Türkiye de Bor Madenciliği ve Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğünün Faaliyetleri. M.S.Uğur BİLİCİ (Maden Yük. Müh.)

Transkript

1 Türkiye de Bor Madenciliği ve Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğünün Faaliyetleri M.S.Uğur BİLİCİ (Maden Yük. Müh.)

2 BOR Simge : B Atom Numarası : 5 Atom Ağırlığı : 10,81 Yoğunluğu : 2,84 gr/cm 3 Ergime Noktası : o C Özellikleri :Yarı Metal İzotopları : B 10, B 11

3 Bor-oksijen bileşimlerinin genel adı BORAT tır. Bor mineralleri, yapılarında farklı oranlarda bor oksit (B 2 O 3 ) içeren doğal bileşiklerdir.

4 BOR Bor, çeşitli metal veya ametal elementlerle bileşik yapabilme özelliğine sahiptir. Bu özellik, endüstride birçok bor bileşiğinin kullanılmasına olanak sağlamaktadır.

5 BOR Bor bileşikleri, tüketim alanlarının hiçbirinde ana girdi değildir. Bor bileşikleri, diğer endüstriyel minerallerle birlikte malzemeye farklı bir özellik katmaktadır.

6 Bor, tabiatta serbest halde bulunmaz. Doğada yaklaşık 230 çeşit bor minerali olduğu bilinmektedir.

7 Kolemanit ve tinkal en çok kullanılan bor mineralleridir. Dünyada ticari olarak tüketilen borun %90 ı dört mineralden oluşmaktadır. Kolemanit (Ca 2 B 6 O 11.5H 2 O) Tinkal (Na 2 B 4 O 7.10H 2 O) Üleksit (NaCaB 5 O 9.8H 2 O) Kernit (Na 2 B 4 O 7.4H 2 O)

8 Türkiye, dünyanın en büyük Kolemanit ve Tinkal rezervlerine sahiptir. Ülkemizde Üretilen Bor Cevherleri Kolemanit, Tinkal, Üleksit tir.

9 BOR TERMİNOLOJİSİ Ticari Bor Mineralleri Konsantre Bor Ürünleri Rafine Bor ürünleri İleri Teknoloji Bor Ürünleri Kolemanit; kalsiyum bazlı Tinkal; sodyum bazlı Üleksit; sodyum+kalsiyum bazlı Kernit Pandermit Hidroborasit Kolemanit, tinkal ve üleksit gibi tüvenan cevherlerinin kırma, eleme yıkama gibi cevher zenginleştirme işlemleri sonrasında konsantre edilmiş halleri Boraks Pentahidrat, Boraks Dekahidrat, Borik Asit, Susuz Boraks, Bor Oksit (Susuz Borik Asit), Disodyum Oktaborat Tetrahidrat, Sodyum Perborat, Sodyum Metaborat Elementel Bor Ferrobor (Alaşım) Diğer İnorganik Boratlar Metal Bor Hidrürler Metal Borürler Organoborlar vb

10 BOR ÜRETİMİ Bor cevheri, madencilik ve cevher zenginleştirme süreçlerinden sonra kimyasal işlemler uygulanarak rafine bor ürünlerine dönüştürülmektedir.

11 RAFİNE BOR ÜRÜNLERİ ÜRETİMİ Tinkal Boraks dekahidrat Boraks pentahidrat Sodyum Perborat Susuz Boraks Disodyum Oktaborat Kolemanit Borik Asit Bor Oksit Kolemanit ve Üleksit Öğütülmüş Kolemanit ve Üleksit

12 BOR ÜRÜNLERİ KULLANIM ALANLARI CAM %53 DETERJAN %2 -Cam yünü -Borosilikat cam -Fiberglass -Optik lifler -Temizlik maddeleri Ergimiş camın akışkanlığını artırmakta, ürünün yüzey sertliğini ve dayanıklılığını yükseltmektedir. Sabun ve deterjanlara mikrop öldürücü ve su yumuşatıcı etkisi. TARIM %15 -Gübre -Böcek öldürücü Hücredeki şeker geçişini, hücre bölünmesi ve gelişimi, fotosentez metabolizmasını düzenler. SERAMİK %12 DİĞER %18 -Seramik Karo -Sofra ve süs eşyası -Sağlık gereçleri -Emaye -Nükleer sanayii -İlaç sanayii -Çimento -Kağıt Endüstrisi Seramik sanayinde çoğunlukla sır ve firitlerde kullanılmaktadır. Bor eklenmesi mekanik gücü ve çizilme direncini artırır. Nano kompozit kaplamalar, Nano bor alüminyum, Bor fiber kompozit

13 Ürünlerin yapısındaki bor miktarı, %0,01-%25 arasında değişmektedir. Temel Kullanım Alanları Miktar B 2 O 3 (%) Cam yünü %5-12 Cam Seramik Borosilikat camlar %10-15 E-Cam (Fiberglass) %7-8 Emaye Max %20 Sır Max %25 Tarım Gübre Max %20

14 Dünya Bor Rezervi : 4,5 Milyar Ton Türkiye Bor Rezervi: 3,3 Milyar Ton RUSYA %7 ABD % 6 SIRBİSTAN %2 TÜRKİYE % 73 KAZAKİSTAN %1 ÇİN %4 PERU % 2 BOLİVYA % 1 ŞİLİ %3 ARJANTİN %1

15 BÖLGESEL BAZDA DÜNYA BOR TÜKETİMİ Dünya bor tüketimi 3,8 milyon ton %16 ~620,000 ton KUZEY AMERİKA ~680,000 ton %18 AVRUPA ASYA %56 ~2.140,000 ton %9 ~330,000 ton GÜNEY AMERİKA ORTADOĞU ~20,000 ton %0,5 %1 AFRİKA ~40,000 ton

16 DÜNYA BOR TÜKETİMİNİ KARŞILAYAN TEDARİKÇİLER, (Ton) 3,825,000 1,943,000 1,222,000 Dünya Bor Tüketimi 51% 51% 32% 32% 366,000 9% 9% Eti Maden ABD Güney Amerika 63,000 2% Rusya 231,000 6% 6% Diğer

17 Dünya yıllık bor tüketimi 3,8 milyon ton Diğer ülkelerdeki bor rezervlerinin toplamı, dünyanın ihtiyacını 300 yıl karşılayabilecek durumdadır.

18 ETİ MADEN Mustafa Kemal Atatürk ün çağları aşan ileri görüşü ile sanayileşme ve bunun motoru olan doğal kaynaklar ve finans olgularını bir arada sağlayan Etibank, tarihinde 2805 sayılı Kanunla kurulmuştur.

19 ETİ MADEN : ETİBANK : ETİ Holding A.Ş :ETİ MADEN İşletmeleri Genel Ana Faaliyet Alanı : Müdürlüğü 233 Sayılı KHK ile kurulmuş bir İktisadi Devlet Teşekkülü olan Eti Maden, bor ürünleri üretimi ve satışını gerçekleştirmektedir. (2840 sayılı Kanun ve 3213 sayılı Maden Kanununa istinaden, Bor tuzları, uranyum ve toryum madenlerinin aranması ve işletilmesi Devlet eliyle yapılmaktadır.)

20 ETİ MADEN BOR ÜRETİM YERLERİ BANDIRMA BOR VE ASİT FABRİKALARI İŞLETME MÜDÜRLÜĞÜ BALIKESİR BİGADİÇ BOR İŞLETME MÜDÜRLÜĞÜ KÜTAHYA ESKİŞEHİR ANKARA ETİ MADEN İŞLETMELERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ KIRKA BOR İŞLETME MÜDÜRLÜĞÜ EMET BOR İŞLETME MÜDÜRLÜĞÜ

21 ETİ MADENİN BOR ÜRÜNLERİ ÜRETİM KAPASİTESİ 2,7 MİLYON TON/YIL Ürünler Ton/Yıl Boraks Pentahidrat (Kırka-Bandırma) Öğütülmüş Kolemanit (Bigadiç) Borik Asit (Emet-Bandırma) Boraks Dekahidrat (Kırka-Bandırma) Susuz Boraks (Kırka) Zirai Bor (Bandırma) Camsı Bor Oksit (Bandırma) Kalsine Tinkal (Kırka) Bor Oksit (Bandırma) TOPLAM

22 RAFİNE BOR ÜRETİM MİKTARI VE KURULU KAPASİTESİ Bin ton Üretim Miktarı Kurulu Kapasite 3,000 2,698 2,500 2,686 2,000 2,125 2,131 2,186 2,186 1,500 1, ,725 1,272 1,277 1,365 1,100 1,780 1,788 1,800 1,995 1,839 1,831 1, ,021 1,102 1,312 1, ,

23 2018 YILINDA TAMAMLANACAK YATIRIMLAR İLE ÜRETİM KAPASİTESİ TON DAHA ARTACAKTIR. Çinko Borat Üretimi (Bandırma) Konsantratör ve IV. Öğütme Tesisi (Bigadiç ) Kalsine Kolemanit Tesisi (Bigadiç) Sülfürik Asit Tesisi (Emet) ton/yıl kapasiteli Yatırım Tutarı: 3 Milyon $ İstihdam: 57 Kişi Tamamlanma Tarihi: ton/yıl öğütme kapasiteli Yatırım Tutarı: 41,3 Milyon $ İstihdam: 150 Kişi Tamamlanma Tarihi: ton/yıl öğütme kapasiteli Yatırım Tutarı: 32,3 Milyon $ İstihdam: 21 Kişi Tamamlanma Tarihi: ton/yıl kapasiteli Yatırım Tutarı: 106 Milyon $ İstihdam: 67 Kişi Tamamlanma Tarihi: 2018

24 DÜNYA BOR PAZARI Üretim Kapasitesi 5,6 milyon ton Talep 3,6-3,8 milyon ton Yıllık Pazar Hacmi 1,6 milyar $ ETİ MADEN (2016) Üretim Kapasitesi 2,6 milyon ton Satış Miktarı 1,8 milyon ton Satış Geliri 711 milyon $

25 ETİ MADEN BOR ÜRÜNLERİ SATIŞININ %96 SI YURTDIŞIDIR. BİN TON 2,500 2,000 1, , İhracat İç Satış Toplam 1,660 1,518 1,397 1,380 1,194 1,105 1, ,1281,3301,330 1,469 1,065 2,059 1,830 1,915 2,140 1,943 1,776 1,966 2,008 1,772 1,8472,068 1,877 1,897 1,612 1,

26 ETİ MADEN BOR ÜRÜNLERİ GELİRİNİN %97 Sİ YURTDIŞIDIR. MİLYON $ İhracat İç Satış Toplam 1,

27 SEKTÖR BAZINDA DÜNYA BOR TÜKETİMİNİN ve ETİ MADEN İN SATIŞLARININ DAĞILIMI Diğerleri 18% Diğerleri 15% Tarım- Gübre 15% Deterjan- Temizlik 2% Dünya Sektörel Bor Satışı, Ton Bazında Seramik 12% Cam 52% Deterjan- Temizlik 1% Seramik 11% Tarım- Gübre 9% Eti Maden Sektörel Bor Satışı, ton bazında Cam 64% Cam Seramik Deterjan - Temizlik Tarım-Gübre Diğerleri Toplam Dünya Bor Tüketimi, Ton Eti Maden Bor Satışı, Ton Eti Maden Pazar Payı, % 62% 44% 18% 32% 43% 51%

28 BOR ÜRÜNLERİ İHRACATININ %54 Ü UZAK DOĞUYA YAPILMAKTADIR. K. G. Amerika Ton 17% Afrika Ton 2% Orta Doğu Ton 1% Uzak Doğu Ton 54% Avrupa Ton 27% Diğer Ton 34% Çin Ton 66%

29 CAM VE SERAMİK, ÜLKEMİZDE BOR TÜKETİMİNİN EN YAYGIN OLDUĞU SEKTÖRLERDİR. KİMYA 4% TEMİZLİK 5% DEMİR-ÇELİK 3% TARIM 3% DİĞER 11% CAM 41% SERAMİK 33%

30 BOR SEKTÖRÜ GZFT ANALİZİ -Güçlü Rezerv -Yenilikçi Ar-Ge yaklaşımı -Üniversite, Özel Sektör İşbirliği -Ar-Ge Destekleme ve Bütçe Ayırma -Ülkemizde bora dayalı sanayinin gelişmemiş olması - Yurtiçi bor tüketiminin azlığı - Ar-ge çalışmalarının sanayide - yeterince uygulanmaması GÜÇLÜ YANLAR G Z ZAYIF YANLAR FIRSATLAR F T TEHDİTLER -Bor Kaynaklarının nitelik, nicelik ve çeşitlilik bakımından zenginliği -Gelişen teknolojiye bağlı olarak bor tüketiminin artma eğilimi -Gelişmiş /Gelişmekte olan ülkeler ile işbirliği olanakları -AB mevzuatı - AB mevzuatının diğer ülkelerde de kabul görmesi ve ikameye yönelim - Dünya bor sektörünün düşük (%1-%2) büyüme hızı

31 ETİ MADEN AR-GE FAALİYETLERİ Yeni Kullanım Alanları Demir-Çelik Sektöründe Bor Kullanımı Seramik Sektöründe Bor Ürünleri Çeşitliliğinin Artırılması Tarımda Borlu Gübre Kullanımının Yaygınlaştırılması Üniversiteler ile İşbirliği Projeleri Yeni Ürün Borlu Temizlik Ürünü (Eti Matik) Granülasyon Teknolojisinin Ürünlerimizde Uygulanması LCD Sektörü, Nükleer Santraller gibi Özel Alanlarda Kullanılmak Üzere Borik Asit Ürünün Geliştirilmesi İşletme Sorunlarına Çözüm Odaklı Projeler Proses İyileştirme/Geliştirme Projeleri Teknoloji Geliştirme Projeleri LCD Sektörü, Nükleer Santraller gibi Özel Alanlarda Kullanılmak Üzere Borik Asit Ürünün Geliştirilmesi BOREN ile İşbirliği Projeleri Sanayi/Özel Sektör ile İşbirliği Projeleri

32 ETİ MADEN AR-GE FAALİYETLERİ Eti Maden bünyesinde yürüttüğü Ar-Ge faaliyetleri ile; Çinko Borat Borlu Gübre (Zirai Bor) Susuz Boraks Bor Oksit Kalsine Tinkal ürünlerinin üretim teknolojilerini geliştirmiş, üretim tesislerini kurmuş ve dünya bor pazarına sunmuştur.

33 BOR KULLANIM ALANLARINA YÖNELİK ÇALIŞMALAR CAM SEKTÖRÜ Cam elyaf, Cam yünü, Borosilikat camlar DEMİR-ÇELİK Demir-çelik sektöründe bor ürünlerinin kullanılabilirliği TARIM Tarımda bor ürünlerinin/ cevherlerinin kullanımı SERAMİK Seramik sektöründe bor ürünlerinin kullanımı ve yeni ürün geliştirilmesi TEMİZLİK- DETERJAN Borlu Temizlik Ürünü ÇİMENTO Çimento sektöründe kullanımının artırılması bor

34 BOR KARBÜR Seramikler, Sert çalışma malzemeleri, Elektrotlar, Balistik koruma, Refrakterler, Bor halojenür SODYUM BOR HİDRÜR Selüloz ağartma, metal yüzey temizliği, hidrojen taşıma depolama, füze katı yakıtı, arıtım kimyasalları YATIRIM YAPILABİLECEK İLERİ TEKNOLOJİ BOR ÜRÜNLERİ FERRO BOR Çelik, döküm, demir-bor mıknatıslar, amorf metaller ELEMENTEL BOR Nükleer teknoloji BOR NİTRÜR Elektrik-Elektronik endüstrisi, metalurji, seramik kompozit malzemeler

35 İLGİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER