ONDÖRDÜNCÜ BÖLÜM. TOPLAM HARCAMA VE MİLLİ HASILA DÜZEYİNİN BELİRLENMESİ (Basit Keynesyen Model)

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ONDÖRDÜNCÜ BÖLÜM. TOPLAM HARCAMA VE MİLLİ HASILA DÜZEYİNİN BELİRLENMESİ (Basit Keynesyen Model)"

Transkript

1 ONDÖRDÜNCÜ BÖLÜM TOPLAM HARCAMA VE MİLLİ HASILA DÜZEYİNİN BELİRLENMESİ (Basit Keynesyen Model)

2 Neler Öğreneceğiz? Toplam Harcamalar ve Tasarruflar Ortalama ve Marjinal Tüketim-Tasarruf Eğilimi Tüketim Harcamalarının Belirleyicileri Yatırım Harcamaları Firmaların Yatırım Harcamalarının Belirleyicileri Yatırım Türleri Denge Gelir Düzeyinin Belirlenmesi Stok Ayarlanmaları ve Denge Gelir Düzeyinin Belirlenmesi

3 Neler Öğreneceğiz? Denge Gelir Düzeyinin Formülasyonu Denge Gelir Düzeyinin Belirlenmesinde Yatırım Tasarruf Eşitliği Tasarruf Paradoksu Çoğaltan ve Hesaplanması Toplam Harcama Fonksiyonunun Eğilimi ile Çoğaltan Katsayısı Arasındaki İlişki Süper Çarpan ve Hızlandıran

4 Ekonomide ne kadar üretim yapılacak ve kaç kişi istihdam edilecek? Keynesyenler bu soruyu toplam harcamalar yada toplam talep belirler diye yanıtlarlar. Toplam harcamaları açıklarken şimdilik hanehalkı ve firmalardan oluşan iki sektörlü ekonomiyle analizimizi sınırlandıracağız. Modelimizi daha da basitleştirmek için kamu kesiminin ve dış ticaretin olmadığı bir ekonomiyi ele alacağız. Yine tüm tasarrufların hanehalkı tarafından ve tüm yatırımların firmalarca yapıldığını varsayacağız.

5 Bu durumda temel GSMH özdeşliği şu hale gelecektir. Bu özdeşliğin C+I Y C+S Sağ tarafı hanehalkları harcanabilir gelirlerini (Y) tüketim (C) ve tasarruf (S) arasında bölüştürdüğünü göstermektedir. Sol tarafı ise toplam harcamaların tüketim ve yatırımdan oluştuğunu, yani harcamalar yönünden milli geliri (Y) açıklamaktadır. Tüm bunlara ilave olarak, fiyatların tam istihdam düzeyine ulaşıncaya kadar sabit kaldığını varsayacağız.

6 TÜKETİM HARCAMALARI VE TASARRUFLAR Toplam harcamaların en büyük kısmını tüketim harcamaları oluşturur. Tüketim; tüketici karar birimleri yani hanehalkları tarafından mal ve hizmet alımı için yapılan harcamalardır. Tüketim harcamaları (C) harcanabilir gelire (Y d ) bağlıdır. Harcanabilir gelir; vergi ve sosyal güvenlik kesintileri düşüldükten ve transfer ödemeleri ilave edildikten sonra ulaşılan gelirdir. Hem tek tek hanehalkları için hem de bir bütün olarak toplum için harcanabilir gelir (Y d ) düzeyi ile tüketim harcamaları (C) arasında pozitif bir ilişki vardır. Harcanabilir gelirin tüketilmeyen kısmı ise tasarruf (S) olarak adlandırılır.

7 Tüketim ve Tasarruf Fonksiyonları Toplumdaki tüm bireylerin harcanabilir gelirleri ve tüketim harcamaları arasındaki ilişki, diğer koşullar sabitken, tüketim fonksiyonu olarak adlandırılır. Diğer koşullar sabitken, tasarruf ve harcanabilir gelir arasındaki ilişki de tasarruf fonksiyonu olarak isimlendirilir. Tasarruf gelirin tüketilmeyen kısmıdır. Gelir ya tüketilecek ya da tasarruf edilecektir. Yani; Y C S S Y C olur. Bu durumda tüketim fonksiyonundan ayrı bir tasarruf fonksiyonu geliştirmek gereksizdir. Yani tasarruf fonksiyonunu tüketim fonksiyonundan türetebiliriz.

8 TÜKETİM HARCAMALARI VE TASARRUFLAR Tablo 5.1 de planlanan harcamalar için sayısal değerler verilmiştir Dikkat edilirse tüketicilerin planladıkları harcama miktarı ve tasarruf gelirle birlikte artmaktadır. Ancak tüketimdeki ve tasarruftaki artış hızı gelirdeki artış hızından daha düşüktür. Çünkü gelirdeki artış bu ikisi arasında paylaştırılmaktadır. Gözlemler Harcanabilir Gelir (Milyar TL) Planlanan Tüketim Harcamaları (Milyar TL) Planlanan Tasarruf (Milyar TL) a b c d e f Grafik 5.1 de Keynesyen teoriye uygun temsili tüketim ve tasarruf fonksiyonları tablo 5.1 yardımıyla çizilmiştir.

9 Tasarruf (S) Tüketim (C) S 0 C Harcanabilir Gelir (Y d ) Y Eksi Tasarruf Eksi Tasarruf Tasarruf Tasarruf Harcanabilir Gelir (Y d ) C Y d S Y d Grafiğin alt panelinde tasarruf fonksiyonu yer almaktadır. Burada yatay eksen üst panel ile aynı olurken, dikey eksen tasarrufu ölçmektedir. Gelir 500 milyar TL ye ulaşıncaya kadar eksi tasarruf söz konusu iken, bu düzeyde sıfır olmakta ve daha yüksek gelir düzeylerinde ise tasarruf artmaktadır.

10 TÜKETİM HARCAMALARI VE TASARRUFLAR Hanehalklarının tüketim ve tasarruf fonksiyonları hakkında iki önemli noktaya dikkat çekmek istiyoruz: Hanehalklarının gelirleri olmasa dahi bir miktar tüketim yapacaklarıdır. Gelirden bağımsız olan bu tür tüketim harcamalarına otonom tüketim harcamaları denir ve cebirsel anlatımlarda C 0 ile sembolize edilir. Hanehalklarının harcanabilir geliri arttığında planlanan tüketim ve planlanan tasarruflar da artacaktır. Her ikisi de gelire bağlı olduğu için uyarılmış tüketim ve uyarılmış tasarruf olarak ifade edilirler.

11 TÜKETİM HARCAMALARI VE TASARRUFLAR Otonom ve uyarılmış değerleri bir arada ifade eden tüketim fonksiyonu ve tasarruf fonksiyonu matematiksel olarak şu şekilde yazılabilirler: biçimine dönüşür. Tüketim fonksiyonu: C C cy Tasarruf fonksiyonu: S Y-C 0 S Y-C cy 0 0 S -C (1-c)Y

12 TÜKETİM HARCAMALARI VE TASARRUFLAR Ortalama Tüketim ve Tasarruf Eğilimi Ortalama tüketim eğilimi (APC) her bir yıl için planlanan tüketim harcamalarının gelire (Y) oranlanmasıdır. Gelir arttıkça APC azalmaktadır. Benzer şekilde tasarrufun harcanabilir gelire oranlanmasıyla ortalama tasarruf eğilimi (APS) hesaplanmaktadır. Gelir arttıkça APS artmaktadır. Aslında geometrik olarak tüketim fonksiyonu üzerinde her bir gelir düzeyi için belirlenen noktayı orijinle birleştirdiğimiz doğrunun eğimi APC yi verir ve eğim gelir arttıkça azalmaktadır. Aynı şekilde tasarruf fonksiyonu üzerinde her bir noktayı orijinle birleştirdiğimizde, bu doğruların eğimlerine bakarak da APS nin arttığını gözlemleyebiliriz.

13 TÜKETİM HARCAMALARI VE TASARRUFLAR Harcanabilir gelir arttıkça ortalama tüketim eğilimi azalırken, ortalama tasarruf eğilimi artmaktadır. Bir başka ifadeyle gelir attıkça, bu gelirin tasarruf edilen kısmı artarken, tüketilen kısmı azalmaktadır. APC ve APS nin toplamları 1 e eşittir. Çünkü kişiler gelirlerini tüketirler, kalanı da tasarruf ederler. Y C S şeklindedir. Bu eşitliğin her iki tarafı harcanabilir gelire bölündüğünde Y Y C Y S Y ya da C 1 Y S Y olur. Her iki eşitliğin sağındaki ilk terim APC ikinci terim ise APS dir. Bu yüzden APC+APS=1 olur.

14 TÜKETİM HARCAMALARI VE TASARRUFLAR Marjinal Tüketim ve Tasarruf Eğilimi MPC,marjinal tüketim eğilimi, hanehalkları tarafından kazanılan ilave paranın hangi oranda tüketim harcaması için kullanıldığını gösterir. Bu tüketim harcamasındaki değişikliğin ( ) gelirdeki değişikliğe ( Y ) oranlaması ile elde edilir. C MPC Y Benzer şekilde kazanılan her ilave birim gelirin tasarruf edilen oranı Marjinal Tasarruf Eğilimini (MPS) gösterecektir. Yani MPS tasarruftaki değişmenin ( S) gelirdeki değişmeye ( Y) oranıdır. MPS yada (s) sembolleri ile tanımlanır. Bu aynı zamanda tasarruf fonksiyonunun eğimidir. MPS S Y C

15 Marjinal Tüketim ve Tasarruf Eğilimi MPC ve MPS nin toplamı bir olmak zorundadır. Çünkü gelirdeki artış ya tüketilecek yada tasarruf edilecektir. Yani; ΔY = ΔC + ΔS Bu eşitliğin her iki tarafı ΔY ile bölünürse Y Y C Y S Y eşitliğine ulaşılır. Sonuç olarak da 1= MPC+MPS ya da 1=c+s şeklinde yazabiliriz. Buradan biz c yi ya da s yi biliyorsak, diğerini kolayca hesaplayabiliriz, şöyle ki, s= 1 c ya da c = 1 s olur.

16 Şimdi tüketim fonksiyonu için sembollere göre açıklama yaparsak; C C 0 cy C 0: otonom tüketimi c :marjinal tüketim eğilimidir. Bu tür tüketim fonksiyonu için MPC daima APC den düşük değer alır. Benzer şekilde tasarruf fonksiyonu, C Y c MPC APC C Y 0 c olup, tasarruf fonksiyonun eğimidir. ya da S C0 (1 c) Y S C sy S 0 den MPS s Y Hem tüketim hem de tasarruf fonksiyonları planlanan ya da arzulanan tüketim ve tasarruf düzeylerini gösterir. Bunların mutlaka gerçekleşen tüketim ve tasarruf düzeylerini göstermediği akılda tutulmalıdır.

17 Tüketim Harcamalarının Gelir Dışındaki Belirleyicileri Tüketim harcanabilir gelirin bir fonksiyonu olmasına rağmen gelir dışı faktörlerde tüketim harcamalarını önemli ölçüde etkiler ve tüketim fonksiyonunun kaymasına neden olur. Tüketim harcamalarını etkileyen gelir dışı faktörleri şimdilik üç grupta toplayabiliriz; bekleyişler, reel faiz oranları hanehalklarının servetidir.

18 Tüketim Harcamaları (C) C Tüketim Harcamalarının Gelir Dışındaki Belirleyicileri Tüketim ve tasarruf fonksiyonları bu gelir dışı faktörlerin sabit kaldığı varsayımı altında çizilir. C 3 C 1 C 2 Eğer bu varsayım ihlal edilirse, tüketim ve tasarruf fonksiyonlarında kayma gözlenir. Örneğin; yandaki grafik her bir gelir düzeyinde fiyatlar hakkında bekleyişlerdeki değişmenin planlanan tüketim harcamalarını nasıl etkilediğini açıklamaktadır. 0 Harcanabilir Gelir (Y) Y Şayet tüketiciler gelecek yıl fiyatların yüksek olacağını bekliyorlarsa, bu yıl daha fazla tüketim malı alacaklardır ve tüketim fonksiyonu C 1 den C 3 ye kayacaktır. Ya da tüketiciler tersi bir bekleyiş içindelerse, muhtemelen daha az tüketim harcaması yapacaklar ve fonksiyon aşağı doğru kayacaktır. C 1 den C 2 ye.

19 YATIRIM HARCAMALARI Mal ve hizmet üretilmesine yönelik firmalarca sermaye mallarına yapılan her türlü harcama yatırım harcamasıdır. Bunlar, yeni bina, fabrika, makineler, üretime yardımcı öteki malları ve stokları kapsar. Bu şekildeki tanımlama gayri safi yatırım olup iki bileşeni vardır. Net yatırım olup mevcut sermaye stokuna ilaveyi açıklar. Yenileme yatırımı olup aşınan yada yıpranan sermayenin yerine konulmasını amaçlar.

20 YATIRIM HARCAMALARI Toplam harcamalar içerisinde en çok dalgalanma gösteren yatırım harcamaları ekonominin faaliyet düzeyi üzerinde ikili etkiye sahiptir. Yatırım harcamaları (I) ekonominin toplam çıktısının ve istihdam düzeyinin belirlenmesinde önemli rol oynar. Ekonominin sermaye stokunun artması nedeniyle büyümeye katkıda bulunur. Yani ekonominin mal ve hizmet üretme kapasitesi artar ve reel GSMH da artış meydana gelir.

21 Firmaların Yatırım Kararları Firmaların yatırım kararlarını bir çok faktör etkiler. Bunlar; Kar Bekleyişleri Hasılatlar ve maliyetler hakkında bekleyişler Faiz oranları Mevcut sermaye miktarı

22 Firmaların Yatırım Kararları Kar Bekleyişleri Yeni bir yatırımın karlılığı ne kadar yüksek beklenirse o yatırım derhal gerçekleştirilecek yatırım artacaktır. Faiz Oranları: Paranın Maliyeti Yatırımın karlı olup olmadığını belirlemede faiz oranı önemli bir faktördür. Düşük faiz oranlarının firmaları yatırma yönelteceği, yüksek faiz oranlarında çekici olmayan yatırımların yapılabileceğini ortaya koymaktır. İşte bu nedenle yatırım harcamaları ile faiz oranları arasında ters yönlü bir ilişki vardır.

23 Faiz (i) Yatırım Harcamaları ile Faiz Oranı İlişkisi i Grafik de gösterilen bu ilişki aslında yatırım talebi eğrisidir. Yani yatırım harcamalarını etkileyen diğer faktörler sabit iken, planlanan yatırım ve faiz oranı arasındaki ilişkidir. I 0 I 1 Bu ilişkiye göre faiz oranları düştüğünde yatırım harcamaları artar. 0 Yatırım (I) I Yani yatırım talebi üzerinde hareket eder. Sabit kabul edilen faktörlerdeki değişmeler ise yatırım talep eğrisini kaydırır.

24 Firmaların Yatırım Kararları Mevcut Sermaye Miktarı Ekonominin mevcut sermaye stoku iki şekilde yatırım kararlarını etkilemektedir. Ekonominin sermaye stoku ne kadar büyük ise, amortisman miktarı, dolayısıyla yenileme yatırımları da o kadar yüksek olacaktır. Mevcut sermayenin karlılık derecesi artıkça yatırım miktarı da artacaktır. Oysa durgunluk dönemlerinde sermayenin karlılığı azaldığı için yatırım miktarı da düşmektedir. Faiz dışındaki tüm bu faktörler yatırım talep eğrisindeki kaymaların nedenleridir.

25 Yatırım Harcamalarındaki İstikrarsızlık Keynes e göre toplam harcamalardaki dalgalanmaların asıl nedeni sürekli değişiklik gösteren yatırım harcamaları oranıdır. Yatırım harcamalarının tüketim harcamalarından daha az istikrarlı oluşunun nedenlerine kısaca bakarsak; Faiz oranlarının zaman içerisinde sürekli değişmesi Firmaların bekleyişleri Yatırım planlarının ertelenebileceği gerçeği Yatırım fırsatlarının düzensiz bir biçimde ve aniden ortaya çıkması

26 Yatırım Türleri Yatırımları iki ana gruba ayırarak incelemek mümkündür. milli gelirden bağımsız olarak yapılan otonom yatırımlar milli gelirdeki değişmelere bağlı olan uyarılmış yatırımlardır. Yatırım harcamaları tüketim ve tasarruflar kadar milli gelir ile sıkı bir ilişki içinde değildir. Hatta yatırımların önemli bir bölümünü otonom yatırım harcamaları oluşturur.

27 Yatırım Harcamaları (I) Otonom yatırım harcamaları I Otonom Yatırımlardaki Artış Otonom Yatırımlardaki Azalış 0 Gelir (Y) (a) Otonom Yatırım I 1 I 0 I 2 Y Grafiksel olarak gelir eksenine paralel yatırım fonksiyonu çizilerek, otonom yatırım harcamalarının gelirdeki değişmelere karşı duyarsız olduğu gösterilir. Yatırım harcamalarında değişikliğe neden olan gelir dışında reel faiz, bekleyişler gibi faktörler otonom yatırımların aşağı ya da yukarı doğru paralel kaymasına neden olur.

28 Yatırım Harcamaları (I) I I by Uyarılmış yatırımlar Yatırım harcamalarının bir bölümü ise milli gelirdeki değişmelerden etkilenen uyarılmış yatırımlardır. Uyarılmış yatırımlar şeklin b panelinde yer aldığı gibi pozitif eğimli olarak çizilir ve fonksiyonel olarak uyarılmış yatırım I= by şeklinde yazılır. 0 Gelir (Y) (b) Uyarılmış Yatırım Y Fonksiyonda yer alan b katsayısı marjinal yatırım eğilimi olup aynı zamanda yatırım fonksiyonunun eğimidir. Toplam yatırımlar ise otonom ve uyarılmış yatırım harcamalarının toplamına eşittir. Cebirsel olarak yatırım fonksiyonu aşağıdaki şekilde olacaktır. I I 0 by

29 DENGE GELİR DÜZEYİNİN BELİRLENMESİ Ekonomi biliminde denge kavramı ile birlikte akla öncelikle arz-talep eşitliği gelir. Burada da benzer bir yaklaşım ile toplam arz-toplam talep eşitliğinden hareket edebiliriz. İki kesimli modelde toplam talep, tüketim ve yatırım amaçlı harcamalardan oluşur. Bu durumda toplam harcama (AE) fonksiyonumuz şöyle oluşacaktır. AE C I ya da yatırımlar otonom alındığında, tüketim fonksiyonu ile birlikte toplam harcama fonksiyonumuz (AE) şöyle olacaktır. AE C0 cy I0 AE C0 I0 cy Harcama fonksiyonu her bir gelir düzeyinde planlanan harcamaların miktarını gösterir ve eğimini ise marjinal tüketim eğilimi (c) belirler.

30 Planlanan Harcamalar (AE) AE İki Kesimli Ekonomide Planlanan Toplam Harcamalar C I AE C0 I0 C C 0 cy cy Dikkat edilirse harcama fonksiyonu,tüketim fonksiyonuna çok benzer biçimde grafiği çizilir. C0 I 0 C 0 0 Gelir (Y) Y Çünkü yatırımları otonom aldığımız için AE fonksiyonu tüketim fonksiyonuna paralel olur. Tüm bunlar yan taraftaki grafik de çizim gösterilmiştir.

31 Planlanan Harcamalar (Milyar TL) Harcama Gelir Modeli Çerçevesinde Denge Milli Gelir Düzeyi C 0 I 0 0 E F ARZ FAZLASI TALEP FAZLASI Gelir (Milyar TL) D M AE N C I cy Grafikte dikey eksende planlanan harcamalar yatay eksende ise gelir gösterilerek, toplam talebi temsilen toplam harcama fonksiyonu (AE doğrusu) çizilmiştir lik doğru ile toplam arzı göstermiş oluruz. Şekilde iki fonksiyonun kesiştiği D * noktası toplam talebin toplam arza eşitlendiği mili gelir denge düzeyini vermektedir.

32 Stok Ayarlanmaları ve Denge Çıktı Düzeyi Gözlemler Toplam Çıktı ve Toplam Gelir (Milyar TL) Planlanan Tüketim Harcamaları (Milyar TL) Planlanan Yatırım Harcamaları (Milyar TL) Planlanan Tasarruf Harcamaları (Milyar TL) Planlanan Toplam Harcamalar (Milyar TL) Çıktının Yönü (Y) (C) (I) (S) (AE) a Artış b Artış c Artış d Artış e Denge f Azalış g Azalış Tablodaki ilk sütun temsili ekonomimiz için üretilebilecek birkaç olası gelir ve çıktı (Y) düzeyini göstermektedir. Hatırlanacağı üzere toplam çıktı toplam gelire eşit olmak zorundadır. Firmaların 700 milyar TL tutarında üretimi satabileceklerine inandıklarını varsayalım. Bu düzeydeki üretimi gerçekleştirebilmek için emek, sermaye, toprak ve müteşebbis gibi ekonomik kaynakları istihdam ederler. Dolayısıyla bu faktörlerin sahipleri yani hanehalkları 700 milyarlık gelir elde eder ki, bu tam olarak toplam üretimin yani çıktının değerine eşittir.

33 Stok Ayarlanmaları ve Denge Çıktı Düzeyi Tablo 5.3 e göre bu koşulları sağlayan tek çıktı düzeyi 700 milyar TL seviyesidir. Diğer çıktı düzeylerinde ya çok fazla ya da çok az talep söz konusudur. Örneğin çıktı düzeyinin 800 milyar TL olduğunu düşünelim. Tablodan görüleceği üzere 800 milyarlık çıktı üretmek, 800 milyarlık gelir yaratmak demektir. Ancak dikkat edilirse tüm gelir, harcama biçiminde firmalara doğru akmayacaktır. Beşinci sütunda görüleceği üzere sadece 780 milyarlık harcama oluşacaktır. Bu durumda cari dönem üretiminin satışı gerçekleştirilemeyecektir. Böylece satılmamış malların oluşturduğu stoklar büyüyecektir. Bu stok artışı firmalara üretimlerini kısmaları için bir sinyal olacaktır. Sonuçta çıktı miktarı azaltılacak ve ekonomi dengeye doğru yönelecektir.

34 Planlanan Harcamalar (Milyar TL) STOKLARDAKİ ARTIŞ (ARZ FAZLASI) 0 45 AE a b c d e f g 200 STOKLARDAKİ AZALMA (TALEP FAZLASI) Gelir (Milyar TL)

35 Stok Ayarlanmaları ve Denge Çıktı Düzeyi Bir önceki slayttaki grafik den görüleceği üzere ne zamanki harcamalar çıktı düzeyinden fazladır ya da azdır, üreticiler çıktı düzeylerini değiştirmeye teşvik edilirler. Dengeye doğru harekette doğal bir eğilim vardır. Sürdürülebilecek tek çıktı düzeyi toplam harcamaların toplam gelire dolayısı ile toplam üretime eşit olduğu çıktı düzeyidir. Bu denge çıktı düzeyi olarak adlandırılır.

36 Denge Gelir Düzeyinin Formülasyonu Denge gelir düzeyinin belirlenişi, planlanan toplam harcamaların (AE) hasılaya ya da gelire (Y) eşit olması şeklindeki mal piyasası denge koşulunu kullanarak da ortaya konulur. AE=C+I olduğundan C ve I için davranışsal denklemimiz ya da tüketim veya yatırım fonksiyonumuz; C=C 0 +cy ve I=I 0 şeklinde tanımlandığı için, toplam harcamalar fonksiyonumuz AE=C 0 +cy+i 0 olur. C 0 +I 0 = A olup, (A) toplam otonom harcamaları simgelemektedir. Bu bilgilerden hareketle; AE=A+cY şeklinde toplam harcama fonksiyonunu elde ederiz.

37 Denge Gelir Düzeyinin Formülasyonu Denge düzeyi için AE=Y olduğundan, AE yerine Y yi yazıp eşitliği Y için çözümlersek; 1 Y A cy (1 c) Y A Y. A 1 c Bu sonuca göre denge üretim ve gelir düzeyi marjinal tüketim eğilimi (c) ve otonom harcamalara (A) bağlıdır. Otonom harcama düzeyi artığında ve marjinal tüketim eğilimi arttığında denge gelir düzeyi de yükselecektir.

38 DENGE GELİR DÜZEYİNİN BELİRLENMESİNDE ALTERNATİF YOL: TASARRUF-YATIRIM EŞİTLİĞİ Gelir ve harcama ekonominin aynı bütünü ifade eden madalyonun iki ayrı yüzü olduğundan; yazabiliriz. Kısaca; C S Y AE C I C S C I yazabiliriz. Eşitliğin iki tarafında C yi iptal edersek, temel denge şartını; S I şeklinde belirtebiliriz. Buna göre temel denge şartını yatırım-tasarruf eşitliği ile de ifade edebiliriz.

39 Tasarruf-Yatırım (I-S) Denge Şartı Olarak Yatırım-Tasarruf Eşitliği Şekilde toplam tasarrufun otonom yatırımlara eşitliği gösterilmiştir STOKLAR S C0 STOKLAR Gelir, Hasıla (Y) sy I I 0 Şayet gelir düzeyi Y * ın solunda ise planlanan yatırım tasarruflarından fazla olur. I 0 >S ve stoklar azalır, firmalar üretimlerini artırmaları yönünde teşvik edilmiş olurlar. Aksine gelir düzeyinin sağında ise, planlanan yatırım tasarruflardan azdır. I 0 <S ise stoklar artar. Stokların artması ise firmaları üretimlerini kısmaya yönlendirir.

40 Denge Şartı Olarak Yatırım-Tasarruf Eşitliği Denge durumunda planlanan harcamalar (toplam talep) hasılaya yada gelire, planlanan yatırımlar ise planlanan tasarrufa eşit olur. Mal piyasasında dengeyi incelemede kullanılan bu yöntem sızıntılar ve enjeksiyonlar biçiminde de tanımlanır. Burada ekonomide harcama akımları sırasında oluşan sızıntı sadece tasarruflardır. Ekonomiye enjekte edilen harcama ise yatırımlardır. Sızıntılar enjeksiyonlara eşit olduğunda denge gelir düzeyine ulaşılmış olur.

41 Tasarruf, Yatırım (S,I) Tasarruf Paradoksu Bir ekonomide bireylerin gelir seviyelerinde bir değişme olmadan daha fazla tasarrufta bulunmak istemeleri, yani halkın tutumluluğunun artması, tasarrufları artırmayarak bilakis geliri azaltacaktır S 2 S 1 I I 0 Gelir, Hasıla (Y) İlk olarak otonom yatırım durumunda tasarrufları artıralım,(s 1 den S 2 ye). Görüleceği üzere gelir düzeyi düşmüştür. Çünkü tasarrufların artması tüketimi azaltacak, bu ise toplam harcamaları yani toplam talebi düşürecektir. Toplam talepteki azalma milli hasılayı düşürecek ve stokların artmasına neden olacaktır. Stokların artması ise firmaların üretimlerini kısmalarına yol açacaktır, sonuçta hasıla ve gelir düzeyi azalacaktır.

42 Tasarruf, Yatırım (S,I) Tasarruf Paradoksu İkinci olarak uyarılmış yatırım durumunda tasarrufları artıralım,(s 1 den S 2 ye) S 2 S 1 I Gelir, Hasıla (Y) I 0 by Görüleceği üzere gelir düzeyi düşmüştür. Çünkü tasarrufların artması tüketimi azaltacak, bu ise toplam harcamaları yani toplam talebi düşürecektir. Toplam talepteki azalma milli hasılayı düşürecek ve stokların artmasına neden olacaktır. Stokların artması ise firmaların üretimlerini kısmalarına yol açacaktır, sonuçta hasıla ve gelir düzeyi azalacaktır. İki grafik arasındaki fark yatırımlar otonom iken, yatırım tasarruf miktarı değişmeden denge hasıla düzeyi azalmaktadır. Oysa yatırımların gelire bağlı bir kısmı da içermesi halinde (uyarılmış yatırım) tasarruflardaki bir artış yalnız gelir düzeyini düşürmekle kalmayıp tasarruf ve yatırım düzeyini de azaltmıştır.

43 Tasarruf Paradoksu İşte tasarruf fonksiyonunun yukarı doğru kaymasının sonucu olarak, milli gelir ve dolayısıyla toplam tasarrufları aşağı çekme olgusuna tasarruf paradoksu denir. Görülüyor ki, tek tek bireyler için takdir edilebilecek bir davranış olan tutumlu olma, yaygınlaştığı taktirde ekonominin tümü üzerinde olumsuz sonuçlar yaratabilmektedir. Tersine, planlanan tasarrufların artışı yerine azalışı ise denge gelir seviyesini yükseltecektir.

44 Tasarruf Paradoksu Tasarruf paradoksunun işlemesi ancak eksik istihdam düzeyindeki ekonomiler için geçerlidir. Yani toplam arz eğrisinin yatay olduğu Keynesyen durumda görülür. Ancak ekonomi tam istihdamda ise yani toplam arz eğrisi düşey ise, toplam talepteki azalma gelir düzeyini etkilemez sadece fiyatları düşürür. Bu durum toplam talep ve toplam arz analizi çercevesinde gösterilebilir.

45 Fiyat Düzeyi (P) Keynes e göre ekonomi tam istihdama (Y FE ) ulaşıncaya kadar AS yatay ancak tam istihdamda düşeydir. P AS Şayet ekonomi Y FE de iken tasarruflarda bir artışın yol açtığı AD deki azalma (AD 1 den AD 2 ye) çıktı düzeyinde bir değişikliğe neden olmamakta sadece fiyatlar genel düzeyini düşürmektedir. P 1 AD 1 P 2 0 Y4 Y3 Y FE AD 3 AD 4 Y AD 2 Oysa eksik istihdam durumunda tasarruflardaki bir artışın neden olduğu AD deki azalma (AD 3 den AD 4 e) hasıla düzeyinde azalmaya (Y 3 den Y 4 e) yol açmaktadır. Gelir, Hasıla (Y)

46 ÇOĞALTAN Denge gelir düzeyi sadece marjinal tüketim eğilimine (c) ve otonom harcamalara bağlıdır. Yani c deki değişmeler ve planlanan otonom harcamalardaki değişmeler temsili ekonomimizdeki gelir ve çıktının denge düzeyini değiştirecektir. Çünkü tüketicilerin ya da yatırımcıların harcama planları değiştiğinde harcama fonksiyonu paralel biçimde kayarken, c deki değişme ile harcama fonksiyonunun eğimi değişecek ve farklı bir denge noktasına ulaşılacaktır.

47 Toplam Planlana Harcamalar (AE) Planlanan harcama düzeyindeki bir değişmenin sonuçlarını gösterebilmek için, otonom yatırım harcamalarının 20 milyar TL artırılarak, her yıl için 60 milyar TL ye çıkarıldığını varsayalım. Bu etkileri aşağıdaki grafik yardımıyla gözleyebiliriz E D 0 D AE AE 2 C 1 I2 1 C 1 I ΔI 20 Milyar TL 200 ΔY 100 Milyar TL 0 Gelir, Hasıla (Y)

48 ÇOĞALTAN Grafikte toplam harcama fonksiyonu AE 1 =C 1 +I 1 den AE 2= C 1 +I 2 ye yükselmiştir. Dikkat ederseniz yatırım harcamaları 20 milyar artmasına rağmen toplam çıktı ya da toplam gelir 100 milyar artmıştır. İşte bu artışın nedeni çoğaltan etkisidir.

49 Çoğaltanın Hesaplanması Otonom harcamalardaki bir birimlik artışın denge gelir düzeyinde yol açtığı artışa çoğaltan ya da çarpan denir. Çoğaltan katsayısını α ya da k ile gösterirsek, 1 1 MPC ya da 1 MPS sembollerle 1 1 c ya da 1 s Çoğaltanı türetmek için şöyle bir yöntem izleyebiliriz. Toplam harcamalar (ΔAE) kadar artınca gelir ya da hasıla da ΔY kadar artmaktadır. Yani ΔY= ΔAE dir. Toplam harcamalardaki artışı: ΔAE = ΔA+ cδy şeklinde iki kısma ayırıp, yerine yazıp bu ifadeyi yeniden düzenlersek, Y Y (1 c) A Y A c Y 1. A ya da 1 c Y A

50 Toplam Planlanan Harcamalar (AE) Çoğaltanın anlamı ve işleyişini daha net görmek amacıyla aşağıdaki grafik çizilmiştir. A 2 A 1 AE 0 A E 1 Y E 2 Y1 Y2 Gelir, Hasıla (Y) 0 45 AE AE Y 2 A cy A cy 1 ΔA ΔY 1 c Otonom harcamalarda ΔA kadarlık bir artış, toplam harcama (talep) fonksiyonunu AE 2 ye, denge noktasını da E 2 ye kaydıracaktır. Denge üretim düzeyindeki artış (Y 2 -Y 1 ) kadardır ve bu otonom talepteki artıştan daha fazladır. Bunun nedeni ise AE fonksiyonunun yatay değil pozitif eğimli olmasıdır. Bunun anlamı, çoğaltan katsayısının değerinin 1 den büyük olmasıdır, çünkü tüketim talebi hasılayla birlikte artmaktadır, yani hasıladaki artış talepte yeni bir artışa yol açmaktadır.

51 Toplam Planlanan Harcamalar (AE) Toplam Harcama Fonksiyonunun Eğilimi ile Çoğaltan Katsayısı Arasındaki İlişki AE E 1 E 2 Y AE AE2 A2 c2 2 Y AE1 A c1y AE 2 A 1 c2y AE1 A 1 c1y A 2 E 2 A E 1 Y 2 A 1 45 Y 1 1 A Y 1 c 0 Y1 2 Y Y 2 Gelir, Hasıla (Y) Y 1 Y Grafikteki kesikli çizgi ile belirtilen toplam harcama fonksiyonu düz çizgili doğruya göre daha büyük bir marjinal tüketim eğilimini yansıtmaktadır. Otonom harcamalarda A kadarlık bir artış, birinci toplam harcama doğrusunun geçerliliği halinde gelir düzeyinde Y 1 kadar artışa yol açarken, ikinci fonksiyonda Y 2 kadarlık ( Y 2 > Y 1 ) bir artış sağlamaktadır. Bunun nedeni daha büyük bir marjinal tüketim eğiliminin daha büyük çoğaltan etkisi yapmasındandır.

52 Toplam Harcama Fonksiyonunun Eğilimi ile Çoğaltan Katsayısı Arasındaki İlişki Çoğaltan ile ilgili analizimizin sonuçlarını üç noktada toplayabiliriz: Otonom harcamalarda bir artış denge gelir düzeyini yükseltir. Gelirdeki nihai artış, otonom harcamalardaki artışın belli bir katıdır. Marjinal tüketim eğilimi büyüdükçe, tüketim ile gelir arasındaki ilişkiden doğan çoğaltan katsayısının değeri büyür. Çoğaltan Mekanizmasının İşleme Şartları Çoğaltanın pratikte etkin olarak işlemesi için; Gelir akımlarının doğduğu her aşamada, üretimi artırabilmek için yeterli atıl işgücü bulunmalıdır. Üretimin artırılmasını ve işgücünün istihdamını sağlayacak yeterli atıl sermaye ve toprak bulunmalıdır. Hammadde temininde güçlükler olmamalıdır.

53 Uyarılmış Yatırım Durumunda Çoğaltan (Süper Çarpan ve Hızlandıran) Otonom yatırım harcamalarındaki artışın çoğaltan katsayısı katı kadar gelir artışına yol açtığını gördük. Y I. Bu gelir artışı tüketimi dolayısıyla toplam harcamaları ya da kısaca toplam talebi artırırken, artan talebin etkisiyle gelire bağlı uyarılmış yatırımlarda artırabilecektir. Yatırım fonksiyonumuzu; I = I 0 + by şeklinde tanımlamıştık. Burada gelirin önündeki b parametresinin; marjinal yatırım eğilimi olduğunu ve gelirdeki bir birimlik artışın yatırımları ne kadar artırdığını ölçen katsayı I olduğunu biliyoruz. b Y Bu katsayıda artık çoğaltan formülüne dahil edilecektir.

54 Uyarılmış Yatırım Durumunda Çoğaltan (Süper Çarpan ve Hızlandıran) Uyarılmış yatırım harcamalarını da dikkate alan milli gelir denklemimizi yeniden yazarsak, Y = C 0 + cy + I 0 + by Bu eşitliği Y için çözümlersek; Y(1-c-b) = C 0 + I 0 Y 1 1 c b A Otonom harcama önündeki kesirli terim uyarılmış yatırımları da dikkate alan çoğaltan katsayısıdır. Bu katsayıyı (γ) gamma ile gösterip süper çarpan olarak adlandıracağız. 1-c yerine s yazarak da süper çarpanı ifade edeceğiz. 1 1 c b ya da Süper çarpanın gelir artırıcı etkisi basit çoğaltana göre daha yüksektir. Çünkü payda küçüldüğü için katsayının değeri büyüyecektir. 1 s - b

55 Uyarılmış Yatırım Durumunda Çoğaltan (Süper Çarpan ve Hızlandıran) Marjinal yatırım eğilimini (b) dikkate alarak süper çarpanı hesapladık. Buradaki süreçte: Önce otonom yatırımlar artmakta, çoğaltan katsayısı ölçüsünde gelir artışına yol açmaktadır. Y I Artan gelir tüketim ve tasarruflarda artış yaratmaktadır. ΔY = ΔC + ΔS Tüketimin, yani toplam harcamaların ya da toplam talebin artması özellikle tüketim malı üreten yatırımcıların yatırımlarını artırmalarına neden olmaktadır. Böylece bu defa tekrar başa dönülmekte, uyarılmış yatırım artışı yeniden milli gelir artışına yol açmaktadır. Dolayısıyla, başlangıçtaki çoğaltan etkisi hızlanmaktadır. Bu yüzden süper çarpana, çarpan-hızlandıran da denilmektedir. Y I

56 Başlangıçta otonom yatırım harcamasının yol açtığı toplam harcamalardaki artış; uyarılmış yatırım dikkate alınmadığında milli geliri Y 2 ye artırırken, uyarılmış yatırım dahil edildiğinde gelir düzeyi Y 3 e yükselmiştir. Toplam Planlanan Harcamalar (AE) AE E 2 Y AE 2 AE2 A c2y AE2 A 2 c1y E 2 AE1 A 1 c1y A 2 E 1 1 ΔI s b ΔY A ΔI s ΔY 0 Y1 2 Y Y 3 Gelir, Hasıla (Y) Y

57 Uyarılmış Yatırım Durumunda Çoğaltan (Süper Çarpan ve Hızlandıran) Kısaca, otonom yatırım harcamasındaki bir artış önce çoğaltan süreci yoluyla tüketim harcamalarını uyaracaktır. Otonom yatırım harcamasındaki ilk artışın ve uyarılmış tüketim harcamasının ortak sonucu yükselen gelir düzeyi hızlandıran vasıtasıyla ilave yatırım harcamasını uyarmaktadır. Yani gelirdeki bu daha büyük artışın nedeni (çoğaltan kanalıyla ortaya çıkan) uyarılmış tüketim harcaması ve hızlandıran yoluyla gelen uyarılmış yatırım harcamalarının ortak etkisidir.

58 Uyarılmış Yatırım Durumunda Çoğaltan (Süper Çarpan ve Hızlandıran) Hızlandıran katsayısını elde etmek için, ekonomideki ortalama sermaye-hasıla oranından hareket edilir. Ekonomideki tüm üretim araçlarının değerini sermaye (K), üretilen tüm nihai mal ve hizmetlerin tutarını hasıla (Y) olarak ifade edersek; sermaye hasıla katsayısını verir. K a İlave bir varsayım ile, üretimdeki teknik koşullar sabit kalırsa, marjinal ve ortalama değerler eşit olacağından olur. a K Y Sermaye stokundaki değişme net yatırım olarak tanımlandığı için ΔK = I yazarsak, Y K Y I a ya da I a. Y Y Bu formül hızlandıranın cebirsel ifadesidir. olur.

1. Toplam Harcama ve Denge Çıktı

1. Toplam Harcama ve Denge Çıktı DERS NOTU 03 TOPLAM HARCAMALAR VE DENGE ÇIKTI - I Bugünki dersin içeriği: 1. TOPLAM HARCAMA VE DENGE ÇIKTI... 1 HANEHALKI TÜKETİM VE TASARRUFU... 2 PLANLANAN YATIRIM (I)... 6 2. DENGE TOPLAM ÇIKTI (GELİR)...

Detaylı

1. Açık Bir Ekonomide Denge Çıktı (Gelir)

1. Açık Bir Ekonomide Denge Çıktı (Gelir) DERS NOTU 4 TOPLAM HARCAMALAR VE DENGE ÇIKTI (3) Dersin içeriği:. AÇIK BİR EKONOMİDE DENGE ÇIKTI (GELİR)... A. DENGE İÇİN SIZINTILAR/ENJEKSİYONLAR YAKLAŞIMI... 5 B. DEVLET HARCAMALARI ÇARPANI... 7 C. DIŞ

Detaylı

ÇALIŞMA SORULARI TOPLAM TALEP I: MAL-HİZMET (IS) VE PARA (LM) PİYASALARI

ÇALIŞMA SORULARI TOPLAM TALEP I: MAL-HİZMET (IS) VE PARA (LM) PİYASALARI ÇALIŞMA SORULARI TOPLAM TALEP I: MAL-HİZMET (IS) VE PARA (LM) PİYASALARI 1. John Maynard Keynes e göre, konjonktürün daralma dönemlerinde görülen düşük gelir ve yüksek işsizliğin nedeni aşağıdakilerden

Detaylı

Dengede; sızıntılar ve enjeksiyonlar eşit olacaktır:

Dengede; sızıntılar ve enjeksiyonlar eşit olacaktır: Sızıntılar: Harcama akımından çıkanlar olup, kapalı ekonomide tasarruflar (S) ve vergilerden (TA) oluşmaktadır. Enjeksiyonlar: Harcama akımına yapılan ilaveler olup, kapalı bir ekonomide yatırımlar (I),

Detaylı

1. Açık Bir Ekonomide Denge Çıktı (Gelir)

1. Açık Bir Ekonomide Denge Çıktı (Gelir) IKTI 2 Mayıs 24 DERS NOTU 5 TOPLAM HARCAMALAR VE DENGE ÇIKTI (3) Dersin içeriği:. AÇIK BİR EKONOMİDE DENGE ÇIKTI (GELİR)... A. DENGE İÇİN SIZINTILAR/ENJEKSİYONLAR YAKLAŞIMI... 5 B. DEVLET HARCAMALARI ÇARPANI...

Detaylı

1. Açık Bir Ekonomide Denge Çıktı (Gelir)

1. Açık Bir Ekonomide Denge Çıktı (Gelir) IKTI 02 20 Mart, 202 DERS NOTU 04 TOPLAM HARCAMALAR VE DENGE ÇIKTI - III Bugünki dersin içeriği:. AÇIK BİR EKONOMİDE DENGE ÇIKTI (GELİR)... A. DENGE İÇİN SIZINTILAR/ENJEKSİYONLAR YAKLAŞIMI... 5 B. DEVLET

Detaylı

APC= = = + c bulunur. Bunun anlamı gelir arttıkça bireylerin ortalama tüketim

APC= = = + c bulunur. Bunun anlamı gelir arttıkça bireylerin ortalama tüketim A. Toplam Harama ve Denge Gelir Düzeyi A.. Tüketim Fonksiyonu ve Tüketim ğilimi Keynes e göre, devletin olmadığı bir ekonomide ( = C + I) bir dönemdeki (ari dönemdeki) tüketim, ari gelirin bir fonksiyonudur

Detaylı

MİLLİ GELİRİ BELİRLEYEN FAKTÖRLER: TÜKETİM, TASARRUF VE YATIRIM FONKSİYONLARI

MİLLİ GELİRİ BELİRLEYEN FAKTÖRLER: TÜKETİM, TASARRUF VE YATIRIM FONKSİYONLARI MİLLİ GELİRİ BELİRLEYEN FAKTÖRLER: TÜKETİM, TASARRUF VE YATIRIM FONKSİYONLARI Harcama yöntemine göre yapılan GSYİH hesaplaması GSYİH = C + I + G şeklinde idi. Biz burada GSYİH ile MG arasındaki farkı bir

Detaylı

TOPLAM TALEP I: IS-LM MODELİNİN OLUŞTURULMASI

TOPLAM TALEP I: IS-LM MODELİNİN OLUŞTURULMASI BÖLÜM 10 TOPLAM TALEP I: IS-LM MODELİNİN OLUŞTURULMASI IS-LM Modelinin Oluşturulması Klasik teori 1929 ekonomik krizine çare üretemedi Teoriye göre çıktı, faktör arzına ve teknolojiye bağlıydı Bunlar ise

Detaylı

[AI= Aggregate Income (Toplam Gelir); AE: Aggregate Expenditure (Toplam Harcama)]

[AI= Aggregate Income (Toplam Gelir); AE: Aggregate Expenditure (Toplam Harcama)] 88 BÖLÜM 5: TOPLAM GELİR-TOPLAM HARCAMA MODELİ (KEYNESYEN MODEL) Bölüm 4 te Toplam Talep-Toplam Arz modelini (AD-AS modeli) inceledik. Bölüm 5 te ise Toplam Gelir-Toplam Harcama modelini (AI-AE modeli)

Detaylı

1. Yatırımın Faiz Esnekliği

1. Yatırımın Faiz Esnekliği DERS NOTU 08 YATIRIMIN FAİZ ESNEKLİĞİ, PARA VE MALİYE POLİTİKALARININ ETKİNLİKLERİ, TOPLAM TALEP (AD) EĞRİSİNİN ELDE EDİLİŞİ Bugünki dersin içeriği: 1. YATIRIMIN FAİZ ESNEKLİĞİ... 1 2. PARA VE MALİYE POLİTİKALARININ

Detaylı

A. IS LM ANALİZİ A.1. IS

A. IS LM ANALİZİ A.1. IS A. ANALZ A.. Analizi (Mal Piyasası) (Investment aving) (atırım Tasarruf) Eğrisi, faiz oranları ile gelir düzeyi arasındaki ilişkiyi gösterir. Analizin bu kısmında yatırımları I = I bi olarak ifade edeceğiz.

Detaylı

Makro İktisat II Örnek Sorular. 1. Tüketim fonksiyonu ise otonom vergi çarpanı nedir? (718 78) 2. GSYİH=120

Makro İktisat II Örnek Sorular. 1. Tüketim fonksiyonu ise otonom vergi çarpanı nedir? (718 78) 2. GSYİH=120 Makro İktisat II Örnek Sorular 1. Tüketim fonksiyonu ise otonom vergi çarpanı nedir? (718 78) 2. GSYİH=120 Tüketim harcamaları = 85 İhracat = 6 İthalat = 4 Hükümet harcamaları = 14 Dolaylı vergiler = 12

Detaylı

IS LM MODELİ ÇALIŞMA SORULARI

IS LM MODELİ ÇALIŞMA SORULARI IS LM MODELİ ÇALIŞMA SORULARI Soru KPSS 2001 Otonom tüketim harcamalarının artması aşağıdakilerin hangisine neden olur? a) Denge üretim düzeyinin artmasına, LM eğrisinin sağa doğru kaymasına b) Denge üretim

Detaylı

Tasarruf Paradoksu bir çiçek alın, ekonomiye can verin

Tasarruf Paradoksu bir çiçek alın, ekonomiye can verin Tasarruf Paradoksu Bir ekonomide bireylerin gelir seviyelerinde bir değişme olmadan daha fazla tasarrufta bulunmak istemeleri, yani halkın tutumluluğunun artması, tasarrufları artırmayacak, tasarruflar

Detaylı

SORU SETİ 2 TOPLAM HARCAMALAR VE DENGE ÇIKTI

SORU SETİ 2 TOPLAM HARCAMALAR VE DENGE ÇIKTI SORU SETİ 2 TOPLAM HARCAMALAR VE DENGE ÇIKTI Problem 1 (KMS-2001) Bir ekonomiyle ilgili olarak aşağıdaki bilgiler verilmiştir: Y net milli geliri, Ca tüketimi, In net yatırımı, Xn net ihracatı, G hükümet

Detaylı

1. KEYNESÇİ PARA TALEBİ TEORİSİ

1. KEYNESÇİ PARA TALEBİ TEORİSİ DERS NOTU 06 IS/LM EĞRİLERİ VE BAZI ESNEKLİKLER PARA VE MALİYE POLİTİKALARININ ETKİNLİKLERİ TOPLAM TALEP (AD) Bugünki dersin içeriği: 1. KEYNESÇİ PARA TALEBİ TEORİSİ... 1 2. LM EĞRİSİ VE PARA TALEBİNİN

Detaylı

FİYATLAR GENEL DÜZEYİ VE MİLLİ GELİR DENGESİ

FİYATLAR GENEL DÜZEYİ VE MİLLİ GELİR DENGESİ FİYATLAR GENEL DÜZEYİ VE MİLLİ GELİR DENGESİ Bu bölümde Fiyatlar genel düzeyi (Fgd) ile MG dengesi arasındaki ilişkiler incelenecek. Mg dengesi; Toplam talep ile toplam arzın kesiştiği noktada bulunacaktır.

Detaylı

PARA, FAİZ VE MİLLİ GELİR: IS-LM MODELİ

PARA, FAİZ VE MİLLİ GELİR: IS-LM MODELİ PARA, FAİZ VE MİLLİ GELİR: IS-LM MODELİ Bu bölümde faiz oranlarının belirlenmesi ile faizin denge milli gelir düzeyinin belirlenmesi üzerindeki rolü incelenecektir. IS LM modeli, İngiliz iktisatçılar John

Detaylı

2018/1. Dönem Deneme Sınavı.

2018/1. Dönem Deneme Sınavı. 1. Aşağıdakilerden hangisi mikro ekonominin konuları arasında yer almamaktadır? A) Tüketici maksimizasyonu B) Faktör piyasası C) Firma maliyetleri D) İşsizlik E) Üretici dengesi 2. Firmanın üretim miktarı

Detaylı

2. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM. Yazan SAYIN SAN

2. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM. Yazan SAYIN SAN 2. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM Yazan SAYIN SAN SAN / İKTİSADİ MATEMATİK / 2 C.1.2. Piyasa Talep Fonksiyonu Bireysel talep fonksiyonlarının toplanması ile bir mala ait

Detaylı

TOPLAM TALEP VE TOPLAM ARZ: AD-AS MODELİ

TOPLAM TALEP VE TOPLAM ARZ: AD-AS MODELİ TOLAM TALE VE TOLAM ARZ: AD-AS MODELİ AD-AS IS LM ve IS LM B modellerinde fiyatlar genel düzeyinin sabit olduğu varsayılırken, bu analizde fiyatlar genel düzeyi () ile reel milli gelir (Y) arasındaki ilişkiler

Detaylı

1. Nominal ve Reel Toplam Çıktı

1. Nominal ve Reel Toplam Çıktı DERS NOTU 02 NOMİNAL VE REEL TOPLAM ÇIKTI İŞSİZLİK VE İŞSİZLİK ORANI TOPLAM HARCAMALAR VE DENGE ÇIKTI I Bugünki dersin içeriği: 1. NOMİNAL VE REEL TOPLAM ÇIKTI... 1 2. İSTİHDAM, İŞSİZLİK VE İŞSİZLİK ORANI...

Detaylı

1. Mal Piyasası ve Para Piyasası

1. Mal Piyasası ve Para Piyasası DERS NOTU 06 IS/LM MODELİ Bugünki dersin içeriği: 1. MAL PİYASASI VE PARA PİYASASI... 1 2. MAL PİYASASI İLE PARA PİYASASININ İLİŞKİSİ... 1 3. FAİZ ORANI, YATIRIM VE IS EĞRİSİ... 2 IS EĞRİSİNİN CEBİRSEL

Detaylı

Ekonomide Uzun Dönem. Bilgin Bari İktisat Politikası 1

Ekonomide Uzun Dönem. Bilgin Bari İktisat Politikası 1 Ekonomide Uzun Dönem Bilgin Bari İktisat Politikası 1 Neden bazı ülkeler zengin bazı ülkeler fakir? Bilgin Bari İktisat Politikası 2 Bilgin Bari İktisat Politikası 3 Bilgin Bari İktisat Politikası 4 Bilgin

Detaylı

BAHAR DÖNEMİ MAKRO İKTİSAT 2 DERSİ KISA SINAV SORU VE CEVAPLARI

BAHAR DÖNEMİ MAKRO İKTİSAT 2 DERSİ KISA SINAV SORU VE CEVAPLARI 2015-2016 BAHAR DÖNEMİ MAKRO İKTİSAT 2 DERSİ KISA SINAV SORU VE CEVAPLARI 1. Toplam Talep (AD) doğrusunun eğimi hangi faktörler tarafından ve nasıl belirlenmektedir? Açıklayınız. (07.03.2016; 09.00) 2.

Detaylı

PARA, FAİZ VE MİLLİ GELİR: IS-LM MODELİ

PARA, FAİZ VE MİLLİ GELİR: IS-LM MODELİ PARA, FAİZ VE MİLLİ GELİR: IS-LM MODELİ Bu ünite tamamlandığında; Alternatif yöntemleri kullanarak IS eğrisini elde edebileceğiz IS eğrisinin eğiminin hangi faktörlere bağlı olduğunu ifade edebileceğiz

Detaylı

ÇALIŞMA SORULARI. S a y f a 1 / 6

ÇALIŞMA SORULARI. S a y f a 1 / 6 1. LM eğrisini oluşturan noktalar neyi ifade etmektedir? LM eğrisinin nasıl elde edildiğini grafik yardımıyla açıklayınız. 2. Para talebinin gelir esnekliği artarsa LM eğrisi nasıl değişir? Grafik yardımıyla

Detaylı

BÖLÜM 6: PARA VE MALİYE POLİTİKASI ( )

BÖLÜM 6: PARA VE MALİYE POLİTİKASI ( ) 1 BÖLÜM 6: PARA VE MALİYE POLİTİKASI (205 231) IS-LM modelinde hükümet genişletici veya daraltıcı para ve maliye politikaları izleyerek hâsıla düzeyini etkileyebilir. Bu bölümde IS-LM modelinde maliye

Detaylı

7. BÖLÜM EKONOMİK İSTİKRARIN GERÇEKLEŞTİRİLMESİNDE PARA VE MALİYE POLİTİKALARININ ETKİNLİĞİ

7. BÖLÜM EKONOMİK İSTİKRARIN GERÇEKLEŞTİRİLMESİNDE PARA VE MALİYE POLİTİKALARININ ETKİNLİĞİ 7. BÖLÜM EKONOMİK İSTİKRARIN GERÇEKLEŞTİRİLMESİNDE PARA VE MALİYE POLİTİKALARININ ETKİNLİĞİ 1 IS LM MODELİ : MAL PARA PİYASALARINDA DENGE IS - LM modeli, J. Hickstarafından 1939 yılında geliştirilmiş bir

Detaylı

MAL VE PARA PİYASALARINDA EŞ ANLI DENGE. Mal ve para piyasalarında eşanlı denge; IS ile LM in kesiştiği noktada gerçekleşir.

MAL VE PARA PİYASALARINDA EŞ ANLI DENGE. Mal ve para piyasalarında eşanlı denge; IS ile LM in kesiştiği noktada gerçekleşir. MAL VE PARA PİYASALARINDA EŞ ANLI DENGE Mal ve para piyasalarında eşanlı denge; IS ile LM in kesiştiği noktada gerçekleşir. DENGE GELİR DÜZEYİ VE FAİZ ORANINDA DEĞİŞMELERE YOL AÇAN FAKTÖRLER Genişletici

Detaylı

MAKRO İKTİSAT KONUYA İLİŞKİN SORU ÖRNEKLERİ(KARMA)

MAKRO İKTİSAT KONUYA İLİŞKİN SORU ÖRNEKLERİ(KARMA) MAKRO İKTİSAT KONUYA İLİŞKİN SORU ÖRNEKLERİ(KARMA) 1- Bir ekonomide işsizlik ve istihdamdaki değişimler iktisatta hangi alan içinde incelenmektedir? a) Mikro b) Makro c) Para d) Yatırım e) Milli Gelir

Detaylı

SORU SETİ 11 MİKTAR TEORİSİ TOPLAM ARZ VE TALEP ENFLASYON KLASİK VE KEYNEZYEN YAKLAŞIMLAR PARA

SORU SETİ 11 MİKTAR TEORİSİ TOPLAM ARZ VE TALEP ENFLASYON KLASİK VE KEYNEZYEN YAKLAŞIMLAR PARA SORU SETİ 11 MİKTAR TEORİSİ TOPLAM ARZ VE TALEP ENFLASYON KLASİK VE KEYNEZYEN YAKLAŞIMLAR PARA Problem 1 (KMS-2001) Kısa dönem toplam arz eğrisinin pozitif eğimli olmasının nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

Detaylı

A İKTİSAT KPSS-AB-PS / 2008 5. Mikroiktisadi analizde, esas olarak reel ücretlerin dikkate alınmasının en önemli nedeni aşağıdakilerden

A İKTİSAT KPSS-AB-PS / 2008 5. Mikroiktisadi analizde, esas olarak reel ücretlerin dikkate alınmasının en önemli nedeni aşağıdakilerden 1. Her arz kendi talebini yaratır. şeklindeki Say Yasasını aşağıdaki iktisatçılardan hangisi kabul etmiştir? A İKTİSAT 5. Mikroiktisadi analizde, esas olarak reel ücretlerin dikkate alınmasının en önemli

Detaylı

TOPLAM TALEP TOPLAM ARZ AD-AS MODELİ

TOPLAM TALEP TOPLAM ARZ AD-AS MODELİ TOPLAM TALEP TOPLAM ARZ AD-AS MODELİ Yrd. Doç. Dr. Hasan GÖCEN MELİKŞAH ÜNİVERSİTESİ [AD-AS] modelinin amacı ekonomide milli gelir ile fiyat düzeyinin nasıl belirlendiğini ve milli gelir ile fiyat düzeyindeki

Detaylı

SORU SETİ 7 IS-LM MODELİ

SORU SETİ 7 IS-LM MODELİ SORU SETİ 7 IS-LM MODELİ Problem 1 (KMS-2001) Marjinal tüketim eğiliminin düşük olması aşağıdakilerden hangisini gösterir? A) LM eğrisinin göreli olarak yatık olduğunu B) LM eğrisinin göreli olarak dik

Detaylı

BÖLÜM 4 PLANLANAN HARCAMA ve HÂSILA DÜZEYİ: BASİT KEYNESYEN MODEL

BÖLÜM 4 PLANLANAN HARCAMA ve HÂSILA DÜZEYİ: BASİT KEYNESYEN MODEL BÖLÜM 4 PLANLANAN HARCAMA ve HÂSILA DÜZEYİ: BASİT KEYNESYEN MODEL Varsayımlar: Yapısal (sınırlayıcı) Varsayımlar: P=P i=i Basitleştirici Varsayımlar: Kapalı ekonomi XN=NFI=0 GNP=GDP Yıpranma=Dolaylı Vergiler=0

Detaylı

BEŞİNCİ BÖLÜM DENGE HASILA DÜZEYİNİN BELİRLENMESİ; BASİT KEYNESYEN MODEL

BEŞİNCİ BÖLÜM DENGE HASILA DÜZEYİNİN BELİRLENMESİ; BASİT KEYNESYEN MODEL BEŞİNCİ BÖLÜM DENGE HASILA DÜZEİNİN BELİRLENMESİ; BASİT KENESEN MODEL 5.1. BASİT KENESEN MODEL 5.1.1. BASİT EKONOMİLERDE (İKİ SEKTÖRLÜ MODELDE) DENGE HASILA DÜZEİNİN BELİRLENMESİ 5.1.1.1. Tüketim Fonksiyonu

Detaylı

Dolaysız ölçme. Dolaylı ölçme. Toplam üretim yaklaşımı. Toplam harcama yaklaşımı Toplam gelir yaklaşımı

Dolaysız ölçme. Dolaylı ölçme. Toplam üretim yaklaşımı. Toplam harcama yaklaşımı Toplam gelir yaklaşımı Dolaysız ölçme Toplam üretim yaklaşımı Dolaylı ölçme Toplam harcama yaklaşımı Toplam gelir yaklaşımı DOLAYSIZ ÖLÇME: Toplam Üretim Yaklaşımı Bir ülkenin sınırları içinde belirli bir yılda üretilen nihai

Detaylı

İthalat 5 birim olduğuna göre, toplam talep kaç birimdir?

İthalat 5 birim olduğuna göre, toplam talep kaç birimdir? ÇALIŞMA SORULARI MAKRO İKTİSAT SORU ÇÖZÜMLER 1- Toplam tüketim fonksiyonu C = 120 + 0,8 (Yd) ve T = 50 + 0,2 Y ise, Gelir 2500 birim olduğunda toplam tüketim harcamaları kaçtır? (C: tüketim miktarı, Y:

Detaylı

8. DERS: IS/LM MODELİ

8. DERS: IS/LM MODELİ 8. DERS: IS/LM MODELİ 1 Mal Piyasası ve Para Piyasası...2 2. Faiz Oranı, Yatırım ve IS Eğrisi...2 A.IS eğrisi nin özellikleri:...3 B.Maliye Politikası IS Eğrisini Nasıl Kaydırır?...5 3. Para Piyasası ve

Detaylı

M2 Para Tanımı: M1+Vadeli ticari ve tasarruf mevduatları (resmi mevduatlar hariç)

M2 Para Tanımı: M1+Vadeli ticari ve tasarruf mevduatları (resmi mevduatlar hariç) PARA ARZI Dar tanımlı para arzı dolaşımdaki nakit ile bankacılık sisteminde vadesiz mevduatların toplamından oluşmakta, geniş tanımlı para arzı ise bu toplama bankacılık sistemindeki vadeli mevduatların

Detaylı

SORU SETİ 7 IS-LM MODELİ

SORU SETİ 7 IS-LM MODELİ SORU SETİ 7 IS-LM MODELİ Problem 1 (KMS-2001) Marjinal tüketim eğiliminin düşük olması aşağıdakilerden hangisini gösterir? A) LM eğrisinin göreli olarak yatık olduğunu B) LM eğrisinin göreli olarak dik

Detaylı

gerçekleşen harcamanın mal ve hizmet çıktısına eşit olmasının gerekmemesidir

gerçekleşen harcamanın mal ve hizmet çıktısına eşit olmasının gerekmemesidir BÖLÜM 5 Açık Ekonomi Açık Ekonomi Önceki bölümlerde kapalı ekonomi varsayımı yaptık Bu varsayımı terk ediyoruz çünkü ekonomilerin çoğu dışa açıktır. Kapalı ve açık ekonomiler arasındaki fark açık ekonomide

Detaylı

IS-LM MODELİNİN UYGULANMASI

IS-LM MODELİNİN UYGULANMASI IS-LM MODELİNİN UYGULANMASI IS ve LM eğrilerinin kesiştiği nokta milli geliri belirliyor. Birinin kayması kısa dönem dengeyi değiştiriyordu. Maliye politikası Hükümet harcamaları artışı IS eğrisi sağa

Detaylı

Kamu bütçesi, Millet Meclisi tarafından onaylanıp kanunlaşan ve devletin planlanan gelir ve harcamalarını gösteren yıllık bir programdır.

Kamu bütçesi, Millet Meclisi tarafından onaylanıp kanunlaşan ve devletin planlanan gelir ve harcamalarını gösteren yıllık bir programdır. 97 BÖLÜM 6. KAMU BÜTÇESİ ve MALİYE POLİTİKASI (KEYNESYEN MODEL DEVAMI) Kamu bütçesi, Millet Meclisi tarafından onaylanıp kanunlaşan ve devletin planlanan gelir ve harcamalarını gösteren yıllık bir programdır.

Detaylı

2009 VS 4200-1. Gayri Safi Yurt içi Hasıla hangi nitelikte bir değişkendir? ) Dışsal değişken B) Stok değişken C) Model değişken D) kım değişken E) içsel değişken iktist TEORisi 5. Kısa dönemde tam rekabet

Detaylı

AD AS MODELİ. Bilgin Bari İktisat Politikası 1

AD AS MODELİ. Bilgin Bari İktisat Politikası 1 AD AS MODELİ Bilgin Bari İktisat Politikası 1 Toplam talep ve toplam arz analizi ekonomide kısa dönemde ortaya çıkan dalgalanmaları anlamak toplam çıktı ve enflasyonun nasıl belirlendiğini anlamak için

Detaylı

MİLLİ GELİR DENGESİ

MİLLİ GELİR DENGESİ MİLLİ GELİR DENGESİ 9.03.2017 osenses@ktu.edu.tr 1 MİLLİ GELİR DENGESİ Milli gelir dengesi, toplam arz ile toplam talebin kesiştiği yerde bulunmaktadır. Bir ekonomide toplam tasarruflarla, toplam yatırımların

Detaylı

2. BÖLÜM MİLLİ GELİRİ BELİRLEYEN FAKTÖRLER

2. BÖLÜM MİLLİ GELİRİ BELİRLEYEN FAKTÖRLER 2. BÖLÜM MİLLİ GELİRİ BELİRLEYEN FAKTÖRLER MİLLİ GELİRİ BELİRLEYEN FAKTÖRLER Ekonomideki bir çok değişken milli gelire bağlıdır. Milli gelirdeki değişmelere göre bu değişkenler de değişerek ekonominin

Detaylı

4. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM. Yazan SAYIN SAN

4. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM. Yazan SAYIN SAN 4. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM Yazan SAYIN SAN SAN / İKTİSADİ MATEMATİK / 2 B.3.2. Taban Fiyat Uygulaması Devletin bir malın piyasasında oluşan denge fiyatına müdahalesi,

Detaylı

V. Bölüm Dr. Vedat KAYA BÖLÜM V PLANLANAN HARCAMA, FAİZ HADDİ VE HÂSILA DÜZEYİ: IS-LM MODELİ ( ) Temel Varsayım: P=P i

V. Bölüm Dr. Vedat KAYA BÖLÜM V PLANLANAN HARCAMA, FAİZ HADDİ VE HÂSILA DÜZEYİ: IS-LM MODELİ ( ) Temel Varsayım: P=P i 1 BÖLÜM V PLANLANAN HARCAMA, FAİZ HADDİ VE HÂSILA DÜZEYİ: IS-LM MODELİ (179 201) Temel Varsayım: P=P i 5.1 Mal ve Para Piyasaları Arasındaki Etkileşim I=I(i) I=I o -bi AE=C+I(i)+G Y=C+I(i)+G i (C+I(i)+G)

Detaylı

IS-MP-PC: Kısa Dönem Makroekonomik Model

IS-MP-PC: Kısa Dönem Makroekonomik Model 1 Toplam Talep Toplam Talebin Elde Edilmesi 2 Para Politikası AD Eğrisi 3 4 Eğrisi Toplam Talep Toplam Talebin Elde Edilmesi Keynes (1936), The General Theory of Employment, Interest, and Money Toplam

Detaylı

DERS NOTU 03 TOPLAM HARCAMALAR VE DENGE ÇIKTI - II

DERS NOTU 03 TOPLAM HARCAMALAR VE DENGE ÇIKTI - II IKTI 02 3 Mart, 202 DERS NOTU 03 TOPLAM HARCAMALAR VE DENE ÇIKTI - II Bugünki dersin içeriği: I. EKONOMİDE DEVLET... II. MALİYE POLİTİKASI İŞ BAŞINDA: ÇARPAN ETKİLERİ... 5 A. DEVLET HARCAMALARI ÇARPANI...

Detaylı

ÖNSÖZ...VII İÇİNDEKİLER... XI BİRİNCİ BÖLÜM MAKRO İKTİSADA GİRİŞ

ÖNSÖZ...VII İÇİNDEKİLER... XI BİRİNCİ BÖLÜM MAKRO İKTİSADA GİRİŞ İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...VII İÇİNDEKİLER... XI BİRİNCİ BÖLÜM MAKRO İKTİSADA GİRİŞ 1.Makro İktisat Nedir?...1 2. Makro İktisat Ne İle Uğraşır?... 4 3. Başlıca Makro İktisat Okulları...5 3.1.Klasik Makro İktisat

Detaylı

ÜRETİM VE MALİYETLER

ÜRETİM VE MALİYETLER ÜRETİM VE MALİYETLER FİRMALARIN TEMEL AMACI Mal ve hizmet üretimi firmalar tarafından gerçekleştirilir. Ekonomi teorisine göre, firmaların mal ve hizmet üretimindeki temel amacı kar maksimizasyonu (en

Detaylı

PARA, FAİZ VE MİLLİ GELİR: IS-LM MODELİ. Yrd. Doç. Dr. Hasan GÖCEN MELİKŞAH ÜNİVERSİTESİ

PARA, FAİZ VE MİLLİ GELİR: IS-LM MODELİ. Yrd. Doç. Dr. Hasan GÖCEN MELİKŞAH ÜNİVERSİTESİ PARA, FAİZ VE MİLLİ GELİR: IS-LM MODELİ Yrd. Doç. Dr. Hasan GÖCEN MELİKŞAH ÜNİVERSİTESİ IS-LM MODELİ IS-LM Modeli modern makroekonominin temel taşlarından birisidir. Model, ekonominin reel yönünü parasal

Detaylı

2001 KPSS 1. Aşağıdakilerden hangisi A malının talep eğrisinin sola doğru kaymasına neden olur?

2001 KPSS 1. Aşağıdakilerden hangisi A malının talep eğrisinin sola doğru kaymasına neden olur? 2001 KPSS 1. Aşağıdakilerden hangisi A malının talep eğrisinin sola doğru kaymasına neden olur? A) A malını tüketen insanların sayısının artmasına yol açan bir nüfus artışı B) A normal bir mal ise, tüketici

Detaylı

İKTİSAT/KPSS MAKRO İKTİSAT SORULARI- I. 9. GSMH ve SMH değerlerine yönelik yapılan değerlendirmelerden

İKTİSAT/KPSS MAKRO İKTİSAT SORULARI- I. 9. GSMH ve SMH değerlerine yönelik yapılan değerlendirmelerden MAKRO İKTİSAT SORULARI- I 1. Bir ekonomide belli bir dönemde üretilen bütün nihai mal ve hizmetlerin piyasa değerine ne ad verilir? A) Gayri Safi Milli Hasıla B) Gayri Safi Yurtiçi Hasıla C) Safi Milli

Detaylı

BÖLÜM 9. Ekonomik Dalgalanmalara Giriş

BÖLÜM 9. Ekonomik Dalgalanmalara Giriş BÖLÜM 9 Ekonomik Dalgalanmalara Giriş Çıktı ve istihdamdaki kısa dönemli dalgalanmalara iş çevrimleri diyoruz Bu bölümde ekonomik dalgalanmaları açıklamaya çalışıyoruz ve nasıl kontrol edilebileceklerini

Detaylı

DURGUNLUK VE MALİYE POLİTİKASI

DURGUNLUK VE MALİYE POLİTİKASI 1 DURGUNLUK VE MALİYE POLİTİKASI Durgunluk Tanımı Toplam arz ile toplam talep arasındaki dengesizlik talep eksikliği şeklinde ortaya çıkmakta, toplam talebin uyardığı üretim düzeyinin o ekonominin üretim

Detaylı

BÖLÜM 10: AÇIK BİR EKONOMİDE TOPLAM PLANLANAN HARCAMA ve HASILA DÜZEYİ

BÖLÜM 10: AÇIK BİR EKONOMİDE TOPLAM PLANLANAN HARCAMA ve HASILA DÜZEYİ BÖLÜM 0: AÇIK BİR EKONOMİDE TOPLAM PLANLANAN HARCAMA ve HASILA DÜZEYİ Uluslararası ticaret ve ödeme akımlarına açık olan bir ekonomi, dışa kapalı olan bir ekonomiye göre farklı sorunlarla karşı karşıyadır.

Detaylı

Klasik & Keynesyen İktisat Çalışma Soruları.

Klasik & Keynesyen İktisat Çalışma Soruları. Klasik & Keynesyen İktisat Çalışma Soruları. 1-Genel teoriye göre effektif talep ile ilgili hangisi yanlıştır? a)milli Gelir seviyesini effektif talep belirler b)sermayenin marjinal etkinliği artarsa effektif

Detaylı

İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1: EKONOMİ İLE İLGİLİ DÜŞÜNCELER VE TEMEL KAVRAMLAR...

İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1: EKONOMİ İLE İLGİLİ DÜŞÜNCELER VE TEMEL KAVRAMLAR... İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1: EKONOMİ İLE İLGİLİ DÜŞÜNCELER VE TEMEL KAVRAMLAR... 1 1.1. EKONOMİ İLE İLGİLİ DÜŞÜNCELER... 3 1.1.1. Romalıların Ekonomik Düşünceleri... 3 1.1.2. Orta Çağ da Ekonomik Düşünceler...

Detaylı

DERS NOTU 09 DIŞLAMA ETKİSİ UYUMLU MALİYE VE PARA POLİTİKALARI PARA ARZI TANIMLARI KLASİK PARA VE FAİZ TEORİLERİ

DERS NOTU 09 DIŞLAMA ETKİSİ UYUMLU MALİYE VE PARA POLİTİKALARI PARA ARZI TANIMLARI KLASİK PARA VE FAİZ TEORİLERİ DERS NOTU 09 DIŞLAMA ETKİSİ UYUMLU MALİYE VE PARA POLİTİKALARI PARA ARZI TANIMLARI KLASİK PARA VE FAİZ TEORİLERİ Bugünki dersin içeriği: 1. MALİYE POLİTİKASI VE DIŞLAMA ETKİSİ... 1 2. UYUMLU MALİYE VE

Detaylı

A İKTİSAT KPSS-AB-PS/2007

A İKTİSAT KPSS-AB-PS/2007 1. Büyüme Kutupları nın, altyapı yatırımları ve dışsal ekonomiler yoluyla yaratacağı etkiler nedeniyle kalkınmanın önünde bir engel olduğunu belirten iktisatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) F. Perroux

Detaylı

= 2 6 Türevsel denkleminin 1) denge değerlerinin bulunuz. 2) Bulmuş olduğunuz dengenin istikrarlı olup olmadığını tespit ediniz.

= 2 6 Türevsel denkleminin 1) denge değerlerinin bulunuz. 2) Bulmuş olduğunuz dengenin istikrarlı olup olmadığını tespit ediniz. Siyasal Bilgiler Fakültesi İktisat Bölümü Matematiksel İktisat Ders Notu Prof. Dr. Hasan Şahin Faz Diyagramı Çizimi Açıklamarı = 2 6 Türevsel denkleminin 1) denge değerlerinin bulunuz. 2) Bulmuş olduğunuz

Detaylı

Ekonomi. Doç.Dr.Tufan BAL. 3.Bölüm: Fiyat Mekanizması: Talep, Arz ve Fiyat

Ekonomi. Doç.Dr.Tufan BAL. 3.Bölüm: Fiyat Mekanizması: Talep, Arz ve Fiyat Ekonomi 3.Bölüm: Fiyat Mekanizması: Talep, Arz ve Fiyat Doç.Dr.Tufan BAL Not:Bu sunun hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.Tümay ERTEK in Temel Ekonomi kitabından faydalanılmıştır. 2 Fiyat Mekanizması:Talep,

Detaylı

BÖLÜM FAİZ ORANI-MİLLİ GELİR DENGESİ. Bu bölümde, milli gelir ile faiz oranı arasındaki ilişkiler incelenecektir.

BÖLÜM FAİZ ORANI-MİLLİ GELİR DENGESİ. Bu bölümde, milli gelir ile faiz oranı arasındaki ilişkiler incelenecektir. BÖLÜM FAİZ ORANI-MİLLİ GELİR DENGESİ Bu bölümde, milli gelir ile faiz oranı arasındaki ilişkiler incelenecektir. IS-LM modeli ; J.M.KEYNES tarafından ortaya atılmıştır. Buna göre ekonomide; 1. MAL PİYASASI

Detaylı

EKONOMİK İSTİKRARIN GERÇEKLEŞTİRİLMESİNDE PARA VE MALİYE POLİTİKALARININ ETKİNLİĞİ. Dr. Süleyman BOLAT

EKONOMİK İSTİKRARIN GERÇEKLEŞTİRİLMESİNDE PARA VE MALİYE POLİTİKALARININ ETKİNLİĞİ. Dr. Süleyman BOLAT EKONOMİK İSTİKRARIN GERÇEKLEŞTİRİLMESİNDE PARA VE MALİYE POLİTİKALARININ ETKİNLİĞİ 1 IS LM MODELİ : MAL PARA PİYASALARINDA DENGE IS - LM modeli, J. Hicks tarafından 1939 yılında geliştirilmiş bir yaklaşımdır.

Detaylı

8.1 KLASİK (NEOKLASİK) MODEL Temel Varsayımlar: Rasyonellik; Para hayali yoktur; Piyasalar sürekli temizlenir.

8.1 KLASİK (NEOKLASİK) MODEL Temel Varsayımlar: Rasyonellik; Para hayali yoktur; Piyasalar sürekli temizlenir. 1 BÖLÜM 8: HASILA VE FİYAT DÜZEYİ: ALTERNATİF MAKRO MODELLER Bu bölümde AD ve farklı AS eğrileri birlikte ele alınarak farklı makro modellerde P ve Y düzeylerinin nasıl belirlendiği incelenecektir. 8.1

Detaylı

3. Ünite Çoğaltan Analizleri

3. Ünite Çoğaltan Analizleri 3. Ünite Çoğaltan Analizleri 3.1 Basit Çoğaltan Şekil 3.1 de veri olan yatırım düzeyi ile ekonominin E o dengesinden başlayarak yatırımlarda bir artış olduğunu varsayalım. I S(Y) E o E 1 F I I 1 I o Y

Detaylı

GENEL EKONOMİ DERS NOTLARI

GENEL EKONOMİ DERS NOTLARI GENEL EKONOMİ DERS NOTLARI 3. BÖLÜM Öğr. Gör. Hakan ERYÜZLÜ Kıtlık, Tercih ve Fırsat Maliyeti Fırsat maliyeti, bir tercihi uygularken vazgeçilen başka bir tercihtir. Örneğin, bir lokantada mevcut iki menüden

Detaylı

SERMAYE VE DOĞAL KAYNAK PİYASALARI 2

SERMAYE VE DOĞAL KAYNAK PİYASALARI 2 SERMAYE VE DOĞAL KAYNAK PİYASALARI 2 1. SERMAYE, YATIRIM VE TASARRUF 2 1.1. SERMAYE VE YATIRIM 2 1.2. TASARRUF VE PORTFÖY TERCİHİ 2 1.3. SERMAYE PİYASASI 3 2. SERMAYE TALEBİ 3 2.1. YATIRIMIN NET BUGÜNKÜ

Detaylı

İÇİNDEKİLER Sayfa ÖNSÖZ... v İÇİNDEKİLER... vi GENEL EKONOMİ 1. Ekonominin Tanımı ve Kapsamı... 1 1.1. Ekonomide Kıtlık ve Tercih... 1 1.2.

İÇİNDEKİLER Sayfa ÖNSÖZ... v İÇİNDEKİLER... vi GENEL EKONOMİ 1. Ekonominin Tanımı ve Kapsamı... 1 1.1. Ekonomide Kıtlık ve Tercih... 1 1.2. İÇİNDEKİLER Sayfa ÖNSÖZ... v İÇİNDEKİLER... vi GENEL EKONOMİ 1. Ekonominin Tanımı ve Kapsamı... 1 1.1. Ekonomide Kıtlık ve Tercih... 1 1.2. Ekonominin Tanımı... 3 1.3. Ekonomi Biliminde Yöntem... 4 1.4.

Detaylı

Ekonomi II. 21.Enflasyon. Doç.Dr.Tufan BAL. Not:Bu sunun hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.Tümay ERTEK in Temel Ekonomi kitabından

Ekonomi II. 21.Enflasyon. Doç.Dr.Tufan BAL. Not:Bu sunun hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.Tümay ERTEK in Temel Ekonomi kitabından Ekonomi II 21.Enflasyon Doç.Dr.Tufan BAL Not:Bu sunun hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.Tümay ERTEK in Temel Ekonomi kitabından faydalanılmıştır. 2 21.1.Nedenlerine Göre Enflasyon 1.Talep Enflasyonu:

Detaylı

KARŞILAŞTIRMALI ÜSTÜNLÜK TEORİSİ

KARŞILAŞTIRMALI ÜSTÜNLÜK TEORİSİ KARŞILAŞTIRMALI ÜSTÜNLÜK TEORİSİ Ricardo, bir ülkenin hiçbir malda mutlak üstünlüğe sahip olmadığı durumlarda da dış ticaret yapmasının, fayda sağlayabileceğini açıklamıştır. Eğer bir ülke her malda mutlak

Detaylı

9. DERS : IS LM EĞRİLERİ: MALİYE VE PARA POLİTİKALARI

9. DERS : IS LM EĞRİLERİ: MALİYE VE PARA POLİTİKALARI 9. DERS : IS LM EĞRİLERİ: MALİYE VE PARA POLİTİKALARI 1. Maliye Politikası ve Dışlama Etkisi...2 A. Uyumlu Maliye ve Para Politikaları...4 2. Para Arzı ve Açık Piyasa İşlemleri...5 3. Klasik Para ve Faiz

Detaylı

Doç.Dr.Gülbiye Y. YAŞAR

Doç.Dr.Gülbiye Y. YAŞAR Doç.Dr.Gülbiye Y. YAŞAR Gayri Safi Yurtiçi Hasılanın Ölçülmesi Dolaysız ölçme Toplam üretim yaklaşımı Dolaylı ölçme Toplam harcama yaklaşımı Toplam gelir yaklaşımı Gayri Safi Yurtiçi Hasılanın Ölçülmesi

Detaylı

Ekonomi II. 23.Uluslararası Finans. Doç.Dr.Tufan BAL. Not:Bu sunun hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.Tümay ERTEK in Temel Ekonomi kitabından

Ekonomi II. 23.Uluslararası Finans. Doç.Dr.Tufan BAL. Not:Bu sunun hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.Tümay ERTEK in Temel Ekonomi kitabından Ekonomi II 23.Uluslararası Finans Doç.Dr.Tufan BAL Not:Bu sunun hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.Tümay ERTEK in Temel Ekonomi kitabından faydalanılmıştır. 2 23.Uluslararası Finans 23.1.Dış Ödemeler

Detaylı

Bu Bölümde Neler Öğreneceğiz?

Bu Bölümde Neler Öğreneceğiz? 7. MALİYETLER 193 Bu Bölümde Neler Öğreneceğiz? 7.1. Kısa Dönem Firma Maliyetleri 7.1.1. Toplam Sabit Maliyetler 7.1.2. Değişken Maliyetler 7.1.3. Toplam Maliyetler (TC) 7.1.4. Marjinal Maliyet (MC) 7.1.5.

Detaylı

İKTİSADA GİRİŞ - 1. Ünite 4: Tüketici ve Üretici Tercihlerinin Temelleri.

İKTİSADA GİRİŞ - 1. Ünite 4: Tüketici ve Üretici Tercihlerinin Temelleri. Giriş Temel ekonomik birimler olan tüketici ve üretici için benzer kavram ve kurallar kullanılır. Tüketici için fayda ve fiyat kavramları önemli iken üretici için hasıla kâr ve maliyet kavramları önemlidir.

Detaylı

DERS NOTU 01 TÜKETİCİ TEORİSİ

DERS NOTU 01 TÜKETİCİ TEORİSİ DERS NOTU 01 TÜKETİCİ TEORİSİ Bugünki dersin işleniş planı: I. Hanehalkı Karar Problemi... 1 A. Bütçe Doğrusu... 1 II. Seçimin Temeli: Fayda... 5 A. Azalan Marjinal Fayda... 5 B. Fayda Fonksiyonu... 9

Detaylı

16.Bölüm:Gelir ve Fiyat Düzeyinin Belirlenmesi: Toplam Talep-Toplam Arz Modeli. Doç.Dr.Tufan BAL

16.Bölüm:Gelir ve Fiyat Düzeyinin Belirlenmesi: Toplam Talep-Toplam Arz Modeli. Doç.Dr.Tufan BAL Ekonomi II 16.Bölüm:Gelir ve Fiyat Düzeyinin Belirlenmesi: Toplam Talep-Toplam Arz Modeli Doç.Dr.Tufan BAL Not:Bu sunun hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.Tümay ERTEK in Temel Ekonomi kitabından faydalanılmıştır.

Detaylı

AZALAN VERİMLER KANUNU

AZALAN VERİMLER KANUNU ÜRETİM FONKSİYONU Üretim fonksiyonu, bir malın üretiminde kullanılan üretim faktörleriyle (girdi), üretilen miktar (çıktı) arasındaki ilişkiyi ifade eder. Eğer A malının üretiminde; üretim faktörü Emek

Detaylı

BAŞABAŞ NOKTASI ANALİZİ

BAŞABAŞ NOKTASI ANALİZİ BAŞABAŞ NOKTASI ANALİZİ Herhangi bir işe girişirken, genellikle o iş için harcanacak çaba ve kaynaklarla, o işten sağlanacak fayda karşılaştırılır. Bu karşılaştırmada amaç, kaynaklara (üretim faktörlerine)

Detaylı

Tufan Samet ÖZDURAK THEMIS MAKRO İKTİSAT

Tufan Samet ÖZDURAK THEMIS MAKRO İKTİSAT Tufan Samet ÖZDURAK THEMIS MAKRO İKTİSAT İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... VII BİRİNCİ BÖLÜM Makro İktisat 1. MAKRO İKTİSATIN ANLAMI... 1 2. MAKRO İKTİSATTA KARAR BİRİMLERİ (SEKTÖRLER)... 2 3. MAKRO İKTİSATTA PİYASA

Detaylı

Bölüm 4 ve Bölüm 5. Not: Bir önceki derste Fiyat, Piyasa kavramları açıklanmıştı. Derste notlar alınmıştı. Sunum olarak hazırlanmadı.

Bölüm 4 ve Bölüm 5. Not: Bir önceki derste Fiyat, Piyasa kavramları açıklanmıştı. Derste notlar alınmıştı. Sunum olarak hazırlanmadı. Bölüm 4 ve Bölüm 5 Not: Bir önceki derste Fiyat, Piyasa kavramları açıklanmıştı. Derste notlar alınmıştı. Sunum olarak hazırlanmadı. Talep Piyasada satıcıların faaliyetleri arzı, alıcıların faaliyetleri

Detaylı

İstihdam Faiz ve Paranın Genel Teorisi, makro iktisadın kökenini oluşturur.

İstihdam Faiz ve Paranın Genel Teorisi, makro iktisadın kökenini oluşturur. 1-John Maynard Keynes in en önemli eseri ve bu eserin içeriği nedir? İstihdam Faiz ve Paranın Genel Teorisi, makro iktisadın kökenini oluşturur. 2-Keynes in geliştirdiği görüş nedir? Toplam talebin istihdamı

Detaylı

Ekonomi II. 20.Para Teorisi ve Politikası. Doç.Dr.Tufan BAL. Not:Bu sunun hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.Tümay ERTEK in Temel Ekonomi kitabından

Ekonomi II. 20.Para Teorisi ve Politikası. Doç.Dr.Tufan BAL. Not:Bu sunun hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.Tümay ERTEK in Temel Ekonomi kitabından Ekonomi II 20.Para Teorisi ve Politikası Doç.Dr.Tufan BAL Not:Bu sunun hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.Tümay ERTEK in Temel Ekonomi kitabından faydalanılmıştır. 20.1.Para Teorisi Para miktarındaki

Detaylı

ÜRETİM ve MALİYETLER. Üretim Fonksiyonu 14.12.2011. Kısa Dönemde Üretim Fonksiyonu. Doç.Dr. Erdal Gümüş

ÜRETİM ve MALİYETLER. Üretim Fonksiyonu 14.12.2011. Kısa Dönemde Üretim Fonksiyonu. Doç.Dr. Erdal Gümüş .. Üretim Fonksiyonu ÜRETİM ve MALİYETLER Doç.Dr. Erdal Gümüş Üretim fonksiyonu: Üretim girdileri ile çıktı ilişkisini ifade eden bir fonksiyondur. Başka bir tanım: teknoloji veri iken belirli miktarlardaki

Detaylı

N VE PARA ARZININ ÖZELL

N VE PARA ARZININ ÖZELL PARANIN MAKRO EKONOMİDEKİ ROLÜ 1-PARA TALEBİ, PARA ARZI VE FAİZ HADDİ (KEYNESYEN FAİZ TEORİSİ) Klasik ve neoklasik ekonomistlerce öne sürülen faiz teorisinde, faiz haddi, tasarruf arzı ve yatırım talebinin

Detaylı

ÜNİTE. MATEMATİK-1 Yrd.Doç.Dr.Ömer TARAKÇI İÇİNDEKİLER HEDEFLER DOĞRULAR VE PARABOLLER

ÜNİTE. MATEMATİK-1 Yrd.Doç.Dr.Ömer TARAKÇI İÇİNDEKİLER HEDEFLER DOĞRULAR VE PARABOLLER HEDEFLER İÇİNDEKİLER DOĞRULAR VE PARABOLLER Birinci Dereceden Polinom Fonksiyonlar ve Doğru Doğru Denklemlerinin Bulunması İkinci Dereceden Polinom Fonksiyonlar ve Parabol MATEMATİK-1 Yrd.Doç.Dr.Ömer TARAKÇI

Detaylı

2009 VS 2100-1. şağıdakilerden hangisi ihtiyaçların özelliklerinden biri değildir? ) Giderildikçe şiddetlerinin azalması B) Şiddet bakımından farklılık göstermesi C) ikame edilebilmesi D) Sonsuz olması

Detaylı

İktisadi Analiz Ders Notu: Doğrusal Üretim Modelleri ve Sraffa Sistemi

İktisadi Analiz Ders Notu: Doğrusal Üretim Modelleri ve Sraffa Sistemi N. K. Ekinci Ekim 2015 İktisadi Analiz Ders Notu: Doğrusal Üretim Modelleri ve Sraffa Sistemi 1. Tek Sektörlü Ekonomide Gelir Dağılımı Tek mal (buğday) üreten bir ekonomi ele alalım. 1 birim buğday üretimi

Detaylı

MODERN MAKROEKONOMİNİN KÖKLERİ

MODERN MAKROEKONOMİNİN KÖKLERİ MODERN MAKROEKONOMİNİN KÖKLERİ ANAHTAR KAVRAMLAR 1: EMEK PİYASASI Klasik-Keynesyen-Monoterist- Yeni Klasik Varsayımlar: 1:Rasyonel İktisadi Birimler 2:Reel Değişkenleri Dikkate Alma 3:Esneklik-Denge Reel

Detaylı

Tekelci Rekabet Piyasası

Tekelci Rekabet Piyasası Tekelci Rekabet iyasası 1900 lü yılların başlarında, ürünlerin homojen olmaması, reklamın giderek 2 artan önemi, azalan maliyet durumlarının yaşanması tam rekabet piyasasına karşı yapılan tartışmaları

Detaylı

1 MAKRO EKONOMİNİN DOĞUŞU

1 MAKRO EKONOMİNİN DOĞUŞU İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ III Bölüm 1 MAKRO EKONOMİNİN DOĞUŞU ve TEMEL KAVRAMLAR 11 1.1.Makro Ekonominin Doğuşu 12 1.1.1.Makro Ekonominin Doğuş Süreci 12 1.1.2.Mikro ve Makro Ekonomi Ayrımı 15 1.1.3.Makro Analiz

Detaylı

ONÜÇÜNCÜ BÖLÜM KLASİK VE KEYNESYEN EKONOMİ

ONÜÇÜNCÜ BÖLÜM KLASİK VE KEYNESYEN EKONOMİ ONÜÇÜNCÜ BÖLÜM KLASİK VE KEYNESYEN EKONOMİ Neler Öğreneceğiz? Klasik Model Varsayımları Para ve Toplam Talep Eğrisinin Elde Edilişi İşgücü Piyasası Mal Piyasası ve Fazi Oranı Toplam Arz Eğrinin Elde Edilişi

Detaylı

MİLLİ GELİR VE MARJİNAL TÜKETİM EĞİLİMİ

MİLLİ GELİR VE MARJİNAL TÜKETİM EĞİLİMİ MİLLİ GELİR VE MARJİNAL TÜKETİM EĞİLİMİ Bu çalışmayı yapmamızın amacı; marjinal tüketim eğilimi ve milli gelir arasında bir ilişkinin olup olmadığını göstermektir. Gelişmiş olan ülkelerde kişi başına düşen

Detaylı