HİDROLOJİK MODELLEMENİN BİLGİ DİFÜZYON TEORİSİ KULLANILARAK UZAKTAN ALGILAMA VE CBS İLE DEĞERLENDİRİLMESİ

Transkript

1 HİDROLOJİK MODELLEMENİN BİLGİ DİFÜZYON TEORİSİ KULLANILARAK UZAKTAN ALGILAMA VE CBS İLE DEĞERLENDİRİLMESİ O. Özca a, A. Saral b, N. Musaoğlu c a İTÜ, Uydu Haberleşmesi ve Uzakta Algılama Merkezi, Maslak İstabul, Türkiye - orka@cscrs.itu.edu.tr b İTÜ, Uydu Haberleşmesi ve Uzakta Algılama Programı, Maslak, İstabul, Türkiye - saralaybik@itu.edu.tr c İTÜ, İstabul Tekik Üiversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Mühedisliği Bölümü, Maslak İstabul, Türkiye - musaoglue@itu.edu.tr ANAHTAR SÖZCÜKLER: Hidrolojik Modelleme, Bilgi Difüzyo Teorisi, Taşkı Risk, Hasar İdeks Alaı, Ayamama Deresi İstabul. ÖZET: Gelişmekte ola birçok ülkede hızlı ketleşme, afet riskleri ve zarar görebilirlikler büyük soru teşkil etmektedir. Kotrolsüz gelişmeler, yoğu yerleşim yerleri, yetersiz altyapı ve uygusuz tekolojileri kullaılması ile ilgili mevcut riskleri ortaya çıkarmaktadır. Tehlikeli alaları haritalamasıdaki gelişmeler, toplum zarar görebilirliklerii değerledirilmesi ve yıkıcı güçlere karşı dayaıklı tasarımları yapılması, kayıpları azaltılması içi yei fırsatlar yaratmıştır. Ketleşme ve ehir akımları arasıdaki ilişki, gelecekteki akım verilerii eğilimii belirlemeside yardımcı olacaktır. Kırsal ve ketsel alalardaki yüzeysel akış miktarı geellikle, sızma ve buharlaşma süreçleride soraki fazla suyu bir reaksiyoudur. Sızma oluşamaya ketsel bölgeler geçirimsiz yüzeye ede olacaktır. Uzakta Algılama tekikleri ve CBS uygulamaları, ketleşme ve ehir akımları arasıdaki ilişkii belirlemeside yararlı araçlardır. Ketleşmei ehir akımları üzerideki etkisi belirlediğide, gelecekteki eğilimi tahmi etmek mümkü olacaktır. Küçük dreaj alaıa sahip havzaları taşkı verilerii eksikliği edeiyle, taşkı risk aalizleride kullaıla veriler yetersiz olmaktadır. Risk aalizi içi sadece sıırlı veri setii kullaılması problem teşkil etmektedir. Bu tarz problemleri aalizide kullaılabilecek bir yötem ola Bilgi Difüzyo Teorisi, imka dahilide belli başlı yararlı verileri öreklerde çıkartmaya yardımcı olup, sistem kabulüü doğruluğuu iyileştirmektedir. Bu çalışmaı amacı, taşkı risk aalizide Bilgi Difüzyo Teorisi kullaılarak Hidrolojik Modellemei değerledirilmesidir. Yötemde, taşkı riskii aalizi içi Ayamama Deresi i yılları arasıdaki gülük akım verileri ile geçmiş taşkıları etki alalarıı verileri kullaılmıştır. Ayrıca, Uzakta Algılama ve CBS uygulamaları ile kotrolsüz ketleşmei Ayamama Nehri taşkıı üzerideki etkileri icelemiştir. Hidrolojik parametreler ve dreaj alaı Sayısal Arazi Modeli ile belirlemiştir. Havza parametreleri HEC_RAS yazılımı ile modelleerek sisteme etegre edilmiş, ayrıca uydu görütüleri, dere yatağı geometrisi ve bölgei arazi kullaım/örtüsüü belirlemek içi kullaılmıştır. Uzakta algılamış verilerde elde edile bilgiler modelleerek etki aalizleri CBS ile gerçekleştirilmiş ve haritalamıştır. Ayrıca, bölgede gelecekteki olası taşkı olayları içi çeşitli risk searyoları üretilmiştir. 1. GİRİŞ Ülkemizde olduğu kadar tüm düyada da öemli ölçüde ca ve mal kaybıa sebep ola taşkılar, başta yaşaıla çevre olmak üzere, isaları sosyal ve ekoomik hayatlarıı etkileye e öemli doğal afetlerde birisidir. Güümüzde rastlaıla e yaygı taşkı oluşma sebebi; kuvvetli yağmur fırtıalarıda dreaj sistemlerideki yetersizlik soucu, aa ehir kaallarıı tamame dolu olması ile meydaa gele yüzeysel akış edeiyle oluşa taşmalardır (Ouşluel ve Harmacıoğlu, 2002). Taşkıları ülkemizde yarattığı zararı e büyük edei, dere yataklarıa verile imar izi soucu bu bölgede kurula yerleşimi, dere yatağıı kapatmasıdır. Bu durumda derei, şiddetli yağış soucuda, debisii artmasıyla darala yatağıda taşması ve deize ulaşabilmesi içi öüe çıka yerleşimi sular altıda bırakması kaçıılmazdır. İsaoğluu çevreyi, çıkarları doğrultusuda, tabiatı degesii bozacak şekilde değiştirmesi yaşaacak felaketleri aa kayağıı oluşturmaktadır (Saral, 2010). Oluşacak taşkıları belirlemesi, risk aalizlerii yapılması, afet öcesi ve sorası plalamaları yapılabilmeside sahip olua bilgi büyük öem taşımaktadır. Bilgii üretilmesi ve orgaize edilmesi, uzu süreç ala çalışmalar gerektirmektedir. Bu edele; taşkı risk aalizi oldukça karmaşık ve birçok meslek grubuu ilgiledire bir koudur Küçük dreaj alaıa sahip havzalarda oluşa taşkıları çevreye verdikleri zarar bilgileri geellikle e fazla 30 yıllık oldukları içi, bir yıllık bir periyodu üzerideki risk göstergeleri ile uğraşırke, geçmiş verileri eksikliği soruu ile yüzleşmemiz gerekmektedir. Bu durum daha çok, olasılık hesabı yapa geleeksel risk aaliz yötemlerii, örekleme sayılarıı geellikle 30 u üzeride olmasıda kayaklamaktadır. Eğer yetersiz veri ile çalışılırsa, elde edile aalitik souçlar, aşırı derecede hatalı olacaktır (Lihua vd, 2008). Bu edele taşkı risk aalizleride kullaıla veriler yetersiz olmakta ve büyük problemler yaratmaktadır (Suzae 2004). Bu tarz problemleri aalizide kullaılabilecek bir yötem ola Bilgi Difüzyo yötemide (Huag 1997), elde bulua öreklemeler bulaık bilgi olarak kabul edilmektedir. İdeal bulaık bilgiler bu yötem kullaılarak, risk aalizi yaparke

2 güveli bir souç elde etmek içi işleebilmektedir (Mossberger ve Hale 2002). Bugüü düyasıda bilgi tekolojileri kullaılarak taşkı aalizleri yapabile sistemler oluşturulabilmekte ve bu afetler içi öcede bir değerledirme yapılabilmektedir (Özca, 2007). Uzakta algılama verileride elde edile souçları ve diğer veri gruplarıı bir arada değerledirilmesi, sorguları üretilmesi ve karar mekaizmalarıa souç veri üretilmeside Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) bir çok olaak sumaktadır (Özca, 2009). Bu çalışmada, Uzakta Algılama ve CBS olaakları kullaılarak kotrolsüz ketleşmei Ayamama Nehri taşkıı üzerideki etkileri Bilgi Difüzyo Teorisi ve Hidrolojik Modelleme ile ele alımıştır. 2. AMAÇ VE KAPSAM İstabul sadece güümüzde ya da yakı geçmişte değil 557 yıllık tarihi boyuca sellere maruz kalmış bir metropoldür. Osmalı arşivleride ediile bilgilerde, 450 see öce, İstabul döemi e büyük sel felaketie maruz kalmış ve susuzluk çekmiştir. İçmesuyu kayakları zarar görmüş ve pek çok köprü yıkılmıştır. Bu durumu oluşmasıda rol oyaya dereleri başıda Ayamama ve çevresideki dereler gelmektedir (Safi, 2009). İstabul da 2009 yılıda meydaa gele, 31 kişii yaşamıı yitirdiği ve yaklaşık zararı 150 milyo Euro ( ) olduğu bildirile sel felaketide, Ayamama Deresi so 500 yılı üzeride yağış almış, İstabul, ca ve mal güveliğii tehlikeye düşüre souçlarla karşılaşmıştır (Demir, 2010). 9 Eylül 2010 tarihide Ayamama Deresi de yaşaa afet, taşkı düzlüğüde m geişliğideki bir alada, suyu 6-7 m yükselmesi ile tır garajıda bulua araçları sürüklemek suretiyle ca ve mal kaybıa yol açmıştır. İstabul İkitelli-Ayamama Havzası da yapıla etütlerde, bölge 7-8 Eylül tarihleride öemli miktarda yağış almış, 9 Eylül sabaha karşı havzaya çok şiddetli bir yağış dalgası gelmiş, toprağı doygu olması edeiyle yağış büyük orada yüzeysel akışa geçerek saat da taşkıa ede olmuştur (Şekil 1). olması edei ile yapılaşmaya kou edilemediği görülmüştür. Yüksek yapılaşma oraı yağış-akış oraıı yükseltmiştir. Ayamama Deresi Havzası, yukarı kısımda TEM otoyolu ile bölümüş olup, burada oluşa taşkı ilk aşamada otoyol dolgusuu yukarısıda toplamış, buradaki mefez büyük su kütlelerii Ayamama Deresi i taşkı yatağıa ulaşma hızıı azaltmıştır. TEM otoyoluu aşağısıda ise Bası Ekspres Yolu olarak adladırıla yol, Ayamama Deresi i taşkı yatağı üzeride buluması edeiyle mevcut kaal yukarıda gele büyük su kütlesii dree edememiş ve yolu iki tarafıda eski taşkı yatağıa kurulmuş bialar ve yerleşimler su altıda kalmıştır (Hızal, vd., 2009). Ayamama Deresi, ıslah edilmekle birlikte çevreye verdiği korku ve zarar hala devam etmektedir. Güümüzde Ayamama Deresi i Ataköy de kala bölümüü üzeri, kapatılarak kullaılmaktadır. Ayrıca İkitelli Orgaize Saayi Bölgesi de Ayamama Deresi Havzası da kurulmuştur (Eifalt, Keski, 2010). Şekil 2 de yoğu ketleşmei buluduğu bölgede, dere yatağı üzeride tamame veya kısme işgalli yapılar bulumakta ve bu işgalli yapılar kısme duvar veya yapı şeklide olmaktadır. Hava fotoğrafları ve yeride yapıla tespitlere göre derei iki yakası boyuca tespit edile yapı sayısı 108 adet olarak belirlemiştir. Yapılaşmaı yüzde 61 i TEM ile E-5 Karayolu arasıda, yüzde 39 u ise TEM i kuzeyide yer almaktadır (İBB, 2009) Ey Ey Ey Ey Kamiloba Çata İkitelli Hadımköy Çatalca Florya Şekil 1. Afet Koordiasyo Merkezi istasyolarıa göre 7-10 Eylül 2009 tarihleri arasıdaki gülük toplam yağışlar (Hızal, vd., 2009) tarihli hava fotoğraflarıa göre heme heme hiç yapı bulumaya Ayamama havzasıı % 68 ii yapılaşmış olduğu, geri kala % 32 sii ise askeri bölge Şekil 2. Çalışma alaıı koumu. Bu çalışmaı amacı, Ayamama Deresi de taşkı risk aalizi içi Bilgi Difüzyo Teorisi kullaılarak Hidrolojik Modellemei değerledirilmesidir. Çalışmada, Bilgi Difüzyo Teorisi ile gelecekte olası bir taşkı afetii toplamda e kadarlık bir alaı etkileyeceği, Hidrolojik Modelleme ile de alasal dağılımı belirlemesi ile olası

3 afet zararlarıı havza üzeride hagi alalarda e kadar etkili olabileceği icelemiştir. 3. MATERYAL VE YÖNTEM Yapıla çalışmada, aalizleri yapılabilmeside bölgei topografyası, arazi kullaım bilgisi ve yükseklik bilgisi birike yağış miktarıı etkilemesi bakımıda büyük öem taşımaktadır (Görcelioğlu, 2003). Bu kapsamda 2.5 m çözüürlüklü SPOT 5 uydu görütüleri kullaılarak çalışma alaıı sııfladırılmış görütüleride arazi kullaım/örtü sııfları alıarak girdi olarak kullaılmıştır. Yeryüzüe yağışlarla düşe suyu büyük bir kısmı zemide ve su yüzeyleride buharlaşma ile atmosfere geri dömekte, bir kısmı bitkiler tarafıda tutulmakta, bir kısmı da zemide sızarak yeraltıa geçmektedir. Geriye kalaı ise yüzeysel akış olarak yerçekimi etkisiyle hareket ederek akarsulara ve sora deize ulaşmaktadır. Akış oraı, sel ve taşkı oluşumuu doğruda etkilemekte, yüksek akış ola alalarda sel ve taşkı oluşumu da artmaktadır (Özdemir, 1978; Özer, 2008). su yüzeyii temsil etmekte olup, diğer yüzey değerleri 100 de küçük sayılardır. Bu eğri umarası, üç sııfa ayrılmış öceki toprak em koşuluda (Atecedet Moisture Coditio), AMC II, diğer bir ifadeyle CN II içidir. Yüzey akışı hesaplaa yağış öcesi 30 gü içeriside düşe yağış miktarı mm arasıda olması CN II, buda küçükse CN I ve büyükse CN III olmaktadır (Boostra, 1994) ile 2009 yılları arasıdaki Florya İstasyou da sağlaa gülük yağış ölçümleri kullaılarak CN değerlerie göre yüzeysel akış miktarları hesaplaarak yıllık maksimum akım verileri belirleerek geçmiş yıllara ait hasar etki oraları Bilgi Difüzyo Yötemi e girdi olarak eklemiştir (Tablo 2). Tablo yılları arasıdaki maksimum debi miktarları (Q m ) ve hasar etki oraları. Çalışma bölgesii gülük akım verileri tutulmadığıda dolayı, SCS-CN (Toprak Koruma Kurumu Eğri Numarası) yötemi yardımıyla gülük yağış verileride akım verileri elde edilmiştir (3.1), (3.2). Buu içi de yağış verileri, em içerikleri, hidrolojik toprak grubu ve arazi kullaımı verileri kullaılmıştır 2 ( P 0.2 S) Q ( P 0.8 S) (3.1) 2540 S 25.4 (3.2) CN Burada, S maksimum yağış tutulması (mm); Q yüzey akış miktarı (mm); P yağış miktarı (mm) ve CN toprak gruplarıı emlilik koşullarıa göre alabilecekleri değerleri göstermektedir (SCS, 1975). Nem içerikleri so dört yılı saatlik em içerikleri olarak Türkiye Meteorolojik Veri Arşiv Sistemi (TÜMAS) de temi edilmiş ve yıllık ortalama bağıl em hesaplamıştır. Hidrolojik toprak grupları ise Tarım İl Müdürlüğü de elde edile büyük toprak grupları haritası aaliz edilerek çıkartılmıştır. Havzadaki yerleşim yerlerii sahip oldukları toprak grupları türüe göre aldığı CN değerleri, bölgei arazi kullaım/örtüsü ile işleme alımış, gülük yağış değerleride toprağı em içeriğie göre hagi CN koşuluu geçerli olacağı belirlemiştir (Tablo 1). Tablo 1. Ayamama Deresi içi CN değerleri. Havza CNI CNII CNIII Ayamama Havzası Havza yüzey akış eğri umarası (CN), havzaya ait toprak, topografya, arazi kullama, bitki örtüsü, ekim şekli ve toprak koruma ölemlerii dikkate alıarak belirlediği, 0 ile 100 arasıda değişe bir sayıdır. Burada 100 değeri 3.1 Bilgi Difüzyo Yötemi Bilgi Difüzyou Teorisi, imka dahilide belli başlı yararlı verileri öreklerde çıkartmaya yardımcı olup, sistem kabulüü doğruluğuu iyileştirmektedir (Huag 2002; Palm 2007). Bilgi Difüzyou Teorisi de, tek değerli örek bir dizi, sayısal değerli bir öreğe döüştürülmektedir. Bu tür modelleri e basiti ormal difüzyo modeli ise aşağıdaki şekilde işlemektedir. Taşkı hasar ideks alaıı (3.1.1) deki gibi gösterildiğii düşüdüğümüzde; U={u 1, u 2,, u } (3.1.1) Tek değerli gözlem öreğii, y j, taşıdığı bilgi U alaıı her oktasıa yayılması (3.1.2) umaralı eşitlik ile ifade edilir; 1 f j( ui) e h 2 2 ( yj ui) 2 2h (3.1.2) Formülasyodaki h difüzyo sabiti olup, maksimum b ve miimum a değerlerie göre belirleir ve örek setleri içideki örekleme sayısı m ile eşitlik (3.1.3) teki şekilde ilişkiledirilir; h ( b a)/( m 1) m ( b a)/( m 1) m 10 (3.1.3) Bulaık altkümei ilgili bağlatı foksiyou eşitlik (3.1.4) teki gibi olacaktır;

4 ( u ) f ( u ) / f ( u ) (3.1.4) y j i j i j i i 1 y ( u ) j i foksiyou y j i ormalize edilmiş bilgi dağılımı olarak ifade edilir. İyi bir souç ürete risk aalizi içi eşitlik (3.1.5) uygulaır. 3.2 Hidrolojik Modelleme Hidrolojik Model uygulamasıda, havza parametrelerii belirlemeside, grid yapılı sayısal arazi modelide yararlaılarak havzaı dreaj ağı çıkarılmış ve havza sıırı belirlemiştir (Şekil 4). m q( u ) ( u ) (3.1.5) i y j i j 1 Eşitlik (3.1.5) teki foksiyou fiziksel alamı; eğer taşkı hasarıı gözlem değeri u 1, u 2,..., u serisii biride seçiliyorsa, örekleme sayısı u i i gözlem değeri ile birlikte q(u i ) olarak suulur. Bu değer sıfırda küçük olmamak şartı ile pozitif bir tamsayı olmayacaktır. qu ( i ) i 1 Eşitlik (3.1.6) daki değeri u i deki her bir örekleme, değerii toplamıa eşittir. p( u ) q( u ) / q( u ) (3.1.6) i i i i 1 Bua göre u i oktasıdaki öreği frekas değeri (3.1.7) deki gibi hesaplaır ve bu değer olasılığı hesaplamış değeri olarak kullaılır. k i p( u u ) p( u ) i k (3.1.7) p( u u ) Bua göre (3.1.7) formülüdeki i otasyou, risk değerledirmesi içi gereke değerdir (Chag, Chogfu ve Yaozhog, 2007). Çalışmada, Bilgi Difüzyou yötemi içi Ayamama Deresi i gülük yağış verileri, em içerikleri, arazi kullaımı, hidrolojik toprak grupları ve bölgede oluşa geçmiş taşkıları oluşturduğu hasar alaı verileri kullaılmıştır. Yötemi akış şeması Şekil 3 te verilmiştir. Şekil 4. Havza alaı ve dreaj ağı. Uydu görütüsü ile geometrik veriler oluşturulmuş ve obje-tabalı e yakı komşuluk sııfladırması yapılmış görütü ile her bir e kesitteki Maig pürüzlülük katsayıları (Melesse 2002) belirleerek modele girdi parametresi olarak eklemiştir (Şekil 5). Şekil 3. Bilgi Difüzyo Yötemi akış şeması. Şekil 5. Sııfladırılmış görütü üzeride Hidrolojik model e kesitleri ve Maig katsayıları.

5 Hidrolojik modelleme çalışmasıda; havza parametreleri HEC_RAS yazılımı ile modelleerek sisteme etegre edilmiş, SCS-CN yötemide elde edile maksimum akım verileri kullaılarak hasar etki alaları CBS ortamıda değerledirilmiş, 3 boyutlu model üzeride görselleştirme ve aalizler gerçekleştirilmiştir (Şekil 6). Şekil 6. Ayamama Deresi 3-boyutlu akış modeli. 4. SONUÇLAR da meydaa gele taşkıda, ha lık dreaj alaıa sahip 21 km uzuluğudaki Ayamama Deresi taşmış ve o gükü akım değeri yaklaşık olarak 185 m 3 /s ölçülmüştür. Şekil 7. Taşkı alalarıı SPOT 5 üzeride gösterimi. İleriye yöelik yapıla tahmilerde yıllık maksimum akım verileri kullaılarak risk olasılıkları belirlemiştir (Tablo 3). Tablo 3. Taşkı Risk Olasılıkları. Çalışmada uygulaa Bilgi Difüzyo Yötemi ile Ayamama Deresi içi gerçekleştirile risk aalizi soucuda derei ulaşabileceği akım değerlerie göre taşkıı gerçekleşme olasılığı ve taşkı meydaa geldiğide kaç hektarlık alada etkili olacağı belirlemiştir. Bua göre; Ayamama Deresi 100 m 3 /s ve üzeride bir akım değerie ulaştığıda taşkı olma olasılığı daha yüksek gözükmektedir yılları arasıda sağlaa yağış verileri, em içerikleri, arazi kullaım/örtüsü ve hidrolojik toprak gruplarıda SCS-CN yötemi ile elde edile akım verileri ile geçmiş yıllara ait hasar verileri dikkate alıarak yapıla Bilgi Difüzyou aaliz souçlarıa göre; Ayamama Deresi 185 m 3 /s lik akıma ulaştığıda taşkı olma olasılığıı yaklaşık olarak % 97.2 olacağı ve taşkı sularıı yaklaşık 50 ha gibi bir alada etkili olacağı belirlemiştir. Hidrolojik Modelleme ile Ayamama Deresi içi belirlee akım değerie göre yapıla modelleme soucua göre; 185 m 3 /s lik kararlı akımı yaklaşık olarak 73 ha lık bir alaı etkileyeceği soucua varılmış ve etkileecek alalar CBS ortamıda belirlemiştir (Şekil 7). Yapıla obje-tabalı e yakı komşuluk sııfladırma soucu temel alıdığıda olası taşkıda zarar görebilecek alada; 287 si işyeri, 143 ü kout olmak üzere toplamda 420 biaı etkileeceği soucua varılmıştır. Çıkarıla souçlara göre; risk seviyesi 1500 m 3 /s de daha büyük yıllık akım değerii gelme olasılığı yaklaşık % 82,4 olarak belirlemiştir. Başka bir searyo olarak; taşkı periyoduu 25 see olduğu göz öüde buludurulduğuda, Bilgi Difüzyo Yötemi e göre elde edile souçta olası taşkı afetii % 4.2 lik bir alaı buu da yaklaşık olarak 280,5 hektar alaa karşılık geleceği belirlemiştir. Bilgi Difüzyo yötemide elde edile souçları Hidrolojik Modelde değerledirilmeside, taşkıa maruz kalacak alalar arasıda fark gözlemlemesii edei uygulaa Bilgi Difüzyo yötemi içi gerekli gerçek verileri ilgili makamlarda tedarik edilememesi ve programa girdi olarak temsili verileri kullaılmasıda kayaklamaktadır. Ayamama Deresi i hem 2009 yılı hem de daha öceki yıllarda meydaa gele taşkılar içi herhagi bir hasar verisi tutulmadığı içi yötemde girdi olarak kullaıla veriler sadece tahmii değerler olması

6 ve bu sebeple sistemi ürettiği souçları da bua bağlı olarak gerçek souçlarla örtüşememesidir. Sistemi daha güveilir ve doğru souçlar üretebilmesi içi geçmiş yıllara ait hidrolojik modelleme veya farklı yötemlerle belirlemiş hasar etki ala verilerie ihtiyaç duyulmaktadır. Souç olarak; yapıla çalışmada, Ayamama Deresi i akım miktarları seviyeledirilerek, taşkı riski içi aaliz edilmiş, bua göre Ayamama Deresi i akım seviyesi belirli bir değere ulaştığıda, o değere ulaşması içi geçe sürei hesaplaarak, bu değerde taşkı olma olasılığı ve taşkı olduğuda tüm havzaı e kadarlık bir alaıı etkileyeceği Bilgi Difüzyo Yötemi kullaılarak belirlemiş, Hidrolojik Modelleme çalışması ile de olası bir taşkıda hasar görebilecek yerleri alasal dağılımıı belirlemesi ile hasar etkileri değerledirilmiştir. Orta ve küçük ölçekte sel ve taşkı risk aalizii belirlemesi amacıyla yapıla bezer çalışmaları; deprem, heyela, çığ vb. afetler içi de tasarlaması ve bu modeller kullaılarak ülke geelide afet duyarlılık katmalarıı hazırlaması sağlamalıdır. 5. KAYNAKLAR Boostra, J., Estimatig peak ruoff rates i: H. P. Ritzema (Ed.) Draiage Priciples ad Applicatios. The Netherlads-Iteratioal Istitute for Lad Reclamatio ad Improvemet pub. o: 16, Wageige. pp Chag, Y., Chogfu, H., Yaozhog, P., Flood Disaster Risk Aalysis for Soghua River Basi Based o Theory of İformatio Diffusio, ICCS 2007, Part III, LNCS 4489, pp Demir, A., 2010, Şehir Taşkıları ve İstabul, İSKİ Faaliyet Raporu, Eifalt, T., Keski, F., 2010, Aalysis of the Istabul Flood 2009, BALWOIS Ohrid, Republic of Macedoia - 25, 29 May Görcelioğlu, E., 2003, Sel ve Çığ Kotrolü, İ.Ü. Yayıları, İstabul. Hızal, A., Şegöül, K., Çelik, H. E., Aşk, K., Küçükkaya, İ., 2009, İstabul İlide 8 9 Eylül 2009 Tarihleride Meydaa Gele Seller ve Nedeleri Hakkıda Değerledirme Raporu, Orma Mühedisleri Odası Yayı Kurulu, Eylül Huag, C. F., 1997, Priciple of iformatio diffusio. Fuzzy Sets ad Systems 91(1): Melesse, A.M., Spatially Distributed Storm Ruoff Modelig Usig Remote Sesig ad Geographic Iformatio Systems, Ph.D. Dissertatio, Uiversity of Florida, Gaiesville. Mossberger K, Hale K., 2002, Polydiffusio i itergovermetal programs: Iformatio diffusio i the school-to-work etwork, Am Rev Public Admiistratio 32(4): Nyarko, B. K., 2002, Applicatio of a Ratioal Model i GIS For Flood Risk Assessmet i Accra, Ghaa, Joural of Spatial Hydrology, 2(1):1-14. Ouşluel, G., Harmacıoğlu, N. B., 2002, TMH - Türkiye Mühedislik Haberleri, Sayı /2002/ Özca, O., Sakarya Nehri Alt Havzası'ı Taşkı Risk Aalizii Uzakta Algılama ve CBS ile Belirlemesi, Yüksek Lisas Tezi, Bilişim Estitüsü, İstabul. Özca, O., Musaoğlu, N., Taşkı Risk Aalizide Hidrolojik Modelleme ve Çok Kriterli Karar Verme Yötemi, TUFUAB V. Tekik Sempozyumu, 4-6 Şubat 2009, Akara. Özdemir, H., 1978, Uygulamalı Taşkı Hidrolojisi, DSİ Geel Müdürlüğü Basım ve Foto-Film İşletme Müdürlüğü Matbaası, Akara. Özer, Z., 2008, Tarımsal Altyapı Hizmetleride Dreaj ve Arazi Islahı Mühedisliği, Tarım ve Köyişleri Bakalığı Tarım Reformu Geel Müdürlüğü, Akara. Palm, R., 2007, Multiple-step-ahead predictio i cotrol systems with Gaussia process models ad TS-fuzzy models. Egieerig Applicatios of Artificial Itelligece 20(8): Safi, M.,. 2009, Köprüler Yaptırdım Askaroz Deresi e.< alıdığı tarih , 19:04. Saral, A., Çok Kriterli Karar Verme Ve Bilgi Difüzyou Yötemleri Yardimiyla, Taşki Risk Aalizi Yazilimii Gerçekleştirilmesi. Yüksek Lisas Tezi, İTÜ, Bilişim Estitüsü, İstabul. Soil Coservatio Service, Urba hydrology for small watersheds, tech. Rel. No. 55, U. S. Dept. of Agriculture, Washigto D.C. Suzae, B., Maagig toxic chemicals i Australia: A regioal aalysis of the risk society, J Risk Res 7(4): Huag, C.F., 2002, A Applicatio of calculated fuzzy risk, Iformatio Scieces 142 (2002) İBB (İstabul Büyük Şehir Belediyesi),.2009, < 7791>, alıdığı tarih , 18:04. Lihua, F., Gaoyua, L., 2008, Flood Risk Aalysis O Iformatio Diffusio Theory., Huma ad Ecological Risk Assessmet, 14: