok hafızlığın tarihi sürecine ve bu konuda uygulanan yöntemlerin içeriğine yer verilmektedir. Dini müzik alanında yapılan akademik çalıģmalarda, Kur an kıraati ve müzik iliģkisinin cami musikisi formları kapsamında ele alındığı gözlenmektedir. Ancak bu çalıģmalarda ve incelenen diğer eserlerde de Kur an-ı Kerim in ezberlenmesi ile makamsal okuyuģ iliģkisine değinilmemesi önemli bir boģluk oluģturmaktadır. Bu çalıģmada Kur an metinlerinin ezberlenmesi ve makamsal okuyuģ iliģkisinin araģtırılması suretiyle alandaki boģluğun bir nebze de olsa doldurulması amaçlanmaktadır. Problem Cümlesi: Makamsal okuyuģun Ġslam dini kutsal kitabı olan Kur an-ı Kerim in ayetlerinin ezberlenmesinde etkisi var mıdır? AraĢtırmada makamsal okuyuģun Kur an-ı Kerim ayetlerinin ezberlenmesi üzerinde etkisi olup olmadığının incelenmesi amacıyla aģağıdaki sorulara cevap aranacaktır Alt Problem Deney grubundaki katılımcıların doğru okuyuģ sonuç (dos.) ortalamaları ile kontrol grubundakilerin ortalamaları arasında anlamlı bir farklılık var mıdır? Hipotez Kur an ayetlerinin makamsal okuyuģunu dinleyerek ezber yapan grubun dos. ortalaması, makamsız olanı dinleyerek ezber yapan grubun ortalamasına göre daha yüksektir Metodoloji AraĢtırmanın Modeli Nitel ve nicel araģtırma yöntemlerinin 15 birlikte kullanıldığı bu çalıģma deneysel bir araģtırmadır. Gönül Kırcaali Ġftar, Sosyal Bilimlerde AraĢtırma Yöntemleri isimli kitaptaki Bilim ve AraĢtırma adlı bölümde; deneysel araģtırmalarda belirli bir değiģkenin iki ya da daha fazla araģtırma grubu üzerindeki etkililiğinin incelenebileceğini belirtmektedir. 16 Niyazi Karasar ın, Bilimsel AraĢtırma Yöntemi: Kavramlar Ġlkeler Teknikler isimli kitabındaki tanımına göre; 17 araģtırmamız gerçek deneme modellerinden sontest kontrol gruplu deneysel desen modelindedir. Karasar, bu modelleri kitabında Ģu Ģekilde açıklamaktadır: KarıĢman, s Bu yöntemlerle ilgili ayrıntılı bilgi için bkz. Songül Karahasanoğlu ve Elif Damla Yavuz, Müzikte AraĢtırma Yöntemleri, 1. Baskı, Ġstanbul: Ġstanbul Teknik Üniversitesi Türk Musikisi Devlet Konservatuarı Yayınları, 2015, s Gönül Kırcaali Ġftar, Bilim ve AraĢtırma, Ali Atıf Bir (Ed.), Sosyal Bilimlerde AraĢtırma Yöntemleri içinde (3-12), EskiĢehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları No: 601, 1999, s Niyazi Karasar, Bilimsel AraĢtırma Yöntemi: Kavramlar Ġlkeler Teknikler, 2. Yazım 30. Basım, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2016, s

5 M. Safa Yeprem_ F. Zehra Karışman Gerçek deneme (true-experimental) modelleri: Bilimsel değeri en yüksek denemeler, gerçek deneme modelleri ile yapılanlardır. Gerçek deneme modellerinin ortak özellikleri, birden çok grup kullanılması ve grupların yansız atama ile oluşturulmasıdır. Böylece, her araştırmada en az bir deney bir de kontrol grubu bulunur. Bunlar, öteki kontrol değişkenleri açısından denkleştirilmiş sayılır. Sontest kontrol gruplu model: Bu modelde, yansız atama ile oluşturulmuş iki grup bulunur. Bunlardan biri, deney; öteki kontrol grubu olarak kullanılır. Gruplara yalnız sontest uygulanır (Deney sonu ölçme yapılır). 18 Bu araģtırma modelinin bağımsız değiģkeni makam unsurudur. AraĢtırmada, deney grubuna makamsal okuyuģ dinletilirken; kontrol grubuna makamsal olmayan bir okuyuģ dinletilmiģtir. Katılımcıların deneysel çalıģma sonunda gerçekleģtirdikleri ezber okuyuģlarının değerlendirilmesiyle ortaya çıkan dos. ortalamaları ise araģtırmanın bağımsız değiģkenidir Evren ve Örneklem Türkiye deki üniversitelerin bütün ilahiyat fakülteleri araģtırmanın evrenini oluģturmaktadır. Örneklem grubu ise eğitim öğretim yılında Marmara Üniversitesi Ġlahiyat Fakültesi ikinci sınıfta okuyan ve araģtırmaya gönüllülük esasıyla katılımcı olan 62 öğrenciden oluģmaktadır Veri Toplama Yöntemleri AraĢtırma problemini temellendirmek amacıyla oluģturulan problem durumunun verileri literatür tarama yöntemi ile elde edilirken, alt problemlere dair bulgular kısmının verilerine ise deney yöntemi ve aģağıdaki veri toplama araçları ile ulaģılmıģtır Veri Toplama Araçları AraĢtırmada kullanılan veri toplama araçları Ģunlardır: Katılımcı Bilgi Formu Bu formla katılımcıların demografik bilgileri, Kur an ve müzik ile olan iliģkileri hakkında veri toplanması amaçlanmaktadır. AraĢtırmacı tarafından oluģturulan formun hazırlık sürecinde, katılımcılarla ilgili veri elde edilmek istenen değiģkenlerin belirlenmesi ve formda yer alacak soruların yapısı konusunda uzman görüģlerine baģvurulmuģ, literatür taraması kapsamındaki bazı tezlerdeki katılımcı formları ve anket formları incelenmiģtir. 19 Bu formda; katılımcının cinsiyeti, yaģı, Kur an okumayı ilk olarak öğrendiği yer ve yaģ bilgisi, okuldaki dersler dıģında Kur an okuma alıģkanlığı olup olmadığı, haftalık Kur an okuma süresi, son iki dönemde aldığı Kur an dersi not ortalaması, tecvid bilgisi, Kur an dan ezbere 18 Karasar, s Katılımcı bilgi formu ile ilgili MÜĠF Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Sevde Düzgüner in ( ) ve istatistik uzmanı Yunus Emre Demir in ( ) uzman görüģü alınmıģtır. Bu konuda katılımcı formları incelenen tezler: Fatma Emel Kapan, Anadolu Ġmam Hatip Liselerindeki Müzik Eğitiminin Öğrenci GörüĢleri Açısından Değerlendirilmesi, (YayınlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi SBE, 2011), s. 60. Özlem Öztürk, Ġlköğretim Altıncı Sınıf Müzik Dersinde Kullanılan Tam Öğrenme Modeli nin Öğrencilerin Tutum ve BaĢarılarına Etkisi, (Doktora Tezi, Abant Ġzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2012), s. 147.

6 Kur an Ayetlerinin Makamsal Okuyuş İle Ezberlenmesinin, Ayetlerin Doğru Okunması Üzerindeki Etkisi bildiği sure ve sayfa sayısı, ezber yöntemi, ezber yaparken algıladığı zorluk derecesi ile yaptığı ezberi hocasına okurken hatırlama konusunda algıladığı zorluk derecesi, müzik dinlemekten hoģlanıp hoģlanmadığı, ne tür müzik dinlediği, günlük müzik dinleme süresi, müzik eğitimi durumu, müzik bilgisi sorgulanmaktadır Doğru Okuyuş Sonucu (Dos.) Değerlendirme Formu Katılımcıların deney sürecinde ezberledikleri ayetleri sürecin sonunda okumaları esnasında gösterdikleri baģarı ve yaptıkları hata durumunu değerlendirebilmek amacıyla araģtırmacı tarafından uzman görüģleri 21 alınarak hazırlanan bu formda; katılımcının okuyuģu, seçilen ayet grubunda bulunan harf, hareke, sükun, tecvid kuralları 22 gibi teknik özellikleri barındırması, ayetlerin ve kelimelerin tekrar edilmesi, hatalı okunması ya da hatırlanmaması açısından sorgulanmaktadır Uzman Görüşü Formu Bu form, araģtırmada kullanılacak olan materyallerin yapısını belirlemek üzere, Pınar Arslan ın doktora tezindeki Eser Öneri Formu 24 örnek alınarak, araģtırmacı tarafından hazırlanmıģtır. Form ile Kur an-ı Kerim ve Kıraat alanı uzmanlarından; 25 katılımcılara ezberlemeleri için sunulacak ayetlerin belirlenmesi, belirlenen bu ayetlerin okunuģunda kullanılacak olan makamının seçilmesi, katılımcıların deneysel iģlem sonunda okudukları ezberleri değerlendirmede hangi hususlara dikkat edilmesi gerektiği gibi konulardaki görüģ ve önerilerinin alınması amaçlanmaktadır Veri ĠĢleme Yöntemleri AraĢtırmanın problem durumunu ortaya koymak amacıyla literatür taraması ile toplanan veriler mantık ilminde genelden özele doğru akıl yürütme olarak tanımlanan tümdengelim 27 metodu ile iģlenmiģtir. Örneklemin genel yapısına dair katılımcı bilgi formundan elde edilen veriler ile sontest kontrol grubu modelli deneysel çalıģma sonucu ulaģılan veriler, öncelikle araģtırmacı tarafından Microsoft Office Excel programına iģlenmiģ daha sonra da istatistik uzmanı tarafından SPSS 21 paket programına aktarılarak araģtırmanın alt problemleri doğrultusunda istatistiksel analizlere tabi tutulmuģtur KarıĢman, s Doğru okuyuģ sonucu değerlendirme formu ile ilgili taslak, istatistik uzmanı tarafından oluģturulup içerik araģtırmacı tarafından geliģtirilmiģtir. 22 Koyu renkle yazılan kelimelerin tanımları için bkz Tanımlar. 23 KarıĢman, s Pınar Arslan, Türk Din Musikisinin Sağlıklı Ġnsanların Hormonal Yapıları Üzerindeki Etkileri, (Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi SBE, 2016), s GörüĢüne baģvurulan Kur an-ı Kerim ve Kıraat alanı uzmanları: Prof. Dr. Nihat Temel (MÜĠF Öğretim Üyesi, ), Naci Demirci (MÜĠF AraĢtırma Görevlisi, ), Prof. Dr. Mehmet Emin MaĢalı (MÜĠF Öğretim Üyesi, ), Yrd. Doç Dr. Kamil YaĢaroğlu (MÜĠF Öğretim Üyesi, ), Kerim Öztürk (MÜĠF Misafir Öğretim Görevlisi, Üsküdar Valide-i Cedid Camii Ġmam- Hatibi, ), Yunus Balcıoğlu (MÜĠF Misafir Öğretim Görevlisi, AtaĢehir Mimar Sinan Camii Ġmam-Hatibi, ), Dr. Münteha MaĢalı (MÜĠF Öğretim Görevlisi, ), Yrd. Doç Dr. Fatih Çollak (MÜĠF Emekli Öğretim Üyesi, ), Osman Eğin (Ġstanbul Haseki Diyanet Eğitim Merkezi Müdürü, ), Yrd. Doç. Dr. Hatice ġahin Aynur (Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ġlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi, ), Yrd. Doç. Dr. Mustafa Kılıç (MÜĠF Öğretim Üyesi). 26 KarıĢman, s Ġbrahim Emiroğlu, Klasik Mantığa GiriĢ, 8. Basım, Ankara: Elis Yayınları, 2011, s. 136.

7 M. Safa Yeprem_ F. Zehra Karışman Verilerin Çözümlenmesi Kaynaklarda istatistiksel analizde uygulanacak olan yöntemin araģtırmanın amacına, varsayımın niteliğine, değiģkenlerin yapısal özelliğine göre farklılık gösterdiği belirtilmektedir. 28 Örneğin sayı değeri taģıyan değiģkenlerin (yaģ, not ortalaması gibi) test edilmesinden önce değiģkenin örneklemdeki dağılım karakteristiğinin sınanması gruplar arasında sağlıklı karģılaģtırmaların yapılabilmesi açısından uzmanlar tarafından önemli görülmektedir. 29 Demek ki bazı değiģken türleri ile ilgili analiz için hangi testin daha uygun olacağına karar vermeden önce bu değiģkenlerin gruplardaki dağılım karakteristiğinin tespit edilmesi gerektiği söylenebilir. Nilgün Köklü istatistik terimleri ile ilgili eserinde dağılımın tanımını Ģu Ģekilde yapmaktadır. Dağılım, bir evrenden örneklem alındığında, verilere ait göreli frekansları açıklayan bir olasılık fonksiyonudur. 30 Bu araģtırmada katılımcının yaģı, haftalık Kur an okuma süresi, Kur an okumayı öğrenme yaģı, Kur an dersi not ortalaması, tecvid bilgisi puanı, ezber sayfa sayısı, ezber yaparken ve ezberi okurken algılanan zorluk derecesi puanı, günlük müzik dinleme süresi, müzik bilgisi puanı gibi sayı değeri taģıyan değiģkenlerle dos. ortalaması arasındaki iliģkinin gruplara göre yapılacak olan analizinden önce değiģken değerlerinin gruplardaki dağılım karakteristiği One- Sample Kolmogorov-Simirnov testi (K-S Testi) ile sınanmıģtır. Bu testin, örneklem değerleri dağılımının belli bir teorik dağılıma uyup uymadığını test ettiği kaynaklarda belirtilmektedir. 31 DeğiĢken değerleri normal dağılım 32 gösterdiğinde, gruplar arasında o değiģken açısından farklılık olup olmadığını tespit etmek için parametrik testler, normalden farklı dağılım gösterdiğinde ise parametrik olmayan testler kullanılmıģtır. Hüsnü Arıcı Ġstatistik Yöntemler ve Uygulamalar isimli kitabında; normal dağılımda değerlerin evren ortalaması etrafında simetrik dağılım gösterdiğini, pek çok davranıģın ölçümlerinin normal dağılıma benzer bir Ģekilde gerçekleģtiğini belirtmektedir. 33 Büyüköztürk ve arkadaģları, Sosyal Bilimler Ġçin Ġstatistik adlı kaynakta parametrik testler ve parametrik olmayan testlerle ilgili Ģu bilgiler yer vermiģtir: Parametrik istatistikler ilgilenilen değişken bakımından ölçümlerin evrendeki dağılımlarıyla ilgili bazı varsayımları gerektirirken, buna karşılık parametrik olmayan istatistikler böyle bir varsayım gerektirmeyen, bir başka deyişle dağılıma bağlı olmayan istatistiklerdir Parametrik olmayan istatistikler ölçeklerin tümünden elde edilen veriler üzerinde kullanılabilirken, parametrik istatistikler verilerin en az aralık ölçeğinde olmasını gerektirir Abdülkadir Kalıpsız, Bilim ve AraĢtırma, Ġstanbul: Ġstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yayınları, 1987, s ; Aysel Aziz, Sosyal Bilimlerde AraĢtırma Yöntemleri ve Teknikleri, GeliĢtirilmiĢ 6. Basım, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2011, s ġener Büyüköztürk, Ömay Çokluk ve Nilgün Köklü, Sosyal Bilimler Ġçin Ġstatistik, 10. Basım, Ankara: Pegem Akademi, 2012, s Nilgün Köklü, Açıklamalı Ġstatistik Terimleri Sözlüğü, 1. Baskı, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2002, s Test hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. Köklü, s Normal dağılım: Sürekli random değiģkenlere ait verilerin oluģturduğu çan eğrisi biçiminde bir eğrinin yatay eksene göre gösterdiği dağılım. (Köklü, s. 97). 33 Hüsnü Arıcı, Ġstatistik Yöntemler ve Uygulamalar, Gözden GeçirilmiĢ 15. Baskı, Ankara: Meteksan A.ġ., 2005, s. 198; Büyüköztürk, Çokluk ve Köklü, s Büyüköztürk, Çokluk ve Köklü, s. 151.

8 Kur an Ayetlerinin Makamsal Okuyuş İle Ezberlenmesinin, Ayetlerin Doğru Okunması Üzerindeki Etkisi Bu araģtırmada K-S Testi sonucunda dağılım karakteristiğinin normal dağılıma uygunluk gösterdiği tespit edilen Kur an okumayı öğrenme yaģı, Kur an dersi not ortalaması, tecvid bilgisi puanı ve müzik bilgisi puanı değiģkenleri ile dos. ortalamaları arasındaki iliģkinin gruplara göre farklılık gösterip göstermediğinin analizinde parametrik testlerden Bağımsız Örneklemler t testi kullanılmıģtır. Bu testin, bağımsız ölçümlerle elde edilen ortalamalar arasındaki farkın anlamlı olup olmadığını tespit etmek için uygulandığı kaynaklarda belirtilmektedir. 35 K-S Testi sonucunda dağılım karakteristiğinin normal dağılımdan farklılık gösterdiği tespit edilen yaģ, haftalık Kur an okuma süresi, Kur an dan ezbere bilinen sayfa sayısı, Kur an ezberi yaparken ve ezberi hocaya okurken hatırlama konusunda algılanan zorluk derecesi, müzik dinleme süresi değiģkenlerin değerleri ile dos. ortalamaları arasındaki iliģkinin ve dos. ortalamalarının gruplara göre farklılık gösterip göstermediğinin analizinde parametrik olmayan testlerden Mann-Whitney U Testi (Mu Testi) kullanılmıģtır. Bu test kaynaklarda iki bağımsız örneklemden elde edilen puanların arasında anlamlı bir fark olup olmadığını anlamak için kullanılan en güçlü parametrik olmayan tekniklerden biri Ģeklinde anlatılmaktadır. 36 Buraya kadar anlatılanların dıģında kalan cinsiyet, Kur an okuma eğitiminin ilk alındığı yer, Kur an okuma alıģkanlığı, müzik dinleme alıģkanlığı, müzik eğitimi durumu ve müzik eğitimi türü gibi sayma kuralına uyan kategorik değiģkenler ile dos. ortalamaları arasındaki iliģkinin gruplara göre farklılık gösterip göstermediğinin analizinde Ki-Kare Testi kullanılmıģtır. Bu testin kategorik değiģkenler arasındaki bağımlılığın araģtırılmasında kullanıldığı kaynaklarda ifade edilmektedir. 37 AraĢtırmada çeģitli alt baģlıklar halinde değerlendirilen tecvid bilgisi ve müzik bilgisi gibi değiģkenlerle ilgili analizlerde kullanmak üzere tek bir sonuç elde edebilmek için, söz konusu değiģkenlerin toplanabilirlik özelliğinin olup olmadığı Tukey Testi ile sınanmıģtır. 38 AraĢtırmada, Kur an ezberleme yöntemi, dinlenilen müzik türü gibi çoklu cevap içeren değiģkenlere dair verilere istatistik uzmanı tarafından test uygulanmayıp bunlara ait bulguların gruplara göre dağılım oranları grafikler halinde sunulmuģtur. 39 Kaynaklarda istatistiksel verileri anlamlı hale getirmenin bir yolunun bu verileri bazı istatistiksel ölçülerle tanımlamak olduğu belirtilmektedir. 40 Bu araģtırmada elde edilen verilerin sınıflandırılması ve tanımlanması amacıyla frekans (f), ortalama değerleri gibi tanımlayıcı istatistikler kullanılmıģtır. 41 Deney ve kontrol gruplarının deneysel çalıģma sonrasında elde ettikleri dos. ortalamaları arasında çeģitli değiģkenler açısından anlamlı bir farklılığın olup olmadığının test edilmesinde 0,05 anlamlılık (manidarlık) düzeyi esas alınmıģtır. Test değeri 0,05 ten büyük olduğunda Test hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. Zeki Arslantürk, Sosyal Bilimciler Ġçin AraĢtırma Metod ve Teknikleri, 5. Basım, Ġstanbul: Çamlıca Yayınları, 2001, s Test hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. Köklü, s Çiğdem Arıcıgil Çilan, Sosyal Bilimlerde Kategorik Verilerle ĠliĢki Analizi, 1. Baskı, Ankara: Pegem Akademi, 2009, s Test hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. Köklü, s Grafikler için bkz Katılımcıların Kur an ve Müzik ile ĠliĢkisi. 40 Arıcı, s Koyu renkler yazılan bu terimlerin tanımları için bkz Tanımlar.

9 M. Safa Yeprem_ F. Zehra Karışman değiģkenler arasında farklılık olmadığı, 0,05 ten küçük olduğunda ise farklılık olduğu sonucuna varılmıģtır. Ġstatistiksel analizlerde hipotezlerin test edilmesi konusunda kullanılacak anlamlılık düzeyinin toplum bilimlerinde genellikle 0,05 olarak belirlendiği kaynaklarda ifade edilmektedir. 42 Sosyal Bilimlerde Yaklaşımlar ve Metodolojiler adlı eserde 0,05 değeri Ģu Ģekilde açıklanmaktadır: Eğer bir bulgunun genelleştirilebileceği durumların %5 i söz konusu ilişkiyi göstermekte başarısız olursa bu, yirmi durumda bir tanesinin bunu gösteremeyeceği anlamına gelir. Aynı şekilde, eğer 0,05 önem düzeyine sahip bir bulgu ortaya koyamazsak, o zaman söz konusu ilişkinin her şeye rağmen gerçek olması için yirmide bir şans vardır 43 AraĢtırmada, değiģken değerlerinin dağılımlarının sınandığı K-S Testi nde de anlamlılık düzeyi 0,05 olarak belirlenmiģtir. Test değeri 0,05 den büyük olduğunda dağılımın normal olduğu, 0,05 den küçük olduğunda ise normalden farklı olduğu kabul edilmiģtir Sınırlamalar AraĢtırma, Ġstanbul ili Üsküdar ilçesi sınırları içerisinde eğitim veren üniversitelerden Marmara Üniversitesi Ġlahiyat Fakültesi öğrencileri ile sınırlandırılmıģtır. AraĢtırma, bu kurumun ikinci sınıfında öğrenim gören ve gönüllü olarak katılımcı olan öğrenciler (62 öğrenci) ile sınırlandırılmıģtır. 44 AraĢtırma, deney ve kontrol gruplarına ezberlemeleri için verilen Hicr Suresinin ayetleri ile sınırlandırılmıģtır. AraĢtırma, deney grubundaki deneklere ezberlemeleri için dinletilen Kur an ayetlerinin uzman görüģlerine göre belirlenen 45 Rast makamındaki okunuģu ile sınırlandırılmıģtır. 296 AraĢtırma sonucunda yapılacak olan yorumlar sadece araģtırmanın yapıldığı dönem ve ilgili örneklem ile sınırlıdır Varsayımlar Deney ve kontrol grubunu oluģturan deneklerin hafıza kuvvetleri arasında fark olmadığı varsayılmaktadır. Deney ve kontrol grubunu oluģturan deneklerin Kur an okuma ve ezberleme hızları arasında fark olmadığı varsayılmaktadır. 42 Aziz, s. 162; Arslantürk, s Donatella della Porta ve Michael Keating, Sosyal Bilimlerde YaklaĢımlar ve Metodolojiler, Sabri Gürses (çev.), 1. Basım, Ġstanbul: Küre Yayınları, 2015, s AraĢtırmanın ikinci sınıf öğrencileri ile sınırlandırılmasında, birinci sınıftaki öğrencilerin yükseköğrenime yeni baģlamaları, bu yüzden araģtırma kapsamında gerekli bazı bilgileri karģılayamayacakları, dördüncü sınıfların ise yükseköğrenimde son seneleri olması ve yoğun bir dönem geçirmeleri sebebiyle gerçekleģtirilecek olan çalıģmaya katılımda sıkıntı yaģanabileceği konusundaki çekinceler etkili olmuģtur. Geriye kalan iki düzey (2. ve 3.sınıflar) arasında rastgele bir seçimde bulunulmuģtur. 45 Detaylı bilgi için bkz. Tablo 2.

10 Kur an Ayetlerinin Makamsal Okuyuş İle Ezberlenmesinin, Ayetlerin Doğru Okunması Üzerindeki Etkisi Deney ve kontrol grubunu oluģturan deneklerin akademik baģarı puanlarının Kur an-ı Kerim dersi ile ilgili bütün alt baģlıkları kapsadığı varsayılmaktadır. AraĢtırmaya katılan deneklerin katılımcı bilgi formundaki sorulara samimi bir Ģekilde doğru yanıtlar verdikleri varsayılmaktadır Tanımlar AraĢtırmanın metin kısmında kullanılan ve açıklanması uygun bulunan terimlerinin tanımları aģağıda yer almaktadır İstatistik Terimlerinin Tanımları 46 Anlamlılık/Manidarlık: Eğer hipotez testinde kullanılan istatistik değeri kabul sınırları dışında yer alırsa, yani etkinin olmadığı null hipotezinin ret edilmesinin bir sonucu olarak bu etkinin manidar (anlamlı) olduğu söylenir. Anlamlılık Düzeyi: H 0 null hipotezinin doğru olduğu halde ret edilme olasılığına anlamlılık ya da manidarlık düzeyi denir. Anlamlılık düzeyi, hipotetik değerle örneklemden elde edilen değer arasındaki farkın şansla açıklanamayacak kadar büyük olduğu anlamındadır. Bağımlı DeğiĢken: Deneysel bir çalışmada, bağımsız değişkenin her bir durumu altında deneklerden ölçülen değişkene denir. Bağımsız değişkene bağlı olarak ortaya çıkan ve araştırmanın sonucu durumunda olan değişkendir. Bağımsız DeğiĢken: Deneysel bir çalışmada, deneyi yapan kişi tarafından manipüle edilebilen ve etkileri araştırılan değişkenlere denir. DeğiĢken: Bir şahsın, grubun veya çevrenin bir durumdan diğerine değişebilen veya bir farklılık gösterebilen herhangi bir özelliğidir. Deney: Bir değişkenin değiştirildiği ya da manipüle edildiği, diğer değişkene ait puanların ölçüldüğü ve diğer tüm değişkenlerin ise kontrol edildiği bir araştırma yöntemidir. Frekans: Bir veri setinde, her bir puanın ortaya çıkma sayısı olarak tanımlanır. Kısaca, değişkenin herhangi bir değerinin tekrar sayısıdır. Normal Dağılım: Sürekli random değişkenlere ait verilerin oluşturduğu çan eğrisi biçiminde bir eğrinin yatay eksene göre gösterdiği dağılım. Ortalama: Ortalama, aritmetik ortalamaya karşı gelir. Bir grup verinin aritmetik ortalaması, bir dağılımdaki puanların toplanıp puanların sayısına bölünmesidir. Veri: Gözlemler ve görüşmeler sonucu olarak toplanan sayılar veya ölçmeler Kur an ve Tecvid Terimlerinin Tanımları 47 Fem-i Muhsin: Kur an-ı Kerim i emredilene uygun olarak en güzel tarzda icara eden üstat Köklü, s. 5, 11, 12, 33, 51, 97, 102, 141. (Ġstatistik terimlerinin tanımları bu sözlükten alınmıģtır). 47 Mehmet Ali Sarı, Kur an-ı Kerim i Güzel Okuma Tekniği ve Kuralları, 2. Baskı, Ġstanbul: MÜĠFV Yayınları, 2011, s (Kur an ve Tecvid ilmiyle alakalı terimlerin tanımları bu kaynaktan alınmıģtır).

11 M. Safa Yeprem_ F. Zehra Karışman Hareke: Kur an harflerini seslendiren ve dilimizdeki sesli harflerin yerini tutan işaretlerdir. Sükun: Sözlükte durmak susmak manalarına sükun halindeki harfin herhangi bir hareke ile yönü tayin edilmemiştir. Tecvid Kuralları: Harflerin mahreç ve sıfat farklılıklarını gözeterek Kur an-ı Kerim i, Allah ın emrettiğine uygun bir biçimde okumak için uyulması gereken kurallardır. Tilavet: Kur an ayetlerini birbiri ardınca tecvid esasları ve cari usuller çerçevesinde, sanatlı, seyirli, ahenkli şekilde okumak. Mahrec: Harfin, ağızda doğup belirdiği yer Diğer Tanımlar Makamsal OkuyuĢ: Herhangi bir metnin makamsal yapıların (çeģniler-makamsal aralıklarla oluģturulmuģ dörtlü veya beģli nota grupları) kullanılmasıyla manasının önüne geçmeyecek bir müzikal üslupla seslendirilmesi. Doğru OkuyuĢ Sonucu: Katılımcıların ezber okuyuģunun uzman okuyuģuna uygunluğunu gösteren sayı Ġlgili Literatür Taraması AraĢtırma konusu ile ilgili yapılan literatür taramasında ele alınan kaynakların kapsamlarına göre frekans ve yüzde dağılımları aģağıdaki tabloda yer almaktadır: Tablo 1 Literatür Taramasındaki Kaynakların Kapsamlarına Göre Frekans ve Yüzde Dağılımı Konu Frekans* Frekans (Rakam) % Kaynak Sayısı=70 Din ve Müzik II 2 2,9 Kur'an ve Müzik IIIIIII 7 9,8 Müzik ve Öğrenme IIIIII 6 8,6 Kur'an'ın Okunması IIIIIII 7 9,8 Kur'an Tarihi II 2 2,9 Müzik Tarihi IIIII 5 7,13 Müzik ve Eğitim IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII 30 42,9 Kur'an'ın Ezberlenmesi IIIIIIIIIII 11 15,9 Kur'an Ayetlerinin Ezberlenmesinde Makamsal 0 0,00 Okuyuşun etkisi Toplam *Frekans: Ölçümlerin tekrar sayısı. 298 AraĢtırma konusu ile ilgili yapılan literatür taraması kapsamında 70 adet kaynak incelenmiģtir. Yukarıdaki tablo ve grafikte de görüldüğü gibi, Kur an-ı Kerim ile ilgili çalıģmalarda Kur an ın okunması, ezberlenmesi, Kur an ve müzik iliģkisi gibi konulara yer verilirken müzik ile ilgili çalıģmalarda din ve müzik, müzik ve öğrenme, müzik ve eğitim konularına değinildiği anlaģılmaktadır. Yapılan literatür taramasında Kur an ın ezberlenmesi ile makamsal okuyuģ iliģkisi hakkında ise herhangi bir çalıģmaya rastlanmamıģtır. Taramada

12 Kur an Ayetlerinin Makamsal Okuyuş İle Ezberlenmesinin, Ayetlerin Doğru Okunması Üzerindeki Etkisi incelenen kaynaklardan, konusu müzik ve eğitim olanların oranı %42,9 iken, Kur an ayetlerinin ezberlenmesinde makamsal okuyuģun etkisi konusunda kaynak oranının %0,00 olması yani hiçbir kaynak bulunamaması, bir taraftan müzik alanında dini metinlerin ezberlenmesi hususunun eğitim ve müzik araģtırmaları kapsamına alınmadığını, diğer taraftan ise dini ilimler alanında müziğin Kur an ayetlerinin ezberlenmesinde bir eğitim aracı olup olamayacağı konusunun araģtırılmadığını göstermektedir. Her iki alanda da bu konuda gözlenen boģluğun doldurulması açısından bu çalıģma önem arz etmektedir. 16% 3% 10% Din ve Müzik Kur'an ve Müzik 8% Müzik ve Öğrenme Kur'an'ın Okunması 10% Kur'an Tarihi Müzik Tarihi 3% Müzik ve Eğitim 43% 7% Kur'an'ın Ezberlenmesi ġekil 1: Literatür Taramasındaki Kaynakların Kapsamlarına Göre Yüzde Dağılımı AraĢtırmanın Tasarım AĢaması AraĢtırma konusu ile ilgili literatür taraması yapılıp daha önce böyle bir konunun çalıģılmadığı tespit edildikten sonra deneysel çalıģmanın tasarlanması amacıyla uzman görüģlerine baģvurulmuģtur. Sekiz haftalık süreçte Marmara Üniversitesi ve diğer bazı üniversitelerde görev yapan Psikoloji, 48 Din Psikolojisi, 49 Ġstatistik, 50 Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme, 51 Kur an-ı Kerim Okuma ve Kıraat 52 alanlarından öğretim elemanlarıyla, psikologlar 53 ve Diyanet ĠĢleri BaĢkanlığı nda görevli uzmanlarla 54 görüģmeler yapılmıģtır. Bu görüģmelerde uzmanlardan deneysel desen modeli, evren ve örneklem tespiti, katılımcı sayısı ve niteliği, deney ortamının Ģartları, deney gruplarının özellikleri, araģtırma materyalleri, alt Yrd. Doç. Dr. Reyyan Bilge (Ġstanbul ġehir Üniversitesi Öğretim Üyesi, ). 49 Doç. Dr. Ali Ayten (MÜĠF Öğretim Üyesi, ), Yrd. Doç. Dr. Sevde Düzgüner (MÜĠF Öğretim Üyesi, ). 50 Yrd. Doç. Dr. Melek Astar (Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, ). 51 Dr. Müge Uluman (Marmara Üniversitesi Eğitim Fakültesi AraĢtırma Görevlisi Öğr., ). 52 Prof. Dr. Nihat Temel (MÜĠF Öğretim Üyesi, ), Naci Demirci (MÜĠF AraĢtırma Görevlisi, ), Prof. Dr. Mehmet Emin MaĢalı (MÜĠF Öğretim Üyesi, ), Yrd. Doç Dr. Kamil YaĢaroğlu (MÜĠF Öğretim Üyesi, ), Dr. Münteha MaĢalı (MÜĠF Öğretim Görevlisi, ), Yrd. Doç Dr. Fatih Çollak (MÜĠF Emekli Öğretim Üyesi, ), Yrd. Doç. Dr. Hatice ġahin Aynur (Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ġlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi, ),.Yrd. Doç. Dr. Mustafa Kılıç (MÜĠF Öğretim Üyesi, ). 53 Uzm. Psk. ġeyma Demirlikan (Türk Kızılayı Uzman Klinik Psikoloğu, ), Psikolog Ebrar Yenice Kanık (ĠETT ĠĢletmeleri Genel Müdürlüğü Kurum Psikoloğu, ). 54 Kerim Öztürk (Üsküdar Valide-i Cedid Camii Ġmam-Hatibi, MÜĠF Misafir Öğretim Görevlisi, ), Yunus Balcıoğlu (AtaĢehir Mimar Sinan Camii Ġmam-Hatibi, MÜĠF Misafir Öğretim Görevlisi, ), Osman Eğin (Ġstanbul Haseki Diyanet Eğitim Merkezi Müdürü, ).

13 M. Safa Yeprem_ F. Zehra Karışman problem ve hipotezlerin oluģturulması, uygulama sonucu katılımcı performansının değerlendirilmesi gibi konularda bilgi ve öneriler alınmıģtır. Bunlar doğrultusunda araģtırma modeli ve katılımcı sayısı belirlenerek araģtırma materyalleri ile ilgili hazırlık sürecine geçilmiģtir AraĢtırma Materyallerinin Hazırlık AĢaması Bu aģamada öncelikle araģtırmaya katılacak öğrencilerin demografik bilgilerini, Kur an ve müzik ile olan bağlarını öğrenmek amacıyla 15 sorudan oluģan bir katılımcı bilgi formu araģtırmacı tarafından hazırlanmıģtır. 55 Deneysel çalıģmada katılımcılardan ezberlemeleri istenilen ayet grubunun özellikleri ve deney grubuna dinletilecek olan Kur an okuyuģunun gerçekleģtirileceği makam uzmanlardan alınan görüģler doğrultusunda tespit edilmiģtir. Alınan uzman görüģlerinin iģlendiği formun sonuçları aģağıdaki tabloda özetlenmiģtir. Tablo 2 Uzman GörüĢleri Frekans ve Yüzde Dağılımı Tablosu Konu Öneri Frekans % Sure Niteliği Mekki Sureler 9 90 Medeni Sureler 1 10 Makam Niteliği Basit Makamlar Rast Makamı 7 70 Makam İsmi Nihavend Makamı 2 20 Hicaz 1 10 Harf ve Kelime Hatası 2 20 Okuyuş Değerlendirme Duraksamadan Okuma 2 20 Tecvid Kuralları 6 60 Uzman Sayısı: % frekans % ġekil 2: Uzman GörüĢleri Frekans ve Yüzde Dağılımı 55 KarıĢman, s. 90.

14 Kur an Ayetlerinin Makamsal Okuyuş İle Ezberlenmesinin, Ayetlerin Doğru Okunması Üzerindeki Etkisi Yukarıdaki tablo ve grafik incelendiğinde uzman görüģlerinin; katılımcılara Mekki surelerin 56 birinden seçilecek olan ayet grubunun ezberletilmesi, bu ayetlerin uzman tarafından basit makamlardan biri ile en çok da Rast makamı ile okunması, katılımcı ezber okuyuģunun değerlendirilmesinde en fazla tecvid kurallarına dikkat edilmesi üzerinde yoğunlaģtığı görülmektedir. Bu sonuçlar doğrultusunda, katılımcılardan ezberlemeleri istenilecek ayet grubu Mekki bir sure olan Hicr Suresi nin ayetleri olarak belirlenmiģtir. Bu surenin seçilmesinde uzman görüģü sonuçlarının iģaret ettiği Mekki olma özelliği dıģında herhangi bir etken bulunmamaktadır. Sure içinden ezber için seçilecek bölümün belirlenmesinde ise ayet uzunluklarının birbirine yakın olmasına özen gösterilmiģtir. Belirlenen ayet grubunun uzman tarafından Rast makamında ve makamsız Ģekilde okunup kaydedilmesi suretiyle deneysel çalıģma esnasında gruplara dinletilecek olan iki farklı ses kaydı oluģturulmuģtur. 57 Bu kayıtlardan makamsız okuyuģla yapılanı üzerinde, herhangi bir ton, nağme farkı içermemesi adına frekans editing iģlemi gerçekleģtirilmiģtir. 58 Uzman tarafından, Rast makamında gerçekleģtirilen makamsal okuyuģun Fatma Zehra KarıĢman tarafından notaya alınmıģ hali aģağıda sunulmaktadır: Medine ye hicretten önce nazil olan ayet ve sureler Mekki olarak nitelendirilmektedir. Ayrıntılı bilgi için bkz. Murat Sülün, Kur an Kılavuzu Mutlak Gerçeğin Sesi, 1. Basım, Ġstanbul: Ensar NeĢriyat, 2011, s Hicr suresi ayetlerin uzman okuyuģ kayıtları, Ġstanbul AtaĢehir ilçesi Mimar Sinan Camii Ġmam Hatibi olan ve aynı zamanda MÜĠF de misafir öğretim görevlisi olarak Kur an Okuma ve Tecvid dersleri veren Yunus Balcıoğlu tarafından, Apple marka iphone 6s Plus model cep telefonu ile yapılmıģtır. 58 Bu iģlem MÜĠF Türk Din Musikisi ABD hocalarından Doç. Dr. AyĢe BaĢak Ġlhan Harmancı tarafından Apple Mac Pro model cihazda Cubase 7 müzik yazılımı ile gerçekleģtirilmiģtir. Frekans Editing: Kaydedilen bir sesin istenilen tonlama ölçütlerine uydurulması için yapılan iģlem.

15 M. Safa Yeprem_ F. Zehra Karışman 302 Deneysel çalıģmada dinletilmek üzere oluģturulan ses kayıtları, araģtırma için gönüllü olan katılımcılardan rastlantısal olarak seçilen beģ kiģi ile gerçekleģtirilen pilot çalıģmada kullanılmıģtır. Kayıtları dinleyerek ezber yapmaya çalıģan katılımcılardan hem makamsal okuyuģ dinleyenler hem de makamsız okuyuģ dinleyenler, ayet grubunun bütün olarak sunulduğu kaydın ezber yapmaya uygun olmadığını belirtmiģlerdir. Bu sebeple, parçadan bütüne prensibi esas alınarak, her iki grup için uzman okuyuģu kaydı kullanılarak iki yeni kayıt daha hazırlanmıģtır. 59 Deneysel çalıģmanın ilk aģamasında gruplar için hazırlanan bu kayıtlar, ikinci aģamasında ise uzman kaydının orijinal hali (ayetlerin bütün halde okunduğu kayıtlar) kullanılmıģtır ÇalıĢma Grubunun OluĢturulma AĢaması Bu aģamada örneklemin alınacağı Marmara Üniversitesi Ġlahiyat Fakültesi Din Psikolojisi hocalarının gözetiminde 2. sınıfta okuyan öğrencilere, yapılacak çalıģmadan genel olarak bahsedilip kendilerinden gönüllü olarak araģtırmaya katılmak isteyenlerin isimlerini ve iletiģim 59 Kayıtların hazırlanmasında Lenovo marka G50-80 model notebook ve Samsung marka S3 Mini GT I8200Q model cep telefonu kullanılmıģtır. Hazırlanan kayıtlar parçadan bütüne prensibi gereğince öncelikle ilk ayet, sonra birinci ve ikinci ayet, daha sonra birinci ikinci ve üçüncü ayet, sonrasında birinci ikinci üçüncü ve dördüncü ayetler, son olarak da birinci ikinci üçüncü dördüncü ve beģinci ayet Ģeklinde oluģturulmuģtur.

16 Kur an Ayetlerinin Makamsal Okuyuş İle Ezberlenmesinin, Ayetlerin Doğru Okunması Üzerindeki Etkisi bilgilerini gönüllü katılımcı olma formuna yazmaları talep edilmiģtir. 60 Bu esnada katılımcıları yönlendirmiģ olmamak adına araģtırmanın konusu hakkında öğrencilere bilgi vermemeye özen gösterilmiģtir. Ayrıca katılımcıların birbirine yakın özelliklere sahip olması açısından hafız olmama ve hafızlık yapıyor olmama Ģartının araģtırma açısından önemli olduğu da öğrencilere belirtilmiģtir. Bu süreç sonunda araģtırmada katılımcı olmak için 67 öğrenci gönüllü olmuģtur. Bu öğrencilerden beģi ile pilot çalıģma gerçekleģtirildiği için asıl uygulama geri kalan 62 kiģi ile gerçekleģtirilmiģtir. Bu gönüllü grubunun 51 i kız 11 i erkek öğrenciden oluģmaktadır Eğitim-öğretim yılı itibariyle MÜĠF de okuyan erkek öğrenci sayısının kız öğrenci sayısına oranı göz önünde bulundurulduğunda gönüllü olanlar arasındaki erkek ve kız sayısı farkının araģtırma açısından problem teģkil etmeyeceği düģünülmektedir. Yapılan yansız atama 61 neticesinde bu katılımcıların 31 i deney grubunu, 31 i kontrol grubunu oluģturmuģtur. Katılımcıların gruplara dağılımını gösteren tablo ve grafik aģağıda yer almaktadır. Tablo 3 Katılımcıların Gruplara Göre Frekans ve Yüzde Dağılım Tablosu Kadın Erkek Toplam Deney Grubu Kontrol Grubu Toplam Frekans % 80,6 83,9 82,3 Frekans % 19,4 16,1 17,7 Frekans % % 80% 60% 40% 20% 0% Deney Kontrol 303 Kadın Erkek ġekil 3: Katılımcıların Cinsiyete Göre Gruplara Dağılım Yüzdeleri Yukarıdaki tablo ve grafik incelendiğinde katılımcıların yarısının deney grubunu yarısının da kontrol grubunu oluģturduğu; iki grupta yer alan kız ve erkek katılımcı sayısının birbirine yakın olduğu anlaģılmaktadır Katılımcıların Kur an ve Müzik ile Olan ĠliĢkisi 60 KarıĢman, s Yansız atama: Evrendeki tüm elemanların birbirine eģit seçilme Ģansına sahip oldukları örnekleme türü (Karasar, s. 151).

17 M. Safa Yeprem_ F. Zehra Karışman AraĢtırmada yer alan katılımcıların Kur an ve müzik ile bağlarının nasıl olduğunu öğrenmek üzere hazırlanan katılımcı bilgi formundan bu konudaki kategorik değiģkenlerle 62 ilgili elde edilen veriler aģağıda grafiklerle sunulmaktadır Katılımcıların Kur an ile İlişkisine Dair Veriler Aile Cami Özel Kurs Özel Ders İHL DİB Kursu Deney Kontrol ġekil 4: Kur an Okuma Eğitiminin Ġlk Alındığı Yer Ġlk Kur an okuma eğitimlerini nerede aldıklarına dair soruya ġekil 4 te görüldüğü gibi katılımcıların önemli bir çoğunluğu tarafından cami cevabı verilmiģtir. Camiden sonra en çok özel Kur an kursu ve aile bu eğitimin ilk alındığı yer olarak görülmektedir. 100% 80% % 40% 20% 0% Deney Kontrol Evet Hayır ġekil 5: Ders DıĢı Kur an Okuma AlıĢkanlığı Dersler ve sınavlara hazırlık aģaması dıģında Kur an okuma alıģkanlıklarının olup olmadığını öğrenmek üzere sorulan soruya ġekil 5 te görüldüğü gibi katılımcıların tamamına yakını tarafından evet cevabı verilmiģtir. 62 Bireyler ya da objeler, nitelik ve çeģit yönünden farklılık gösteren bu tür değiģkenlere göre kategorilere ayrılabilir ve böylece bir kategoriye girenlerin sayısı saptanabilir (Arıcı, s. 12).

18 Kur an Ayetlerinin Makamsal Okuyuş İle Ezberlenmesinin, Ayetlerin Doğru Okunması Üzerindeki Etkisi Yüzünden Okuyarak, Ses Kaydı Dinleyerek, Manaya Dikkat Ederek Yüzünden Okuyarak, Ses Kaydı Dinleyerek, Sondan Başa Doğru Okuyarak Yüzünden Okuyarak, Ses Kaydı Dinleyerek, Yazarak Ses Kaydı Dinleyerek ve Yazarak Ses Kaydı Dinleyerek ve Manaya Dikkat Ederek Yüzünden Okuyarak ve Manaya Dikkat Ederek Yüzünden Okuyarak ve Ses Kaydı Dinleyerek Ses Kaydı Dinleyerek Yüzünden Okuyarak Kontrol Deney ġekil 6: Kur an Ezberleme Yöntemi Katılımcıların Kur an ayetlerini ezberlerken nasıl bir yöntem uyguladıklarını öğrenmeye yönelik sorulan soruya, ġekil 6 da görüldüğü gibi hem deney hem de kontrol grubundaki katılımcıların büyük bir kısmı tarafından kendi kendime yüzünden okuyarak ve bir hocanın ses kaydını dinleyerek cevabı verilmiģtir. Bu soruya katılımcıların birden çok cevap verme Ģansı olduğu için tablodaki verilerin genel toplamları %100 ü geçmektedir Katılımcıların Müzik ile İlişkisine Dair Veriler 100% 80% 60% 40% 20% 0% Deney Kontrol Evet Hayır ġekil 7: Müzik Dinleme AlıĢkanlığı

19 M. Safa Yeprem_ F. Zehra Karışman Müzik dinleme alıģkanlıklarının olup olmadığını öğrenebilmek amacıyla sorulan soruya ġekil 7 de görüldüğü gibi her iki gruptaki katılımcıların tamamına yakını tarafından evet cevabı verilmiģtir. Müzik dinleme alıģkanlığı olmayan katılımcı oranının da deney ve kontrol grubunda birbirine denk olduğu görülmektedir. 306

20 Kur an Ayetlerinin Makamsal Okuyuş İle Ezberlenmesinin, Ayetlerin Doğru Okunması Üzerindeki Etkisi Alternatif Rock, Popüler Müzik TSM, THM, Klasik Müzik THM, Klasik Müzik Rock Müzik, TSM, THM Popüler Müzik, THM Popüler Müzik, Rock Müzik Dini Müzik, TSM, THM, Popüler Müzik Dini Müzik, TSM, THM Dini Müzik, Klasik Müzik, TSM Dini Müzik, Pop Müzik, Arabesk Dini Müzik, Caz Dini Müzik, Arabesk Müzik, THM TSM, THM, Popüler Müzik Türk Sanat Müziği, Rock Müzik Türk Sanat Müziği, Rap Müzik Türk Sanat Müziği, Popüler Müzik, Türk Sanat Müziği, Popüler Müzik THM, Popüler Müzik, Dini Müzik Rap Müzik, TSM, THM Rap Müzik, Popüler Müzik, Caz Müziği Popüler Müzik, Arabesk Müzik, THM %3,44 Popüler Müzik, Rock Müzik, Klasik Popüler Müzik, Rap Müziği Popüler Müzik, Dini Müzik, Klasik Müzik Popüler Müzik, Arabesk Müzik %3,44 Dini Müzik, Klasik Müzik,Yabancı Dini Müzik, Klasik Müzik, TSM, THM Dini Müzik, Yabancı Popüler Müzik Dini Müzik, Klasik Müzik Dini Müzik, Türk Sanat Müziği Dini Müzik, Türk Halk Müziği %3,44 Dini Müzik, Rap Müzik Dini Müzik, Pop Müzik Alternatif Müzik Yabancı Popüler Müzik Klasik Batı Müziği Türk Halk Müziği Türk Sanat Müziği Türkçe Popüler Müzik Dini Müzik Kontrol Deney 307 ġekil 8: Dinlenilen Müzik Türleri

21 M. Safa Yeprem_ F. Zehra Karışman AraĢtırmaya katılan öğrencilerin ne tür müzik dinlediğini öğrenmek üzere sorulan soruyla ilgili, genelde kulağına hoģ gelen her müziği dinlediğini belirtilen katılımcıların yoğunlukla dinledikleri müzik türlerinin dini müzik ve popüler müzik olduğu ġekil 8 de görülmektedir. Bu soruya katılımcıların birden çok cevap verme Ģansı olduğu için tablodaki verilerin genel toplamları %100 ü geçmektedir. 100% 80% 60% 40% 20% 0% Deney Kontrol Var Yok ġekil 9: Müzik Eğitimi Durumu ġekil 9 da görüldüğü üzere, okuldaki Dini Musiki dersleri dıģında özel bir müzik eğitimi alıp almadıklarını öğrenmek amacıyla sorulan soruya katılımcıların yarısından fazlası herhangi bir müzik eğitimleri olmadığı yönünde cevap vermiģtir. Okuldaki ders dıģında bir çeģit müzik eğitimi aldığını belirtenlerin sayısının, deney grubunda kontrol grubuna göre daha çok olduğu görülmüģtür. Yansız atama ile oluģturulan bu iki gruptan deney grubunda yer alan ve müzik eğitimleri olduğunu belirten katılımcı sayısının kontrol grubundakine göre daha çok olmasının, yapılan görüģmelerde aldıklarını belirttikleri eğitimin niteliği ve niceliği açısından araģtırma sonuçlarını etkilemeyeceği düģünülmektedir Ney Dersi Keman Dersi Gitar Dersi Akordion Dersi Nazariyat Dersi Deney Kontrol ġekil 10: Müzik Eğitimi Türü Okuldaki Dini Musiki dersi dıģında özel olarak müzik eğitimi aldığını ifade edenlerin ne tür bir eğitim aldıklarını öğrenmek amacıyla sorulan soruya, ġekil 10 da belirtildiği üzere bu katılımcıların tamamına yakını tarafından bir tür enstrüman dersi alındığına yönelik cevap verilmiģtir. Bunlar içinde ilk sırayı ney dersinin aldığı görülmektedir.

22 Kur an Ayetlerinin Makamsal Okuyuş İle Ezberlenmesinin, Ayetlerin Doğru Okunması Üzerindeki Etkisi AraĢtırmanın Uygulama AĢaması AraĢtırmanın uygulama aģaması toplamda 4 hafta sürmüģtür. AraĢtırmacı bu süreç boyunca hafta içi her gün, deneysel çalıģma için MÜĠF Camii Kültür Merkezi binasında yetkililer tarafından tahsis edilen odada 63 o gün gelen katılımcılar ile birebir görüģerek deneysel iģlemleri gerçekleģtirmiģtir. Her bir katılımcı ile yapılan görüģme, deneysel iģlemler ve katılımcı bilgi formunun doldurulması dahil ortalama 20 dakika sürmüģtür. AraĢtırma için gelen katılımcıların rastlantısal olarak atandığı deney ve kontrol gruplarına sırasıyla Ģu iģlemler uygulanmıģtır: 1. Katılımcıdan bilgi formunu okuyup imzalaması istendi. Aynı form araģtırmacı tarafından da imzalandı. 2. Katılımcıların bilgi formundaki sorulara verdikleri cevaplar araģtırmacı tarafından forma kaydedildi. 3. Katılımcıdan önünde hazır bulunan Kur an-ı Kerim den ilgili ayet grubunu 2 defa sesli olarak okuması istendi Katılımcıdan araģtırma için kullanılacak olan kulaklığı 65 takarak hazırlanan ses kaydını dinlemesi ve bu sırada ayetleri ezberlemeye çalıģması istendi. Bu aģamada deney grubundaki katılımcılara makamsal okuyuģla yapılan ses kaydı, kontrol grubundaki katılımcılara ise makamsız okuyuģla yapılan ses kaydı dinletilmiģtir Ses kaydını dinledikten sonra katılımcıdan kulaklığı çıkartıp ayet grubunu 3 defa yine Kur an dan sesli okuyarak ezberlemeye çalıģması istendi KarıĢman, s Kur an ezberi çalıģmasına baģlamadan önce, aģinalık kazanmak açısından ezberlenecek metnin yüzünden (metne bakarak) birkaç defa okunması uzmanlarca önerilmektedir. Bu konuda bazı kaynaklar yüzünden okuma tekrar sayısı ile ilgili 3-5 gibi rakamlar verirken (Ġbrahim Tanrıkulu, Kur an Öğretimine ve Hıfzına Dair Bazı Mülahazalar, Yecder Kitapları I Yecder I. Ulusal Din Görevlileri Sempozyumu Tebliğleri, 2010, Ġsam Ġlahiyat Makaleler Veri Tabanı, [13 Mart 2017]); (Yavuz Fırat, Kur an Öğretimi ve Hafızlık Eğitimi Üzerine Bazı DüĢünceler, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2007, 2, 23, Ġsam Ġlahiyat Makaleler Veri Tabanı, [13 Mart 2017]); bazıları herhangi bir sayı vermeksizin, ezberlenecek kısmın çokça okunarak iģlek hale getirilmesi gerektiğini belirtmektedir (Mehmet Adıgüzel, Kur an Öğrenim ve Öğretiminin Önemi ve Ezberleme Teknikleri, Ekev Akademi Dergisi, 2001, 3, 1, Ġsam Ġlahiyat Makaleler Veri Tabanı, [13 Mart 2017]); (Yusuf Alemdar, Teknik ve Estetik Açıdan Kur an Öğretme ve Okumaya Dair Bazı Gözlem ve GörüĢler, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2008, 12, 1, [13 Mart 2017]). Kaynaklarda bu konuyla ilgili standart bir uygulamaya rastlanmadığından, yüzünden okuma tekrar sayısı deneysel çalıģma süresinin de kısıtlılığı sebebiyle araģtırmacı tarafından rastlantısal Ģekilde ilk aģamada 2, ikinci aģamada 3 defa olarak belirlenmiģtir. 65 Katılımcılara ses kaydının dinletildiği Hadron marka Color Fashion EP05 model katlanır kulaklığın teknik özellikleri: Hoparlör Frekans Aralığı 20HZ-20KHZ; Hoparlör Empedansı 32 Ohm; Hoparlör Hassaslığı 104db. (Kulaklık görseli için bkz. s. 125, Ek 3.2.) 66 Deney grubuna dinlettirilmek üzere hazırlanan ses kaydının süresi 5 dakika 41 saniye iken kontrol grubununki 5 dakika 35 saniyedir. Ġki kaydın süreleri arasındaki bu fark deney grubunun kaydının makamsal okuyuģla, kontrol grubununkinin ise makamsal olmayan okuyuģla gerçekleģtirilmesinden kaynaklanmaktadır. 67 Dipnot 63 te belirtilen nedenle bu aģamada da tekrar sayısı rastlantısal Ģekilde 3 defa olarak belirlenmiģtir.

Yıl: 4, Sayı: 12, Ağustos 2017, s

Yıl: 4, Sayı: 12, Ağustos 2017, s Yıl: 4, Sayı: 12, Ağustos 2017, s. 583-588 M. Safa YEPREM 1 Abdurrahman ÖZSAĞIR 2 DĠNĠ MUSĠKĠ UYGULAMALARININ HAFĠF DÜZEYDE ZĠHĠNSEL ENGELLĠ ÇOCUKLARIN ÖZ SAYGISINA OLAN ETKĠSĠ 3 Özet Bu araģtırmanın amacı

Detaylı

Doç. Dr. Mustafa ÖZDEN Arş. Gör. Gülden AKDAĞ Arş. Gör. Esra AÇIKGÜL

Doç. Dr. Mustafa ÖZDEN Arş. Gör. Gülden AKDAĞ Arş. Gör. Esra AÇIKGÜL Doç. Dr. Mustafa ÖZDEN Arş. Gör. Gülden AKDAĞ Arş. Gör. Esra AÇIKGÜL 11.07.2011 Adıyaman Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü Fen Bilgisi Öğretmenliği A.B.D GĠRĠġ Fen bilimleri derslerinde anlamlı

Detaylı

TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROJE ONAY FORMU. Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Eğitim Yönetimi, Denetimi, Planlaması ve Ekonomisi

TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROJE ONAY FORMU. Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Eğitim Yönetimi, Denetimi, Planlaması ve Ekonomisi TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROJE ONAY FORMU Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Eğitim Yönetimi, Denetimi, Planlaması ve Ekonomisi Bilim Dalı öğrencisi Ahmet ÖZKAN tarafından hazırlanan Ġlkokul ve Ortaokul Yöneticilerinin

Detaylı

ÖĞRETMENLER, ÖĞRETMEN ADAYLARI VE ÖĞRETMEN YETERLĠKLERĠ

ÖĞRETMENLER, ÖĞRETMEN ADAYLARI VE ÖĞRETMEN YETERLĠKLERĠ ÖĞRETMENLER, ÖĞRETMEN ADAYLARI VE ÖĞRETMEN YETERLĠKLERĠ Yrd. Doç. Dr. Sevinç MERT UYANGÖR ArĢ. Gör. Mevhibe KOBAK Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi OFMAE-Matematik Eğitimi Özet: Bu çalışmada

Detaylı

BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR DERSLERİNDE ALTERNATİF ÖLÇME-DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ KULLANILMASINA İLİŞKİN ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİNİN İNCELENMESİ

BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR DERSLERİNDE ALTERNATİF ÖLÇME-DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ KULLANILMASINA İLİŞKİN ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİNİN İNCELENMESİ BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR DERSLERİNDE ALTERNATİF ÖLÇME-DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ KULLANILMASINA İLİŞKİN ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİNİN İNCELENMESİ Onur ÖZKOPARAN MEB Gümüşhacıköy Anadolu Lisesi, Amasya ozkoparanonur@hotmail.com

Detaylı

Örnekleme Süreci ve Örnekleme Yöntemleri

Örnekleme Süreci ve Örnekleme Yöntemleri Örnekleme Süreci ve Örnekleme Yöntemleri Prof. Dr. Cemal YÜKSELEN Ġstanbul Arel Üniversitesi 4. Pazarlama AraĢtırmaları Eğitim Semineri 26-29 Ekim 2010 Örnekleme Süreci Anakütleyi Tanımlamak Örnek Çerçevesini

Detaylı

TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROJE ONAY FORMU. Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Eğitim Yönetimi, Denetimi, Planlaması ve Ekonomisi

TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROJE ONAY FORMU. Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Eğitim Yönetimi, Denetimi, Planlaması ve Ekonomisi TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROJE ONAY FORMU Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Eğitim Yönetimi, Denetimi, Planlaması ve Ekonomisi Bilim Dalı öğrencisi Feyzi ÖZMEN tarafından hazırlanan Aday Öğretmenlerin Öz Yeterlilikleri

Detaylı

MÜZİK ÖĞRETMENİ ADAYLARININ İNFORMAL MÜZİK EĞİTİMİ YOLUYLA KAZANDIKLARI DAVRANIŞLAR

MÜZİK ÖĞRETMENİ ADAYLARININ İNFORMAL MÜZİK EĞİTİMİ YOLUYLA KAZANDIKLARI DAVRANIŞLAR 374 MÜZİK ÖĞRETMENİ ADAYLARININ İNFORMAL MÜZİK EĞİTİMİ YOLUYLA KAZANDIKLARI DAVRANIŞLAR Özet Öğr.Gör.Dr.Özge GENÇEL ATAMAN, Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü

Detaylı

Non-Parametrik İstatistiksel Yöntemler

Non-Parametrik İstatistiksel Yöntemler Non-Parametrik İstatistiksel Yöntemler Dr. Seher Yalçın 27.12.2016 1 1. Tek Örneklem Kay Kare Testi 2. İki Değişken İçin Kay Kare Testi 3. Mann Whitney U Testi 4. Kruskal Wallis H Testi ortanca testine

Detaylı

BÖLÜM 13 HİPOTEZ TESTİ

BÖLÜM 13 HİPOTEZ TESTİ 1 BÖLÜM 13 HİPOTEZ TESTİ Bilimsel yöntem aşamalarıyla tanımlanmış sistematik bir bilgi üretme biçimidir. Bilimsel yöntemin aşamaları aşağıdaki gibi sıralanabilmektedir (Karasar, 2012): 1. Bir problemin

Detaylı

BĠRĠNCĠ BASAMAK SAĞLIK ÇALIġANLARINDA YAġAM DOYUMU, Ġġ DOYUMU VE TÜKENMĠġLĠK DURUMU

BĠRĠNCĠ BASAMAK SAĞLIK ÇALIġANLARINDA YAġAM DOYUMU, Ġġ DOYUMU VE TÜKENMĠġLĠK DURUMU GOÜ Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Tokat Halk Sağlığı Müdürlüğü BĠRĠNCĠ BASAMAK SAĞLIK ÇALIġANLARINDA YAġAM DOYUMU, Ġġ DOYUMU VE TÜKENMĠġLĠK DURUMU Yalçın Önder¹, Rıza Çıtıl¹, Mücahit Eğri¹,

Detaylı

T.C. ORTA KARADENİZ KALKINMA AJANSI GENEL SEKRETERLİĞİ. YURT ĠÇĠ VE DIġI EĞĠTĠM VE TOPLANTI KATILIMLARI ĠÇĠN GÖREV DÖNÜġ RAPORU

T.C. ORTA KARADENİZ KALKINMA AJANSI GENEL SEKRETERLİĞİ. YURT ĠÇĠ VE DIġI EĞĠTĠM VE TOPLANTI KATILIMLARI ĠÇĠN GÖREV DÖNÜġ RAPORU YURT ĠÇĠ VE DIġI EĞĠTĠM VE TOPLANTI KATILIMLARI ĠÇĠN GÖREV DÖNÜġ RAPORU Adı Soyadı : Doç. Dr. Mustafa GÜLER, Dilem KOÇAK DURAK, Fatih ÇATAL, Zeynep GÜRLER YILDIZLI, Özgür Özden YALÇIN ÇalıĢtığı Birim :

Detaylı

T.C. Ankara Üniversitesi. Elmadağ Meslek Yüksek Okulu. Bilgisayar Programcılığı Programı

T.C. Ankara Üniversitesi. Elmadağ Meslek Yüksek Okulu. Bilgisayar Programcılığı Programı T.C. Ankara Üniversitesi Elmadağ Meslek Yüksek Okulu Bilgisayar Programcılığı Programı Ankara Üniversitesi Elmadağ Meslek Yüksek Okulu Öğrencileri Neden Facebook, Twitter Tarzı Sosyal Paylaşım Sitelerine

Detaylı

Bir çalışmanın yazılı bir planıdır. Araştırmacının yapmayı plandıklarını ayrıntılı olarak ifade etmesini sağlar. Araştırmacıya yapılması gerekenleri

Bir çalışmanın yazılı bir planıdır. Araştırmacının yapmayı plandıklarını ayrıntılı olarak ifade etmesini sağlar. Araştırmacıya yapılması gerekenleri Bir çalışmanın yazılı bir planıdır. Araştırmacının yapmayı plandıklarını ayrıntılı olarak ifade etmesini sağlar. Araştırmacıya yapılması gerekenleri açıklamak ve istenmeyen sorunları önlemek için yardımcı

Detaylı

KĠMYA ÖĞRETMEN ADAYLARININ ÖZEL ALAN YETERLĠK DÜZEYLERĠ. Sinem GÜNEġ, Nusret KAVAK, Havva YAMAK

KĠMYA ÖĞRETMEN ADAYLARININ ÖZEL ALAN YETERLĠK DÜZEYLERĠ. Sinem GÜNEġ, Nusret KAVAK, Havva YAMAK KĠMYA ÖĞRETMEN ADAYLARININ ÖZEL ALAN YETERLĠK DÜZEYLERĠ Sinem GÜNEġ, Nusret KAVAK, Havva YAMAK Problem durumu Milletleri kurtaranlar yalnız ve ancak öğretmenlerdir. Öğretmenden, eğiticiden mahrum bir millet

Detaylı

GİRİŞ. Bilimsel Araştırma: Bilimsel bilgi elde etme süreci olarak tanımlanabilir.

GİRİŞ. Bilimsel Araştırma: Bilimsel bilgi elde etme süreci olarak tanımlanabilir. VERİ ANALİZİ GİRİŞ Bilimsel Araştırma: Bilimsel bilgi elde etme süreci olarak tanımlanabilir. Bilimsel Bilgi: Kaynağı ve elde edilme süreçleri belli olan bilgidir. Sosyal İlişkiler Görgül Bulgular İşlevsel

Detaylı

BĠYOLOJĠ EĞĠTĠMĠ LĠSANSÜSTÜ ÖĞRENCĠLERĠNĠN LĠSANSÜSTÜ YETERLĠKLERĠNE ĠLĠġKĠN GÖRÜġLERĠ

BĠYOLOJĠ EĞĠTĠMĠ LĠSANSÜSTÜ ÖĞRENCĠLERĠNĠN LĠSANSÜSTÜ YETERLĠKLERĠNE ĠLĠġKĠN GÖRÜġLERĠ 359 BĠYOLOJĠ EĞĠTĠMĠ LĠSANSÜSTÜ ÖĞRENCĠLERĠNĠN LĠSANSÜSTÜ YETERLĠKLERĠNE ĠLĠġKĠN GÖRÜġLERĠ Osman ÇİMEN, Gazi Üniversitesi, Biyoloji Eğitimi Anabilim Dalı, Ankara, osman.cimen@gmail.com Gonca ÇİMEN, Milli

Detaylı

İSTATİSTİK 1. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Ölçme ve Değerlendirme Anabilim Dalı. Yrd. Doç. Dr. C. Deha DOĞAN

İSTATİSTİK 1. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Ölçme ve Değerlendirme Anabilim Dalı. Yrd. Doç. Dr. C. Deha DOĞAN İSTATİSTİK 1 Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Ölçme ve Değerlendirme Anabilim Dalı Yrd. Doç. Dr. C. Deha DOĞAN 4. ÇEŞİT YALAN VARDIR, BEYAZ YALAN YALAN KUYRUKLU YALAN İSTATİSTİK Rakamlar

Detaylı

894 2 nd International Conference on New Trends in Education and Their Implications April, 2011 Antalya-Turkey

894 2 nd International Conference on New Trends in Education and Their Implications April, 2011 Antalya-Turkey 894 OKUL MÜDÜRLERĠNĠN YETERLĠKLERĠNĠN EĞĠTĠM ÖĞRETĠM SÜRECĠNE ETKĠSĠ Yrd. Doç. Dr. Sevinç PEKER, Yıldız Teknik Üniversitesi, sevpek@gmail.com Öğr.Gör. Gülenaz SELÇUK, Celal Bayar Üniversitesi, gselcuk@hotmail.com

Detaylı

TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROJE ONAY FORMU. Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Eğitim Yönetimi, Denetimi, Planlaması ve

TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROJE ONAY FORMU. Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Eğitim Yönetimi, Denetimi, Planlaması ve III TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROJE ONAY FORMU Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Eğitim Yönetimi, Denetimi, Planlaması ve Ekonomisi Bilim Dalı öğrencisi Canan ULUDAĞ tarafından hazırlanan Bağımsız Anaokullarında

Detaylı

BKİ farkı Standart Sapması (kg/m 2 ) A B BKİ farkı Ortalaması (kg/m 2 )

BKİ farkı Standart Sapması (kg/m 2 ) A B BKİ farkı Ortalaması (kg/m 2 ) 4. SUNUM 1 Gözlem ya da deneme sonucu elde edilmiş sonuçların, rastlantıya bağlı olup olmadığının incelenmesinde kullanılan istatistiksel yöntemlere HİPOTEZ TESTLERİ denir. Sonuçların rastlantıya bağlı

Detaylı

BĠR DEVLET HASTANESĠNDE ÇALIġANLARIN HASTA VE ÇALIġAN GÜVENLĠĞĠ ALGILARININ ĠNCELENMESĠ. Dilek OLUT

BĠR DEVLET HASTANESĠNDE ÇALIġANLARIN HASTA VE ÇALIġAN GÜVENLĠĞĠ ALGILARININ ĠNCELENMESĠ. Dilek OLUT BĠR DEVLET HASTANESĠNDE ÇALIġANLARIN HASTA VE ÇALIġAN GÜVENLĠĞĠ ALGILARININ ĠNCELENMESĠ Dilek OLUT Tıp biliminin ilk ve temel prensiplerinden biri Önce Zarar Verme ilkesidir. Bu doğrultuda kurgulanan sağlık

Detaylı

Örneklemden elde edilen parametreler üzerinden kitle parametreleri tahmin edilmek istenmektedir.

Örneklemden elde edilen parametreler üzerinden kitle parametreleri tahmin edilmek istenmektedir. ÇIKARSAMALI İSTATİSTİKLER Çıkarsamalı istatistikler, örneklemden elde edilen değerler üzerinde kitleyi tanımlamak için uygulanan istatistiksel yöntemlerdir. Çıkarsamalı istatistikler; Tahmin Hipotez Testleri

Detaylı

BÖLÜM 5 MERKEZİ EĞİLİM ÖLÇÜLERİ

BÖLÜM 5 MERKEZİ EĞİLİM ÖLÇÜLERİ 1 BÖLÜM 5 MERKEZİ EĞİLİM ÖLÇÜLERİ Gözlenen belli bir özelliği, bu özelliğe ilişkin ölçme sonuçlarını yani verileri kullanarak betimleme, istatistiksel işlemlerin bir boyutunu oluşturmaktadır. Temel sayma

Detaylı

BÖLÜM 12 STUDENT T DAĞILIMI

BÖLÜM 12 STUDENT T DAĞILIMI 1 BÖLÜM 12 STUDENT T DAĞILIMI 'Student t dağılımı' ya da kısaca 't dağılımı'; normal dağılım ve Z dağılımının da içerisinde bulunduğu 'sürekli olasılık dağılımları' ailesinde yer alan dağılımlardan bir

Detaylı

Parametrik İstatistiksel Yöntemler (t testi ve F testi)

Parametrik İstatistiksel Yöntemler (t testi ve F testi) Parametrik İstatistiksel Yöntemler (t testi ve F testi) Dr. Seher Yalçın 27.12.2016 1 İstatistiksel testler parametrik ve parametrik olmayan testler olmak üzere iki gruba ayrılır. Parametrik testler, ilgilenen

Detaylı

BÖLÜM 6 MERKEZDEN DAĞILMA ÖLÇÜLERİ

BÖLÜM 6 MERKEZDEN DAĞILMA ÖLÇÜLERİ 1 BÖLÜM 6 MERKEZDEN DAĞILMA ÖLÇÜLERİ Gözlenen belli bir özelliği, bu özelliğe ilişkin ölçme sonuçlarını yani verileri kullanarak betimleme, istatistiksel işlemlerin bir boyutunu oluşturmaktadır. Temel

Detaylı

GAZĠOSMANPAġA ÜNĠVERSĠTESĠ PAZAR MESLEK YÜKSEKOKULU. YÖNLENDĠRĠLMĠġ ÇALIġMA DERSĠ YAZIM KILAVUZU DERS YÖNERGESĠ

GAZĠOSMANPAġA ÜNĠVERSĠTESĠ PAZAR MESLEK YÜKSEKOKULU. YÖNLENDĠRĠLMĠġ ÇALIġMA DERSĠ YAZIM KILAVUZU DERS YÖNERGESĠ GAZĠOSMANPAġA ÜNĠVERSĠTESĠ PAZAR MESLEK YÜKSEKOKULU YÖNLENDĠRĠLMĠġ ÇALIġMA DERSĠ YAZIM KILAVUZU ve DERS YÖNERGESĠ Ġçindekiler ĠÇĠNDEKĠLER... 1 1. BĠÇĠM... 3 1.1. Kağıt... 3 1.2. Yazı Karakterleri... 3

Detaylı

İÇİNDEKİLER BİLİMSEL ARAŞTIRMAYA İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR

İÇİNDEKİLER BİLİMSEL ARAŞTIRMAYA İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR İÇİNDEKİLER BÖLÜM I Doç. Dr. Hüseyin Yolcu BİLİMSEL ARAŞTIRMAYA İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR Giriş -------------------------------------------------------------------------------------------- 3 Bilim ve Bilimsel

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Neşet Demirci, Balıkesir Üniversitesi NEF Fizik Eğitimi. Parametrik Olmayan Testler. Ki-kare (Chi-Square) Testi

Yrd. Doç. Dr. Neşet Demirci, Balıkesir Üniversitesi NEF Fizik Eğitimi. Parametrik Olmayan Testler. Ki-kare (Chi-Square) Testi Parametrik Olmayan Testler Ki-kare (Chi-Square) Testi Ki-kare (Chi-Square) Testi En iyi Uygunluk (Goodness of Fit) Ki-kare Dağılımı Bir çok önemli istatistik testi ki kare diye bilinen ihtimal dağılımı

Detaylı

NEVġEHĠR ÜNĠVERSĠTESĠ BOLOGNA SÜRECĠ

NEVġEHĠR ÜNĠVERSĠTESĠ BOLOGNA SÜRECĠ NEVġEHĠR ÜNĠVERSĠTESĠ BOLOGNA SÜRECĠ ÖĞRENME ÇIKTILARI HAZIRLAMA VE ÖĞRENCĠ Ġġ YÜKÜ HESABI FUNDA NALBANTOĞLU YILMAZ Eğitim Öğretim Planlamacısı Ekim, 2011 GĠRĠġ Bologna Süreci kapsamında, yükseköğretim

Detaylı

Oluşturulan evren listesinden örnekleme birimlerinin seçkisiz olarak çekilmesidir

Oluşturulan evren listesinden örnekleme birimlerinin seçkisiz olarak çekilmesidir Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof. Dr. Şener Büyüköztürk Doç. Dr. Ebru Kılıç Çakmak Yrd. Doç. Dr. Özcan Erkan Akgün Doç. Dr. Şirin Karadeniz Dr. Funda Demirel Örnekleme Yöntemleri Evren Evren, araştırma

Detaylı

AVRASYA ÜNİVERSİTESİ

AVRASYA ÜNİVERSİTESİ Ders Tanıtım Formu Dersin Adı Öğretim Dili ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ-II Türkçe Dersin Verildiği Düzey Ön Lisans () Lisans (X) Yüksek Lisans() Doktora ( ) Eğitim Öğretim Sistemi Örgün Öğretim (X) Uzaktan Öğretim(

Detaylı

Araştırma Metodları ve İletişim Becerileri (MMR 501) Ders Detayları

Araştırma Metodları ve İletişim Becerileri (MMR 501) Ders Detayları Araştırma Metodları ve İletişim Becerileri (MMR 501) Ders Detayları Ders Adı Ders Kodu Dönemi Ders Saati Uygulama Saati Laboratuar Saati Kredi AKTS Araştırma Metodları ve İletişim Becerileri MMR 501 Her

Detaylı

Ortalamaların karşılaştırılması

Ortalamaların karşılaştırılması Parametrik ve Parametrik Olmayan Testler Ortalamaların karşılaştırılması t testleri, ANOVA Mann-Whitney U Testi Wilcoxon İşaretli Sıra Testi Kruskal Wallis Testi BBY606 Araştırma Yöntemleri Güleda Doğan

Detaylı

COĞRAFYA EĞĠTĠMĠ ANABĠLĠM DALI I. SINIF ÖĞRENCĠLERĠNĠN PROFĠLLERĠ ĠLE AKADEMĠK BAġARILARININ KARġILAġTIRILMASI

COĞRAFYA EĞĠTĠMĠ ANABĠLĠM DALI I. SINIF ÖĞRENCĠLERĠNĠN PROFĠLLERĠ ĠLE AKADEMĠK BAġARILARININ KARġILAġTIRILMASI COĞRAFYA EĞĠTĠMĠ ANABĠLĠM DALI I. SINIF ÖĞRENCĠLERĠNĠN PROFĠLLERĠ ĠLE AKADEMĠK BAġARILARININ KARġILAġTIRILMASI ArĢ.Görv. Mete ALIM Yrd.Doç. Dr. Serkan DOĞANAY* Özet : Bu araştırmada, Atatürk Üniversitesi

Detaylı

GRUP 4 Bilimsel Araştırma Yöntemleri 2.Bölüm KONU:Problemi Tanımlama

GRUP 4 Bilimsel Araştırma Yöntemleri 2.Bölüm KONU:Problemi Tanımlama GRUP 4 Bilimsel Araştırma Yöntemleri 2.Bölüm KONU:Problemi Tanımlama GRUP ÜYELERİ Mehmet Emin ERTAŞ Burhan DEMİR Mesut PERTAV Problemi Tanımlama İçindekiler.Değişkenler.Hipotez.Amaç.Önem.Sayıltı.Sınırlılıklar.Tanımlar

Detaylı

BİYOİSTATİSTİK. Ödev Çözümleri. Yrd. Doç. Dr. Aslı SUNER KARAKÜLAH

BİYOİSTATİSTİK. Ödev Çözümleri. Yrd. Doç. Dr. Aslı SUNER KARAKÜLAH BİYOİSTATİSTİK Ödev Çözümleri Yrd. Doç. Dr. Aslı SUNER KARAKÜLAH Ege Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Biyoistatistik ve Tıbbi Bilişim AD. Web: www.biyoistatistik.med.ege.edu.tr Ödev 1 Çözümleri 2 1. Bir sonucun

Detaylı

T.C. MUĞLA SITKI KOÇMAN ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

T.C. MUĞLA SITKI KOÇMAN ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ T.C. MUĞLA SITKI KOÇMAN ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ TEZ ÖNERİSİ HAZIRLAMA KILAVUZU MART, 2017 MUĞLA T.C. MUĞLA SITKI KOÇMAN ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ.... ANABİLİM DALI.... BİLİM

Detaylı

SINIF ÖĞRETMENLERĠ ĠLE YAPILAN LĠSANSÜSTÜ EĞĠTĠM TEZLERĠNĠN YÖNTEM BÖLÜMÜ AÇISINDAN ĠNCELENMESĠ

SINIF ÖĞRETMENLERĠ ĠLE YAPILAN LĠSANSÜSTÜ EĞĠTĠM TEZLERĠNĠN YÖNTEM BÖLÜMÜ AÇISINDAN ĠNCELENMESĠ SINIF ÖĞRETMENLERĠ ĠLE YAPILAN LĠSANSÜSTÜ EĞĠTĠM TEZLERĠNĠN YÖNTEM BÖLÜMÜ AÇISINDAN ĠNCELENMESĠ Mehmet ÖZENÇ * Emine Gül ÖZENÇ ** ÖZET Bilimsel araģtırmalarda önemli ve dikkat çekici bölümlerden biri de

Detaylı

TEMEL EĞİTİMDEN ORTAÖĞRETİME GEÇİŞ ORTAK SINAV BAŞARISININ ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

TEMEL EĞİTİMDEN ORTAÖĞRETİME GEÇİŞ ORTAK SINAV BAŞARISININ ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI ÖLÇME, DEĞERLENDİRME VE SINAV HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ VERİ ANALİZİ, İZLEME VE DEĞERLENDİRME DAİRE BAŞKANLIĞI TEMEL EĞİTİMDEN ORTAÖĞRETİME GEÇİŞ ORTAK SINAV BAŞARISININ ÇEŞİTLİ

Detaylı

T TESTİ: ORTALAMALAR ARASI FARKLARIN TEST EDİLMESİ. Yrd. Doç. Dr. C. Deha DOĞAN

T TESTİ: ORTALAMALAR ARASI FARKLARIN TEST EDİLMESİ. Yrd. Doç. Dr. C. Deha DOĞAN T TESTİ: ORTALAMALAR ARASI FARKLARIN TEST EDİLMESİ Yrd. Doç. Dr. C. Deha DOĞAN Gruplara ait ortalamalar elde edildiğinde, farklı olup olmadıkları ilk bakışta belirlenemez. Ortalamalar arsında bulunan

Detaylı

KUR'AN-I KERİM TECVİDLİ OKUMA KURS PROGRAMI

KUR'AN-I KERİM TECVİDLİ OKUMA KURS PROGRAMI T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü KİŞİSEL GELİŞİM VE EĞİTİM ALANI KUR'AN-I KERİM TECVİDLİ OKUMA KURS PROGRAMI Ankara, 2016 İÇİNDEKİLER PROGRAMIN ADI... 1 PROGRAMIN DAYANAĞI...

Detaylı

EĞĠTĠM TEKNOLOLOJĠLERĠ ARAġTIRMALARI DERGĠSĠ

EĞĠTĠM TEKNOLOLOJĠLERĠ ARAġTIRMALARI DERGĠSĠ EĞĠTĠM TEKNOLOLOJĠLERĠ ARAġTIRMALARI DERGĠSĠ EĞĠTĠM TEKNOLOLOJĠLERĠ ARAġTIRMALARI DERGĠSĠ MAKALE YAZIM KURALLARI Versiyon 2 ETAD 2009 1 E T A D W W W. ET- AD. N E T ĠÇĠNDEKĠLER 1. GĠRĠġ... 1 2. MAKALE

Detaylı

BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ

BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ Temel Kavramlar Dr. Seher Yalçın 3.2.2017 Dr. Seher Yalçın 1 Problem Problemler, üç aşamalı bir yaklaşımla tanımlanabilir. Bunlar: 1- Bütünleştirme, 2- Sınırlandırma ve 3-

Detaylı

Hastane Yönetimi-Ders 8 Hastanelerde İstatistiksel Karar Verme

Hastane Yönetimi-Ders 8 Hastanelerde İstatistiksel Karar Verme Hastane Yönetimi-Ders 8 Hastanelerde İstatistiksel Karar Verme Öğr. Gör. Hüseyin ARI 1 İstanbul Arel Üniversitesi M.Y.O Sağlık Kurumları İşletmeciliği Hastane Yönetiminde İstatistiksel Karar Vermenin Önemi

Detaylı

İki Ortalama Arasındaki Farkın Önemlilik Testi (Student s t Test) Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyoistatistik Anabilim Dalı

İki Ortalama Arasındaki Farkın Önemlilik Testi (Student s t Test) Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyoistatistik Anabilim Dalı İki Ortalama Arasındaki Farkın Önemlilik Testi (Student s t Test) Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyoistatistik Anabilim Dalı İki Ortalama Arasındaki Farkın Önemlilik Testi (Student s t test) Ölçümle

Detaylı

TÜRKĠYE CUMHURĠYETĠ SĠĠRT ÜNĠVERSĠTESĠ BEDEN EĞĠTĠMĠ VE SPOR YÜKSEKOKULU. BEDEN EĞĠTĠMĠ VE SPOR ÖĞRETMENLĠĞĠ BÖLÜMÜ ARAġTIRMA PROJESĠ DERSĠ

TÜRKĠYE CUMHURĠYETĠ SĠĠRT ÜNĠVERSĠTESĠ BEDEN EĞĠTĠMĠ VE SPOR YÜKSEKOKULU. BEDEN EĞĠTĠMĠ VE SPOR ÖĞRETMENLĠĞĠ BÖLÜMÜ ARAġTIRMA PROJESĠ DERSĠ TÜRKĠYE CUMHURĠYETĠ SĠĠRT ÜNĠVERSĠTESĠ BEDEN EĞĠTĠMĠ VE SPOR YÜKSEKOKULU BEDEN EĞĠTĠMĠ VE SPOR ÖĞRETMENLĠĞĠ BÖLÜMÜ ARAġTIRMA PROJESĠ DERSĠ ARAġTIRMA PROJESĠ VE POSTER HAZIRLAMA KILAVUZU DERS SORUMLUSU

Detaylı

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ DÖRDÜNCÜ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNE KARŞI TUTUMLARI

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ DÖRDÜNCÜ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNE KARŞI TUTUMLARI SAKARYA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ DÖRDÜNCÜ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNE KARŞI TUTUMLARI Arş.Gör. Duygu GÜR ERDOĞAN Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi dgur@sakarya.edu.tr Arş.Gör. Demet

Detaylı

Tekrarlı Ölçümler ANOVA

Tekrarlı Ölçümler ANOVA Tekrarlı Ölçümler ANOVA Repeated Measures ANOVA Aynı veya ilişkili örneklemlerin tekrarlı ölçümlerinin ortalamalarının aynı olup olmadığını test eder. Farklı zamanlardaki ölçümlerde aynı (ilişkili) kişiler

Detaylı

ĠKĠ ÖRNEKLEM TESTLERĠ

ĠKĠ ÖRNEKLEM TESTLERĠ ĠKĠ ÖRNEKLEM TESTLERĠ BAĞIMSIZ GRUPLARDA İKİ ÖRNEKLEM TESTLERİ 1. ĠKĠ ORTALAMA ARASINDAKĠ FARKIN ÖNEMLĠLĠK TESTĠ. MANN-WHITNEY U TESTĠ 3. ĠKĠ YÜZDE ARASINDAKĠ FARKIN ÖNEMLĠLĠK TESTĠ 4. x KĠ-KARE TESTLERĠ

Detaylı

HEMODĠYALĠZ HASTALARININ UMUTSUZLUK DÜZEYLERĠ

HEMODĠYALĠZ HASTALARININ UMUTSUZLUK DÜZEYLERĠ HEMODĠYALĠZ HASTALARININ UMUTSUZLUK DÜZEYLERĠ *Derya BaĢaran ** Özlem ġahin Altun *Diaverum Özel Merzifon Diyaliz Merkezi **Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Psikiyatri HemĢireliği AD GİRİŞ

Detaylı

Geçmişten Günümüze Kastamonu Üniversitesi Dergisi: Yayımlanan Çalışmalar Üzerine Bir Araştırma 1

Geçmişten Günümüze Kastamonu Üniversitesi Dergisi: Yayımlanan Çalışmalar Üzerine Bir Araştırma 1 Mart 2017 Cilt:25 No:2 Kastamonu Eğitim Dergisi xii-xxi Geçmişten Günümüze Kastamonu Üniversitesi Dergisi: Yayımlanan Çalışmalar Üzerine Bir Araştırma 1 Lütfi İNCİKABI, Samet KORKMAZ, Perihan AYANOĞLU,

Detaylı

İÇ DENETİM BİRİMİ BAŞKANLIĞI SOSYAL YARDIMLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İÇ KONTROL VE RİSK YÖNETİMİ ÇALIŞTAY RAPORU

İÇ DENETİM BİRİMİ BAŞKANLIĞI SOSYAL YARDIMLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İÇ KONTROL VE RİSK YÖNETİMİ ÇALIŞTAY RAPORU İÇ DENETİM BİRİMİ BAŞKANLIĞI SOSYAL YARDIMLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İÇ KONTROL VE RİSK YÖNETİMİ ÇALIŞTAY RAPORU DENETİM GÖZETİM SORUMLUSU Ġdris YEKELER (1078) İÇ DENETÇİLER YaĢar ÖKTEM (1056) Sedat ERGENÇ (1028)

Detaylı

BÖLÜM 3 KURAMSAL ÇATI VE HİPOTEZ GELİŞ

BÖLÜM 3 KURAMSAL ÇATI VE HİPOTEZ GELİŞ BÖLÜM 3 KURAMSAL ÇATI VE HİPOTEZ GELİŞ İŞTİRME Araştırma rma SüreciS 1.Gözlem Genel araştırma alanı 3.Sorunun Belirlenmesi Sorun taslağının hazırlanması 4.Kuramsal Çatı Değişkenlerin açıkça saptanması

Detaylı

Korelasyon, Korelasyon Türleri ve Regresyon

Korelasyon, Korelasyon Türleri ve Regresyon Korelasyon, Korelasyon Türleri ve Regresyon İçerik Korelasyon Korelasyon Türleri Korelasyon Katsayısı Regresyon KORELASYON Korelasyon iki ya da daha fazla değişken arasındaki doğrusal ilişkiyi gösterir.

Detaylı

PARAMETRİK ve PARAMETRİK OLMAYAN (NON PARAMETRİK) ANALİZ YÖNTEMLERİ.

PARAMETRİK ve PARAMETRİK OLMAYAN (NON PARAMETRİK) ANALİZ YÖNTEMLERİ. AED 310 İSTATİSTİK PARAMETRİK ve PARAMETRİK OLMAYAN (NON PARAMETRİK) ANALİZ YÖNTEMLERİ. Standart Sapma S = 2 ( X X ) (n -1) =square root =sum (sigma) X=score for each point in data _ X=mean of scores

Detaylı

) -3n(k+1) (1) ile verilir.

) -3n(k+1) (1) ile verilir. FİEDMAN İKİ YÖNLÜ VAYANS ANALİZİ Tekrarlı ölçümlerde tek yönlü varyans analizinin varsayımları yerine gelmediğinde kullanılabilecek olan değiģik parametrik olmayan testler vardır. Freidman iki yönlü varyans

Detaylı

Ortaokul Öğrencilerinin Sanal Zorbalık Farkındalıkları ile Sanal Zorbalık Yapma ve Mağdur Olma Durumlarının İncelenmesi

Ortaokul Öğrencilerinin Sanal Zorbalık Farkındalıkları ile Sanal Zorbalık Yapma ve Mağdur Olma Durumlarının İncelenmesi Ortaokul Öğrencilerinin Sanal Zorbalık Farkındalıkları ile Sanal Zorbalık Yapma ve Mağdur Olma Durumlarının İncelenmesi Fatma GÖLPEK SARI Prof. Dr. Süleyman Sadi SEFEROĞLU Hacettepe Üniversitesi, Eğitim

Detaylı

PARAMETRİK TESTLER. Tek Örneklem t-testi. 200 öğrencinin matematik dersinden aldıkları notların ortalamasının 70 e eşit olup olmadığını test ediniz.

PARAMETRİK TESTLER. Tek Örneklem t-testi. 200 öğrencinin matematik dersinden aldıkları notların ortalamasının 70 e eşit olup olmadığını test ediniz. PARAMETRİK TESTLER Tek Örneklem t-testi 200 öğrencinin matematik dersinden aldıkları notların ortalamasının 70 e eşit olup olmadığını test ediniz. H0 (boş hipotez): 200 öğrencinin matematik dersinden aldıkları

Detaylı

Lisansüstü düzeyinde vizyon, analitik düģünce ve etik değerlere sahip bilim insanları yetiģtirmektir.

Lisansüstü düzeyinde vizyon, analitik düģünce ve etik değerlere sahip bilim insanları yetiģtirmektir. Genel Bilgi Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yönetim ve Organizasyon Bilim Dalı doktora programının açılması teklifi 2016 2017 Eğitim-Öğretim yılında kabul edilmiģtir. Bu doktora

Detaylı

İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNİN MÜZİK DERSİNE İLİŞKİN TUTUMLARI

İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNİN MÜZİK DERSİNE İLİŞKİN TUTUMLARI www.muzikegitimcileri.net Ulusal Müzik Eğitimi Sempozyumu Bildirisi, 26-28 Nisan 2006, Pamukkale Ünv. Eğt. Fak. Denizli GİRİŞ İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNİN MÜZİK DERSİNE İLİŞKİN TUTUMLARI Arş. Gör. Zeki NACAKCI

Detaylı

DBB411 Bilimsel Araştırma ve Yazma Teknikleri. Çarşamba, Arş. Gör. Dr. İpek Pınar Uzun

DBB411 Bilimsel Araştırma ve Yazma Teknikleri. Çarşamba, Arş. Gör. Dr. İpek Pınar Uzun DBB411 Bilimsel Araştırma ve Yazma Teknikleri Çarşamba, 09.00-11.00 Arş. Gör. Dr. İpek Pınar Uzun Okuma Listesi Aysel Aziz, Araştırma Yöntemleri - Teknikleri ve İletişim, 2003, Ankara: Turhan Kitabevi.

Detaylı

KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ BAHAR YARIYILI OKUTULACAK MATERYAL LİSTESİ TEMEL İSLAM BİLİMLERİ BÖLÜMÜ

KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ BAHAR YARIYILI OKUTULACAK MATERYAL LİSTESİ TEMEL İSLAM BİLİMLERİ BÖLÜMÜ KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ 2018-2019 BAHAR YARIYILI OKUTULACAK MATERYAL LİSTESİ TEMEL İSLAM BİLİMLERİ BÖLÜMÜ Öğretim Bilim Okutacağı Ders ve Derste Takip Edilecek Materyaller Ali KAYA Hadis

Detaylı

İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİNİN BAŞARI NOTLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ. Tamer Yılmaz, Barış Yılmaz, Halim Sezici 1 ÖZET

İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİNİN BAŞARI NOTLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ. Tamer Yılmaz, Barış Yılmaz, Halim Sezici 1 ÖZET İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİNİN BAŞARI NOTLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ Tamer Yılmaz, Barış Yılmaz, Halim Sezici 1 ÖZET Bu çalışmada, Celal Bayar Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü öğrencilerinin

Detaylı

ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR DERSİNE İLİŞKİN DEĞERLERİNİN İNCELENMESİ

ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR DERSİNE İLİŞKİN DEĞERLERİNİN İNCELENMESİ ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR DERSİNE İLİŞKİN DEĞERLERİNİN İNCELENMESİ Mehmet Akif YÜCEKAYA*, Mehmet GÜLLÜ* 1 İnönü Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü* İnönü Üniversitesi Spor Bilimleri

Detaylı

Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Ders İçerikleri

Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Ders İçerikleri Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Ders İçerikleri Okuma-Yazma Öğretimi Teori ve Uygulamaları ESN721 1 3 + 0 7 Okuma yazmaya hazıroluşluk, okuma yazma öğretiminde temel yaklaşımlar, diğer ülke

Detaylı

İÇİNDEKİLER. Önsöz... iii İçindekiler... v

İÇİNDEKİLER. Önsöz... iii İçindekiler... v İÇİNDEKİLER Önsöz... iii İçindekiler... v BÖLÜM I BİLİMLE İLGİLİ BAZI TEMEL KAVRAMLAR... 2 Gerçek- Gerçeklik (Reality- Şe niye)... 2 Bilgi (Knowledge, Episteme, Malumat)... 3 Bilgi Türleri... 3 Bilginin

Detaylı

SPSS UYGULAMALARI-II Dr. Seher Yalçın 1

SPSS UYGULAMALARI-II Dr. Seher Yalçın 1 SPSS UYGULAMALARI-II 27.12.2016 Dr. Seher Yalçın 1 Normal Dağılım Varsayımının İncelenmesi Çarpıklık ve Basıklık Katsayısının İncelenmesi Analyze Descriptive Statistics Descriptives tıklanır. Açılan pencerede,

Detaylı

Araştırma Yöntem ve Teknikleri

Araştırma Yöntem ve Teknikleri Araştırma Yöntem ve Teknikleri Araştırma Sürecinde Kullanılan Terimler Araştırma Sürecinde Kullanılan Terimler Değişken (Variable) Hipotez veya Denence (Hypothesis) Sayıltı veya Faraziye (Assumption) Sınırlılık

Detaylı

Hipotez Testlerine Giriş. Hipotez Testlerine Giriş

Hipotez Testlerine Giriş. Hipotez Testlerine Giriş Hipotez Testlerine Giriş Hipotez Testlerine Giriş Hipotez Testlerine Giriş Gözlem ya da deneme sonucu elde edilmiş sonuçların, raslantıya bağlı olup olmadığının incelenmesinde kullanılan istatistiksel

Detaylı

T.C. CUMHURİYET ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ LİSANSÜSTÜ TEZ ÖNERİSİ YAZIM KILAVUZU

T.C. CUMHURİYET ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ LİSANSÜSTÜ TEZ ÖNERİSİ YAZIM KILAVUZU T.C. CUMHURİYET ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ LİSANSÜSTÜ TEZ ÖNERİSİ YAZIM KILAVUZU SİVAS 2014 1 İÇİNDEKİLER 1. Tezin Başlığı...1 2. Giriş...1 2.1. Problem Durumu...1 2.1.1. Problem Cümlesi ve

Detaylı

Örnek 4.1: Tablo 2 de verilen ham verilerin aritmetik ortalamasını hesaplayınız.

Örnek 4.1: Tablo 2 de verilen ham verilerin aritmetik ortalamasını hesaplayınız. .4. Merkezi Eğilim ve Dağılım Ölçüleri Merkezi eğilim ölçüleri kitleye ilişkin bir değişkenin bütün farklı değerlerinin çevresinde toplandığı merkezi bir değeri gösterirler. Dağılım ölçüleri ise değişkenin

Detaylı

The Study of Relationship Between the Variables Influencing The Success of the Students of Music Educational Department

The Study of Relationship Between the Variables Influencing The Success of the Students of Music Educational Department 71 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 9, Sayı 17, Haziran 2009, 71-76 Müzik Eğitimi Anabilim Dalı Öğrencilerinin Başarılarına Etki Eden Değişkenler Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Detaylı

gelişmiş/olgunlaşmış

gelişmiş/olgunlaşmış UZMANLIĞI HALK OYUNLARI VE DANS EĞİTİCİ VE ÖĞRETİCİLİĞİ OLAN BEDEN EĞİTİMİ ÖĞRETMENLERİNİN EPİSTEMOLOJİK İNANÇLARIN İNCELENMESİ INVESTIGATION OF THE EPISTEMOLOGICAL BELIEFS OF PHYSICAL EDUCATION TEACHERS

Detaylı

Temel ve Uygulamalı Araştırmalar için Araştırma Süreci

Temel ve Uygulamalı Araştırmalar için Araştırma Süreci BÖLÜM 8 ÖRNEKLEME Temel ve Uygulamalı Araştırmalar için Araştırma Süreci 1.Gözlem Genel araştırma alanı 3.Sorunun Belirlenmesi Sorun taslağının hazırlanması 4.Kuramsal Çatı Değişkenlerin açıkça saptanması

Detaylı

TÜRKÇE ANABİLİM DALI TÜRKÇE EĞİTİMİ BİLİM DALI YÜKSEK LİSANS PROGRAMI 2011 2012 EĞİTİM ÖĞRETİM PLANI

TÜRKÇE ANABİLİM DALI TÜRKÇE EĞİTİMİ BİLİM DALI YÜKSEK LİSANS PROGRAMI 2011 2012 EĞİTİM ÖĞRETİM PLANI TÜRKÇE ANABİLİM DALI TÜRKÇE EĞİTİMİ BİLİM DALI YÜKSEK LİSANS PROGRAMI 2011 2012 EĞİTİM ÖĞRETİM PLANI GÜZ YARIYILI DERSLERİ Dersin Kodu Dersin Adı T U K Dersin Türü TEA 500* Seminer 020 Zorunlu TEA 501

Detaylı

MUĞLA SITKI KOÇMAN ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ TEZ ÖNERİSİ HAZIRLAMA KILAVUZU

MUĞLA SITKI KOÇMAN ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ TEZ ÖNERİSİ HAZIRLAMA KILAVUZU MUĞLA SITKI KOÇMAN ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ TEZ ÖNERİSİ HAZIRLAMA KILAVUZU 2014 ÖNSÖZ Eğitim Bilimleri Enstitüsü 13/11/2010 tarih ve 27758 Sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 2010/1053 Sayılı

Detaylı

Proje Ekibi. Hacettepe Üniversitesi Öğrencilerinin Akademik Başarılarını Etkileyen Faktörler. Amaç 02.02.2015

Proje Ekibi. Hacettepe Üniversitesi Öğrencilerinin Akademik Başarılarını Etkileyen Faktörler. Amaç 02.02.2015 Proje Ekibi Hacettepe Üniversitesi lerinin Akademik Başarılarını Etkileyen Faktörler Hacettepe Üniversitesi Psikolojik Danışma ve Rehberlik Uygulama ve Araştırma Merkezi (PDRMER) Senato Bilgilendirme Toplantısı

Detaylı

ÇND BİYOİSTATİSTİK EĞİTİMİ

ÇND BİYOİSTATİSTİK EĞİTİMİ ÇND BİYOİSTATİSTİK EĞİTİMİ Yrd.Doç.Dr.Gökmen ZARARSIZ Erciyes Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Biyoistatistik Anabilim Dalı, Kayseri Turcosa Analitik Çözümlemeler Ltd Şti, Kayseri gokmenzararsiz@hotmail.com

Detaylı

Parametrik Olmayan İstatistiksel Yöntemler IST

Parametrik Olmayan İstatistiksel Yöntemler IST Parametrik Olmayan İstatistiksel Yöntemler IST-4035-6- EÜ İstatistik Bölümü 08 Güz Non-Parametric Statistics Nominal Ordinal Interval One Sample Tests Binomial test Run test Kolmogrov-Smirnov test X test

Detaylı

BÖLÜM 10 PUAN DÖNÜŞÜMLERİ

BÖLÜM 10 PUAN DÖNÜŞÜMLERİ 1 BÖLÜM 10 PUAN DÖNÜŞÜMLERİ Bir gözlem sonucunda elde edilen ve üzerinde herhangi bir düzenleme yapılmamış ölçme sonuçları 'ham veri' ya da 'ham puan' olarak isimlendirilir. Genellikle ham verilerin anlaşılması

Detaylı

BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ

BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ Yöntem Dr. Seher Yalçın 3.2.2017 Dr. Seher Yalçın 1 Gerçek Deneysel Desenler (Karasar, 2005) Gerçek deneysel araştırmaların ortak özellikleri, birden çok grup kullanılması

Detaylı

Mesleki ve Teknik Eğitimde Büyük Ölçekli Bir Uzaktan Eğitim Uygulaması: Manisa Ümmehan Elginkan Mesleki ve Teknik Eğitim Merkezi Örneği

Mesleki ve Teknik Eğitimde Büyük Ölçekli Bir Uzaktan Eğitim Uygulaması: Manisa Ümmehan Elginkan Mesleki ve Teknik Eğitim Merkezi Örneği Mesleki ve Teknik Eğitimde Büyük Ölçekli Bir Uzaktan Eğitim Uygulaması: Manisa Ümmehan Elginkan Mesleki ve Teknik Eğitim Merkezi Örneği Orkun MERSİNOĞULLARI 1, Cihat Okan ARIKAN 2, Melih KARASU 3, Mustafa

Detaylı

Atabek Koleji 3.Sınıflar 1.Matematik Olimpiyatı 16 Nisan 2011

Atabek Koleji 3.Sınıflar 1.Matematik Olimpiyatı 16 Nisan 2011 1) ÖĞRETMEN Kendisiyle çarpımı ve kendisiyle toplamı eģit olan sayma sayısı kaçtır? Öğretmenin sorusunu hangi öğrenci doğru cevaplamıģtır? 3) Bir sınıftaki öğrencilerin ü kızdır. Erkeklerin sayısı 22 olduğuna

Detaylı

ÖĞRETMENLİK MESLEK BİLGİSİ DERSLERİ ÖĞRETMENİ

ÖĞRETMENLİK MESLEK BİLGİSİ DERSLERİ ÖĞRETMENİ TANIM ÇalıĢtığı eğitim kurumunda; öğrencilere eğitim ve öğretim teknikleri ile ilgili eğitim veren kiģidir. A- GÖREVLER Öğretmenlik meslek bilgisi dersleri ile ilgili hangi bilgi, beceri, tutum ve davranıģların,

Detaylı

RASSAL DEĞİŞKENLER VE OLASILIK DAĞILIMLARI. Yrd. Doç. Dr. Emre ATILGAN

RASSAL DEĞİŞKENLER VE OLASILIK DAĞILIMLARI. Yrd. Doç. Dr. Emre ATILGAN RASSAL DEĞİŞKENLER VE OLASILIK DAĞILIMLARI Yrd. Doç. Dr. Emre ATILGAN 1 RASSAL DEĞİŞKENLER VE OLASILIK DAĞILIMLARI Olasılığa ilişkin olayların çoğunluğunda, deneme sonuçlarının bir veya birkaç yönden incelenmesi

Detaylı

REKABET KURULU (İHALE İTİRAZ MAKAMI) KARAR FORMU

REKABET KURULU (İHALE İTİRAZ MAKAMI) KARAR FORMU REKABET KURULU (İHALE İTİRAZ MAKAMI) KARAR FORMU Toplantı Tarihi : 19-09-2018 Karar Sayısı : 147/2018 Dosya No : 10-55/2018 Katılan ler : Selim ALTINCIK (BaĢkan) Doç. Dr. Figen YEġĠLADA (BaĢkan Yrd.) Kubilay

Detaylı

İZMİR İLİ MLO OKULLARINDA BİYOLOJİ DERSLERİNDE EĞİTİM TEKNOLOJİSİ UYGULAMALARININ (BİLGİSAYARIN) ETKİLİLİĞİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

İZMİR İLİ MLO OKULLARINDA BİYOLOJİ DERSLERİNDE EĞİTİM TEKNOLOJİSİ UYGULAMALARININ (BİLGİSAYARIN) ETKİLİLİĞİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA İZMİR İLİ MLO OKULLARINDA BİYOLOJİ DERSLERİNDE EĞİTİM TEKNOLOJİSİ UYGULAMALARININ (BİLGİSAYARIN) ETKİLİLİĞİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA Fulya USLU, Rıdvan KETE Dokuz Eylül Üniversitesi, Buca Eğitim Fakültesi,

Detaylı

Merkezi Eğilim ve Dağılım Ölçüleri

Merkezi Eğilim ve Dağılım Ölçüleri Merkezi Eğilim ve Dağılım Ölçüleri Soru Öğrencilerin derse katılım düzeylerini ölçmek amacıyla geliştirilen 16 soruluk bir test için öğrencilerin ilk 8 ve son 8 soruluk yarılardan aldıkları puanlar arasındaki

Detaylı

İstatistik. Temel Kavramlar Dr. Seher Yalçın 1

İstatistik. Temel Kavramlar Dr. Seher Yalçın 1 İstatistik Temel Kavramlar 26.12.2016 Dr. Seher Yalçın 1 Evren (Kitle/Yığın/Popülasyon) Herhangi bir gözlem ya da inceleme kapsamına giren obje ya da bireylerin oluşturduğu bütüne ya da gruba Evren veya

Detaylı

Değeri $ ve bataryası 7 dakika yetiyor;) Manyetik alan prensibine göre çalıştığı için şimdilik demir ve bakır kaplama yüzeylerde

Değeri $ ve bataryası 7 dakika yetiyor;) Manyetik alan prensibine göre çalıştığı için şimdilik demir ve bakır kaplama yüzeylerde 3.HAFTA Değeri 10.000$ ve bataryası 7 dakika yetiyor;) Manyetik alan prensibine göre çalıştığı için şimdilik demir ve bakır kaplama yüzeylerde kullanılabiliyor. Sistematik bir yöntem kullanmak suretiyle,

Detaylı

Diyarbakır da Anayasa Değişiklik Paketi ve Referandum Algısı. 10 Ağustos 2010 Diyarbakır

Diyarbakır da Anayasa Değişiklik Paketi ve Referandum Algısı. 10 Ağustos 2010 Diyarbakır Diyarbakır da Anayasa Değişiklik Paketi ve Referandum Algısı 10 Ağustos 2010 Diyarbakır 2 DİYARBAKIR DA ANAYASA DEĞİŞİKLİK PAKETİ VE REFERANDUM ALGISI 10 Ağustos 2010 Doç. Dr. Behçet Oral Doç. Dr. İlhan

Detaylı

BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ (Fen ve Mühendislik Bilimleri İçin)

BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ (Fen ve Mühendislik Bilimleri İçin) BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ (Fen ve Mühendislik Bilimleri İçin) Cevdet Emin EKİNCİ Elazığ-2018 ÖNSÖZ Bu kitap lisansüstü eğitimi alan özellikle fen, mimarlık ve mühendislik alanındaki öğrencilerin bilim,

Detaylı

ÖĞRETMEN ADAYLARININ PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİ

ÖĞRETMEN ADAYLARININ PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİ Doç. Dr. Deniz Beste Çevik Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı beste@balikesir.edu.tr

Detaylı

H.Ü. Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü BBY 208 Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri II (Bahar 2012) SPSS DERS NOTLARI I 5 Nisan 2012

H.Ü. Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü BBY 208 Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri II (Bahar 2012) SPSS DERS NOTLARI I 5 Nisan 2012 H.Ü. Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü BBY 208 Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri II (Bahar 2012) SPSS DERS NOTLARI I 5 Nisan 2012 Aşağıdaki analizlerde http://yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/courses/spring2010/bby208/bby208

Detaylı

ÖZEL NESIBE AYDIN OKULLARI ĠNDĠRĠM, BURS VE ÜCRETSĠZ OKUYACAK ÖĞRENCĠLER YÖNETMELĠĞĠ Madde 1. Genel Hükümler 1.1 Amaç Bu Yönetmeliğin amacı; Özel

ÖZEL NESIBE AYDIN OKULLARI ĠNDĠRĠM, BURS VE ÜCRETSĠZ OKUYACAK ÖĞRENCĠLER YÖNETMELĠĞĠ Madde 1. Genel Hükümler 1.1 Amaç Bu Yönetmeliğin amacı; Özel ÖZEL NESIBE AYDIN OKULLARI ĠNDĠRĠM, BURS VE ÜCRETSĠZ OKUYACAK ÖĞRENCĠLER YÖNETMELĠĞĠ Madde 1. Genel Hükümler 1.1 Amaç Bu Yönetmeliğin amacı; Özel Nesibe Aydın Okulu öğrencilerine verilecek baģarı bursu,

Detaylı

Kitap Tanıtımı: İlköğretimde Kaynaştırma

Kitap Tanıtımı: İlköğretimde Kaynaştırma Ankara SOSYAL Üniversitesi GEÇERLĠK Eğitim Bilimleri KAVRAMI Fakültesi VE TÜRKĠYE DE ÖZEL EĞĠTĠM ALANINDA YÜRÜTÜLEN Özel Eğitim Dergisi LĠSANSÜSTÜ TEZLERDE SOSYAL GEÇERLĠĞĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ 2010, 11(2)

Detaylı