ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DOKTORA TEZİ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DOKTORA TEZİ"

Transkript

1 ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DOKTORA TEZİ FARKLI SINIF ÇAYLARDA KIVIRMA PROSESLERİNİN VE DEĞİŞİK HASAT DÖNEMLERİNİN ÇAYIN FENOLİK MADDE VE ALKALOİD BİLEŞİMİNE ETKİSİ Nihal TÜRKMEN GIDA MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI ANKARA 2007 Her hakkı saklıdır

2 ÖZET Doktora Tezi FARKLI SINIF ÇAYLARDA KIVIRMA PROSESLERİNİN VE DEĞİŞİK HASAT DÖNEMLERİNİN ÇAYIN FENOLİK MADDE VE ALKALOİD BİLEŞİMİNE ETKİSİ Nihal TÜRKMEN Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Gıda Mühendisliği Anabilim Dalı Danışman: Prof. Dr. Sedat VELİOĞLU Farklı hasat döneminde (Mayıs, Temmuz ve Eylül) toplanmış ve farklı kıvırma yöntemine (Yöntem I ve II) göre işlenmiş 7 (1-7.sınıf) sınıf çayın fenolik madde ve alkaloid bileşikleri tarafımızdan geliştirilen bir HPLC yöntemi ile belirlenmiş ve incelenen parametrelerin bu bileşiklerin miktar ve dağılımı üzerine etkisi ortaya konulmuştur. Fenolik madde ve alkaloid bileşiklerin analizi için, öncelikle bu bileşiklerin çaydan ekstrakte edilmesi amacıyla en uygun ekstraksiyon yöntemi belirlenmiştir. Ayrıca, spektrofotometrik olarak çaylarda toplam fenolik madde analizi gerçekleştirilmiştir. İncelenen örneklerde, alkaloid olarak kafein ( mg/g) ve teobromin ( mg/g) ve fenolik bileşik olarak iki kateşin: EGCG ( mg/g) ve ECG ( mg/g); üç flavonol glikozid: Q3RG ( mg/g), Q3G ( mg/g) ve K3RG ( mg/g) ve dört TF bileşiği: TF-f ( mg/g), TF-3-G ( mg/g), TF-3 -G ( mg/g) ve TF-3,3 -DG ( mg/g) saptanmıştır. Sonuçlar kuru ağırlık üzerinden verilmiştir. Çayların fenolik madde ve alkaloid içerikleri kıvırma yöntemi, hasat dönemi ve çay sınıfından önemli ölçüde etkilenmiştir. Hasat dönemi ve işleme yöntemi açısından genellikle en yüksek fenolik madde ve alkaloid bileşik içeriği Yöntem II ye göre üretilmiş Mayıs dönemi çaylarında belirlenmiştir, bunu sırasıyla Temmuz ve Eylül dönemi çayları izlemiştir. Sınıf farklılıklarının çayların fenolik madde ve alkaloid içerikleri üzerine etkisi ise bileşik cinsine ve yönteme göre değişiklik göstermiştir. Genellikle, ve 7. sınıf çayların alkaloid, Q3G ve TF bileşiklerinin miktarı ve 4., 5. veya 6. sınıf çayların flavan-3-ol miktarı diğer çaylardan daha fazla bulunmuştur. Sınıf farklılıkları çayların Q3RG ve K3RG içeriğini etkilememiştir. İncelenen parametreler açısından benzer eğilimler çayların toplam fenolik madde miktarı ( mg GAE/g ka) için de gözlenmiştir. Elde edilen sonuçlar, siyah çay üretiminde kıvırma prosesi, hasat dönemi ve çay sınıfının çayın fenolik madde ve alkaloid miktarını, dolayısıyla kalitesini belirlemede çok önemli faktörler olduğunu göstermiştir. 2007, 131 sayfa Anahtar Kelimeler: Siyah çay, alkaloid, fenolik madde, TF, HPLC, kıvırma, hasat, sınıf i

3 ABSTRACT Ph. D. Thesis THE EFFECTS OF ROLLING PROCESSES AND DIFFERENT SHOOTING PERIODS IN DIFFERENT GRADE TEAS ON PHENOLIC COMPOUND AND ALKALOID COMPOSITION OF TEA Nihal TÜRKMEN Ankara University Graduate School of Natural and Applied Department of Food Engineering Supervisor: Prof. Dr. Sedat VELİOĞLU Phenolic compounds and alkaloids of seven grades (1-7.) black tea which was harvested in different shooting periods (May, July and September) and processed according to different rolling methods (Method I and II) were determined using a HPLC method developed by ourselves and the effect of the parameters investigated on the amount and distribution of these compounds was shown. For the analysis of phenolics and alkaloids, first the most suitable extraction method was determined to extract these components from tea. Total phenolic analysis in teas was also performed spectrophotometrically. In the samples investigated, caffeine ( mg/ g) and theobromine ( mg /g) as alkaloids and two catechins: EGCG ( mg/g) and ECG ( mg/ g); three flavonol glycosides: Q3RG ( mg/g), Q3G ( mg/g) and K3RG ( mg/g) and four TF compounds: TF-f ( mg/g), TF-3-G ( mg/g), TF-3 -G ( mg/g) and TF-3,3 -DG ( mg/g) as phenolic compounds were detected. The results were given as dry weight. The content of phenolics and alkaloids of teas was affected significantly by the rolling methods, shooting periods and tea grades. With respect to the shooting periods and processing methods, the highest level of phenolics and alkaloids was generally found in the teas processed by Method II in harvesting period of May followed by July and September, respectively. However, the effect of grade variations on the content of phenolics and alkaloids of teas varied depending on the compound type and the method. In general, the content of alkaloid, Q3G and TF compounds of 1 st, 2 nd and 7 th grade teas and the content of flavan-3-ols of 4 th, 5 th and 6 th grade teas were found more than the other teas. Grade differences did not affect the content of Q3RG and K3RG of teas. Similar trends with respect to parameters investigated were also observed for the total phenolic content of teas ( mg GAE/g dw). The results obtained from this study have showed that in manufacturing of black tea, rolling processes, harvesting periods and tea grades were very important factors determining the content of phenolics and alkaloids of tea, so its quality. 2007, 131 pages Key Words: Black tea, alkaloid, phenolic compound, TF, HPLC, rolling, shooting, grade ii

4 TEŞEKKÜR Bu tez konusunun belirlenmesinde ve çalışmalarım sırasında yardımlarını esirgemeyen danışman hocam, Sayın Prof. Dr. Sedat VELİOĞLU na, araştırma süresince yaptıkları değerli öneri ve katkılarından dolayı Tez İzleme Komitesi üyeleri hocalarım Prof. Dr. Nevzat ARTIK (Ankara Üniversitesi, Gıda Mühendisliği Bölümü) ve Prof Dr. Sebahattin NAS a (Pamukkale Üniversitesi, Gıda Mühendisliği Bölümü), değerli yardımlarından dolayı Doç. Dr. Ender Sinan Poyrazoğlu na, proje kapsamında birlikte çalıştığım sevgili arkadaşım Araş. Gör. Ferda SARI ya, çay örneklerini sağlayan başta müdür Sn. Ayhan Haznedar olmak üzere Çay Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü çalışanlarına ve desteklerinden dolayı aileme en içten teşekkürlerimi sunarım. Bu çalışma, Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Müdürlüğü tarafından no lu proje kapsamında desteklenmiştir. Nihal TÜRKMEN Ankara, Mart 2007 iii

5 İÇİNDEKİLER ÖZET... i ABSTRACT... ii TEŞEKKÜR... iii SİMGELER DİZİNİ... viii ŞEKİLLER DİZİNİ... ix ÇİZELGELER DİZİNİ... xi 1. GİRİŞ KURAMSAL TEMELLER ve KAYNAK ÖZETLERİ Çay Bitkisi Türkiye de ve Dünyada Çay Üretimi ve Tüketimi Çay Tipleri Yeşil çay Oolong çay Siyah çay Soldurma Kıvırma Fermentasyon Kurutma/Derecelendirme Çayın Bileşimi Çayın genel bileşimi Çayın fenolik madde bileşimi Taze çay yaprağının fenolik madde bileşimi Flavan-3-ollar Flavonol bileşikler Taze çay yaprağının fenolik madde bileşimini etkileyen faktörler Hasat sonrası işlem Bölgesel farklılık Mevsimsel farklılık Hasat yöntemi Çeşit. 23 iv

6 Taze çay yaprağında bulunan fenolik maddelerin sağlık üzerine etkileri Flavan-3-ol bileşiklerin etkileri Flavonol bileşiklerin etkileri Siyah çayın fenolik madde bileşimi Flavan-3-ol bileşikleri Flavonol bileşikler Teaflavin ve tearubijin bileşikleri Siyah çayın fenolik madde bileşimini etkileyen faktörler Soldurmanın etkisi Kıvırma / parçalamanın etkisi Fermentasyonun etkisi Kurutma Siyah çayda bulunan fenolik maddelerin sağlık üzerine etkileri Çayda bulunan alkaloid bileşikler MATERYAL ve YÖNTEM Materyal Araştırma materyali Ekipman, kimyasal madde ve diğer malzeme Yöntem Çay örneklerinin hazırlanması Fenolik maddelerin ekstraksiyonu Fenolik madde ve alkaloid bileşiklerin HPLC ile analizi Toplam fenolik madde tayini Toplam fenolik madde analizi için gerekli çözeltilerin hazırlanması Kalibrasyon eğrisinin elde edilmesi Siyah çay örneğinde toplam fenolik madde tayini Çayın su ekstraktı tayini İstatistik analiz ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Uygun HPLC Yönteminin Saptanması HPLC yönteminin geçerliliği.. 52 v

7 4.2 Siyah Çayda Fenolik Madde ve Alkaloid Bileşiklerin Tanımlanması Alkaloidler Flavan-3-ollar Flavonol glikozidler Teaflavinler Ekstraksiyon Koşullarının Optimizasyonu Ekstraksiyon tipinin belirlenmesi Ekstraksiyon solventinin belirlenmesi Ekstraksiyon aşama sayısının belirlenmesi S:M oranının belirlenmesi Ekstraksiyon Yönteminin Tekrarlanabilirliği Ekstrakt Solvent Konsantrasyonunun Belirlenmesi Farklı Sınıf Çayların Fenolik Madde ve Alkaloid Bileşiklerinin Kıvırma 68 Yöntemi ve Hasat Dönemine Göre Değişimi Alkaloid bileşikler Fenolik bileşikler Flavan-3-ol bileşikleri Flavonol glikozidler Teaflavinler Farklı Sınıf Çayların Toplam Fenolik Madde İçerikleri ve Bunların 95 Kıvırma Yöntemi ve Hasat Dönemine Göre Değişimi SONUÇ Yöntem Geliştirmeye İlişkin Sonuçlar Örneklerin Karşılaştırılmasına İlişkin Sonuçlar. 100 KAYNAKLAR EKLER EK 1 Yöntem I ve II ye göre işlemiş Mayıs, Temmuz ve Eylül dönemine ait 120 çay örneklerinin su ekstraktı miktarları (g/100 g KM)... EK 2 Farklı yöntemle işlenmiş Mayıs dönemi 7. sınıf çaylara ait 121 kromatogramlar... EK 3 Farklı dönemlerde Yöntem II ile işlenmiş 2. sınıf çaylara ait 122 kromatogramlar... EK 4 Farklı dönemlerde Yöntem II ile işlenmiş 3. sınıf çaylara ait 123 vi

8 kromatogramlar... EK 5 Farklı dönemlerde Yöntem II ile işlenmiş 4. sınıf çaylara ait kromatogramlar... EK 6 Farklı dönemlerde Yöntem II ile işlenmiş 5. sınıf çaylara ait kromatogramlar... EK 7 Farklı dönemlerde Yöntem II ile işlenmiş 6. sınıf çaylara ait kromatogramlar... EK 8 Farklı dönemlerde Yöntem I ile işlenmiş 2. sınıf çaylara ait kromatogramlar... EK 9 Farklı dönemlerde Yöntem I ile işlenmiş 3. sınıf çaylara ait kromatogramlar... EK10 Farklı dönemlerde Yöntem I ile işlenmiş 4. sınıf çaylara ait 129 kromatogramlar... ÖZGEÇMİŞ vii

9 SİMGELER DİZİNİ C EC GC EGC EGCG ECG CG GCG GA Q3G Q3RG K3RG TFDG TFDGE Na 2 CO 3 H 3 PO 4 CH 3 NH DPPH Ka KM SD VK S:M LDL PDA HPLC (+)-Kateşin (-)-Epikateşin (-)-Gallokateşin (-)-Epigallokateşin (-)-Epigallokateşin gallat (-)-Epikateşin gallat (-)- Kateşin gallat (-)-Gallokateşin gallat Gallik asit Kuersetin-3-glukozid Kuersetin-3-ramnoglukozid (rutin) Kamferol-3-ramnoglukozid Teaflavin digallat Teaflavin digallat eşdeğeri Sodyum karbonat Fosforik asit Asetonitril 2,2-diphenyl-1-picryhydrazyl Kuru ağırlık Kuru madde Standart sapma Varyasyon katsayısı Solvent:Materyal Düşük yoğunluklu lipoprotein Photodiode array Yüksek performanslı sıvı kromatografisi viii

10 ŞEKİLLER DİZİNİ Şekil 2.1 Yeşil çay üretimi... 6 Şekil 2.2 Kateşinlerin yapısı Şekil 2.3 Flavonolların yapısı Şekil 2.4 Flavonol glikozidlerin yapısı Şekil 2.5 Teaflavinlerin yapısı Şekil 2.6 Tearubijinlerin genel yapısı Şekil 2.7 Teaflavinlerin oluşumu Şekil 2.8 Alkaloidlerin kimyasal yapısı Şekil 3.1 Farklı kıvırma yöntemlerine göre siyah çay üretimi Şekil 4.1 Literatürde belirtilen HPLC koşullarında elde edilen bir çay ekstraktı kromatogramı Şekil 4.2 Yöntem II ye göre işlenmiş Mayıs dönemi 5. sınıf siyah çay örneğine ait tipik bir HPLC kromatogramı Şekil 4.3 Teobromin ve kafeinin PDA spektrumu Şekil 4.4 EGCG ve ECG ın PDA spektrumu Şekil 4.5 Taze çay filizine (Muradiye) ait HPLC kromatogramı Şekil 4.6 Q3RG, Q3G ve K3RG in PDA spektrumu Şekil 4.7 TF lerin PDA spektrumu Şekil 4.8 Yöntem II ye göre işlenmiş farklı sınıf çaylarda kafein içeriğinin hasat dönemine göre değişimi Şekil 4.9 Yöntem I e göre işlenmiş farklı sınıf çaylarda teobromin içeriğinin hasat dönemine göre değişimi 72 Şekil 4.10 Yöntem II ye göre işlenmiş farklı sınıf çaylarda EGCG içeriğinin hasat dönemine göre değişimi Şekil 4.11 Yöntem II ye göre işlenmiş farklı sınıf çaylarda ECG içeriğin hasat dönemine göre değişimi Şekil 4.12 Yöntem II ye göre işlenmiş farklı sınıf çaylarda Q3RG içeriğinin hasat dönemine göre değişimi. 84 Şekil 4.13 Yöntem II ye göre işlenmiş farklı sınıf çaylarda Q3G içeriğinin hasat dönemine göre değişimi Şekil 4.14 Yöntem II ye göre işlenmiş farklı sınıf çaylarda K3RG içeriğinin hasat dönemine göre değişimi. 84 Şekil 4.15 Yöntem I e göre işlenmiş farklı sınıf çaylarda TF-f içeriğinin hasat dönemine göre değişimi ix

11 Şekil 4.16 Şekil 4.17 Şekil 4.18 Şekil 4.19 Yöntem II ye göre işlenmiş farklı sınıf çaylarda TF-3-G İçeriğinin hasat dönemine göre değişimi Yöntem II ye göre işlenmiş farklı sınıf çaylarda TF-3 -G içeriğinin hasat dönemine göre değişimi Yöntem I e göre işlenmiş farklı sınıf çaylarda TF-3,3 -DG içeriğinin hasat dönemine göre değişimi Yöntem II ye göre işlenmiş farklı sınıf çaylarda toplam fenolik madde içeriğinin hasat dönemine göre değişimi 98 x

12 ÇİZELGELER DİZİNİ Çizelge 2.1 Dünyada siyah çay üretimi ve ihracatı (bin ton) ile kişi başına yıllık tüketim miktarı (kg). 5 Çizelge 2.2 Çay-Kur tarafından işlenen siyah çayın sınıflandırılması Çizelge 2.3 İşlenmemiş çay yaprağının kimyasal bileşimi Çizelge 2.4 Taze çay klonlarında bireysel kateşin fraksiyonlarının dağılımı Çizelge 2.5 Farklı tipte çayların kateşin ve kafein miktarları (mg /100ml dem).. 27 Çizelge 2.6 Farklı çay yapraklarının flavonol içeriği Çizelge 2.7 Çay yapraklarının PPO aktivitesi değişimi.. 32 Çizelge 2.8 Farklı ülkelerde üretilmiş siyah çayların kateşin ve TF içerikleri Çizelge 2.9 Üretim aşamalarında siyah çayın kafein içeriğindeki değişim.. 42 Çizelge 3.1 HPLC çalışma koşulu ve gradient elusyon programı Çizelge 3.2 Kullanılan standart maddeler ve hazırlanması Çizelge 3.3 Standart maddelere ilişkin regresyon denklemi ve korelasyon katsayısı. 48 Çizelge 4.1 Bileşik konsantrasyonları (ppm) ile pik alanları arasındaki ilişki Çizelge 4.2 HPLC yönteminin kesinliği (Yöntem II ye göre işlenmiş Mayıs dönemine ait 5. sınıf çay örneği) 53 Çizelge 4.3 Taze çay filizi (Muradiye ve Fener) ve yeşil çayın fenolik madde ve alkaloid miktarları (mg/g ka) Çizelge 4.4 Farklı ekstraksiyon tiplerinin çayın fenolik madde ve alkaloid miktarları (mg/g ka) üzerine etkisi 61 Çizelge 4.5 Farklı solventlerin çayın fenolik madde ve alkaloid miktarları (mg/g ka) üzerine etkisi (Yöntem II ye göre işlenmiş Mayıs dönemine ait 5. sınıf çay örneği, n=2). 62 Çizelge 4.6 Beş aşamalı ve tek aşamalı ekstraksiyonunun çayın fenolik madde ve alkaloid miktarları (mg/g ka) üzerine etkisi ( n=2) Çizelge 4.7 S:M oranının çayın fenolik madde ve alkaloid miktarları (mg/g ka) üzerine etkisi 65 Çizelge 4.8 Ekstraksiyon yönteminin kesinliği (n=5) Çizelge 4.9 Ekstrakt metanol konsantrasyonunun çayın fenolik madde ve alkaloid miktarları (mg/g ka) üzerine etkisi (n=2) Çizelge 4.10 Alkaloidlerin hasat dönemi, kıvırma yöntemi ve çay sınıfına göre değişimi (mg/g ka) 69 xi

13 Çizelge 4.11 Çizelge 4.12 Çizelge 4.13 Çizelge 4.14 Çizelge 4.15 Çizelge 4.16 Çizelge 4.17 Çizelge 4.18 Çizelge 4.19 Alkaloidlerin hasat dönemi, kıvırma yöntemi ve çay sınıfına göre değişimine ait varyans analizi sonuçları EGCG ve ECG ın hasat dönemi, kıvırma yöntemi ve çay sınıfına göre değişimi (mg/g ka) 74 EGCG ve ECG ın hasat dönemi, kıvırma yöntemi ve çay sınıfına göre değişimine ait varyans analizi sonuçları 76 Q3RG, Q3G ve K3RG in hasat dönemi, kıvırma yöntemi ve çay sınıfına göre değişimi (mg/g ka).. 81 Q3RG, Q3G ve K3RG in hasat dönemi, kıvırma yöntemi ve çay sınıfına göre değişimine ait varyans analizi sonuçları 83 Teaflavinlerin hasat dönemi, kıvırma yöntemi ve çay sınıfına göre değişimi (mg /g ka) Teaflavinlerin hasat dönemi, kıvırma yöntemi ve çay sınıfına göre değişimine ait varyans analizi sonuçları Toplam fenolik maddelerin çay sınıfı, kıvırma yöntemi ve hasat dönemine göre değişimi (mg GAE/g ka) 96 Toplam fenolik maddelerin hasat dönemi, kıvırma yöntemi ve çay sınıfına göre değişimine ait varyans analizi sonuçları xii

14 1. GİRİŞ Siyah çayın fenolik maddeleri, çayın en önemli kalite parametreleri veya indikatörleri olup bunlardan özellikle teaflavin (TF) ler çayın pazar değerini belirlemek için kullanılmaktadır (Yao et al. 2006b). Son yıllarda yapılan çalışmalarda, fenolik maddelerin aynı zamanda sağlık üzerine bir çok olumlu etkisi olduğu ortaya konulmuştur (Manzocco et al. 1998). Fenolik maddelerin yanısıra çayın başlıca alkaloidleri olan kafein ve teobromin de siyah çayın kalitesini belirlemede kullanılan önemli faktörlerdendir (Sharma et al. 2005). Çayda bulunan fenolik maddelerin miktarı yaprak cinsi, yetiştirilme koşulları, toplandığı mevsim ve işleme yöntemi gibi çeşitli faktörlere bağlı olarak değişiklik göstermektedir (Lin et al. 1998, Bonoli et al. 2003, Caffin et al. 2004). Ülkemizde üretilen siyah çayların, HPLC yöntemi kullanılarak TF leri de içeren fenolik madde ve alkaloid içeriğinin belirlenmesine ilişkin bir çalışmaya rastlanılmamıştır. Bu konuda yapılan çalışmalar daha çok siyah çayın mineral içeriği (Özdemir vd. 1999, Özdemir vd. 2000), spektrofotometrik olarak teaflavin ve polifenol içeriği (Nas ve Öksüz 1991, Poyrazoğlu ve Gürses 2004), kül içeriği (Nas vd. 1991, Poyrazoğlu ve Gürses 1991), kateşin, flavonol ve alkaloid içeriği (Tokuşoğlu 2001) ve çay tohumu yağının yağ asidi bileşimi (Özdemir vd. 2001) üzerinde yoğunlaşmıştır. Tarafımızdan yapılan bu araştırma ile ülkemiz çayının polifenol ve alkaloid profilinin HPLC yöntemi kullanılarak ortaya çıkarılması ve çay hasat döneminin, işleme yönteminin ve çay sınıfının (1-7. sınıflar) bu iki grup bileşiğin miktarı üzerine etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bunun yanı sıra araştırmanın yürütülmesi sırasında siyah çay fenoliklerinin ekstraksiyonu ve bu bileşiklerin analizi için uygun bir HPLC yöntemi konusunda literatür eksikliğinin bulunduğu gözlenmiş ve ilk aşamada bu eksikliğin giderilmesine yönelinmiştir. Bu amaçla geçerliliği doğrulanmış bir HPLC yöntemi geliştirilmiş ve elde edilen bulgular literatüre kazandırılmıştır (Turkmen and Velioglu 2007). Çay bileşenlerinin ekstraksiyonu için ekstraksiyon tipi, ekstraksiyon solventi, ekstraksiyon aşama sayısı, S:M oranı ve ekstrakt solvent konsantrasyonu gibi parametreler belirlenmiştir. 1

15 Ülkemizin önemli çay üreticisi olan ülkeler arasında yer almasına rağmen, Türk çayının bugüne kadar dünya piyasalarında yer alamamış olması ülkemizin ciddi bir çay politikasına sahip olmadığını ve konu üzerinde gerekli araştırmaların yeterince yapılmadığını göstermektedir. Gerçekleştirilen bu araştırma ile iç tüketime yönelik olarak üretilen çayımızın en önemli kalite parametrelerine ilişkin verilerin ortaya konulmasının, çayımızın kalitesinin yükseltilmesine ilişkin önemli bir katkı sağlayacağı düşünülmektedir. 2

16 2. KURAMSAL TEMELLER VE KAYNAK ÖZETLERİ 2.1 Çay Bitkisi Dünyada en yaygın olarak tüketilen içeceklerden birisi olan ve ayrıca tıbbi özelliklerinin olduğu bilinen (Mello et al. 2005, Vyas and Kumar 2005, Zhu et al. 2006) çay bitkisi, dünyada 40 kadar ülkede yetiştirilmektedir (Demir 2002). Ancak üretimin önemli bölümü Çin, Sri Lanka, Endonezya, Japonya, Hindistan, Tayvan ve merkez Afrika ülkelerinde yapılmaktadır (Lin et al. 2003, Kuo et al. 2005). Ülkemizde ise Doğu Karadeniz Bölgesi nde, Gürcistan hududundan başlayan ve batıda Fatsa ya kadar uzanan alan içerisinde yetiştirilmektedir. Sahilden yer yer 30 km içerilere kadar giren, ortalama 8 km derinliğinde olan Araklı-Karadere sınırına kadar uzanan alan, birinci sınıf çay bölgesi olarak kabul edilmektedir (Kacar 1992). Çay bitkisi Theaceae familyasının Camellia cinsine (Camellia sinensis, (L) O. Kuntze) ait her mevsim yeşil olan, çok yıllık bir bitkidir (Caffin et al. 2004). Camellia sinensis in 2 varyetesi olup bunlar, büyük ölçüde Çin, Japonya ve Tayvan da yetiştirilen Camellia sinensis varyete sinensis (Çin çayı) ile güney ve güneydoğu Asya da yaygın olan Camellia sinensis varyete assamica (Assam çayı) dır (Chan et al. 2007). Türkiye de yetiştirilen çay Çin varyetesidir. Ayrıca bu çayların hibritleri de bulunmaktadır (Tüfekci and Güner 1997). Çay ağacı, doğada m yüksekliğe kadar ulaşabilir (Caffin et al. 2004). Normal koşulda yüksekliği, yılda cm artmaktadır. Ancak bu durum, çay hasatının zorlaşması nedeniyle verimliliğin düşmesine neden olmaktadır. Bu nedenle belirli aralıklarla bitkide budama yapılması gerekmektedir (Ravichandran 2004). Çay bitkisi yüksek düzeyde yıllık yağış ve neme ihtiyaç duyar. Bitki gelişimi ve yüksek verim için en uygun hava sıcaklığı C, en uygun toprak sıcaklığı ise C olmalıdır. En iyi gelişmeyi ph sı olan hafif asitli topraklarda gösterir (Mehra and Baker 2007). Çay genellikle yüksek bölgelerde yetiştirilir. Hindistan, Sri Lanka ve Kenya da 2000 m yüksekliklere kadar çay tarımı yapılmaktadır (Chan et al. 2007). Çay üretimi için, çay bitkisinin sürgün ucundan iki yaprak ve bir tomurcuğun (buna 2,5 yaprak adı verilir) kullanılması önerilir ve istenir. Bunun nedeni, kalite açısından önem taşıyan çeşitli maddelerin genç yapraklarda ve tomurcukta yoğun olarak toplanmış olmasıdır 3

17 (Kacar 1987). Çay yaprakları ve tomurcuk, bitkinin gelişme oranına bağlı olarak tropik bölgelerde 1 veya 2 haftalık aralıklarla toplanmaktadır (Vyas and Kumar 2005). Ülkemizde ise bu süre 5-7 haftadır. Toplamanın elle yapılması kaliteli çay üretilmesini sağlarken, işçilik maliyetlerinin yüksekliği bazı ülkelerde mekanik hasatı ekonomik bir zorunluluk haline getirmiştir (Ravichandran and Parthiban 1998b, Chan et al. 2007). Ekvatora yakın bölgelerde yıl boyunca sürgün oluşumunun devam etmesine karşın ekvatorun 16 kuzey ve güneyi dışında kalan bölgede kışın sürgün oluşumu azalır ve çay bitkisi kış dinlenmesi olarak bilinen dinlenme sürecine girer. Bu süre içerisinde bitkinin düşük sıcaklığa maruz kalmasının, bitkide reaktif oksijen türlerinin artmasına dolayısıyla oksidatif strese neden olduğu ve bunun sonucu olarak da bitkide hücresel zararlanmaların meydana geldiği belirtilmektedir (Vyas and Kumar 2005). 2.2 Türkiye de ve Dünyada Çay Üretimi ve Tüketimi Dünyada yıllık olarak milyon ton kuru çay üretilmektedir (FAO 2005a) ve bunun % 20 si yeşil, % 2 si oolong ve geri kalanı siyah çaydır (Rio et al. 2004). Çizelge 2.1 de görüldüğü üzere Türkiye, çay üretimi açısından dünyanın en önemli çay üreticisi ülkeleri arasında beşinci sırada yer almaktadır. Kişi başına yıllık çay tüketimi açısından ise ülkemiz, bu ülkeler arasında ilk sırada yer almaktadır (Çizelge 2.1). Çay üreticisi olmayan ülkeler de dikkate alındığında kişi başına yıllık tüketim miktarı (kg/kişi/yıl) sırasıyla İngiltere (2.62), Kuveyt (2.55) ve Türkiye (2.30) şeklinde değişmektedir. Ülkemiz oldukça yüksek üretim miktarlarına rağmen, dünya çay ihracatında yeterli payı alamamaktadır. Bunun nedeni, ülkemizde dünya çay ticaretinde iki temel faktör olan fiyat ve kalite konusunda problem yaşanmasıdır. Çay ihracatı yapan üretici ülkelerin üretim maliyeti, ülkemiz kuru çay üretim maliyetinin altındadır. Hammadde kaynağı durumundaki çay bahçelerinin ıslahı, hasatta kalite standardı, tarımsal teknik yöntemlerin uygulanması ve üretim teknolojisi gibi konulardaki yetersizlik nedeniyle de ülkemizde ürün kalitesi düşüktür (Demir 2002). 4

18 Türkiye de ilk yasal çay tarımının 1924 yılında Rize çevresinde başlatılması ve aynı yıl Çay Araştırma Enstitüsünün kurulmasının ardından 1947 yılında yeşil çay yaprağı işleyen ilk çay fabrikası Rize de açılmıştır. Çizelge 2.1 Dünyada siyah çay üretimi ve ihracatı (bin ton) ile kişi başına yıllık tüketim miktarı (kg) Ülke Üretim a İhracat b Tüketim c (2005 yılı) (2004 yılı) (2001 yılı) Çin vy Hindistan Sri Lanka Kenya Türkiye vy 2.30? Endonezya vy Japonya a FAO (2005b), b FAO (2005a), c Hudaykuliyev (2003), vy veri yok Sektördeki gelişmeye paralel olarak daha iyi hizmet vermek amacıyla 1971 yılında bir devlet kuruluşu olan ÇAY-KUR kurulmuş ve çay endüstrisi ve tarımı bu organizasyon aracılığıyla sürdürülmüştür yılında ise çay sektöründeki devlet tekeli kaldırılarak, çay tarımı, işlenmesi ve pazarlaması serbest bırakılmıştır (Anonymous 2004). 2.3 Çay Tipleri Ticari çaylar, üretim yöntemine göre genellikle fermente olmayan yeşil çay, kısmen ya da yarı fermente oolong çay ve tamamen fermente siyah çay olmak üzere 3 ana gruba ayrılmaktadır (Fernández et al. 2003, Wheeler and Wheeler 2004). Bunların dışında ticari ölçekte olmayan başka çaylar da bulunmaktadır. 5

19 2.3.1 Yeşil çay Yeşil çay, geleneksel alkolsüz bir içecek olarak Çin ve Japonya da yaygın olarak tüketilmektedir (Yoshida et al. 1999). Yeşil çay, taze çay yapraklarının fermentasyona uğratılmadan, diğer bir deyişle yeşil çayın başlıca fenolik bileşiklerini oluşturan kateşinlerin enzimatik oksidasyonuna izin verilmeden üretilen bir çay çeşididir. Yeşil çayın üretim aşamaları Şekil 2.1 de gösterilmektedir. Şekilde görüldüğü üzere, yeşil çay üretiminde ilk ve en önemli aşama ısı uygulaması ile yapraktaki enzim aktivitesini durdurmaktır. Bu amaçla uygulanan sıcaklık ve süre yaprak pozisyonu, mevsim ve çeşit gibi faktörlere bağlı olarak değişmektedir. Örneğin, körpe yapraklarda polifenol oksidaz (PPO) aktivitesi olgun yapraklara göre daha fazla olduğu için bunlara daha yüksek sıcaklıkta ve daha uzun sürede ısıl işlem uygulanmaktadır (Zhen 2002). Çoğunlukla yeşil çay üretiminde, Assam hibritlerine göre daha az kateşin ve kafein ve daha fazla amino asit içeren Çin hibritleri kullanılmaktadır (Gulatı et al. 2003). Yeşil çayın rengi kateşinlerin oksidasyona uğramaması nedeniyle oolong ve siyah çaydan farklı olarak tamamen yeşildir. Yeşil çayın antioksidatif ve antikarsinojenik özelliklere sahip bileşikleri arasında yer alan ve yeşil çayın ağırlıkça % 20 sini oluşturan kateşinlerin, oldukça önemli olduğu düşünülmektedir (Wang and Helliwell 2000). Yeşil çayın toplam antioksidan potansiyelinin % 68 inin kateşinlerden, % 30 unun ise tek başına EGCG dan kaynaklandığı belirtilmektedir (Stewart et al. 2005). Taze Buhar uygulaması, Birinci kurutma, Kıvırma, yaprak dk dk, % 50 nem dk, %50 nem Kurutma, dk, Son kurutma/kıvırma, İkinci kurutma/kıvırma, % 5 nem dk, % 13 nem 30-40dk, % 30 nem Şekil 2.1 Yeşil çay üretimi (Mizukami et al. 2006) Özellikle son yıllarda yeşil çay kateşinlerinin sağlık etkisi üzerine çok fazla araştırma yapılmaktadır. Kateşinler, bu etkilerinden dolayı çeşitli gıdalara antioksidan ve 6

20 antimikrobiyel katkı maddesi olarak ve fonksiyonel özellik kazandırmak amacıyla ilave edilmektedir (Yilmaz 2006). Örneğin yağlarda ve yağlı gıdalarda kateşinlerin kullanılması ile lipid oksidasyonunun engellenmesi sonucunda bu gıdaların oksidatif stabilitesi artırılmaktadır (Gramza and Korczak 2005). Fermentasyon işlemi kateşin miktarında önemli oranda azalmaya neden olduğu için yeşil çay, oolong ve siyah çaylardan daha fazla kateşin içermektedir (Cabrera et al. 2003). Yeşil çayda kateşinlerden en fazla EGCG bulunmaktadır. Bunu sırasıyla EGC, ECG, EC, CG, GC ve C izlemektedir (Goto et al. 1996, Lin et al. 1996, Zuo et al. 2002, Nishitani and Sagesaka 2004, Perva-Uzunalić et al. 2006). Bu sıralamanın EGCG>EGC>EC>ECG>GC (Wang et al. 2000, Chang et al. 2000) ve EGCG>EGC>GC>ECG>C>EC (Wang et al. 2006) şeklinde olduğu da görülmektedir. Yeşil çayda bireysel kateşinlerin miktarı hammaddenin çeşidine, özellikle varyete, iklim ve yetiştirilme koşullarına göre değişmektedir (Bonoli et al. 2003). Örneğin, Japon geleneksel Matcha çayının kateşin içeriğinin diğer bir Japon çayı olan Sencha çayına göre daha düşük olmasının, Matcha çayı üretiminde kullanılan çay yapraklarının gölgede yetiştirilmesi nedeniyle bunlardaki kateşin biyosentezinin düşük olmasından ileri geldiği belirtilmektedir (Goto et al. 1996, Nishitani and Sagesaka 2004) Oolong çay Oolong çay, esas olarak Çin ve Tayvan da yaygın olarak tüketilen bir çay çeşididir (Satoh et al. 2005). Oolong çayın üretiminde kompleks bir yarı fermentasyon işlemi uygulanmakta olup, işlem basamakları aşağıda belirtildiği gibidir (Matsui 2004). Yaprakların toplanması Hidrolizasyon ve oksidasyondan sorumlu enzimleri aktifleştirmek için yaprakların güneş ışığı altında (solar) soldurulması Yaprak sıcaklığını düşürmek için soğutma uygulanması Hidrolizasyondan sorumlu enzimler aracılığıyla istenilen çiçeksi kokunun oluşumu için yaprakların karıştırılması 7

21 Isı uygulaması ile enzimlerin büyük bir kısmının azaltılması, kalan enzimlerle yavaş bir fermentasyon uygulanması Yaprakların kıvrılarak, oksidasyondan sorumlu enzimlerle karakteristik tadın oluşturulması Kurutma uygulanarak fermentasyonun sonlandırılması Karakteristik özellikleri açısından oolong çay, siyah çay ile yeşil çay arasında yer almaktadır (Wang et al. 2000). Ancak işleme farklılıkları nedeniyle siyah çay ile yeşil çayın karışımından oolong çayın içim özelliğinde bir çayın oluşturulması olanaksızdır (Kacar 1987). Özel bir üretim tekniği ile üretilmesi ve kullanılan çay bitkisinin özel koşullarda yetiştirilmesi nedeniyle oolong çay yoğun bir aromaya ve doğal çiçek kokusuna sahiptir (Zhan and Xu 2004). Oolong çayın aroma bileşiklerinden glikozidlerin solar soldurma sırasında artmaya başladığı ve bu artışın siyah çaydan farklı olarak üretim sonuna kadar devam ettiği belirtilmektedir (Wang et al. 2001). Oolong çayın yapısında bulunan kateşinlerin polimerizasyonu sonucunda oluşan polifenol bileşikleri, yeşil ve siyah çaydan farklılıklar gösterir (Matsui 2004) ve kateşin, teaflavin ve tearubijinlerin karışımından oluşmaktadır (Wheeler and Wheeler 2004). EGCG ve toplam kateşin miktarları açısından yeşil çayın birinci sırada yer aldığı ve bunu sırasıyla oolong ve siyah çayın takip ettiği saptanmıştır (Lin et al. 2003). Benzer şekilde, en fazla kateşin miktarının yeşil (% 26.7), daha sonra oolong (% 23.2) ve en az siyah çayda (% 4.3) bulunduğu belirtilmektedir (Chan et al. 2007). Çayların indirgeme gücü ve DPPH radikal yöntemleri kullanılarak belirlenmiş antioksidan aktivite açısından sıralamasında da, polifenol sıralamasına uygun olarak birinci sırada yeşil çayın yer aldığı ve bunu sırasıyla oolong ve siyah çayın izlediği belirtilmektedir (Satoh et al. 2005). Diğer taraftan, oolong çayın bileşiminde bulunan proantosiyanidin, oolonghomobisflavan, teasinensin ve teaflavin gibi polimerize polifenollerin pankreastan salgılanan lipaz enziminin aktivitesini engellemede yeşil çayın başlıca polifenollerinden olan EGCG dan daha etkili olduğu belirtilmektedir. Bu nedenle oolong çayın insan vücudunda yağ absorbsiyonunu azaltarak obeziteyi önleyeceği düşünülmektedir (Nakai et al. 2005). 8

22 2.3.3 Siyah çay Siyah çay, özellikle Batı Avrupa, Amerika, Avustralya ve bazı Asya ülkelerinde tüketilmektedir (Wheeler and Wheeler 2004). Siyah çay üretimi için çoğunlukla polifenol içerikleri daha fazla olan Assam çeşitleri kullanılmaktadır (Astill et al. 2001). Üretim aşağıda detaylı olarak belirtildiği üzere soldurma, kıvırma, fermentasyon ve kurutma/derecelendirme olarak 4 farklı aşama sonucunda gerçekleştirilmektedir (Tomlins and Mashingaidze 1997, Łuczaj and Skrzydlewska 2005, Borah and Bhuyan 2005, Muthumani and Senthil-Kumar 2007a) Soldurma Soldurma, taze çay yapraklarının kısmi olarak kurutulmasıdır. Soldurma işlemi ile yaprakların bir sonraki aşama olan kıvırma işlemine, fiziksel olarak hazırlanması amaçlanmaktadır (Ghodake et al. 2006). Taze çay yaprakları yaklaşık % nem içerirken, soldurulmuş çay yaprağında % oranında su bulunur (Kacar 1987). Soldurma işlemi geleneksel olarak, yapraklarda istenilen nem düzeyine ulaşılana kadar ortam havasının veya ısıtılmış havanın yaprakların arasından geçirilmesi ile gerçekleştirilir (Tomlins and Mashingaidze 1997). Bu işlem, taze yaprağın nem içeriğine ve uygulama koşullarına (kullanılan havanın sıcaklığı, hızı, yaprak serme kalınlığı gibi) bağlı olarak saat sürmektedir (Kacar 1987). Soldurulmuş çay yaprağında meydana gelen başlıca fiziksel değişim, yapraktaki hücre duvarlarının geçirgenliğinin artmasıdır (Kacar 1987, Zhen 2002). Bu durum yapraktaki su kaybına bağlıdır ve yaprak hücresinde ayrı bölümlerde yer alan polifenoller ile PPO enziminin, kıvırma aşamasında birbiriyle karışmasını sağlar (Muthumani and Senthil- Kumar 2007a). Soldurma sırasında yaprakta fiziksel değişikliklerin yanı sıra kimyasal değişiklikler de meydana gelmektedir (Ghodake et al. 2006). Soldurma sırasında meydana gelen biyokimyasal değişiklikler aşağıda belirtilmiştir (Tomlins and Mashingaidze 1997). Amino asitler, basit şekerler ve kafein miktarlarında artma 9

23 Karotenoid, klorofil ve lipid içeriklerinde azalma Kateşin miktarı ve PPO aktivitesinde azalma Soldurma sırasında yaprakların sahip olduğu nem içeriği ve bu sırada meydana gelen biyokimyasal değişiklikler siyah çayın kalitesini etkilemektedir (Sud and Baru 2000, Lopez et al. 2005, Ghodake et al. 2006). Örneğin, yetersiz soldurulmuş çaylar (% 67 ve daha fazla su içeren çaylar) ortodoks kıvırmada, özellikle pres uygulandığında dışarıya çok fazla su vermektedir. Çayın kalitesini oluşturan ve suda çözünen kimyasal bileşenlerin bir kısmı bu su vasıtası ile kayıp olmaktadır ve çay yaprağı elastikiyet kazanamadığından kolayca kırılmakta, iyi bir kıvrılma olamamaktadır (Özdemir ve Gökalp 1992). Ayrıca, karotenler, amino asitler, doymamış yağ asitleri ve terpen glikozidleri, siyah çayın önemli kalite parametrelerinden olan çay aromasından sorumlu bileşiklerin ön maddeleridir ve bu bileşiklerin soldurma sırasındaki değişimlerine bağlı olarak çayın aroma bileşimi de değişim göstermektedir (Ravichandran 2002). Bu nedenle, soldurma işleminin siyah çay üretiminin en önemli aşamalarından biri olduğu düşünülmektedir (Ghodake et al. 2006, Muthumani and Senthil-Kumar 2007a) Kıvırma Kıvırma aşamasında çay yaprakları parçalanır ve hücre yapıları da bozulduğu için çeşitli enzimler substratları (polifenoller) ile etkileşime girer (Caffin et al. 2004). Kıvırma işlemi başlıca 2 şekilde, ya geleneksel olarak ortodoks yöntemi ile ya da CTC (parçalama, yırtma ve bükme) yöntemi ile gerçekleştirilir (Peterson et al. 2004). Ortodoks yöntemi, dünyanın en büyük çay ihracatçısı olan Sri Lanka da yaygın olarak kullanılırken (Wijeratne 2004), CTC yöntemi çoğunlukla Hindistan (Dharmadi 2004) ve Kenya (Wachira and Ronno 2004) da uygulanmaktadır. Ortodoks kıvırma yönteminde soldurulmuş çay yapraklarının kıvrılması, büyüklükleri ve düzenlemeleri birbirinden farklı ancak aynı ilkelere dayanan presli ve pressiz kıvırma makinalarında gerçekleştirilir. Sürekli bir sistem olan CTC yönteminde ise soldurulmuş yapraklar, birbirinin tersi yönünde dönen iki yatay valsten oluşan CTC makinasında işlenirler. Dakikadaki devir adetleri birbirinden farklı olan valslerin arasından yapraklar geçerken parçalanır, yırtılır ve bükülür. CTC makinaları, ortodoks kıvırma, rotorvan (parçalayıcı) 10

24 ya da kendi aralarındaki kombinasyonlarla siyah çayın işlenmesinde kullanılmaktadır (Kacar 1987). Yaprak hücrelerinin vakuolü etrafında bulunan ve yaprak içinde polifenolleri ve enzimleri birbirinden ayıran ince membranlar kıvırma sırasında parçalandığı (Bhattacharyya et al. 2007b) için kimyasal ve biyokimyasal reaksiyonlar bu aşamada başlamaktadır (Caffin et al. 2004). Stoplazmik flavonoidlerin, kloroplast PPO ı ve hücre duvarı peroksidaz (POD) ı ile temas etmesi sonucunda çay yapraklarının rengi sarıkırmızı kahverengi renk kazanmaktadır (Baruah 2003). CTC yöntemiyle üretilen çayların flavonoid özellikle de TF ve tearubijin (TR) içerikleri ortodoks çaylarından daha fazladır (Peterson et al. 2004). Bu farklılığın, CTC yönteminde yaprakların ortodoks yöntemine göre daha fazla parçalanmasından kaynaklandığı belirtilmektedir (Astill et al. 2001). Diğer taraftan, ortodoks çayları CTC çaylarından daha iyi koku ve aromaya sahiptir ve kalitesini daha iyi muhafaza eder (Ravichandran and Parthiban 2000). Bu durum karotenoid ve lipid gibi bileşiklerin parçalanma derecesiyle ilgilidir. Karotenoidlerin parçalanması CTC çaylarında ortodoks çaylarından daha fazladır. Buna bağlı olarak, CTC çayları aynı zamanda daha düşük A vitamini içermektedir ve bunun sonucu olarak tedavi edici özelliği ve besin değeri azalmaktadır (Ravichandran 2002). Siyah çayın aromasının oluşumunda, lipidlerin/yağ asitlerinin parçalanması, bu bileşiklerin istenmeyen uçucu koku bileşiklerinin ön maddesi olması nedeniyle çok önemlidir ve ortodoks çaylarda daha fazladır (Ravichandran and Parthiban 2000). Kıvrılan yapraklarda sıcaklık yükselmesi enzim-substrat reaksiyonunu zamansız bir şekilde arttırır. Bu da siyah çayın kalitesini düşürür. O nedenle aşırı sıcaklık yükselmelerinden kaçınmak gerekir. Genellikle en uygun sıcaklık o C arasındadır (Kacar 1987). Siyah çay, ülkemizde ortodoks, CTC, Çay-Kur, rotorvan ve bunların değişik kombinasyonlarından oluşturulan farklı yöntemlerle işlenmekle birlikte, Çay-Kur yöntemi olarak adlandırılan, pressiz ortodoks + rotorvan + konik ortodoks kombinasyonundan oluşan yöntem uygulamada yaygınlık kazanmıştır (Kacar 1987, Özdemir vd. 1993, Tüfekci and Güner 1997). 11

25 Fermentasyon Kıvırma sırasında başlamış olan kateşinlerin oksidasyonunun optimum koşullarda devam etmesi için yapraklar en uygun sıcaklık ve nemin sağlandığı ortamda fermentasyona bırakılır (Caffin et al. 2004). Fermentasyon, siyah çayın kalitesinin belirlenmesinde önemli rol oynayan kritik bir aşamadır. Bu işlem sırasında çay yapraklarının rengi yeşilden bakır kırmızısı veya siyah renge dönüşür. Ayrıca kompleks biyokimyasal reaksiyonlar zinciri sonucunda oluşan bir çok uçucu koku bileşikleri nedeniyle yaprakların yağımsı kokusu çiçeğimsi kokuya dönüşür (Bhattacharyya et al a, b). Fermentasyon sırasında polifenoller, PPO ve POD ile enzimatik oksidasyona uğratılır. Fermentasyonun başında PPO, daha sonraları ise POD daha aktiftir (Bhattacharyya et al. 2007a). Enzimatik oksidasyonun başında o-kinonlar oluşur ve oluşan o-kinonlar arasında bir dizi reaksiyonların gelişmesiyle TF ler ve TR ler oluşur (Łuczaj and Skrzydlewska 2005, Muthumani and Senthil-Kumar 2007b). Bunlar, çay deminin burukluk, parlaklık, renk ve ağızda bıraktığı his gibi özelliklerinden sorumlu bileşiklerdir (Sud and Baru 2000). Siyah çay üretimi sırasında kateşinlerin yaklaşık olarak % 75 i oksidasyonun ve kısmen de polimerizasyonun yer aldığı enzimatik dönüşüme uğratılmaktadır (Łuczaj and Skrzydlewska 2005). Fermentasyon sırasında istenilen ürün özelliklerinin oluşumundan sorumlu en önemli faktörler süre, sıcaklık, ph, nisbi nem ve oksijendir (Muthumani and Senthil-Kumar 2007b). Örneğin fermentasyonun başında yetersiz havalandırma uygulanması TF ve TR oluşumunu azaltır. Benzer şekilde yüksek sıcaklık uygulaması TF oluşumunda önemli ölçüde azalmaya neden olur (Bhattacharyya et al. 2007a). Birçok çay fabrikasında fermentasyon odasında çay yapraklarının sıcaklığını belli düzeyde tutabilmek ve yeterli oksijen sağlayabilmek için basınçla hava verilmektedir. Aksi taktirde, yaprakların alt kısımlarına doğru sıcaklığı yükselmiş ve yeteri kadar oksijen alamamış bölümler oluşabilir ve çayın özellikleri olumsuz yönde etkilenir (Kacar 1987). Fermentasyonun süresi açısından bakıldığında ise yetersiz yapılan fermentasyon, çay deminin yeşil renkli, çiğ tatta ve ince olmasına yol açarken, aşırı fermentasyon çay deminin koyu ve 12

26 kuvvetli olmasını sağlamaktadır (Bhattacharyya et al. 2007a). Fermentasyonun başlangıç aşamalarında sürenin artmasıyla orantılı olarak TF miktarları en yüksek seviyelere ulaşırken bu aşamadan sonra sürenin daha fazla uzaması TF miktarlarında azalmaya neden olmaktadır (Muthumani and Senthil-Kumar 2007b). Yukarıda belirtilen bu nedenlerden dolayı, istenilen kalite özelliklerinin elde edildiği bir fermentasyonun başarılması için tüm bu faktörlerin düzenlenmesi ve ayrıca yaprağın kateşin bileşimi ve enzim aktivitesi hakkında yeterli bilgiye sahip olunması gerekmektedir (Bhattacharyya et al. 2007a). Çayın aroması uçucu koku bileşikleri (VFC) nden oluşur ve iki gruba ayrılır. Birinci grupta yer alan bileşikler esas olarak lipidlerin parçalanma ürünleridir ve çaya istenmeyen yağımsı bir koku kazandırır. İkinci grup bileşikler ise çaya tatlı bir çiçeksi aroma verir ve başlıca terpenoidler, karotenoidler ve amino asitlerin türevlerinden oluşur. İkinci grubun birinci gruba oranı aroma indeksi olarak değerlendirilir (Ravichandran 2002) ve bu indeks fermentasyon sırasında aşamalı olarak azalır (Caffin et al. 2004) Kurutma/Derecelendirme Aşırı enzim faaliyeti çay kalitesini olumsuz yönde etkilemektedir (Nas ve Öksüz 1987). Bu nedenle, fermente olmuş çay yapraklarının enzim aktivitesini durdurmak ve ayrıca nem içeriğini çayın güvenle depolanacağı seviyeye (~ % 3 e) düşürmek için, kurutma, genellikle akışkan yatak kurutucu ile, işlemi uygulanmaktadır (Caffin et al. 2004). Kurutma işlemini etkileyen başlıca faktörler kullanılan havanın sıcaklığı, hava miktarı, süre ve kurutma bölmesindeki havanın kurutma kapasitesidir. Kurutma işlemi sırasında bir dizi biyokimyasal değişiklikler meydana gelmektedir. Bunlara örnek olarak, enzimlerin inaktivasyonu, nemin azalması, orta düzeyde siyah/kahverengi renk gelişimi, klorofilin feofitine dönüşümü, lipidlerin parçalanması, bazı koku bileşiklerinin oluşumudur. Bu aşamada bazı uçucu bileşiklerde kayıplar da olur (Bhattacharyya et al. 2007a). Dolayısıyla kurutma sırasında çayın neminin azalmasının yanı sıra tadı, rengi ve aroması da gelişmektedir (Caffin et al. 2004). 13

27 Kurutulmuş çay, uygun partikül boyutu ve şekline göre derecelendirilir. Bu amaçla mekanik olarak hareket eden delik genişlikleri farklı elekler kullanılır ve eleklerin delik genişlikleri esas alınarak derecelendirme yapılır (Tokuşoğlu 2001). Ülkemizde uygulanan derecelendirme sistemine göre, kurutma fırınından çıkan çaylar bir dizi lif alıcısı ile çöp, lif ve benzeri materyallerinden ayrılır ve 5 mm delik genişliğindeki Midilton eleğinden geçirilir. Elekten geçen kısım çay eleklerine (pakka), geçemeyen kısım kırıcıya gönderilir. Çay eleği, delik genişlikleri üstten alta doğru küçülen ve üst üste yerleştirilmiş 5 elekten oluşmaktadır. Üstten alta doğru elek genişlikleri 8, 10, 12, 20, 30 mesh dir. Böylece ilk aşamada çay eleğinden geçirilen siyah çay 1, 2, 3 ve 7a numara ile gösterilen 4 sınıfa ayrılır (Kacar 1987). Bunlardan 1, 2 ve 3 numaralı çaylar imalat kırığı çay olarak adlandırılır. Bunlar kurutmadan çıkıp tasnife gelen ve herhangi bir kırma işlemine tabi tutulmadan elenen çaylardır. Elek üzerinde kalan çaylar kırıcıdan geçirildikten sonra yeniden eleklerden geçirilir. Bu çaylar ise 4, 5, 6 ve 7b numara olarak sınıflandırılır. Bunlardan 4, 5 ve 6 numaralı çaylara kırık (kırıcıdan geçen) çaylar denir (Kacar 1987, Özdemir vd. 1999, Çay-KUR fabrika ziyareti). Hem imalat kırığı hem de kırıcıdan geçen çayların çay eleğinin altında kalan kısmı olan ve 7a ve 7b olarak sınıflandırılan çaylar ise toz çay olarak adlandırılır. Söz konusu 7 sınıf çayın özgün isimleri ile bunların Türkçe karşılıkları Çizelge 2.2 de gösterilmektedir. Çizelge 2.2 Çay-Kur tarafından işlenen siyah çayın sınıflandırılması (Kacar 1987,1992) Numara Türkçe İngilizce Tanımlanması 1 İmalat kırığı Orange Fannings (OF) Çok ince altınbaşlı imalat kırığı çay 2 İmalat kırığı Broken Orange Pekoe 1 (BOP1) İnce altınbaşlı kıvrım çay 3 İmalat kırığı Orange Pekoe (OP) Az altınbaşlı kalın kıvrım çay 4 Kırıcıdan geçen Fanning (F) Çok ince kırık çay 5 Kırıcıdan geçen Broken Orange Pekoe 2 (BOP2) İnce kıvrımlı kırık çay 6 Kırıcıdan geçen Broken Pekoe (BP) Kalın kıvrımlı kırık çay 7 Toz Dust (D) Toz çay 14

28 2.4 Çayın Bileşimi Çayın genel bileşimi İşlem görmemiş çay yaprağının kimyasal bileşimi varyete farklılıkları, çevresel etkiler, toplama standardı ve üretim yöntemleri gibi faktörlere bağlı olarak değişiklik göstermektedir (Kuroda and Hara 1999). Ancak genel olarak taze çay yaprağının yaklaşık % 80 i sudur. Kuru ağırlıktaki öğelerin dağılımı Çizelge 2.3 de verilmiştir. Çayın bileşenleri arasında en büyük öneme fenolik maddeler ve aralarında kafeinin de yer aldığı alkaloidler sahiptir. Ayrıca, çayda 26 çeşit amino asit bulunmaktadır ve en fazla bulunan amino asit, sadece çay bitkisine özgü olan ve toplam amino asitlerin % 50 sini oluşturan teanindir (Yao et al. 2006a). Teanin, yeşil çay kalitesi ile en yüksek korelasyonu gösteren ve aynı zamanda önemli biyolojik etkiye sahip bir amino asittir (Wang et al. 2006). Örneğin, beyindeki norepinefrin ve serotonin miktarlarını düşürdüğü, kan basıncını azalttığı ve kanser üzerine etkili olduğu belirtilmektedir (Juneja et al. 1999, Wang et al. 2006). Teanin yeşil çay demine umami (etimsi) tat ve koku vermektedir (Juneja et al. 1999). Teaninin bu önemli özelliklerinin anlaşılmasından sonra üzerinde giderek daha fazla durulmaktadır Çayın fenolik madde bileşimi Taze çay yaprağının fenolik madde bileşimi Taze çay yaprağında bulunan fenolik bileşikler, başlıca flavan-3-ollar (kateşinler) ve flavonol glikozidlerden oluşmaktadır (Clifford et al. 2000). Taze çay yaprağında ayrıca diğer bir fenolik grup olan fenolik asitlerden gallik asit, klorojenik asit, neoklorojenik asit ve p- kumaril kuinik asit de bulunmaktadır. 15

29 Çizelge 2.3 İşlenmemiş çay yaprağının kimyasal bileşimi (kuru ağırlıkta, %) (Zhen 2002) Bileşik Miktar Polifenol Kafein 3-4 Amino asit 2-4 Karbonhidrat 3-5 Organik asit Saponin Pigment Vitamin Mineral madde Selüloz 6-8 Lignin 4-6 Polisakkarit 4-10 Lipid 2-4 Uçucu bileşik Flavan-3-ollar Flavonoid grubun bir üyesi olan flavan-3-ollar (kateşinler), fenolik ve piran halkalarını içeren benzo-γ-piron türevleridir (Heim et al. 2002) (Şekil 2.2). Çay yaprağında hakim olan fenolik bileşikler kateşinler olup, bazı çay klonlarında kateşinlerin dağılımı Çizelge 2.4 de gösterilmektedir. Kateşinler renksiz ve suda çözünen bileşikler olup miktarları, kuru çay ağırlığının % u kadardır (Wang et al. 2000). Flavan-3-ollardan EGC ya da EGCG ın çay klonlarında en fazla bulunan kateşinler olduğu belirtilmektedir (Obanda and Owuor 1997). Afrika çaylarında yapılan bir araştırmaya göre, 40 farklı çay klonu içinde en fazla, gallatlanmış kateşinlerden EGCG tespit edilmiş bunu gallatlanmamış kateşinlerden EGC izlemiştir. Diğer kateşinler (C, EC ve ECG) ise daha az miktarlarda bulunmuştur (Wright et al. 2000). 16

30 HO O HO O O C O HO O O C O HO O EC ECG CG EGC HO O HO O O C O HO O O C O HO O C GCG EGCG GC Şekil 2.2 Kateşinlerin yapısı (Goto et al. 1996) 17

31 Benzer şekilde, Avustralya taze çay yapraklarında en fazla EGCG (ort. 109 mg/g) bulunurken bunu EGC (ort mg/g) ve ECG (ort mg/g) izlemiştir (Yao et al. 2004). Tayvan taze yeşil çay klonlarında, kateşinlerin miktar açısından sıralaması şu şekilde bulunmuştur; EGCG>EGC>ECG>EC>C (Lin et al. 1996). Aynı sıralama, Aucamp et al. (2000) tarafından da tespit edilmiştir. Taze yaprakta başta EGCG olmak üzere ECG ve EGC in yüksek seviyelerde bulunması, siyah çay üretimi açısından iyi kalitenin indikatörü olarak ele alınmaktadır. Teaflavinlerin oluşumunda rol oynayan ve dolayısıyla siyah çay kalitesini etkileyen kateşinler EC, EGC, ECG ve EGCG olup, diğerleri (C, CG, GCG ve GC) TF oluşum reaksiyonlarına katılmazlar (Wright et al. 2000, Owuor et al. 2006). Çizelge 2.4 Taze çay klonlarında bireysel kateşin fraksiyonlarının dağılımı (Saravanan et al. 2005) Kateşin fraksiyonu (%) a Klon Toplam EGC EC EGCG ECG kateşin (%) b UPASI UPASI UPASI UPASI UPASI UPASI UPASI a HPLC yöntemi ile, b Spektrofotometrik yöntem ile Flavonol bileşikler Flavonol bileşikler, difenil propan halkasına (C 6 -C 3 -C 6 ) sahip olan flavonoidlerin C 2 ve C 3 yapıları arasında bir çift bağ oluşumu ile meydana gelmektedir (Tokuşoğlu 2001). Çayın başlıca flavonollarını çay kuru ağırlığının % 3 ünü oluşturan kuersetin, mirisetin ve kamferol oluşturmaktadır (Şekil 2.3). Flavonol bileşikler, çayda glikozillenmemiş formlarından (aglikon) çok, şekerlerle ester yapmaları sonucu oluşan glikozid formunda 18

32 bulunurlar (Wang et al. 2000, Gramza and Korczak 2005) ve yapısal olarak kateşinlerden daha stabildirler (Wang and Helliwell 2001). R 2 2' 3' 4' HO A 5 O C 4 3 R 1 B 6' 5' R 3 O Mirisetin: R 1 = R 2 = R 3 = Kuersetin: R 1 = R 2 =, R 3 =H Kamferol: R 1 =, R 2 =R 3 =H Şekil 2.3 Flavonolların yapısı (Wang et al. 2000) Flavonol glikozidlerin (Şekil 2.4) yapısında glukoz, ramnoz, galaktoz, arabinoz ksiloz ve rutinoz gibi şekerlerin yer almasıyla bu bileşiklerin polaritesi ve dolayısıyla suda çözünürlükleri artmaktadır ve böylece bitki hücrelerinin vakuollerinde depolanabilmektedirler. R 1 HO O R 2 OGlikozid O R 1 = R 2 =H; R 1 =H; R 2 =; R 1 = R 2 =; Kamferol glikozid Kuersetin glikozid Mirisetin glikozid Şekil 2.4 Flavonol glikozidlerin yapısı (Tokuşoğlu 2001) 19

33 Bu bileşiklerin, bitkilerde UV radyasyonuna ve mikroorganizmalara karşı koruyucu ajan görevi üstlendikleri düşünülmektedir (Justesen et al. 1998) Taze çay yaprağının fenolik madde bileşimini etkileyen faktörler Taze çay yaprağının polifenol bileşimi çeşitli faktörlere bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Bu faktörler: Hasat sonrası işlem Kateşinlerin miktarı yaprakların hasat edilmesinden işlenmesine kadar geçen sürede maruz kaldığı koşullara göre değişime uğrayabilmektedir. Örneğin, yığın halinde toplanmış yaprakların depolanma ve taşınması sırasında sıcaklık yüksek tutulduğunda yaprakların solunumu hızlanarak, daha çok ısı açığa çıkması nedeniyle kızışma olmakta ve bu durum yaprakların bozulmasına yol açmaktadır. Sıcaklık artışının yanı sıra yapraklar yetersiz oksijene de maruz kaldığından, aerobik solunum yerine anaerobik solunum gerçekleşir ve bu defa daha az enerji açığa çıkar. Buna karşın bu kez farklı ve istenmeyen ürünler oluşur, sonunda yaprakların kalitesi yine olumsuz yönde etkilenir. Siyah çay üretiminde bu durumlar söz konusu olduğunda, üretimi tamamlanmış olan çayda, çayın en önemli kalite kriterleri olan TF ve TR profilinde farklılıklar meydana gelmektedir. Bu nedenle sıcaklık 35 C yi geçmemeli ve ortamda yeterli miktarda oksijen bulunmalıdır. Bununla birlikte, yapraklarda fiziksel hasarların oluşması durumunda polifenollerin oksidasyona uğraması sonucunda kırmızı renk oluşumu görülür ki bu da kalitenin düşmesine yol açmaktadır. Kırmızı yapraklardan üretilen siyah çayların daha düşük TF içerdiği belirtilmektedir (Tomlins and Mashingaidze 1997). Sıcaklık 40 C nin üzerinde olduğunda oksidasyon çok daha hızlanmaktadır Bölgesel farklılık Çay üretimi amacıyla 2.5 yaprak olarak (2 tam yaprak ve 1 tomurcuk şeklinde) hasat edilen çay bitkisinde, kateşinlerin dağılımı yaprakların yaşına bağlı olarak değişmektedir (Robertson 1983). En fazla toplam kateşin genç yapraklarda (2.5 yaprak), daha sonra olgun (alttaki) yapraklarda ve en az gövdede bulunmaktadır (Caffin et al. 20

YEŞİL ÇAYDAN L-TEANİN EKSTRAKSİYON OPTİMİZASYONU VE SAFLAŞTIRILMASI

YEŞİL ÇAYDAN L-TEANİN EKSTRAKSİYON OPTİMİZASYONU VE SAFLAŞTIRILMASI YEŞİL ÇAYDAN L-TEANİN EKSTRAKSİYON OPTİMİZASYONU VE SAFLAŞTIRILMASI MSc. Nihan SAĞCAN Dr. Sena SAKLAR AYYILDIZ Dr. Bülent KARADENİZ Prof. Dr. Osman SAĞDIÇ Türkiye 12. Gıda Kongresi, Edirne 6 Ekim 2016

Detaylı

İÇİNDEKİLER SİMGELER DİZİNİ... ŞEKİLLER DİZİNİ.... ÇİZELGELER DİZİNİ PROJENİN TÜRKÇE VE İNGİLİZCE ADI ve ÖZETLERİ 2. AMAÇ VE KAPSAM 3. MATERYAL

İÇİNDEKİLER SİMGELER DİZİNİ... ŞEKİLLER DİZİNİ.... ÇİZELGELER DİZİNİ PROJENİN TÜRKÇE VE İNGİLİZCE ADI ve ÖZETLERİ 2. AMAÇ VE KAPSAM 3. MATERYAL T.C. ANKARA ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJESİ KESİN RAPORU İşlenmiş Türk Çaylarında İşleme Yöntemi, Çay Sınıfı ve Sürgün Döneminin Fenolik Madde Dağılımı Üzerine Etkisinin Belirlenmesi Prof. Dr.

Detaylı

Siyah Çayda Kaliteden Sorumlu Bileşiklerin Gelişimi Üzerine. Fermantasyon Zamanının Etkisi

Siyah Çayda Kaliteden Sorumlu Bileşiklerin Gelişimi Üzerine. Fermantasyon Zamanının Etkisi Siyah Çayda Kaliteden Sorumlu Bileşiklerin Gelişimi Üzerine Fermantasyon Zamanının Etkisi Thomas Muthumani, R.S. Senthil Kumar UPASI Çay Araştırma Kuruluşu, Çay Araştırma Enstitüsü, Nirar Dam B.P.O., Valpari

Detaylı

Siyah Çayın Aroma Bileşenleri ile kalitesi Üzerine Budama ve Budamadan Sonraki Zamanın Etkisi

Siyah Çayın Aroma Bileşenleri ile kalitesi Üzerine Budama ve Budamadan Sonraki Zamanın Etkisi Siyah Çayın Aroma Bileşenleri ile kalitesi Üzerine Budama ve Budamadan Sonraki Zamanın Etkisi Ramaswamy Ravichandran Bölge Eğitim Enstitüsü (NCERT), Bhopal, 462 013, Hindistan Kabul 06.11.2002; Formun

Detaylı

1. Giriş. Siyah, yeşil ve beyaz gibi çeşitleri bulunan çay, zengin fenolik içeriği ile fonksiyonel olarak adlandırılan gıdaların başında gelmektedir

1. Giriş. Siyah, yeşil ve beyaz gibi çeşitleri bulunan çay, zengin fenolik içeriği ile fonksiyonel olarak adlandırılan gıdaların başında gelmektedir 1. Giriş 1 Çay (Camellia sinensis L.), sudan sonra dünyadaki en çok tüketilen içecektir ve içerdiği biyoaktif bileşenler, tadı ve aroması ile son derece değerlidir. 2 Siyah, yeşil ve beyaz gibi çeşitleri

Detaylı

Dr. Hülya ÇAKMAK Gıda Mühendisliği Bölümü ANTİOKSİDANLAR

Dr. Hülya ÇAKMAK Gıda Mühendisliği Bölümü ANTİOKSİDANLAR Dr. Hülya ÇAKMAK Gıda Mühendisliği Bölümü ANTİOKSİDANLAR ANTİOKSİDANLAR Aktif oksijen türevleri (ROS) normal metabolizma sırasında vücudumuzun ürettiği yan ürünlerdir. Ancak bazı dış kaynaklardan da serbest

Detaylı

Siyah Çay İmalatında Dondurarak Soldurma Üzerine Çalışmalar

Siyah Çay İmalatında Dondurarak Soldurma Üzerine Çalışmalar Siyah Çay İmalatında Dondurarak Soldurma Üzerine Çalışmalar Thomas Muthumani, R.S. Senthil Kumar UPASI Çay Araştırma Kuruluşu, Çay Araştırma Enstitüsü, Nirar Dam B.P.O., Valpari 642 127 Coimbatore Bölgesi,

Detaylı

Çayın Bitkisel Özellikleri

Çayın Bitkisel Özellikleri Çayın Bitkisel Özellikleri Bir asırlık bir ömre sahip bulunan çay bitkisi doğada büyümeye bırakıldığında zaman bir ağaç görünümünü alır. Görünüş itibarı ile dağınık bir görünüm arz eden bitki yapısı tek

Detaylı

Optimal Beslenmede Meyve Suyu Tüketiminin Yeri ve Önemi: Yeni Yaklaşımlar ve Yeni Görüşler Paneli 30 Mayıs 2012

Optimal Beslenmede Meyve Suyu Tüketiminin Yeri ve Önemi: Yeni Yaklaşımlar ve Yeni Görüşler Paneli 30 Mayıs 2012 Gamze Toydemir ve Prof. Dr. Dilek BOYACIOĞLU Optimal Beslenmede Meyve Suyu Tüketiminin Yeri ve Önemi: Yeni Yaklaşımlar ve Yeni Görüşler Paneli 30 Mayıs 2012 Familya: Rosaceae; Cins: Prunus Vişne kalitesinde

Detaylı

Prof. Dr. Filiz Özçelik. Ankara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü

Prof. Dr. Filiz Özçelik. Ankara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü Prof. Dr. Filiz Özçelik Ankara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü Fermantasyon Nedir? Mikroorganizmaların enerji temin etme yolları Solunum: Son elektron (H) alıcısı (akseptörü)oksijen

Detaylı

Sıcaklık. 40 dereceden daha yüksek sıcaklarda yanma görülür. Yıllık sıcaklık ortalaması 14 dereceden aşağı olmamalıdır.

Sıcaklık. 40 dereceden daha yüksek sıcaklarda yanma görülür. Yıllık sıcaklık ortalaması 14 dereceden aşağı olmamalıdır. Ekolojik istekleri Çayda verim ve kalite ile ekolojik koşullar arasında ilişki vardır. Dünya üzerinde kuzey yarımkürede 42.enlem, güney yarım kürede ise 30. enlem çay bitkisinin son yetişme sınırlarıdır.

Detaylı

Sıcak ve Soğuk İşleme Yöntemleriyle Domates Salçası Üretiminin Fenolik Bileşikler, Antioksidan Kapasite ve Bazı Kalite Parametreleri Üzerine Etkileri

Sıcak ve Soğuk İşleme Yöntemleriyle Domates Salçası Üretiminin Fenolik Bileşikler, Antioksidan Kapasite ve Bazı Kalite Parametreleri Üzerine Etkileri ADANA BİLİM VE TEKNOLOJİ ÜNİVERSİTESİ Sıcak ve Soğuk İşleme Yöntemleriyle Domates Salçası Üretiminin Fenolik Bileşikler, Antioksidan Kapasite ve Bazı Kalite Parametreleri Üzerine Etkileri Burçak Uçar,

Detaylı

Prof. Dr. Filiz Özçelik. Ankara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü

Prof. Dr. Filiz Özçelik. Ankara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü Prof. Dr. Filiz Özçelik Ankara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü Malt yapma Malt yapma sırasında arpaya uygulanan işlemler * Arpanın Hazırlanması (Depolanması, Temizlenmesi ve

Detaylı

Çay Germplazmlarından Üstün kaliteli Klonları Tanımlamak İçin Güvenilir Bir Teknik

Çay Germplazmlarından Üstün kaliteli Klonları Tanımlamak İçin Güvenilir Bir Teknik Çay Germplazmlarından Üstün kaliteli Klonları Tanımlamak İçin Güvenilir Bir Teknik S. Joseph Lopez, Jibu Thomas, P.K. Pius, R. Raj Kumar, N. Muraleedharan UPASI Çay Araştırma Kurumu, Çay Araştırma Enstitüsü,

Detaylı

Gıda Kimyası II Gıdaların işlenmesi sırasında ortaya çıkan reaksiyonlar. Vural Gökmen

Gıda Kimyası II Gıdaların işlenmesi sırasında ortaya çıkan reaksiyonlar. Vural Gökmen Gıda Kimyası II Gıdaların işlenmesi sırasında ortaya çıkan reaksiyonlar Vural Gökmen Gıda İşleme Gıda işlemenin derecesi (şiddeti) Gıda işlemenin nedenleri Gıda işleme şekilleri Aşırı işlenmişgıdalar üzerinekaygılar

Detaylı

Çay (Camellia sinensis ) da Flavanollerin Düzeyleri ve Diğer Biobileşenler Üzerine Budamadan Sonraki Zamanın Etkisi

Çay (Camellia sinensis ) da Flavanollerin Düzeyleri ve Diğer Biobileşenler Üzerine Budamadan Sonraki Zamanın Etkisi Çay (Camellia sinensis ) da Flavanollerin Düzeyleri ve Diğer Biobileşenler Üzerine Budamadan Sonraki Zamanın Etkisi Özet Jubi Thomas, Marimuthu Saravanan, Rajagopal Raj Kumar ve Parekatil Kurian Pius UPASI

Detaylı

Prof. Dr. Nuray Mücellâ Müftüoğlu ÇOMÜ, Ziraat Fakültesi, Toprak Bölümü Çanakkale. Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü Rize

Prof. Dr. Nuray Mücellâ Müftüoğlu ÇOMÜ, Ziraat Fakültesi, Toprak Bölümü Çanakkale. Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü Rize Prof. Dr. Nuray Mücellâ Müftüoğlu ÇOMÜ, Ziraat Fakültesi, Toprak Bölümü Çanakkale Ekrem Yüce Dr. Turgay Turna Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü Rize Ali Kabaoğlu Safiye Pınar Özer Gökhan Tanyel ÇAYKUR Atatürk

Detaylı

Çiçeksi Bir Aroma İle Birlikte Yüksek Tanen ve Kafein İçeriği İçin. Yetiştirilen Yeni Ebeveyn Çay Hattı Makura No.1

Çiçeksi Bir Aroma İle Birlikte Yüksek Tanen ve Kafein İçeriği İçin. Yetiştirilen Yeni Ebeveyn Çay Hattı Makura No.1 Çiçeksi Bir Aroma İle Birlikte Yüksek Tanen ve Kafein İçeriği İçin Yetiştirilen Yeni Ebeveyn Çay Hattı Makura No.1 Özet Makura No.1 (Camellia sinensis var. assamica), Sebze ve Çay Bilimi Ulusal Enstitüsü

Detaylı

FENOLİK BİLEŞİKLER 4

FENOLİK BİLEŞİKLER 4 ÇALIŞMANIN AMACI Bu çalışmada Giresun/Şebinkarahisar yöresinde üretilen dut ve karadut pekmezlerinde insan sağlığı açısından gerekli olan toplam fenolik içeriği ile olumsuz işleme, taşıma ve depolama koşullarından

Detaylı

bileşimleri belirlenmiştir (Roberts ve Smith, 1961; Bokuchava ve Skobeleva, 1982; Yılmaz, 1982; Yurdagel, 1984; Gürses ve Artık, 1975).

bileşimleri belirlenmiştir (Roberts ve Smith, 1961; Bokuchava ve Skobeleva, 1982; Yılmaz, 1982; Yurdagel, 1984; Gürses ve Artık, 1975). ÜLKEMİZDE SELEKSİYONLA BULUNAN BEŞ ÇEŞİT KLON ÇAYIN BAZI ÖZELLİKLERİ İLE BUNLARDAN ORTHODOKS VE ROTORYANE YÖNTEMLE ELDE EDİLEN "'MAMUL ÇAYLARIN KALİTE KARAKTERİSTİKLERİNİN TESBİTİ (l) Muharrem Öksüz (2)

Detaylı

FARKLI GÜBRE KOMPOZİSYONLARININ ÇAYIN VERİM VE KALİTESİNE ETKİSİ. Dr. GÜLEN ÖZYAZICI Dr. OSMAN ÖZDEMİR Dr. MEHMET ARİF ÖZYAZICI PINAR ÖZER

FARKLI GÜBRE KOMPOZİSYONLARININ ÇAYIN VERİM VE KALİTESİNE ETKİSİ. Dr. GÜLEN ÖZYAZICI Dr. OSMAN ÖZDEMİR Dr. MEHMET ARİF ÖZYAZICI PINAR ÖZER FARKLI GÜBRE KOMPOZİSYONLARININ ÇAYIN VERİM VE KALİTESİNE ETKİSİ Dr. GÜLEN ÖZYAZICI Dr. OSMAN ÖZDEMİR Dr. MEHMET ARİF ÖZYAZICI PINAR ÖZER Dünya üzerinde çay bitkisi, Kuzey yarımkürede yaklaşık 42 0 enlem

Detaylı

SĠYAH VE YEġĠL ÇAYLARDAN HAZIRLANAN JELLERĠN ANTĠOKSĠDAN KAPASĠTELERĠNĠN BELĠRLENMESĠ

SĠYAH VE YEġĠL ÇAYLARDAN HAZIRLANAN JELLERĠN ANTĠOKSĠDAN KAPASĠTELERĠNĠN BELĠRLENMESĠ SĠYAH VE YEġĠL ÇAYLARDAN HAZIRLANAN JELLERĠN ANTĠOKSĠDAN KAPASĠTELERĠNĠN BELĠRLENMESĠ GülĢah Gedik A. M. Yılmaz, G. Biçim, A. S. Yalçın Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Farmasötik Teknoloji A.D.

Detaylı

ÖZEL GIDALAR TEKNOLOJİSİ 2011-2012 BAHAR DÖNEMİ. Öğr. Gör. Ayşem Batur

ÖZEL GIDALAR TEKNOLOJİSİ 2011-2012 BAHAR DÖNEMİ. Öğr. Gör. Ayşem Batur ÖZEL GIDALAR TEKNOLOJİSİ 2011-2012 BAHAR DÖNEMİ Öğr. Gör. Ayşem Batur 1. TANIMI Theacea familyasının Camellia sinensis (L) O. Kuntze (Thea sinensis L.) türüne giren kültür bitkileri üzerindeki genç sürgünlerin

Detaylı

Solunum. Solunum ve odunsu bitkilerin büyümesi arasında yüksek bir korelasyon bulunmaktadır (Kozlowski ve Pallardy, 1997).

Solunum. Solunum ve odunsu bitkilerin büyümesi arasında yüksek bir korelasyon bulunmaktadır (Kozlowski ve Pallardy, 1997). SOLUNUM Solunum Solunum, canlı hücrelerdeki organik maddelerin oksidasyonuyla, enerjinin açığa çıkarılması olayı olarak tanımlanır. Açığa çıkan enerji, kimyasal enerji (ATP) olarak depolanır. Solunum ürünleri,

Detaylı

Bitkide Fosfor. Aktif alım açısından bitki tür ve çeşitleri arasında farklılıklar vardır

Bitkide Fosfor. Aktif alım açısından bitki tür ve çeşitleri arasında farklılıklar vardır Fosfor alımı ve taşınımı Kök hücreleri ve > Bitkide Fosfor ksilem özsuyunun P kapsamı > toprak çözeltisinin P kapsamı (100-1000 kat) P alımı aktif alım şeklinde gerçekleşir Aktif alım açısından bitki tür

Detaylı

Toplama Standardı ve Fermantasyon Zamanında ki Farklılıklardan Kaynaklanan Siyah Çay Kalitesindeki Değişimler

Toplama Standardı ve Fermantasyon Zamanında ki Farklılıklardan Kaynaklanan Siyah Çay Kalitesindeki Değişimler Toplama Standardı ve Fermantasyon Zamanında ki Farklılıklardan Kaynaklanan Siyah Çay Kalitesindeki Değişimler P. Okinda Owuor & Martin Obanda Kenya Çay Araştırma Kurumu PO Box 820, Kericho, KENYA ( Kabul

Detaylı

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Bölümü Çanakkale

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Bölümü Çanakkale Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Bölümü Çanakkale Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü, 5. Ulusal Atatürk Bitki Çay ve Besleme Bahçe Kültürleri ve Gübre

Detaylı

Hücrelerde gerçekleşen yapım, yıkım ve dönüşüm olaylarının bütününe metabolizma denir.

Hücrelerde gerçekleşen yapım, yıkım ve dönüşüm olaylarının bütününe metabolizma denir. METABOLİZMA ve ENZİMLER METABOLİZMA Hücrelerde gerçekleşen yapım, yıkım ve dönüşüm olaylarının bütününe metabolizma denir. A. ÖZÜMLEME (ANABOLİZMA) Metabolizmanın yapım reaksiyonlarıdır. Bu tür olaylara

Detaylı

ÇEVRE MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ 0010020036 KODLU TEMEL ĠġLEMLER-1 LABORATUVAR DERSĠ DENEY FÖYÜ

ÇEVRE MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ 0010020036 KODLU TEMEL ĠġLEMLER-1 LABORATUVAR DERSĠ DENEY FÖYÜ DENEY NO: 5 HAVAANDIRMA ÇEVRE MÜHENDĠSĠĞĠ BÖÜMÜ Çevre Mühendisi atmosfer şartlarında suda çözünmüş oksijen ile yakından ilgilidir. Çözünmüş oksijen (Ç.O) su içinde çözünmüş halde bulunan oksijen konsantrasyonu

Detaylı

SÜTÜN BİLEŞİMİ ve BESİN DEĞERİ

SÜTÜN BİLEŞİMİ ve BESİN DEĞERİ SÜTÜN BİLEŞİMİ ve BESİN DEĞERİ Prof. Dr. Metin ATAMER Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Süt Teknolojisi Bölümü Aralık 2006 ANKARA Sütün Tanımı ve Genel Nitelikleri Süt; dişi memeli hayvanların, doğumundan

Detaylı

Özel Formülasyon DAHA İYİ DAHA DÜŞÜK MALIYETLE DAHA SAĞLIKLI SÜRÜLER VE DAHA FAZLA YUMURTA IÇIN AGRALYX!

Özel Formülasyon DAHA İYİ DAHA DÜŞÜK MALIYETLE DAHA SAĞLIKLI SÜRÜLER VE DAHA FAZLA YUMURTA IÇIN AGRALYX! Özel Formülasyon DAHA İYİ Yumurta Verimi Kabuk Kalitesi Yemden Yararlanma Karaciğer Sağlığı Bağırsak Sağlığı Bağışıklık Karlılık DAHA DÜŞÜK MALIYETLE DAHA SAĞLIKLI SÜRÜLER VE DAHA FAZLA YUMURTA IÇIN AGRALYX!

Detaylı

ÜZÜM TANESİNİN GELİŞİMİ VE YAPISI

ÜZÜM TANESİNİN GELİŞİMİ VE YAPISI ÜZÜM TANESİNİN GELİŞİMİ VE YAPISI Tane sapı Sap çukuru Tane Ekzokarp Mezokarp Endokarp Çekirdek Üzüm tanesinin büyüme dönemleri, renk ve kimyasal değişime göre incelenebilir. Üzüm tanesindeki yeşil rengin

Detaylı

DAHA İYİ ÖZEL FORMÜLASYON. Yumurta Verim Kabuk Kalitesi Yemden Yararlanma Karaciğer Sağlığı Bağırsak Sağlığı Bağışıklık Karlılık

DAHA İYİ ÖZEL FORMÜLASYON. Yumurta Verim Kabuk Kalitesi Yemden Yararlanma Karaciğer Sağlığı Bağırsak Sağlığı Bağışıklık Karlılık ÖZEL FORMÜLASYON DAHA İYİ Yumurta Verim Kabuk Kalitesi Yemden Yararlanma Karaciğer Sağlığı Bağırsak Sağlığı Bağışıklık Karlılık DAHA DÜŞÜK MALİYETLE DAHA SAĞLIKLI SÜRÜLER VE DAHA FAZLA YUMURTA İÇİN AGRALYX

Detaylı

ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ/İSTASYONLARI MÜDÜRLÜKLERİ DÖNER SERMAYE İŞLETMELERİ 2014 YILI BİRİM FİYAT LİSTESİ. 1 ph 14,00. 2 Elektriksel İletkenlik 14,00

ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ/İSTASYONLARI MÜDÜRLÜKLERİ DÖNER SERMAYE İŞLETMELERİ 2014 YILI BİRİM FİYAT LİSTESİ. 1 ph 14,00. 2 Elektriksel İletkenlik 14,00 ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ/İSTASYONLARI MÜDÜRLÜKLERİ DÖNER SERMAYE İŞLETMELERİ 2014 YILI BİRİM FİYAT LİSTESİ Sıra No: SULAMA SUYU ANALİZLERİ: 2014 FİYATI 1 ph 14,00 2 Elektriksel İletkenlik 14,00 3 Sodyum (Na)

Detaylı

TOPRAK TOPRAK TEKSTÜRÜ (BÜNYESİ)

TOPRAK TOPRAK TEKSTÜRÜ (BÜNYESİ) TOPRAK Toprak esas itibarı ile uzun yılların ürünü olan, kayaların ve organik maddelerin türlü çaptaki ayrışma ürünlerinden meydana gelen, içinde geniş bir canlılar âlemini barındırarak bitkilere durak

Detaylı

Çayın İşlenmesi Süresince Genomik Yapıdaki Dinamik Dengenin Bir Göstergesi Olarak Biyokimyasal Analizler

Çayın İşlenmesi Süresince Genomik Yapıdaki Dinamik Dengenin Bir Göstergesi Olarak Biyokimyasal Analizler Çayın İşlenmesi Süresince Genomik Yapıdaki Dinamik Dengenin Bir Göstergesi Olarak Biyokimyasal Analizler Pradip K. Mahanta Çay Araştırma Kurumu, Tocklai Deneme İstasyonu, Biyokimya Bölümü Jorhat 785 008,

Detaylı

ÇAYDAN KATMA DEĞERİ YÜKSEK YENİ ÜRÜNLER GELİŞTİRİLMESİ

ÇAYDAN KATMA DEĞERİ YÜKSEK YENİ ÜRÜNLER GELİŞTİRİLMESİ ÇAYDAN KATMA DEĞERİ YÜKSEK YENİ ÜRÜNLER GELİŞTİRİLMESİ MAM Gıda Enstitüsü Dr. Sena Saklar Ayyıldız 05.10.2016 Türkiye 12. Gıda Kongresi Edirne Projenin Amacı Türkiye çay üreticisi ülke olmakla birlikte,

Detaylı

BARTIN ÜNİVERSİTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MALZEME LABORATUVARI-I DERSİ OKSİTLİ BAKIR CEVHERİNİN LİÇİ DENEYİ DENEYİN AMACI: Uygun

BARTIN ÜNİVERSİTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MALZEME LABORATUVARI-I DERSİ OKSİTLİ BAKIR CEVHERİNİN LİÇİ DENEYİ DENEYİN AMACI: Uygun BARTIN ÜNİVERSİTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MALZEME LABORATUVARI-I DERSİ OKSİTLİ BAKIR CEVHERİNİN LİÇİ DENEYİ DENEYİN AMACI: Uygun bir reaktif kullanarak oksitli bakır cevherindeki bakırı

Detaylı

KİMYASAL VE FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ SEBEBİYLE MİKROBİYEL GELİŞMEYE EN UYGUN, DOLAYISIYLA BOZULMAYA EN YATKIN, GIDALARDAN BİRİDİR.

KİMYASAL VE FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ SEBEBİYLE MİKROBİYEL GELİŞMEYE EN UYGUN, DOLAYISIYLA BOZULMAYA EN YATKIN, GIDALARDAN BİRİDİR. KIRMIZI ETLER KİMYASAL VE FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ SEBEBİYLE MİKROBİYEL GELİŞMEYE EN UYGUN, DOLAYISIYLA BOZULMAYA EN YATKIN, GIDALARDAN BİRİDİR. ETTEKİ ENZİMLER VE MİKROBİYEL AKTİVİTE BOZULMANIN BAŞLANGICIDIR.

Detaylı

T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ ECZACILIK FAKÜLTESİ YEŞİL ÇAY VE ETKİLERİ. Hazırlayan Hilal KESLER. Danışman Yrd. Doç. Dr. Behzat ÇİMEN

T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ ECZACILIK FAKÜLTESİ YEŞİL ÇAY VE ETKİLERİ. Hazırlayan Hilal KESLER. Danışman Yrd. Doç. Dr. Behzat ÇİMEN i T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ ECZACILIK FAKÜLTESİ YEŞİL ÇAY VE ETKİLERİ Hazırlayan Hilal KESLER Danışman Yrd. Doç. Dr. Behzat ÇİMEN Eczacılık Fakültesi Bitirme Ödevi Nisan 2012 KAYSERİ ii T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ

Detaylı

Birinci derece (n=1) reaksiyonlar

Birinci derece (n=1) reaksiyonlar Birinci derece (n=1) reaksiyonlar Eğer (A B) reaksiyonunun hızı, reaksiyona giren ya da oluşan ürünlerden birisinin konsantrasyonunun birinci kuvvetine bağlı ise, bu tip reaksiyonlara birinci dereceden

Detaylı

YAĞ HAMMADDELERİ VE YAĞLI TOHUMLARA DEĞER BİÇİLMESİ

YAĞ HAMMADDELERİ VE YAĞLI TOHUMLARA DEĞER BİÇİLMESİ YAĞ HAMMADDELERİ VE YAĞLI TOHUMLARA DEĞER BİÇİLMESİ Yağ Hammaddeleri İklim ve toprak koşullarının uygun olması nedeni ile ülkemizde ayçiçeği, pamuk tohumu (çiğit), susam, haşhaş, kanola (kolza), keten,

Detaylı

ÇAY DEMİNİN BİLEŞİMİNE ETKİLİ BAZI FAKTÖRLER ÜZERİNDE ARAŞTIRMA

ÇAY DEMİNİN BİLEŞİMİNE ETKİLİ BAZI FAKTÖRLER ÜZERİNDE ARAŞTIRMA ÇAY DEMİNİN BİLEŞİMİNE ETKİLİ BAZI FAKTÖRLER ÜZERİNDE ARAŞTIRMA ÖZET Bu araştırmada çay deminin bileşimi üzerine demliğe konulan kuru çay miktarı, demleme süresi ve kuru çay kalitesinin etkileri üzerinde

Detaylı

DİSTİLEX NANO TEKNOLOJİ ÜRÜNLERİ

DİSTİLEX NANO TEKNOLOJİ ÜRÜNLERİ DİSTİLEX NANO TEKNOLOJİ ÜRÜNLERİ Distilex tesislerinde; bitki ve meyve özütleri uygun yöntem ve ileri teknoloji ile elde edilerek gıda, ilaç, kozmetik, kimya, insan sağlığında gıda takviye ürünleri, hayvan

Detaylı

FERMENTASYON. Bir maddenin bakteriler, mantarlarve diğer mikroorganizmalar aracılığıyla, genellikle ısı vererek ve köpürerek

FERMENTASYON. Bir maddenin bakteriler, mantarlarve diğer mikroorganizmalar aracılığıyla, genellikle ısı vererek ve köpürerek FERMENTASYON Bir maddenin bakteriler, mantarlarve diğer mikroorganizmalar aracılığıyla, genellikle ısı vererek ve köpürerek kimyasal olarak çürümesi olayıdır Fermantasyon anaerobik şartlarda, glikoliz

Detaylı

TĠCARĠ OLARAK PĠYASADA SATILAN TÜRK VE YABANCI KÖKENLĠ ÇAYLARIN BAZI FENOLĠK MADDE VE KAFEĠN ĠÇERĠKLERĠNĠN BELĠRLENMESĠ

TĠCARĠ OLARAK PĠYASADA SATILAN TÜRK VE YABANCI KÖKENLĠ ÇAYLARIN BAZI FENOLĠK MADDE VE KAFEĠN ĠÇERĠKLERĠNĠN BELĠRLENMESĠ ATATÜRK ÇAY VE BAHÇE KÜLTÜRLERĠ ARAġTIRMA ENSTĠTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ TĠCARĠ OLARAK PĠYASADA SATILAN TÜRK VE YABANCI KÖKENLĠ ÇAYLARIN BAZI FENOLĠK MADDE VE KAFEĠN ĠÇERĠKLERĠNĠN BELĠRLENMESĠ NESRĠN SAĞLAM Gıda

Detaylı

PEYNİR ALTI SUYU VE YOĞURT SUYUNDA Zn Ve TOPLAM ANTİOKSİDAN KAPASİTESİ TAYİNİ DANIŞMANLAR. 29 Haziran-08 Temmuz MALATYA

PEYNİR ALTI SUYU VE YOĞURT SUYUNDA Zn Ve TOPLAM ANTİOKSİDAN KAPASİTESİ TAYİNİ DANIŞMANLAR. 29 Haziran-08 Temmuz MALATYA TÜBİTAK -BİDEB Kimya Lisans Öğrencileri Kimyagerlik, Kimya Öğretmenliği, Kimya Mühendisliği- Biyomühendislik Araştırma Projesi Eğitimi Çalıştayı KİMYA-3 (ÇALIŞTAY 2012) PEYNİR ALTI SUYU VE YOĞURT SUYUNDA

Detaylı

Renk Maddeleri. Meyve ve sebzelerde bulunan başlıca renk maddeleri: klorofil, antosiyanin, karotenoidler, betalaindir.

Renk Maddeleri. Meyve ve sebzelerde bulunan başlıca renk maddeleri: klorofil, antosiyanin, karotenoidler, betalaindir. Renk Maddeleri Meyve ve sebzelerde bulunan başlıca renk maddeleri: klorofil, antosiyanin, karotenoidler, betalaindir. Klorofiller Klorofil, yüksek bitkilerde fotosentezin gerçekleştiği yeşil renkli pigmenti

Detaylı

METABOLİK DEĞİŞİKLİKLER VE FİZİKSEL PERFORMANS

METABOLİK DEĞİŞİKLİKLER VE FİZİKSEL PERFORMANS METABOLİK DEĞİŞİKLİKLER VE FİZİKSEL PERFORMANS Aerobik Antrenmanlar Sonucu Kasta Oluşan Adaptasyonlar Miyoglobin Miktarında oluşan Değişiklikler Hayvan deneylerinden elde edilen sonuçlar dayanıklılık antrenmanları

Detaylı

DEMLEME METODU, DEMLEME SÜRESİ, LİMON VE BAL İLAVESİNİN SİYAH ÇAYIN TOPLAM FENOLİK MİKTARI VE ANTİOKSİDAN AKTİVİTESİ ÜZERİNE ETKİSİ

DEMLEME METODU, DEMLEME SÜRESİ, LİMON VE BAL İLAVESİNİN SİYAH ÇAYIN TOPLAM FENOLİK MİKTARI VE ANTİOKSİDAN AKTİVİTESİ ÜZERİNE ETKİSİ DEMLEME METODU, DEMLEME SÜRESİ, LİMON VE BAL İLAVESİNİN SİYAH ÇAYIN TOPLAM FENOLİK MİKTARI VE ANTİOKSİDAN AKTİVİTESİ ÜZERİNE ETKİSİ Maide Havva Kayır, Özlem Güçlü Üstündağ Yeditepe Üniversitesi, Gıda Mühendisliği

Detaylı

Anahtar kelimeler: Hicaznar, potasyum, sogukta muhafaza, kalite

Anahtar kelimeler: Hicaznar, potasyum, sogukta muhafaza, kalite VII. Bahçe Ürünlerinde Muhafaza ve Pazarlama Sempozyumu, 4-7 Ekim 216 ISSN: 2148-36 Yıl /Year: 217 Cilt(Sayı)/Vol.(Issue): 1(Özel) Sayfa/Page: 78-85 Araştırma Makalesi Research Article 1Alata Bahçe Kulturleri

Detaylı

ZBB306 KODLU SÜS BİTKİLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ DERSİ NOTLARI. Doç.Dr. Soner KAZAZ

ZBB306 KODLU SÜS BİTKİLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ DERSİ NOTLARI. Doç.Dr. Soner KAZAZ ZBB306 KODLU SÜS BİTKİLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ DERSİ NOTLARI Doç.Dr. Soner KAZAZ Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü 06110-Ankara skazaz@ankara.edu.tr GERBERA YETİŞTİRİCİLİĞİ-1 Anavatanı

Detaylı

YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI. 9. Sınıf

YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI. 9. Sınıf YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI 9. Sınıf DOĞRU YANLIŞ SORULARI Nitel gözlemlerin güvenilirliği nicel gözlemlerden fazladır. Ökaryot hücrelerde kalıtım materyali çekirdek içinde bulunur. Ototrof beslenen canlılar

Detaylı

Sağlıklı, lezzetli, pratik

Sağlıklı, lezzetli, pratik Daldır ve karıştır Kalem çayınızı ambalajından çıkartıp, TEASTİR logosundan tutarak bir bardak kaynamış suya daldırıp, 1-2 dakika kaşığa gerek duymadan, dilerseniz şeker ekleyerek karıştırın. Özel dizayn

Detaylı

Kullanım Yerleri. İnsan beslenmesinde kullanılır. Şekerin hammadesidir. Küspesi hayvan yemi olarak kullanılır. İspirto elde edilir

Kullanım Yerleri. İnsan beslenmesinde kullanılır. Şekerin hammadesidir. Küspesi hayvan yemi olarak kullanılır. İspirto elde edilir ŞEKER PANCARI Kullanım Yerleri İnsan beslenmesinde kullanılır. Şekerin hammadesidir. Küspesi hayvan yemi olarak kullanılır. İspirto elde edilir Orijini Şeker pancarının yabanisi olarak Beta maritima gösterilmektedir.

Detaylı

Arı Ürünlerinin Antioksidan Özellikleri ve Biyoyararlılığı

Arı Ürünlerinin Antioksidan Özellikleri ve Biyoyararlılığı BAL VE DİĞER ARI ÜRÜNLERİ İLE SAĞLIKLI YAŞAM PLATFORMU 5 Temmuz 2012 İstanbul Arı Ürünlerinin Antioksidan Özellikleri ve Biyoyararlılığı Prof.Dr. Dilek BOYACIOĞLU İTÜ Gıda Mühendisliği Bölüm Başkanı Bal

Detaylı

KAFEİN. HAZIRLAYANLAR Harun ÇOBAN Murat ALTINKAYA Soner SARUHAN

KAFEİN. HAZIRLAYANLAR Harun ÇOBAN Murat ALTINKAYA Soner SARUHAN KAFEİN HAZIRLAYANLAR Harun ÇOBAN Murat ALTINKAYA Soner SARUHAN KAFEİN NEDİR? Önemli fizyolojik etkileri olan alkoloid grubunun azotlu organik bir bileşiğidir. Kimyasal ismi trimethylxanthine dir ve formülü

Detaylı

Ceviz Fidanı-Ağacı İklim ve Toprak İstekleri

Ceviz Fidanı-Ağacı İklim ve Toprak İstekleri Yavuz-1 CEVİZ (KR-2) Ceviz yetişen tüm bölgelerde yetişir. Özellikle geç donların görüldüğü yerlerde yetiştirilmesi tavsiye edilir. Verimsiz bir çeşittir. Nisbi Periyodisite görülür. Meyvesi oval şekilli

Detaylı

DÜŞÜK SICAKLIK STRESİ

DÜŞÜK SICAKLIK STRESİ DÜŞÜK SICAKLIK STRESİ Düşük sıcaklık stresi iki kısımda incelenir. Üşüme Stresi Donma stresi Düşük sıcaklık bitkilerde nekrozis, solma, doku yıkımı, esmerleşme, büyüme azalışı ve çimlenme düşüşü gibi etkiler

Detaylı

Farklı. bir tat Farklı. bir kültür... T u r k i s h T e a & D iif s z a n i F la v o u r D iiis z s n t C u ltu ıe...!

Farklı. bir tat Farklı. bir kültür... T u r k i s h T e a & D iif s z a n i F la v o u r D iiis z s n t C u ltu ıe...! Farklı bir tat Farklı bir kültür... R ize T ic a re t B o rsası w w w.r tb.o r g.t r T u r k i s h T e a & D iif s z a n i F la v o u r D iiis z s n t C u ltu ıe...! Serüveni Tarihi MÖ. 2.700 yıllara dayanan

Detaylı

zeytinist

zeytinist 1 T.C. BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ EDREMİT MESLEK YÜKSEKOKULU Zeytincilik ve Zeytin İşleme Teknolojisi Programı Öğr. Gör. Mücahit KIVRAK 0 505 772 44 46 kivrak@gmail.com www.mucahitkivrak.com.tr 2 3 AROMALI

Detaylı

Stres Koşulları ve Bitkilerin Tepkisi

Stres Koşulları ve Bitkilerin Tepkisi Stres Koşulları ve Bitkilerin Tepkisi Stres nedir? Olumsuz koşullara karşı canlıların vermiş oldukları tepkiye stres denir. Olumsuz çevre koşulları bitkilerde strese neden olur. «Biyolojik Stres»: Yetişme

Detaylı

Yalçın AKI Ferhat SERTKAYA

Yalçın AKI Ferhat SERTKAYA Yalçın AKI Ferhat SERTKAYA Yer fıstığı baklagiller familyasından, tek yıllık ve değerli bir yağ bitkisidir. Yerfıstığı, meyvelerini toprak altında meydana getirmesiyle diğer bitkilerden farklılık gösterir.

Detaylı

Çayın Kalitesi ve Piyasa Fiyatının NIR ile Değerlendirilmesi

Çayın Kalitesi ve Piyasa Fiyatının NIR ile Değerlendirilmesi Çayın Kalitesi ve Piyasa Fiyatının NIR ile Değerlendirilmesi Shou-He Yan Catholique de Louvain Üniversitesi (UCL), Gıda Biyokimyası Bölümü (BNUT) Croix du Sud 2/8, 1348 Louvain La-Neuve, Belçika. Vol.

Detaylı

ÖZET. Yüksek Lisans Tezi. Đmge Đ. TOKBAY. Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı

ÖZET. Yüksek Lisans Tezi. Đmge Đ. TOKBAY. Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı iii ÖZET Yüksek Lisans Tezi AYDIN EKOLOJĐK KOŞULLARINDA FARKLI EKĐM ZAMANI VE SIRA ARALIĞININ ÇEMEN (Trigonella foenum-graecum L.) ĐN VERĐM VE KALĐTE ÖZELLĐKLERĐNE ETKĐSĐ Đmge Đ. TOKBAY Adnan Menderes

Detaylı

ŞEFTALİ PULPUNUN SAKLANMASI ESNASINDA RENK DEĞİŞİMLERİ VE AMİNOASİT KAYIPLARI

ŞEFTALİ PULPUNUN SAKLANMASI ESNASINDA RENK DEĞİŞİMLERİ VE AMİNOASİT KAYIPLARI 1 ŞEFTALİ PULPUNUN SAKLANMASI ESNASINDA RENK DEĞİŞİMLERİ VE AMİNOASİT KAYIPLARI Filiz KAR*, F. Naime ARSLANOĞLU *Fırat Üniversitesi Mühendislik Fak. Kimya Müh Bölümü, Elazığ ÖZET Şeftali pulpunun enzimatik

Detaylı

OTEKOLOJİ TOPRAK FAKTÖRLERİ

OTEKOLOJİ TOPRAK FAKTÖRLERİ OTEKOLOJİ TOPRAK FAKTÖRLERİ - Kayaların ayrışması + organik maddeler - Su ve hava içerir - Bitki ve hayvanlar barındırır - Mineral maddeler TOPRAKLARI OLUŞTURAN ANA MATERYAL TİPLERİ - Toprak tipi-ana materyalin

Detaylı

YÜKSEK PERFORMANSLI SIVI KROMATOGRAFİSİ (YPSK) HIGH-PERFORMANCE LIQUID CHROMATOGRAPHY (HPLC)

YÜKSEK PERFORMANSLI SIVI KROMATOGRAFİSİ (YPSK) HIGH-PERFORMANCE LIQUID CHROMATOGRAPHY (HPLC) YÜKSEK PERFORMANSLI SIVI KROMATOGRAFİSİ (YPSK) HIGH-PERFORMANCE LIQUID CHROMATOGRAPHY (HPLC) 1 Kromatografi nedir? Kromatografi, karışımlardaki çeşitli maddeleri birbirinden ayırmaya ve böylece kalitatif

Detaylı

SERA TASARIMI ve İKLİMLENDİRME. Cengiz TÜRKAY Ziraat Yüksek Mühendisi. Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Erdemli-Mersin 12 Ekim 2012

SERA TASARIMI ve İKLİMLENDİRME. Cengiz TÜRKAY Ziraat Yüksek Mühendisi. Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Erdemli-Mersin 12 Ekim 2012 SERA TASARIMI ve İKLİMLENDİRME Cengiz TÜRKAY Ziraat Yüksek Mühendisi Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Erdemli-Mersin 12 Ekim 2012 Sera nedir? Bitki büyüme ve gelişmesi için gerekli iklim etmenlerinin

Detaylı

BALIKLARDA SİNDİRİM VE SİNDİRİM ENZİMLERİ. İlyas KUTLU Kimyager Su Ürünleri Sağlığı Bölümü. vücudun biyokimyasal süreçlerinin etkin bir şekilde

BALIKLARDA SİNDİRİM VE SİNDİRİM ENZİMLERİ. İlyas KUTLU Kimyager Su Ürünleri Sağlığı Bölümü. vücudun biyokimyasal süreçlerinin etkin bir şekilde BALIKLARDA SİNDİRİM VE SİNDİRİM ENZİMLERİ İlyas KUTLU Kimyager Su Ürünleri Sağlığı Bölümü Proteinler, yağlar ve karbohidratlar balıklar amino asitlerin dengeli bir karışımına gereksinim tarafından enerji

Detaylı

UYGULAMA NOTU. HPLC ile Gıda Ürünlerinde Fenolik Bileşen Analizi. Yüksek Performanslı Sıvı Kromatografi HAZIRLAYAN

UYGULAMA NOTU. HPLC ile Gıda Ürünlerinde Fenolik Bileşen Analizi. Yüksek Performanslı Sıvı Kromatografi HAZIRLAYAN UYGULAMA NOTU Yüksek Performanslı Sıvı Kromatografi L018 HPLC ile Gıda Ürünlerinde Fenolik Bileşen Analizi HAZIRLAYAN Uzm. Kim. Ozan Halisçelik ve Kim. Ömer H. Turmuş Ant Teknik Cihazlar Ltd. Şti. KONU:

Detaylı

Solunumda organik bileşikler karbondioksite yükseltgenir ve absorbe edilen oksijen ise suya indirgenir.

Solunumda organik bileşikler karbondioksite yükseltgenir ve absorbe edilen oksijen ise suya indirgenir. Solunum bütün aktif hücrelerde oksijenin absorbe edilmesi ve buna eşdeğer miktarda karbondioksitin salınması şeklinde sürekli olarak devam eden bir prosestir. Solunumda organik bileşikler karbondioksite

Detaylı

Şeker Kamışı Sugarcane (Saccharum officinarum L.)

Şeker Kamışı Sugarcane (Saccharum officinarum L.) Şeker Kamışı Sugarcane (Saccharum officinarum L.) 1 Önemi, Kökeni ve Tarihçesi 1850 li yılara kadar dünya şeker üretiminin tamamı şeker kamışından elde edilmekteydi. Günümüzde ise (2010 yılı istatistiklerine

Detaylı

AHUDUDUNUN TOPRAK İSTEKLERİ VE GÜBRELENMESİ

AHUDUDUNUN TOPRAK İSTEKLERİ VE GÜBRELENMESİ AHUDUDUNUN TOPRAK İSTEKLERİ VE GÜBRELENMESİ Yrd. Doç. Dr. Mehmet ZENGİN AHUDUDU Ahududu, üzümsü meyveler grubundandır. Ahududu, yurdumuzda son birkaç yıldır ticari amaçla yetiştirilmektedir. Taze tüketildikleri

Detaylı

Püskürtmeli Kurutma. Püskürtmeli Kurutma. Gıda Analiz Teknikleri Bahar

Püskürtmeli Kurutma. Püskürtmeli Kurutma. Gıda Analiz Teknikleri Bahar Gıda Analiz Teknikleri 2017-18 Bahar Püskürtmeli Kurutma Kurutma gıdaların korunmasında kullanılan en eski ve en yaygın kullanılan Öğr. Gör. Merve metotlardan birisidir. Kurutma ile gıdanın içeriğindeki

Detaylı

FENOLİK MADDELER (Resveratrol)

FENOLİK MADDELER (Resveratrol) FENOLİK MADDELER (Resveratrol) Fenolik madde nedir? Fenolik bileşikler ve daha yaygın olarak kullanılan ismi ile polifenoller benzen halkası içeren maddelerdir. Fenollerin en basit bileşikleri bir adet

Detaylı

Rumen Kondisyoneri DAHA İYİ BY-PASS PROTEİN ÜRETİMİNİ VE ENERJİ ÇEVRİMİNİ ARTTIRMAK, RUMEN METABOLİZMASINI DÜZENLEMEK İÇİN PRONEL

Rumen Kondisyoneri DAHA İYİ BY-PASS PROTEİN ÜRETİMİNİ VE ENERJİ ÇEVRİMİNİ ARTTIRMAK, RUMEN METABOLİZMASINI DÜZENLEMEK İÇİN PRONEL Rumen Kondisyoneri DAHA İYİ Protein Değerlendirilmesi Enerji Kullanımı Süt Kalitesi Karaciğer Fonksiyonları Döl Verimi Karlılık BY-PASS PROTEİN ÜRETİMİNİ VE ENERJİ ÇEVRİMİNİ ARTTIRMAK, RUMEN METABOLİZMASINI

Detaylı

Bitkilerde C3, C4 ve CAM Mekanizmaları, Farkları ve Üstünlükleri

Bitkilerde C3, C4 ve CAM Mekanizmaları, Farkları ve Üstünlükleri Bitkilerde C3, C4 ve CAM Mekanizmaları, Farkları ve Üstünlükleri Bitkilerde C3 Yolu Calvin döngüsünün ilk tanımlanabilir ürünü 3-C lu PGA molekülü olduğu için bu metabolik yol C 3 yolu olarak adlandırılır.

Detaylı

PÜSKÜRTEREK KURUTMA YÖNTEMİ İLE BALIN BİYOAKTİF BİLEŞENLERİNİN KORUNARAK TOZ HALİNE GETİRİLME İMKANLARININ ARAŞTIRILMASI

PÜSKÜRTEREK KURUTMA YÖNTEMİ İLE BALIN BİYOAKTİF BİLEŞENLERİNİN KORUNARAK TOZ HALİNE GETİRİLME İMKANLARININ ARAŞTIRILMASI PÜSKÜRTEREK KURUTMA YÖNTEMİ İLE BALIN BİYOAKTİF BİLEŞENLERİNİN KORUNARAK TOZ HALİNE GETİRİLME İMKANLARININ ARAŞTIRILMASI Ceren MUTLU *, Mustafa ERBAŞ T.C. Akdeniz Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Gıda

Detaylı

SIKÇA KARŞILAŞILAN HİLELER VE SAPTAMA YÖNTEMLERİ

SIKÇA KARŞILAŞILAN HİLELER VE SAPTAMA YÖNTEMLERİ SIKÇA KARŞILAŞILAN HİLELER VE SAPTAMA YÖNTEMLERİ Doğada yeterli ve dengeli beslenmenin gerektirdiği ögelerin tümünü amaca uygun biçimde içeren ve her yaştaki insanın beslenme kaynağı olarak kullanılabilecek

Detaylı

Kazdağları/Edremit Ormanlık Alanlarında 137 Cs Kaynaklı Gama Doz Hızı Tahmini

Kazdağları/Edremit Ormanlık Alanlarında 137 Cs Kaynaklı Gama Doz Hızı Tahmini Kazdağları/Edremit Ormanlık Alanlarında 137 Cs Kaynaklı Gama Doz Hızı Tahmini Rukiye Çakır 1 ve Özlem Karadeniz 2 1 Dokuz Eylül Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Medikal Fizik Anabilim Dalı, İzmir;

Detaylı

Çayın Aromasını Değerlendirmek İçin Elektronik Koku Alma (E-Burun)

Çayın Aromasını Değerlendirmek İçin Elektronik Koku Alma (E-Burun) Çayın Aromasını Değerlendirmek İçin Elektronik Koku Alma (E-Burun) Bir elektronik burun sistemi, öncelikle dört fonksiyonel üniteye bağlıdır ki bunlar; Elektronik koku alma, bir dizi sensör kullanılarak

Detaylı

PETROKİMYA KOMPLEKSİ ARITMA ÇAMURLARININ EKSTRAKSİYONU

PETROKİMYA KOMPLEKSİ ARITMA ÇAMURLARININ EKSTRAKSİYONU PETROKİMYA KOMPLEKSİ ARITMA ÇAMURLARININ EKSTRAKSİYONU T. GÜNGÖREN 1, H. MADENOĞLU 1, M. SERT 1, İ.H. METECAN 2, S. ERDEM 1, L. BALLİCE 1, M. YÜKSEL 1, M. SAĞLAM 1 1 Ege Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi,

Detaylı

Toplam Kateşin ve Fraksiyonları Temeli Üzerinde {Camellia sinensis (L) O. Kuntze} UPASI Çay Klonlarının Genetik Farklılığı

Toplam Kateşin ve Fraksiyonları Temeli Üzerinde {Camellia sinensis (L) O. Kuntze} UPASI Çay Klonlarının Genetik Farklılığı Toplam Kateşin ve Fraksiyonları Temeli Üzerinde {Camellia sinensis (L) O. Kuntze} UPASI Çay Klonlarının Genetik Farklılığı M.Saravanan, K.M. Maria John, R.Raj Kumar, P.K. Pius, R.Sasikumar Bitki Fizyolojisi

Detaylı

OKSİJENLİ SOLUNUM

OKSİJENLİ SOLUNUM 1 ----------------------- OKSİJENLİ SOLUNUM ----------------------- **Oksijenli solunum (aerobik): Besinlerin, oksijen yardımıyla parçalanarak, ATP sentezlenmesine oksijenli solunum denir. Enzim C 6 H

Detaylı

GDM 402 YAĞ TEKNOLOJİSİ. Prof. Dr. Aziz TEKİN

GDM 402 YAĞ TEKNOLOJİSİ. Prof. Dr. Aziz TEKİN GDM 402 YAĞ TEKNOLOJİSİ Prof. Dr. Aziz TEKİN GİRİŞ Yağ ve yağ çözücülerde çözünen bileşiklerin genel adı lipid dir. Büyük oranlarda yağ asitlerinden oluşmuşlardır. Bu kapsama; trigliseritler, yağ asitleri,

Detaylı

ÖĞRENME ALANI : CANLILAR VE HAYAT ÜNİTE 6 : CANLILAR VE ENERJİ İLİŞKİLERİ

ÖĞRENME ALANI : CANLILAR VE HAYAT ÜNİTE 6 : CANLILAR VE ENERJİ İLİŞKİLERİ ÖĞRENME ALANI : CANLILAR VE HAYAT ÜNİTE 6 : CANLILAR VE ENERJİ İLİŞKİLERİ B FOTOSENTEZ : 1 Güneş Enerjisinin Dönüştürülüp Depolanması 2 Fotosentez Olayı (Karbondioksit Özümlemesi) 3 Fotosentez Hızını Etkileyen

Detaylı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DÖNEM PROJESİ İMAR ÖZELLİKLERİNİN TAŞINMAZ DEĞERLERİNE ETKİLERİ. Yeliz GÜNAYDIN

ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DÖNEM PROJESİ İMAR ÖZELLİKLERİNİN TAŞINMAZ DEĞERLERİNE ETKİLERİ. Yeliz GÜNAYDIN ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DÖNEM PROJESİ İMAR ÖZELLİKLERİNİN TAŞINMAZ DEĞERLERİNE ETKİLERİ Yeliz GÜNAYDIN TAŞINMAZ GELİŞTİRME ANABİLİM DALI ANKARA 2012 Her hakkı saklıdır ÖZET Dönem Projesi

Detaylı

Alkoller, Eterler ve Tiyoller

Alkoller, Eterler ve Tiyoller Alkoller, Eterler ve Tiyoller Alkoller (R- OH) Alkoller, OH (hidroksil) fonksiyonel grubu taşıyan organik bileşiklerdir (alkil veya aril grubuna bağlı hidroksil) Metanol (CH 3 OH) en basit alkoldür Chemistry,

Detaylı

GIDA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ANALİZ VE ENDÜSTRİYEL HİZMETLER DÖNER SERMAYE LİSTESİ

GIDA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ANALİZ VE ENDÜSTRİYEL HİZMETLER DÖNER SERMAYE LİSTESİ T.C. ADANA BİLİM VE TEKNOLOJİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK VE DOĞA BİLİMLERİ FAKÜLTESİ GIDA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ANALİZ VE ENDÜSTRİYEL HİZMETLER DÖNER SERMAYE LİSTESİ 2014 DENEY VEYA HİZMET ADI FİYAT (TL) 1000

Detaylı

Kloroform, eter ve benzen gibi organik çözücülerde çözünen bunun yanı sıra suda çözünmeyen veya çok az çözünen organik molekül grubudur.

Kloroform, eter ve benzen gibi organik çözücülerde çözünen bunun yanı sıra suda çözünmeyen veya çok az çözünen organik molekül grubudur. Kloroform, eter ve benzen gibi organik çözücülerde çözünen bunun yanı sıra suda çözünmeyen veya çok az çözünen organik molekül grubudur. Yağların suda çözünmemesi canlılığın devamı içi önemlidir. Çünkü

Detaylı

KURU OT ÜRETİMİ. Prof. Dr. Pınar SAÇAKLI Ekim 2017

KURU OT ÜRETİMİ. Prof. Dr. Pınar SAÇAKLI Ekim 2017 KURU OT ÜRETİMİ Prof. Dr. Pınar SAÇAKLI psacakli@ankara.edu.tr Ekim 2017 KONSERVE YEMLER 1. KURU OT 2. SİLAJ KURU OT *Kurutma Yöntemleri *Kuru ot üretim Yöntemlerinin Karşılaştırılması *Kuru ot üretimi

Detaylı

Patatesin Dünyadaki Açlığın ve Yoksulluğun Azaltılmasındaki Yeri ve Önemi

Patatesin Dünyadaki Açlığın ve Yoksulluğun Azaltılmasındaki Yeri ve Önemi Patatesin Dünyadaki Açlığın ve Yoksulluğun Azaltılmasındaki Yeri ve Önemi Prof. Dr. Necmi İŞLER M.K.Ü. Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü Antakya/HATAY Güney Amerika kökenli bir bitki olan patates

Detaylı

3.5. TARIM MAKİNALARI BÖLÜMÜ

3.5. TARIM MAKİNALARI BÖLÜMÜ 3.5. TARIM MAKİNALARI BÖLÜMÜ 3.5.1. TARIM MAKİNALARI ANABİLİM DALI Yürütücü Kuruluş (lar) : Çeşitli Tarımsal Ürünlerin Vakumla Kurutulmasında Kurutma Parametrelerinin Belirlenmesi İşbirliği Yapan Kuruluş

Detaylı

TANIMI VE ÖNEMİ Susam dik büyüyen tek yılık bir bitkidir. Boyu ( cm) ye kadar uzayabilir. Gövdeler uzunlamasına oluklu (karıklıdır) ve sık tüylü

TANIMI VE ÖNEMİ Susam dik büyüyen tek yılık bir bitkidir. Boyu ( cm) ye kadar uzayabilir. Gövdeler uzunlamasına oluklu (karıklıdır) ve sık tüylü SUSAM HASADI TANIMI VE ÖNEMİ Susam dik büyüyen tek yılık bir bitkidir. Boyu (30-125 cm) ye kadar uzayabilir. Gövdeler uzunlamasına oluklu (karıklıdır) ve sık tüylüdür. Ülkemizde tarımı yapılan yağ bitkileri

Detaylı

I. KISIM: Temel Bilgiler ve Muhafaza

I. KISIM: Temel Bilgiler ve Muhafaza İçindekiler I. KISIM: Temel Bilgiler ve Muhafaza 1. Sebzeciliğin Önemi... 3 1.1. İnsan Beslenmesindeki Önemi...4 1.1.1. Sebzelerin Besin Değeri... 5 1.1.1.a. Su... 5 1.1.1.b. Protein... 6 1.1.1.c. Karbonhidratlar...

Detaylı

Biyogaz Temel Eğitimi

Biyogaz Temel Eğitimi Biyogaz Temel Eğitimi Sunanlar: Dursun AYDÖNER Proje Müdürü Rasim ÜNER Is Gelistime ve Pazarlama Müdürü Biyogaz Temel Eğitimi 1.Biyogaz Nedir? 2.Biyogaz Nasıl Oluşur? 3.Biyogaz Tesisi - Biyogaz Tesis Çeşitleri

Detaylı

KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU 1239 KAHRAMANMARAŞ'TA SEBZE TARIMININ MEVCUT DURUMU, PROJEKSİYONLAR VE ÖNERİLER

KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU 1239 KAHRAMANMARAŞ'TA SEBZE TARIMININ MEVCUT DURUMU, PROJEKSİYONLAR VE ÖNERİLER KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU 1239 KAHRAMANMARAŞ'TA SEBZE TARIMININ MEVCUT DURUMU, PROJEKSİYONLAR VE ÖNERİLER İsmail Güvenç* I. Kahramanmaraş'ta Sebze Tarımı 1Giriş Ülkemiz nüfusu, son sayıma göre 67 milyon

Detaylı

Prof. Dr. Filiz Özçelik. Ankara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü

Prof. Dr. Filiz Özçelik. Ankara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü Prof. Dr. Filiz Özçelik Ankara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü Mayşenin Süzülmesi Mayşelemeden sonra şıranın, katı kısımlardan (küspe) ayrılması ve küspede kalan ekstraktın

Detaylı