Bakın uçak fabrikalarını kim kapattı..

Transkript

1 Bakın uçak fabrikalarını kim kapattı.. Atatürk ün büyük hayallerinden biri havacılıktı.. 6 Ekim 1926 yılında ilk uçak fabrikası Atatürk tarafından Kayseri de kuruldu li yıllarda Türkiye ABD ile çok yakınlaşmıştı.. ABD Hükümetini, Marshall yardımı adı altında uyguladığı yardım çerçevesinde, hazır uçak ve motor verince, Türk yetkililer uçaklarının üretimi durdurmuştur.. Dönem Adnan Menderes dönemidir.. (Ancak ABD ile yakınlaşma 40 lı yılların sonlarında başlamıştır..) 1952 yılında Türkiye nin NATO ya girmesi ile ülkenin yolu da artık iyice belli olmuştur.. Aynı zamanda, Köy Enstütüleri o dönem kapatılmıştır. Böylece aydınlama çağı da yarım kalmıştır.. Emperyalizm bu atakla, gericilerin önünü de açmış oldu.. Adnan Menderes döneminde kabul edilen ABD MARSHALL YARDIMLARI nın her alanda çok etkisi vardır.

2 Köy Enstitüsü uygulaması Hasan Ali Yücel in 1946 da Milli Eğitim Bakanlığından ayrılmasına değin devam etmiştir. Hasan Ali Yücel den sonra Milli Eğitim Bakanı Olan Reşat Şemsettin Sirer zamanında Köy Öğretmen Okullarına dönüştürülmüştür. Bu okullar da Demokrat Parti döneminde 27 Ocak 1954 te kapatılmıştır de uçak fabrikası, 1954 te uçak motoru fabrikası Makine Kimya Endüstrisi Kurumu na devredilmiştir, yani kapatılmıştır yılında, özellikle ABD askeri Marshall yardım projesi nedeniyle, yeterli siparişi ordudan alamayınca, fabrika mali zorluklara düşmüştür. Haziran 1952 tarihinde faaliyetlerine son verip Makine Kimya Endüstrisi Kurumu na devredilmiştir yılına kadar mevcut uçak üretim projesine devam eden fabrikada, 1962 yılında tüm havacılık faaliyetleri durdurulmuştur yılında MKE, Türk Hava Kurumu THK nın geliştirdiği, aralarında Model 3 olarak yeniden adlandırılan Mehmetçik in de bulunduğu 6 ayrı modeli imal etme kararı aldı. Mehmetçik projesinin jet motorlu bir eğitim uçağıydı.. Aynı yıl ABD, Lockheed T-33 tipi jet eğitim uçaklarını Türk Hava Kuvvetleri ne hibe etmesiyle projenin uygulanmasından vazgeçildi yılına gelindiğinde ABD Yardımının ön gördüğü koşullar neticesinde yapılan gizli anlaşmalar ile hükümetin emri sonucunda Türkiye deki uçak üretimi tamamen durduruldu. ÖYKÜSÜ Türkiye Cumhuriyeti Devleti nin Uçak Fabrikası Kurma Mücadelesinde İlk Girişim: Tayyare Ve Motor Türk Tayyare Cemiyeti nin kuruluşundan sekiz ay sonra Kayseri de bir uçak fabrikasının kurulması yönünde kesin direktif vermiştir. Gazi Paşa, eski ve gelişmiş ülkelerde demode olduğundan çöp olarak görülen teknolojilerin üstüne bir de para verilerek ülkeye sokulmasına karşıydı. Türkiye bütçesi ile mukayese edildiğinde meblağın ne kadar yüksek olduğu açıktır. Junkers ile 15 Ağustos 1926 yılında yapılan anlaşma ile Eskişehir de de bir küçük tesis ile onarım işlemlerinin yapılabileceği bir atölyenin kurulması kararlaştırılmıştır. Fabrika 6 Ekim 1926 tarihinde yapılan devlet töreni açılmıştır yılında Türk Hava Kuvvetleri envanterinde bulunan A 20, F 13 ve G 23 uçaklarının bakım ve onarım revizyon kabiliyeti başlamıştır. Fabrika kısa süre içinde yaşanan olumsuz gelişmeler sonucu iflas etmiş ve kapanmıştır yılında Kayseri Tayyare Fabrikası adı ile yeniden açılmıştır yılına kadar yaklaşık 200 civarında uçak üretilmiştir. Burada üretilen uçaklardan biri Atatürk ün emri ile İran a hediye edilmiştir. Fabrika 1939 dan bugüne bakım onarım faaliyetlerini sürdürmektedir. Hv.K.K.lığı Hava Lojistik bağlısı bir askeri fabrikadır.

3 Tayyare ve Motor Türk Anonim Şirketi (TOMTAŞ) nin Kuruluşu Tayyare ve Motor Türk Anonim Şirketi (TOMTAŞ) nin Faaliyete Geçmesi TOMTAŞ ın resmi açılışı 6 Ekim 1926 da icra edilen devlet töreni ile yapılmış ve törene devletin zirvesinden yoğun bir katılım olmuştur. Heyet Ankara dan Kayseri ye uçakla gitmiştir. Mustafa Kemal Paşa çok önem verdiği bu tesisin açılışına katılamamış ancak daha sonra Kayseri ye yaptığı ziyaretlerde tesisleri ziyaret etmiştir. Fabrikanın açılışında; TOMTAŞ İdare Reisi Konya Vekili Refik Bey, Milli Savunma Bakanı Recep Bey birer konuşma yaparak bu büyük girişimin önemine değinmişlerdir Türk, 120 Alman personel ile fabrika çalışmaya başlamıştır. Burada istihdam edilen Türk personelden bir kısmı gruplar halinde Almanya ya gönderilerek eğitim almışlardır22. Bu dönemin en önemli sorunu yetişmiş personel sıkıntısıydı. Eğitim ile bu sorunun çözülmesi için çalışılmıştır yılında Türk Hava Kuvvetleri envanterinde bulunan A 20, F 13 ve G 23 uçaklarının bakım ve onarım revizyon kabiliyeti başlamıştır. Tabii bu faaliyet hava araçları ve teknolojilerini yakından tanımayanlar için çok da önemli görünmeyebilir. Ancak, bir uçak için en önemli gereksinim uçuşa verilmesi için teknik bakımının çok iyi yapılmasıdır. Kara taşıtlarında bazı bakımlar ihmal edilse bile bir süre sorun olmayabilir ama hava taşıtlarında raf ömürlü malzeme kullanımı, Zaman aşımı malzeme değişimi ve saatlik bakımlar uçuş ve yer emniyetinin vazgeçilmezidir. Çok basit olarak görülen bir vida bile uygun torklanmadığı zaman bu gün fiyatı 100 milyon Amerikan doları olan bir uçağın düşmesi için yeterli bir sebeptir. Bu nedenledir ki uçak bir pilot tarafından uçurulur ama bu uçuş için onlarca farklı meslek sahibi zamanla yarışarak görev yapar. Bunun için TOMTAŞ da da başlama noktası bakım, onarın-revizyon faaliyeti ile devreye girmiştir. Kayseri Tayyare Fabrikası nın Açılması Daha önce belirtildiği gibi Kayseri Uçak Fabrikası 1931 yılında tamamen Milli Savunma Bakanlığına devredilerek yeniden bir açılış yapılmıştır yılında üç farklı tipte 50 adet planör Türkkuşu için üretilmiştir yılında Alman Gothaer Waggon Fabrik A.G. ile lisans anlaşması yapılarak 1937 yılından itibaren toplam Gotha 145 uçaklarından 45 adet üretilmiştir. Yine aynı yıl Polonya Panstwowe Zaklady Lotnicze firması ile lisans anlaşması yapılmış ve 1937 yılından itibaren 20 adet PZL-24A-24C tipi uçak üretilmiştir. Bu firma ile anlaşma yapılması hususunda zamanın Polonya Hava Kuvvetleri olan ve Çanakkale Savaşı nda Osmanlı Ordusu nda görev yapan Osmanlı vatandaşı Ludomil Raysk nin katkıları olmuştur29. Kayseri Uçak Fabrikası faaliyette olduğu zaman ayda dört uçak üretilecek bir kapasite kazanılmıştır.

4 Milliyet Gazetesi nin haberi ise söyle Türkiye nin ilk uçak fabrikası Central park oluyor ATATÜRK ün emriyle 1926 yılında Kayseri de kurulan, Türkiye nin ilk uçak fabrikası Milli Savunma Bakanlığı (MSB) onay verdiği takdirde 2 milyon metrekarelik yeni alana taşınacak. 2 milyon 700 bin metrekarelik alanda, Havacılık Müzesinin de bulunduğu hava sporlarının yapıldığı Central Park a dönüşecek Atatürk ün emriyle Kayseri de Cumhuriyet in ilk yıllarında kurulan ve Türkiye nin ilk milli uçaklarını imal eden Hava İkmal Bakım Merkezi, buradan emekli olan ve ayrılıp kendi özel işini kuranlar sayesinde Kayseri nin Türkiye sınaisinde önemli bir yere sahip olması ve adeta bir okul görevi görmesiyle de biliniyor Birinci Dünya Savaşı ve daha sonra Kurtuluş Savaşı süresince uçak sanayinin bulunmayışı büyük sıkıntılara sebep oldu. Atatürk, savunma ve harp sanayi konusundaki son teknolojiyi temsil eden havacılık sanayinin kurulması için Cumhuriyet in ilanından sonra direktif verdi. Çalışmaların sonucunda, Türk Tayyare Cemiyeti ile Alınan uçak üreticisi Junkers Flugzeugwerke A.G. arasında 15 Ağustos 1925 tarihinde yapılan anlaşma gereğince,

5 Türkiye de uçak ve motorlarını imal etmek amacıyla Tayyare ve Motor Türk Anonim Şirketi (TOMTAS) kuruldu. Türk Hava Kuvvetleri nde bulunan Junkers uçaklarının kapsamlı bakımlarını yapmak ve üretimini gerçekleştirmek amacıyla Kayseri de bir fabrika kurulması kararlaştırıldı. Bu fabrikanın Kayseri de kurulmasında, etrafı dağlarla çevrili bir ovadaki şehrin stratejik konumunun ve havacılık için 1 inci derecede önemli olan, şehrin güney kesimindeki geniş ve düz bir alanın varlığı önemli birer etken oldu. Kurulacak fabrika için her türlü teçhizat Almanya dan getirildi. Gerekli malzemeler Hamburg dan Mersin e kadar denizyolu ile, Mersin den Ulukışla ya kadar trenle, Ulukışla dan Kayseri ye dek ise zamanın en çok kullanılan ulaşım aracı kağnı ve develerle taşındı. Tamamını çelik konstrüksiyon olan 11 hangar içine tezgahlar monte edildi. Fabrikanın kurulmasında ve işletmeye açılmasında kalifiye insan gücü ihtiyacı, Almanya dan getirilen 5 mühendis, 120 Alman işçisinin yanı sıra 240 Türk isçisi ile karşılandı. Fabrika 6 Ekim 1926 da açıldı. Fabrikanın açılmasıyla birlikte, JUNKERS A 20, F 13 ve G-23 uçaklarının bakım, onarım ve revizyon işlemlerine başlanmıştır. Ancak, şirket 28 Haziran 1928 tarihinde kapatıldı yılında yeniden faaliyete geçmiştir yılında Tayyare Cemiyeti, şirketi hesabına tasfiye ederek fabrikayı Milli Müdafaa Vekaleti ne devretmiş ve yıl sonuna doğru tekrar uçakların bakim ve onarımına devam edildi. Mevcut tesisler 1932 yılında Tayyare Fabrikası adım atmıştır yılında Milli Müdafaa Vekaleti ile Amerikan İle Curtiss Aeroplane and Motor Company mc. Firması arasında yapılan anlaşma sonucu, Curtiss Hawk ve Fledgllng uçaklarının üretimine başlanmıştır. Toplam 33 adet Curtiss Hawk ve 8 adet Fledgling uçağı imal edildikten sonra bu uçakların üretimine son verildi ortalama doğru fabrika tümüyle Milli Müdafaa Vekaleti ne devredilerek yeniden bir açılış yapıldı yılında 3 ayrı tipte toplam 50 adet planör, Türkkuşu adına imal edildi yıllarında fabrika sahasındaki meydan uçuşa açıldı yılında Alman uçak üreticisi Gothear Waggoii Fabrik A.G. ile lisans anlaşması yapılarak 1937 yılından itibaren Gotha 145 uçaklarının, üretimine başlanmış ve bu uçaklardan toplam 45 adet imal edildi. Yine 1936 yılında Polonya nın Panstwowe Zaklady Ionicze firması ile lisans anlaşması yapılarak 1937 yılından itibaren PZL- 24A -24C uçaklarının imalatına başlandı. Bu uçaklardan da toplanı 24 adet üretildi yılında ise İngiliz Philhips And Powis Aircraft Ltd. firmasıyla lisans anlaşması yapılarak Magister imalatına başlanmıştır. Bu uçaktan toplam 24 adet imal edilmiştir. Yaklaşık 10 yıl içerisinde 5 farklı tipte toplam 134 uçak üretilmiştir. Ayrıca yılları arasında 24 tip uçak fasbatı ve 14 tip motor revizyonu gerçekleştirildi yılında Fabrika kapatıldı, Hava İkmal Merkezi oldu yılından itibaren Tayyare Fabrikası nın adı kaldırılarak Hava ikmal Merkezine dönüştürülmüştür. Tesis, Hava Kuvvetleri Komutanlığı na ait pervaneli uçakların, onarım ve fasbatların, muhtelif tip taşıt araçları ile yer teçhizatı onarım ve revizyonlarını üstlenmiştir ABD ambargosundan sonra, dış kaynaklardan yedek malzeme temini güçleştikçe, Hava Kuvvetlerinin ikmal, bakım ve onarım gücünün devam için fabrika geliştirilerek bir kısmı malzemenin üretimine geçilmiştir. Türkiye deki üç ikmal merkezinden biri olan Kayseri 2.

6 Hava İkmal Bakini Merkezi nde günümüzde yüksek teknolojik sistemlerle Türk Hava Kuvvetleri nin ihtiyaçları yönünde üretim yapılıyor nihayi son oldu İkinci Dünya Savaşı sonrasında; yılları arasında ABD hükümetinin, Marshall Planı adı altında, Türkiye ye uyguladığı ekonomik yardım çerçevesinde uçak ve motor vermesi THK Uçak ve Motor Fabrikaları nın üretim faaliyetlerini sekteye uğratmıştır. THK fabrikalarının yeterli sipariş alamamasında dönemin yöneticilerinin yerli üretime olan güvensizliği büyük rol oynamıştır de uçak fabrikası, 1954 te uçak motoru fabrikası Makine Kimya Endüstrisi Kurumu na devredilmiştir, yani kapatılmıştır. T.H.K. UÇAK MOTORU FABRİKASI: Tesis, 1945 yılında Ankara Gazi Orman Çiftliği yakınında kuruldu. 29 Ekim 1948 tarihinde motor üretimine başladı. Yıllık motor üretim kapasitesi 200 idi. Polonyalı mühendis ve teknisyenlerinin de görev aldığı fabrikada, İngilizlerin 145Hp.lik De Havilland Gipsy Mayor 10 tipi uçak motorları üretildi. Bu motorlar, Uğur tipi eğitim uçaklarında başarıyla kullanıldı. 25 adet üretilen bu motorların devamı için Milli Müdâfaa Vekâleti nden yeterli sipariş alınamayınca, mali zorluklara düşüldü. Akabinde fabrikada motor üretim faaliyetlerine son verildi. Devam etmekte olan 60 adetlik MKEK-4 Uğur uçakları projesini tamamlamak için, İngiltere den 35 adet motor satın alındı! Fabrika 1951 yılında M.K.E.K. na devredildi yılından itibaren tesislerde, traktör üretimi başladı. ANKARA RÜZGÂR TÜNELİ (ART) Kapatılması Polonyalı teknik elemanların yardımıyla Ankara Beşevler semtinde ses altı (subsonik) ölçümler için, Ankara Rüzgâr Tüneli inşaatına 1947 yılında başlandı yılında donanım ve diğer teçhizatın montajına başlanarak, tesis 1950 yılında kullanıma hazır hale getirildi; tamamlandığı zamanlarda Avrupa nın en büyük rüzgar tüneli idi Burada uçak modeli, kanat, profil ve pervane üzerine aerodinamik araştırmalar yapılacaktı Büyük bir talihsizlik olarak 1950 yılında Türkiye de uçak üretim faaliyetlerine son verildiği için, A.R.T. de çalışmalarını durdurmak zorunda kaldı. Tesis 1956 yılında Savunma Bakanlığı na devredildi. Uzun yıllar çalışmadan atıl kalan A.R.T. bir ara depo olarak da kullanıldı de yeniden faaliyete geçti 1998 yılında geniş çaplı bakım, onarım, hatta yenileme çalışmalarından sonra faaliyete geçti. TÜBİTAK a bağlı SAGE (Savunma Sanayi Araştırma ve Geliştirme Enstitüsü) tarafından yerli roket üretim çalışmaları için kullanılmaktadır.

7 Faydalanılacak Kaynaklar 1-Havacılık Tarihinde Türkler ( Yavuz KANSU, Sermet ŞENSÖZ, Yılmaz ÖZTUNA) 2-Türkiye nin İlk Uçak Fabrikasını Kuran Adam Nuri DEMİRAĞ ( Semih İNCEÖZ ) 3-Aksiyon Dergisi; Haziran 1996 Türk Havacılık Sanayii ( H. Nadir BIYIKOĞLU ) 4-Ankara; 1991 Etimesgut Uçak Fabrikası ve Endüstrimiz ( Şükrü ER ) AYRICA ÇOK ÖNEMLİ BİR BAŞKA TARİHİ GERÇEK TARİHSEL SIRA İLE ABD-TÜRK HAVACILIK İLİŞKİLERİ 9 Ocak 1929 ABD li tayyareci Charles Augustus Lindbergh e T.Ta.C. Murassa Madalyası verilmiştir. Şanslı Lindy ve Yalnız Kartal olarak adlandırılan Amerikalı pilot 1927 yılında Atlas Okyanusunu tek başına geçen ilk pilot olarak tarihe geçmiştir. (New York-Paris uçuşu) Madalyası annesi Evangeline Lodge Lindbergh e T.Ta.C. Başkanı Fuat Bulca tarafından takdim edilmiştir. Bu konuda Genel Başkan Yardımcısı Şükrü Koçak ın ön ayak olduğu söylenebilir.

8 30 Temmuz 1931 Amerikalı pilotlar Yeşilköy Hava Alanına indiler. Vali ve Belediye Başkanının yanı sıra T.Ta.C. İstanbul Başkanı Hasan Fehmi Bey ve diğer havacılar Amerikalı pilotları karşıladılar. 31 Temmuz 1931 ABD li pilotlar Russel N. Bordmann ve John L. Polanda Atlantik okyanusunu aşarak İstanbul a inmişlerdir. Uzun mesafe rekoru kırarak. T.Ta.C. İst. Şb. Md. Hasan Fehmi Bey Pera Palas Otelinde kendilerini ziyaret eder. Atatürk Yalova ya davet eder. 1 Ağustos 1931 Pilot Russel N. Bordmann ve John L. Polanda Yalova ya Fuat Bulca tarafından getirilirler. Önce Başbakan İsmet İnönü tarafından 131 pırlanta taşlı T.Ta.C. Murassa madalyaları havacılara törenle takdim edildi. Ardından Atatürk le sohbet edildi. Atatürk New York tan İstanbul a uçan havacılar ile yaptığı konuşmasında, Siz gökyüzünde güzel bir yol çizdiniz. Bu geziniz Türk havacılarına da hazırlanmak için büyük bir isteklenme olacaktır der Atatürk daha sonra akşam ki yemek sırasında sohbette ise: Türk ulusunun her şeyin üstünde tapındığı bir şey varsa o da yüksek kahramanlıktır. Bu sözlerim kuşkusuz bu günkü uyanık Türk gençliğinin kulaklarında yüksek ve etkili yankılar yapacaktır. Yüksek hasletlerine güvenle baktığım Türk çocuklarından daha az şey istemem diye konuşur. 3 Ağustos 1931 ABD li pilotlar Russel N. Bordmann ve John L. Polanda onuruna İstanbul Pera Palas Otelinde T.Ta.C. İstanbul Şubesi bir akşam yemeği düzenledi. Yemekte T.Ta.C. İstanbul Şube Yönetim Kurulu Üyesi Nakiye Hanım ve pilotlar konuşma yaptılar. 9 Ağustos 1931 tarihinde Amerikalı pilotlar Türkiye den ayrılmışlardır. 9 Haziran 1932 Amerikalı Mr. Jim (William Robertson) ile Vecihi Hürkuş Ankara civarında meydan araştırması için uçarlar. Güvercinlik mevkiinde uçuş alanı tespitinde bulunurlar yılları arasında Nuri Demirağ ın Yeşilköy deki Gök Okulu ve Beşiktaş taki fabrikasını ziyaret eden Amerikalıların bazıları şunlardır. Prof. Diyak: Nuri Demirağ ile Türk Amerikan Seyrüsefer Hava Limanı Mukavelesini imzalayan Amerikalı Profesör.

9 Mr. William Todd: Amerikan Fotoğraf Servisi Şefi. Prof. Bills Hum Tington: Amerikan Koleji Müdürü. Prof. Brown ile birlikte Demirağ ın tesislerini gezmiştir. 15 Ekim 1943 Amerikalı Prof. Brown; Washington Notrdam Üniversitesi Havacılık Profesörü Türk basınına yaptığı açıklamada Bilhassa N. Demirağ Gök Okulundan bahsetmek isterim. Bizim de böyle okullarımız olmasaydı 2. Dünya Savaşında başarılı olamazdık demiştir. 26 Mayıs 1944: Nu.D-38 ilk tanıtım seferini 26 Mayıs 1944 tarihinde İstanbul-Ankara arasında yaptı. Uçağın yolcuları arasında pilotlar Basri Alev ve Mehmet Altunbay ın yanı sıra Nuri Demirağ, Tasviri Efkâr Gazetesi nin sahibi Ziyat Ebuziyya ve Vatan Gazetesi muhabiri Faruk Fenik bulunuyordu. NuD-38 uçağını Ankara da Güvercinlik Hava alanında karşılayanlar arasında Devlet Hava Yolları (DHY) Genel Müdürünün yanında bir Amerikalı da bulunmaktaydı. Gazetelere Amerikalı tayyare uzmanı olarak geçen bu şahıs hakkında her hangi bir bilgiye ulaşılamamıştır denilmekte. O tarihte niçin ve hangi sıfatla orada bulunmaktadır. Adı bile öğrenilemeyen Amerikalı uzman kimdir? 21 Eylül 1944 Amerika nın Ankara Büyükelçisi Laurence Steinhardt 21 Eylül 1944 tarihinde ABD hükümetine gönderdiği Irkçılık-Turancılık davasında yargılanan 23 kişi ile ilgili raporunda sivil uçak sanayini kuran Nuri Demirağ hakkında da bilgiler aktarmaktadır. 9 Kasım 1944 ABD Chicago da yapılan İlk Sivil Havacılık (ICAO) Toplantısına THK Başkanı Şükrü Koçak katılmıştır. 23 Şubat 1945 ABD ile Türkiye Cumhuriyeti arasında ilk yardım anlaşması yapılmıştır. ABD Hükümeti TC Hükümeti ne ABD Cumhurbaşkanı nın devir veya tedarikine yetki vereceği savunma maddelerini, savunma hizmetlerini ve savunma bilgilerini vermeye devam edecektir yılı : Hava endüstrisinin yüksek mühendis ihtiyacını karşılamak için THK nun tavsiyesi ile İTÜ de açılmış olan havacılık şubesinden 19 yüksek mühendisten 15 i fabrikalarda vazife almışlardır. Bunlardan 6 tanesi ABD ye gönderilmiş ve uzmanlık çalışmalarını tamamlayarak yurda dönmüşlerdir.

10 27 Şubat 1946 ABD ile TC arasında imzalanan ikinci anlaşma gereği; ABD 10 milyon dolarlık kredi verecektir. Bu kredi ABD savunma malzemeleri alımında kullanılacaktır. 4 Haziran 1947 Amerikan Askeri Heyeti başlarında Tümg. Hall olmak üzere (5 kişilik hava subayından oluşan heyet) THK Etimesgut Uçak Fabrikasını gezmişlerdir. 12 Temmuz 1947 Turuman anlaşması ABD ile TC. Hükümeti arasında imzalanmıştır. 19 Mart 1948 Amerikan Hava Ataşesi Yardımcısı Yüzbaşı Handsinger e THK da aldığı eğitim sonucu turizm uçak pilot lisansı verilmiştir. 13 Şubat 1952 Türkiye NATO üyesi olmuştur. 5 Nisan 1952 THK nın Ankara Gazi Çiftliği ndeki Uçak ve Motor Fabrikası yeterli miktarda uçak siparişi alamadığı için krize girmiş ve 5 Nisan 1952 de yapılan anlaşma ile 4 milyon lira karşılığında MKE ye satılmıştır. Fabrika Yavuz Kansu müdürlüğünde yeniden yapılandırılmıştır. MKE, THK nın geliştirdiği aralarında Model 3 olarak yeniden adlandırılan Mehmetçik in de bulunduğu 6 ayrı modeli imal etme kararı aldı. Mehmetçik projesinin jet motorlu bir eğitim uçağı olduğunu hatırlatmakta fayda var Aynı yıl ABD nin Lockheed T-33 tipi jet eğitim uçaklarını Türk Hava Kuvvetleri ne hibe etmesiyle projenin uygulanmasından vazgeçildi yılına gelindiğinde ABD Yardımının ön gördüğü koşullar neticesinde yapılan gizli anlaşmalar ile hükümetin emri sonucunda Türkiye deki uçak üretimi tamamen durdurulmuştur. Fabrika daha sonraları uçak üretimi yerine traktör ve çeşitli makine parçaları üretmeye devam etmiştir. 31 Aralık 1953 Amerika ile öğrenci değişim programı kapsamında ilk giden öğrenci grubuna Sabiha Gökçen başkanlık etmiştir. İkinci heyetin başkanı ise Edibe Sayın Subaşı (Kutucuoğlu) dur. 23 Temmuz 1954

11 Amerika seyahatine katılanlar THK Gn. Bşk. Mustafa Zeren, Bşk. V. Halit Zarbun, Öğrt. İzzet Eryoldaş, Edibe Subaşı, 4 Öğrenci. 14 Ağustos 1954 Yurda Dönüş. 21 Eylül 1954 FAI 47. konferansı nedeniyle Türkiye ye gelen Amerikalı Bayan Jacguline Cochran THK ve Türkkuşu nu ziyaret etmiştir. 19 Temmuz 1955 FAI tarafından İstanbul Konferansında kabul edilen ABD nin verdiği bursla Tennessee eyaletinin Knoxville kentinde yapılan havacılık kursuna Türkiye den Nezihe Viranyalı ve Milli Eğitimden Nezihi Erkol katılmışlardır. Dönüş 19 Ağustos. 23 Temmuz Tem 15 Ağu 1955 tarihlerinde ABD Sivil Havacılık Teşkilatı Bnb. Lawrence M. Greenhaw Başkanlığında bir grup öğrenciyle Eskişehir, Erzurum. İstanbul ve İzmir de gezi ve incelemelerde bulunmuşlardır. 25 Temmuz Tem 14 Ağu 1955 ABD Sivil Havacılık İzci Teşkilatının davetlisi olarak ABD ne yapılan geziye Yönetim Kurulundan Sivas Milletvekili ve 7 kişilik öğretmen ve öğrenci grubu katılmıştır. (Edibe Subaşı ve Nezihe Viranyalı) 30 Eylül ve 1955 yıllarında yerli öğrencilerin yanı sıra 3 ABD, 5 Alman, 4 Hollandalı, 5 Yunan ve 1 Irak lı öğrenciye de planör bröveleri verilmiştir. 9 Ağustos Temmuzdan beri Amerika da bulunan THK Genel İdare Kurulundan İbrahim Kirazoğlu başkanlığındaki 5 kişilik öğrenci değişim programı öğrencileri yurda dönmüştür. 30 Ocak 1958 Sabiha Gökçen ABD Miami de yapılan uluslararası hava gösterilerine davet edilmiştir. 16 Temmuz Temmuz 11 Ağustos 1959 tarihleri arasında ABD, İngiltere ve Hollanda Havacılık Kulüplerinin Öğrencileri THK nın misafiri olarak Türkiye de bulundular. Mustafa KILIÇ Havacılık Tarihi Araştırmacısı-Yazar

12 Kaynak: [status draft] [nogallery] [geotag on] [publicize off twitter facebook] [category güvenlik] [tags GÜVENLİK DOSYASI, uçak, fabrika]