GÜNEŞ PANELLERİ İMALATI YATIRIM FİZİBİLİTESİ

Transkript

1 GÜNE ŞPANE L L E Rİİ MAL AT I Y AT I RI MF İ Z İ Bİ L İ T E Sİ

2

3 GÜNEŞ PANELLERİ İMALATI YATIRIM FİZİBİLİTESİ HAZIRLAYANLAR Adnan HACIBEBEKOĞLU Özge MADEN Erkan DEMİRLİÇAKMAK Sayfa 1 / 30

4 İÇİNDEKİLER 1. GENEL TANITIM SEKTÖRÜN TANITILMASI TALEP/İHTİYAÇ ANALİZİ EKONOMİK DEĞERLENDİRME SEKTÖR VE PAZAR ANALIZI YATIRIMIN FAYDALANACAĞI TEŞVIK UNSURLARI GIRDI TEMIN KOŞULLARI VE GIRDI FIYATLARI SATIŞ REKABET OLANAKLARI VE SATIŞ FIYATLARI EKONOMIK KAPASITE KULLANIM ORANLARI TAM KAPASİTEDE İŞLETME GİDERLERİNİN SAPTANMASI TAM KAPASITEDE İŞLETME GELIRLERININ SAPTANMASI İŞLETME SERMAYESININ TESPITI TEKNİK DEĞERLENDİRME KURULUŞ YERİ KAPASİTE, KAPASİTE KULLANIM ORANI TOPLAM YATIRIM TUTARI SABİT YATIRIM TUTARI VE YILLARA DAĞILIMI MALİ DEĞERLENDİRME İŞLETME SERMAYESİ TABLOSUNUN HAZIRLANMASI MALİYET TABLOSUNUN HAZIRLANMASI GELİR-GİDER TABLOSUNUN HAZIRLANMASI NAKİT AKIM TABLOSUNUN HAZIRLANMASI GERİ ÖDEME SÜRESİNİN BELİRLENMESİ Şekiller Şekil 1- Fotovoltaik Sistem... 6 Şekil 2- Güneş Pilleri... 7 Şekil 3- Şebekeden Bağımsız Fotovoltaik Sistemde Işığın Elektriğe Dönüştürülme Aşamaları... 8 Şekil 4- Türkiye Güneşlenme Süresi Dağılımı Haritası... 9 Şekil 5- Fotovoltaik Sistemi Malzemeleri Sayfa 2 / 30

5 Şekil 6- Fotovoltaik Sistem Camları Şekil 7- Fotovoltaik Sistem Stringeri Şekil 8- Fotovoltaik Sistem Modülleri Şekil 9- Fotovoltaik Sistemi İş Akışı Tablolar Tablo 1- Faiz Desteği Oranları Tablo 2-Karşılaştırmalı Bölgesel Teşvik Uygulaması Tablo 3- Vergi İndirimleri Tablo 4- Sigorta Primi İşveren Desteği Tablo 5- Girdi Temin Tablosu Tablo 6- Satış Fiyatları Tablo 7- Ekonomik Kapasite Kullanım Oranları Tablo 8- Tam Kapasitede İşletme Giderleri Tablo 9- Tam Kapasitede İşletme Gelirleri Tablo 10- İşletme Sermayesi Tablo 11- Ekonomik Kapasite Kullanım Oranı Tablo 12- Ekonomik Kapasitede Üretim Düzeyi Tablo 13- Toplam Yatırım İhtiyacı Tablo 14- Sabit Yatırım Tutarı Tablo 15- İşletme Sermayesi Tablosu Tablo 16- Maliyet Tablosu Tablo 17- Gelir-Gider Tablosu Tablo 18- Nakit Akım Tablosu Tablo 19- Yatırımın Geri Dönüş Süresi Sayfa 3 / 30

6 1. GENEL TANITIM YATIRIM BİLGİLERİ BİRİM AÇIKLAMA Yatırım Konusu - Güneş Kolektörü Üretim Tesisi Üretilecek Ürün/Hizmet - Güneş Paneli NACE Kodu GTİP No Yatırım Yeri - Yozgat Yatırım Süresi Ay 12 Tesis Kapasitesi İlk Faaliyet Yılı İtibariyle Kapasite Kullanım Oranı İlk Faaliyet Yılı İtibariyle İstihdam Kapasitesi Birim Maliyetler Ürünlerin Satış Fiyatları Adet/Yıl % 100 Kişi TL TL Anahtar Teslim Jeotermal Sera TL Kurulumu Maliyeti Yatırım İçin Kaynak Kullanımı - Sayfa 4 / 30

7 2. SEKTÖRÜN TANITILMASI Enerji, çeşitli görünümleri yoluyla zenginliğin önemli nedenlerinden birini oluşturur. Suyun, kömürün, petrolün, diğer değerli madenlerin yanı sıra rüzgârın ve güneşin varlığı da hep birer zenginlik kaynağıdır. Yenilenebilir enerji ise son yıllarda enerji kaynakları içerisinde artan bir paya sahiptir. Nitekim dünya çapında yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımını artırmaya yönelik bölgesel, ulusal ve uluslararası pek çok politika ve kampanya yürütülmektedir. Buna bağlı olarak yenilenebilir enerji kullanımı 30 sene öncesinde sıfıra yakınken günümüzde büyük bir öneme sahiptir. 1 Yenilenebilir enerji kaynaklarından olan Isıl Güneş Teknolojileri ve Odaklanmış Güneş Enerjisi (CSP): Güneş enerjisinden ısı elde edilen bu sistemlerde, ısı doğrudan kullanılabileceği gibi elektrik üretiminde de kullanılabilir. Güneş Hücreleri: Fotovoltaik güneş elektriği sistemleri de denilen yarıiletken malzemeler güneş ışığını doğrudan elektriğe çevirirler. Türkiye de 2012 yılı itibari ile toplam kurulu güneş kolektör alanı yaklaşık m² olarak hesaplanmıştır. Yıllık düzlemsel güneş kolektörü üretimi m², vakum tüplü kolektör ise m² olarak hesap edilmiştir. Üretilen düzlemsel kolektörlerin %50'si, vakum tüplü kolektörlerin tamamı ülke içerisinde kullanıldığı bilinmektedir yılında güneş kolektörleri ile yaklaşık olarak TEP (Ton Eşdeğer Petrol) ısı enerjisi üretilmiştir. Üretilen ısı enerjisinin, 2012 yılı için konutlarda kullanım miktarı TEP, endüstriyel amaçlı kullanım miktarı TEP olarak hesaplanmıştır. Fotovoltaik sistemlerin kullanımının yaygınlaşması için gerekli olan 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynakları Kanunu 29/12/2010 yılında revize edilmiş ve 2013 de mevzuat çalışmaları tamamlanmıştır. Son yıllarda fotovoltaik sistemlerin maliyetlerin düşmesi ve verimliliğin artması ile de yaygın kullanım olacağı beklenmektedir. 2 1 Özdemir, A. Yüksel, F. Türkiye de Enerji Sektörünün İleri ve Geri Bağlantı Etkileri, Yönetim ve Ekonomi, 2006, 13: Sayfa 5 / 30

8 Şekil 1- Fotovoltaik Sistem Fotovoltaik sistemlerde ışığın elektriğe çevrilmesi fotovoltaik hücreler aracılığı ile olmaktadır. Fotovoltaik hücreler, yüzeylerine gelen güneş ışığını doğrudan elektrik enerjisine dönüştüren yarıiletken maddelerdir. Yüzeyleri kare, dikdörtgen, daire şeklinde biçimlendirilen güneş hücreleri alanları genellikle 100 cm² civarında, kalınlıkları ise 0,1-0,4 mm arasındadır. Güneş hücreleri fotovoltaikilkeye dayalı olarak çalışırlar. Hücrelerin üzerine ışık düştüğü zaman uçlarında elektrik gerilimi oluşur. Hücrenin verdiği elektrik enerjisinin kaynağı, yüzeyine gelen güneş enerjisidir. Güneş enerjisi, güneş hücresinin yapısına bağlı olarak % 5 ile % 30 arasında bir verimle elektrik enerjisine çevrilebilir. Güç çıkışını artırmak amacıyla çok sayıda güneş hücresi birbirine paralel ya da seri bağlanarak bir yüzey üzerine monte edilir. Bu yapıya güneş hücresi modülü ya da fotovoltaikmodül adı verilir. Güç talebine bağlı olarak modüller birbirlerine seri ya da paralel bağlanarak birkaç Watt'tan MEGA Watt'lara kadar sistem oluşturulur. Sayfa 6 / 30

9 Şekil 2- Güneş Pilleri Ticari ortama girmiş olan geleneksel Si güneş hücrelerinin yerini alabilecek verimleri aynı ama üretim teknolojileri daha kolay ve daha ucuz olan güneş hücreleri üzerinde de son yıllarda çalışmalar yoğunlaştırılmıştır. Bunlar; fotoelektrokimyasal çok kristalli Titanyum Dioksit hücreler, polimer yapılı Plastik hücreler ve güneş spektrumunun çeşitli dalga boylarına uyum sağlayacak şekilde üretilebilen enerji bant aralığına sahip Kuantum güneş hücreleri gibi yeni teknolojilerdir. Güneş hücreleri, elektrik enerjisinin gerekli olduğu her uygulamada kullanılabilmektedir. Fotovoltaikmodüller uygulamaya bağlı olarak, akümülatörler, invertörler, akü şarj denetim aygıtları ve çeşitli elektronik destek devreleri ile birlikte kullanılarak bir fotovoltaik sistemi oluştururlar. Bu sistemler, geçmiş zamanlarda sadece yerleşim yerlerinden uzak, elektrik şebekesi olmayan yerlerde, jeneratöre yakıt taşımanın zor ve pahalı olduğu durumlarda kullanılırken, artık şebeke bağlantısı olan yerleşim yerlerinde de şebeke bağlantılı olarak evlerin çatılarına ve büyük ölçekli santral uygulamalarında da kullanımı oldukça yaygınlaşmıştır. Bunun dışında dizel jeneratörler ya da başka güç sistemleri ile birlikte karmaolarak kullanılmaları da mümkündür. Şebekeden bağımsız sistemlerde yeterli sayıda fotovoltaik modül, enerji kaynağı olarak kullanılmaktadır. Güneşin yetersiz olduğu zamanlarda ya da özellikle gece süresince kullanılmak üzere genellikle sistemde akümülatör bulundurulmaktadır. Fotovoltaik modüller gün boyunca elektrik enerjisi üreterek bunu akümülatörde depolar ve yüke gerekli olan enerji akümülatörden alınır. Akünün aşırı şarj ve deşarj olarak zarar görmesini engellemek için kullanılan denetim birimi ise akünün durumuna göre ya fotovoltaik modüllerden gelen akımı ya da yükün çektiği akımı keser. Şebeke uyumlu alternatif akım elektriğinin gerekli olduğu uygulamalarda sisteme bir invertör eklenerek akümülatördeki DC gerilim, 220 V, 50 Hz.lik sinüs dalgasına dönüştürülür. Benzer şekilde, uygulamanın şekline göre çeşitli destek elektronik devreler sisteme katılabilir. Bazı sistemlerde fotovoltaik modüllerin maksimum güç noktasında çalışmasını sağlayan maksimum güç noktası izleyici cihazda bulunur. Aşağıda şebekeden bağımsız bir fotovoltaik sistemin şeması verilmektedir. Sayfa 7 / 30

10 Şekil 3- Şebekeden Bağımsız Fotovoltaik Sistemde Işığın Elektriğe Dönüştürülme Aşamaları Düzlemsel güneş kolektörleri ise güneş enerjisini toplayan ve bir akışkana ısı olarak aktaran çeşitli tür ve biçimlerdeki aygıtlardır. En çok evlerde sıcak su ısıtma amacıyla kullanılmaktadır. Ulaştıkları sıcaklık 70 C civarındadır. Düzlemsel güneş kolektörleri üstten alta doğru; camdan yapılan üst örtü, cam ile absorban plaka arasında yeterince boşluk, metal veya plastik absorban plaka, arka ve yan yalıtım ve bu bölümleri içine alan bir kasadan oluşmaktadır. Absorban plakanın yüzeyi genellikte koyu renkte olup bazen seçiciliği artıran bir madde ile kaplanmaktadır. Kolektörler, bölgenin enlemine bağlı olarak güneşi maksimum alacak şekilde sabit bir açıyla yerleştirilirler. Güneş kolektörlü sistemler tabii dolaşımlı ve pompalı olmak üzere ikiye ayrılır. Bu sistemler evlerin yanında, yüzme havuzları ve sanayi tesisleri için de sıcak su sağlanmasında kullanılır. Bu konudaki Ar-Ge çalışmaları sürmekle birlikte bu sistemler tamamen ticari ortama girmiş durumdadırlar. Dünya genelinde kurulu bulunan güneş kolektörü alanı 30 milyon m2'nin üzerindedir. En fazla güneş kolektörü bulunan ülkeler arasında Çin, ABD, Japonya, Avustralya İsrail ve Yunanistan yer almaktadır. Türkiye 18 milyon m² kurulu kolektör alanı ile dünyanın önde gelen ülkelerinden biri konumundadır TALEP/İHTİYAÇ ANALİZİ Ülkemizde çok yaygın olarak evlerde sıcak su elde etmede kullanılan sistem düzlemsel güneş kolektörleridir. Güneş pilleri ya da fotovoltaik piller diye anılan cihazlar, yarıiletkenlerin fotovoltaik etki özelliğini kullanarak, güneş ışığından elektrik enerjisi üretirler. Güneş pilleri, kurulan sisteme bağlı olarak birkaç MW'dan birkaç GW'a kadar elektrik üretebilmektedir. 3 Sayfa 8 / 30

11 Yüksek üretim maliyetleri nedeniyle yakın zamana kadar oldukça az kullanılan güneş pillerinin evlerde elektrik şebekesi ile birlikte kullanılan çeşitleri yaygınlaşmıştır. Evsel amaçlı kullanılan güneş pilleri bir inverter aracılığı ile elektrik şebekesine bağlanmakta, böylece üretilen elektriğin akülerde depolanmasından tasarruf edilmektedir. Bu özelliği nedeniyle son yıllarda tüm dünyada gerçekleşen güneş pili üretiminde yıllık ortalama %30 civarında bir artış gözlenmektedir. Bu alanda yapılan hesaplamalara göre 2015 yılına kadar dünyada solar termal santrallerinin bugün sadece 400 MW düzeyinde olan kurulu kapasitesinin 5 bin MW seviyesine çıkması beklenmektedir. Türkiye sahip olduğu coğrafi konum nedeniyle güneş enerjisi potansiyeli açısından birçok ülkeye göre oldukça avantajlı bir konumdadır. Elektrik İşleri Etüd İdaresi tarafından yapılan bir araştırmada Türkiye nin ortalama yıllık toplam güneşlenme süresi saat, yani günlük toplam 7,2 saattir. Şekil 4- Türkiye Güneşlenme Süresi Dağılımı Haritası Kaynak: Elektrik İşleri Etüd İdaresi İdaresi Genel Müdürlüğü, Güneşlenme Süresi Dağılımı Haritası Ülkemizde en fazla güneş enerjisi alan Güneydoğu Anadolu Bölgesi ni Akdeniz Bölgesi ikinci sırada takip etmektedir. Yenilenebilir enerji kaynakları bakımından önemli bir potansiyele sahip olan Türkiye nin rüzgarda 400 TWh/yıl, jeotermalde 16 TWh/yıl, biokütlede 1,58 TWh/yıl, güneşte 500 TWh/yıl ve hidro için ise 450 TWh/yıl değerlerinde potansiyeli bulunmaktadır. 4 Küresel enerji yatırımları her yıl artış göstermektedir. Uluslararası Enerji Ajansı verilerine göre enerji sektörüne yılları arasında küresel ölçekte toplam 37,9 trilyon dolar yatırım yapılacağı tahmin edilmektedir. Yatırımların 16,9 trilyon dolarının elektrik sektörü (% 58 üretim, % 11 iletim ve % 31 dağıtım), 10 trilyon dolarının petrol sektörü (% 87 arama ve üretim, % 3 taşıma ve % 10 rafinaj), 9,5 trilyon dolarının gaz sektörü ( % 71 arama ve üretim, % 23 iletim ve dağıtım ve % 6 sıvılaştırılmış doğal gaz), 1,2 trilyon dolarının kömür sektörüne (% 94 madencilik ve % 6 taşıma) yapılması planlanmaktadır. 5 Uluslararası Enerji Ajansı nın tahminlerine göre 12,13 milyar Ton Eşdeğer Petrol (TEP) olan dünya birincil enerji talebinin 2035 yılında; T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, 2013 Yılı Bütçe Sunumu, 14 Kasım Sayfa 9 / 30

12 Mevcut enerji politikaları ile devam senaryosuna göre %51 oranında artışla 18,3 milyar TEP, Verimliliğin teşvik edildiği yeni politikalar senaryosuna göre %40 oranında artış ile 16,96 milyar TEP, 450 ppm senaryosuna göre %23 oranında bir artışla 14,85 milyar TEP e ulaşması beklenmektedir. 6 Yenilenebilir enerji kaynaklarının 2035 yılındaki payının, mevcut politikalar senaryosuna göre %14 oranında, yeni politikalar senaryosuna göre %18 ve 450 ppm senaryosuna göre ise %27 olacağı beklenmektedir. Ülkemizde Cumhuriyetin 100. yılının kutlanacağı2023 yılına yönelik olarak enerji sektörüne ilişkin yüksek hedefler öngörülmektedir. Yenilenebilir enerji yatırımlarına ilişkin hedefler ise aşağıdaki şekildedir: Yenilenebilir enerjinin payını %30 a yükseltilmesi, Rüzgâr enerjisinin MW düzeyine çıkarılması, 600 MW jeotermal ve MW güneş enerjisi kapasiteli elektrik santralleri kurulması, Enerji borsası oluşturulması, Su enerjisinden tam yararlanılmasıdır. 4. EKONOMİK DEĞERLENDİRME 4.1. SEKTÖR VE PAZAR ANALIZI Enerji sektörü, gerek üreticiler gerekse tüketiciler için büyük öneme sahiptir. Türkiye İstatistik Kurumu nun belirli dönemlerde hazırlamış olduğu girdi-çıktı tabloları kullanılarakyapılan analiz sonucunda enerji sektörünün son dönemde kilit sektör olduğu görülmüştür. Türkiye enerji kullanımında dış ülkelere bağımlı ülkelerden bir tanesidir. Ülke ekonomisinde kalkınmanın gerçekleştirilebilmesi; enerji kaynakları kullanımında dışa olan bağımlılığın azaltılabilmesi ve enerji sektörünün kilit sektör olma özelliği kullanılabilirse çok daha kolay olacaktır. 7 Türkiye de enerji sektörü hızla artan talep ve yatırım gereksinimi ile hem ulusal hem de uluslararası yatırımcıları ilgisini çeken sektörlerin başında gelmektedir. Enerji sektörünün yatırımcılar için ilgi odağı haline gelmesinde en önemli faktörlerden biri piyasanın serbestleştirilmesi ve rekabete açılması çalışmalarıdır. Türkiye büyüyen, şeffaf, rekabetçi ve yatırımcılar için çekici bir enerji piyasasına sahip hale gelmiştir. 8 Türkiye'nin enerjide dışa bağımlılık oranı bugün %70'ler seviyesindedir. Sektör aktörlerine göre, bu oranı minimuma indirgemek için Türkiye'nin 2020 yılına kadar yatırım ihtiyacı 130 milyar dolar 6 T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, 2013 Yılı Bütçe Sunumu, 14 Kasım Özdemir, A., Yüksel, F. Türkiye de Enerji Sektörünün İleri ve Geri Bağlantı Etkileri, Yönetim ve Ekonomi, 2006, 13:2. 8 EPDK, Enerji Yatırımcısı El Kitabı 2012, Ankara. Sayfa 10 / 30

13 düzeyinde bulunmaktadır. Enerji Piyasası Denetleme Kurulu (EPDK) analizlerine göre ise, Türkiye'de döneminde yapılacak enerji yatırımlarının toplamı milyar dolardır. 9 Türkiye, yenilenebilir enerji kaynak potansiyeli açısından oldukça zengin olmakla birlikte henüz bu potansiyel tam olarak hayata geçirilmemiştir. Küresel ısınma ve iklim değişikliğine ilişkin artan kaygıların ortaya çıkardığı küresel yönelim ile birlikte, enerjide yurtdışına bağımlılığı yerli ve yenilenebilir kaynaklardan artan oranlarda faydalanmak suretiyle kontrol altına alma isteği yeşil fırsatları gündemin en önemli konularından biri haline getirmiştir. Yenilenebilir enerjinin toplam birincil enerji arzı içerisinde 1990'ların ortalarında %17 civarında olan payı 2009 yılına gelindiğinde %9,4'e düşmüş, 2010 yılı sonu itibari ile de %9,6 olarak gerçekleşmiştir (ETKB, 2012). Özellikle geleneksel usullerle kullanılan biyo-kütle miktarındaki azalış ve hidroelektriğin elektrik üretimindeki payının artan oranda doğal gaz ile yer değiştirmesi bu düşüşü açıklayan olgular olarak karşımıza çıkmaktadır. Biyo-kütle ve hidroelektrik Türkiye'de yenilenebilir enerji kaynaklarının başlıca türleri olup jeotermal, rüzgar ve güneş enerjisi halen düşük oranlarda yararlanılan yenilenebilir enerji türleridir. 10 Değişik uygulama alanlarında şebekenden bağımsız şekilde çalışan güneş pili sistemlerinin toplam kurulu gücünün 3-5 MW dolaylarında olduğu tahmin edilmektedir. Şebeke bağlantılı bir PV sistemi henüz bulunmamaktadır. Güneş enerjisine dayalı CSP (Güneş termal yoğun toplaç) teknolojileri kullanan bir uygulama da bulunmamaktadır. Güneş enerjisi dünyada 2009 yılında güneş pili (PV) kurulu gücü 7,2 GW olup toplam 22 GW kurulu güce ulaşmıştır. Avrupa da 2009 yılında MW kurulu güç gerçekleştirilmiştir. 11 Türkiye, ekonomik gelişme, sanayileşme ve kentleşme dinamiklerine paralel olarak yüksek talep artışı ile dünyanın en hızlı büyüyen enerji piyasalarının başında gelmektedir. Türkiye'nin 2020 yılına kadar dünya ve Avrupa ortalamalarının üzerinde büyümesini sürdürmesi beklenirken, bu büyümenin desteklenmesi için büyük ölçekli enerji yatırımlarının hayata geçirilmesi gerekmektedir. 12 Ancak yılın 110 gününü güneşli geçiren Türkiye, ürettiği enerjinin sadece %0,1'ini güneşten elde etmektedir yılında ise 600 MW büyüklüğünde lisansa dayalı üretim sahalarının açılması ile birlikte 2014 yılından itibaren sektörde büyük bir hareketlenme görülmesi beklenmektedir. 13 Güneş enerjisi güneşin çekirdeğinde yer alan füzyon süreci ile açığa çıkan ışıma enerjisi olup güneşteki hidrojen gazının helyuma dönüşmesi şeklindeki füzyon sürecinden kaynaklanmaktadır. Bu enerjinin dünyaya gelen küçük bir bölümü dahi insanlığın mevcut enerji tüketiminden kat kat fazladır. Güneş enerjisinden yararlanma konusundaki çalışmalar özellikle 1970'lerden sonra hız EPDK, Enerji Yatırımcısı El Kitabı 2012, Ankara. 11 Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi, Enerji Raporu Sayfa 11 / 30

14 kazanmış, güneş enerjisi sistemleri teknolojik olarak ilerleme ve maliyet bakımından düşme göstermiş, güneş enerjisi çevresel olarak temiz bir enerji kaynağı olarak kabul edilmiştir YATIRIMIN FAYDALANACAĞI TEŞVIK UNSURLARI Yeni Teşvik Sistemi kapsamında uygulanacak olan Faiz Desteği oranları bölgesel bazda aşağıdaki tablodaki gibidir. Tablo 1- Faiz Desteği Oranları Bölgeler Destek Oranı Azami Destek Tutarı TL - Cinsi Kredi Döviz Cinsi Kredi (Bin-) I II III 3 Puan 1 Puan 500 IV 4 Puan 1 Puan 600 Yozgat (5. Bölge) 5 Puan 2 Puan 700 VI 7 Puan 2 Puan Bölgede yer alan Yozgat ilinde yapılacak asgari sabit yatırım tutarı üzerindeki yatırımlarda kullanılacak olan yatırım kredilerinde TL bazında 5 puan, döviz kredileri bazında 2 puan faiz indirimi uygulanacaktır. Azami Faiz Desteği de ,00 TL ye çıkarılmıştır Yatırım Yeri Tahsisi Bakanlıkça teşvik belgesi düzenlenmiş büyük ölçekli yatırımlar ile bölgesel desteklerden yararlanacak yatırımlar için Maliye Bakanlığınca belirlenen esas ve usuller çerçevesinde yatırım yeri tahsis edilebilecektir. Tablo 2-Karşılaştırmalı Bölgesel Teşvik Uygulaması DESTEK UNSURLARI I II III IV Yozgat (5. Bölge) VI KDV İstisnası Gümrük Vergisi Muafiyeti Vergi İndirimi OSB Dışı Yatırıma Katkı Oranı (%) OSB İçi Sigorta Primi OSB Dışı 2 yıl 3 yıl 5 yıl 6 yıl 7 yıl 10 yıl İşveren His. Desteği (Destek Süresi) OSB İçi 3 yıl 5 yıl 6 yıl 7 yıl 10 yıl 12 yıl Yatırım Yeri Tahsisi Faiz Desteği YOK YOK 14 Enerji Sektörü Raporu, Eti Menkul Kıymetler A.Ş., Sayfa 12 / 30

15 Gelir Vergisi Stopajı Desteği YOK YOK YOK YOK YOK 10 yıl Sigorta Primi İşçi Hissesi Desteği (Destek Süresi) YOK YOK YOK YOK YOK 10 yıl Vergi İndirimi Asgari sabit yatırım tutarı üzerindeki yatırımlara uygulanacak yatırıma katkı oranları ve vergi indirim oranları aşağıdaki gibi uygulanacaktır. Tablo 3- Vergi İndirimleri Bölgeler Bölgesel Teşvik Uygulamaları Yatırıma Katkı Oranı (%) Vergi İndirim Oranı (%) Büyük Ölçekli Yatırımların Teşviki Yatırıma Katkı Oranı (%) Vergi İndirim Oranı (%) İşletme/Yatırım Döneminde Uygulanacak Yatırıma Katkı Oranı Yatırıma Katkı Oranı (%) Vergi İndirim Oranı (%) 1. Bölge Yozgat (5. Bölge) Yeni teşvik sistemi ile ayrıca yatırım döneminde yatırıma katkı uygulaması başlatılmış olup yatırımcılar yatırıma katkı tutarının % 80 ine kadar olan kısmını diğer faaliyetlerinden elde ettikleri ticari kazançlarına uygulama imkânı getirilmiştir. Kalan kısım olan % 20 sinin ise yatırımcının 5. Bölgede yer alan ilde yapmış olduğu yatırım sonrası, işletme döneminde elde edeceği kazancına uygulanacak olan kurumlar vergisinden düşülecektir. Ayrıca Yatırımın OSB de yapılması durumunda bölgesel teşvik uygulamasında yer alan yatırıma katkı oranı % 55 olarak uygulanacaktır Gümrük Vergisi Muafiyeti ve KDV İstisnası Yozgat, Yeni Teşvik Sistemi ne göre 5. Bölgede yer almakta olup, Desteklenen sektörlerin genişliği, iş gücü maliyetlerinin azaltılması ve finansman imkânlarının genişletilmesi ile yatırımlarda en avantajlı il arasındadır. Asgari Sabit Yatırım Tutarı ( ,00 TL) üzerindeki tüm sektörler Yozgat ilinin de içinde yer aldığı 5. Bölgede, bölgesel destek kapsamında değerlendirilmektedir. Bu kapsamda değerlendirilen yatırımlara uygulanan destek unsurları ve destek oranları şunlardır: Gümrük Vergi Muafiyeti Asgari sabit yatırım tutarının üstündeki tüm Teşvik Belgesi kapsamında yatırım malları, İthalat Rejimi Kararı gereğince ödenmesi gereken Gümrük Vergisi nden muaf tutulacaktır. Sayfa 13 / 30

16 KDV İstisnası Asgari sabit yatırım tutarının üstündeki Teşvik Belgesine haiz yatırımcılara teşvik belgesi kapsamında yapılacak makine ve teçhizat ithalat ve yerli teslimleri katma değer vergisinden istisna edilecektir Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği Yeni Teşvik sistemi ile uygulanacak olan Sigorta Primi İşveren Desteği uygulama dönemi ve uygulama oranları aşağıdaki gibi belirlenmiştir. Tablo 4- Sigorta Primi İşveren Desteği Bölgeler e kadar itibariyle Destek Tavanı (Sabit Yatırıma Oranı - %) Bölgesel Teşvik Uygulamaları Büyük Ölçekli Yatırımların Teşviki I 2 yıl II 3 yıl III 5 yıl 3 yıl 20 8 IV 6 yıl 5 yıl Yozgat (5. Bölge) 7 yıl 6 yıl VI 10 yıl 7 yıl Buna ek olarak 5. Bölgede yer alan Yozgat ta yapılacak sabit yatırım tutarı üzerindeki yatırımlarla sağlanan yeni istihdamlar için asgari ücret üzerinden hesaplanacak GELİR VERGİSİ STOPAJI ve SİGORTA PRİMİ İŞÇİ HİSSESİ 6 YIL SÜREYLE terkin edilecektir GIRDI TEMIN KOŞULLARI VE GIRDI FIYATLARI Fotovoltaik hücreler pek çok farklı maddeden yararlanarak üretilebilir. Günümüzde en çok kullanılan maddeler şu şekildedir: Kristal Silisyum: Önce büyütülüp daha sonra mikron kalınlıkta ince tabakalar halinde dilimlenen tek kristal silisyum bloklardan üretilen güneş pillerinde laboratuar şartlarında %24, ticari modüllerde ise %15'in üzerinde verim elde edilmektedir. Dökme silisyum bloklardan dilimlenerek elde edilen Çok kristal Silisyum güneş pilleri ise daha ucuza üretilmekte, ancak verim de %2-5 kadar düşük olmaktadır. Verim, laboratuar şartlarında %18, ticari modüllerde ise %14 civarındadır. Galyum Arsenit(GaAs): Bu malzemeyle laboratuar şartlarında %25 ve %28 (optik yoğunlaştırıcılı) verim elde edilmektedir. Diğer yarı iletkenlerle birlikte oluşturulan çok eklemli GaAs pillerde %30 verim elde edilmiştir. GaAs güneş pilleri uzay uygulamalarında ve optik yoğunlaştırıcılı sistemlerde kullanılmaktadır. Amorf Silisyum: Kristal yapı özelliği göstermeyen bu Si pillerden elde edilen verim %10 dolayında, ticari modüllerde ise %5-7 mertebesindedir. Günümüzde daha çok küçük elektronik cihazların güç Sayfa 14 / 30

17 kaynağı olarak kullanılan amorf silisyum direkt güneş ışınımı az olan bölgelerde de santral uygulamalarında kullanılmaktadır. Amorf silisyumun bir başka önemli uygulama sahası ise binalara entegre yarısaydam cam yüzeyler, bina dış koruyucusu ve enerji üreteci uygulamalarıdır. Kadmiyum Tellürid(CdTe): Çok kristal yapıda bir malzeme olan CdTe ile güneş hücre maliyetinin çok aşağılara çekileceği tahmin edilmektedir. Laboratuar tipi küçük hücrelerde %16, ticari tip modüllerde ise %7 civarında verim elde edilmektedir. Bakır İndiyum Diselenid(CuInSe2): Bu çok kristal hücre laboratuar şartlarında %17,7 ve enerji üretimi amaçlı geliştirilmiş olan prototip bir modülde ise %10,2 verim elde edilmiştir. Optik Yoğunlaştırıcılı Hücreler: Gelen ışığı kat oranlarda yoğunlaştıran mercekli veya yansıtıcılı araçlarla modül verimi %20'nin, hücre verimi ise %30'un üzerine çıkartılabilmektedir. Yoğunlaştırıcılar basit ve ucuz plastik malzemeden veya camdan yapılmaktadır. 15 Şekil 5- Fotovoltaik Sistemi Malzemeleri Tablo 5- Girdi Temin Tablosu Panel (MW) No Ürün/Hizmet Birim Fiyat Miktar Birim Tutar Yıllık Maliyeti 1 Malzeme Alımı ,00 0, , ,40 Toplam , , Sayfa 15 / 30

18 4.4. SATIŞ REKABET OLANAKLARI VE SATIŞ FIYATLARI Tablo 6- Satış Fiyatları SATIŞ FİYATLARI Üretim Türleri Birim Satış Fiyatı Panel (MW) , EKONOMIK KAPASITE KULLANIM ORANLARI Tablo 7- Ekonomik Kapasite Kullanım Oranları İlk 10 Yıldaki Üretim Düzeyi Yıllar Ürünler/Kapasiteler 0% 80% 90% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% Panel (MW) Satışların Yıllık Büyüme Oranı 0% 80% 12,50% 11,11% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% Sayfa 16 / 30

19 4.6. TAM KAPASİTEDE İŞLETME GİDERLERİNİN SAPTANMASI Tablo 8- Tam Kapasitede İşletme Giderleri Tam Kapasitede Yıllık İşletme Giderleri İşletme Gider Kalemleri 2.Yıl 3.Yıl 4. Yıl 5. Yıl 6. Yıl 7. Yıl 8. Yıl 9. Yıl 10. Yıl Hammadde ve Diğer Girdiler Personel Giderleri Pazarlama-Satış Giderleri Elektrik Su Yakıt (Isınma-Aidat) Mali Müşavir Ücreti Hukuk Müşaviri Ücreti Telefon Kırtasiye Giderleri Ambalaj-Paketleme Giderleri Sigorta Giderleri Nakliye Gideri Bakım-Onarım Genel Giderler (%1) Beklenmeyen Giderler (%10) Toplam Tutar Dönem Sonu Stok TOPLAM TUTAR ** İşletme giderleri için 12 aylık giderler hesaplanmıştır. Sayfa 17 / 30

20 4.7. TAM KAPASITEDE İŞLETME GELIRLERININ SAPTANMASI Tablo 9- Tam Kapasitede İşletme Gelirleri İlk Yıl İçin Tam Kapasitedeki İşletme Gelirleri Ürünler/Aylar Toplam Panel (MW) Sayfa 18 / 30

21 4.8. İŞLETME SERMAYESININ TESPITI Tablo 10- İşletme Sermayesi İşletme Gider Kalemleri İşletme Sermayesi Hammadde ve Diğer Girdiler Personel Giderleri Pazarlama-Satış Giderleri Elektrik 157 Su 956 Yakıt (Isınma-Aidat) 0 Mali Müşavir Ücreti 158 Hukuk Müşaviri Ücreti 738 Telefon 375 Kırtasiye Giderleri 63 Ambalaj-Paketleme Giderleri 0 Sigorta Giderleri Nakliye Gideri Bakım-Onarım Genel Giderler (%1) Beklenmeyen Giderler (%10) Toplam Tutar Dönem Sonu Stok 0 TOPLAM TUTAR * İşletme sermayesi için 3 aylık giderler hesaplanmıştır. 5. TEKNİK DEĞERLENDİRME İş Akış Şeması CAM TEMİZLEME FOLYO KESİM STRİNGER BAĞLANTI ve MATRIX KONTROL FOLYO SERİM ve KALİTE KONTROL KENAR TEMİZLEME&ÇERÇEVELEME J-BOX BAĞLANTI&TEMİZLİK ve KALİTE KONTROL Sayfa 19 / 30

22 Teknolojik Özellikler İngot-Wafer-Hücre: Önce büyütülüp daha sonra 200 mikron kalınlıkta ince tabakalar halinde dilimlenen Tekkristal Silisyum bloklardan üretilen güneş pillerinde laboratuvar şartlarında %24, ticari modüllerde ise %18 in üzerinde verim elde edilmektedir. Dökme silisyum bloklardan dilimlenerek elde edilen çok kristal Silisyum güneş pilleri ise daha ucuza üretilmekte, ancak verim de daha düşük olmaktadır. Verim, laboratuvar şartlarında %16, ticari modüllerdeise %14 civarındadır. Solar hücreler wafer adı verilen kristal silikon dilimlerinden meydana gelir ve ne kadar ince olursa o kadar az malzeme tüketimi olacak ve maliyet azalacaktır. Bir wafer kalınlığı 2003 senesinde 0.32 mm iken bu değer2008 yılında 0.17 mm ye düşmüştür. Cam: Güneş enerjisi sistemlerinde kullanılan normal demirli temperli düz cam veya normal demirli, temperli buzlu camlardır. İkincisinde desenlerin derinliği ve dokusu ışık ve görüntü geçirgenliğinde etkin rol oynar. Demir oksit oranı daha düşük olan camların, ışık ve ısı geçirgenliği normal demirli cama göre daha yüksektir. Şekil 6- Fotovoltaik Sistem Camları Stringer: Tüm işlevleri ve süreçleri tek bir hat üzerinde yalnızca 3 saniyelik birçevrim süresinde gerçekleştirmektedir. Şekil 7- Fotovoltaik Sistem Stringeri Sayfa 20 / 30

23 Şekil 8- Fotovoltaik Sistem Modülleri Şekil 9- Fotovoltaik Sistemi İş Akışı Kaynak: Sayfa 21 / 30

24 6. KURULUŞ YERİ 6.1. KAPASİTE, KAPASİTE KULLANIM ORANI Tablo 11- Ekonomik Kapasite Kullanım Oranı Ekonomik Kapasite Kullanım Oranı Yıllar Kapasite Kullanım 0% 80% 90% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% Oranı Tablo 12- Ekonomik Kapasitede Üretim Düzeyi Ekonomik Kapasitede Üretim Düzeyi Ürünler/Aylar Toplam Panel (MW) TOPLAM YATIRIM TUTARI Tablo 13- Toplam Yatırım İhtiyacı Toplam Yatırım İhtiyacı Tutar Sabit Yatırım Tutarı İşletme Sermayesi Sabit Yatırım ve İşletme Sermayesi KDV Toplam Yatırım İhtiyacı Sayfa 22 / 30

25 6.3. SABİT YATIRIM TUTARI VE YILLARA DAĞILIMI Tablo 14- Sabit Yatırım Tutarı Yatırım Kalemleri Tutar Etüt Proje Giderleri 4.998,50 Giderle İlgili Açıklama Bina inşaatının projelendirme (Keşif, metraj, plan, harita ve çizim) ve zemin etüt maliyetidir. Arazi Alım Giderleri 0,00 Arazi-arsa alımı yapılmayacaktır Bina Yapımı ,00 Tesis yapım maliyetidir. Makine-Ekipman ve Tefrişatlar ,00 Makine, ekipman, tefrişat ve donanımların KDV hariç tutarlarıdır. Demirbaş Giderleri ,00 Makine ve ekipman giderlerinin % 3'üdür. Taşıt Alım Giderleri ,00 Taşıt alım gideridir. Montaj Giderleri ,00 Makinelerin montaj giderleridir. Kuruluş İşlemleri ve Harç Masrafları 1.392,37 Limited Şirket için öngörülmüştür. Genel Giderler ,61 Diğer kalemlerin toplamının % 1'idir. Beklenmeyen Giderler ,62 Diğer kalemlerin toplamının % 5'idir. Sabit Yatırım Alt Toplamı , Yılı Finansman Gideri ,75 Sabit Yatırım Genel Toplamı ,85 Yatırım 1 yılda tamamlanacaktır. Bu sebeple yatırımın yıllara göre dağılım tablosu hazırlanmasına ihtiyaç duyulmamıştır. Sayfa 23 / 30

26 7. MALİ DEĞERLENDİRME 7.1. İŞLETME SERMAYESİ TABLOSUNUN HAZIRLANMASI Tablo 15- İşletme Sermayesi Tablosu İşletme Gider Kalemleri İşletme Sermayesi 2.Yıl 3.Yıl 4. Yıl 5. Yıl 6. Yıl 7. Yıl 8. Yıl 9. Yıl 10. Yıl Hammadde ve Diğer Girdiler Personel Giderleri Pazarlama-Satış Giderleri Elektrik Su Yakıt (Isınma-Aidat) Mali Müşavir Ücreti Hukuk Müşaviri Ücreti Telefon Kırtasiye Giderleri Ambalaj-Paketleme Giderleri Sigorta Giderleri Nakliye Gideri Bakım-Onarım Genel Giderler (%1) Beklenmeyen Giderler (%10) Toplam Tutar Dönem Sonu Stok TOPLAM TUTAR Sayfa 24 / 30

27 7.2. MALİYET TABLOSUNUN HAZIRLANMASI Tablo 16- Maliyet Tablosu Üretim Türleri Hammadde Maliyeti Genel Giderler Maliyeti Personel Maliyeti Maliyet Tablosu Toplam Birim Maliyet Yıllık Toplam Maliyet Birim Ürün Başına Düşen Karlılık Oranı Birim Ürün Başına Düşen Karlılık Tutarı Birim Satış Fiyatı Panel (MW) , , , , ,22% , ,00 Sayfa 25 / 30

28 7.3. GELİR-GİDER TABLOSUNUN HAZIRLANMASI Tablo 17- Gelir-Gider Tablosu GELİR TABLOSU CARİ DÖNEM A - Brüt Satışlar 0, , ,00 1- Yurtiçi Satışlar 0, , ,00 2- Yurtdışı Satışlar 0,00 0,00 0,00 3- Diğer Gelirler 0,00 0,00 0,00 B - Satış İndirimleri 0,00 0,00 0,00 1- Satıştan İadeler (-) 0,00 0,00 0,00 2- Satış İskontoları (-) 0,00 0,00 0,00 3-Diğer İndirimler (-) 0,00 0,00 0,00 C - Net Satışlar 0, , ,00 D- Satışların Maliyeti (-) 0, , ,34 1- Satılan Mamullerin Maliyeti (-) 0, , ,34 2- Satılan Ticari Mallar Maliyeti (-) 0,00 0,00 0,00 3- Satılan Hizmet Maliyeti (-) 0,00 0,00 0,00 4- Diğer Satışların Maliyeti (-) 0,00 0,00 0,00 Brüt Satış Karı Veya Zararı 0, , ,66 E - Faaliyet Giderleri , , ,93 Sayfa 26 / 30

29 1 - Araştırma Ve Geliştirme Giderleri (-) 0,00 0,00 0, Pazarlama Satış Ve Dağıtım Giderleri (-) 0, , , Genel Yönetim Giderleri (-) , , ,43 Faaliyet Karı Veya Zararı , , ,73 F - Diğer Faal. Olağan Gelir Ve Karlar 0,00 0,00 0, İştiraklerden Temettü Gelirleri 0,00 0,00 0, Bağlı Ortaklıklardan Temettü Gelirleri 0,00 0,00 0, Faiz Gelirleri 0,00 0,00 0, Komisyon Gelirleri 0,00 0,00 0, Kambiyo Karları 0,00 0,00 0, Konusu Olmayan Karşılıklar 0,00 0,00 0, Reeskont Faiz Geliri 0,00 0,00 0, Faal. İle İlgili Diğer Olağan Gelir Ve Karlar 0,00 0,00 0,00 G - Diğer Faal. Olağan Gider Ve Zararlar (-) 0,00 0,00 0, Karşılık Giderleri 0,00 0,00 0, Kambiyo Zararları 0,00 0,00 0, Reeskont Faiz Gideri 0,00 0,00 0, Diğer Olağan Gider Ve Zararlar 0,00 0,00 0,00 H - Finansman Giderleri 0, , , Kısa Vadeli Borçlanma Giderleri 0,00 0,00 0,00 Sayfa 27 / 30

30 2 - Orta ve Uzun Vadeli Borçlanma Giderleri 0, , ,47 Olağan Kar Veya Zarar , , ,26 I- Olağandışı Gelir Ve Karlar 0,00 0,00 0, Önceki Dönem Gelir Ve Karları 0,00 0,00 0, Diğer Olağandışı Gelir Ve Karlar 0,00 0,00 0,00 J- Olağandışı Gider Ve Zararlar 0,00 0,00 0, Çalışmayan Kısım Gider Ve Zararları (-) 0,00 0,00 0, Önceki Dönem Gider Ve Zararları (-) 0,00 0,00 0, Diğer Olağan Dışı Gider Ve Zararlar (-) 0,00 0,00 0,00 Dönem Karı Veya Zararı , , ,26 K - Dönem Karı Vergi Ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkları (-) 0, , ,25 Geçmiş Yıl Zarar Mahsubu 0, , ,59 Dönem Karı Veya Zararı , , ,26 K - Dönem Karı Vergi Ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkları (-) 0, , ,25 Dönem Net Karı Veya Zararı (-) , , ,01 Sayfa 28 / 30

31 7.4. NAKİT AKIM TABLOSUNUN HAZIRLANMASI Tablo 18- Nakit Akım Tablosu Nakit Girişleri/ Yıllar Dönem Başı Nakit Mevcudu Kredi Tutarı Öz Kaynak Satış Gelirleri Toplamı Hesaplanan KDV Nakit Girişleri Toplamı Nakit Çıkışları/ Yıllar Sabit Yatırım Tutarı İşletme Sermayesi İşletme Giderleri Toplamı İndirilecek KDV Ödenecek KDV Kredi Faiz Ödemeleri Kredi Anapara Ödemeleri Nakit Çıkışları Toplamı Dönem Sonu Nakit Mevcudu Amortisman Vergi Öncesi Kar (Brüt Kar/Zarar) Kurumlar Vergisi Vergi Sonrası Kar (Net Kar/Zarar) Sayfa 29 / 30

32 7.5. GERİ ÖDEME SÜRESİNİN BELİRLENMESİ Tablo 19- Yatırımın Geri Dönüş Süresi Yatırımın Geri Dönüş Süresi 3,12 SONUÇ Yatırım Değerleri Sonuç İlk Faaliyet Yılı İtibariyle Kapasite Kullanım Oranı 80% İlk Faaliyet Yılı İtibariyle Tesis Kapasitesi 5 İlk Faaliyet Yılı İtibariyle İstihdam Kapasitesi 30 Toplam Yatırım Tutarı Yatırımın Geri Dönüş Süresi 3,12 Sermayenin Karlılığı 26,88% Sayfa 30 / 30

33

34

35

36 KAYSERİ SİVAS YOZGAT Barbaros Mahallesi, Sümer Yerleşkesi Kümeevler, No:1, P.K: Kocasinan/KAYSERİ Tel: Fax: E-Posta: Akdeğirmen Mah. Höllüklük Cad. No: 39, 58040, SİVAS Tel: Fax: Medrese Mahallesi, Hastane Caddesi, İş Bankası Üstü, 5. Kat YOZGAT Tel: Fax: oran.org.tr