Ataşehir Eğitim ve Kültür Dergisi YIL: 2 SAYI: 4 MART / NİSAN Dikkat Eksikliği

Transkript

1 Ataşehir Eğitim ve Kültür Dergisi YIL: 2 SAYI: 4 MART / NİSAN 2009 Dikkat Oyuncak Doğanın Dili Eksikliği Müzesi Matematik

2

3 İlkbahar Seminerleri SBS ÖNCES SINAV KAYGISI VE ANNE-BABA TUTUMU Uzm. Klinik Psk. Kamil Ertekin Prof. Dr. Nevzat TARHAN yönetiminde NPI Nöropsikiyatri Hastanesi 18 Nisan 2009 / Cumartesi Saat: 13:00 Mozaik Çarşı Konferans Salonu/ATAŞEHİR KONTENJAN SINIRLIDIR. LÜTFEN RANDEVU İÇİN ARAYINIZ

4 Ataşehir Eğitim ve Kültür Dergisi Yıl: 2 Sayı: 4 Mart/Nisan 2009 Sahibi İbrahim Köymen Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Seyfettin Ber Genel Yayın Yönetmeni / Editör Mete Akoğuz Yayına Hazırlayan Vizyon Reklam Evi Genel Koordinatör Gaye Güneyi Grafik Tasarım Turgay Berberoğlu Yayın Kurulu Prof. Dr. Ayşe Çakır İlhan Prof. Dr. Alev Önder Doç. Dr. Kemal İnal Hünkar Gülveren (Uzman Psikolog) Uzm. Derya Sahil (Müzik Danışmanı) Ünsal Yaşar (Spor Danışmanı) Film Çıkışı - Renk Ayrımı - Basım Yeri Özgün Ofset Yeşilce Mah. Aytekin Sok. No:21 Oto Sanayi 4.Levent / İstanbul Tel: Ataşehir Eğitim ve Kültür Dergisinde kullanılan yazı ve görsel malzemeler, ancak kaynak gösterilerek ve izin alınarak kullanılabilir. Yazıların sorumluluğu yazarlarına aittir. Ederi: 2 TL (KDV Dahil) Vizyon Reklam Evi Girne Cad. No:25 Ataşehir / İstanbul Tel: Faks: iletişim@vizyonreklamevi.com 04 HABERLER Eğlenceli Yaratıcılık Yarışması Sonuçlandı, Otizm Tespit Edilebiliyor, SBS de Puanlar Yeniden Hesaplanacak DİKKAT EKSİKLİĞİ Dikkat eksikliği olan çocuklar bir işe başlamakta, başladığı işi bitirmekte ve kurallara uymakta zorlanmaktadır. ÇOCUKLARDA VE GENÇLERDE STRES Çocuğun her doğru veya her yanlış davranışı bir işarettir. Ergenlik dönemi öncesi çocuklar ve gençler sorunlarını söz diliyle ifade edemezler. HER OYUNCAK OYUNCAK DEĞİLDİR Çocukların sahip oldukları oyuncak sayısı artmasına karşın, yeni oyuncak arayışı hiç azalmıyor. SAĞLIKLI AİLE VE İLETİŞİM Ailede çocuk kabul edilmek ve onaylanmak ister. Aile ortamı çocuğa kendi benliğini tanımlama olanağı vermiyorsa, o zaman, ailenin istediği yönde bağımlı bir kişi olarak gelişir. ÇIKIŞ VAR Gerçek olan nedir? Kurgu olan nedir? Bunlar nerelerde çakışır? Nerelerde ayrışır?

5 DOĞANIN DİLİ MATEMATİK Doğa ve matematik birbirini destekler durumdadır. M.S lerde yaşamış olan Fibonacci çeşitli çalışmalarda bulunmuş bu zincire Altın Oran ile yeni bir halka eklemiştir. BEN VARIM, OLUŞUYOR, GELİŞİYORUM Desteklenen çocuk daha bağımsız girişimlerde bulunarak yeni şeyler üretme isteğinde olacaktır. YENİ POPÜLER AKIM: VİTAMİNLER Son yıllarda artanve çeşitli nedenlere bağlı olarak yaygınlaşan sağlık sorunlarının önlenmesine yönelik doğal takviye kullanımı oldukça popüler oldu. İKİZLERİN BAŞARI ÖYKÜSÜ Emre ve Mert in başarı öyküsünü paylaşıyoruz. İSTANBUL OYUNCAK MÜZESİ İstanbul Oyuncak Müzesi nin kapısından içeri girerken bir elinizden çocuğunuz, çıkarken ise diğer elinizden çocukluğunuz tutacak EDİTÖRÜN KALEMİNDEN Değerli okuyucularımız, Bu sayıda da anne-baba, öğretmenler ve öğrencilerin ilgisini çekecek konularla karşınızdayız. Dergimizin ana konusu bu sayıda dikkat eksikliği olarak belirlendi. Birçok insanda doğumdan itibaren yaşanan kaygı konusunda ise, Sayın Prof. Dr. Nevzat Tarhan ın yazılarıyla verdiği katkı bizim için önemlidir. Sayın Altuğ Yılmaz bu sayımızda doğadan yola çıkarak matematiğin önemi üzerine çok güzel bir yazıyla katkı sağladı. Oyuncak konusunu Doç. Dr. Serdar Değirmencioğlu farklı bir bakışla ele aldı. Bir başarı öyküsü sunmak istediğimizde karşımıza çıkan ikizlerin anlattıkları, bizleri gururlandıracak ve her çocuğun istese neler yapabileceğini gösterecek. Üniversite tanıtım bölümümüzde Koç Üniversitesi ni tanıttık. Gelecek sayılarımızda farklı üniversite ve okulları tanıtmaya devam edeceğiz. Oyuncak müzesi tanıtmadan geçemeyeceğimiz yerlerden biriydi, her çocuğun ve çocuk kalanların mutlaka görmesi gerektiğine inandığımız müzenin tanıtımından sonra çocuğunuzun elinden tutup gidersiniz diye düşünüyorum. Bu sayımıza hazırlanırken bir de fuara katıldık. Birçok eğitime katkı sağlayıcının bir arada bulunduğu EducaTurk fuarındaki standımızda dergimiz beğeniyle karşılandı. Geçen yıl birincisi yapılan Ataşehir Eğitim Festivali nin hazırlıkları hızla sürüyor. Dergimizin gelecek sayısıyla karşınızda olacağını düşündüğümüz festivalde, eğitime katkı verenlerle yine karşılaşmayı umuyoruz. Bu sayıda her zaman olduğu gibi katkılarını esirgemeyen değerli rehber öğretmenlerimize, diğer yazarlarımıza ve dergimizin hazırlanmasında emeği geçen her insana teşekkür ederim. EĞİTİM BİLİMLERİ UZMANI 40 HAYATIN VAZGEÇİLMEZ ÖĞESİ: MÜZİK WEB SİTEMİZİ ZİYARET ETTİNİZ Mİ? Tarih boyunca insanoğlu pek çok yaşam tecrübesini çeşitli sesler aracılığıyla ifade etmeyi denemiştir. ücretsiz abone olmak için başvurabilirsiniz. Derginin dijital versiyonunu okuyabilir, dergiye

6 Eğlenceli Yaratıcılık Yarışması Sonuçlandı Dünyanın en büyük yaratıcılık ve problem çözme organizasyonu olan Destination ImagiNation ın Eyüboğlu Eğitim Kurumları Çamlıca Kampüsü nde düzenlediği Anlık Çözüm Yarışması sonuçlandı. 22 özel okulun ilköğretim ve lise öğrencilerinin yarıştığı yarışmanın teması, 2009 un Astronomi Yılı olması nedeniyle uzay olarak belirlenmişti. Destination ImagiNation Türkiye tarafından geleneksel olarak düzenlenen Anlık Çözüm Yarışması nın (ICC) beşincisi 28 Şubat 2009 Cumartesi günü Eyüboğlu Eğitim Kurumları- Çamlıca Kampüsü nde gerçekleştirildi. İlk ve orta öğretimden her yaştan 22 okulun öğrencileri yaratıcılıklarını ortaya koyarak yarışırken hem eğlendiler, hem de yeni dostluklar geliştirdiler. Yarışma sonunda ICC 2009 un en iyisi Kadıköy Anadolu Lisesi oldu. Yarışmada 1 ve 5. sınıf kategorisindeki takımlara uydu, 6 ve 8. sınıf kategorisindeki takımlara gezegen, 9 ve 11. sınıf kategorisindeki yarışmacılara da star adı verildi. Tüm gün süren yarışmaların sonunda dereceye giren okullar şöyle belirlendi: ICC 2009 EN İYİ ÖDÜLÜ STAR SPICA - KADIKÖY ANADOLU LİSESİ SATELLITES (UYDULAR) KATEGORİSİNDE NEREID - ÖZEL MARMARA İ.Ö.O. TITAN HEV - KEMERKÖY İ.Ö.O. IO - TAKEV ÖZEL İ.Ö.O. PLANETS (GEZEGENLER) KATEGORİSİNDE MARS - HEV KEMERKÖY İ.Ö.O. NEPTUNE - TAKEV ÖZEL İ.Ö.O. EX-PLUTO - İSTEK ÖZEL BARIŞ İ.Ö.O. STARS (YILDIZLAR) KATEGORİSİNDE BETELGEUSE - KABATAŞ ERKEK LİSESİ ALDEBARAN - VKV KOÇ ÖZEL LİSESİ SIRIUS - İSTEK ÖZEL SEMİHA ŞAKİR LİSESİ Otizm Tespit Edilebiliyor İngiliz bilim adamlarına göre anne karnındaki bebeğe otizm testi yapılabilecek ve otizm olasılığı tespit edilirse gebeliğe son verilebilecek. Bir yandan çığır açıcı olarak nitelendirilen yöntem, etik tartışmaları da gündeme getirdi. Cambridge Üniversitesi Otizm Araştırma Merkezi tarafından yapılan araştırma 235 çocuğu kapsıyor. Çocukların doğum anından 8 yaşına kadar izlendiği araştırma, hamile kadınların amniyotik sıvılarında görülen yüksek seviyelerdeki testosteron ile otizm arasında bağlantı buldu. Bu durumdaki çocuklarda sosyalleşme eksikliği ve konuşma güçlüğü gibi otizmin karakterine uyan özelliklerin tespit edildiği açıklandı. Bilim adamları, şimdi bu konuda ulusal düzeyde bir tartışma ortamı yaratılması ve konunun etik olduğu sonucuna varılması halinde testin yaygın biçimde uygulanmasına ve otizm tehlikesi görülen hallerde de kürtaj yapılmasına izin verilmesini öneriyor. Doğmamış bebekte otistik bir bozukluk tespit edildiğinde çiftle- rin hamileliği sonlandırmasına olanak sağlanıp sağlanmayacağı tartışmaların bir yönü. Down sendromundan farklı olarak otizm bir spektrum bozukluğu. Dolayısıyla otistik bir insan matematik veya müzik dahisi de olabilir. 04 SBS de Puanlar Yeniden Hesaplanacak Danıştay 8'inci Dairesi, yaklaşık 2 milyon öğrenciyi yakından ilgilendiren bir karar verdi. Seviye Belirleme Sınavı nda öğrencilerin puanlarında yüzde 5 etkisi olan davranış puanının genel puana eklenmeyeceğini bildirdi. SBS'de genel puan belirlenirken, üç tür puan birbirine ekleniyordu. Öğrencinin sınavda aldığı puanın yüzde 70'i, o yılki okul başarısının yüzde 25'i ve son olarak da karnesindeki "davranış" hanesinde yer alan notların yüzde 5'i alınarak sınıf puanı belirleniyordu. Danıştay'ın geçen yıl yapılan sınav sonuçlarını da etkileyecek kararı tüm öğrencilerin puanlarının yeniden hesaplanmasına neden olacak. Bu kararla eksilecek yüzde 5'lik açık, öğrencinin şimdiye kadar yüzde 25'i alınan okul başarısına veya sınavda aldığı yüzde 70'lik puandan karşılanacak. Okullarda davranış notlarının genelde yüksek verildiği göz önünde bulundurulduğunda öğrencilerin genel puanlarında düşüş olması ihtimali var.

7 Okullar Geç Açılacak Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Cemil Çiçek, eğitimöğretim yılının, ilk ve ortaöğretimde Ramazan Bayramı ndan sonra belirlenecek bir tarihte başlayacağını bildirdi. Çiçek, yaptığı açıklamada, daha ÖSYM Başkanı Prof. Dr. Ünal Yarımağan, 2009 da ÖSS ye girecek adayların, en şanslı adaylar olacağını açıkladı. Yarımağan, 2008 den bu yıla kalan öğrenci sayısının çok azaldığını belirtti de ön lisans baraj puanını 160 tan 145 e, lisans puanını 185 den 165 e düştü. Bu durum binlerce öğrencinin üniversiteye girmesinin yolunu açtı. Yeni açılan üniversiteler ve arttırılan kontenjanlar sayesinde, geçmiş yıllardan dışarda kalan, üniversiteye giremeyen öğrenci sayısı hayli azaldı. önce eğitim-öğretim yılının Eylül ayının ortasında başlamasının öngörüldüğünü hatırlattı. Ramazan Bayramı tatili nedeniyle bu tarihte değişikliğe gidildiğini ifade eden Çiçek, eğitim-öğretim başlangıcının Ramazan Bayramı sonrasındaki bir tarihe alınmasına karar verildiğini ifade etti. Daha önceki yıllarda köy ve şehir okullarının ayrı tarihlerde açılırken, şimdi bu uygulama ülke genelinde ortak bir tarih olarak belirleniyor. Bununla birlikte, Milli Eğitim Bakanlığı ile Kültür ve Turizm Bakanlığı nın, bölgesel iklim şartları ve ekonomik faktörleri dikkate alarak, okulların il il farklı tarihlerde eğitim öğretime başlaması ve bitmesi konusunda bir çalışma yapacağı öğrenildi. ÖSS Adayları Bu Yıl Çok Şanslı Liselerin dört yıla çıkarılması nedeniyle bu yıl liselerden mezun olacak öğrenci sayısı 150 bin civarında olacak. Ayrıca 4 yıllık liselere eklenen dersler ve ders içerikleri bu öğrencileri diğer öğrenciler karşısında şanslı hale getirmiştir. Sonuçta bu yıl ÖSS ye girecek olan öğrenci sayısının 1 milyon 100 bin kişi olacağını tahmin ediliyor. Yapılacak artışlarla kontenjanların 600 bin civarında olacağını düşünülürse, bu yıl sınava giren her iki öğrenciden biri, bir bölüme yerleşecek. Ulusal Fotoğraf Yarışması İstanbul Arel Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, Ulusal fotoğraf yarışması düzenliyor. Fotoğraf çalışmalarını desteklemek amacıyla düzenlenen yarışmaya siyah beyaz veya renkli, belgesel veya herhangi bir şekilde işlenmiş çalışmalar yollanabilir. Yollanacak çalışmalar daha önce ödül almamış olmalıdır. Fotoğraflar ekinde yollanacak olup adı, adresi, telefon numarası, adresi ve yollanan fotoğraflar listesi de eklenmelidir. Fotoğtafların uzun kenarı 2000 Piksel ve boyutu 3Mb'dan büyük olmayacaktır (Jpeg). Ödül alan ve başarılı bulunan fotoğraflar bir CD'de toplanarak katılanlara yollanacaktır. Ödüller; birinciye 1500 TL, ikinciye 1250 TL, üçüncüye 1000 TL, üç adet başarı ödülü 750 TL, Mütevelli Heyet Başkanlığı ödülü 1000 TL, Rektörlük Ödülü 1000 TL, Güzel Sanatlar Fakültesi Dekanlık Ödülü 500 TL Son katılım tarihinin 27 Nisan 2009 Pazartesi olduğu yarışmada sonuçlar 20 Mayıs 2009 Çarşamba günü açıklanacaktır. Mail: arelsanat@arel.edu.tr Özel Marmara Koleji CIS Akreditasyonu Aldı 1996 Yılından beri ECIS (Europian Council Of International Schools - Uluslararası Okullar Avrupa Konseyi) üyesi olan Özel Marmara Koleji, 2005 yılından beri yürüttüğü CIS (Council of International Schools - Uluslararası Okullar Konseyi) Akreditasyon çalışmalarını Şubat 2008'de tamamlamıştır. Nisan 2008'de Akreditasyon ziyaretine ev sahipliği yapan Marmara Kolejinin, Misyonu ve Vizyonu, Müfredatı, Müfredatın uygulanması, Yönetimi, Öğrenci Destek Hizmetleri, Personeli, Öğrenci ve Toplum Yaşamı ve Kaynakları gibi Eğitim Öğretimin her alanında yapmış olduğu uygulamalarının Dünya Standartlarında olduğu tescillendi. Marmara Koleji, böylelikle ülkemizde CIS tarafından Akredite edilen onuncu okul olma başarısını gösterdi. 05

8 Dikkat eksikliği davranışı gözlenen çocuğa, dikkatini uzun süre yoğunlaşabileceği oyun ve oyuncaklarla eğitim verilirse, dikkat toplaması alışkanlığa dönüşecektir. 06 Dikkat Eksikliği Dikkat eksikliği olan çocuklar bir işe başlamakta, başladığı işi bitirmekte ve kurallara uymakta zorlanmaktadır. Dikkat Eksikliğinin Fark Edilmesi Anne ve babalar çocuklarındaki dikkat eksikliğini küçük yaşta fark etmelerine rağmen çoğunlukla sürekli yanlarında olduğu için kanıksar ve özel bir önlem alma gereği duymazlar. Çocuklarda doğumdan itibaren var olan dikkat eksikliği 3-4 yaşından itibaren daha çok fark edilir hale gelmektedir. Çoğunlukla okula başladığı zaman ev dışında bir uyarı geldiği için teşhis konulmaya başlar. Çünkü okul hayatına başlayan çocuktan uzun süre bir yerde oturması ve belirtilen sürelerde kendisine verilen görevleri yerine getirmesi istenir. Özellikle öğretmenin uyarılarına rağmen öğrenci dikkatini toplamakta zorlanıyor ve verilen görevi yerine getirmekten kaçınıyorsa, dikkat eksikliği olduğundan şüphelenilmeye başlanıyor. Anne baba çağrılıp sorun iletildiğinde genellikle bizde bir şeyler fark etmiştik cevabıyla karşılaşılıyor. Anne babalar çocukta dikkat eksikliğini fark ettikleri ilk anlardan itibaren dikkat artırıcı çalışmalara başladıklarında, okul yaşına gelen çocuğun dikkat aralığı daha yüksek olacaktır. Dikkat Eksikliğinin Gösterdiği Özellikler Dikkat eksikliği olan çocuklar bir işe başlamakta veya başladığı işi bitirmekte zorlanmakta, kurallara uymakta zorlanmakta, arka arkaya birkaç basamakta verilen uyaranları izleyememekte, arkadaşlarıyla geçinememektedir. Dikkat çabuk dağıldığı için her seferinde başka konuya veya oyuna geçmekte bu da sürekli aktif olmasına neden olmaktadır. Dikkat eksikliği olan çocuklar çoğunlukla dışarıdan bir uyaran geldiğinde hemen onunla ilgilenme eğilimindedir. Kısa bir süre içinde birkaç değişik uyaranın etkisiyle birkaç değişik alana yönelip zincirleme olarak dikkatini başka alanlara yöneltirler. Dikkat eksikliği olan çocuklar oyun oynarken veya bir iş yaparken bir anda dikkatini başka bir alana yöneltir ve onunla ilgilenmeye başlarlar. Kendisine yüklenen sorumlulukları ve görevleri düzenlerken zorluk çeker, yapmayı çok ister görünmesine rağmen bile bu sorumluluğu yerine getiremezler. Dikkatini yaptığı işin ayrıntısına vermekte zorlanır, ödevlerini yaparken veya her hangi bir işle uğraşırken gözle görülür hatalar yaparlar. Karşınıza alıp konuşmaya çalıştığınızda, başka tarafa bakarak veya başka bir işle uğraşmaya başlayarak dinlemiyormuş gibi görünürler. Bir iş yaparken gerekli olan malzemeleri kaybeder ve bunu alışkanlık haline getirirler. Okulda kalem, silgi, kitap, hırkasını veya verilen ödevleri kaybetmesi sıklıkla görülür ve nerede unuttuğuyla ilgili hiç bir şey hatırlamazlar. Sürekli olarak zihnini zorlayacak olan işlerden kaçar, uzun süre üzerinde düşünmesi gereken görevleri yapma-

9 mak için bir çok bahane uydurur ve bu tür işleri yapmazlar. Özellikle ödevler bu tür işlerin içine girer ve her biri üzerinde uzun süre düşünmeyi gerektirir. Verilen yönergeleri izlemekte zorlanır. Verilen ufak tefek işleri bile tamamlamakta zorlanırlar. Bu yönergelere uymamasının nedeni anlayamaması veya karşı olmasından değildir, ancak farkında olmadan verilen yönergeleri izleyemezler. Aşırı unutkanlık vardır ve sık sık uyarmalara ve yeniden hatırlatmalara ihtiyaç duyarlar. Erken Çocukluk Döneminde Yapılacaklar Dikkat eksikliği davranışı gözlenen çocuğa ilk yaşlardan itibaren dikkatini uzun süre bir iş üzerinde yoğunlaştırabileceği oyun ve oyuncaklarla eğitim verilirse, dikkat toplama alışkanlığa dönüşecektir. Eğitimlerde, kısa sürelerle yapılan çalışmalardan başlayıp, sürelerin düzenli olarak uzatılması sağlanmalıdır. Çoğunlukla resim yapmak gibi kendi sevdiği işlerle başlayan dikkat çalışmaları, uzun süre oynayabileceği oyuncaklarla desteklenmeli, grupla veya karşılıklı oynanan oyunlarla sürdürülmelidir. Ayrıca ev içinde yapılan çeşitli işlerin birlikte yapılması da dikkatin uzun süre yoğunlaşmasını sağlayabilir. Birlikte pasta yapmak, oyun hamuruyla hayvanat bahçesi oluşturmak, legolarla çeşitli figürler yaratmak, hep dikkat süresini uzatıcı çalışmalardır. Bu çalışmaların sürelerini kademeli olarak uzatmak için dikkatin dağılmaya başladığı yerde müdahale edip, çeşitli yöntemler uygulayarak yeniden yaptığı işe yoğunlaşmasını sağlamak gerekir. sını sağlayarak dikkat eşiği yükseltilebilir. şimdi banyodan çık odana git vb. komutlarla dikkat edip devam etmesini teşvik etmek gerekir. Dikkat Eksikliğinin Okul Hayatına Etkileri Anaokulundaki Etkileri Dikkat eksikliği anaokulunda fark edildiğinde, çocuk yerinde oturamamakta ve oyunların sonunu getirmekte zorlanmaktadır. Yerinde duramadığı için çoğunlukla kalkıp dolaşmakta, her lafa karışıp sürekli konuşmakta, anlatılan konunun arasına girerek çok bilir havada yorumlar yapmakta ve anlatılan konuyu izlemek yerine başka tarafları izleyip şikâyet eden bir tavır sergilemektedir. Doğal olarak anaokulundaki sınıfında böyle bir öğrenciyle karşılaşan öğretmen aktaracağı bilgiler engellendiği için durumu fark edecek ve anne babayla temas kurma gereği duyacaktır. seçerlerse önemli bir fırsatı kaçırmış olacaklardır. Oyun çağındaki ilk müdahaleler belirli oranda dikkat eksikliğinin azalmasını sağlayacaktır. Bilinçli olan veliler dikkat eksikliğini fark edip uyarı aldıklarında öncelikle bu konuda kaynakları ele alıp okumalı ve profesyonel yardım alma yoluna gitmelidir. Oranı düşük dikkat eksikliklerinde öğretmenin vereceği ev uygulamaları sabırla yapılmalı ve zamanının çoğunu geçirdiği evde bol bol dikkat geliştirici uygulamalar yapılmalı ve öğrenci ilköğretime hazırlanmalıdır. İlköğretimdeki Etkileri Dikkat eksikliği ilköğretimde fark edildiğinde çocuk yine yerinden kalkıp sıralar arasında dolaşmakta, sınıf içinde veya bahçede oynanan oyunların yarısında sıkılmakta ve oyun dışına çıkmak istemektedir. Okuma yazmaya başlanılan ilk üç dört ayda her ailenin karşılaştığı, evde bir takım görevleri yerine getirmekten çocuğun kaçmaya çalışması dikkat eksikliği olanlarda en üst boyuta çıkmakta, başka çocukların bir saatte yerine getirdiği görevleri, dikkat eksikliği olan çocuklar saatlerce uğraşarak yerine getirmektedir. Dışarıdan gelen uyarıların en aza indirildiği ortamlar hazırlanmasına dikkat edilmelidir. Özellikle bir yerde Çoğunlukla sınıfta düzen bozulduğu televizyon açıkken çocuğun dikkatini için anaokulu öğretmeninin canı yaptığı işe yönlendirmek pek fayda sıkılacak ve çeşitli yaptırımlar uygulama getirmeyecek, dikkatin daha da yollarını tercih edecektir. Bu azalmasına neden olacaktır. Sık sık aşamada ailenin desteği çok önemlidir. yönergelerle oyun haline getirerek Öğretmenle birlikte hareket eden belirli işleri yaptırmak gerekir. Örneğin; aileler çocuğu geleceğe hazırlayabile- uzaktan seslenerek evin bölümleri cektir. Savunmacı bir yaklaşım izleyip, Sınıf içinde de öğretmenin yaptırmaya arasında gezmesini, gittiği yerlerde bütün sınıf içinde sivrilmiş olan çalışacağı görevlere uzun süre dikkatini veremeyeceği için, bir süre sonra sürprizlerle karşılaşıp ödüller bulma- çocuklarına toz kondurmama yolunu 07

10 İlköğretimin başladığı ilk günlerde dikkat eksikliği fark edilen çocukların velileri, öğretmenle sıkı bir iş birliği yaparak dikkat eksikliğini en az boyuta indirebilirler. verilen göreve itiraz etmeler ve karşı çıkmalar başlayacaktır. Dikkatini verilen göreve çekemeyen çocuk bir süre sonra başkalarının dikkatini dağıtma yollarına başvurmaya başlayacaktır. Öncelikle yanındaki sıra arkadaşından başlayarak, bütün sınıfta dikkat dağıtıcı davranışlar, sözler, öğretmenin söylediği konuya rastgele ve kendince doğru kabul ettiği örnekler vermeler veya itiraz etmeler görülecektir. Doğal olarak da bir süre sonra bütün sınıfı karşısına almakla karşılaşacağı için yavaş yavaş dışlanmalar başlayacaktır. Önce şikâyet hedefindeki öğrenciler onu dışlayacak ve gittikçe arkadaş olduğu insan sayısı azalacaktır. Bu durum evlerde de anlatıldığı için, bir süre sonra diğer veliler öğrenciden şikayetçi olmaya ve öğretmeni zorlamaya başlayacaklardır. İlköğretimin başladığı bu ilk günlerde dikkat eksikliği fark edilen çocukların velileri, öğretmenle sıkı bir iş birliği yaparak dikkat eksikliğini en az boyuta indirebilirler. Veliler öncelikle sınıfta çocuklarının farklı olduğunu kabul ederek işe başlayacak ve bu farklılığı en aza indirmek için neler yapabileceklerini öğretmenle birlikte kararlaştıracaklardır. İlk öğrenimin bu ilk aylarında önlemler alınmazsa, dikkat eksikliği sorununun yanına akademik başarısızlık ve davranış sorunları eklenecektir. Çocuk ilk defa belirli bir yerde uzun süre oturmak ve belirlenen işleri yapmak zorunda kaldığı için dikkat eksikliğine bağlı davranış sorunları ortaya çıkmıştır. Aileler çoğunlukla, çocuğunda hiçbir sorun olmadığını ve okula başlayınca bu sorunların ortaya çıktığını bildirseler de konuşmalarının içinde, doğumdan itibaren davranışlarında bazı farklılıklar olduğunu söyleyecektir. Paylaşımcı bir yaklaşımla dikkat eksikliği sorunu en aza indirebilecektir. Öncelikle öğretmenden gelen uyarılara dikkat etmek, ardından rehberlik servisiyle işbirliğine gidip gerekli olan dökümanları alarak işe başlamak gerekir. Bu tür çocukların davranış özelliklerini ve bu davranışlarda nasıl değişiklikler yaratılabileceğini öğrenmek için ailenin çaba harcaması gerekir. İlköğretimde en aza indirilemeyen dikkat eksikliği sorunu ileriki yıllarda daha büyük sorunlar olarak devam edecektir. İlköğretim ikinci aşamada öğretmen sayısının ve ders çeşidinin artmasıyla birlikte farklı farklı çatışmalar ve davranış sorunları yaşanacak, ergenliğe adım atılmasıyla birlikte ailenin de söz geçiremediği çocuğa dönüşecektir. Yapılacak olan, ilköğretimin başladığı ilk günlerde etkili uygulamalara gidilerek dikkat eksikliği sorununun en aza indirilmesi ve diğer çocuklardan farklılığının azaltılması gerekmektedir. 08

11

12 10 Ortaöğretimdeki Etkileri Öğrenci dikkat eksikliğini azaltmadan ortaöğretime gelmişse, ilköğretimde gösterilen hoşgörü lise çağında gösterilmeyecektir. İlköğretimin zorunlu olması nedeniyle öğretmenlerin nasihatleri, rehberlik servisinin görüşmeleri, bir çok davranış değiştirme sözleşmesi imzalayarak liseye geçen çocuğun karşısına sert disiplin uygulamaları ve sınıf tekrarları gelecektir. Akademik başarının ön planda olduğu lise çağlarında öğrencinin dikkatini derslerine vermesi ve ceza yaptırımı gerektiren davranışlardan uzak durması önemlidir. Ailenin kontrolü ve yönlendirmesinin de en aza indiği bu dönemde, önlemleri almak tamamen öğrencinin kendi üzerine düşmekte ve bu sorumluluğu alma değerlerini üstlenememişse, yavaş yavaş akademik eğitimine son vermesi yönünde gidiş başlamaktadır. Dikkat Eksikliğinde Alınacak Önlemler Kitle iletişim araçlarıyla birlikte bilgisayarlar ve elektronik oyunların etkisi, akademik başarıyı zaman zaman azaltmış, arkadaş çevresinde gördüğü ve gündemi belirleyen konular nedeniyle popüler olan değerlere yönelinmiştir. Özellikle ergenliğe geçişte gündemi arkadaş grupları belirlemekte, ilköğretimin ilk yıllarındaki basit kart oyunları veya farklı oyuncakların yerini kapsamlı ve çoğunlukla internet üzerinden oynanan oyunlar almaktadır. Öğrencinin akademik başarısı etkilendiği için bu yaşlarda alınan sert önlemlerle aile içi çatışmalar ortaya çıkmaktadır. Her öğrenci velisinin evde yaratacağı ortamla çocuğundan beklediklerini ortaya koyması ve ailedeki her bireyin sorumluluklarını nasıl yerine getireceğini kavradığı bir kültür oluşturması gerekir. Bu kurallar sürdükçe sorumluluklarını yerine getiren öğrencinin başarısız olma şansı yoktur. Dikkat eksikliği olan çocukların ailelerinde de bu davranış kültürü yerleştirildiğinde, küçük yaşta alınan önlemler de gündeme gelecektir. Okul çağından önce fark edilen dikkat eksikliklerinde önlemler almak gelecekteki akademik başarıyı artırmak için en önemli etkiyi yapacaktır. Aile dikkat eksikliğini fark ettiği çocuğu için hemen profesyonel yardım alma yoluna gitmeli veya dikkat eksiklikleri ile ilgili yazılı kaynakları edinerek önleme uygulamalarına başlamalıdır. Çoğunlukla okul çağından önce fark edilmesi zor olan dikkat eksikliği için alınacak önlemlerin incelenmesi her çocuk için yararlı sonuçlar doğuracaktır. Ailelerin okul çağı öncesinde çocuklarında geliştirecekleri dikkatini bir noktaya yoğunlaştırma ve konsantrasyon çalışmaları okul çağına gelen çocuğun akademik başarısını önemli ölçüde etkileyecektir. Çocuğun yapması gerekenleri önceden haber vermek ve işe başladıktan sonraki dikkat dağınıklığında, her seferinde işine devam etmesini sağlayacak davranışları göstermek gerekir. Bunun için de öncelikle oynadığı oyunları uzun süre sürdürebilmesini desteklemek gerekir. Çok çeşitli ve dikkatini dağıtacak oyuncak yerine az sayıda ve dikkatini uzun süre yoğunlaştıracağı oyuncakları tercih etmek yerinde olur. Seçilen oyuncakların birbirine eklenen, birbirinin devamı olan oynanma süresini uzatacak oyuncaklar olması erken yaşta dikkatinin sürekliliğini sağlayacaktır. Özellikle lego türü oyuncaklarla oynarken onun yanında olmak ve sürekli konuşarak her seferinde yaptığı işi sürdürmesini sağlamak, uzun süre dikkatini bir konuya yöneltme alışkanlığı elde etmesini sağlayacaktır. Çocuk için yapılmış bir planın olması ve düzenli olarak belirli zamanlarla belirli işlerin yapılmasının alışkanlık haline getirilmesi gelecekte de dikkat dağınıklılığını önleyecektir. Düzenli uyuma saatleri, düzenli yemek yeme saatleri, düzenli oyun saatleri şeklinde geliştirilen basit bir aile planı, ileride planlı ders çalışma alışkanlığına dönüşecektir. Kararlı bir şekilde sürdürülen planlı yaşam, ileride çocuğun da kararlı ve planlı davranmasını sağlayacaktır. Televizyonla uzun süre vakit geçirmesini önleyin; çünkü çoğu aile çocuğun çok uzun süre televizyon seyrediyor ve dikkatini uzun süre yoğunlaştırıyor yanılgısına düşmektedir. Burada dikkatin uzun süreli ilgi değil, televizyondaki sürekli görüntü değişmesinin yarattığı, dikkatin hızla başka yöne koyma alışkanlığı söz konusudur. Çocuk bir yerde sürekli oturduğu ve gözünü televizyondan ayırmadığı için aile de çocuğunun uzun süreli bir işle uğraştığını düşünmektedir. Aslında çocuğun kendi başına yaptığı bir iş yoktur. Çocuk gösterilenlere yoğunlaşmakta oradaki hareketi izleyerek zamanı geçirmektedir. Bu izleme davranışı okul çağında sınıftaki en ufak hareketi izlemeye dönüşmekte ve dikkati çabuk başka yöne kaymaktadır. Onun için sınıf bir ekrana dönüşmektedir. Ekrandaki en ufak bir değişikliği kaçırmama çabasına dönüşmektedir. Bu yüzden çocuğun

13 cümlelerin ve talimatların basit, anlaşılır, kısa ve somut olmasına dikkat edilmelidir. Dikkat eksikliği olan öğrencinin bir şeye başlamadan önce durması, düşünmesi ve sonra uygulama yapması için çalışmalar yapılmalı her yaptığı iş için bunun sorularak pekişmesi sağlanmalı, durdun mu?, düşündün mü? diyerek hatırlatılmalı. Ders sırasında dikkati dağıldığında ona kolayca cevaplayacağı sorular sorarak yeniden derse dönmesi sağlanmalıdır. saatler boyunca televizyon karşısında kalması yerine; resim yapmasını, oyun hamuruyla uzun süre bir şeyler üretmesini veya başka bir çocukla birlikte uzun süreli oyunlar oynamasını sağlamak ve ödüllendirmek yararlı olacaktır. Okul çağına gelindiğinde öğretmenlerin dikkat eksikliği gördükleri çocuklarla yapacakları uygulamalar ailelerin de evde yapacakları uygulamalara ışık tutacaktır. Öncelikle, öğretmenle ilişkiler daha sıkılaştırmalı ve çocuğa nasıl yardımcı olunacağıyla ilgili öğretmenden bilgi almaya çalışılmalıdır. Öğretmen ilgili bir veli gördüğü için çocuğa karşı daha dikkatli olacak ve olumlu gelişmeler de çocuğu teşvik edecektir. Bir çok öğrencinin olduğu sınıfta öğretmenin özel olarak çocukla ilgilenmesini beklememeli ve öğretmene yardımcı olacak empatik konuşma ve davranış içinde olmak gerekir. Öğretmene karşı her zaman dürüst davranmalı ve onun verdiği ödevler yapılmalıdır. Özellikle profesyonel bir yardım alıyor ve çocuk ilaç kullanıyorsa, ilacı zamanında vermeyi ihmal etmemeli ve dikkatli davranılmalıdır. Öğretmenler öncelikle dikkat eksikliği gördükleri veya hareketli çocuklarla ilgili önyargılardan kurtulmak zorundadır. Çünkü çağımızda bir çok hareketli çocuk, öğretmenin yaklaşımındaki olumsuzluklar nedeniyle akademik eğitimine son vermektedir. Öğrencinin dikkat eksikliği fark edilmişse, ödevleri kısaltılarak verilmeli ve öncelikle bir işi bitirme alışkanlığını elde etmesi sağlanmalıdır. Ödev çok gelen ve uzun sürede yapması gereken öğrenci, bu büyük yükü taşıyamadığı için bir süre sonra her şeyden vazgeçip hiç ödev yapmayacak duruma gelebilmektedir. Sınıf içinde de yapması gereken ödevleri kısaltmak, arkadaşlarıyla aynı zamanda bitirme duygusunu yaşamasını sağlayacaktır. Uygun zamanlarda ve sık mola vererek öğrencideki baskıyı azaltmak gerekir. Zaman zaman ödüller vermek veya ödüllendirici cümleler kullanmak, yaptığı işi teşvik edici olacaktır. Dikkat dağınıklığı olan çocuğun malzemesini veya giyim eşyalarını unutmaması için yardımcı olmak ve sık sık uyarılarda bulunmak onun dikkatini yoğunlaştırmasına katkı sağlayacaktır. Sürekli kalemini kaybeden veya başka yerde unutan çocuk, diğerleri yazarken sınıfı rahatsız etmekten başka bir şey yapmayacaktır. Öğrenci en önde, dikkatinin dağılmayacağı ve çevresiyle fazla temas kuramayacağı bir sıraya oturtulmalıdır. Sınıf kuralları tüm öğrencilerle birlikte belirlenip, bu kurallara uymaktan taviz verilmemeli, dikkat eksikliği olan öğrenciye de sıradan kalkma vb. davranışlarda sık sık kurallar hatırlatılmalı ve öğrencinin gösterdiği olumlu davranışlar desteklenmeli ve davranışının sürekliliğini sağlamak için ödüllendirme yöntemleri kullanılmalıdır. Dikkat eksikliği olan çocuklarla konuşurken, Sınavlarda da dikkati dağılacağı ve yanlış cevaplar vereceği için dikkatini toplaması için molalar vermesi sağlanmalı ve sözlü sınavlara ağırlık verilmelidir. Öğrenci, kendisinde dikkat eksikliğini fark ettiğinde veya uzun süre ders çalışamıyor, öğrendiklerini kısa sürede unutuyor veya bir işle uğraşırken dikkatinin çabuk dağıldığını fark ediyorsa, bazı uygulamalara gidip uğraştığı işe konsantre olma çıtasını yükseltebilir. Öncelikle öğrenci hedef belirlemeli ve bu hedefe ulaşmak için her tökezlediğinde, yeniden hedefe ulaşmak için çalışmayı alışkanlık haline getirmeli, hedefin önündeki engellerden kurtulmak için çaba gösterecek motivasyonu yaratmalıdır. Bu iradenin oluşmasında kararlı davranmak ve herhangi bir dersten düşük aldığında azimle o dersin üzerine gidip daha iyisini yapması gerekir. Bir plan yaparak işe başlanılmalı, bu plan için rehberlik servislerinden yardım alınmalı, çalışma alanına plan asıp sürekli görmek zorunda kalınmalıdır. Asılı duran plan her gördükçe rahatsız etmeli ve yeniden başlamak için teşvik etmelidir. Çalışmalarda çabuk yorgun düşülüyorsa, dinlenme zamanları kontrol edilmeli ve ihtiyaç olan kısa dinlenmelerden sonra çalışmaya başlanmalıdır. Bunların dışında konsantrasyonu sağlayıcı nefes ve vücut egzersizleri öğrenilerek, konudan veya çalışmadan uzaklaşıldığı hissedildiğinde bu teknikler uygulanarak, yeniden yapılan işe dönülmesi sağlanabilir. 11

14 Okul Tanıtımı: İELEV 125. Yıl Özel İlköğretim Okulu İstanbul Erkek Liseliler Eğitim Vakfı, modern ve ileri teknolojilerle donatılmış İlköğretim Okulu nu Alemdağ da hayata geçiriyor İstanbul Erkek Liseliler Eğitim Vakfı Eğitim Kurumları, İstanbul Lisesi nin köklü eğitim ve başarı geleneğini sürdürmek ve ülkelerine duydukları vefa borcunu ödemek amacıyla İstanbul Lisesi mezunları tarafından kurulmuştur. İstanbul Erkek Liseliler Eğitim Vakfı, ulusal ve evrensel değerleri özümseyerek kişiliğinde birleştiren öğrencilerin Atatürk İlkeleri doğrultusunda iyi bir yurttaş olarak yetişmelerini hedeflemektedir. Bunun yanı sıra tüm insanlığa karşı sorumluluklarının bilincinde ve bu bilinci yaşama biçimine dönüştüren kişiler olarak büyümelerini amaçlamış, eğitim öğretim yılında İELEV Özel İlköğretim Okulu nu (Cağaloğlu) açmıştır. İELEV Eğitim Kurumlarında eğitim ve öğretim alan çocuklar, gelecekte dünyanın neresinde olurlarsa olsunlar okul sıralarında aldıkları önder kişilik nosyonuyla ve İstanbul Erkek Lisesi geleneği doğrultusunda Alman dilini ve kültürünü tanıyarak mezun olurlar. Bu bilinçte yetişen öğrencilerin sayısını arttırmak amacıyla Vakıf öğretim yılında Çamlıca da 3, 4 ve 5 yaş yani ana sınıfı grubunun da eğitim aldığı Çamlıca Anaokulu nu eğitim öğretime açmıştır öğretim yılında ise Acıbadem Özel İlköğretim Okulu eğitim öğretime açılmıştır. Çamlıca Anaokulu nun öğrencilerinin alt yapısını oluşturduğu okul gelen talepler doğrultusunda öğrencilerine çok daha iyi imkânlar sağlamak amacıyla büyük bir projeye imza atmıştır. İstanbul Lisesinin 125. kuruluş yıldönümü nedeniyle İELEV 125. Yıl Özel İlköğretim Okulu yeni adıyla ve 850 öğrenci kapasitesi olan okul Öğretim yılında eğitime başlayacaktır. İstanbul Lisesi nin 125 yıllık köklü eğitim programı ile Eğitimde Başarı Geleneği ni sürdürmeyi hedefleyen kurum en yüksek standartlarda ana sınıfından 7. sınıfa kadar eğitim öğretim verecektir. İELEV 125. Yıl Özel İlköğretim Okulunda hem inşaat hem de eğitim malzemesi anlamında teknolojinin son olanakları kullanılacak, akıllı tahta ve projeksiyonla donatılmış sınıfların yanı sıra Sosyal Bilgiler, Matematik, Fen Bilgisi dersleri ise alan laboratuarlarında gerçekleştirilecektir. Öğrencilerin kültürel ve sosyal gelişimlerini desteklemek amacıyla sinevizyon odası, oditoryum ve amfi tiyatro bulunacak, sanat atölyeleri, spor alanları ve öğrenci etkinlikleri gibi tüm faaliyetler metrekare kapalı alanda özgün bir mimari içinde yer alacaktır. Kampus arazisinde yer alan koru ve geniş bahçe, temiz havası ve açık alanları ile açık hava aktivitelerini de imkânlı kılacaktır. 12 İstanbul Erkek Liseliler Eğitim Vakfının diğer eğitim kurumlarında olduğu gibi İELEV 125. Yıl Özel İlköğretim Okulunda da Türkçe temel eğitiminin yanı sıra birinci yabancı dil olarak Almanca, ikinci yabancı dil olarak da İngilizce dil öğretimi gerçekleştirilecek ve okulda çok sayıda yabancı öğretmen görev alacaktır.

15

16 Azmin Zaferi Öğrenme Zorluğu Çeken Çocuklarla İlgili Bir Hikaye : 14 Okuma ve öğrenme zorluğu çeken çocuklara özel eğitim veren bir okul için bağış toplama yemeğinde, çocuklardan birisinin babası katılımcılar tarafından asla unutulmayacak bir konuşma yaptı. Okula kendini adamış öğretmenleri kutladıktan sonra şöyle bir soru sordu: 'Dışarıdaki etkenler tarafından etkilenmedikçe doğa her şeyi mükemmel bir şekil ve sırada yapıyor. Ama yine de oğlum Shay, diğer çocukların öğrendikleri gibi öğrenemiyor. Diğer çocukların anlayabildikleri gibi anlayamıyor. Oğlumda doğal olması gereken şeyler nerede?' Bu soru karşısında dinleyiciler sessiz kaldılar. Baba devam etti. 'Ben inanıyorum ki, dünyaya fiziksel ve zekâ engelli Shay gibi bir çocuk geldiğinde, gerçek insan doğası kendini gösterme fırsatını buluyor ve bu da insanların o çocuğa davranış şekillerinde kendini gösteriyor.' Ve sonra aşağıdaki hikâyeyi anlatmaya başladı: Shay ve babası bir gün parkta Shay in tanıdığı birkaç çocuğun baseball oynadıklarını gördüler. Shay sordu, 'Acaba oynamama izin verirler mi?' Shay'in babası çoğu çocuğun Shay gibi bir çocuğun takımlarında oynamasını istemeyeceklerini ama aynı zamanda eğer oğluna izin verirlerse oğlunun o çok ihtiyacını duyduğu, engellerine rağmen başkaları tarafından kabul edilmenin özgüveni ve sahiplenme duygusunu vereceğini de biliyordu. Shay'in babası çocuklardan birinin yanına yaklaştı ve (fazla bir şey beklemeyerek) Shay in oynayıp oynayamayacağını sordu. Çocuk şöyle danışabileceği birilerine baktı ve sonra 'Şu anda 6 sayı gerideyiz ve oyun sekizinci turunda. Herhalde takıma girebilir ben de onu dokuzuncu turda vurucu olarak sokmaya çalışırım' dedi. Shay büyük bir gayretle takımın yanına gitti ve yüzünde kocaman bir gülümseme ile takım t-shirtini giydi. Babası gözünde yaş, kalbi sıcak duygularla dolu onu izledi. Çocuklar oğlunun kabul edilmesinden dolayı babanın mutluluğunu gördüler. Sekizinci turun sonunda Shay'in takımı birkaç puan kazandı ama hala 3 sayı gerideydi. Dokuzuncu turun başında Shay eldiveni eline geçirdi ve sağ açık sahaya çıktı. Ona doğru hiç top isabet etmemesine rağmen oyunda olmaktan

17 son derece mutluydu ve babasının ona tribünlerden el salladığını gördüğünde yüzünde kocaman bir gülümseme vardı. Dokuzuncu turun sonunda Shay'in takımı yine puan kazandı. Şimdi bütün kaleler doluydu, oyunu kazanma şansı ortaya çıkmıştı ve topa vurma sırası Shay'e gelmişti. Bu noktada Shay'in vurucu olmasına izin vererek oyunu kaybetme riskini mi almalıydılar? Şaşırtıcı bir hamleyle Shay'e sopayı verdiler. Herkes topa isabet ettirme şansının sıfır olduğunu biliyorlardı çünkü bırakın topa vurmayı Shay sopayı bile elinde tutmasını bilmiyordu. Ama Shay sahaya çıktığında top atıcı, diğer takımın kazanma şanslarını bir kenara bırakarak Shay'e bu fırsatı tanıdıklarını görünce birkaç adım öne giderek yumuşak bir şekilde topu Shay'e doğru fırlattı. İlk topa Shay zorlukla sopayı savurdu ama ıskaladı. Atıcı tekrar birkaç adım öne doğru geldi ve topu yine yumuşak bir şekilde Shay'e doğru attı. Shay sopayı savurdu ve hafifçe topa dokunarak yere atıcıya doğru vurdu. Oyun şimdi bitecekti. Atıcı topu yerden aldı ve ilk kaledeki adamına kolaylıkla atabilecek ve Shay'i sobeleyerek oyunu bitirebilecekti. Ama atıcı topu aldı ve ilk kaledeki adamının başının üzerinden diğer takım arkadaşlarının erişemeyeceği yere fırlattı. Tribünlerdeki herkes ve iki takımda bağırmaya başladılar, 'Shay, ilk kaleye koş, ilk kaleye koş!' Shay hayatında hiç bu kadar uzağa koşmamıştı ama ilk kaleye gidebildi. Şaşkınlıktan büyümüş gözleriyle yere çöktü. Herkes bağırmaya devam etti, 'İkinci kaleye koş, ikinci kaleye koş' Nefes nefese Shay zorlukla ikinci kaleye koşabildi. Shay ikinci kaleye geldiği sırada açık sahada diğer takımdan biri topu almıştı... Takımın en küçüğü olan bu çocuk kahraman olma şansını elinde tutuyordu. Topu ikinci kaledeki adamına atabilirdi ama top atıcısının niyetini anladığından o da kasıtlı olarak topu üçüncü kaledeki arkadaşının başının üzerinden attı. Herkes bağırıyordu, 'Shay, Shay, Shay, bütün yolu koş Shay!' Karşı takımdan birinin yardım ederek onu üçüncü kaleye doğru döndürmesiyle Shay üçüncü kaleye koşabildi, 'Üçüncüye koş! Shay, üçüncüye koş!' Shay üçüncüye gelirken diğer takımdaki çocuklar ve seyirciler ayağa kalkmışlardı ve bağırıyorlardı, 'Shay, hepsini koş! Hepsini koş!' Shay hepsini koştu ve oyunu takımı için kazanan bir kahraman olarak herkes tarafından alkışlandı. 'O gün', dedi babası, gözlerinden yaşlar aşağıya doğru süzülerek, 'iki takımdaki çocuklar da dünyaya bir parça sevgi ve insanlık getirmeyi başardılar'. Shay bir sonraki yaza yetişemedi. O kış öldü. Bir kahraman olduğunu ve babasını mutlu ettiğini ve eve geldiğinde annesinin de gözyaşları içinde onu kucakladığını asla unutmadı. Her toplum, kendilerinden daha az şanslı olanlara nasıl davrandığıyla değerlendirilir. 15

18 Prof. Dr. Nevzat TARHAN NPI Nöropsikiyatri Hastanesi 16 Çocuklarda ve Gençlerde Stres Çocuğun her doğru veya her yanlış davranışı bir işarettir. Ergenlik dönemi öncesi çocuklar ve gençler sorunlarını söz diliyle ifade edemezler. Ç ocuklarda ilk stres doğumla birlikte yaşanır. Bebeğin ağlaması onun anne rahminin sıcaklığı ve rahatlığından dış dünyanın soğukluğu ve inciticiliğine bir tepkisidir. Bebeğin yeme ve barınma ihtiyaçlarının giderilmesine rağmen stres yaşaması mümkündür. Bebeklik Depresyonu Bebeği depresyona itecek en önemli neden anne yoksunluğudur. İlk altı ayda anne birden ayrılırsa üç dönem belirti gösterir. Protesto Dönemi: Sürekli ağlar, dindirilemeyen ve yatıştırılamayan ağlamalar vardır. Yanına biri yaklaştığında susar ama annesi olmadığını anladığı zaman tekrar ağlamaya başlar. Kısa süreli sustuğunda biri yanına yaklaşırsa yine ağlamaya başlar. Sustuğu anda yüzünde yorgun üzgün ifade vardır. Depresyon Dönemi: İştah ve yeme azalmıştır, kilo kaybetmeye başlar. Fizik gelişme durur, kusma ve ishal olabilir. Muhtemelen beyin büyüme hormonunu yeterli miktar salgılamamaktadır. Bunun sonucu mutlu olmayan çocuğun beden gelişimi de yavaşlayacaktır. Çocuk gözlemlendiğinde küskün ve üzüntülü görünüm sergiler. İçe Kapanım Dönemi: 2. aydan sonra anne yoksunluğu devam ediyorsa bebek içine kapanmaya, duygusal tepkiler küntleşmeye başlar. Çevrede olanlara ve yanına yaklaşanlara ilgisiz kalır. Dünyadan soyutlanıyor gibidir. Bu durum büyüklerin şizofrenik bozukluğuna benzer bir tablodur. Görüldüğü gibi anne ile bebek arasında olağanüstü bir ruhsal bağ vardır. Bu ruhsal bağ çocuğun beyin ve beden gelişimi için temel gıdadır. Sevgisini ilgisini veren anneler çocuklarının beyinlerinde sevgi kanallarının açılmasını, çocuklarının beyinlerinin mutluluk hormonları salgılamasını sağlamış olmaktadırlar. Yuva hastalığı: Anne veya anne yerine geçen kişiden uzun süre uzak kalındığında oluşur. Burada teke tek ilişki önemlidir. Anne uzun süre hastanede yatabilir veya ayrılmak zorunda kalabilir. Böyle durumlarda çocukla teke tek sevgi bağı olan bir ilişki annenin yerini tutacaktır. Yuva ortamında sürekli bakıcı değiştiği için bu sağlanamaz ve bazı belirtiler başlar. Yuva hastalığı (Hospitalizm) içindeki çocukların çevreye ilgileri azalmıştır, geç ve güç uyarılırlar, oturdukları yerde sallanırlar, geviş getirme gibi hareketler yaparlar, kafa sallarlar, vurmaları vardır. Bu vurmalar kendi kendilerini uyarma çabalarıdır. Parmak emmek, sallanmak gibi bedensel zevk kaynaklarına yönelirler. Zeki oldukları halde yalancı bir zeka görünümü verirler. Boy ve kiloları

19 yaşıtlarına göre geridir beslenme ve bakım iyi olsa da ani ölümler çok olur. Anneyi Kaybetme Korkusu Çocuk kendisine bakım veren kişiye derin bir bağlanma gösterir. Bu yetersizliğin ve çaresizliğin kaçınılmaz sonucudur. Çocuğa bakım veren kişinin kısa veya uzun süre ayrılması hayatın kaçınılmaz bir parçasıdır. Bu bağlanma-ayrılma ilişkisi insanın ileri yaşlardaki hayatına yön veren temel bir ilişkidir. Evlendiğinde veya askere gittiğinde uyum sağlayamayan, okul korkusu çeken çocuklar ve gençlerde bağlanma-ayrılma ilişkisini tam olgunlaştıramamak gerçek nedendir. Böyle insanlarda bağlandığı ve sevdiği kişiyi kaybetme korkusu vardır. Hayatın normal sürecinde bu korku çocuğu geliştirecektir. Bireyselleşmeye itecektir. öncesi çocuklar ve gençler sorunlarını söz diliyle ifade edemezler. Kullandıkları dil Davranış Dili dir. Yatağı ıslatma, yemeği reddetme, yalan söyleme, hırsızlık, öfke nöbetleri, kekemelik, aşırı hareketlilik, içe dönüklük, uykusuzluk, kıskançlık, tembellik, sinirlilik, suç işlemeler, bağımlılık, hastalık hastalığı, kadınsı veya erkeksi cinsel sapmalar, intihar tedbirleri. Bu saydıklarım çocuklarda sık görülen davranım bozukluklarıdır. Davranım bozuklukları büyüklere, anne-babaya ve topluma verilmek istenen bir mesajın varlığını gösterir. Mesajın arkasında bir duyum saklıdır. Duyuru genelde şudur. Dikkat! Lütfen bana zaman ayırın Yeterli Annelik Nedir? Anne temasından yoksun çocuklar ilgisiz, soğuk, isteksiz, geç uyarılan soluk renkli, mide bağırsak, solunumu bozuk çocuklar olur. Erken yaşlardaki anne yoksunluğu ileri yaşlarda uyum bozukluğuna neden olur. Ülkemizde genelde bu durumun tersi olur. Çocuk anneye bağlandığı gibi anne de çocuğa bağlanır. Karşılıklı doyum sağlayan bir ilişki vardır. Anne o derece koruyucudur ki elinde tabak arkasında dolaşır, her şeyini kontrol eder, çocuğa inisiyatif vermez. Böyle çocuk anne olamadan tuvalete gidemez, okula başlarken ayrılmak istemez. En ufak ayrılığı annesini kaybedeceği korkusu olarak algılar. Anne tavuk civcivleri büyüdüğünde kanadıyla iter; onların bireyselleşmesine fırsat verir. İnsan annesi de bunu yapmalıdır. Aksi taktirde çocuk sosyal ilişki kurmada beceriksiz, içine kapanık, cinsel davranışlarında donukluk yaşayan bir genç olur. İnsanın sağlam benliğinin gelişmesinde nitelikli, teke tek ve sürekli anne-çocuk ilişkisi kaçınılmaz kuraldır. Çocuklarda Stresin İfadesi Çocuğun her doğru veya her yanlış davranışı bir işarettir. Ergenlik dönemi 17

20 Her Oyuncak Oyuncak Değildir Çocukların sahip oldukları oyuncak sayısı artmasına karşın, yeni oyuncak arayışı hiç azalmıyor. Doç Dr. Serdar M. DEĞİRMENCİOĞLU Psikolog 18 ünyanın değişik kentlerinde satılan oyuncaklara bir göz atma şansı bulanlar, gerçekten d e şaşırmaktan ve ürkmekten kendilerini alamıyorlar. Bu şaşırtan veya ürküten oyuncakları mağazalarda görmek ve incelemek kolay kolay silinmez bir etki yapıyor. Ama bu oyuncakların neye benzediğini anlamak için ille de ülke ülke gezmek gerekmiyor. Günümüzde oyuncaklara ne oluyor bitiyor anlamak ve oyuncakların geçirdiği değişimi izlemek internet aracılığı ile oldukça kolay. Örneğin Avustralya da ucuz ürünler vpazarlayan bir mağaza olan Big W geçen sene nisan ayında şöyle oyuncaklar satmaktaydı: VV 3-pack, Micro Aggression Playset with 4 mini figures, Build and Brawl Figures. Bu adları tek tek Türkçeye çevirmeye gerek yok. Her birinin adında ya doğrudan doğruya saldırganlık kullanılmış, ya da saldırganlık çağrıştıran bir kavram. Aynı mağazada daha az saldırganlık içeren bir oyuncak arayanlar için daha uygun olabilecek seçeneklerden biri sevilen bir film karakterine bürünmeye yarayan giysilerdi. Ama bu film karakterlerinin hemen hepsi saldırganlık dolu filmlerden çıkmaydı. Giderek daha sık rastlanan bu oyuncakların ortak özelliği, hayal gücüne pek yer bırakmamaları. Bu cins oyuncaklar çocukların ya tam olarak nasıl bir oyun oynayacağını, ya da oyunun niteliğini baştan belirliyor. Oyunu tümüyle belirleyen oyuncaklar aynı zamanda tüketimi de arttırıyor. Çünkü oynanacak farklı bir senaryo ve farklı bir oyun için uygun değiller. Sonuçta, her farklı oyun için farklı bir oyuncak satın alınması gerekiyor. Çocukların sahip oldukları oyuncak sayısı artmasına karşın, yeni oyuncak arayışı hiç azalmıyor. Hayal gücüne pek yer bırakmayan oyuncakların artmasının yanında, saldırmak ve yok etmek ötesinde hiçbir işlevi olmayan silahlara benzeyen oyuncakların yaygınlaşması söz konusu. Ölüm makinesi olarak anılan otomatik tüfeklerin, yarı otomatik saldırı silahlarının veya