İLKÖĞRETİM KADEMESİYLE BAŞLAYAN MATEMATİK KORKUSUNUN NEDENLERİ

Transkript

1 İLKÖĞRETİM KADEMESİYLE BAŞLAYAN MATEMATİK KORKUSUNUN NEDENLERİ Murat BAŞAR 1, Metin ÜNAL 2, Mustafa YALÇIN 2 1 Uşak Merkez Atatürk İlköğretim Okulu Sınıf öğretmeni, UŞAK 2 Afyon Kocatepe Üniversitesi, Uşak Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü, UŞAK ÖZET: Öğrencilerin matematik dersleriyle ilgili olarak endişe ve korkuya sahip oldukları yönünde genel bir kanaat bulunmaktadır. Bu korkunun sadece Türkiye de değil bütün Dünyada olduğu da belirtmiştir (Albayrak, 2000). Bunun yanında matematik dersi ilköğretim 1. sınıftan yüksek öğrenime kadar birçok programın temel derslerinden birisidir. Ayrıca öğrencilerin girmiş oldukları birçok sınavlarda matematik sorularının belirleyici olduğu da kabul edilmektedir. Öğrenciler açısından, matematik dersi zorunlu olarak öğrenilmesi gereken bir ders olurken aynı zamanda başarısız olunabilecek bir dersmiş gibi de algılanabilmektedir. Türkiye genelinde yapılan sınavlardaki matematik dersinin başarı oranının diğer derslere göre düşüklüğü, bir anlamda bunu doğrulamaktadır. Bu başarısızlığının nedenlerin en önemlilerinden birinin de öğrencilerde var olan matematik korkusu ve matematik derslerinde başarısız olmayı kabullenme veya yapamama olduğu düşünülmektedir. Bu araştırmanın amacı yukarıda bahsedilen matematik korkusunun ve başarısızlığının nedenlerini ortaya çıkarmaktır. Bu amaçla, Uşak il merkezindeki farklı okul bölgelerinde bulunan ve sosyo-ekonomik açıdan araştırmanın evrenini temsil edebileceği düşünülen ilköğretim ve orta öğretim kurumlarındaki 6., 7., 8., 9., 10. ve 11. sınıflardan seçilen toplam 833 öğrenci araştırmaya katılmıştır. Araştırmacılar tarafından geliştirilen ve öğrencilerin sahip oldukları matematik korkusunun nedenlerini bulmayı hedefleyen maddeler geliştirilmiş ve öğrencilere sunulmuştur. Verilerin analizi tamamlandığında frekans ve yüzde sonuçlarıyla beraber öğrencilerin sahip oldukları belli başlı korku nedenleri ortaya çıkarılmaya çalışılacaktır. 1. GİRİŞ Türkiye de matematik dersinin zor olduğuna dair yaygın bir kanı yerleştiği gözlemlenmektedir. Öğrencide, bu zor kanısının oluşmasında çevre, aile, öğretmen vb etkenlerin neden olduğu söylenebilir. Hatta araştırmacılar tarafından yapılan gözlemlerde; matematik önemli; Resim İş, Müzik, Beden Eğitimi vb. ifade ve beceri dersleri önemsiz görme, onları dersten saymama gibi bir yanlış yapıldığı da görülmüştür. Ülkemizdeki gelecek kaygısının bulunması; meslek edinmeye verilen önemin adeta bir tutku haline ulaşmasının bu yanlış kanıyı pekiştirdiği söylenebilir. Bu nedenle öğrenciler zihinsel gelişim sürecinin üzerinde bir zorlamaya maruz kaldığı söylenebilir. Piaget e göre somut işlemler döneminde olan ilköğretim birinci kademe öğrencileri soyut kavramlarla karşı karşıya kalabilmektedirler. Somut işlemler dönemindeki öğrenci soyut kavramları anlamasının zorluğu herkes tarafından bilinen bir gerçektir. Yapılan bir araştırmada(kabaca 2002) matematik eğitiminde kavramların somutlaştırılmasının önemi vurgulanmıştır. Benzer şekilde gelecek kaygısının bulunması ve başarının yanlış algılanmasından dolayı; erken okuma ve yazma telaşına düşüldüğü görülmektedir. Erken okuma telaşıyla beraber matematik dersi ikinci plana alındığı görülmüştür. Doğal sayılar arasındaki ilişkiler üzerinde yeterince durulmaması, öğrencinin kavramlar arası ilişkileri öğrenememesine neden olduğu görülebilir. Doğal sayılar arasındaki ilişkilerin bilgi basamağından kavrama ve uygulama basamağına geçilememesi problem çözme becerisinin gelişmemesine neden olabilir. Öğrenci problem çözme becerisini kazanamayabilir. Baykul a göre de matematikteki kavramların insan zihninde yaratılan ilişkiler olması bunları kazanabilmek için çocuğun belli zihinsel gelişmişlik seviyesine ulaşmış olmasını gerektirir. Sınav sürecindeki bu aşırı yoğunlaşma öğrencilerde ya korku oluşturmakta ya da matematiğe karşı tepki davranışı olarak ilgisizlik oluşturabilmektedir. Ders işleniş ortamında, öğretmenin ders anlatımı, öğrenciye yaklaşımı, konuşması, şivesi, hal ve hareketleri öğrenciye itici gelerek derse karşı olumsuz tutum geliştirmesine neden olabilmektedir, Ayrıca öğrencinin yanlış bir ifadesinden dolayı arkadaşlarının ona gülmesi ve öğretmeninde buna müdahale etmemesi öğrencide matematiğe karşı olumsuz tutum geliştirmesine neden olabilir. Bu çalışmada sorun; matematiğin yapısı ve program boyutu, öğretmen boyutu, aile ve çevre boyutu olmak üzere üç boyutlu olarak ele alındı. Bu amaçla yapılan araştırmadan elde edilen sonuçlar ve çözüm önerileri sunulmaya çalışılacaktır. 2. YÖNTEM Çalışmanın evrenini Uşak ilindeki ilköğretim okulları, genel liseler, Anadolu liseleri ve meslek liseleri öğrencileri oluşturmaktadır. Çalışmada evrenin temsilini sağlayabilmek için, sosyo- ekonomik ve sosyo-kültürel ortam göz önüne alınarak üç ilköğretim okulu ve dört liseden 390 erkek 443 kız öğrenci örneklemi oluşturmaktadır. İlköğretim Okullarının 6,7,8. sınıfları alınmıştır. Anket birinci kademe öğrencilerinin otorite konumunda bulunan öğretmeni eleştirmeyeceği ve soruları

2 anlayamayabilecekleri düşünülerek uygulanmadı. Bir ölçme ve değerlendirme, bir matematik uzmanı olmak üzere iki akademisyenin görüşüyle anket soruları oluşturuldu. Liselerin ise sınıflarında Türkçe-matematik ve fen-matematik bölümlerine üç boyutla alakalı olarak on beş farklı sorunu ölçen sorular öğrencilere soruldu. Öğrencilerden bu sorunlardan hangisinin veya hangilerinin bulunduğu; kendisinde yaşadığı sorunu veya sorunları işaretlemesi istendi. Bu çalışma örneklemi oluşturan okullardan sekiz yüz otuz üç (833) öğrenciye uygulandı. Bağımsız değişkenler olarak cinsiyet, okumakta olduğu sınıf değişkenleri alınmıştır. Bu verilerin değerlendirmesi sonucu elde edilmiştir. İstatistiksel verilerde Ki-kare ve frekans yüzdesi kullanılarak anlamlılık derecesi p<,05 alındı. 3. BULGULAR Öğrencilerin büyük çoğunluğu Tablo 1 de görüldüğü gibi (%87) matematikle ilgili olarak değişik nedenlerden dolayı korku ve endişe taşımaktadırlar. Bu sorunu öğretmenin negatif yaklaşımı, öğrencinin kişisel yetersizlik hissi ve kişisel engelleri oluşturmaktadır. Öğrencilerin yarısı matematik dersinde problem çözme, üniversite ve kurumlar sınavında zor olmasından ve öğretmen matematikten soru sorduğunda korkmaktadırlar. Tablo 1 Öğrencilerin matematik korkusunu yaşama düzeyleri Gözlenen Beklenen S8 Evet 440 % Hayır 393 % S9 Evet 406 % Hayır 427 % S11 Evet 386 % Hayır 447 % S14 Hayır 103 % Evet 730 % TOPLAM 833 Not: 14. soruda hayır cevabı hiçbir sorunu işaretlemeyen evet cevabı ise sorunlardan bir tanesini işaretleyen öğrencilerin sayısıdır. Her sorun belli oranda öğrencilerde yaşanmaktadır. Ancak; sorunlardan yarısı oranında işaretlenen maddeler tabloya alınmıştır. Tablo 2 Cinsiyetle matematik korkusunun ilişkisi Maddeler CİNSİYET Toplam S3 Erkek Kız Hayır Evet S4 Hayır Evet S8 Hayır Evet S9 Hayır Evet S11 Hayır Evet S12 Hayır Evet Toplam Erkek=390 Kız= Not: Cinsiyetle anlamlı ilişkisi olan sorular tabloya alınmıştır. Tablo 2 de görüldüğü gibi matematik dersinde her 10 öğrenciden bir tanesi fiziksel cezaya maruz kalmaktadır.erkek öğrenciler öğretmenlerin bu tür yaklaşımlarından kız öğrencilere göre daha fazla etkilenmektedir. Yine benzer şekilde sınıf içinde sorusuna verdiği yanlış cevaptan dolayı on öğrenciden iki tanesini kendisini aşağılanmış hissetmektedir. Bu korkuyu da erkek öğrenciler kız öğrencilerden daha fazla yaşamaktadır. Öğrencilerin yarısından fazlası %52 si problem çözme becerisine sahip değildir. Kız öğrenciler erkek öğrencilere göre problem çözmede erkeklere göre daha fazla korku yaşamaktadır. Öğrencilerin yarısı üniversite ve kolejler sınavında matematik sorularının müfredatın üzerinde zor olmasından korkmaktadırlar. Bu korkuyu kız öğrenciler erkek öğrencilere göre daha fazla yaşamaktadır. Benzer şekilde öğretmen matematik dersinde öğrencilerin yarısı öğretmen soru sorduğun telaşlanmakta ve korkmaktadır. Öğretmen soru sorduğunda kız öğrenciler erkek öğrenciler göre daha fazla heyecan ve korku hissetmektedirler. Her on öğrenciden bir tanesi de matematik öğretmeninin kendisine ön yargılı davrandığını düşünmektedir. Erkek öğrenciler kız öğrencilere göre bu sorunu daha fazla yaşamaktadır.

3 Tablo 3 Matematik korkusunun öğrencilerin okumakta olduğu sınıfla ilişkisi Maddeler SINIFLAR Toplam S1 Hayır Evet S2 Hayır Evet S3 Hayır Evet S4 Hayır Evet S5 Hayır Evet S6 Hayır Evet S7 Hayır Evet S8 Hayır Evet S9 Hayır Evet S11 Hayır Evet S12 Hayır Evet S13 Hayır Evet S14 Evet Hayır TOPLAM 833 Öğrencilerin okudukları sınıfla matematik korkusunun arasında tablo 3 te görüldüğü gibi anlamlı bir ilişki vardır. Öğretmenin matematik dersini hızlı anlatması ve yeterince anlaşılmadan başka konuya geçmesi sorununu 6. sınıfta bulunan öğrenciler 8,10,11. sınıftaki öğrencilere göre; 7. sınıf öğrencileri 8,10,11. sınıf öğrencilerine göre daha fazla yaşamaktadırlar. 7. sınıflar 10,11, 8. sınıflar 11. sınıflara göre ailenin matematikle ilgili olumsuz motivasyonundan etkilenmektedirler. 7. sınıflar 6,8,9,10,11. sınıflara göre matematik öğretmenin sınıf içindeki fiziksel ceza uygulaması ve yaklaşımından daha fazla etkilenmektedir. Benzer şekilde 7. sınıflar okul değiştirme ve hastalık gibi nedenlerden dolayı matematik korkusunu diğer sınıflardan daha fazla yaşamaktadırlar. Öğretmenin matematik dersini önemli gördüğünden dolayı matematiğe diğer ifade ve beceri derslerini değiştirmesi sorunundan dolayı 6. sınıflar 9. sınıflardan, 7. sınıflar da 8,9,10,11. sınıflardan daha fazla korku yaşamaktadırlar. Ailenin çok para kazanan meslek sahibi olması yönündeki matematikle ilgili beklenti ve zorlamalarda 7. sınıflar 9,10,11. sınıflara göre daha fazla korkmaktadır. Problem çözme becerisiyle ilgili olarak 6. sınıflar 10.sınıflardan, 7.sınıflar 10,11. sınıflardan, 8. sınıflar da 10 ve 11. sınıflardan daha fazla korku yaşamaktadırlar. Üniversite ve kurumlar sınavındaki matematik sorularının zor olma korkusunu 11. sınıflar diğer sınıflardan daha az yaşamaktadırlar. Öğretmen soru sorduğunda 7. sınıflar 9. sınıflara ve 11. sınıflara göre, 8ve 9. sınıflar 11. sınıflara göre daha fazla korku yaşamaktadırlar. 7. sınıflar diğer sınıflara göre öğretmenlerin kendilerine göre daha önyargılı olduğunu düşünmektedirler. Öğretmenin konuşması ve iletişim şekli 7. sınıfları diğer sınıflardan daha fazla etkilemektedir. Benzer şekilde de 8 ve 9. sınıfları da 11. sınıflardan daha fazla etkilemektedir. Matematik endişesini 11. sınıflar diğer sınıflara göre daha az yaşamaktadırlar. 4. SONUÇ Öğrenciler ilköğretim birinci sınıfıyla beraber başlayan süreç içinde öğretmenin negatif yaklaşımı, öğrencinin kişisel endişesi ve kişisel engellerden kaynaklanan matematik korkusunu yaşamaktadır. Zaten bu durum yapılan sınavlarda matematik sorularının cevaplanma oranının diğer derslere göre daha az olmasıyla görülmektedir. Öğrencilerin yarısının matematikten problem çözerken pratik olarak düşünemediği, yapamadığı ya da yapmakta sıkıntı çektikleri görülmektedir. Problem çözme sorunu kız öğrenciler de daha fazla yaşamaktadırlar. Üniversite ve kurumlar sınavındaki matematik sorularının müfredatın üzerinde zor olarak kabul edilmesinde kız öğrenciler erkek öğrencilere göre daha fazla endişe taşımaktadırlar. Erkek öğrenciler matematik öğretmeninin sınıf içindeki bağırma ve benzer davranışlarından daha fazla etkilenmektedirler. Benzer şekilde erkek öğrenciler ilköğretim birinci kademesinde sınıf öğretmenin matematiği önemli görerek resim iş, müzik, beden eğitimi vb ifade ve beceri derslerinin yerine

4 matematik işlemesine daha fazla tepki göstermektedirler. Öğretmen soru sorduğunda kız öğrenciler erkek öğrenciler göre daha fazla korkmaktadırlar. Erkek öğrenciler matematik öğretmeninin kendilerine karşı daha fazla ön yargılı olduğunu düşünmektedirler. Öğrencilerin matematik korkusu okudukları sınıflara göre farklılık göstermektedir. Öğretmenin matematik dersini hızlı anlatması ve yeterince anlaşılmadan başka konuya geçme sorununu 6. sınıfta bulunan öğrenciler 8,10,11. sınıftaki öğrencilere göre; 7. sınıf öğrencileri 8,10,11. sınıf öğrencilerine göre daha fazla yaşamaktadırlar. 7. sınıflar 10,11, 8. sınıflar 11. sınıflara göre ailenin matematikle ilgili olumsuz motivasyonundan etkilenmektedirler. 7. sınıflar 6,8,9,10,11. sınıflara göre matematik öğretmeninin sınıf içindeki fiziksel ceza ve yaklaşımından daha fazla etkilenmektedir. Benzer şekilde 7. sınıflar okul değiştirme ve hastalık gibi nedenlerden dolayı matematik korkusunu diğer sınıflardan daha fazla yaşamaktadırlar. Öğretmenin matematik dersini önemli gördüğünden dolayı matematiğe diğer ifade ve beceri derslerini değiştirmesi sorunundan dolayı 6. sınıflar 9. sınıflardan, 7. sınıflar da 8,9,10,11. sınıflardan daha fazla korku yaşamaktadırlar. Ailenin çok para kazanan meslek sahibi olması yönündeki matematikle ilgili beklenti ve zorlamalarda 7. sınıflar 9,10,11. sınıflara göre daha fazla korkmaktadır. Problem çözme becerisiyle ilgili olarak 6. sınıflar 10.sınıflardan, 7.sınıflar 10,11. sınıflardan, 8. sınıflar da 10 ve 11. sınıflardan daha fazla korku yaşamaktadırlar. Üniversite ve kurumlar sınavındaki matematik sorularının zor olma korkusunu 11. sınıflar diğer sınıflardan daha az yaşamaktadırlar. Öğretmen matematik dersinde soru sorduğunda 7. sınıflar 9. sınıflara ve 11. sınıflara göre, 8ve 9. sınıflar 11. sınıflara göre daha fazla korku yaşamaktadırlar. 7. sınıflar diğer sınıflara göre öğretmenlerin kendilerine göre daha önyargılı olduğunu düşünmektedirler. Öğretmenin konuşması ve iletişim şekli 7. sınıfları diğer sınıflardan daha fazla etkilemektedir. Benzer şekilde de 8 ve 9. sınıfları da 11. sınıflardan daha fazla etkilemektedir. Matematik endişesini 11. sınıflar diğer sınıflara göre daha az yaşamaktadırlar. 5. ÖNERİLER Öğrencilerin ilköğretim birinci sınıfıyla başlayan matematik sürecinde öğrenciler değişik nedenlerle büyük oranda sorun yaşamaktadırlar. Eğitim fakültelerin ilgili bölümlerinde konunun önemine dikkat edilerek öğrenci gelişimi ve öğretmenin öğrenciye yaklaşımları konusunda üzerinde yeterince durulmalıdır. Çünkü sorunun bir boyutunu öğretmen yaklaşımı oluşturmaktadır. Ayrıca halen fiili olarak görev yapmakta olan öğretmenlere uzmanlar ve akademisyenlerce seminerler verilmelidir. Ayrıca velilere de bilgilendirici anlamda televizyon programları yapılarak, okullarda seminerler verilerek uyarıcı çalışmalar yapılabilir. Çünkü Türkiye deki gelecek kaygısı velileri farkına varmadan yanlışlara yönlendirebilmektedir. Korku yaşayan öğrencilere dershane ve özel kurslarla başarısızlığını kapatmak yerine başarısızlığa etki eden korkuları yenebilmesi, kişisel engeller ve başarısız olma, yapamama korkusunun yenilmesi gerekir. Çünkü bu korkular yenilmediği sürece benliğinde ve düşüncesinde olumsuz tutumları yaşayacaktır. Böyle bir durumda başarının yakalanmasının çok zor olacağı söylenebilir. Kız öğrenciler pratik olarak problem çözme sorununda erkek öğrencilere göre daha fazla korkmaktadır. Ataerkil aile yapımızdan dolayı çarşı ve alış verişe erkek çocukları daha çok gitmektedirler. Erkek öğrenciler para üstü alma ve vermede, aldıklarının fiyatını hesaplamada vb şekilde problem çözmeye daha aşina olmaktadırlar. Aileler kız çocuklarına da gerekli önemi vermelidir. Benzer şekilde ilköğretim birinci sınıfında ilk okuma ve yazmaya ağırlık verildiği için genellikle matematik dersi geri plana atılmaktadır. Bir anda matematiğin sıkıştırılmış ve soyut bir şekilde öğrencinin karşısına çıkmaktadır. Ayrıca doğal sayılar verilirken bir doğal sayının diğer sayılarla ilişkisi yeterince verilmediğinden problem çözmede korku yaşanmasına neden olmaktadır. Uzmanlar, akademisyenler, eğitim yönetici ve deneticileri bu konuda öğretmenleri uyarıcı ve bilgilendirici çalışmalar yapmalıdır. Yine kız öğrenciler üniversite ve kurumlar sınavında matematik sorularının müfredatın üzerinde zor olmasından dolayı daha fazla korkmaktadır. Bu konu araştırılabilir. Öğrencilerin okudukları sınıfları itibariyle her sınıf düzeyinde öğrencilerde matematik korkusunun olduğu görülmektedir. Ancak 7. sınıfların diğer sınıflara göre daha çok; 11. sınıflar diğer sınıflara göre daha az korku duymaktadırlar. Bu konu da ayrıca araştırılabilir. Kaynakça ALBAYRAK M. İlköğretim Okullarının I. Kademesinden II. Kademesine Geçişte Matematik Eğitimi İle İlgili Ortaya Çıkan Sorunlar IV. Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi BAYKUL Yaşar. Milli Eğitim Bakanlığı matematik Modüler Kitabı 2001

5 KABACA Tolga. Orta Öğretim Matematik Eğitiminde Kavram Haritasının Kullanımı. Marmara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi 2002