BTE BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ EĞİTİMCİLERİ DERNEĞİ

Transkript

1 BTE BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ EĞİTİMCİLERİ DERNEĞİ Bilgi Toplumu Stratejisinin Yenilenmesi Projesi Toplumsal Dönüşüm Ekseni Küresel Eğilimler ve Ülke İncelemeleri Raporu (GÖRÜŞLER) Kalkınma Bakanlığı tarafından yürütülen Bilgi Toplumu Stratejisinin Yenilenmesi Projesi kapsamında katıldığımız Toplumsal Dönüşüm eksenindeki odak grup çalışmasına ve yayınlanan Küresel Eğilimler ve Ülke İncelemeleri Raporunda çok farklı boyutlarda değerlendirilmeler bulunsa da, Derneğimiz özellikle Bilişim Teknolojileri (BT) Eğitimi alanında Ne Oldu, Ne Oluyor Ne Olacak belgesinde değindiği noktalara ek olarak aşağıdaki görüşlere ulaşmıştır.

2 Eğitim Meselesi Yaklaşımı Güvenlikten, nitelikli insan gücüne, toplumsal dönüşümden internet girişimciliğine kadar 8 temel eksende yürütülen çalışmaların ortak noktasını eğitim oluşturmaktadır. Tüm Bilgi Toplumu Stratejilerimizin merkezinde eğitim meselesi yaklaşımını benimsememiz gerektiği ortadadır. Küresel Eğilimler ve Ülke İncelemeleri Raporunda paylaşılan veriler değerlendirildiğinde girişimlerin bir bütün halinde merkeze eğitim konularak planlanması gerekliliği sonucuna varılabilir. Yazılım geliştirme vb eğitimin doğrudan ilişkisinin rahatlıkla kavranabileceği durumlar bir yana güvenli internet gibi etik, ahlak hatta hukuk kuralları yönünden eğitimleri biran önce ulusal stratejilerimiz arasına almak durumunda olduğumuz da görülmelidir. Eğitimler bazı ülkelerin sonuç almayı başardığı girişimlerin benzerlerinin ülkemizde başarılı olmasının tek yolu hatta kimi zaman da başarılı olamamasının sebebi olacaktır. Eğitim meselesi yaklaşımının benimsenmesi ile cihaz sahipliğini arttırmak ve okullara fiziksel alt yapıların sağlanması vb öncelikler değişecek, bu cihazları kullanacak kişilerin eğitimi, eğitimcilerin vasıfları, eğitimde kullanılacak içerikler vb öncelikli hale gelecektir. Nitekim Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi (BÖTE) bölümlerinin mezun vermeye başlamadığı 2002 yılı öncesinde okullara sağlanan donanım ve yazılımların kullanılamadığı, BT sınıflarına kilit vurulduğu, yapılan yatırımlardan beklentilerin karşılanamadığı uygulamalar ayrıntılı olarak incelendiğinde eğitim meselesi yaklaşımının gerekliliği desteklenmektedir. Ayrıca eğitim meselesi yaklaşımı gerekli farkındalıklara ve eğitime sahip olmayan bireylere BT araçlarını sunarak bundan kendi başlarına faydalanmalarını bekleyerek sınırlı faydalarla yetinilemeyeceğini, ufuk açarak, yönlendirerek, ülke stratejileri ve ihtiyaçları doğrultusunda kullanım amaçlarına da yön verilebilmesini sağlayacaktır. Kişilerin iradesi olma çabasından öteye gidemeyecek olan filtrelere yasaklara -BT ve Yazılım Dersi konularını işleyemeyecek kadar- mecbur kalmamız nitekim yine de anlamlı bir sonuç alamamamız eğitimlerin önemine işaret etmektedir. Arama motorlarında cinsel içerikli kelimeler arayan binlerce şehir arasındaki ilk 10 daki yerimizi filtrelerimiz sadece birkaç sıra geriye götürmüşken erdemlerin ancak eğitimle kazandırılabileceğini ortaya koymaktadır. Dezavantajlı kesimlere bir fırsat olarak sunulan BT nin bu kesimleri daha da dezavantajlı hale getirmesine yönelik alınabilecek önlemlerin temelinde de eğitim meselesi yaklaşımı yer

3 alacaktır. BT nin kadını ve çocukları daha dezavantajlı hale getirdiği değerlendirilmelidir. İnternetin barındırdığı cinsel içerikli videoların kadınına yönelik şiddetin artışında, kadının toplumdaki rolüne, saygınlığına, hatta kutsal annelik görevine verdiği zararın hafifletilmesi ya da oyun ve eğlence sektörünün bir numaralı hedef kitlesi haline gelen, bilgi kirliliğiyle, dolandırıcılıkla, sanal zorbalıkla, tacizle, ideolojik gruplarla kendi başına mücadele atmak zorunda bırakılan, üretmekten uzaklaştırılan çocuklarımızın tek şansı eğitimdir. Fırsat eşitliği için kullanma çabasında olduğumuz BT ye ilişkin dijital uçurumun her geçen gün artması da bu yaklaşıma ilişkin yapılması gerekenleri ivedilikle hayata geçirmemiz gerektiğini göstermektedir. Özetle tüm girişimlerimizin başarısı ve başarısızlığı, beklentilerimizi karşılama durumu, sağlayacağımız fayda eğitim meselesi yaklaşımımızdaki adımlarımıza bağlı olacaktır. Eğitim Seferberliği Gelişmiş ülkelerin her çağ bindiği gelecek trenine, bilişim çağında da binmeyi kaçırıyor muyuz? Elimizdeki veriler iç açıcı olmamakla beraber önemli hamleler yapmamız durumunda sonuç alabileceğimizi ortaya koymaktadır. Öncelikle bu eğitimleri sağlamakla yükümlü olan MEB tarafından bu konuda bir anlayış değişikliğine gidilmesi gerektiği değerlendirilmelidir. MEB Bilişim çağında en temel görevi olan öğrencileri hayata hazırlama işlevini ne kadar gerçekleştirebiliyor? Öğrencilerimiz, bilişim çağında bilişim teknolojileri araçlarına ne kadar hakimler? Ne düzeyde kullanım becerilerine sahipler? Ulusal bir eğitim seferberliğine ihtiyacımız varken Türkiye de öğrencilerin BT kullanım düzeylerini belirlemeye yönelik hiçbir çalışma yapmadan öğrenciler her şeyi biliyor varsayımı ile BT Derslerinin geleceğini belirleyebilen Bu Derse ve Öğretmenine İhtiyacımız yoktur söylevleriyle kamuoyunda yanlış bir izlenim oluşturan bir yaklaşımla sonuç alınabilmesi, raporun da desteklediği şekilde mümkün gözükmemektedir. BT Dersleri, Eğitimcilerinin durumu, Fatih Projesi gibi önemli yatırımlar öğretmen ve öğrencilerin BT Alanına ilişkin yeterli oldukları varsayımına göre şekillendirilmektedir. TBMM Bilişim ve İnternet Komisyonu çalışmaları, PISA ve TIMSS gibi uluslararası sınavların sonuçları ve ön değerlendirme raporları vb çok sayıda çalışma BT alanında ülke ortalamalarının çok altında kaldığımızı gösterirken, üstelik ülke çapında yapılan çalışmalar bu

4 verileri destekliyorken eğitim seferberliğinden bunu Kabul ederek sonuç almamız mümkün olacaktır. En kötüsü genç nüfusa sahip ülkemizde BT eğitimcileri öğrencilerin BT araçlarını kullanım amaçlarından kaygı duyarken girişimlerin okul temelli başlatılması için kaybedilecek zamanımız olmadığını göstermektedir. Bu eğitim seferberliği için durum değerlendirmeleri, çözüm önerileri ve yapılabilecek küçük değişikliklerin sağlayacağı önemli katkılar daha öncesinde ayrıntılı olarak aktarılmaya çalışılmıştır. Seferberliğin Yapısı ve Organizasyonu Okul temelli olarak verilerek, STK lar, kurum ve kuruluşlarla desteklenmesi gereken BT eğitimleri ülkemizde tamamen yapı değitirmiş haldedir. Kurum ve kuruluşlar ile protokoller yapılarak bilgi/bilgisayar/internet kullanımı, okuryazarlığı vb eğitimleri gerçekleştirilmeye çalışılmakta çok sayıda projeye fon ve kaynak aktarılmaktadır. Fakat aksine okullarda BT Derslerinin işlenebilmesine ilişkin çarpraz ders sistemi (kalabalık sınıfların bölünmesi), Bt Takımları oluşturulması, ilave seçimlik dersler, sürekli güncel öğretim programı vb en basit düzenlemelere dahi gidilmemekte, dersler seçilemez bir yapıya dönüştürülmekte, BT sınıfları dağıtılmakta, okullara sağlanacak BT araçlarına ilişkin vergi indirimleri vb uygulamalar sonlandırılmaktadır. Hatta MEB bünyesindeki BT Öğretmenlerinden gerçek vasıfları doğrultusunda yararlanılamamaktadır. Her alanda öğretmen açığı bulunan ülkemizde 358 BT Öğretmenin norm fazlası konumunda bulunması bilgi toplumu olma ve toplumsal dönüşüm yolunda en büyük sorumluluğu üstlenecek bu kişilerden yararlanamadığımızın ve yanlış kararlar aldığımızın en büyük göstergesidir. Eğitimlerin ve Eğitimcilerin Niteliği Seferberlik esnasında başarıyı belirleyecek olan eğitimcilerin niteliği ve hareketi sahiplenme durumları olacaktır. Ayrıca eğitimlerin niteliğinde belirleyici olan başta öğretmen faktörü olacaktır. Aşağıdaki tabloda eğitim öğretim yılında Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğüne bağlı 1587 halk eğitim merkezinde açılmış bazı kurslar ve ders saatleri listelenmiştir (Bu tabloda Hızlı Klavye Kullanımı vb genel kurslara yer verilmemiştir).

5 Kurs Adı Açılan Kurs Sayısı Katılan Sayısı Kurs Ders Saati Kurs Toplam Ders Saati TOPLAM Ağ Sistemleri ve Yönlendirme Ağ Temelleri Ağ Veri Tabanı Animasyon Hazırlama Bilgisayar Kullanımı(İşletmenlik-Operatörlük) Bilgisayar Programlama Teknikleri Bilgisayar Sistem Bakım Onarımcısı Bilgisayar Sistem Kurulum Onarım ve Arıza Giderme Bilgisayarda Doküman Hazırlama Bilişim Teknolojileri Donanım E-posta Sunucu Görme Engelliler İçin Bilgisayar Kullanımı Görsel Programlama Grafik Animasyon Grafik ve Animasyon Tabanlı Web Sayfası Hazırlama INTEL Öğrenci (İş yerinde Teknoloji) INTEL Öğrenci (Teknoloji ve Toplum) İnternet Programcısı İnternet Toplu Kullanım Sağlayıcıları İnternet ve E-posta Yönetimi İşletim Sistemleri (Açık Kaynak) KİEM Kursu Mikrodenetleyici Programcısı Nesne Tabanlı Programlama Ofis Programları Kullanımı Sunucu İşletim Sistemi Temel Bilgisayar Okur-yazarlığı Veri Tabanı Web Programcısı Web Programlamacısı Web Tasarımcısı

6 Halk Eğitim Merkezlerinin yanı sıra Özel Kurslar, STK lar gibi çok sayıda kurum ve kuruluş benzer eğitimleri vermeye çalışmaktadır. Bunlar dikkate alındığında sadece halk eğitim merkezlerinde verilmiş olan ders saati sayısının 100 lerce kat olarak büyüyebileceği tahmin edilebilir. Bu rakamlar dikkate alındığında ülkemizin bilgi toplumu olma yolunda bilgi toplumuna dönüşüm hamlelerini tamamlamış birçok ülke ile rekabet edecek durumda hatta 1990 lı yıllardan bu yana BT dersleri verildiği düşünülürse çok daha ileride olması gerektiği sonucuna kolaylıkla varılabilir. Oysaki mevcut durum aksine işaret etmektedir. Halk Eğitim Merkezlerinde kadrolu BT Öğretmeni sayısının sadece 395 olduğu, bu eğitimlerin çok sınırlı bir kısmının ancak bu öğretmenlerce verilebileceği, ön-lisans hatta lise mezunlarının ücretli usta öğretici olarak bu kurslarda görevlendirildiği, BT Derslerinin yıllardır verildiği fakat öğretmenlerin çok sonraları atanmaya başladığı öğretmenlerden dersler dışında (bt formatörlüğü rehberliği gibi) faydalanıldığı vb sebepler dikkate alındığında verilen eğitimlerin niteliklerinde önemli faktörün eğitimciler olduğu sonucuna varılabilecektir. BİT Destekli Eğitim BİT Destekli eğitim hakkındaki iyimser yaklaşımların birçoğu ülkemiz şartlarının daha iyi değerlendirilmesini gerektirmektedir. Olması gerektiği gibi tek yıl BT dersi vermemiş, BT eğitimcilerinden ne öğretmen ne de rehber olarak gerektiği gibi yararlanamamış, BT yi öğretim programına entegre edememiş, BT Derslerini farkındalığı düşük kişilerin seçimine bırakmış, ilave seçimlik dersler koyamamış, merkezi sınavlarda BT alanına ilişkin sorulara yer verememiş, güvenlik vb konuları BT sınıfından bağımsız olarak verememiş, internet ünitesini bile medya-okuryazarlığı dersi kapsamında sosyal bilgiler öğretmenlerine verdirmiş (vb) bir ülke olarak gerçeklerimizi olması gerektiği gibi değerlendirme zorunluluğumuz bulunmaktadır. Okuma oranının düşük oluşu, sınav sitemine dayalı eğitim sistemimiz, öğretmenlerin itibarını hızla kaybetmesi, hizmetiçi eğitimlerin amaçlarına yaklaşamaması, bizleri gelecekte söz sahibi edebilecek yeterliliklerle donatamadığımız bireylerimiz, çocuk erkil bir yapıya dönüşmüş aile ve okul sistemimiz, öğrencilerimizin BT kullanım amaçları, problem çözme,

7 bilgiye ulaşma stratejileri hatta ödev yapma alışkanlıkları, ülkelerin toplumsal dönüşümlerinde ortaya attıkları çözüm önerilerinde farklılıklara gitmemiz gereken noktalar olarak karşımıza çıkacaktır. Çıktı alma imkanı olan hemen hemen her yerde araştırma ödevlerinin kopyala-yapıştır şeklinde ücretsiz bir hizmet olarak öğrencilere sunulması, bunların öncelikle aileler tarafından öğrenciler için yaptırılması, öğretmenlerin zedelenmiş itibarının iletişimi daha da kısıtlayacak sanal sınıf vb ortamlara uygun olmaması, okulların kendi öğretmenlerine e-posta ile bile ulaşamaması gibi çeşitlendirebileceğimiz örnekler durumun bize özgülüğünü aktarmak için verilebilir. Özetle; toplumsal dönüşüme ilişkin raporda yayınlanmış olan ülkelerin yaptığı yatırımlardan verdikleri BT ye ilişkin derslere kadar tüm olumlu girişimler bir bütünlük arz etmekte ülkemizde ise MEB, üniversiteler, öğretmenler vb arasında dahi bu girişimlerin kopukluğu dikkat çekmektedir. Bu girişimler tamamen ülke gerçeklerini dikkate alarak bizdeki uygulamaların aksine varsayımlardan uzak olarak planlanmış, koordineli olarak yürütülmüştür. Merkezlerine eğitim faaliyetleri, kamuoyu oluşturulması ve tüm paydaşların işbirliğini koyarak yürütülen çalışmalar bu açıdan benzer şekilde uygulanması gerektiğini göstermektedir. Bizlerin bu konudaki bazı görüşlerimiz dile getirilmeye çalışılmıştır.