MUHASEBE YRD. DOÇ. DR. HASAN ALKAN MUHASEBE SÜRECİ

Transkript

1 MUHASEBE YRD. DOÇ. DR. HASAN ALKAN MUHASEBE SÜRECİ

2 MUHASEBE SÜRECS RECİ TANIM: (Muhasebenin tanımı gereği) Bir yıl boyunca yapılması gereken muhasebe işlemleri belirli bir sıra dahilinde gerçekleştirilir. Bu sürece muhasebe süreci denir. Muhasebe işlemleri belli bir tarihte başlar belli bir tarihte sona erer. Yani bir bütün olarak bir dönem içinde yapılır. İzleyen dönemde (ikinci, vb) aynı muhasebe işlemlerine yeniden başlanır. Yeni bir muhasebe süreci başlatılmış olur.

3 MUHASEBE SÜRECS RECİ Dönem başı (açılış) envanterinin yapılması, Açılış envanterine dayanarak açılış bilançosunun düzenlenmesi, Envanter bilgilerinin envanter defterine geçirilmesi, Açılış bilançosuna bağlı olarak açılış kaydının yapılması, Yevmiye defterine yapılan açılış kaydının büyük deftere geçirilmesi, Her gün yapılan günlük işlemlerin belge ve bilgilerin derlenmesi, bunlara göre yevmiye defterine kayıt ve oradan da büyük deftere kayıt yapılması, Ocak-Kasım ayları için aylık mizanların düzenlenmesi, Aralık ayı sonunda da genel geçici mizanın düzenlenmesi, Dönem sonu envanterinin yapılması ve bu bilgilerin envanter defterine kaydı, Dönem sonu işlemlerinin (envanter kayıtlarının yapılması), Kesin mizanın düzenlenmesi, Dönem sonu bilançosu ve Gelir Tablosunun düzenlenmesi E F A B D C

4 A- AÇILIŞ BİLANÇOSUNUN DÜZENLENMESİ VE HESAPLARIN AÇILIŞI Bir önceki slaytta yer alan ilk 5 maddeyi A olarak gösterdik ve açılış bilançosunun düzenlenmesi ve hesapların açılışı konu başlığı altında değerlendireceğiz. Dönem başı (açılış) envanterinin yapılması, Açılış envanterine dayanarak açılış bilançosunun düzenlenmesi, Envanter bilgilerinin envanter defterine geçirilmesi, Açılış bilançosuna bağlı olarak açılış kaydının yapılması, Yevmiye defterine yapılan açılış kaydının büyük deftere geçirilmesi

5 Dönem başı envanteri: Bir işletmenin başarılı olup olmadığının belirlenebilmesi ve dönem içindeki faaliyetlerinin varlıklar, sermaye ve borçlar üzerindeki etkisinin belirlenebilmesi için işletmenin işe başlama (dönem başı) durumunun bilinmesi gerekmektedir. Bu nedenle dönem başı envanterinin yapılması ve bunun açılış bilançosuna ve hesaplara yansıtılması gerekmektedir. İşletmeler işe başlama tarihinde ve bunu takip eden her muhasebe dönemi sonunda envanter çıkarmak ve bu sonuçları bilançoda göstermek zorundadır.

6 Envanter: VUK un 186. Maddesinde bilanço günündeki mevcutları, alacakları, ve borçları saymak, ölçmek, tartmak ve değerlemek suretiyle kesin ve ayrıntılı bir şekilde saptamak şeklinde tanımlanmaktadır Bu işlem yeni kurulan ve eskiden beri faaliyette bulunan işletmelerde farklı şekilde yapılır.

7 1-Yeni Kurulan İşletmelerde AçılışA ış Kaydının n Yapılmas lması Yeni kurulan bir işletmenin kuruluşta sahip olduğu varlıklar ve bu varlıkların sağlandığı kaynaklar envanter yapılarak belirlendikten sonra bir yandan envanter defterine kaydedilir. Envanter sonuçları bilançoda gösterilir. İlk kuruluş anında düzenlenen envanter çok ayrıntılı olmayabilir. Hatta bazen sadece nakitten oluşabilir.

8 Örnek: Tetik işletmesinin tarihinde yapılan envanterine ilişkin bilgiler şu şekildedir: Kasa:250.; Bankalar: (İş Bankası:2.400.; Garanti Bankası:2.500.) Demirbaşlar:290. (2 adet Masa 40; 2 adet koltuk 20., 2 adet dolap:15, 1 adet yazar kasa 80., 1 adet bilgisayar: adet telefon:10.) Bina: Yukarıdaki gibi çıkarılan envanter önce envanter defterine işlenir. Bundan sonra açılış bilançosu düzenlenir.

9 VARLIKLAR=BORÇLAR +SERMAYE...Bilanço Denkliği = BORÇLAR + SERMAYE BORÇLAR=0 olduğuna göre; SERMAYE= TL dir. Buna göre; AKTİF TETİK İŞL: Tar.Bil. PASİF I. DÖNEN VARLIKLAR KASA BANKALAR II. DURAN VARLIKLAR DEMİRBAŞLAR BİNALAR AKTİF TOPLAMI V. ÖZ KAYNAKLAR SERMAYE PASİF TOPLAMI

10 Açılış bilançosu düzenlendikten sonra bilançodaki unsurlar kendi adlarını taşıyan ilgili hesaplara önce yevmiye defterine kaydedilir. (AÇILIŞ KAYDI) Örneğimizde yer alan Tetik işletmesinin açılış kaydı şu şekilde yapılabilir:

11 Yevmiye defterine açılış kaydı BORÇ ALACAK KASA HS BANKALAR HS BİNALAR HS DEMİRBAŞLAR HS SERMAYE HS Tarihli Açılış Bilançosuna Göre Açılış Kaydı Görüldüğü gibi, yevmiye defterine 5 hesapta kayıt yaptık. O halde büyük deftere de 5 hesap altında kayıt yapılacak demektir.

12 KASA HS BANKALAR HS DEMİRBAŞLAR BİNALAR... SERMAYE Büyük deftere açılış kayıtları

13 2-İşine Devam Eden İşletmelerde Dönembaşı Bil. Ve AçılışA ış Kaydı Bu tür işletmelerde bir önceki dönemin kapanış bilançosu dönem başı bilançosu olarak kabul edilir. O halde yapılacak tek iş, dönem sonu bilançosundaki Tarihini olarak değiştirmektir. Açılış kaydı ise yeni kurulan işletme yapılan açılış kaydının benzeri şekilde yapılmaktadır.

14 Örnek:Tetik işletmesinin Tarihli Kapanış Bilançosu şu şekildedir: AKTİF Tar.BİLANÇO PASİF I. DÖNEN VARLIKLAR KASA BANKALAR II. DURAN VARLIKLAR DEMİRBAŞLAR BİNALAR AKTİF TOPLAMI V. ÖZ KAYNAKLAR SERMAYE PASİF TOPLAMI

15 Buna göre 2006 yılı için açılış bilançosu ise aşağıdaki gibi düzenlenebilir: AKTİF Tar.BİLANÇO PASİF I. DÖNEN VARLIKLAR KASA BANKALAR II. DURAN VARLIKLAR DEMİRBAŞLAR BİNALAR AKTİF TOPLAMI V. ÖZ KAYNAKLAR SERMAYE PASİF TOPLAMI Görüldüğü gibi, sadece tarih değişikliği yapılmıştır. Açılış kaydı ise bir önceki örnektekinin aynısıdır. (slayt10 ve slayt 11 e bakınız)

16 B - HER GÜN G N YAPILAN GÜNLG NLÜK İŞLEMLER LEMLERİN N BELGE VE BİLGB LGİLERİN DERLENMESİ,, BUNLARA GÖRE G YEVMİYE DEFTERİNE KAYIT VE ORADAN DA BÜYÜK B K DEFTERE KAYIT YAPILMASI Günlük İşlemlerin Belgelendirilmesi Muhasebenin temel kavramlarından birisi tarafsızlık ve belgelendirme kavramı olup bu kavram, muhasebe kayıtlarının gerçek durumu yansıtan ve usulüne uygun olarak düzenlenmiş objektif belgelere dayandırılması ve muhasebe kayıtlarına esas alınacak yöntemlerin seçilmesinde tarafsız ve ön yargısız davranılmasını gerektirir. İşletmeler faaliyetlerini sürdürürken varlıklarını, sermaye ve borçlarını etkileyen günlük işlemler gerçekleştirirler. Bu işlemler öncelikle fatura makbuz, dekont, senet, vb. belgeye bağlanmakta ve bu belgelere dayanarak muhasebe kayıtları tutulmaktadır

17 muhasebe belgesi veya kısaca belge; gerçekleşen bir işlemi kişi, yer, zaman, nitelik ve nicelik gibi açılardan saptayan, tanıtlayan ve kanıtlayan yazılı bir nesne olarak tanımlanabilir. Muhasebede yapılan her kayıt yazılı bir belgeye dayanmak zorundadır: Muhasebe defterlerine yapılan her kaydın mutlaka, işlemin gerçek durumunu yansıtan, usulüne uygun olarak düzenlenmiş ve işletme ile ilgili tüm finansal bilgi kullanıcılarına karşı ispat edici özelliği olan objektif bir belgeye dayandırılması gerekir. Ülkemizde muhasebe belgeleri ve bu belgelerin düzenlenme koşul ve esasları başta vergi kanunları olmak üzere. Türk Ticaret Kanunu ve sermaye piyasası mevzuatında ayrıntılı bir şekilde düzenlenmiş bulunmaktadır. Belgelere örnekler: fatura, fişler, sevk irsaliyesi, taşıma irsaliyesi, ücret bordrosu, çek senet tahvil, gider pusulası, müstahsil makbuzu, vb.

18 Belgeler farklı açılardan sınıflandırılabilmektedir: Oluşumuna göre muhasebe belgeleri doğal belgeler alışlara ait satışlara ait giderlere ait tahsil ve ödeme belgeleri mahsup belgeleri diğer yapay belgeler İşletmedeki değişik işlevlerine göre muhasebe belgeleri Çeşitli yasalara göre düzenlenen muhasebe belgeleri NOT: sınıflandırma ve takip eden slaytta verilen açıklamalar bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Okunması tavsiye olunur.

19 Alışlara ait belgeler: Mal ve hizmet satın alınması ile ilgili belgelerdir. Bu belgelerin başında fatura gelir. fatura alınması mümkün olmayan durumlarda fatura yerine geçen bir belge türü olan müstahsil makbuzu düzenlenir. Satışlara ait belgeler: Mal ve hizmet satışlarını belgelendirmek için düzenlenen belgelerdir. Bu belgelerin de başında fatura gelmektedir. Satış faturası genellikle toptan satışlar için düzenlenmektedir. İşletmede gerçekleşen perakende satışlar için fatura yerine geçen perakende satış vesikaları düzenlenir. Giderlere ait belgeler: Elektrik, su, telefon, vb gibi giderler yapıldıkça alınan belgelerdir. Bu belgelerin de başında fatura gelmektedir. Ancak, avukat, mali müşavir gibi serbest meslek erbabına yaptırılan işler için bunlara yapılan ödemeler sırasında alınan serbest meslek makbuzu da bir gider belgesidir. Ayrıca, hamala, gündelikçi gibi belge düzenlemesi mümkün olmayan kişilere yaptırılan işler için işletme tarafından düzenlenen gider pusulası diğer bir gider belgesidir. Diğerleri, perakende satış fişi veya yazar kasa fişleri Tahsil ve ödeme belgeleri: Kayıtlarda yer alan bir alacağın para veya para yerine geçen araçlarla tahsil edilmesi veya bir borcun yine para veya para yerine geçen araçlarla ödenmesi için düzenlenen belgelerdir. İşletme alacağını karşı taraftan; nakit veya çek olarak tahsil ederken kasa tahsil makbuzu düzenler; alacağına karşılık senet almış ise senet giriş bordrosu düzenler. Defter tutan tüccarlar arasında, bir taraf için tahsil makbuzu karşı taraf için ödeme makbuzudur. Ancak bazı durumlarda parayı veya çeki tahsil eden tarafın defter tutmaması nedeniyle tahsil makbuzu düzenlemesi mümkün değildir. Bu gibi hallerde tüccarın boçları için ödeme yaparken nakit veya çek ile yaptığı ödemeler için kasa ödeme makbuzu düzenleyerek, ödemeyi yaptığı tarafa imzalatıp muhafaza etmesi gerekir. Ödemenin senet ile yapılması halinde senet çıkış bordrosu düzenlenir. Mahsup belgeleri: Hesaba geçirme belgeleri olarak da adlandırılan bu belgeler, para ve para yerine geçen ödeme araçları tarafından kullanılmaktadır. Örneğin, bir bankanın bir işletmeyi neden belirterek boçlandırması halinde bu işlem için bir borç dekontu düzenlenir. Diğer yandan, bankanın işletmeyi yine bir neden belirterek alacaklandırması halinde bu kez alacak dekontu duzenlenir.

20 Yevmiye Defteri ve Yevmiye Defterine Kayıt

21 Yevmiye Defterine Kayıt 1- Yevmiye Defterinin Şekli ve Tanımı İşlemlerin muhasebe terimleri ile tarih sırasına göre ve VUK , TTK 60. Maddelerinde belirtilen kayıt disiplinine uygun olarak kaydedildiği defterlerdir. Bu defterlere yapılan kayıtlar hatalı olsa bile yevmiye defterindeki yevmiye maddesine dokunulmaz düzeltme için ayrıca düzeltme kaydı yapılır. (Bu durum ilerleyen slaytlarda örneklendirilecektir.)

22 Ülkemizde Yevmiye Defterinin Şekli Aşağıdaki gibidir: Bağlantı No 1 Madde No 2 Yevmiye Kaydı 3 BORÇ 4 ALACAK 5

23 Dönem boyunca işletmede ortaya çıkan olaylar belgelere dayandırarak önce fişlere ve bu fişlere dayanarak tarih sırasına göre yevmiye defterine yevmiye maddesi adı altında kaydedilir. Yevmiye maddesinde unsurları: Madde sıra numarası, Tarih, Borçlanacak hesap veya hesapların adları, Alacaklanacak hesap yada hesapların adları, Borçlanacak ve alacaklanacak hesapların tutarları, Açıklama, Büyük defter ilişki sütununda büyük defter sayfa numarası

24 Madde Çeşitleri Basit madde, Bileşik madde, Karma madde, Tamamlayıcı madde

25 Basit madde: Bir hesabın borçlanmasına karşılık bir hesabın alacaklandığı madde türüdür. Örnek: de Bankadan TL çekilmiştir. KASA HS... Bankadan para çekilmesi BANKALAR HS... BORÇ ALACAK

26 Bileşik madde: Birden fazla hesabın borçlanmasına karşılık bir hesabın alacaklandığı ya da bir hesabın borçlanmasına karşılık birden fazla hesabın alacaklandığı madde türüdür. Örnek. Daha önce verilen açılış kaydı örneğindeki madde KASA HS... BANKALAR HS... BİNALAR HS... DEMİRBAŞLAR HS... SERMAYE HS Tarihli Açılış Bilançosuna Göre Açılış Kaydı BORÇ ALACAK

27 SORU X işletmesi 04 Eylül 2006 tarihinde 1152 nolu fatura ile satıcı işletmeden TL lik mal almış, karşılığında 500 TL lik nakit para ve 500 TL likte 11 Kasım 2006 vadeli ve 26 nolu bir senet imzalayarak vermiştir. İlgili yevmiye kaydını yapınız bunun hangi maddeye örnek olabileceğini söyleyiniz

28 TİCARİ MALLAR HS KASA HS... BORÇ SENETLERİ HS 1152 Sayılı Fatura İle SATIN ALINAN MAL KARŞILIĞINDA ÖDENE PARA VE 11 KASIM 2006 TARİHLİ VE 26 NOLUSENET TUTARI BİLEŞİK K MADDEYE ÖRNEKTİR

29 Karma (karışık) madde: Birden fazla hesabın borçlanıp ve alacaklandığı madde türüdür. Örnek: Bir önceki örnekte varlıkların kaynağı sadece sermaye olmayıp aynı zamanda yarısı da borç olsaydı BORÇ ALACAK KASA HS BANKALAR HS BİNALAR HS DEMİRBAŞLAR HS SERMAYE HS SATICILAR Tarihli Açılış Bilançosuna Göre Açılış Kaydı

30 Tamamlayıcı madde: Daha önce noksan yada yanlış yazılmış bir maddeyi tamamlamak ya da düzeltmek amacıyla yapılan ve bir yevmiye maddesinin bazı unsurlarını kapsayan madde türüdür. Örnek: tarihinde bankaya TL yatırılmış ve bunun kaydının aşağıdaki gibi yapıldığı tespit edilmiştir. BANKALAR HS... Bankaya para yatırılması KASA HS... BORÇ ALACAK HATANIN KAYNAĞI: Bankalar hesabı tutar olarak yanlış kaydedilmiştir. ( TL eksik) BORÇ ALACAK BANKALAR HS maddenin tamamlanması

31 SORU: İşletme TL si peşin TL si SENET KARŞILIĞI olmak üzere TL lik mal almıştır. Kaydını yapınız hangi madde türü olduğunu belirtiniz? MAL HS... TARİH KASA HS... BORÇ SENETLERİ HS BORÇ ALACAK BİLEŞİK MADDEDİR.

32 YEVMİYE DEFTERİNE KAYITLA İLGİLİ BAZI ÖRNEKLER 1. İşletme 10 ocak 2005 tarihinde nakit sermaye ile kurulmuştur ocakta nakit parayla mal almıştır 3.29 ocakta TL lik mal satmıştır.bedelini peşin tahsil etmiştir. NOT Yukarıda belirtilen kayıtları yevmiye defterine yapınız. Her bir maddenin yevmiye kaydını yaptıktan sonra büyük defter kaydını yapılmış kabul ediniz.

33 KASA HS... SERMAYE HS... Ticari mal HS açıklama Kasa HS....açıklama BORÇ ALACAK Kasa HS... Yurt içi satışlar HS....açıklama

34 Büyük Defter ve Büyük k Deftere (Defter( Defter-i i Kebir) Kayıt

35 Günlük İşlemlerin Büyük B k Deftere (Defter( Defter-i i Kebir) Kaydı 1. Büyük k Defterin Tanımı ve Şekli İşletmelerin yapmış olduğu mali nitelikteki işlemlerin bir tasnife tabi tutularak niteliklerine göre bölündüğü (sınıfland flandırıldığı) hesapları bünyesinde toplayan deftere büyük defter denir. Büyük defter ciltli olabileceği gibi ayrı ayrı yapraklı veya kartlar halinde de tutulabilir. TTK 69. Maddesi ve VUK 182. Maddesi gereği tutulması zorunludur. Hesaplar sıralı bir şekilde olmalıdır. Bu sıralama; varlıklar, borçlar, öz sermaye, gelir ve maliyet hesapları şeklinde olmalıdır.

36 1. Büyük B k Defterin Tanımı ve Şekli Tarih BORÇ Madde No Açıklama Tutar...HESABI Tarih Madde No Açıklama ALACAK Tutar BORÇ...HESABI ALACAK

37 2. İşlemlerin Büyük B k Deftere Nakli Yevmiye defterine kaydedilmiş işlemlerin büyük deftere geçirilmesine muhasebe terimi olarak nakil denmektedir BORÇ ALACAK KASA HS... SERMAYE HS... Ticari mal HS....açıklama Kasa HS....açıklama Kasa HS... Yurt içi satışlar HS....açıklama

38 Büyük defter kayıtları Kasa hesabı Sermaye hesabı Ticari mal hesabı Yurt içi satışlar hesabı

39 C- AYLIK MİZANLARIN M DÜZENLENMESD ZENLENMESİ

40 1- Mizanın Tanımı ve Şekli Tanım: Yevmiye defterine yapılan kayıtların büyük deftere doğru ve eksiksiz bir şekilde aktarılıp aktarılmadığının (naklinin) matematiksel kontrolünü sağlamak amacıyla kullanılan çizelgelere mizan denir. Hata olduğu ne kadar etken fark edilirse hatanın bulunması ve düzeltilmesi o kadar kolay olur. Bu yüzden her ayın sonunda mizan çıkarılması şeklinde genel bir uygulama söz konusudur. Bu mizanlara ait olduğu ayın ismi verilir. Ör: Ocak ayı mizanı, kasım ayı mizanı, vb. Aralık ayı sonu itibariyle düzenlenen kümülatif aylık mizana genel geçici mizan adı verilir. Çünkü, bu mizandan sonra işletmenin bir dönemlik çalışmalarının sonuçlarının alınabilmesi için envanter işlemleri yapılmaktadır.

41 Mizanın Şekli Sıra No...İŞLETMESİNİN...TARİHLİ...MİZANI Hesabın Adı TUTAR Borç Alacak Borç KALAN Alacak TOPLAM = =

42 2- Mizanın n DüzenlenmesiD Mizanlar belli dönemler sonunda ve genellikle de ay sonlarında düzenlenir. Bu işlem bilgisayarlı tutulan muhasebede kullanılan paket programın gereği olarak bilgisayarda otomatik olarak düzenlenmektedir. Elle tutulan muhasebede ise şu işlem sırasına göre düzenleme yapılmaktadır: Yevmiye defterinin toplamları alınır, Büyük defterdeki hesapların borç ve alacak toplamları alınır, Hesapların toplamları mizanın borç ve alacak tutarı sütununa yazılır, Her hesabın borç ve alacak kalanları bulunur ve ilgili sütuna yazılır, Her sütunun toplamı alınır ve eşitlikleri kontrol edilerek sağlanır.

43 Örnek:Acar İşletmesinin 31 MAYIS 1998 Tarihli büyük defter kayıtları aşağıdaki gibidir. Bu verileri kullanarak işletmenin 31 MAYIS 1998 tarihli mizanını düzenleyiniz. Kasa HS BANKALAR ALICILAR ALACAK SEN. TİC. MAL.HS. DEMİRBAŞLAR

44 SATICILAR BORÇ SENET. SERMAYE YURT İÇİ SATIŞ PAZARLAMA SAT. DAĞ. GİD. GENEL YÖN. GİD

45 MAYIS AYI MİZANI ACAR..İŞLETMESİNİN TARİHLİ MİZANI SIRA NO HESABIN ADI TUTAR BORÇ ALACAK KALAN BORÇ ALACAK 1 KASA BANKALAR ALICILAR ALACAK SENETLERİ TİC. MALLAR DEMİRBAŞLAR SATICILAR BORÇ SENETLERİ SERMAYE YURTİÇİ SATIŞLAR PAZ. SAT.DAĞ. GİD GENEL YÖNETİM GİD TOPLAM = Yevmiye defteri toplamına da eşit =

46 HATIRLATMA HER AY SONUNDA AYLIK MİZANLAR DÜZENLENİR. OCAK SONUNDA OCAK AYI MİZANI, ŞUBAT SONUNDA ŞUBAT AYI MİZANI,... ARALIK AYINA AİT OLAN VE 31 ARALIKTA DÜZENLENEN AYLIK MİZAN AYNI ZAMANDA GENEL GEÇİCİ MİZAN OLARAK ADLANDIRILMAKTADIR.

47 MUHASEBE SÜRECİ İLE İLGİLİ OLARAK ŞİMDİYE KADAR YAPTIĞIMIZ İŞLERİ ÖZETLEYECEK OLURSAK...! Dönem başı (açılış) envanterinin yapılması, Açılış envanterine dayanarak açılış bilançosunun düzenlenmesi, Envanter bilgilerinin envanter defterine geçirilmesi, Açılış bilançosuna bağlı olarak açılış kaydının yapılması, Yevmiye defterine yapılan açılış kaydının büyük deftere geçirilmesi, Her gün yapılan günlük işlemlerin belge ve bilgilerin derlenmesi, bunlara göre yevmiye defterine kayıt ve oradan da büyük deftere kayıt yapılması, Ocak-Kasım ayları için aylık mizanların düzenlenmesi ve Aralık ayı sonunda da genel geçici mizanın düzenlenmesi, BUNDAN SONRA YAPILACAK İŞLEMLER NELER OLMALI????

48 D- DÖNEM SONU ENVANTER İŞLEMLERİNİN YAPILMASI

49 Muhasebe süresince hazırlanan son mizan 31 Aralık..tarihli genel geçici mizandır. Genel geçici mizan dönem sonu işlemlerin başlangıcıdır. Ancak, genel geçici mizandaki toplamlar mevcutlar, alacaklar, borçlar ve sermaye ile birlikte gelir ve giderleri de göstermektedir. Halbuki gelir ve giderler bilançoda tek bir kalem olarak kar ya da zarar olarak gösterilmelidir. Bu noktadan hareketle kar veya zararı kesin olarak ortaya koyabilmek için dönem sonu işlemleri gerçekleştirilmektedir.

50 1- Mevcut alacaklar ve borçların fiili sayımlarının yapılması ve fiziksel miktarlarının tespiti(muhasebe dışı envanter) 2- Muhasebe dışı envanter sonuçlarıyla tespit edilen tutarlar esas alınarak gerekli düzeltme kayıtlarının yevmiye ve büyük defterde yapılması 3-Maliyet hesaplarının gelir ve gider hesaplarına gelir ve gider hesaplarının da K/Z hesabına devrinin yapılması ve dönem net karı ya da zararının bulunması

51 Envanter işlemleri her alıştan sonra (sürekli envanter) ya da Dönem sonunda (aralıklı envanter) şeklinde yapılabilir. Biz örneklerimizde dönem sonunu kullanmaktayız. Örneğin; monografilerde Devre sonuncuda yapılan sayım sonucunda şirketin depolarında..500 TL. değerinde mal bulunduğu anlaşılmıştır. Bankadaki paramıza 13 TL. faiz tahakkuk ettirildiği bildirilmiştir. Şeklinde envanter sonuçları hazır olarak verilebilmektedir.

52 DÖNEM SONU ENVANTER İŞLEMLERİNİN SIRASIYLA YAPILIŞINA İLİŞKİN ÖRNEĞİMİZİ İNCELEYELİM

53 Satılan malın maliyetinin bulunması Bu işlemde önemli olan ticari mallar hesabının durumudur. Bu yüzden ticari mallar hesabı ele alınarak işleme başlanır. Ticari Mal HS Ticari mal hesabı yandaki gibi olsun. Dönem sonu mal mevcudunuz da 500 olsun (envanter sonucunda elde edilen değer veya problemlerde size hazır verilen değer) Verilere göre satılan ticari malın maliyeti = =150 şeklinde hesaplanacaktır. Bu tutar kural gereği Ticari mallar hesabına alacak satılan ticari mallar hesabına borç kaydedilecektir.

54 Şimdi, envanter sonuçlarıyla tespit edilen tutarlar esas alınarak gerekli düzeltme kayıtlarının yevmiye ve büyük defterde yapılması işlemini gerçekleştirelim.

55 TARİH SAT TİC MAL Maliyeti HS... TİCARİ MALLAR HS.. BORÇ 150 ALACAK 150 Ticari Mal HS Sat Tic.Mal HS Yeni hesap Önceki durum Yeni kayıt Yeni kayıt

56 Satılan ticari malların maliyeti hesabının K/Z hesabına devredilmesi gerekmektedir. Burada Tic mallar, Satılan Tic mal mal Hs ve GYG Hs önemli hale gelmektedir.

57 borç alacak Dönem K/Z Hesabı Sat Tic. Mal Mal HS Genel Yönetim Giderleri Hs GYG HS Sat Tic.Mal HS yeni kayıt yeni kayıt Dönem işlemleri sonundaki GYG HS durumu Hesap kapandı Dönem K/Z HS Hesap kapandı Yeni kayıt 172 Yeni hesap

58 BENZER ŞEKİLDE DÖNEM SONUNDA GELİR HESAPLARIDA K/Z HESABINA DEVREDİLİR Bu hesap grubunda dönem içinde sermayeyi arttırıcı işlemler yer alır. Örneğin; Yurt içi satışlar ve faiz gelirleri gibi.

59 Örneğin, bankadaki paramıza 13 TL Faiz tahakkuk etsin ve yurt içi satışlarımıza ait hesabın durumu da şu şekilde olsun YİS HS Bu durumda yapılacak işlemler Bankalar HS Faiz gelirleri HS borç 13 alacak 13 Bankalar HS Faiz Gel. HS 325 (banka mevcudu) 13 13

60 borç alacak Yurt İçi Satışlar HS Faiz Gel HS Dönem K/Z Hesabı YİS HS Hesap kapandı Faiz Gel. HS Hesap kapandı Dönem K/Z HS Bundan sonra Dönem K/Z hesabı Dönem karı veya zararı hesabına devredilerek kapatılır Dönem K/Z HS Hesabın kapanabilmesi için

61 Dönem K/Z HS Dönem Net Karı HS borç 76 alacak 76 Dönem Net Karı Yeni hesap Bu hesapta; Kayıt alacak kısmına yapılmışsa işletme karda borç kısmına yapılmışsa zarardadır. 76 Dönem K/Z HS Yeni kayıt Hesap kapandı

62 BU AŞAMADAN SONRA YAPILACAK İŞLEM KESİN N MİZANINM DÜZENLENMESİDİR. E- KESİN MİZANIN DÜZENLENMESİ

63 MİZAN ŞEKİL OLARAK DAHA ÖNCE DÜZENLENENLERLE AYNIDIR. Ancak, yeni yeni hesaplar gündeme gelmiştir. Veya eski hesaplar üzerine de yeni kayıtların yapıldığı durumlar olmuştur. Ayrıca, burada bütün maliyet, gelir ve gider hesapları kapanmış durumdadır. Yapılacak işlemler: Öncelikle mizanda yer alacak olan hesaplar ve sayısı bulunur. Her bir hesabın borç ve alacak tutarları mizana geçirilir. Her bir hesap için kalanlar bulunur. En son olarak da toplamlar alınır.

64 Aşağıda düzenlenmiş bir kesin mizan örneği görülmektedir....alkan...işletmesinin...tarihli..kesin...mizani SIRA NO HESABIN ADI TUTAR KALAN BORÇ ALACAK BORÇ ALACAK 1 KASA HS BANKALAR HS SERMAYE HS SATICILAR HS TİCARİ MALLAR HS DEMİRBAŞLAR HS ALICILAR HS YURT İÇİ SATIŞLAR GEN.YÖNET. GİD.LERİ FAİZ GELİRLRİ HS SAT. MAL.MAL.HS DÖNEM K/Z HS DÖNEM NET KARI TOPLAM

65 F- DÖNEM SONU BİLANÇOSU VE GELİR TABLOSUNUN DÜZENLENMESİ

66 KESİN MİZANDA BORÇ FAZLASI VEREN HESAPLAR AKTİF KARAKTERLİ HESAPLAR OLDUĞUNA GÖRE BİLANÇONUN AKTİFİNE YAZILIR KESİN MİZANDA ALACAK FAZLASI VEREN HESAPLAR PASİF KARAKTERLİ HESAPLAR OLDUĞUNA GÖRE BİLANÇONUN PASİFİNE YAZILIR KAPANIŞ BİLANÇOSU KESİN MİZANDA BORÇ FAZLASI VEREN HESAPLAR KESİN MİZANDA ALACAK FAZLASI VEREN HESAPLAR

67 Soru: Verilen açıklamalar yardımıyla aşağıda kesin mizanı verilen işlemlere ait kapanış bilançosunu düzenleyiniz....alkan...işletmesinin...tarihli..kesin...mizani SIRA NO HESABIN ADI TUTAR KALAN BORÇ ALACAK BORÇ ALACAK 1 KASA HS BANKALAR HS SERMAYE HS SATICILAR HS TİCARİ MALLAR HS DEMİRBAŞLAR HS ALICILAR HS YURT İÇİ SATIŞLAR GEN.YÖNET. GİD.LERİ FAİZ GELİRLRİ HS SAT. MAL.MAL.HS DÖNEM K/Z HS DÖNEM NET KARI TOPLAM

68 Kapanış bilançosunun ardından dönem net karı hesabının kontrolü olarak GELİR TABLOSU DÜZENLENİR. (Daha önce gelir tablosunun içeriği ve unsurları konusu anlatılmıştı. Hatırlay rlayınız.) ŞİMD MDİ biraz önce kullandığımız veriler yardımıyla bir gelir tablosunu birlikte düzenleyelim

69 .İşletmesinin.Dönemi Gelir Tablosu SATIŞLAR.235 Yurt İçi Satışlar..235 SATIŞLARIN MALİYETİ(-) 150 Satılan Tic. Malların Maliyeti FAALİYET GİDERLERİ (-)..22 GYG.22 Faaliyet Karı/zararı 63 DİĞER OLAĞAN GELİR VE KARLAR.13 Faiz gelirleri 13 Olağan kar ve zararlar 76 Olağan dışı gelir ve karlar - Olağan dışı gider yada zararlar - DÖNEM KARI.76

70 En son işlem i olarak da hesaplar kapatılır ve buna göre kapanış kayıtları yapılır. Hesapların kapatılması için; Kesin mizanda borç kalanı veren varlık hesapları borç kalanı kadar alacaklandırılır Kesin mizanda alacak kalanı veren kaynak hesapları alacak kalanı kadar borçlandırılır Anılan kayıtlar yevmiye defterine yapılır. Daha sonra yevmiye defterine yapılan bu kayıtlar büyük deftere aktarılarak hesaplar kapatılmış olur.

71 Örnek: aşağıdaki kesin mizan yardımıyla kapanış kayıtlarını yapınız ve hesapları kapatınız....alkan...işletmesinin...tarihli..kesin...mizani SIRA NO HESABIN ADI TUTAR KALAN BORÇ ALACAK BORÇ ALACAK 1 KASA HS BANKALAR HS SERMAYE HS SATICILAR HS TİCARİ MALLAR HS DEMİRBAŞLAR HS ALICILAR HS YURT İÇİ SATIŞLAR GEN.YÖNET. GİD.LERİ FAİZ GELİRLRİ HS SAT. MAL.MAL.HS DÖNEM K/Z HS DÖNEM NET KARI TOPLAM

72 Hesap adı Borç Alacak Sermaye Satıcılar Dönem Karı Kasa Bankalar Tic mallar Demirbaşlar Alıcılar Yevmiye defterine kapanış kaydı.

73 Bundan sonra yapılacak işlem Yevmiye defterine yapılan kayıtların büyük deftere naklidir. Bu işlemde daha önce öğrendiğimiz şekilde yapılacaktır.