Liman Rekabetçiliği ve Etkinlik: Türkiye deki Konteyner Limanları Üzerine Bir Analiz

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Liman Rekabetçiliği ve Etkinlik: Türkiye deki Konteyner Limanları Üzerine Bir Analiz"

Aysu Gökdemir
6 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Liman Rekabetçiliği ve Etkinlik: Türkiye deki Konteyner Limanları Üzerine Bir Analiz Sunumu Yapan; E. Fırat AKGÜL 6 Kasım

Yazarlar Ersin Fırat AKGÜL a,b Araştırma Görevlisi Doktora

Öğrencisi Burak DÜZALAN a,d Deniz Üsteğmen Doktora Öğrencisi

İşletmeleri Yönetimi Bölümü, Izmir b Bandırma Onyedi Eylül

Yönetimi Bölümü, Bandırma c Ordu Üniversitesi,Fatsa Deniz

2 Yazarlar Ersin Fırat AKGÜL a,b Araştırma Görevlisi Doktora Öğrencisi Cemile SOLAK FIŞKIN a,c Araştırma Görevlisi Doktora Öğrencisi Burak DÜZALAN a,d Deniz Üsteğmen Doktora Öğrencisi Tekin ERDOĞAN a,d Deniz Astsubayı Doktora Öğrencisi Çimen KARATAŞ ÇETİN a Yrd.Doç.Dr. a Dokuz Eylül Üniversitesi, Denizcilik Fakültesi, Denizcilik İşletmeleri Yönetimi Bölümü, Izmir b Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi, Denizcilik Fakültesi, Denizcilik İşletmeleri Yönetimi Bölümü, Bandırma c Ordu Üniversitesi,Fatsa Deniz Bilimleri Fakültesi Denizcilik İşletmeleri Yönetimi Bölümü, Fatsa d Türk Deniz Kuvvetleri, Güney Deniz Saha Komutanlığı, Izmir 2

3 Çalışmanın Amacı Türkiye de faaliyet gösteren konteyner limanlarının rekabetçiliklerinin ve etkinlik seviyelerinin belirlenmesi Bu iki kavram arasında herhangi bir ilişki olup olmadığının analiz edilmesi 3

4 Bu çalışmayı neden yaptık? Ayrı ayrı düşünüldüğünde rekabetçilik ve etkinlik üzerine birçok çalışma bulunmaktadır. Ancak mevcut liman yazınında bu iki kavramın ilişkilendirildiği bir çalışma bulunamamıştır Bu nedenle bu çalışma kapsamında rekabetçilik ile etkinlik arasında herhangi bir ilişki olup olmadığı incelenmiş, Rekabetçi limanlar aynı zamanda etkin midir, ya da etkin limanlar aynı zamanda rekabetçi midir sorusuna cevap aranmıştır 4

5 Liman Performansı Etkinlik Rekabetçilik Ölçek ve kapsam ekonomilerinden fayda sağlamak Mevcut art alandan daha fazla yükü çekmek Mevcut art alan sınırlarını genişletmek Liman kullanıcılarına tatmin edici hizmet sağlamak Limanların, daha fazla gemiyi ve dolayısıyla daha fazla konteyneri çekebilmek için gerekli olarak operasyonel süreçleri etkin ve rekabetçi bir şekilde yerine getirmeleri. gerekmektedir.

6 Rekabetçilik Rekabetçilik Portföy Analizi Stratejik Konumlandırma Analizi Ürün Portföy Analizi Pay-Değişim Etkisi Ürün Çeşitlendirme BCG Portföy Analizi Source: Haezendonck vd.,

7 Limanların mevcut stratejik konumlarının belirlenmesine yönelik olarak Portföy Analizlerinin kullanıldığı çok az çalışma olduğu saptanmıştır. Teurelincx (2000), limanın rekabetçi konumunun geliştirilmesi ve ekonomik potansiyelinin optimize edilmesi üzerine Belçika limanları örnekleminde çalışmıştır. 7

8 Limanların stratejik konumlandırmalarını analiz eden diğer çalışmalar çalışılan örneklemlerine göre şu şekildedir; Korean Seaports (Park, 2009), Leading Iberian Peninsula seaports (Da Cruz, 2012) and Hamburg Le Havre range ports (Haezendonck et al., 2006) 8

9 Ulusal ölçekte ise yük elleçlemesinin yapıldığı liman ve terminaller üzerine BCG portföy analizinin kullanıldığı herhangi bir çalışmaya rastlanmamıştır. Yolcu ve kruvaziyer limanları özelinde ise, Bağış ve Dooms (2014) un, İstanbul kruvaziyer limanının Doğu Akdeniz Bölgesi nde kruvaziyer ana limanı olma potansiyeline yönelik çalışmalarında BCG portföy analizi kullandıkları tespit edilmiştir. 9

10 Etkinlik Yazar Örneklem Periyot Roll ve Hayuth (1993) Dünya genelindeki 20 liman 1990 Poitras vd. (1996) Avustralya ve dünya genelindeki 23 liman 1991 Martinez-Budria vd. (1999) İspanya daki 26 liman Tongzon (2001) Avustralya daki 4 ve dünya genelindeki eşdeğer 12 konteyner limanı 1996 Valentine ve Grey (2001) 1998 yılı için en iyi 100 arasındaki 31 konteyner terminali 1998 Itoh (2002) Japonya daki 8 konteyner terminali Barros (2003) 10 Portekiz limanı Cullinane vd. (2004) Dünya genelindeki 25 liman Barros ve Athanassiou Yunan ve 4 Portekiz konteyner terminali (2004) 2000 Bonilla vd. (2004) 26 İspanya limanı Turner vd. (2004) 26 ABD ve Kanada konteyner terminali Estache vd. (2004) Meksika daki 11 liman Cullinane vd. (2005) Dünyanın en iyi 30 konteyner terminali 2001 Rios ve Maçada (2006) Güney Amerika daki 23 konteyner limanı Cullinane ve Wang (2006) Avrupa daki 69 konteyner terminali 2003 Lin ve Tseng (2007) Asya-Pasifik bölgesindeki 10 konteyner terminali Liu (2008) Asya-Pasifik bölgesi ndeki 10 konteyner terminali Hung vd. (2010) Asya daki 31 konteyner terminali 2007 Wu ve Goh (2010) G7 ülkeleri ile gelişmekte olan 11 ülkenin konteyner terminalleri 2005 Cheon vd. (2010) Dünya genelindeki 98 konteyner terminali

11 Ulusal Ölçekte Liman Etkinliği Çalışmaları Baysal vd. (2004) ve Bayar (2005) TCDD limanları, Ateş (2010) ve Ateş ve Esmer (2011) Türkiye de faaliyet gösteren konteyner limanları, Çağlar (2012), Güner ve Coşkun (2014) ve Güner (2015) ise Türkiye de konteynere ek olarak farklı yük tiplerine de hizmet veren liman ve terminaller Ateş vd. (2013), Karadeniz e kıyısı bulunan Türkiye, Gürcistan, Ukrayna, Bulgaristan, Romanya ve Rusya ya ait toplam 9 konteyner limanı 11

12 Ek olarak VZA nın bazı çalışmalarda, farklı yöntemler ile desteklendiği de görülmektedir. Ateş ve Esmer (2014), Türkiye de faaliyet gösteren 16 adet konteyner limanının 2012 yılına göre etkinlik düzeylerini, VZA ya ek olarak Serbest Atılabilir Zarf Modeli (Free Disposable Hull) ile incelemişlerdir. Güner vd. (2014), VZA ve Malmquist verimlilik indeksi kullanarak, 1997 yılında özelleştirilen beş limanın, yılları için, özelleştirilmelerinin operasyonel etkinlikleri üzerindeki etkisini araştırmışlardır. VZA yı, aynı zamanda yolcu ve kruvaziyer limanlarının etkinlik düzeylerinin belirlenmesine yönelik olarak da kullanan çalışmaların olduğu görülmüştür (Güner vd., 2012; Bircan, 2014). 12

13 Araştırmanın Tasarımı 13

14 Araştırmanın Yöntemi Rekabetçilik BCG (Boston Consulting Group) Portföy Analizi Etkinlik VZA (Veri Zarflama Analizi) 14

15 BCG Portföy Analizi 15

16 Veri BCG Portföy Analizi ve VZA da kullanılan veriler, Türkiye Liman İşletmeleri Derneğinden alınmıştır. Veriler, 2013 yıl sonu itibariyle TEU ve üzerinde konteyner elleçlemesi yapmış 14 konteyner limanına aittir. 16

17 Örnekleme Dahil Edilen Limanlar 17

18 Araştırmanın Kavramsal Modeli 18

19 19

20 20

21 21

22 22

23 Limanların mevcut çıktılarına ulaşmak için gereğinden çok girdi kullanıp kullanmadıklarının belirlenebilmesi için VZA nın Girdi-Yönelimli CCR modeli kullanılmıştır. Analiz kapsamında DEA Frontier paket programı kullanılmıştır. 23

24 24

25 25

26 26

27 Kaynakları etkin kullanmak her ne kadar arzu edilen bir durum olsa da aynı zamanda rekabetçi bir konuma sahip olabilmek de gerekmektedir Bu iki limanın aynı zamanda rekabetçi olabilmeleri için mevcut pazar paylarını arttırmaları gerekmektedir Bu nedenle, daha çok gemiyi ve yükü çekebilmek adına art alanlarını geliştirici pazarlama stratejilerine ağırlık verilebilir 27

Rekabetçi liman = Etkin Liman; Fakat Etkin Liman Rekabetçi Liman Ayrıca, en yüksek potansiyele sahip TCE EGE konteyner terminalinin en düşük etkinlik değerlerinden birisine sahip olması; yapılan

28 Rekabetçi liman = Etkin Liman; Fakat Etkin Liman Rekabetçi Liman Ayrıca, en yüksek potansiyele sahip TCE EGE konteyner terminalinin en düşük etkinlik değerlerinden birisine sahip olması; yapılan yatırımların orta ve uzun vadede yüksek çıktı değerleri sağlayabileceği varsayımı ile açıklanabilir Olgunluk kategorisi boş Konteyner liman ve terminal işletmeciliğinde daha çok büyüme potansiyeli mevcut 28

29 Gelecek Çalışma Önerileri Daha geniş örneklemde konteyner limanları dikkate alınabilir Kuru ve sıvı dökme yük terminalleri de bu kapsamda analiz edilebilir Farklı girdi ve çıktı setlerine göre de analiz yapılabilir Rekabetçi konuma sahip olmanın aynı zamanda neden etkin olmayı da gerektirdiği ve etkin olmanın rekabetçi konum elde etmede neden yeterli olmadığı, geniş bir perspektif ile dikkate alınabilir 29

30 Dinlediğiniz için teşekkür ederim. 30

Benzer belgeler

LİMAN REKABETÇİLİĞİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER: EGE BÖLGESİ KONTEYNER TERMİNALLERİ KULLANICILARINA YÖNELİK BİR VZAHP UYGULAMASI

LİMAN REKABETÇİLİĞİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER: EGE BÖLGESİ KONTEYNER TERMİNALLERİ KULLANICILARINA YÖNELİK BİR VZAHP UYGULAMASI Sunumu Yapan; Cemile SOLAK FIŞKIN 6 Kasım 2015 İzmir Cemile SOLAK FIŞKIN a,b Araştırma