ASTERACEAE Asteraceae (COMPOSITAE) FAMİLYASI

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ASTERACEAE Asteraceae (COMPOSITAE) FAMİLYASI"

Mehmet Başar
6 yıl önce
İzleme sayısı:

Yapraklar alternan (almaşık) veya karşılıklı dizilmiş veya hepsi tabandadır.

1 ASTERACEAE Asteraceae (COMPOSITAE) (Compositae) FAMİLYASI Familyası Takım : Campanulales Familya: Asteraceae (Compositae) Çoğu otsu, az kısmı çalı veya ağaçlardır. Yapraklar alternan (almaşık) veya karşılıklı dizilmiş veya hepsi tabandadır. Çiçekler kapitulum durumunda Kapitulum tabanında braktelerden yapılmış bir involukrum var. Çiçekler erdişi veya tek eşeyli, aktinomorf veya zigomorftur. 1

Kaliks ya papus (şemsiye biçiminde kıllar), ya

Korolla 5 bileşik petalli, simpetal, tüp biçiminde

Stamen 5, filamentler serbest, anterler bileşik

Ovaryum alt durumlu, 2 karpelden meydana gelmiş

Tepesinde bazan bir papus bazan kaliks artığı

2 Kaliks ya papus (şemsiye biçiminde kıllar), ya halka ayrı veya pul biçiminde ya da bulunmayabilir. Korolla 5 bileşik petalli, simpetal, tüp biçiminde veya dil şeklinde uzamıştır. Stamen 5, filamentler serbest, anterler bileşik (singenezik). Ovaryum alt durumlu, 2 karpelden meydana gelmiş tek ovüllü. Meyva tipi akendir. Tepesinde bazan bir papus bazan kaliks artığı bulunur. 1000'e yakın cins ve 'e yakın tür ile en zengin familyalardan biridir. Memleketimizde 133 cins ve 1156 türü mevcuttur. 2

Bu familya 2 alt familyaya ayrılarak incelenir. 1. Tubuliflorae (Asterideae, Tubiflorae) 2.

3 Bu familyada, uçucu yağ ve acı madde taşıdıklarından dolayı tıbbi olarak kullanılan, inülin ve sabit yağ taşıdıklarından dolayı gıda maddeleri veren ve lateksinde kauçuk taşıdıkları için sanayii değeri olan bitkiler vardır. Bu familya 2 alt familyaya ayrılarak incelenir. 1. Tubuliflorae (Asterideae, Tubiflorae) 2. Liguliflorae (Cichorioideae) Alt Familya: Tubuliflorae Kapitulumdaki bütün çiçekler veya hiç olmazsa ortada bulunan çiçekler tüp şeklindedir. Ortada bulunan çiçekler tüp şeklinde ise kapitulumun çevresindeki çiçekler dilsidir. 3

Alt Familya: Liguliflorae Bu alt familyadaki

4 Diğer alt türlerdekinden farklı olarak çoğunlukla süt borusu bulunmaz. Eczacılıkta kullanılan ve drog veren bitkilerin çoğu bu gruptadır. Matricaria chamomilla (Mayıs papatyası) Tussilago farfara (Öksürük otu) Cynara scolymus (Enginar) Helianthus annuus (Ayçiçeği, güne bakan) 2. Alt Familya: Liguliflorae Bu alt familyadaki bitkilerde kapitulumu oluşturan çiçeklerin hepsi ligulat (dilsi)dir. Lateks boruları bulunur, fakat uçucu yağ ender rastlanır, - Taraxacum officinale (Karahindiba) - Cichorium intybus (Hindiba) - Lactuca sativa (Marul) 4

20-30 cm boyunda, tek yıllık bitki Yaprakları ince pennatisekt

dişi, içtekiler tüpsü, sarı renkli ve hermafrodit Kapitulum koni

Matricaria flos (PhE) Antispazmodik, stomaşik, stimülan ve yara iyi

5 Matricaria chamomillae L. (Mayıs papatyası, adi papatya) Mayıs ayında çiçek açar cm boyunda, tek yıllık bitki Yaprakları ince pennatisekt Çiçekler terminal Kapitulumlarda dıştakiler dilsi, beyaz renkli ve dişi, içtekiler tüpsü, sarı renkli ve hermafrodit Kapitulum koni şeklinde içi boş Uçucu yağ, flavonoit, terpenik bileşikler Matricaria flos (PhE) Antispazmodik, stomaşik, stimülan ve yara iyi edicidir. Karın ağrılarında, gargara halinde boğaz ağrılarında kullanılır. Matriacaria aetheroleum (PhE) Matriacaria extractum fluidum (PhE) 5

Tanacetum parthenium (=Chrysanthenum parthenium) Gümüşdüğme Kuzey Anadolu,

6 Anthemis nobilis L. (=Chamaemelum nobile) (Alman papatyası, rumi papatya) Batı Avrupa da kültürü yapılır. Kapitulumlar katmerlidir. Chamomillae romane flos (PhE) Mayıs papatyası gibi aynı amaçlarla kullanılır. Tanacetum parthenium (=Chrysanthenum parthenium) Gümüşdüğme Kuzey Anadolu, Güneydoğu Avrupa, Kafkasya ve Kuzey Amerika da yetişir cm yükseklikte, Kuvvetli kokulu ve otsu bir bitkidir, Gövde az çok dallanmış, Yaprakları 2-5 cm, sarımsı-yeşil, parçalı, parçalar seyrek ve tüylü, 6

Seskiterpen yapısında bileşikler içerir.

7 Kapitulumlar mm çapında, dalların ucunda 5-30 çiçekli kümeler halinde korimbus Kenardaki çiçekler dil biçiminde ve beyaz, ortadakiler tüp şeklinde ve sarı renklidir. Tanaceti parthenii herba (PhE) Seskiterpen yapısında bileşikler içerir. Migren ağrılarında toz, ekstre, tentür ve damla şeklinde kullanılır. 7

İlkbaharda yapraklardan önce görülen çiçek durumları sarı renklidir, gövdeden tek çıkar.

8 Tussilago farfara Öksürük otu Yurdumuzda birçok yerde toprağı gevşek ve nemli sırtlarda yetişir. Çok yıllık, otsu bir bitkidir. İlkbaharda yapraklardan önce görülen çiçek durumları sarı renklidir, gövdeden tek çıkar. Yaprakları çiçek solduktan sonra çıkar. Yapraklar 5-10 cm kadar köşelidairemsi, alt yüzü tomentoz, üst yüzü mat yeşil renkli ve etlidir. Kapitulumdaki çiçeklerin hepsi sarı renklidir. 8

Artemisia absinthium Pelinotu Avrupa, Asya ve

Kapitulumlar küçüktür, rasemus oluşturmuşlardır.

9 Artemisia absinthium Pelinotu Avrupa, Asya ve Yurdumuzda yetişir. Çok yıllık çalı, Yaprakları çok parçalı ve gümüşi renklidir. Kapitulumlar küçüktür, rasemus oluşturmuşlardır. Çiçekler sarıdır. Absinthii herba (PhE) Uçucu yağ taşır, Stomaşik ve iştah açıcı Bitkiden Absent isimli içki hazırlanır. 9

Sarı-turuncu renkli kapitulumlarında, kenarda büyük dilsi çiçekler bulunur.

10 Calendula officinalis Nergis, susi Çayırlarda doğal olarak, bahçelerde süs bitkisi olarak yetişir cm boyundadır. Sarı-turuncu renkli kapitulumlarında, kenarda büyük dilsi çiçekler bulunur. Meyvası yay gibi kıvrık ve 3 ayrı şekildedir. Calendulae flos (PhE) Yara iyi edici olarak kesiklerde ve yanıklarda kullanılır. 10

Cynara scolymus Enginar Kültürü yapılan çok yıllık otsu bir bitkidir. Yaprakları büyük, derin loblu, lobların ucu batıcıdır. Kapitulumları büyük, çiçeklerin hepsi tüpsü, mavi-mor renklidir.

11 Cynara scolymus Enginar Kültürü yapılan çok yıllık otsu bir bitkidir. Yaprakları büyük, derin loblu, lobların ucu batıcıdır. Kapitulumları büyük, çiçeklerin hepsi tüpsü, mavi-mor renklidir. Yassı, tabla şeklindeki reseptakulumda, çiçeklerin arasında bol miktarda tüy bulunur. Sebze olarak yenilen kısımları reseptakulum ile körpe braktelerin etli olan tabanıdır. Reseptakulum Reseptakulum Brakte 11

bir bitkidir. 20-150 cm boyunda, tek yıllık otsu bir bitkidir.

12 Cynarae folium (PhE) Bitkinin kökleri ve yaprakları kolagog ve diüretik Akdeniz bölgesinde ve memleketimizde yol kenarlarında ve boş arazide rastlanan dikenli, yüksek bir bitkidir cm boyunda, tek yıllık otsu bir bitkidir. Yaprakları büyük pennatifit, parlak yeşil renkli, beyaz damarlı; lobları dikenlidir. Silybum marianum Meryem ana dikeni 12

13 Çiçek durumu büyük bir kapitulumdur. Çiçekler hermafrodittir. Kırmızı, pembe ve kahve rengidir. Silybi mariani fructus (PhE) Silybi mariani extractum siccum raffinatum et normatum (PhE) Flavanolignan yapısında bileşikler içerir Hepatoprotektif, hepatitte, sirozda, sarılıkta ve safra taşlarını gidermede kullanılır. 13

Arnica montana Öküzgözü çiçeği, Kurt çiçeği

Türkiye de yok Çok yıllık, 20-50 cm boyunda

Yaprakları oppozit dizilişli Çiçekleri büyük,

siyahımsı ve içi beyaz renkli rizom kökler

14 Arnica montana Öküzgözü çiçeği, Kurt çiçeği Orta Avrupa da dağlarda yetişir. Türkiye de yok Çok yıllık, cm boyunda otsu bir bitki. Yaprakları oppozit dizilişli Çiçekleri büyük, sarı renkli, Yerde yatarak uzayan, dışı siyahımsı ve içi beyaz renkli rizom kökler Arnica flower (PhE) Arnica tinctura (PhE) Haricen romatizma ağrılarında ve yara iyi edici olarak kullanılır. 14

Achillea millefolium Civanperçemi, bin yaprak

Küçük kapitulumları sık durumlar meydana

Dilsi çiçekleri beyaz veya pembemsi olan bir

15 Achillea millefolium Civanperçemi, bin yaprak Avrupa da yaygın olarak yetişir. Türkiye de de doğal olarak vardır. Çok yıllık otsu bir bitkidir. Küçük kapitulumları sık durumlar meydana getirmiştir. Dilsi çiçekleri beyaz veya pembemsi olan bir türdür. Millefolii herba (PhE) Uçucu yağ taşır, Spazmolitik, stomaşik, iştah açıcı ve antienflamatuvar etkilidir. Dışarıdan yara iyi edici olarak kullanılır. 15

Çok yıllık, otsu boyu 120 cm e kadar varır.

purpurea Echinaceae purpureae herba (PhE) E. purpureae radix (PhE) E.

16 Echinaceae purpurea, E. pallida, E. angustifolia Ekinasya, Ekinezya, koni çiçeği Türkiye de yetişmez Amerika ve Kanada da yetişir. Bu bölgede, Orta Avrupa ile Rusya da kültürü yapılır. Çok yıllık, otsu boyu 120 cm e kadar varır. Çiçekler pembe ya da mor renklidir. E. pallida E. angustifolia E. purpurea Echinaceae purpureae herba (PhE) E. purpureae radix (PhE) E. angustifoliae radix (PhE) E. pallidae radix (PhE) Polisakkarit, alkamid ve kafeik asit türevleri taşır Kuvvetli immünstimülan etkilidir. Soğuk algınlığı, gripte, solunum ve idrar yolları enfeksiyonlarında kullanılır, 16

17 Taraxacum officinale Karahindiba Türkiye de doğal olarak yetişir. Çok yıllık otsu bitki Yaprakları rozet şeklinde toplanmış, Kapitulumları sarı renkli Taraxaci officinalis herba cum radice (PhE) Kökleri inulin ve acı madde taşır. Tonik olarak kullanılır. 17

18 Cichorium intybus Hindiba Yurdumuzda her yerde yetişir, Mavi kapitulumlu otsu bir bitkidir. 18

Benzer belgeler

Farmasötik Botanik Son Ders Doç. Dr. Nilüfer ORHAN 1

Farmasötik Botanik Son Ders Doç. Dr. Nilüfer ORHAN 1 Asteraceae (Compositae) Familyası Takım : Campanulales Familya: Asteraceae (Compositae) Çoğu otsu, az kısmı çalı veya ağaçlardır. Yapraklar alternan (almaşık) veya karşılıklı dizilmiş veya hepsi tabandadır.