Doğal Gaz Dağıtımında Arz Güvenliğinin Önemi Ersan ÇEVLİK Dış Projeler Direktörlüğü

Transkript

1 Doğal Gaz Dağıtımında Arz Güvenliğinin Önemi Ersan ÇEVLİK Dış Projeler Direktörlüğü

2 Sunuş Planı 1) Dünya da Doğalgaz Kullanımı 2) Türkiye de Doğalgaz Kullanımı 3) İstanbul da Doğalgaz Kullanımı 4) Doğalgaz Arz Güvenliği

3 1. Dünya da Doğalgaz Kullanımı Doğalgaz ilk kez M.Ö. 900 lerde Çinliler tarafından kullanılmış. Avrupa da ilk kullanım 1790 da İngiltere de başlamış. Boru hattı taşımacılığı 1920 lerde ilk Avrupa da başlamış, 2. dünya savaşından sonra yaygın 1950 li yıllarda doğalgazın Dünya da elektrik enerji tüketimindeki oranı %10 iken; 2011 yılı sonunda bu oran %26 olmuştur bcm bcm 173 %6 245 %5 741 %24 85 % %39 Elektrik ve Isıtma Diğer Enerji Sektörü Endüstri Taşımacılık Binalar Diğer* 160 % % % % % % %11 * Tarım ve tarımdışı enerji kullanımı dahildir. Uluslararası Enerji Ajansı na Göre Doğalgaz Tüketimi, 2009 ve 2035 Yılı Tahminlerinin Karşılaştırılması

4 bcm 1. Dünya da Doğalgaz Kullanımı Uluslararası Enerji Ajansı na Göre Doğalgaz dünya birincil enerji tüketiminde en hızlı büyüyen (%1.7) bileşen olmaya devam edecek, Bu artış hızı ile 2011 de 3.3 trilyon m³ (Tcm) iken 2035 yılında 4.75 Tcm e ulaşacağını hesaplanmakta Mevcut Politikalar Senaryosu Yeni Politikalar Senaryosu Senaryo Dünya da 2035 e Kadar Doğalgazda Belirlenen Tüketim Artış Grafiği

5 1. Dünya da Doğalgaz Kullanımı Yeni Politikalar Senaryosu Küresel birincil enerji talebi döneminde %40 artıyor; Doğal gaz talebi en yüksek artışı göstermekle birlikte petrol en önemli kaynak olmaya devam ediyor. Düşük karbon ekonomisine doğru bir geçiş oluyor. Yeni Politikalar Senaryosunda dünya birincil enerji talebi içinde enerji kaynaklarının payları

6 Dünya Doğal Gaz Rezervi ve 2010 yılı Üretimi 1. Dünya da Doğalgaz Kullanımı Dünyada bilinen doğalgaz rezervlerine bakarak yaklaşık 60 yıl sonra biteceği söylenmekteydi. SHALE GAS bulundu. Shale Gas rezervi doğalgaz rezervinin dört katından fazla olduğu anlaşıldı. Shale Gas takviyesi düşünülürse dünya daha en az 200 yıl doğalgazdan faydalanacak. Dünya Gaz Rezervi 2010 Yılı Üretimi

7 2. Türkiye de Doğalgaz Kullanımı-Tarihçe Doğalgaz ilk TPAO tarafından 1970 yılında Hamitabat ve Kumrular doğalgaz sahalarında bulunmuş, 1976 yılında Pınarhisar Çimento fabrikasında kullanılmaya başlanmıştır tarihinde ilk doğalgaz alım anlaşması BOTAŞ ile Rus SOYUZGAZ EXPORT arasında 25 yıl süreli 6 Bcm/yıl olarak imzalanmıştır Yılı sonu itibari ile Türkiye de tüketilen doğalgazın % 98,3 ü ithalat, %1,7 si yerli üretimden sağlanmıştır. Doğalgaz ithalatımız 6 farklı ülkeden 9 farklı doğalgaz alım anlaşması kapsamında yürütülmektedir yılında doğal gaz ithalatının ülkeler bazında dağılımı: %55 Rusya, %21 İran, %11 Cezayir, %10 Azerbaycan, %3 Nijerya

8 DG Tüketimi (Milyar m3) Gaz Tüketim Miktarı (milyar m³) 2. Türkiye de Doğalgaz Kullanımı-Tüketim Miktarları Türkiye de doğal gaz tüketimi yılları arasında toplam 747 Mcm iken, sadece 2012 yılında yıllık tüketim 45,2 Bcm olmuştur. Sektörel bazda 2012 yılı doğalgaz tüketimi 25 23, , Elektrik Sanayi Konut Doğalgaz Sektörü Konut 20% Sanayi 28% Elektrik 52% Yılları Türkiye deki Doğalgaz Tüketim Artışı

9 2. Türkiye de Doğalgaz Kullanımı-Piyasa İşleyiş Kanunları

10 2. Türkiye de Doğalgaz Kullanımı-Piyasa İşleyiş Kanunları Doğalgazın Kullanımı Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameler ( ) 9 Aralık 1988 tarihli 350 sayılı Doğalgazın Kullanımı Hakkında KHK 397 Sayılı KHK Uyarınca Doğalgaz Piyasası İşleyiş Düzeni tarihinde yayımlanan 397 sayılı Doğalgazın Kullanımı Hakkında KHK

11 2. Türkiye de Doğalgaz Kullanımı-Piyasa İşleyiş Kanunları 4646 Sayılı Doğalgaz Piyasası Kanunu ( ) Piyasa Faaliyetleri (Lisanslı) İthalat, Üretim, İletim, Doğalgazın depolanması, Toptan satış, Doğalgazın ihracı, Doğalgazın şehir içi dağıtımı, CNG satışı, dağıtımı ve iletimi, LNG terminal işletimi tarih ve 4646 sayılı Doğalgaz Piyasası Kanunu nun yürürlüğe girmesinden sonra EPDK kurulmuş, doğalgaz piyasasının işleyiş mekanizmasını yukarıdaki hale getirmiştir. EPDK zaman içinde gerekli olan ikincil mevzuatları çıkarmıştır. -yönetmelik serbest piyasayı -tebliğler oluşturmuştur. -kurul kararları

12 3. İstanbul da Doğalgaz Kullanımı Tarihçe İGDAŞ 25 Aralık 1986 tarihinde İBB ve bazı iştiraklerin katılımıyla kurulmuştur. Mayıs 1987 de, İstanbul doğalgaz sisteminin malzeme ve işçiliği Fransız SAE firması ile Alarko konsorsiyumuna; danışman firma olarak da Fransız SOFREGAS firmasına ihale edilmiştir. Abonelere ilk doğalgaz 1992 Ocak ayında verilmiş ve yatırımın birinci bölümü Mayıs 1993'te tamamlanmıştır. Mart 1994 seçimlerinden sonra işbaşına gelen yeni yönetim 18 yılda abone sayısını 180 binden 5,1 milyona, gaz tüketimini ise 110 Mcm den 5,3 Bcm e çıkartmıştır.

13 35-70 bar 3. İstanbul da Doğalgaz Kullanımı-Şebeke Akış Diyagramı Transmission Pipelines 14 pcs RMS_A Station m 3 /h Installed Capacity 14 pcs Odorization Units 18 pcs Cathodic Protection Transformer RMS-A Power Plant 20 bar 713 pcs District Regulators m3/h 4 bar 100 pcs Actuated Valves pcs Manual valves Km Steel Pipelines Ø= pcs Customer Regulators Km PE Pipelines pcs PE Valves 7 pcs Odorization Metering Device pcs PE Service Pipelines Ø=20-32 mm 4 bar mbar pcs Service Regulator Boxes Ana iletim hattından son kullanıcıya kadar Doğalgazın iletim aşamaları pcs Gas Meters Ø= mm Customers

14 3. İstanbul da Doğalgaz Kullanımı-Şebeke Şebeke Durumu (RMS-A/B, ST, PE, SH) Licence Area : Population : km million Silivri RMS-A SİLİVRİ Maxi Enerji RMS-A Türkoba RMS-A B.ÇEKMECE Doğa ÇATALCA Enerji RMS-A Esenyurt Yeni RMS-A Esenyurt B.DÜZÜ Şehir-3 RMS-A Ambarlı RMS-A AVC B.ŞEHİR Esenyurt Şehir-1 RMS-A S.GAZİ Esenyurt Şehir-2 BAĞC. RMS- A Ambarlı EÜAŞ RMS- A B.KÖY SARIY ER K.HAN EYÜP FAT. ŞİŞ. BEYKOZ Ç.KÖY ÜSK. ÜMR. S.TEPE ATA. Pendik Dolayoba Şehir-1 S.BEYLİ RMS-A KAD. M.TEPE Pendik Şehir-3 (sahil) KARTAL RMS-A PENDİK Tuzla Tepeören RMS-A ŞİLE Steel Pipelines km Polyethylen Pipelines km ADALAR TUZLA Pendik Dolayoba Şehir-2 RMS-A Tuzla Tepeören Yeni RMS-A

15 Gaz Tüketimi, miyon m3 Abone Sayısı (BBS) Tüketim (m3/ay) 3. İstanbul da Doğalgaz Kullanımı-Gaz Tüketimi &Abone Artış İstanbul 2011 yılı için Abonelerin Aylara Göre Gaz Çekiş Miktarları Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Konut ve Ticari Serbest Toplam , ,0 İGDAŞ Yılları Arası Gaz Tüket imi Artış Oranı İGDAŞ Yılları Arası Abone (BBS) Artış Oranı 4.000, , , ,0 0, Yıllar Yıllar

16 4. Doğalgaz Arz Güvenliği-Mevzuatlara Göre Arz Güvenliği Türkiye de Yürürlükte olan kanun ve mevzuatlara göre Acil Durum EPDK, Doğal Gaz Piyasası Dağıtım ve Müşteri Hizmetleri Yönetmeliği nde Doğalgaz Acil Eylem Planı başlığı altında (Madde 62) de Dağıtım Şirketinin acil durumlara ilişkin yükümlülükleri ele alınmakta, EPDK, Doğal Gaz Piyasası İletim Şebekesi İşleyiş Yönetmeliği de kesinti veya azaltma, başlığı altında Madde 10 da İletim Şirketin nin acil durumlarda takip edilecek prosedürlerden bahsedilmekte BOTAŞ, İletim Şebekesi İşleyiş Düzenlemelerine İlişkin Esaslar (ŞİD) da Bölüm 14 te Acil durum, zor gün, sınırlı kapasite günleri, acil durum ve zor gün oluşumu karşısında BOTAŞ ın alacağı tedbirlerden, takip edeceği prosedürlerden bahsedilmekte, BOTAŞ, Acil Durum Prosedürü ünde Doğalgaz İşletmeleri Bölge Müdürlüğünün doğalgaz iletim faaliyetlerinde acil durumlar karşısında takip edeceği görevlerden bahsedilmektedir.

17 4. Doğalgaz Arz Güvenliği-Mevzuatlara Göre Arz Güvenliği Türkiye de Yürürlükte olan kanun ve mevzuatlara göre Arz Güvenliği Yürürlükte olan 4646 sayılı Doğalgaz Piyasası Kanunu nda Arz Güvenliği ve bunlara ilişkin özel hükümler altında ayrı başlık altında bulunmuyor. Görüşe açılan yeni 4646 sayılı taslak Doğalgaz Piyasası Kanunu nda Arz Güvenliği ne dair yeni bir madde eklenmiş ( Arz güvenliği, Madde 22. ). Buna göre: o Doğal gaz arz güvenliğine ilişkin tedbirlerin alınmasından Enerji Bakanlığı nın sorumlu olduğu, o Piyasada faaliyet gösteren tüzel kişilerin konuyla ilgili görev ve sorumlulukları, anlatılmakta.

18 4. Doğalgaz Arz Güvenliği-Ulusal Tedbirler Arz Güvenliğinde Ulusal Düzeyde Alınması Gereken Tedbirler Tedarikçi Ülkelerin Çeşitlendirilmesi, Yerel Kaynakların Değerlendirilmesi, üreticilerin yeni doğalgaz sahalarını araştırması Enerji Kaynaklarının Çeşitlendirilmesi, Gaz Dışındaki Kaynaklardan (kömür, hidrolik, yenilebilir ener.) elektrik üretiminin artırılması, İç Piyasanın Tam Liberalizasyonu, Ülke dışı doğalgaz üretim yatırımların artırılması, Depolama Kapasitesinin Artırılması ve Geliştirilmesi, Spot piyasadan LNG alımının artırılması, Tasarrufun ve Enerji Verimliliğinin Artırılması,

19 4. Doğalgaz Arz Güvenliği-Ulusal Tedbirler Arz Güvenliğinde Ulusal Düzeyde Alınması Gereken Tedbirler Doğalgazın taşıma güzergahının teknik (kara-deniz, LNG, boru hattı vs.), ticari (transit tarifeleri...), politik (transit ülkelerin tutumları, ) ve yasal (bölgenin uluslararası hukuk açısından statüsü, tahkim vs..) altyapısının mevcut ve yeterli olması, Sanayi kuruluşlarında ve doğalgaz yakıtlı elektrik üretim santrallerinde kesintili doğalgaz kullanımına geçilmesi, Yeterli şartlara haiz yeraltı depolama tesislerinin ve LNG terminallerinin olması, gerektiğinde tam kapasite çalıştırılabilmesi, Zor Gün Prosedürü ve Acil Durum Planları tüm paydaşların katılımıyla hazırlanması İhtiyaç duyulan kompresör (CS) yatırımlarının tamamlanması,

20 4. Doğalgaz Arz Güvenliği-İGDAŞ İGDAŞ Gaz Arzı Güvenliği Riskleri Doğal gaz dağıtım ağının şehrin genelinde her yıl genişlemesi, İstanbul nüfusunun artması, iki yeni şehir kurulması, kentsel dönüşüm vb. dolayı abone sayısının dolayısıyla gaz tüketiminin artması, Mevcut RMS-A istasyonlarının lokasyon olarak networkun uç noktalarından uzakta olması, Bölgesel elektrik kesintisi akabinde şebekeye ani yüklenmelerin olması, Hava sıcaklıklarının kışın mevsimsel ortalamanın çok altında seyretmesi, Neticesinde şebekenin uç noktalarında aşırı talepten dolayı basınç düşüklüklerine bağlı işletme problemleri olabilir.

21 4. Doğalgaz Arz Güvenliği-İGDAŞ İGDAŞ ın Arz Güvenliğine Yönelik Alabileceği Tedbirler ve Öneriler 1. TPAO Silivri Yer altı Depolama Tesislerinden Hat Çekilmesi, TPAO Silivri Depolama Tesisleri-İGDAŞ Avrupa Çelik Şebekesi Arası Öngörülen Bağlantı Hattı Projesi BOTAŞ hattında: Gaz kesintisi halinde, Marmara deniz geçişinde hasar oluştuğunda, Kapasitenin kısmen sınırlanması halinde, Avrupa yakası TPAO Silivri depolarından beslenebilir

22 4. Doğalgaz Arz Güvenliği-İGDAŞ İGDAŞ ın Arz Güvenliğine Yönelik Alabileceği Tedbirler ve Öneriler 2. M. Ereğli ne 4. LNG Depolama Tankı Yapma ve Tesisten Hat Çekme, BOTAŞ ın mevcut tanklarına (3*85.000m3) ilaveten daha büyük kapasitede ( m3) 4. tank yapılabilir, 4. depolama tankı, gazlaştırma sistemi, İGDAŞ yapacak send-out sistemi, 93 km. boru hattı, Aylık 10 geminin terminale gelmesi 20 yarım gün süresince Çanakkale deniz trafiğinin çift yönlü kapatılması Merciler uygun bulmuyor

23 4. Doğalgaz Arz Güvenliği-İGDAŞ İGDAŞ ın Arz Güvenliğine Yönelik Alabileceği Tedbirler ve Öneriler 3. Uzun süren soğuk kış günlerinde şebekenin uç noktalarından dökme LNG ile şebekenin ters yönden beslenmesi, 4. RMS-A istasyonlarının uygun olanın birinin yanına orta büyüklükte dökme LNG tesisi kurulması,

24 4. Doğalgaz Arz Güvenliği-İGDAŞ İGDAŞ ın Arz Güvenliğine Yönelik Alabileceği Tedbirler ve Öneriler 5. Dağıtım şebekesinin etkinliğini artırmak için doğalgaz sevkiyat kontrol merkezi kurulması, 6. Doğalgazın daha verimli ve tasarruflu kullanımına yönelik bilinçlendirme kampanyaları 7. Şebeke ve RMS-A istasyonlarında gerekli rehabilitasyon ve yatırımların ilk evvelden gerçekleştirilmesi,

25 TEŞEKKÜRLER