Radyasyon onkolojisi uygulamalarında yeni nesil ve hedef odaklı teknoloji devrimi

Transkript

1 Radyasyon onkolojisi uygulamalarında yeni nesil ve hedef odaklı teknoloji devrimi Uzman akademik kadro ile son teknoloji bir arada... MEDİPOL ÜNİVERSİTESİ RADYASYON ONKOLOJİSİ BÖLÜMÜ

2 Medipol Üniversitesi Hastanesi Radyasyon Onkolojisi Bölümü nde uluslararası standartlarda, en ileri akıllı teknolojiye sahip cihazlar ve uzman akademik kadro ile kanser tedavisi uygulamaları başarıyla gerçekleştirilmektedir. Hastalara kanser türlerine bağlı olarak radyasyon onkologlarının verdiği karar doğrultusunda ameliyattan önce, ameliyat sırasında veya ameliyattan sonra radyoterapi uygulanabilmektedir.

3 RADYOTERAPİ NEDİR? İyi ve kötü huylu tümörlerin iyonizan radyasyon kullanılarak tedavi edilmesi yöntemine Radyoterapi denir. Radyoterapide temel amaç hastalıklı bölgeye bilinen maksimum dozu vermek ve bunu yaparken hastalıklı bölge çevresindeki sağlıklı dokuların radyasyondan etkilenmemelerini sağlamaktır. Radyoterapi, kanser tedavisinin diğer yöntemleri olan cerrahi ve kemoterapi ile birlikte kullanıldığı gibi tek başına da kullanılmaktadır. RADYOTERAPİ NASIL UYGULANIR VE TEDAVİ SEÇENEKLERİ NELERDİR? Radyoterapi tedavisi hastaya farklı amaçlar ile uygulanabilir. Küratif Radyoterapi Tedavisi: Küratif tedavi farklı şekillerde yapılabilmektedir. Bu tedavide esas amaç hastalığı iyileştirmek veya bölgesel tekrarlama riskini azaltmaktır ve yüksek dozlara çıkılmaktadır. Ortalama tedavi 5-7 hafta olup tümörün tipi ve radyasyona duyarlılığına bağlı olarak 5 haftadan kısa veya 7 haftadan uzun olabilmektedir. Definitif Radyoterapi Tedavisi: Radyoterapinin tek başına veya eş zamanlı kemoterapi ile birlikte kullanıldığı tedavi seçeneğine Definitif Radyoterapi denir. Bu tedavi seçeneğinde hastalara cerrahi uygulanmamakta olup, gerek duyulursa hastalığın tekrarlama durumunda cerrahi gündeme gelebilmektedir. Nazofarenks kanseri, erken evre glottik larinks kanseri, serviks kanseri, prostat kanseri, akciğer kanseri vs. gibi kanser türlerinde uygulanmaktadır. Adjuvan Radyoterapi Tedavisi: Adjuvan Radyoterapi primer tedavinin cerrahiyle veya kemoterapiyle yapıldığı ve radyoterapinin bölgesel yineleme riskini azaltmak amacıyla kullanıldığı tedavi şeklidir. Sık olarak adjuvan tedavinin uygulandığı kanser türleri, beyin tümörleri, larenks tümörleri, meme kanseri, mide kanseri, rektum kanseri, endometrium ve serviks kanserleri sayılabilir. Neoadjuvan Radyoterapi Tedavisi: Neoadjuvan Radyoterapi Tedavisi tümör yükünü küçültüp daha konservatif cerrahi yapılması ve lokal kontrolü sağlaması için yapılmaktadır. Rektum kanserleri, akciğer kanserleri, yumuşak doku tümörleri örnek verilebilir.

4

5 RADYOTERAPİ YÖNTEMLERİ NELERDİR? Radyoterapi tedavisi hastaya iki farklı yöntem ile verilmektedir. Eksternal (dışarıdan) radyoterapi ya da internal (içeriden) radyoterapi. Bazı hastalara önce biri sonra diğeri olmak üzere her ikisi birden uygulanır. Tümör nedeniyle radyoterapi uygulanması gereken çoğu hastada dışarıdan radyoterapi kullanılır. Eksternal radyoterapi sırasında hastalar radyoterapi cihazı masasına daha önceden tespit edilen radyoterapi alanına dışarıdan gönderilen ışınlar ile tedavi edilmektedir. Bu uygulama esnasında hastalar herhangi bir şey hissetmemektedir. Bu cihazlardan elde edilen yüksek enerji ışınları, tümöre (ve onu çevreleyen küçük miktarda normal bir dokuya) uygun şekilde yöneltilir. Bu cihazlar değişik şekillerde çalışır. Bazıları deri yüzeyine yakın tümörlerin tedavisinde daha iyiyken, diğerleri vücudun daha derin yerlerindeki tümörler üzerinde iyi sonuç verir. Radyoterapide en sık kullanılan cihaz türü lineer hızlandırıcılardır. Bu cihazda elektrik enerjisiyle üretilen yüksek enerjili X-ışınları ile derin yerleşimli tümörler, elektron demetleri ile de yüzeysel tümörlerin tedavisi gerçekleştirilir. Internal radyoterapide radyasyon kaynağı bizzat vücudun içine yerleştirilir. Bu radyoterapi metoduna brakiterapi ya da implant tedavisi denir. Brakiterapi uygulaması dışarıdan radyoterapiye göre daha az sıklıkta kullanılmaktadır. Radyoterapi, uzman ve deneyimli bir ekibin işidir. Radyoterapi ekibi içindeki her bireyin yapacağı önemli görevler vardır. Bu ekip; Radyasyon Onkoloji Uzmanı, Medikal Fizik Uzmanı, Radyoterapi Teknikeri, Hemşire ve diğer yardımcı personellerden oluşur. RADYASYON ONKOLOJİSİ UZMANININ GÖREVLERİ NELERDİR? Radyasyon Onkolojisi Uzmanı tedavi kararını verir ve tüm tedavi boyunca hastaya yapılacak işlemlerin yürütülmesini sağlar. MEDİKAL FİZİK UZMANLARININ GÖREVLERİ NELERDİR? Medikal Fizik Uzmanları, Radyasyon Onkolojisi Uzmanları tarafından tedavisine karar verilmiş ve tedavi edilecek hedefleri belirlenmiş hastanın tedavi planını yapar, kabul edilen planların doğruluğunu test eder, cihazların düzgün çalışması için gerekli ayarlamaları, kalibrasyonları ve testleri yapar. RADYOTERAPİ TEKNİKERLERİNİN GÖREVLERİ NELERDİR? Radyoterapi Teknikerleri tedavi için gerekli hasta sabitleme işlerini yapar, simülasyon ve tedavi cihazını kullanır.

6 RADYOTERAPİ HEMŞİRELERİNİN GÖREVLERİ NELERDİR? Radyoterapi Hemşireleri tedavi boyunca hastayı gözlemler, yan etkilerini kaydeder ve gerektiğinde doktoru ile iletişim halinde olur. Medipol Üniversitesi Hastanesi Radyasyon Onkolojisi Bölümü ndeki Tıbbi Donanım Lineer Hızlandırıcı 2 adet Varian Truebeam ve Trilogy Cyber Knife Gamma Knife İntraoperatif Radyoterapi Cihazı Brakiterapi Cihazı PET CT Simülatör LİNEER HIZLANDIRICI Medipol Üniversitesi Hastanesi Radyasyon Onkolojisi Bölümü nde en son teknoloji ile donatılmış 2 adet lineer hızlandırıcı cihazı bulunmaktadır. Bu cihazlar Truebeam Stx ve Trilogy cihazlarıdır. TrueBeam, en yeni jenerasyon ışın tedavi cihazlarından biridir. TrueBeam sistemi, robotik görüntüleme, otomatik hasta konumlandırma, hareket yönetimi ve tedaviyi dinamik olarak senkronize etmek için tamamen yeniden yapılanmış bir kontrol sistemi ile birçok teknik yeniliği aynı cihaz üzerinde toplamış çok amaçlı bir platformdur. TrueBeam sistemi, konvansiyonel ve 3-boyutlu konformal radyoterapi yanında görüntü eşliğinde radyoterapi ve radyocerrahi (IGRT ve IGRS), yoğunluk ayarlı radyoterapi (IMRT), hacimsel yoğunluk ayarlı ark terapi (RapidArc) ve stereotaktik vücut radyoterapisi (SBRT) dahil tüm ileri radyoterapi modalitelerinde kullanılabilir. TrueBeam cihazı radyoterapi ve radyocerrahiyi aynı platformda buluşturmuş bir sistemdir. Yüksek doz hızı özelliği ile çok kısa sürede tedavi olanağı sunmaktadır. Gelişmiş robotik görüntüleme özelliği sayesinde hastanın tedavi pozisyonun da 3 boyutlu görüntülemesini yaparak, dışarıdan bir müdahaleye gerek kalmaksızın hızlı ve hassas bir şekilde tedavi pozisyonlaması yapabilmektedir. Nefes kontrollü volumetrik tedavi özelliği ile, hassas nefes kontrollü tümör takibi yapılabilmektedir. İnce mlc lif kalınlığı ile hassas tümör şekillendirmesi sağlanabilmektedir. Ar-Ge faliyetleri için özel geliştirilmiş developer mode sayesinde klinik dışı bilimsel çalışmalar yapma imkanı vardır. Geniş ve çeşitli enerji aralığına sahiptir. Gerçek zamanlı görüntü işleme teknolojisi ile çarpma ve sıkışmalara karşı maksimum güvenlik sağlar. Geliştirilmiş özel otomasyon sistemi sayesinde tedavinin en doğru şekilde uygulanmasını sağlar. Tedavi hassasiyeti 0.5 mm altındadır. Truebeam ve Trilogy cihazları ile beden içi ve kafa için tüm tümörler rahatlıkla tedavi edilebilir.

7 CYBER KNIFE Medipol Üniversitesi Hastanesi Radyasyon Onkolojisi Bölümü nde Cyber Knife ailesinin son teknoloji ürünü, üstünde kurşun koruma yaprakları da bulunan Cyber Knife M6 modeli bulunmaktadır. Cyber Knife radyocerrahi sistemi, ana olarak bir robot üzerine yerleştirilmiş 6 MV X-ışını üreten lineer hızlandırıcı ve hasta yatağından oluşmaktadır. Robot hassasiyeti 0.13 mm olarak bildirilmektedir. Klasik metotlardan farklı olarak Cyber Knife tedavi süresince görüntüleme ile hedefin yerini belirleme ve kılavuzluk yapan sistemle bilgisayar kontrollü robot sistemini birleştirerek tümörlerin yüksek bir hassasiyetle ışınlanmasını sağlar. Beyin içi tedavi yapan diğer radyocerrahi sistemlerinde kafatasına lokal anestezi uygulanan bir çerçeve kullanılırken Cyber Knife da termoplastik maske kullanılmaktadır. Bu sabitleme hastaların daha kolay kaldırabileceği bir yöntem olmakla birlikte aynı zamanda diğer radyocerrahi sistemlerinde yan etkilerden çekinerek tedavi edilemeyen büyük tümörlerin birden fazla fraksiyonda yani dozu günlere yayarak tedavi edilmesini sağlamaktadır. Beden uygulamalarında özellikle hareket eden tümörleri milimetrenin altında bir hassasiyetle takip ederek tedaviyi gerçekleştirmektedir.

8

9 Cyber Knife Radyocerrahi Sistemi ile tedavi edilen hastalıklar; Vasküler Hastalıklar (Arteriovenöz Malformasyon, Kavernöz Malformasyon), Malign Beyin Tümörleri (Beyin Metastazı, Glial Tümörler (Grade II, III ve IV), Ependimoma, Medulloblastoma, Kondrosarkoma), Benign Beyin Tümörleri (Vestibüler Schwannoma, Meningioma, Glial Tümörler (Grade I), Kraniofarenjioma, Hipofiz Adenomu, Glomus Jugulare Tümörü, Hemangioblastoma, Diğer schwannomalar, Santral Nörositoma, Kordoma) Nöropsikiatrik Hastalıklar (Trigeminal Nevralji, Epilepsi, Küme Baş ağrısı, Parkinson Hastalığı, Esansiyel Tremor, Kontrol Edilemeyen Ağrı, Obsesif Kompulsif Bozukluk) Malign Beden Tümörleri (Baş-boyun kanserleri, akciğer kanserleri, karaciğer kanserleri, pankreas kanseri, yumuşak doku tümörleri, spinal tümörler, prostat kanseri, metastatik kanserler, tekrarlayan kanserler) dir. GAMMA KNIFE Medipol Üniversitesi Hastanesi Radyasyon Onkolojisi Bölümü nde Gamma Knife hastalarına özel bir alan oluşturulmuştur. Gamma Knife teknolojisinin en son modeli olan Gamma Knife Perfexion tedavi amaçlı kullanılmaktadır. Gamma Knife Perfexion cihazı ile bir kobalt kaynağından çıkan 201 adet yüksek enerjili ışın hüzmesi beyinde keskin sınırlarla işaretlenen alana yüksek bir hassasiyetle yönlendirilir. Birbirinden farklı hareket eden sektörler ve farklı çaplarda kolimatörler ile milyonlarca değişik konfigürasyon sağlanabilir ve bu sayede ışınların şekli ve dozu optimize edilerek etraftaki sağlam beyin dokusuna zarar vermeden sadece planlanan hedefin etkilenmesi sağlanır. Gamma Knife cihazında sadece kafa içi iyi ve kötü huylu tümörler tedavi edilmektedir. Gamma Knife ın en önemli özelliklerinden biri hedefin yüksek doğruluk oranı ile vurulmasını sağlayan aşaması için çerçeve takılmasıdır. Dört noktadan vidalar yardımı ile kafaya rijid olarak sabitlenen çerçeve ile hasta sabitlenerek 0.5 mm altındadır. Çerçeve takılan hasta mevcut lezyon için uygun olan MR, BT veya anjiografi çekimine alınır. Tedavinin hemen öncesinde ve lezyonun son boyut, şekil ve yerini gösteren bir inceleme ile tedavi planlanması önemli bir avantajdır. Çekimler sonrasında tedavi planlaması yapılır ve gönderilecek doza karar verilir. Lezyon sayı ve boyutuna göre tedavi süresi birkaç dakikadan birkaç saate kadar sürebilir. Hasta bir monitör ile tedavi boyunca izlenir ve sesli iletişim yapılır. Tedavi sonrası çerçeve hasta başından çıkarılır.

10 INTRAOPERATIF RADYOTERAPİ CİHAZI Intraoperatif Radyoterapi (IORT) ameliyathanede cerrahi işlem esnasında uygulanan radyoterapi işlemine denir. Bu tedavinin amacı olası subklinik hastalık bölgelerinin ya da cerrahi eksizyonun tam olarak başarılamadığı durumda makroskopik hastalığın bulunduğu yerin ışınlanmasıdır. İşlem cerrahi sırasında tek seansta uygulanır. Bölümde düşük enerjili X ışını (50 kv) üreten INTRABEAM cihazı ile tedaviler yapılmaktadır. Uygulamanın en büyük avantajı hiç şüphesiz ki ışınlanacak hedef dokunun gözle görülebiliyor olması ve sağlam dokuların olabildiğince ışın alanının dışına çıkarılabilme olasılığıdır. IORT uygulamasında ana sorumlu radyasyon onkologlarıdır. Ancak işlem; cerrahı, medikal fizikçiyi, anestezi uzmanını, radyoterapi teknikerini ve hemşireyi içeren bir ekip çalışmasını gerektirir. Radyasyon onkoloğu cerrah ile birlikte endikasyon koyduktan sonra (bu karar kesinlikle cerrahi işleme girilmeden verilmelidir) verilecek dozu ve volümü belirler. Cerrah tümörü çıkarmanın yanında tümör yatağı ve sağlam dokular konusunda radyasyon onkoloğunu bilgilendirir. Dozimetrik hesaplamalar ve uygulama medikal fizik uzmanının görevidir. Bu işlemler esnasında hastanın ameliyathanedeki durumundan anestezi uzmanı ve hemşire sorumludur.

11 BRAKİTERAPİ CİHAZI Brakiterapi, radyoterapinin bir uygulama şeklidir. Brakiterapi radyoaktif kaynaklarla, bunların vücut içerisine, vücut yakınına ya da direkt üstüne konarak uygulanmasıyla gerçekleştirilir. Bölgelere göre farklı tekniklerle uygulanmaktadır. Baş, boyun bölgesi, akciğer bölgesinde direkt vücut boşluğuna yerleştirilirken, meme gibi, dil gibi bazı bölgelerde ise radyoaktif kaynakların, direkt tümör içine yerleştirilmesiyle uygulanmaktadır. Diğer yaygın olarak kullanılan brakiterapi yöntemi ise, prostata uygulanan prostat brakiterapi yöntemidir. Burada prostat içerisine anestezi altında yerleştirilen ve hayat boyu hasta üzerinde kalan radyoaktif kaynaklarla hastalığın yok edilmesi amaçlanmaktadır. Bir diğer yaygın uygulama şekli ise brakiterapinin jinekolojik tümörlerde de uygulanmasıdır. Anestezi altında bu bölgeye yerleştirilen özel bazı aplikatörlerin uygulanmasından sonra, uzaktan kontrolle radyoaktif kaynakların, bu aplikatörler içine gönderilmesi ve bu bölgenin ışınlanması amaçlanır.

12 MED POL ÜN VERS TES HASTANELER KOMPLEKS GENEL HASTANE KALP-DAMAR CERRAH S HASTANES ONKOLOJ HASTANES A IZ, D Ş VE ÇENE HASTALIKLARI HASTANES DAHİLİ TIP BİRİMLERİ } ACİL TIP } AİLE HEKİMLİĞİ } BESLENME VE DİYETETİK } ÇOCUK } ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI } NEONATOLOJİ } İMMÜNOLOJİ VE ALERJİ } ENFEKSİYON HASTALIKLARI } ENDOKRİNOLOJİ } GASTROENTEROLOJİ } GÖĞÜS HASTALIKLARI } HEMATOLOJİ VE ONKOLOJİ } METABOLİZMA HASTALIKLARI } NEFROLOJİ } NÖROLOJİ } ÜROLOJİ } DERİ VE ZÜHREVİ HASTALIKLAR } ENFEKSİYON HASTALIKLARI } ENDOKRİNOLOJİ VE METABOLİZMA HASTALIKLARI } FİZİK TEDAVİ VE REHABİLİTASYON } GÖĞÜS HASTALIKLARI } HAVA VE UZAY HEKİMLİĞİ } İÇ HASTALIKLARI } İÇ HASTALIKLARI } GASTROENTEROLOJİ } HEMATOLOJİ-KEMİK İLİĞİ TRANSPLANTASYONU } NEFROLOJİ } TIBBİ ONKOLOJİ } ROMATOLOJİ } GERİATRİ } İMMÜNOLOJİ } KARDİYOLOJİ } NÖROLOJİ } NÜKLEER TIP } RADYASYON ONKOLOJİSİ } PSİKİYATRİ } SPOR HEKİMLİĞİ CERRAHİ TIP BİRİMLERİ } ANESTEZİYOLOJİ VE REANİMASYON } BEYİN VE SİNİR CERRAHİSİ } ÇOCUK CERRAHİSİ } GENEL CERRAHİ } GÖĞÜS CERRAHİSİ } GÖZ HASTALIKLARI } IVF } KADIN HASTALIKLARI VE DOĞUM } KALP VE DAMAR CERRAHİSİ } KBB HASTALIKLARI VE BAŞ-BOYUN CERRAHİSİ } ORGAN NAKLİ } ORTOPEDİ VE TRAVMATOLOJİ } PLASTİK VE REKONSTRÜKTİF CERRAHİ } ÜROLOJİ DİŞ HEKİMLİĞİ } AĞIZ, DİŞ VE ÇENE CERRAHİSİ } DİŞ HASTALIKLARI VE TEDAVİSİ } PROTETİK DİŞ TEDAVİSİ } ORTODONTİ } AĞIZ, DİŞ VE ÇENE RADYOLOJİSİ } ENDODONTİ } PEDODONTİ } PERİODONTOLOJİ MDR/YRD266/R TEM AVRUPA OTOYOLU GÖZTEPE ÇIKIŞI NO: 1 BAĞCILAR İSTANBUL