İNSANDA SİNDİRİM İnsanda sindirim sistemi; ağız, yutak, yemek borusu, mide, ince bağırsak, pankreas, karaciğer, kalın bağırsak ve anüs olmak üzere 9

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "İNSANDA SİNDİRİM İnsanda sindirim sistemi; ağız, yutak, yemek borusu, mide, ince bağırsak, pankreas, karaciğer, kalın bağırsak ve anüs olmak üzere 9"

Meryem Gökçek
6 yıl önce
İzleme sayısı:

1 İNSANDA SİNDİRİM İnsanda sindirim sistemi; ağız, yutak, yemek borusu, mide, ince bağırsak, pankreas, karaciğer, kalın bağırsak ve anüs olmak üzere 9 bölümden oluşmuştur.

3 Ağız; dil, diş ve tükürük bezlerinden oluşur.

4 DİL Besinleri, karıştırmada ve yutmada görev alır. Dil aynı zamanda, besinlerin tadlarını alır ve konuşmamıza yardımcı olur.

5 DİŞLER Besinlerin çiğnenmesinde görevlidirler. Dişler, besinleri mekanik sindirirerek; daha küçük parçalara ayrılmasını sağlar. İnsanlarda ilk önce, 7 yaşına kadar 20 tane süt dişleri çıkar. Daha sonra bu dişler dökülür ve bunların yerine kalıcı dişler çıkar. Yetişkin bir insanda 32 diş bulunur.

6 Kesici dişler: Toplam 8 tanedir. Bunlar, besinleri tutmaya ve kesmeye yarar. Köpek dişleri: Toplam 4 tanedir. Bunlar, besinleri parçalamaya yarar. Azı dişleri: 20 tanedir. Bunlar besinleri öğütmeye yarar.

7 Dişin yapısı Dişin yapısı; taç, boyun ve kök olmak üzere 3 kısımdan oluşmuştur. Dişin taç kısmında, mine tabakası bulunur. Bu tabaka cansız olup, dişi dış etkenlere karşı korur. Mine tabakasının altında, dentin tabakası bulunur. Dentin tabakası canlıdır. Bu tabakanın iç kısmında, kan damarları ve sinirlerin geçtiği diş özü (pulpa) bulunur.

8 Tükürük bezleri İnsanda; dil altı, çene altı ve kulak altı olmak üzere 3 çift tükürük bezi bulunur. Tükürük bezleri, tükürük sıvısı üretir. Tükürük sıvısının bileşiminde; su, mukus, mineraller (Na, Ca...), lizozim enzimi ve amilaz (pityalin) enzimi bulunur.

9 Tükürüğün görevleri: Karbonhidratları kimyasal olarak sindirir. Besinleri yumuşatır, besinlerin çiğnenmesini ve yutulmasını kolaylaştırır. Bileşimindeki, lizozim enzimi ile bakterilerin büyük bir kısmını öldürür. Ağızda sindirim (ph: 6,7-7): Nişasta + H2O > Maltoz + Dekstrin Pityalin(Amilaz)

10 Yutak: Besinlerin yutulmasında görevlidir. Besinler yutulurken, gırtlak kapağı soluk borusunu kapatır. Böylece besinlerin soluk borusuna kaçması önlenir.

Yemek borusu: Kasılıp-gevşeyerek besinleri mideye gönderir. Yemek borusu içten-dışa doğru; mukoza, düz kas ve bağ doku olmak üzere 3 tabakadan yapılmıştır.

11 Yemek borusu: Kasılıp-gevşeyerek besinleri mideye gönderir. Yemek borusu içten-dışa doğru; mukoza, düz kas ve bağ doku olmak üzere 3 tabakadan yapılmıştır. Mukoza tabakasında bulunan, goblet hücreleri mukus sıvısı salgılar. Düz kas tabakasında bulunan kaslar kasılıp gevşeyerek besinlerin ilerlemesini sağlar. Bağ doku ise yemek borusunu dış etkenlerden korur. Lokma, yemek borusunda oluşan peristaltik hareketlerle mideye ulaştırılır. Yemek borusunda mekanik ve kimyasal sindirim olmaz.

12 peristaltik hareket

Mide: Midenin yemek borusuna bağlandığı kısma kardia, ince bağırsağı bağlandığı kısma pilor denir. Midenin yapısı da yemek borusunda olduğu gibi 3 tabakadan yapılmıştır.

13 Mide: Midenin yemek borusuna bağlandığı kısma kardia, ince bağırsağı bağlandığı kısma pilor denir. Midenin yapısı da yemek borusunda olduğu gibi 3 tabakadan yapılmıştır. Mukoza tabakasında mukus salgılayan goblet hücreleri ile mide bezleri bulunur. Düz kas tabakasında ise mekanik sindirimde görevli olan kaslar bulunur. Besin maddeleri ağız, dil ve mide girişindeki sinirleri uyarması sonucunda, midede bulunan bazı hücreler uyarılır ve gastrin hormonu salgılamaya başlar Gastrin hormunu, kanla taşınarak, mide bezlerini uyarır. Mide bezleri mide özsuyu salgılamaya başlar.

14 Mide öz suyunun bileşiminde; mukus, HCl, pepsinojen ve süt çocuklarında lap (renin) enzimi bulunur. Pepsinojen, midenin kendini sindirmesini önlemek için inaktif (zimojen) olarak salgılanır. HCl asit, pepsinojeni, pepsine dönüştürerek aktifleştirir. Pepsinojen > Pepsin (inaktif) HCl (aktif) Pepsin, proteinlerin kimyasal sindirimini başlatır. Midede bulunan besin-enzim karışımına kimus denir.

16 İNCE BAĞIRSAK: Yaklaşık olarak 8 metre uzunluğundadır. İnce bağırsağın yapısı: içten dışa doğru; mukoza, düz kas ve bağ doku olmak üzere 3 kısımdan oluşmuştur. İnce bağırsak; 12 parmak bağırsağı, boş bağırsak ve kıvrımlı bağırsak olmak üzere 3 kısımdan oluşmuştur.

17 ***12 parmak bağırsağı: İnce bağırsağın ilk 25 cm' lik kısmıdır. Buraya karaciğer ve pankreas salgılarını döker. Karaciğer, safra salgısını; klodeok kanalı ile12 parmak bağırsağının, vater kabarcığına boşaltır. Karaciğer ---> Safra sıvısı ---> Safra kesesi ---> Koledok kanalı ---> Vater kabarcığı ---> 12 parmak bağırsağı

18 Pankreas, pankreas öz suyunu; virsung kanalı ile 12 parmak bağırsağının, vater kabarcığına boşaltır. Pankreas ---> Pankreas öz suyu ---> Virsung kanalı ---> Vater kabarcığı ---> 12 parmak bağırsağı

20 12 PARMAK BAĞIRSAĞINDA SİNDİRİM (ph: 8-9): Besinler 12 parmak bağırsağına geldiğinde, burada bulunan bazı hücreler sekretin ve kolesistokinin hormonları salgılar. Sekretin hormonu, kanla taşınarak; karaciğeri ve pankreas bezlerini uyarır. Karaciğer, safra üretimini ve salgılamasını başlatır. Pankreas, HCO3 (bikarbonat) iyonlarını salgılar. Kolesistokinin hormonu, kanla taşınarak; safra kesesini ve pankres bezlerini uyarır. Safra kesesi, safra öz suyunu salgılar. Pankreas bezleri, sindirim enzimlerini salgılar.

21 Bikarbonat iyonları ve safra sıvısı 12 parmak bağırsağını bazikleştirir. Safra özsuyunun bileşiminde; HCO3 iyonları, pigment maddeleri, yağ asitleri, kolesterol, bilirubin ve safra tuzları bulunur. Pankreas özsuyunun bileşiminde; HCO3 iyonları, lipaz, amilaz, nükleaz, tripsinojen, ve kimotripsinojen bulunur. İnce bağırsakta bulunan besin-enzim karışımına kilus denir. İnce bağırsakta bulunan besin-enzim karışımına kilus denir.

22 Karaciğerden salgılanan safra sıvısı, yağları mekanik sindirir.

İnce bağırsak ile kalın bağırsağın birleştiği yerde kör bağırsak (çekum) bulunur. Apandis: Vücuttaki görevi tam olarak bilinmeyen bu organın bağışıklık sistemini yardımcı olduğu söyleniyor.

23 İnce bağırsak ile kalın bağırsağın birleştiği yerde kör bağırsak (çekum) bulunur. Apandis: Vücuttaki görevi tam olarak bilinmeyen bu organın bağışıklık sistemini yardımcı olduğu söyleniyor. Alınması halinde vücut da çok fazla fonksiyon kaybı görülmemektedir. Apandisit parmaksı organın kökünde oluşan tıkanma sonucu iltihap oluşur ve şişmeye başlar. (Apandisit) Genellikle 10 ile 30 yaşları arasında görülebilir.

KALIN BAĞIRSAK Yaklaşık olarak 2 metre uzunluğunda ve 7 cm çapındadır. Mekanik ve kimyasal sindirim gerçekleşmez. Su ve minerallerin büyük bir kısmı, burada emilir.

25 KALIN BAĞIRSAK Yaklaşık olarak 2 metre uzunluğunda ve 7 cm çapındadır. Mekanik ve kimyasal sindirim gerçekleşmez. Su ve minerallerin büyük bir kısmı, burada emilir. B ve K vitamini üreten yararlı bakteriler bulunur. Bunların sentezlediği vitaminler emilerek kana verilir. Sindirilmemiş besinler, geçici olarak depolanır. **Anüs: Sindirilmemiş besinler ve sindirim atıklarını dışarı atar.

26 Sindirime Yardımcı Organlar

27 KARACİĞER: Sindirimde ve pek çok metabolizma olayında görevli, karın boşluğunun sağ üst bölümünde yer alan bir organımızdır. Karaciğere iki kaynaktan kan gelmektedir. Birinci kaynak, dalak ve sindirim kanalıdır. Buradan alınan kan, kapı toplardamarı ile karaciğere getirilir. İkinci kaynak ise aorttan gelen ve oksijence zengin kanı taşıyan karaciğer atardamarıdır.

28 Yağları mekanik sindiren safra sıvısı üretir. İnce bağırsağı bazikleştiren bikarbonat iyonları (HCO3) üretir. Embriyonik dönemde kan üretir. Vücut sıcaklığını ayarlar. Kan şekerini ayarlar. Mineral depolar. Çok zehirli olan amonyağı, üreye dönüştürür. Kandaki glikozun fazlasını glikojen şeklinde depo eder. Kanın pıhtılaşmasında görev alan, protrombin ve fibrinojen proteinlerini üretir. Kanın osmotik basıncını ayarlayan, albümin ve globulin proteinlerini üretir. Kanın damarlar içinde pıhtılaşmasını önleyen, heparin maddesini üretir. Yaşlı alyuvarları parçalar. A, D, E ve K vitaminlerini depolar. İlaçların ve kimyasal maddelerin zararlı etkilerini yok eder. Protein ve yağların glikoza dönüşmesini sağlar. Cinsiyet hormonlarının fazlasını yok eder.

29 Karaciğer sindirim kanalına enzim salgılamaz, safra salgılar. Safra, yağların mekanik sindirimini gerçekleştirir.

30 Safra Salgısının Görevi Karaciğerden salgılanan safra sıvısı, yağları mekanik sindirir. Safra, yağların sindirim ürünlerinin ve Yağda çözünen vitaminlerin (A, D, E, K) ince bağırsaktan emilimini kolaylaştırır. Safra aynı zamanda antiseptik bir görev yaparak bağırsaktaki atık maddelerin kokuşmasını ve zararlı bakterilerin üremesini engeller. Mideden gelen asidik özellikteki kimusu nötralize eder. Böylece pankreas ve bağırsak enzimlerinin etkinliğinin artmasını sağlar. Safra pigmentleri de dışkıya rengini verir.

31 PANKREAS Pankreas, yaprak şeklinde ve pembe renkli bir organdır. Karın boşluğunda, midenin hemen altında bulunur. Pankreas, karma bir bezdir. Yapısında ekzokrin bez özelliği taşıyan acinar hücreleri ile endokrin bez özelliği taşıyan langerhans adacıkları bulunu

33 Pankreastan salgılanan enzimler, karbonhidrat, yağ ve proteinleri kimyasal sindirir. Tripsinojen ve kimotripsinojen inaktif (zimojen) olarak salgılanır. 12 Parmak bağırsağı hücreleri, enterokinaz enzimi sagılar. Bu enzim tripsinojeni, tripsine çevirerek aktifleştirir. İnce bağırsak hücreleri, ince bağırsak özsuyu salgılar. İnce bağırsak özsuyunun bileşiminde; erepsin, maltaz, sakkaraz (sükraz), ve laktaz enzimleri bulunur.

34 İnce bağırsakta besinlerin kimyasal sindirimi tamamlanır. Sindirilen besinler, ince bağırsakta bulunan villuslar tarafından emilerek kan ve lenf kılcallarına verilir.

38 Mustafa AYAR Biyoloji Öğretmeni Uzm. Öğret SON...

Benzer belgeler

11. SINIF KONU ANLATIMI 43 SİNDİRİM SİSTEMİ 2 SİNDİRİM SİSTEMİ ORGANLARI

11. SINIF KONU ANLATIMI 43 SİNDİRİM SİSTEMİ 2 SİNDİRİM SİSTEMİ ORGANLARI 4) Mide Tek gözlü torba şeklinde olan, kaburgaların ve diyaframın altında karın boşluğunun sol üst bölgesinde, yemek borusu ve ince