Öncelikle tehlike ve risk sözcüklerinden ne anladığımızı belirlememiz gerekir. Tehlike: zarara neden olabilecek her şeydir. (kimyasal, elektrik, vs.

Transkript

1 RİSK ANALİZİ Öncelikle tehlike ve risk sözcüklerinden ne anladığımızı belirlememiz gerekir. Tehlike: zarara neden olabilecek her şeydir. (kimyasal, elektrik, vs.) Risk: Birinin belirlenen tehlikede zarar görme oranıdır. 1

2 RİSK ANALİZİ 5179 sayılı yeni gıda yasasının tanımlar maddesinde Risk: Gıda maddesinde sağlığa zararlı olabilecek şiddetteki muhtemel tehlike, Risk analizi: Risk değerlendirmesi, risk yönetimi ve risk iletişimi olarak birbirleri ile bağlantılı üç ayrı süreçten oluşan sistem, Risk değerlendirmesi: Olabilecek her türlü tehlikenin, nitelik ve etkilerinin bilimsel olarak belirlendiği süreç, Risk yönetimi: Risk değerlendirmesini, diğer yasal zorunlulukları ve gerektiğinde uygun önlem ve seçeneklerini dikkate alan süreç, Risk iletişimi: Risk değerlendiricileri, risk yöneticileri ve diğer ilgili tarafların risk ve riske ilişkin faktörlere ait bilgi ve düşünceleri paylaşma olarak tanımlanmıştır. 2

3 Risk Analizi Risk değerlendirmesi bilimsel kanıtlara dayandırılır; bağımsız, tarafsız ve şeffaf bir şekilde yapılır. Risk yönetiminde, risk değerlendirmesi sonuçları dikkate alınır ve bu Kanunun 10 uncu maddesindeki şartların oluşması durumunda ihtiyati tedbirler uygulanır. Risk analizi ile ilgili usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir. hükmü getirilmiştir. 3

4 Risk Analizi Risk değerlendirme Bilimsel yöntemler kullanılarak tehlike için var olan risk tahmin edilir, Eski kayıtlar kontrol edilir, Benzer olaylarla ilişkiler kurulur, Risk için matematiksel modelleme yapılır, Önlemler alınır, Yeni standartlar hazırlanır, Yeni gelişmeler takip edilir. 4

5 Risk Analizi Bir iş yerinde risk niteliklerin hesaplanmasını 5 aşamada inceleyebiliriz: 1. aşama: Tehlikeler belirlenir, 2. aşama: Kimin ne ve nasıl zarar göreceği belirlenir, 3. aşama: Riskler değerlendirilir, alınmış olan önlemlerin yeterli olup olmadığına, ya da daha fazlasına gerek olup olmadığına karar verilir, 4. aşama: Bulgular kaydedilir, 5. aşama: Değerlendirmeleri gözden geçirilir, gerekiyorsa düzeltilir. 5

6 Risk Analizi Ticarette veya sanayide çalışan tüm işletmelerin personel servisinden başlayarak, işletme içinde en tehlikesiz işlerde çalışanları bile risk altındadır. Örneğin; çalışan bir makine veya sürekli kullanılan bir kapı, elektrik şalteri veya priz, merdivenler, asansörler, pencereler bile tehlikeli olabilir ve çalışanlar ve diğer kişiler için risk yaratabilir. Bunlardan doğabilecek kazaları önlemek için alabilecek önlemler kontrol edilmelidir. 6

7 Risk Değerlendirme 1. Aşama: Tehlikeler belirlenir: Eğer değerlendirmeleri kendi kendinize yapıyorsanız, çalıştığınız işyeri çevresinde yürüyün ve zarara neden olabilecek noktalara bakın. Önemsiz gördüğünüz noktalara takılmayın ama ciddi zararlara neden olabilecek ya da pek çok insanı etkileyebilecek olanlara konsantre olun. 7

8 RİSK DEĞERLENDİRME Bu konuda çalışanların fikirlerini sorun. Onların da çeşitli saptamaları olabilir. Aynen HACCP sistemi kurulurken, her şeyden şüphelenen kişileri nasıl arıyorsak, bu amaçla da aynı tip kişilerden yararlanabiliriz. Makinelerin kullanım talimatları ve aynı makineleri daha önce kullanmış olan işyerlerinde elde edilen deneyimler size yardımcı olabilir. Sadece çalışma alanlarındaki önemli zararlara neden olabilecek tehlikeler saptanırken aşağıdaki örneklerden yararlanılabilir. 8

9 RİSK DEĞERLENDİRME Kayma ve düşme tehlikesi, örneğin: Cilalı veya ıslak yerler, Yangın, Kimyasallar, Makinelerde dönen ve yürüyen aksam, Yüksekte çalışma, Buhar boruları, Yüksek basınç, Eskimiş elektrik kabloları ve bağlantılar, Uzun vasıtalar ve TIR lar, Kaynar su, Sıcak kalıplar ve sıcak presler, Öğütmede veya siklonda oluşan toz, Kaynak makinesinden çıkan gazlar, Elle yapılan tüm çalışmalar, Kötü veya uygun olmayan giyim, Gürültü, fazla ışık veya yetersiz ışık, Hava sıcaklığının çok düşük veya çok yüksek olması, Direk gelen güneş ışığı, Görüntünün engellenmesi, 9

10 RİSK DEĞERLENDİRME 2. Aşama: Kimin ne kadar ve nasıl zarar göreceğine karar verilir: Genç işçilerin, yeni işe başlayanların, tatilden veya izinden yeni dönenlerin, çırakların, anne adaylarının ve yeni doğum yapmışların daha çok risk altında oldukları unutulmamalıdır. Kimler zarar görebilir? Ofis çalışanları, Tamir-bakım elemanları, Müteahhitler, İşyerinizi paylaşan kişiler, müşteriler, mal getirenler, Operatörler, Temizlikçiler, Halktan insanlar (ziyaretçiler) 10

11 RİSK DEĞERLENDİRME 3. Aşama: Riskler değerlendirilir, alınmış olan önlemlerin yeterli olup olmadığına, ya da daha fazlasına gerek olup olmadığına karar verilir: Her tehlikenin zarara neden olmada ne kadar etkili olduğunu düşünmelisiniz. Bu işlem, riski azaltmak için daha fazlasına gereksinim olup olmadığını gösterecektir. Tüm önlemler alındıktan sonra bile risk tamamen ortadan kalkmaz. Her belirgin tehlike için riskin büyük-orta-küçük- önemsiz olduğuna 11 karar verilmelidir.

12 RİSK DEĞERLENDİRME İşletmede yasanın koyduğu hükümlere aynen uyulmalıdır. Makinelerde izin alınmadan yapılmış modifikasyonlar bulunabilir. İşletmelerde mimari projeler değiştirilebilir. Elektrik projelerine uyulmayabilir. Bu gibi işlemleri mutlaka yeniden projelendirilmeli ve onaylı hale getirmelidir. İşletmede tehlikenin olduğu noktalar basit önlemlerle az riskli hale getirilebilir. Keskin dönemeçlere ayna konulması, tehlikeli geçitlerin kapatılması, kaygan zeminlerin kaymayan materyal ile kaplanması, yukarıdan sarkan cisimlerin belirlenmesi, yerdeki eşik ve çıkıntıların işaretlenmesi ucuz önlemlerdir. 12

13 RİSK DEĞERLENDİRME Aynı işyerinde başkaları ile birlikte çalışabilirsiniz. İşyerinizi paylaştığınız kişilerin de eğitimi önemlidir. Tehlikeli alet-ekipman aynı zamanda yabancı kişilerin dikkatini çekmektedir. Bilinçsizce yaklaşımda risk daha büyüktür. Alınmış olan önlemlerin mevzuata ve standartlara uygunluğunu kontrol ediniz. Gerekli periyotlarda pratik yapınız. Kişileri mutlaka eğitiniz. 13

14 RİSK DEĞERLENDİRME 4. Aşama: Bulgular kaydedilir: İşletmede beşten daha az kişi çalışıyorsa, herhangi bir şey yazmanıza gerek olmayabilir. Ancak yine de tehlike için farklı renkler kullanmak veya tehlikeyi gösterici ışık, levha ve işaretlerin bulunması iyi olur. Bulgularınızı yazılı kayıtlarda tutmak, yeni işe giren kişilerin eğitimi için yararlıdır. Daha çok işçi çalışan yerlerde mutlaka önlemler yazılı olmalıdır. Değerlendirme yazılı hale getirilirken mutlak ifadeler kullanılmalıdır. Bir şey ya uygun ve yeterli ya da kusurlu 14 ve yetersiz olabilir.

15 RİSK DEĞERLENDİRME 5. Aşama: Değerlendirmeler gözden geçirilir, gerekliyse revize edilir: Yeni bulgulara göre değerlendirmeler mutlaka gözden geçirilmelidir. Yeni bir makine monte edildiğinde veya çalışma sistemi değiştirildiğinde gerekli değişiklikler yapılmalı, asla ihmal edilmemelidir. Ara sıra normal görülen değerlendirmeler bile gözden geçirilmelidir. 15

16 RİSK YÖNETİMİ Konu ile ilgili yasal mevzuat hazırlanır, Gerekli eğitimler yapılır, Denetim yöntemleri belirlenir. 16

17 RİSK İLETİŞİMİ Risk açıkça yazılır ve anlatılır, Risk konusunda gerekli bilgiler verilir, Risk duyurulması için gerekli yayınlar yapılır. 17

18 DÜŞÜK E Olanaks Olanaksız D Nadiren Nadiren Orta Orta Yüksek ksek C Aras Arasıra ra B Olas Olası Yüksek ksek Olduk Oldukça A Ola Olağan an Tehlike Olas Tehlike Olasılığı ığı IV II I II I ÖNEMSİZ MARJİNAL KRİTİK FELAKET Risk Yönetim Matriksi DÜŞÜK E Olanaks Olanaksız D Nadiren Nadiren Orta Orta Yüksek ksek C Aras Arasıra ra B Olas Olası Yüksek ksek Olduk Oldukça A Ola Olağan an Tehlike Olas Tehlike Olasılığı ığı IV II I II I ÖNEMSİZ MARJİNAL KRİTİK FELAKET Risk Yönetim Matriksi 18

19 ÜRETİM BASAMAKLARI RİSK KARAR AĞACI Soru 1: Belirlenen tehlike için in üretim hattında önleyici faaliyet var mı? Reçete ete veya üretim şeklini gözden geçirin. Evet Hayır Gıda güvenli venliği i için in tehlikeyi önleyici faaliyet gerekli mi? Evet Soru 2: Üretim aşamas aması tehlikeyi önlemek veya kabul edilir seviyeye indirmek için in özel tasarlanmış mı? Hayır Bir sonraki tehlike Hayır Evet Soru 3: Tehlike için in kontaminasyon kabul edilir seviyenin üst stüne çıkar mı? Evet Hayır Bir sonraki tehlike Soru 4: Bir sonraki üretim aşamas aması tehlikeyi önlemek veya kabul edilir seviyeye indirebilir mi? Evet Hayır CCP 19 CCP değil Bir sonraki tehlikeye geç

20 HAMMADDE RİSK KARAR AĞACI Soru 1: Hammadde herhangi bir tehlike taşı şıyor mu? Evet Hayır Diğer Hammadde Soru 2: Tehlikenin ortadan kaldırılmas lması için in bir işlem i yapılıyor yor mu? Evet Hayır Hassas hammadde Soru 3: Çapraz kontaminasyon riski var mı? CCP Evet Hayır Diğer hammaddeye geç 20 CCP

21 ÖNEMLİ BAZI SÖZLER "Akıllı adam, aklını kullanır. Daha akıllı adam, başkalarının aklını da kullanır." Bernard Shaw "Ayakkabılarım olmadığı için üzülürdüm, ta ki sokakta ayakları olmayan adamı görene kadar" H. de Balzac Bir şey öğretmek istiyorsanız, önce öğrenmelisiniz. Anonim "Büyük beyinler fikirleri, orta beyinler olayları, küçük beyinler ise kişileri konuşur." Hyman Rickover "Öyle horozlar vardır ki, öttükleri için güneşin doğduğunu sanırlar." H. Dunant 21

22 ÖNEMLİ BAZI SÖZLER Bugünün sorunlarını, bu sorunları doğuran bilgilerinizle çözemezsiniz. Einstein Dile getirdiğiniz görüşlerden hiç birisine katılmıyorum, ama onları söyleme hakkınızı sonuna kadar savunacağım. Voltaire Dostların sıkıntıda iken onları mutlu oldukları zamankinden daha çok ara. Chilon Düşmanlarınızı sevin çünkü kusurlarınızı yalnız onlar açıkça söyleyebilir. Benjamin Franklin En yüksek getiriyi sağlayan yatırım, bilgiye yapılan yatırımdır. Benjamin Franklin Evlilikte başarı yalnız aranan kişiyi bulmakta değil, aynı zamanda aranan kişi olmaktır. Foster Wood Görevi öğretmek olanların da öğreneceği çok şey vardır. Anonim Hakiki arkadaşlık sıhhatten farksızdır, kıymeti ancak elden gittikten sonra anlaşılır. Golti 22

23 BÜYÜK KAHİNLERDEN!!! BÜYÜK SÖZLER (YENİLİĞE BAKIŞ AÇISI) "Radyonun geleceği yok" Lord Kevin - İskoçyalı fizik bilgini "Artık yeni hiçbir şey yok. İcat edilebilecek her şey icat edildi." Charles H. Duell - Amerikan Patent Dairesi Başkanı 1899 "Denizaltıların savaşta ne işe yarayabileceğini anlayamadım. En fazlasından mürettebatın boğularak ölmesine sebep olabilir." H. G. Wells - Yazar 1901 "Atlar her zaman kullanılacaktır. Otomobil ise ancak geçici bir moda olabilir." Henry Ford'un kredi talebi üzerine otomotiv sektörünün geleceği konusunda ekspertiz veren bir banka müdürü 1903 "Uçaklar hoş oyuncaklar. Ama askeri bir değerleri yok." Mareşal Ferdinand Foch, I. Dünya Savaşı'nda Fransız Orduları Başkomutanı "Artistlerin konuşmalarını kim duymak ister ki?" Harry M. Warner, Film endüstrisi yöneticisi. O sıralarda yeni icat edilen 23 sesli film hakkında

24 BÜYÜK KAHİNLERDEN!!! BÜYÜK SÖZLER (YENİLİĞE BAKIŞ AÇISI) "Televizyon en geç altı ay içinde piyasadan silinecektir. İnsanlar her akşam böyle bir kutuya bakmak istemez." Daryik F. Zanuck - Twenty Century Fox'un Başkanı 1944 "Bilgisayarlar gelecekte belki sadece 1,5 ton ağırlığında olacaklar." Popular Mechanics Dergisi "Sound'larını beğenmedim, ayrıca gitar gruplarının modası geçti." Decca Record Plak Firmasının Bir Yöneticisi. Beatles hakkında 1962 "İnsanların büyük çoğunluğu için tütün tüketimi gayet sağlıklı bir şeydir." Doktor Ian G. McDonald, Operatör "İnsanların evlerinde bilgisayar bulundurmaları için herhangi bir neden göremiyorum." Kenneth Olsen, Digital 24 Equipment Corp. Başkanı 1977