Gıda Mühendislerinin İstihdam Sorununda Üniversite Kontenjanlarının Yeri: Güncel Durum ve Öneriler

Transkript

1 Mühendislik Fakültesi Kariyer Günleri 6 Mayıs 2014, Manisa Türkiye Gıda Mühendislerinin İstihdam Sorununda Üniversite Kontenjanlarının Yeri: Güncel Durum ve Öneriler Dr. Zafer ERBAY Adana Bilim ve Teknoloji Üniversitesi Gıda Mühendisliği Bölümü TMMOB Gıda Mühendisleri Odası Adana Şubesi

2 Gıda Mühendislerinin Kamuda İstihdam Talepleri

3 Yıl Gıda Ziraat Veteriner Mühendisliği Mühendisliği Hekimlik (%2.1) (%8.1) (%5.6) (%22.9) Yıl Gıda Mühendisliği Ziraat Mühendisliği Veteriner Hekimlik Sınava giren i geçme oranı %30.5 %6.5 %10.4 Toplam 791 (%7.3) Yıl Gıda Mühendisliği Ziraat Mühendisliği Veteriner Hekimlik En düşük puan Atanan yer Şırnak, Silopi, Doruklu Hakkari, Yüksekova, Akpınar Hakkari, Yüksekova, Beşbulak

4

5 17% 38% Gıda Mühendisliği Ziraat Mühendisliği Veteriner Hekimlik 45%

6 Yıl Gıda Mühendisliği Ziraat Mühendisliği Veteriner Hekimlik Kadro Alımı Üniversiteye Yerleşen Oran (%) Kadro Alımı Üniversiteye Yerleşen Oran (%) Kadro Alımı Üniversiteye Yerleşen 2010/ Oran (%) 2011/ / Toplam

7 Yıl Gıda Ziraat Veteriner 6000 Mühendisliği Mühendisliği Hekimlik Kontenjan %215.3 %63.0 % Yıl Gıda Mühendisliği Ziraat Mühendisliği Veteriner Hekimlik

8 Yıl Toplam Artış Oranı (%) Gıda Mühendisliği 86.2 Endüstri Mühendisliği 61.4 Makina Mühendisliği 59.2 Tıp 53.5 Veteriner Hekimlik 31.2 Ziraat Mühendisliği 29.5

9 Yıl Toplam Artış Oranı (%) Devlet (%) Özel (%) Gıda Mühendisliği Endüstri Mühendisliği Makina Mühendisliği Tıp Veteriner Hekimlik *** Ziraat Mühendisliği ***

10 Yıl Toplam Artış Devlet Özel Oranı (%) 1.Öğretim (%) 2.Öğretim (%) Kontenjan (%) Yerleşen (%) Gıda Mühendisliği Endüstri Mühendisliği Makina Mühendisliği Tıp Veteriner Hekimlik *** *** Ziraat Mühendisliği *** ***

11 Program Yıl Gıda Mühendisliği Ziraat Mühendisliği Veteriner Hekimlik

12 Yıl Üniversite Sayısı Kent Nüfus Sıralaması Gıda Mühendisliği sayısı Oran (%) 1992 ye kadar % % dönemi % dan günümüze %50.0 TOPLAM %62.0 Üniversitede Öğrenci Alan İlk Bölüm 1. Tunceli Üniversitesi Fakültede Öğrenci Alan İlk Bölüm 1. Iğdır Üniversitesi 2. Giresun Üniversitesi 3. Bayburt Üniversitesi 4. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi 5. Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi 6. Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi 7. Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi 8. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi

13 Bölümü kurulmuş/kurulumu planlanmış, ancak henüz öğrenci almamış üniversiteler 1. Kayseri Abdullah Gül Üniversitesi 2. Adana Bilim ve Teknoloji Üniversitesi 3. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi 4. Bingöl Üniversitesi 5. Bitlis Eren Üniversitesi 6. Yozgat Bozok Üniversitesi 7. Bursa Teknik Üniversitesi 9. Elazığ Fırat Üniversitesi 10. Hakkari Üniversitesi 11. İzmir Yüksek Teknoloji Üniversitesi 12. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi 13. Kars Kafkas Üniversitesi 14. Muş Alparslan Üniversitesi 15. Rize Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi 8. Erzincan Üniversitesi

14 Oran (%) Yıl 1.Öğretim 2.Öğretim

15 1. Afyon Kocatepe Üniversitesi 2. Aksaray Üniversitesi 3. Atatürk Üniversitesi 4. Bayburt Üniversitesi 5. Celal Bayar Üniversitesi 6. Cumhuriyet Üniversitesi 7. Erciyes Üniversitesi 8. Gaziantep Üniversitesi 9. Gümüşhane Üniversitesi 10. Iğdır Üniversitesi 11. Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi 12. Kilis 7 Aralık Üniversitesi Mayıs Üniversitesi 14. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi 15. Pamukkale Üniversitesi 16. Tunceli Üniversitesi 2013 yılı itibariyle 2.öğretim programlarındaki toplam kontenjan ten bugüne toplam gıda mühendisliği kontenjanı %215 artarken, 2.öğretimler %609 artmış! Listedeki üniversitelerin bulunduğu şehirlerden 1 i en büyük 10 şehir içerisinde, 4 ünün ise «il nüfusu» 1 milyonun üzerinde. Listedeki üniversitelerin bulunduğu şehirlerden 4 ü en küçük 5 şehir içerisinde, 6 sının ise «il nüfusu» 250 binin altında. Listedeki üniversitelerden 8 i 8 yıl önce henüz kurulmamıştı!

16 Öğretim üyesi sayıları Toplam bölüm sayısı: 73. Öğretim üyesi sayısı 15 ve üzerinde olan bölüm sayısı: 10. Öğretim üyesi sayısı genel ortalamanın (7.5) üzerinde olan bölüm sayısı: 27. Öğretim üyesi sayısı 3 ve üzerinde olan bölüm sayısı: 60. Profesörü olan bölüm sayısı: ve üzeri profesörü olan bölüm sayısı: 5 (%40.1). Profesör veya doçenti olmayan bölüm sayısı: 22. Profesör veya doçenti olmayan ancak 1.öğretim programı açan bölüm sayısı: 11. Profesör veya doçenti olmayan ancak 1.öğretim+2.öğretim programı açan bölüm sayısı: itibariyle var olan lisans programı sayısı: 58 (74). YÖK ün 3 öğretim üyesi şartı 5 e çıkarsa kapanacak lisans programı sayısı: 15 (19). YÖK ün 3 öğretim üyesi şartı 7 ye çıkarsa kapanacak lisans programı sayısı: 26 (33).

17 Bir örnek Türkiye nin en küçük ili! Kent merkezi nüfus sıralamasında Türkiye de yılı Ocak ayı itibariyle TMMOB Gıda Mühendisleri Odası nın ilde üye sayısı 3! Üniversite 2008 de kuruluyor. Kurulan üniversitede, mühendislik fakültesinin öğrenci alan ilk bölümü (ek kontenjan ile 2009 da) da 2. öğretim de açılıyor! Bu esnada öğretim üyesi sayısı sonunda (1.öğretimler son sınıfta iken) öğretim üyesi sayısı 3. Şu anda mezun verilmiş durumda, 1.öğretim ve 2.öğretimde toplam 400 öğrenci var (1., 2., 3., 4.sınıfta), öğretim üyesi sayısı 5! Öğretim üyelerinin tamamı Yrd.Doç. ve sadece 2 si gıda mühendisi. Öğretim üyelerinin iş yükü: Ders programına göre, 3 öğretim üyesi ile kişi başı haftada 62 (42) saat, 5 öğretim üyesi ile haftada 37 (25) saat ders yükü ile çalışılması gerekiyor! İdari görevleri (1 Dekan Yrd., 1 Bölüm Bşk., 2 Bölüm Bşk. Yrd.)! Ve asli görevi olan «bilimsel araştırma» yükümlülükleri!

18 Gıda Mühendisliği, Veteriner Hekimlik, Ziraat Mühendisliği (Bitki Koruma) kıyaslaması ( ) 2010: İlk kez özel üniversitelerdeki Gıda Müh. kontenjanları dolmadı! 2012 ve 2013: İlk kez devlet üniversitelerindeki Gıda Müh. kontenjanları dolmadı! Gıda Mühendisliği-Veteriner Hekimlik kıyaslaması ( ) 10 bölüm 2009: 2013: 10 bölümde Gıda Müh. taban puanı yüksek. 2 bölümde en yüksek Veterinerlik puanı, en düşük Gıda Müh. puanından düşük. 2009: 1 bölümde Gıda Müh. taban puanı yüksek. Gıda Mühendisliği-Bitki Koruma kıyaslaması ( ) 17 bölüm 17 bölümde Gıda Müh. taban puanı yüksek. 12 bölümde en yüksek Bitki Koruma puanı, en düşük Gıda Müh. puanından düşük. 2013: 8 bölümde Bitki Koruma puanları yüksek. 4 bölümde en yüksek Bitki Koruma puanı, en düşük Gıda Müh. puanından düşük.

19 Gıda Mühendisliği Koordinasyon Kurulu 1. Toplantısı (Hacettepe Üniversitesi, 6 Haziran 2010) Gıda Mühendisliği Koordinasyon Kurulu 2. Toplantısı (İstanbul Teknik Üniversitesi, 22 Ekim 2010) Ülkemizde mevcut Gıda Mühendisliği bölümü sayı ve kontenjanları ülke gereksinimlerinin üzerinde olduğu halde yeni Gıda Mühendisliği bölümleri açılmakta, mevcut kontenjanları arttırılmakta ve çok sayıda ikinci eğitim programı açılmaktadır. Gıda Mühendisliği Koordinasyon Kurulu 3. Toplantısı (Çukurova Üniversitesi, 29 Nisan 2011) Eğitim kalitesinin korunması ve işsiz mühendisler oluşturulmaması için yeni bölümlerin açılması artık durdurulmalı, bunun yerine alt yapısı yetersiz olan bölümler güçlendirilerek belli bir standarda ulaşmaları sağlanmalıdır.

20 Gıda Mühendisliği Koordinasyon Kurulu 4. Toplantısı (Sakarya Üniversitesi, 22 Ekim 2011) var olan üniversitelerin kontenjanları; bölümün talebine ve fiziksel koşullarına bakılmaksızın sürekli arttırılmakta, kimi üniversitelerde ikinci eğitimler de verilmektedir. Bu süreç, eğitim kalitesini düşürmekte; ihtiyaç tespiti yapılmadan çok sayıda Gıda Mühendisi yetiştirilerek işsiz mühendislerin oluşturulmasına neden olmaktadır. Eğitim kalitesinin korunması ve işsiz mühendisler oluşturulmaması için yeni bölümlerin açılması artık durdurulmalı, kontenjanların belirlenmesinde ilgili bölümün görüşleri dikkate alınmalı; alt yapısı yetersiz olan bölümler güçlendirilerek belli bir standarda ulaşmaları sağlanmalıdır. Üniversitelerin yeni bölümleri açmadan önce başta diğer üniversiteler ve odalar olmak üzere ilgili kurumların görüşleri alınmalıdır.

21 Gıda Mühendisliği Koordinasyon Kurulu 5. Toplantısı (Namık Kemal Üniversitesi, 25 Mayıs 2012) neredeyse her ilde en az bir bölüm açılması; bu bölümlerde kalite açısından homojen bir eğitim verilmesinin sağlanamayışı, ihtiyacın çok üstünde Gıda Mühendisi mezun edilmesi önemli sorunlara neden olmaktadır. Yeni bölümlerin açılması ve kontenjan artırımları durdurulmalıdır. Eğitim kalitesinin korunması ve işsiz mühendisler oluşturulmaması için yeni bölümlerin açılması artık durdurulmalı, kontenjanların belirlenmesinde ilgili bölümün görüşleri dikkate alınmalı; alt yapısı yetersiz olan bölümler güçlendirilerek belli bir standarda ulaşmaları sağlanmalıdır. Üniversitelerin yeni bölümleri açmadan önce başta diğer üniversiteler ve odalar olmak üzere ilgili kurumların görüşleri alınmalıdır. Bu ifade daha önce de birçok kereler vurgulandığı ve YÖK e iletildiği halde; hiçbir gelişme sağlanamamıştır. Gıda Mühendisliği Koordinasyon Kurulu 6. Toplantısı (Pamukkale Üniversitesi, 18 Mayıs 2013)

22

23

24 1. Bakanlık alımları ile kontenjanlar arasındaki ilişki Gıda Mühendislerinin aleyhinde. 2. Gıda Mühendisliği bölümlerindeki kontenjan artışı çok büyük. 3. Kontenjan artışı «YÖK» veya «devlet/hükümet politikası» ile açıklanamaz boyutta. 4. Gıda Mühendisliği açısından «özel üniversiteler» kontenjan tartışmasında önemli bir yere sahip değil. 5. Gıda Mühendisliği Bölüm sayısı ihtiyaç gözetmeksizin artıyor. 6. Kontenjanlardaki en büyük artış dilimi 2.öğretim programları ve kontenjanlarında. 7. Gıda Mühendisliği giriş puanları hızla düşüyor. 8. Son 2 yıldır Gıda Mühendisliği okumak için üniversite sınavına girmek yeterli.

25 Yeni Gıda Mühendisliği Bölümlerinin açılması durdurulmalıdır. 2.öğretim programları acilen kapatılmalıdır. YÖK üzerinde baskı oluşturacak çalışmalar yapılmalıdır. Öğretim üyelerinin bu süreçteki sorumluluğu da ve çözümdeki kilit rolü de önemlidir. Gıda Mühendisleri Odası daha aktif bir role soyunmalıdır. Oda ile akademi ilişkisinin bağımsız olması değerli olmakla birlikte, oda ile akademisyenlerin ilişkisi bağımsız değildir. Öğretim üyelerinin mesleki tedrisat yapıyor olmalarından dolayı meslek odasına üyelikleri zorunludur ve bu konudaki ılımlı yaklaşımlardan vazgeçilmelidir. Yeni bölüm açılması ile 2.öğretim programlarının devamı, günümüz itibariyle mesleğin geleceği, etik, mesleğin prestiji kapsamında değerlendirilmelidir. Gıda Mühendisliği Koordinasyon Kurulu görüş paylaşan bir zemindir. Ancak akademide mücadele edecek bir araca ihtiyaç vardır ve Gıda Mühendisleri Odası nın bu konuda inisiyatif alması gereklidir.

26 Katkı TEŞEKKÜRLER ve Sorularınız