KOAH DA PULMONER OLGUNUN DEĞERLEND. PULMONER REHABİLİTASYON ve EVDE BAKIM MERKEZİ

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "KOAH DA PULMONER OLGUNUN DEĞERLEND. PULMONER REHABİLİTASYON ve EVDE BAKIM MERKEZİ"

Hazan Fırat
6 yıl önce
İzleme sayısı:

1 KOAH DA PULMONER REHABİLİTASYONA ADAY OLGUNUN DEĞERLEND ERLENDİRİLMESİ Doç.Dr.Dr.Pınar Ergün Atatürk Göğüs G s Hastalıklar kları ve Göğüs G s Cerrahisi Eğitim E Araştırma rma Hastanesi PULMONER REHABİLİTASYON ve EVDE BAKIM MERKEZİ

2 KOAH da Pulmoner rehabilitasyona gereklilik oluşturan durumlar İstirahat ya da egzersiz dispnesi Egzersiz toleransında nda azalma Günlük k yaşam am aktivitelerinde yetersizlik Sağlık k durumunda bozulma Acil başvurusu, hospitalizasyon,, akut bakım ihtiyacında artma Mesleki performansda azalma Beslenme yetersizliği Tıbbi harcamalarda artış

3 Pulmoner Rehabilitasyonda Kontrendikasyonlar Eşlik eden co-morbid hastalık - Ciddi pulmoner hipertansiyon? - Anstabil kardiyovasküler hastalık Rehabilitasyonu engelleyecek - Artrit - Ciddi nörolojik,bilin rolojik,bilişsel, sel,psikiatrik hastalık

4 Pulmoner rehabilitasyon : aday olgunun değerlendirilmesi erlendirilmesi Uygun yaklaşı şım Program güvenlig venliği Hastaya özel program

5 Pulmoner rehabilitasyona aday olgunun değerlendirilmesi erlendirilmesi Değerlendirme erlendirme İlgili veri Sonuç Karar Klinik pratikte tercih edilecek test yöntemiy Sigara alış ışkanlığı Halen içiyor* i iyor* Bırakmış Hiç içmemiş *Sigara bıraktırma rma programına yönlendirilmeli Görüşme, me,bio markerlar Solunum fonksiyonları Evreleme* Reversibilite** Hiperinflasyon Difüzyon kapasitesi FEV1, FVC,IC* % beklenen değişimi** imi** FRC, TLC DLCO Tanısal Medikal tedavinin optrimize edilmesi Spirometri Tüm m vücut v cut pletismografi/ dilusyon tekniği,tek i,tek soluk karbonmonoksit difüzyon kapasitesi Kan gazları Hipoksemi* Solunum yetmezliği PO2 PaCO2,pH ph,, HCO3 Uzun süreli s oksijen tedavisi* İstirahatte arter kanı incelemesi Maksimal egzersiz kapasitesi Maksimal egzersiz toleransı* Egzersizi kısıtlayan k faktör** Güvenlik*** Wmax,VO2max VE/MVV,HR/HRpre HRpre d StcO2,(Dispne Dispne,yorg unluk,diğer) EKG, KB,SctO2 Egzersiz eğitim e endikasyonu* Egzersiz programı formatı** (dayanıkl klılık k veya aralıkl klı eğitim gerekliliği) i) Egzersiz için i in kontraendikasyon*** Maksimal incremental egzersiz testi Fonksiyonel egzersiz testi Fonksiyonel kapasite* 6DYT, Semptomlar,StcO2 Egzersiz eğitim e endikasyonu* 6DYT, Shuttle yürüme testi

6 Sigara ve Pulmoner Rehabilitasyon (I) Halen sigara içenlerin i içmeyenlere i göre g PR a uyumları azdır. Eur Respir J 1999; 13: Sigara içenlerle i içmeyenler i arasında egzersiz toleransındaki ndaki artış benzerdir. Am J Respir Crit Care Med 1999; 159: A64 Sigara içenlerde i PR etkinliğinin inin daha az olduğunu unu gösteren veri yoktur. Thorax 1999; 54(suppl suppl.. 2): 3-73

7 Sigara ve Pulmoner Rehabilitasyon Aktif sigara içimi i imi mutlak kontrendikasyon değildir ildir. ATS, BTS, ACCP/AACVPR Pulmonary Rehabilitation Guidlines

8 Pulmoner aday olgunun değerlendirilmesi erlendirilmesi Değerlendirme erlendirme İlgili veri Sonuç Karar Klinik pratikte tercih edilecek test yöntemiy Sigara alış ışkanlığı Halen içiyor* i iyor* Bırakmış Hiç içmemiş *Sigara bıraktb raktırma rma programına yönlendirilmeli Görüşme, me,biomarkerlar Solunum fonksiyonları Evreleme* Reversibilite** Hiperinflasyon Difüzyon kapasitesi FEV1, FVC, IC* % beklenen değişimi** imi** FRC, TLC DLCO Tanısal Medikal tedavinin oprimize edilmesi Spirometri Tüm m vücut v pletismografi/ dilusyon tekniği,tek i,tek soluk karbonmonoksit difüzyon kapasitesi Kan gazları Hipoksemi* Solunum yetmezliği PO2 PaCO2,pH ph, HCO3 Uzun süreli s oksijen tedavisi* İstirahatte arter kanı incelemesi Maksimal egzersiz kapasitesi Maksimal egzersiz toleransı* Egzersizi kısıtlayan k faktör** Güvenlik*** Wmax,VO2max VE/MVV,HR/HRpred HRpred StcO2,(Dispne Dispne,yorgun luk,diğer) EKG, KB,SctO2 Egzersiz eğitim e endikasyonu* Egzersiz programı formatı** (dayanıkl klılık k veya aralıkl klı eğitim gerekliliği) i) Egzersiz için i in kontraendikasyon*** Maksimal incremental egzersiz testi

11 Erken Hastalık k Evresinde Pulmoner Rehabilitasyon Yaşam am stilinin modifiye edilmesi Uzun süre s ve/veya yüksek y yoğunlukta egzersiz İdeal vücut v ağıa ğırlığı ve/veya kas kitlesine ulaşı şım Sigaranın n bırakb rakılması

12 KOAH da erken ve geç hastalık k evresinde Pulmoner Rehabilitasyon etkinliğinin inin karşı şılaştırılması Alt ve üst ekstremite endurans + Güçlendirme Solunum kas eğitimi,eğitim, Nutrisyonel destek, Psikososyal destek 1,5 saat/gün, Haftada 2 gün, 8 hafta-direkt gözetimli Gold 1+2: Erken evre 28 olgu Gold 3+4: Geç evre 27 olgu Egzersiz kapasitesinde artma Yaşam kalitesinde artış Dispne algısında azalma Etkinlik gruplar arasında farklı değil

13 Değerlendirme erlendirme Pulmoner aday olgunun değerlendirilmesi erlendirilmesi İlgili veri Sonuç Karar Klinik pratikte tercih edilecek test yöntemi Sigara alış ışkanlığı Halen içiyor* i iyor* Bırakmış Hiç içmemiş *Sigara bıraktb raktırma rma programına yönlendirilmeli Görüşme, me,biomarkerlar Solunum fonksiyonları Evreleme* Reversibilite** Hiperinflasyon Difüzyon kapasitesi FEV1, FVC,IC* % beklenen değişimi** imi** FRC, TLC DLCO Tanısal Medikal tedavinin optrimize edilmesi Spirometri Tüm m vücut v pletismografi/ dilusyon tekniği,tek i,tek soluk karbonmonoksit difüzyon kapasitesi Kan gazları Hipoksemi* Solunum yetmezliği PO2 PaCO2,pH ph,, HCO3 Uzun süreli s oksijen tedavisi* İstirahatte arter kanı incelemesi Maksimal egzersiz kapasitesi Maksimal egzersiz toleransı* Egzersizi kısıtlayan k faktör** Güvenlik*** Wmax,VO2max VE/MVV,HR/H Rpred StcO2,(Dispne Dispne, yorgunluk,diğer ) EKG, KB,SctO2 Egzersiz eğitim e endikasyonu* Egzersiz programı formatı** (dayanıkl klılık k veya aralıkl klı eğitim gerekliliği) i) Egzersiz için i in kontraendikasyon*** Lab bazlı:kpet Fonksiyonel egzersiz testi Fonksiyonel kapasite* 6DYT, Semptomlar,StcO2 Egzersiz eğitim e endikasyonu 6DYT, Shuttle yürüme testi

14 KOAH Nefes darlığı Azalmış aktivite Depresyon Sosyal izolasyon İlaçlar Hipoksi Kronik İnflamasyon Beslenme Boz Periferik Kas Disfonksiyonu Kondisyon kaybı Azalmış Aktivite ve Performans

15 Egzersiz kapasitesi değerlendirme erlendirme yöntemleriy Merdiven çıkma Alan testleri - 6DYT -Artan Hızda H Mekik Yürüme Y Testi (AHMYT) - Endurans Mekik Yürüme Y Testi (EMYT) Lab bazlı testler -Kardiyak stress test -Kardiyopulmoner egzersiz testi (KPET)

16 6 DYT özellikleri 6 dakika yürüme y testi: hastalara izin verilen sürede, s mümkm mkün n olduğunca unca fazla mesafeyi kat etmeleri söylenirs Submaksimal fonksiyonel kapasiteyi ölçer 54 m = minimal klinik anlamlı değişim im. Standartlara uyulmalı

17 Artan Hızda Mekik yürüme testi-ahmyt) Semptom sınırlı,maksimal test Yürüme hızı sinyallerle kontrol edilir Yürüme hızı (0.17m/s) 10m lik mekik düzlemi %SatO2,kalp hızı, Borg skalası Yürünen mesafe ölçülür 1 Deneme testi MKAD: 48m Peak VO2 ile korelasyon gösterir. Beklenen VO2 peak (ml/min/kg): (0.025 x AHMYTmesafe)

18 Endurans s mekik yürüme y testi (EMY MYT) 10 metrelik mekik düzlemi Yürüme hızı sinyallerle kontrol edilir Hız= MYT deki peak performansın 85% Cesatretlendirme yok Ölçüm hedefi: Süre (Dk/sn) Revill et al Thorax 1999;54:

edilecek test yöntemiy *Solunum kas fonksiyonu Solunum kas zayıfl flığı Pimax

19 Pulmoner rehabilitasyona aday olgunun değerlendirilmesi erlendirilmesi Değerlendirme erlendirme İlgili veri Sonuç Karar Klinik pratikte tercih edilecek test yöntemiy *Solunum kas fonksiyonu Solunum kas zayıfl flığı Pimax Pemax IMT endikasyonu Ağız z düzeyinde d maksimum kapanma basınçlar larının ölçümü basınç

20 KOAH lı hastalarda kilo kaybı ve kas zayıfl flığı Solunum ve periferik kas fonksiyonlarını Egzersiz kapasitesini Yaşam am kalitesini Mortaliteyi olumsuz yönde y etkilemektedir 1-Eur Respir J 1994;7: Eur Respir J 1997;10: Eur Respir J 1997;10: Am J Clin Nutr 2005;82:53-9

21 Vücut kompozisyonunun değerlendirilmesi erlendirilmesi Bölgesel MRI Kas, yağ dağılımı,yvk, YK, kemik kitlesi Dexa Tüm Vücut Dexa Deri kıvrım kalınlığı YVK, YK,kemik kitlesi, TVS Biyoelektriksel impedans

22 Pulmoner rehabilitasyona aday olgunun değerlendirilmesi erlendirilmesi Değerlendirme erlendirme İlgili veri Sonuç Karar Klinik pratikte tercih edilecek test yöntemiy Non-fonksiyonel değerlendirme erlendirme *Sağlıkla kla ilişkili yaşam am kalitesi Anket skorları Rehabilitasyon endikasyonu ve etkinliğin değerlendirilmesi erlendirilmesi SGRQ, CRDQ **Semptom skalası MRC-Skoru Modifiye Borg Evreleme İş-uğra raşı tedavi endikasyonu PFSDQ, Londra aktivite skalası, akselerometre ***Günl nlük k yaşam am aktiviteleri ****Psikolojik bozukluk Psikolojik danış ışmanlık ihtiyacı Hastane anksiyete- depresyon anketi, Beck depresyon anketi

23 Sağlıkla ilişkili yaşam am kalitesi Genel sağlık k anketleri: Quality of well being scale Sickness Impact Profile Medical Outcomes Study Short Form (SF-36) Hastalığa özgü anketler: St George s s Respiratory Questionnaire (SGRQ) Chronic Respiratory Disease Questionnaire (CRDQ)

24 KOAH da Kullanılan lan anketler SGRQ En sık s k kullanılan lan Ayırt edici ve tanımlay mlayıcı Kendisi doldurur r (15( dk.) 3 bölüme b (semptomlar, aktivite ve etkilenim ) ayrılan 76 sorudan oluşur ur Skor aralığı 0 (mükemmel sağlık) 100 (en kötü) k mkad 4 Ü Jones PW Eur Respir J 2002;19:

25 KOAH da sık s k kullanılan lan anketler CRDQ Anketör r doldurur Dört bölüme b ayrılan (dispne( dispne, emosyonel durum, hastalıkla baş edebilme,yetmezlik) 20 sorudan oluşur ur mkad; ; soru başı şına 0.5 puan toplam skorda 10 puan

26 Dispne Günlük k aktiviteler sırasında; Medical Research Council (MRC) dispne skalası Baseline and Transitional Dyspnoea Indexes (BDI and TDI). CRQ dispne komponenti Pulmonary Functional Status and Dyspnoea Questionnaire (PFSDQ). Egzersiz sırasında; Borg Visual Analog Scale (VAS)

27 SONUÇ; Semptomatik, günlg nlük k yaşam am aktivitesi ve egzersiz performansı azalmış tüm KOAH lı olgular PR programına alınmal nmalı Erken evre KOAH ya da Evre IV hiperkapnik İleri yaş Halen sigara içen i Motivasyonu düşük k olanlar DIŞLANMAMALI Program başarısında kişiye özel yaklaşımın önemi akılda tutulmalı Eve egzersiz reçetelenmeli PR etkinliği düzenli aralıklarla takip edilmeli

28 TEŞEKK EKKÜRLER

Benzer belgeler

BÖLÜM PULMONER REHABİLİTASYON VE EVDE BAKIM

BÖLÜM PULMONER REHABİLİTASYON VE EVDE BAKIM BÖLÜM 16 PULMONER REHABİLİTASYON VE EVDE BAKIM Pulmoner Rehabilitasyon ve Evde Bakım 49 Pulmoner Rehabilitasyon ve Evde Bakım Prof. Dr. Pınar Ergün Pulmoner Rehabilitasyon (PR); kronik obstruktif akciğer