SORULARLA. Türk ye Cumhur yet Cumhurbaşkanlığı S stem

Transkript

1 SORULARLA Türk ye Cumhur yet Cumhurbaşkanlığı S stem

2 Türkiye nin çevresinde bir ateş çemberi var. Hainlerin ve düşmanların saldırıları bitmiyor. Dünya yeniden kurulurken, Türkiye iç meselelerle meşgul ediliyor. Kuşatmayı aşmak, hainlere ve düşmanlara gerekli cevabı vermek, dünyada hakettiğimiz yere gelebilmek için; güçlü bir hükümete, güçlü bir Meclise, güçlü ve tarafsız bir yargıya ihtiyacımız var. TÜRKiYE için iyi BiR GELECEK, gücünü milletten alan, Türkiye nin ihtiyaçlarına cevap verecek hükümet modelidir. Hedef; ekonomimizi güçlendirmek, milletimizin refahını artırmak, Türkiye nin kaderini Türkiye de belirlemek, milletçe yükselmek, istikrarla kalkınmak, demokratik uzlaşma kültürünü geliştirmek, Türkiye için iyi bir gelecek kurmaktır.

3 1 DEĞİŞİKLİĞİN AMACI NEDİR? Değişikliğin amacı; yönetimdeki çift başlılığı kaldırmak, gerçek bir güçler ayrılığı sistemi kurmak, istikrarı sürekli hale getirmek, büyüme, gelişme ve refah önündeki bürokratik ve vesayetçi engelleri kaldırmaktır. 4 ANAYASANIN İLK DÖRT MADDESİ KALDIRILIYOR MU? Anayasanın ilk dört maddesi ile ilgili herhangi bir değişiklik teklifi yoktur. İlk dört madde olduğu gibi varolmaya devam edecektir. 2 TÜRKİYE NİN REJİMİ Mİ DEĞİŞİYOR? 5 EYALET SİSTEMİNE Mİ GEÇİLECEK, TÜRKİYE BÖLÜNECEK Mİ? 3 Ülkemizin rejimi Cumhuriyettir. Rejim hakkında herhangi bir tartışma ya da teklif söz konusu değildir. Cumhuriyetin demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk devleti olduğu hükmü korunmaktadır. EGEMENLİK CUMHURBAŞKANI NIN MI OLACAK? Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir. Millet adına bu yetki, Türkiye Büyük Millet Meclisi nde olmaya devam edecek. Hükümet; Meclis içinde olmadığından, Meclis daha da güçlenecek. 6 Eyalet sistemine yol açacak, ya da eyalet sistemi öneren herhangi bir teklif yoktur. Türkiye nin üniter yapısı korunmakta, hatta güçlenerek devam etmektedir. Tek Meclisli bir sistem öngörülmekte olup; tek millet, tek devlet, tek vatan, tek bayrak prensibi olduğu gibi muhafaza edilmektedir. CUMHURBAŞKANLIĞI MODELİNDE DENETİMİ KİM YAPACAK? Türkiye Büyük Millet Meclisi; Meclis Araştırması, Genel Görüşme, Meclis Soruşturması ve Yazılı Soru Önergeleri yle denetleme görevine devam edecek. Yasama, yürütme, yargı arasındaki denetleme mekanizmaları çalışacak. Asıl denetimi ise 5 yılda bir doğrudan millet yapacak.

4 7 8 CUMHURBAŞKANI YARGILANABİLECEK Mİ? Halihazırdaki sistemde Cumhurbaşkanı vatana ihanet dışında bir suçla yargılanamaz. Yeni sistemde ise, Cumhurbaşkanına isnad edilen suçlarla ilgili Türkiye Büyük Millet Meclisi soruşturma açabilecek, yargılama kararı alabilecek, Yüce Divan yargılama yapabilecek. Cumhurbaşkanının icraatları yargıya açılacak. BU SİSTEMLE MUHALEFET PARTİLERİNİN SEÇİM KAZANMA İHTİMALİ ORTADAN KALKIYOR MU? 9 DURDUK YERDE HÜKÜMET SİSTEMİNİ DEĞİŞTİRMEK NEREDEN ÇIKTI? Hükümet modelinin güçlendirilmesi, çok partili hayata geçtikten sonra bütün dönemlerin en önemli gündemiydi. Necmettin Erbakan, Alparslan Türkeş, Turgut Özal, Süleyman Demirel gibi liderler de güçlü hükümetler kurulmasını sağlayacak sistem değişikliği istiyorlardı. Recep Tayyip Erdoğan, siyaset sahnesine çıktığı günden itibaren, güçlü hükümet sistemini savunuyordu. Hükümet modeli değişikliği, 50 yıllık bir arayışın sonucudur. 5 yılda bir yapılan seçimlerde, milletin onayını alan parti ve aday güçlü iktidarı kuracak. Sistem, seçim kazanamayanlara kendini ve adayını yenileme imkanı sunduğundan, her yeni seçim döneminde yeni bir parti ve adayın seçimi kazanması mümkün olacak.

5 10 11 CUMHURBAŞKANLIĞI ADAYLIK KRİTERLERİ NELER, GÖREV SÜRESİ NE KADAR OLACAK? 40 yaşını doldurmuş, yüksek öğrenim yapmış, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan herkes Cumhurbaşkanlığına aday olabilecek. %5 oy almış siyasi partiler doğrudan ya da birlikte Cumhurbaşkanı adayı gösterebilecekler kişi bir araya gelerek, adaylık kriterlerine uygun diledikleri kişiyi aday yapabilecekler. Cumhurbaşkanı 5 er yıldan en fazla iki dönem görev yapabilecek. CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİNİN YÖNTEMİ NASIL OLACAK? Cumhurbaşkanının seçim yönteminde herhangi bir değişiklik olmayacak. İlk turda %50 yi aşan aday olmazsa, ikinci tur oylama yapılacak. İkinci tura, ilk turda en fazla oyu alan iki aday katılabilecek. Bu seçimde %50 den daha çok oyu alan aday Cumhurbaşkanı olacak CUMHURBAŞKANI TEK BAŞINA HER KONUDA KARARNAME ÇIKARABİLECEK Mİ? Cumhurbaşkanı, kanunla düzenlenmeyen, hükümet etme yetkisi ile ilgili konularda kararname çıkarabilecek. Temel haklar, kişi hak ve ödevleri, siyasî hak ve ödevler gibi konularda kararname düzenleyemeyecek. Anayasanın kanunla düzenleneceğini söylediği konularda kararname yetkisi olmayacak. CUMHURBAŞKANININ, TBMM DEN ÇIKAN KANUN DEĞİŞİKLİKLERİNİ VETO YETKİSİ OLACAK MI? Cumhurbaşkanı bugün olduğu gibi kanun değişikliklerini veto edebilecek. Yeniden görüşülmek üzere meclise geri gönderebilecek. Aynı kanunun tekrar onayına sunulması durumunda ya onaylayacak ya da kanunu referanduma sunacak.

6 14 15 CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ İLE KANUN ARASINDA FARKLILIK OLURSA NE OLACAK? Cumhurbaşkanının çıkartmış olduğu kararnameler ile kanunlar arasında herhangi bir ihtilaf olursa kanunlar geçerli olacak. Meclisin aynı konu hakkında kanun çıkartması durumunda cumhurbaşkanlığı kararnamesi hükmünü kaybedecek. MİLLETVEKİLLERİ, BAKAN YA DA CUMHURBAŞKANI YARDIMCISI OLABİLECEKLER Mİ? CUMHURBAŞKANLIĞININ BOŞALMASI DURUMUNDA NE OLACAK? 45 gün içinde seçim yapılacak. Genel seçimlere bir yıldan daha az bir süre kalmışsa, Cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimleri birlikte yapılacak. CUMHURBAŞKANI YARDIMCILARI VE BAKANLAR HAKKINDA SORUŞTURMA AÇILABİLECEK Mİ? Cumhurbaşkanı, Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar hakkında Meclis soruşturması açılabilecek. Olabilecekler. Ancak bu durumda milletvekillikleri düşecek. Ve bakanlıktan ayrılsalar bile milletvekili olarak Meclise dönemeyecekler. 18 CUMHURBAŞKANININ FESİH YETKİSİ VAR MI? Mevcut sistemde Cumhurbaşkanının Meclisi fesih yetkisi var. Yeni sistemde bu yetki olmayacak. Cumhurbaşkanı ve Meclisin karşılıklı seçim yenileme yetkisi olacak. Cumhurbaşkanı Meclisi yenileme kararı aldığı takdirde, kendinin de Cumhurbaşkanlığı düşecek.

7 19 MECLİS CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİNİ YENİLEYEBİLECEK Mİ? 22 BAŞBAKANLIK MAKAMI NE OLACAK? Türkiye Büyük Millet Meclisi, Cumhurbaşkanlığı seçimini yenileyebilecek. Bu durumda milletvekilliği seçimleri de yenilenecek. Başbakanlık makamı kaldırılacak. Görev ve yetkileri cumhurbaşkanına devredilecek, yürütmedeki çift başlılığa son verilecek CUMHURBAŞKANI İKİNCİ DÖNEMİNDE SEÇİMİ YENİLERSE ADAY OLABİLECEK Mİ? Cumhurbaşkanı ikinci döneminde Cumhurbaşkanlığı seçimini yenileyebilecek. Böyle bir karar alması durumunda tekrar aday olamayacak. SIKIYÖNETİM VE OHAL GEREKİRSE NE YAPILACAK? Sıkıyönetim bütünüyle kaldırıldığından hiçbir şartta ilan edilemeyecek. Olağanüstü durumlarda cumhurbaşkanı OHAL ilan edebilecek. OHAL kararı, meclisin onayından geçtikten sonra uygulanabilecek KANUNLARI KİM ÇIKARACAK? Kanun teklif etme ve yapma yetkisi Türkiye Büyük Millet Meclisi nde olacak. Cumhurbaşkanının kanun yapma veya kanun teklif etme yetkisi olmayacak. MECLİS BAŞKANI CUMHURBAŞKANINA VEKALET EDECEK Mİ? Cumhurbaşkanına; görevinin başında olmadığı zamanlarda belirleyeceği, cumhurbaşkanı yardımcısı vekalet edecek.

8 25 26 DEĞİŞİKLİKLER NE ZAMAN UYGULANACAK, İLK SEÇİM NE ZAMAN? Cumhurbaşkanının parti üyeliği, hükümet etme yetkisi, Askeri Yargı ve HSK düzenlemeleri hemen uygulanacak. Bunların dışındaki maddeler, 3 Kasım 2019 tarihinde yapılacak seçimlerle birlikte yürürlüğe girecek. PARTİLİ CUMHURBAŞKANI TARAFSIZ OLABİLİR Mİ? BÜTÇE NASIL YAPILACAK? Bütçe teklifi, cumhurbaşkanı tarafından hazırlanarak meclise sunulacak. Teklif, Türkiye Büyük Millet Meclisi nde karara bağlanacak. MİLLİ GÜVENLİK KURULU NDA NASIL BİR DEĞİŞİKLİK OLACAK? MGK nın ana yapısında herhangi bir değişiklik olmayacak. Cumhurbaşkanın başkanlığında toplanmaya devam edecek. İçişleri Bakanlığı na bağlanan Jandarma Genel Komutanlığı ise MGK da yer almayacak. Cumhurbaşkanı devlet ve hükümet başkanı olarak tarafsız olmakla yükümlüdür. Demokrasi tecrübemiz; siyaset geçmişi olan hiçbir cumhurbaşkanının, partisi ile irtibatının kesilmediğini gösteren örneklerle doludur. Herhangi bir siyasi partiyle organik ilişkisi olmayan cumhurbaşkanlarının da mutlak bir siyaset felsefesine taraf oldukları inkar edilemez bir gerçektir. Böyle olduğu halde, böyle değilmiş gibi gösterilmesine son verilmiş olacak. 29 SEÇİLME YAŞI NEDEN 18 E DÜŞÜYOR? Seçebilenin seçilebilmesi esastır. Bu yüzden seçebilme yaşı olan 18, aynı zamanda seçilme yaşı olacak.

9 30 SÜRESİ DOLAN MİLLETVEKİLLERİ YENİDEN SEÇİLEBİLECEK Mİ? 32 GÜÇLER AYRILIĞI İLKESİ ORTADAN KALDIRILIYOR MU? 31 Bu tasarı milletvekillerine dair herhangi bir dönem sınırlaması içermemektedir. Milletvekili olan her kişi, seçildiği takdirde tekrar milletvekilliği yapabilecek. YARGI CUMHURBAŞKANINA MI BAĞLANIYOR? Yapılan değişiklikle sadece yürütme organı çift başlılıktan kurtarılarak tek elde toplanıyor. Yargının tarafsız ve bağımsız olduğu vurgulanıp daha da güçlendirilirken, Meclis; yasa yapma ve yürütmeyi denetleme işlevine yoğunlaşarak asıl işini daha etkin bir şekilde yerine getirecek. Cumhurbaşkanı kanun yapamayacak, kanun teklifi sunamayacak. Cumhurbaşkanının hakim, savcı atama gibi bir yetkisi olmayacak. Anayasa Mahkemesi ve HSK ya üye atama yetkisi ise devam edecek. Cumhurbaşkanı mevcut sistemde 14 Anayasa Mahkemesi üyesini atarken, yeni sistemde bu sayı 12 ye düşüyor. Hakimler ve Savcılar Kurulu na mevcut sistemde 4 üye atayabiliyor, yeni sistemde de 4 üye atayacak. 33 TBMM İŞLEVSİZ Mİ KALACAK? Yeni sistemde de kanun koymak, değiştirmek ve kaldırmak, bütçe ve kesin hesap kanun tekliflerini görüşmek ve kabul etmek; milletlerarası anlaşmaların onaylanmasını uygun bulmak gibi yetkiler Mecliste olacaktır. Cumhurbaşkanı liderliğindeki yürütme organı, yasamanın yapacağı kanunlar çerçevesinde hareket etmek zorunda olduğu için, yürütme yasama ile daha uyumlu çalışacak.

10 34 35 ERDOĞAN İYİ DE SONRASINDA FARKLI BİRİ GELİRSE NE OLACAK? Milletimizin demokrasi bilinci yüksek. Cumhurbaşkanlığı için şart koşulan oran, milletin adaya ikna olması ve aday üzerinde mutabık kalması ile mümkün. Düzenlemeyle sistem kişiye bağlı olmaktan çıkacak. Cumhurbaşkanının kimliğine bağlı olmadan güçlü olacak. YENİ SİSTEM TOPLUMU DAHA ÇOK KUTUPLAŞTIRMAYACAK MI? Sistem; kutuplaşmayı değil, uzlaşmayı esas alıyor. Sistem seçim öncesi uzlaşma, seçim sonrası güçlü iktidar anlayışı üzerine işleyecek. Cumhurbaşkanı seçilmek için gereken oy oranı %50+1. Bu oy oranı şartı 1 Kasım seçimlerinde geçerli olsaydı, AK Parti seçilemeyecekti. Oranı yakalamak için, seçim öncesinde mutlaka uzlaşma yapması gerekecekti. Uzlaşma arayışı, bundan sonraki bütün seçimler için en önemli konu olacak.

11