TÜRKİYE VI.ULUSAL BAHÇE BİTKİLERİ KONGRESİ

Transkript

1 TÜRKİYE VI.ULUSAL BAHÇE BİTKİLERİ KONGRESİ 4-8 Ekim 2011, Şanlıurfa Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü

2 Red Chief Elma Çeşidinde, AVG nin Hasat Önü Döküm ve Meyve Kalitesi Üzerine Etkisi Burhan Öztürk 1, Kenan Yıldız 1, Yakup Özkan 1, Çetin Çekiç 1, Kemal Kılıç 1 1 Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bahçe Bitkileri Bölümü Özet Bu çalışmada, Red Chief elma çeşidinde (Malus domestica Borkh.) AVG nin hasat önü döküm ve bazı meyve özellikleri üzerine etkisini belirlemek amaçlanmıştır. AVG uygulamaları, kontrol uygulaması ile karşılaştırıldığında toplam döküm oranını azaltmıştır. Hasat tarihinde kontrol uygulamasında % 63 olan toplam döküm oranı, 300 mg L -1 uygulaması ile % 40 a düşmüştür. Ancak aradaki fark istatistiksel olarak önemli bulunmamıştır. 300 ve 600 mg L -1 AVG uygulamaları ortalama meyve ağırlığını, kontrole göre bir miktar artırmış ancak aradaki fark önemli bulunmamıştır. Hem AVG uygulamaları hem de NAA uygulaması meyve boyunda önemli bir değişime neden olmamıştır. Meyve eninde ise 150 mg L -1 AVG uygulaması kontrole göre önemli bir azalmaya, NAA, 300 ve 600 mg L -1 AVG uygulamaları ise önemli artışa neden olmuştur. Renk özelliklerinden L*, kroma ve hue açısı değeri sırasıyla, , ve aralığında değişmiştir. AVG 600 uygulaması meyvenin L* ve hue açısı değerini arttırırken, kroma değerini düşürmüştür. Anahtar Kelimeler: Elma, Hasat Önü Döküm, AVG (Aminoethoksivinilglisin hidroklorid), NAA (Naftalin asetik asit). Effect on Fruit Quality and Preharvest Drop of AVG in Red Chief Apple cultivar Abstract The aim of this study was to determine effect of AVG on preharvest drop and some fruit characteristics in Red Chief apple cultivar (Malus domestica Borkh.). AVG treatments decreased to preharvest drop when compared with control treatment. While the ratio of cumulative preharvest drop at harvest time was 60% in control trees, this ratio was reduced 40% by 300 mg L -1 AVG treatment. But, this difference was not found significant statistically. AVG treatments slightly increased average fruit weight, compared to control treatment. But these increasing were not found significant. Both AVG treatments and NAA treatment not caused any significant difference in average fruit length. While 150 mg L -1 AVG decreased fruit width, NAA, 300 and 600 mg L -1 AVG increased significantly fruit width. L*, chroma and hue angle as colour characteristics ranged from to 49.31, to 34.41, and to respectively. L* and hue angle were increased by AVG 600 treatment, wherase chroma was decreased by AVG 600 treatment. Key Words: Apple, Preharvest Drop, AVG (Aminoethoxyvinylglycine hidroklorid), NAA (Napthalene acetic acid) Giriş Ülkemizde bodur elma yetiştiriciliğinin benimsenmesi ile birlikte, yeni tesis edilen bahçelerde yeni çeşitler ile üretim yapılmaktadır. Yeni çeşitlerin kullanılması ile birlikte üretimde artışlar meydana gelmektedir. Ancak, yeni çeşitlerin yetiştiricilikte kullanılması ile birlikte üreticiler üretim aşamasında birçok olumsuzluk ile karşı karşıya kalmaktadır. Özellikle üretimde verim kaybına neden olan hasat önü döküm ekonomik açıdan üreticiyi zarara uğrattığı için ön plana çıkmaktadır. Hasattan önce dökülen meyveler yeterli renklenmeye, büyüklüğe, 289 olgunluğa ve kimyasal içeriğe ulaşamadığı için üreticiye hiç bir ekonomik kazanç sağlamamaktadır (Yuan ve Carbaugh, 2007). Günümüzde, büyümeyi düzenleyici maddeler meyve ağaçlarında meydana gelen pek çok fizyolojik ve biyokimyasal olayın düzenlenmesinde yoğun olarak kullanılmaktadır. Özellikle, meyvecilikte hasat önü dökümü engellemek için AVG (Aminoethoksivinilglisin hidroklorid) ve NAA (Naftalin asetik asit) yetiştiriciler tarafından yoğun olarak kullanılmaktadır (Drake ve ark., 2005). AVG, bir etilen inhibitörüdür (Greene, 2002).

3 AVG nin kullanımı ile bitkide pek çok fizyolojik ve biyokimyasal faaliyet düzenlenmektedir. AVG, vejetatif gelişimin ve çiçeklenmenin düzenlenmesi (Elfving ve Cline, 1990), olgunlaşmanın geciktirilmesi (Stover ve ark., 2003), renklenmenin, meyve eti sertliğinin, meyve şekil ve büyüklüğünün, hasat sonrası kalitenin arttırılması (Wang ve Dilley, 2001) ve hasat önü dökümün engellenmesi (Greene ve Schupp, 2004) amacı ile kullanılmaktadır. Bir sentetik oksin olan NAA birçok çalışmada dökümü önlemede başarılı sonuçlar verdiği bildirilmektedir (Marini ve ark., 1993; Curry, 2006). Bu araştırma ile hasattan 4 hafta önce uygulanan farklı AVG dozlarının, Red Chief elma çeşidinde hasat önü döküm, renk özellikleri, ortalama meyve eni, boyu ve ağırlığı üzerine olan etkilerini ortaya koymak amaçlanmıştır. Materyal ve Yöntem Materyal Bu çalışma, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümüne ait Araştırma ve Uygulama Bahçesi içerisindeki bodur elma bahçesinde 2010 yılı büyüme döneminde yürütülmüştür. Çalışmada kullanılan Red Chief/M26 (Malus domestica Borkh.) çeşit anaç kombinasyonu Kasım 2006 da sıra arası 3.5 m, sıra üzeri 1.5 m olacak şekilde araziye dikilmiştir. Bahçe telli terbiye sistemi ile teçhiz edilmiş ve ağaçlar, vertical axis sistemine göre terbiye edilmiştir. Yöntem Çalışmada Red Chief çeşidinde, hasat önü dökümü kontrol altına almak amacıyla bir içsel etilen engelleyicisi olan ReTain kullanılmıştır. Bu amaçla, ReTain (% 15 AVG içerir), tahmini hasat tarihinden 4 hafta önce (24 Ağustos 2010) ve 3 farklı dozda [150 (AVG 150), 300 (AVG 300) ve 600 (AVG 600) mg L -1 ] uygulanmıştır. ReTain çözeltisi hazırlanırken yüzey gerilimini azaltmak ve bitkiye uygulanan materyalin etkinliğini arttırmak amacıyla Regulaid yayıcı yapıştırıcı kullanılmıştır. Kontrol amacıyla kullanılmış ağaçlara sadece su (ph=6.48) + yayıcı yapıştırıcı uygulaması yapılmıştır. Ayrıca uygulanan AVG nin etkisini, hasat önü dökümü kontrol altına almada eskiden beri kullanılan 290 klasik bir uygulamayla karşılaştırmak amacıyla tahmini hasat tarihinden 14 gün önce (7 Eylül 2010) 20 mg L -1 NAA uygulaması (NAA 20) yapılmıştır. Yine NAA, yayıcı yapıştırıcı ile birlikte uygulanmıştır. Uygulamaların birbirinden etkilenmemesi için uygulamalar arasında bir ağaç tampon olarak bırakılmıştır. Uygulama için bir örnek gelişme gösteren ağaçlar belirlenmiş ve ürün yükünün homojen olması için elle meyve seyreltmesi tam çiçeklenmeden 6 hafta (42 gün) sonra yapılmıştır. Seyreltmede 3 ve 4 lü meyve kümeleri 1 ve 2 li meyve kümesi şekline getirilmiştir. Uygulamalar plastik sırt pompası ile rüzgârsız ve gün batımına yakın bir zaman diliminde kontrollü bir şekilde yapılmıştır. Meyveler, belirlenen hasat tarihinde (21 Eylül 2010) elle hasat edilmiştir. Hasat edilen meyvelerin fiziksel ölçümleri 4 saatlik zaman dilimi içerisinde tamamlanmıştır. Kümülâtif döküm oranı tahmini hasat tarihinden 4 hafta önce başlayarak, hasada kadar olan dönemde belirlenmiştir. Tüm ölçümlerde her bir uygulama için 30 meyve kullanılmıştır. Çalışmamızda incelenen özellikler aşağıda detaylı olarak belirtilmiştir. Kümülâtif döküm oranı Kümülâtif döküm oranı, hasattan 1 ay önce ağaç üzerindeki mevcut meyve sayısı tespit edilmiş ve haftada 2 kez ağaç üzerinden yere düşen meyveler sayılarak, başlangıçtaki meyve sayısından mevcut meyve sayısı çıkarılarak % olarak ifade edilmiştir. Ortalama meyve eni, boyu ve ağırlığı Meyve eni ve boyu 0.01 mm ye hassas bir dijital kumpas vasıtasıyla (Model No; CD- 6CSX, Mitutoyo, Japan) ölçülmüştür. Meyve eni, elmanın en geniş ve en dar kısmının ölçülmesi ve belirlenen iki değerin ortalamasının alınması ile belirlenmiştir. Meyve ağırlığı 0.01 g hassasiyete sahip dijital terazi (Radvag PS 4500/C/1, Poland) ile belirlenmiştir. Renk özellikleri Meyvelerde renk ölçümü bir renk ölçer (Minolta, model CR 400, Tokyo, Japan) vasıtasıyla, meyvenin ekvatoral kısmının direkt güneşi gören yüzeyi ile gölgede kalan yüzeyini temsil eden alan üzerinde yapılmıştır (Song ve ark., 1997; Abbott, 1999). Elde edilen değerlerin ortalaması alınarak renk değerleri tespit edilmiştir. Meyve kabuk rengi CIE L*, a* ve b*

4 cinsinden belirlenmiştir. Hazırlanan skalaya göre, meyve rengi a* değeri, kırmızılık-yeşillik, b* değeri ise sarılık-mavilik olarak ifade 1 / 2 2 edilmiştir. Kroma değeri 2 a* b*, hue b* açısı değeri ise tan 1 a * formülü ile belirlenmiştir. Kroma değeri, rengin doygunluğunu göstermektedir. Donuk renklerde kroma değeri düşerken canlı renklerde artmaktadır. Hue açısı bir renk dairesi olup kırmızı-mor renkler 0 o o arasında açı değerini almakta iken, sarı değeri 90 o açı değeri, mavimsi yeşil renkler ise 180 o o arasında açı değerini almaktadır (McGuire, 1992). Çalışma tesadüf blokları deneme desenine göre üç tekerrürlü olarak kurulmuştur. Elde edilen değerler varyans analizine tabi tutulduktan sonra uygulama ortalamaları arasındaki farkların önemlilik düzeyi Duncan çoklu karşılaştırma testine göre yapılmıştır. Bu analizlerde SAS paket programı kullanılmıştır. Bulgular ve Tartışma Kümülâtif döküm oranı Ağustosun 19 unda başlayarak hasat tarihine (21Eylül) kadar 3 gün arayla belirlenen kümülatif döküm oranları Çizelge 1 de verilmiştir. Uygulanan bütün AVG dozları ve NAA uygulamasının kümültif döküm oranı üzerine önemli bir etkisi belirlenememiştir. En düşük döküm oranı 300 mg.l -1 AVG uygulamasında görülmüş olup, kontrol ağaçlarında % 63 olan toplam döküm oranı bu uygulama ile % 40 düşmüştür. Ancak aradaki fark istatistiksel anlamda önemli bulunmamıştır. Benzer şekilde AVG nin diğer dozları ve NAA da döküm oranını kontrole göre bir miktar azaltmış ancak bu azaltma istatistiksel olarak önemli bulunmamıştır. Greene (2002) AVG nin artan konsantrasyonlarının hasat önü dökümü doğrusal olarak azalttığını bildirmiştir. Bu çalışmada ise istatistiksel olarak önemli çıkmamakla birlikte AVG nin 300 mg.l -1 dozu 600 mg.l -1 dozuna göre daha etkili gözükmektedir. Bu konuda çalışma yapan bazı araştırıcılar AVG nin etkisinin çeşide, uygulama zamanına ve uygulama dozuna göre farklılık gösterdiğini ifade etmişlerdir (Byers, 1997; Greene ve Schupp, 2004). Hasat önü dökümü 291 kontrol etmede AVG ile NAA nın etkisini karşılaştırmak amacıyla yapılan pek çok çalışmada AVG nin NAA ya göre daha etkili olduğu vurgulanmıştır (Byers, 1997; Greene, 2005; Schupp ve Greene 2004). Mevcut çalışmada ise 300 mg.l -1 lik AVG dozu NAA uygulamasına göre daha etkin gözükmekle birlikte aradaki fark önemli bulunmamıştır. Ortalama meyve eni, boyu ve ağırlığı Ortalama meyve ağırlığı, artan AVG dozlarına paralel olarak bir miktar artış göstermiş olup kontrolde g olan bu değer 600 mg.l -1 lik AVG dozunda grama yükselmiştir. Ancak kontrolle diğer bütün AVG dozları arasındaki farklar istatistiksel anlamda önemli bulunmamıştır. NAA uygulaması da meyve ağırlığında önemli bir değişime neden olmamıştır. Benzer şekilde hem AVG nin faklı dozları hem de NAA uygulaması meyve boyunda da önemli bir değişime neden olmamıştır. Meyve eninde ise uygulamalara bağlı olarak kontrole göre önemli bazı değişimler gözlenmiştir. Kontrol meyvelerinde 71.3 olan ortalama meyve eni, 150 mg.l -1 uygulaması ile 68.1 mm ye düşmüş ve aradaki fark önemli bulunmuştur. AVG nin diğer dozları ile NAA uygulaması, meyve eninde istatistiksel anlamda önemli artışa neden olmuşlardır (Çizelge 2). AVG nin meyve büyüklüğü üzerine etkisinin araştırıldığı diğer bazı çalışmalarda bu kimyasalın meyve iriliğini artırdığı vurgulanmıştır (Schupp ve Greene, 2004; Greene, 2005). Bazı araştırıcılar AVG nin meyve iriliği üzerine olan etkisinin indirek yoldan gerçekleştiğini; AVG nin meyvenin hasadını geciktirip meyvenin dalda kalma süresini uzatarak iriliği artırdığını vurgulamışlardır. Amarante ve ark., (2002), meyvenin geç hasat edilmesi ile meyve büyüklüğünün arttırılabileceğini bildirmektedir. Renk özellikleri L*, kroma ve hue açısı değeri üzerine uygulamaların etkisi Çizelge 2 de verilmiştir. En yüksek L* değeri (49.31) 600 mg.l -1 lik AVG uygulamasından elde edilirken, en düşük değer (44.58) kontrol uygulamasından elde edilmiştir. Kroma değeri ile aralığında değişmiştir. Hue açısı değeri üzerine AVG nin artan dozlarının doğrusal bir artış ortaya koyduğu tespit edilmiştir. En yüksek L* ve hue açısı değeri ile en düşük kroma değeri

5 600 mg.l -1 lik AVG uygulamasından elde edilmiştir. L* değeri meyvede parlaklık değerini ifade etmektedir. Kırmız kabuk rengine sahip çeşitlerde kırmızı rengin yoğunlaşmaya başlaması ile birlikte parlaklık azalmaktadır. Kırmızı kabuk rengine sahip çeşitlerde, kroma ve hue açısının 0 a yaklaşması, meyvede kırmızı renk gelişiminin arttığını göstermektedir (Rudell ve ark., 2005). Çalışmamızda, 600 mg.l -1 lik AVG uygulamasından en düşük kroma değeri elde edilmiştir. Bu değer, diğer uygulamalara ait değerler ile çok yakındır. Kroma değerine bakarak, kırmızı renklenme üzerine uygulamaların etkisi çok belirgin değildir. Hue açısı üzerine kontrol uygulaması olumlu etki ederken, 600 mg.l -1 lik AVG uygulaması olumsuz etkilemiştir. AVG, elmada kırmızı renk gelişimini geciktirici bir etkiye sahiptir. Bu etki AVG nin meyvede olgunlaşmayı geciktirici etkisine bağlanmaktadır (Stover ve ark., 2003; Greene ve Schupp, 2004). Ancak, meyve hasadının geciktirilmesi ile meyvede kırmızı renk gelişimi dolaylı olarak arttırılmaktadır. 20 mg.l -1 lik NAA uygulaması kontrol uygulaması ile karşılaştırıldığında, kırmızı renk gelişimini geciktirmiştir. Elde ettiğimiz bulgular, Greene ve Schupp (2004) ile Phan-Thien ve ark. (2004) nın bulguları ile tezatlık göstermektedir. Kırmızı kabuk renginde meydana gelen renk değişimi meyvenin olgunluk düzeyine bağlı olarak değişmektedir. Olgun meyvelerde kırmızı renk gelişimi artarken, ham meyvelerde kırmızı kabuk rengi tam olarak oluşmamıştır. Çalışmamızda, kırmızı kabuk renginde meydana gelen gecikmenin nedeni olarak, AVG nin olgunlaşmayı geciktirici etkisi söylenebilir. Sonuç Bu çalışmada ise üç farklı dozda uygulanan AVG nin hasat önü dükümü azaltıp hasadı geciktirme yönünde belirgin bir etkisi tespit edilemediği gibi meyve iriliği üzerinde belirgin bir etkisi saptanamamıştır. AVG nin etkisinin uygulama zamanı, uygulama dozu, çeşit ve ekolojik şartlara göre değişebileceği göz önüne alınarak, bu konuda kesin sonuçlara ulaşmak için farklı çeşit, farklı doz ve uygulama zamanlarını içeren daha ayrıntılı çalışmaların yapılması gerekli gözükmektedir. 292 Kaynaklar Abbott, J.A., Quality Measurement of Fruits and Vegetables. Postharvest Biology and Technol. 15: Amarante, C. V. T., Simioni, A., Megguer, C. A., Blum, L. B. E., Effect of aminoethoxyvinilglycine (AVG) on preharvest fruit drop and maturity of apples. Rev. Bras. Frutic. 23: Byers, R. E., Effects of aminoethoxyvinylglycine (AVG) on preharvest fruit drop and maturity of Delicious apples. J. Tree Fruit Prod. 2: Curry, E. A., Changes in ripening physiology of Delicious and Fuji apples teated preharvest with NAA. Proc.X th IS on Plant Bioregulators in Fruit. Acta Hort. 727: Drake, S.R., Eisele, T.A., Elfving, D.C., Drake, M.A., Drake, S.L., Visser, D.B., Effects of the bioregulators aminoethoxyvinylglycine and etephon on SSC, carbonhydrate, acid, and mineral concentrations ın Scarletspur Delicious apple juice. HortScience, 40(5): Elfving, D.C., Lougheed, E.C., Chu, C.L., Cline, R.A., Effects of daminozide, paclobutrazol, and uniconazole treatments on McIntosh' apples at harvest and following storage. J. Amer. Soc. Hort. Sci. 115: Greene, D. W., Preharvest drop control and maturity of Delicious apples as effected by Aminoethoxyvinylglycine (AVG). J. Tree Fruit Prod. 3(1): Greene, D. W., Schupp, J. R., Effect of aminoethoxyvinylglycine (avg) on preharvest drop, fruit quality, and maturation of McIntosh apples. II. Effect of timing and concentration relationships and spray volume. HortScience 39: Greene, D. W., Time of Aminoethoxyvinylglycine influences preharvest drop and quality of McIntosh apples. HortScience, 40(7): Marini, R.P., R.E. Byers, and D.L. Sowers Repeated applications of NAA control preharvest drop of 'Delicious' apples. J. Hort. Sci. 68: McGuire, Reporting of objective color measurements. HortScience 27: Phan-Thien, K-Y., Wargo, J. M., Mitchell, L. W., Collett, M. G., Rath, A.C., Delay in ripening of Gala and Pink Lady apples in commercial orchards following pre-harvest applications of aminoethoxyvinylglycine. Australian Journal of Experimental Agriculture. 44(8):

6 Rudell, D. R., Fellman, J. K., Preharvest application of methyl jasmonate to Fuji apples enhances red colaration and affects fruit size, splitting and bitter pit ıncidence. Hortscience. 40(6): Schupp, J. R., Greene, D. W., Effect of aminoethoxyvinylglycine (AVG) on preharvest drop, fruit quality, and maturation of McIntosh apples. I. concentration and timing of dilute applications of AVG. HortScience. 39: Song, J., Weimin, D., Beaudry, R.M., Armstrong, P.R., Changes in chlorophyl flourescence of apple fruit during maturation, ripening and senecence. HortScience. 32(5) Stover, E., Fargione, M.J., Watkins, C.B., Lungerman, K.A., Harvest management of Marshall McIntosh apples: Effects of AVG, NAA, ethephon, and summer pruning on preharvest drop and fruit quality. HortScience. 38, Yuan, R., Carbaugh, H. D., Effects of NAA, AVG and 1-MCP on ethylene biosynthesis, preharvest fruit drop, fruit maturity and quality of Golden Supreme and Golden Delicious apples. HortScience. 42(1): Wang, Z.Y., Dilley, D.R., Aminoethoxyvinylglycine, combined with Ethephon, can enhance red color development without over-ripening apples. HortScience. 36, Çizelgeler ve Şekiller Çizelge 1. Kümülâtif döküm oranı üzerine uygulamaların etkisi Uygulama Kümülâtif döküm oranı (%) (mg L -1 ) Kontrol 2 a* 6 a 7 a 16 a 27 a 35 a 44 a 46 a 53 a 57 a 61 a 63 a AVG a 6 a 10a 19 a 28 a 40 a 45 a 49 a 50 a 50 a 52 a 54 a AVG a 6 a 9 a 20 a 27 a 32 a 35 a 36 a 36 a 38 a 40 a 40 a AVG a 5 a 9 a 14 a 26 a 31 a 33 a 37 a 40 a 42 a 46 a 50 a NAA-20 2 a 5 a 7 a 16 a 30 a 36 a 43 a 44 a 49 a 50 a 51 a 53 a Aynı sütunda aynı harfle gösterilen ortalamalar arasındaki fark önemli değildir. Çizelge 2. Ortalama meyve eni, boyu, ağırlığı ve meyve renk özellikleri üzerine uygulamaların etkisi Uygulama Ağırlık Ort. Meyve Ort. Meyve L* Kroma Hue açısı (mg L -1 ) (g) Eni (mm) Boyu (mm) Kontrol a 71.3 c 58.6 a AVG a 68.2 b 59.5 a AVG a 74.4 a 59.8 a AVG a 75.2 a 61.5 a NAA a 74.0 a 59.6 a