10.PNÖMATİK DEVRELERİN ÇİZİLMESİ

Transkript

1 PNÖMATİK SİSTEMLER

2 10.PNÖMATİK DEVRELERİN ÇİZİLMESİ Pnömatik devreler standartlara uygun olarak çizilmeli, standart semboller kullanılmalıdır. Amaca ulaşmak için en uygun ve en az eleman kullanılmalı ve çizimde aşağıdaki kurallara dikkat edilmelidir. Çizimlerde mutlaka standart semboller kullanılmalı Silindirler olabildiğince yatay çizilmeli Çalışma hatları ve diğer çizgiler yatay veya dikey çizgiler şeklinde olmalı.

3 Şablon kullanılmalı, kareler aynı büyüklükte olmalı Devre çizimlerinde bütün elemanlar ve valfler normal konumlarında gösterilmeli ve sisteme enerji verilmemiş olarak çizimler yapılmalıdır. Elektrik ve pnömatik devre şemaları ayrı ayrı çizilmeli ve karışıklığa yol açılmamalıdır. Çizimler genel teknik resim kurallarına uygun olmalıdır

4 10.1.Değişik Yön Kontrol Valfi Örnekleri

5 Şekil 10.1.Çift etkili silindirlerin ileri-geri hareketi için kullanılan 5 yollu 2 konumlu, endirekt uyarılı, tek bobinli, pnömatik sıfırlamalı yön kontrol valfi

6 Şekil 10.2.Çift etkili silindirlerin ileri-geri hareketi için kullanılan 5 yollu 2 konumlu, endirekt uyarılı, çift bobinli, bobin sıfırlamalı yön kontrol valfi

7 Şekil 10.3.Çift etkili silindirlerin ileri-geri hareketi için kullanılan 5 yollu 2 konumlu endirekt uyarılı, tek bobinli, yay sıfırlamalı yön kontrol valfi

8 Şekil 10.4.Çift etkili silindirlerin ileri-geri hareketi için kullanılan 5 yollu 2 konumlu, direkt uyarılı, yay sıfırlamalı yön kontrol valfi

9 Şekil 10.5.Çift etkili silindirlerin ileri-geri hareketi için kullanılan 5 yollu 2 konumlu,pnömatik ve el ile direkt uyarılı ve sıfırlamalı yön kontrol valfi

10 Şekil 10.6.Akış denetimini tek akış yönünde ayarlayabilen kısmalı çek valf

11 Şekil 10.7.Giriş hattındaki basınç sıfır bar ise, çıkış hattındaki basınç egzost hattından atmosfere açılır.çabuk egzost valfidir. 1 nolu hatta basınç düşünce 2 nolu hat 3 nolu boşaltma hattına açılır.

12 Şekil 10.8.Kısmalı susturucu

13 Şekil 10.9.Orta konumda kapalı 4 yollu 3 konumlu, kumanda kollu ve kilitlemeli yön kontrol valfi

14 Şekil Orta konumu basınç hattı kapalı çalışma hatları egzos hattına bağlı 4 yollu 3 konumlu, kumanda kollu ve kilitlemeli yön kontrol valfi

15 Şekil Üç yollu 2 konumlu, el kumandalı ve sıfırlamalı kayar valf

16 Şekil Çift etkili silindirlerin ileri-geri hareketi için kullanılan 5 yollu 2 konumlu, kollu kumandalı ve kilitli, yay sıfırlamalı yön kontrol valfi

17 Şekil Çift etkili silindirlerin ileri-geri hareketi için kullanılan 5 yollu 2 konumlu, ayak pedalı ile kumandalı, yay sıfırlamalı yön kontrol valfi

18 Şekil Çift etkili silindirlerin ileri-geri hareketi için kullanılan 5 yollu 2 konumlu, ayak pedalı ile kumandalı, kilitli yön kontrol valfi

19 Şekil Sadece tek konumda hava akışını sağlayan 3 yollu 2 konumlu, makaralı, yay sıfırlamalı yön kontrol valfi

20 Şekil Çift etkili silindirlerin ileri-geri hareketi için kullanılan 5 yollu 2 konumlu, makaralı, yay sıfırlamalı yön kontrol valfi

21 Şekil Çift etkili silindirlerin ileri-geri hareketi için kullanılan 4 yollu 2 konumlu, endirekt uyarılı, makaralı, yay sıfırlamalı yön kontrol valfi

22 Şekil Sadece tek konumda hava akışını sağlayan 3 yollu 2 konumlu, pim uyarılı, yay sıfırlamalı yön kontrol valfi

23 10.2.Pnömatik Devre Örnekleri

24 Basit pnömatik sistem

25 Şartlandırıcı (Bakım Ünitesi) Pnömatik sistemde kullanılan basınçlı havanın elemanlara gönderilmeden önce temizlenmesi, basıncının ayarlanması ve yağlanması için şartlandırıcı kullanılır(şekil 10.20). Şekil Bakım ünitesi-şartlandırıcı (a. Elle boşaltmalı su ayırıcısı, b. Basınç regülatörü, c. Manometre, d. Yağlayıcı)

26 Bakım ünitesinde filtre, basınç regülatörü ve yağlayıcı vardır. Bakım ünitesi pnömatik elemanlara en fazla 3 m uzaklık bulunmalıdır. Filtre, havanın içindeki yabancı maddeleri ve ayırıcıyla birlikte kullanıldığında su buharını ayrıştırır. Yağlayıcı pnömatik elemanlara giden kuru havanın içine belirli miktarlarda yağ püskürterek elemanların yağlanmasını sağlar. Manometreyle birlikte kullanılır. Bakım ünitesinin üçüncü elemanı basınç regülatörüdür. Bunlara basınç düşürme valfleri adı da verilir. Bu valfler, yüksek basıncı elemanın çalışacağı basınca düşürmek ve bu değerde sabit tutmak için kullanılır(şekil 10.21).

27 Şekil Basınç regülatörü (a.manometresiz, b.manometreli)

28 Tek Yönlü veakış Kısma Valfleri Tek yönlü akış kısma valfleri: Bu valfler, silindirlerin hız ayarında kullanılır(şekil 10.22). Akış kısma valfinin üstünde bulunan vida ile silindirden çıkan havanın miktarı kontrol edilir.

29 Şekil Çıkış hattını kısan tek yönlü akış kısma valfi

30 Çabuk boşaltma (egzost) valfi: Bu valfler, çift etkili silindirlerin geri dönüş stroklarındaki egzost gazlarının hızla dışarı atılmasını sağlayarak pistonun ileri hareketinde hızın artışına neden olur. Normal olarak silindirlerden çıkan egzost havası yön kontrol valfinden dışarı atılır. Basınçlı havanın yön kontrol valfine gelmeden önce atmosfere atılması pistona ilave bir hız sağlar. Basınçlı hava çabuk boşaltma valfinden geçerek silindire gider. Bu sırada boşaltma deliği (3) kapalı durumdadır. (1) no lu hattaki basınç düşünce (2) nolu hat (3) no lu boşaltma hattına açılır ve boşaltma sağlanır. Geri dönüşteki boşaltmayı hızlı sağlayabilmek için valfi, silindirin hava bağlantı deliğinin üzerine bağlamak gerekir. Gövdeye bütünleşik bir susturucunun takılması suretiyle çıkıştaki gürültü seviyesi düşürülür(şekil 10.23)

31 Şekil Susturuculu çabuk boşaltma-egzost valfi

32 Çift Basınçlı (VE) ve VEYA valfleri Çift basınçlı valflere VE valfi de denir(şekil 10.24). İki ayrı yerden gönderilen hava sinyali ile çalışan bu valf, genellikle işcinin iki elinin korunması gerektiği yerlerde kullanılır. İki ayrı butona basmadan çalışmayacağı için işci zorunlu olarak iki elini kullanır. Valfin içerisinde sağa sola kayabilen kademeli piston bulunur. İki ayrı yerden (X ve Y) gelen farklı basınçtaki havanın etkisiyle piston diğer tarafa kayar ve sistemin çalışması için gerekli hava üretilmez. Valfin çalışması ve havaya yol vermesi için iki taraftan eşit basınçta havanın valfe girmesi gerekir.

33 Şekil Çift basınçlı (VE ) valf

34 Çift basınçlı (VE) valfinin kullanıldığı Şekil deki devrede iki tane (3/2) lik valf kullanılarak VE valfi çalıştırılmakta ve buradan üretilecek Z sinyali ile de (1.1) valfin konumu değiştirilmektedir. Bu valfin konumu değiştiğinde çift etkili silindirin sağ kesimine basınçlı hava gider ve pistonu ileriye iter. Z sinyalinin üretilebilmesi için (1.2) ve (1.3) valflerinin aynı anda konum değiştirmesi gerekir

35 Şekil Çift etkili silindirin çalıştırılmasında VE valfinin kullanılması

36 Pnömatik devrede iki ayrı yerden gönderilecek sinyallerle bazı elemanların çalıştırılması gerekebilir. Bu gibi durumlarda VEYA valfleri kullanılır. Basınçlı hava bir taraftan girince valfin içindeki bilya diğer tarafa itilir ve içeriye giren hava A dan sisteme gider(şekil 10.26).

37 Şekil VEYA valfi

38 VEYA valfinin kullanıldığı ve tek etkili bir silindirin kumanda edildiği devre Şekil verilmiştir. Tek etkili silindirin çalışması için gerekli A havası 1.1 valfi ve 1.2 valfinin butonlarına basılarak elde edilir.

39 Şekil Tek etkili silindirlerin VEYA valfi ile kullanılması

40 Fıskiyeli valfler (Duyargalar) Fıskiyeli valfin (Reflex sensor) çalışma prensibi Şekil de verilmiştir. Şekilde düşük basınçtaki hava dairesel kesitten ileriye doğru püskürtülür. Valfin ortasında küçük bir delik vardır. Karşıya püskürtülen havanın önüne bir cisim gelince hava buraya çarpıp geriye yansır ve küçük çaplı ortadaki delikten X sinyali olarak döner. Bu sinyalin basıncı küçük olduğu için bir basınç yükselticiden geçirilir ve ilgili valfe bir uyarı sinyali olarak gönderilir. X sinyalinin büyüklüğünün ne olacağı önceden belirlenir.

41 Şekil Fıskiyeli valf

42 Karşısına, cismin 1 mm ile 6 mm yaklaşması halinde geriye yansıyacak hava ile ilgili uyarı sinyalini üretecek şekilde ayarlanabilir. Bu uzaklık 20 mm ye kadar çıkabilir. Bu tip valfler, şişe kapaklarının takılıp takılmadığının belirlenmesinde, pres ve makaslarda kesicinin kontrolünde kullanılabilir. Çevre şartlarından etkilenmezler, tozlu yerlerde kullanılabilirler. Bu valflerin kullanılacağı yerlere bir basınç regülatörü ve bir filtre takılmalı, giden havanın yağlanması için de bir yağlayıcı kullanılmalıdır. Basınç regülatörü sistemin normal çalışma basıncındaki havayı, çıkışta düşük basınçta fıskiyeli valfe gönderir(şekil 10.29).

43 Şekil Fıskiyeli valf devresi

44 Sıralama Valfi Elemanların farklı zamanlarda devreye girmesini sağlamak için sıralama valfleri kullanılır. Sıralama valfinde içeriye giren havanın basıncı belirli bir değerin üstüne çıktığı zaman, önceden ayarlanmış olan yayı iter ve valf açılır. Şekil 10.30a da görülen sıralama valfinde z sinyali yeterli basınçta olmadığı için P den gelen hava A ya geçemez. Diğer konumda (Şekil 10.30b) soldan giren z sinyali yayı iterek pimin bilyayı sağa çekilmesini sağlar. Bu sırada P den gelen hava A ya geçer.

45 Şekil Sıralama valfinin çalışması

46 Şekil de görülen sıralama valfinin kullanıldığı devrede, 1.5 valfi basınç sıralama valfidir. 1.2 valfinin butonuna basıldığında basınçlı hava P den A ya gider ve Z sinyali olarak 1.1 valfinin düz konumunu almasını sağlar. Bu sırada hazır bekleyen P deki hava A dan geçerek silindirin sol kesitine gider ve pistonu sağa doğru iter.

47 Şekil Sıralama valfinin kullanıldığı devre

48 Piston ileri giderken 1.3 le gösterilen limit valfine çarpar. Bu sırada 1.3 valfinin konumu değişir havanın yolu Pden A ya açılır ancak 1.5 nolu valfin devreye girmesi için bu valfe gelen Z sinyalinin basıncı önceden ayarlanmış olan değere erişmesi gerekir. Böylece pistonun geriye dönmesi için 1.5 valfinin ayarlanmış olduğu basınç değeri önemli olmaktadır. Bu basınçta hava gelmediği zaman piston geriye dönemez.

49 Beş Yollu iki konumlu (5/2) Yön Kontrol Valfi Beş yollu valf, iki adet 3 yollu valfin bir araya getirilmiş şeklidir. Valfte iki silindir hattı (3 ve 5 yada C ve E) ve bir tane de ana hava giriş hattı (1 veya A) bulunur. Bir konuma ait akış modeli aşağıdaki gibidir.

50 Ana hava girişi 1 nolu yoldan, çıkış ise 2 nolu yoldandır. Egzos havası 4 nolu yoldan girip 5 nolu yoldan çıkar. Üç no lu yol bloke edilmiştir. Beş yollu valfi meydana getiren diğer akış modeli ise

51 biçimindedir. Burada ana hava girişi 1 nolu yoldan, çıkış ise 4 nolu yoldandır. Egzos havası 2 nolu yoldan girip 3 nolu yoldan çıkmaktadır. 5 nolu yol ise bloke edilmiştir. Yukarıda verilen iki akış modeli bir araya getirilip 5 yollu 2 konumlu valfin akış model sembolü elde edilir.

52

53 Silindir, ana hava girişi ve egzost sembolleri, asıl akış modeli sembolünün sadece sağ ve sol tarafına eklenebilir. Hiçbir zaman aynı anda her iki tarafta olamazlar. Sağ ve sol yarının seçimi devrede ne olduğunu açıklayan iki yarıya bağlıdır. Şekil de levyeli 5/2 valfin çift etkili silindirde kullanımı verilmiştir. Şekil de çift etkili silindire kumanda eden 5/2 valfin iki konumu verilmiştir.

54 Şekil Çift etkili silindirin levyeli 5/2 yön kontrol valfiyle kontrolü

55 Valf kapalı iken (Şekil 10.32a) ana hava 1 den girip 2 den çıkarak pistonun arka yüzeyine gitmekte ve pistonu sola itmektedir. Pistonun ön yüzeyindeki hava yani, egzost havası 4 nolu yoldan valfe girmekte ve 5 nolu yoldan atmosfere atılmaktadır. Valf açık konumda iken (Şekil 10.32b), hava 1 den geçip 4 nolu yol aracılığıyla pistonun ön yüzeyine geçmekte ve pistonu sağa itmektedir. Egzost havası ise 2 ve 3 nolu yollardan geçerek atmosfere atılmaktadır. Şekil de 5/2 lik yön kontrol valfinin kullanum alanına ilişkin uygulamalar verilmiştir.

56 Şekil /2 lik yön kontrol valfinin ygulama alanları

57 İki Çift Etkili Silindirin Kullanımı Şekil de iki adet çift etkili silindirin tek ve makara yardımıyla kapı kaldırılması ve indirilmesinde kullanımı verilmiştir.

58 Şekil İki çift etili silindirin birlikte kullanımı

59 Şekil deki devre fırın kapağının açılması ve içine malzeme doldurulmasında kullanılır. Fırın kapağının malzeme konmadan belli bir zaman önce açılması gerekebilir. Bu da zaman gecikmesi gerektirir.

60 Şekil İki çift etili silindirin fırın yüklemede kullanımı

61 Akış Kontrol Valfi ve Piston Hızının Kontrolü Şekil 10.36a da akış kontrol valfinin kesiti verilmiştir. Hava 2 nolu delikten 1 nolu deliğe akmaktadır. Hava basıncı, tek yönlü valfi kapalı tutan yayı yendiğinde valf kapatma elemanı, oturma yüzeyinden ayrılır. Böylece hava iğne valften by-pass yaparak cihazdan serbestçe geçebilir. Şekil 10.36b de 1 nolu delikten 2 nolu deliğe doğru akmakta, yay ve hava basıncı tek yönlü valfi kapalı tutmaktadır. Hava sadece iğne valften geçebilmektedir. Akış miktarı iğnenin konumuna bağlıdır.

62 Şekil Akış kontrol valfinin kesiti

63 Şekil akış kontrol valfinin sembolünü vermektedir. İki yay hava kanalındaki direnci, eğimli ok ise direncin ayarlanabilir olduğunu göstermektedir. Tek yönlü valf (çek valf) ve sızdırmazlığı, küre ve karşılığını içeren by-pass ile gösterilmektedir. 2 nolu delikten 1 nolu deliğe serbest akış geçişi vardır. Ayarlanabilir hava akışı ise 1 nolu delikten 2 nolu deliğe doğrudur.

64 Şekil Akış kontrol valfinin sembolü

65 Silindir hızının kontrolü silindire giren yada çıkan havanın akış ayarı ile sağlanabilir. Pnömatikte silindir hızının kontrolünde daha çok silindirden çıkan havanın kontrolüyle ayar yapılır. Çünkü piston hızının ayarlanmış değerine ulaşması için geçen süre, giriş havasının akış ayarına kıyasla egzos havasının akış ayarı daha kısadır.

66 Şekil 10.38a da gösterildiği gibi çift etkili silindirin 5 yollu valf ile kontrolünde, valf ikinci konuma getirilince ana hava girişiyle, piston sağa hareket edecektir. Piston önündeki hava akış kontrol valfinden geçerek dışarı atılmaya başlar. Egzost havası akış kontrol valfiyle kontrol edildiği için serbestçe akamaz. Bu, piston işine karşı direnç yaratır. Dolayısıyla pistonun hızı yavaşlatılmış olur.

67 Şekil Çift etkili piston hızının kontrolü

68 Valf birinci konuma getirilince, piston hızla sola hareket eder ve hava akış kontrol valfinden serbestçe geçip silindire gelir. Giriş kursunun kontrolü için ikinci bir akış kontrol valfi gerekebilir(şekil 10.38b). Akış kontrol valfi silindir arasındaki her iki hava hattına yerleştirilirse, piston hızı çıkış ve giriş kurslarında kontrol edilebilir. Piston hızı, akış kontrol valfinin ayar iğnelerinin kapatılmasıyla düşürülebilir. Tam açık akış kontrol valfiyle maksimum piston hızına ulaşılabilir. Akış kontrol valfleri, mümkün olduğu kadar silindirlere yakın noktalara konmalıdır.

69 Çift Etkili Silindirlerin Pilot Valfle Kontrolü Çift Etkili Silindirlerin Tek Pilot Valfle Kontrolü: Çift basınç girişli valfler çift etkili silindirlerin kontrolünde sıkça kullanılır. Bu nedenle bazen kontrol valfi adı ile de anılır. Uzaktan bir pilot valf sinyali gönderilerek kontrol yapılabilir. Pilot valf, kontrol valfine kumanda eden hava sinyali üretir. Kontrol valfi de silindiri çalıştırır.

70 Pilot valf kontrolü, uzaktaki bir noktadan çalıştırma kollu 5 yollu valften çift basınç girişli 5 yollu valfe sinyal gönderilmesiyle sağlanabilir(şekil 10.39). Pilot valfli devrelerde, pilot valfiyle kontrol valfi arasındaki sinyal kontrol borusu kesik çizgilerle, kontrol valfiyle silindir arasındaki hava boruları ise sürekli dolu çizgiyle gösterilir.

71 Şekil Çift basınç girişli 5 yollu valfin uzaktan kontrolü

72 Şekil 10.39a da 5 yollu valf açık durumdadır. Ana hava, pilot valfe, 1 nolu yoldan gelmekte, valfi 4 nolu yoldan terk etmektedir. Bu hava çift basınçlı 5 yollu valfin 1 2 nolu deliğinde sinyal üretecektir. Ana hava silindir pistonunu solda tutacaktır. Beş yolu valf kapalı konuma gelince (Şekil 10.39b), hava sinyali 1 2 alınıp 1 4 sinyal nolu deliğine aktarılır.14 deki hava sinyali, valfteki makaraya hareket verildiğini gösterir. Hava 4 nolu yoldan valfi terk eder.

73 Çift Etkili Silindirlerin Çift Pilot Valfle Kontrolü: Çift etkili silindirin çift pilot valfle kontrolünde, kontrol valfi çift basınç girişli 5 yollu, pilot valfler ise yay geri dönüşlü, butonlu 3 yollu valftir(şekil 10.40). Girişteki 3 yollu valf butonuna basıldığında ve bırakıldığında, hava sinyali çift basınç girişli 5 yollu kontrol valfinin 1 2 nolu sinyal deliğine ulaştırılır. Sonuçta ana hava 2 nolu yoldan kontrol valfini terk eder ve silindir pistonu sola hareket eder. 3 yollu pilot valfi yay geri dönüşlü olduğu için butonuna basma durunca hava sinyali de durdurulmuş olur(şekil 10.40a).

74 Şekil Çift Etkili Silindirlerin Çift Pilot Valfle

75 Çıkıştaki 3 yollu valf butonuna basılınca, kontrol valfinin 1 4 nolu deliğine sinyal ulaştırılmış olur. Valf makarası çalıştırılmakta ve hava 4 nolu delikten atılmaktadır.piston sağa hareket etmektedir. Pilot kumandalı valfler, uzaktaki bir noktadan çift etkili silindirin kontrolünde sıkça kullanılır. Operatörün silindire yaklaşması zor ve tehlikeli olduğu zaman uzaktan kumanda, sorunu çözer. Örneğin kişinin bir sepet elemanı, korozif veya yağdan arındırma banyosuna daldırması gerektiğinde, sepetin kaldırılıp indirilmesi çift etkili silindirle sağlanabilir. Uzaktan kumanda pilot valflerin kullanımı ile yapılabilir(şekil 10.41).

76 Şekil Yağdan arıtma tesisinin uzaktan kumanda ile pilot valf kontrolü

77 Her iki yönde piston hız kontrolü gerektiren bir devre örneği şekil de verilmiştir. Çift etkili silindir sera penceresini açıp-kapatmada kullanılmaktadır. Piston hareketinin yavaş ve düzgün olması gerekir. Ani ve hızlı hareket camın kırılmasına yol açabilir. Çift etkili silindir her iki uçtan yataklanmış, böylece harekette eksen kaçıklığı önlenmiştir. İki akış kontrol valfi silindirin dış ve iç kursunda piston hızını kontrol etmektadir. Silindir egzosundaki hava düzenlenerek pürüzsüz piston hareketi elde edilebilir.

78 Şekil Sera penceresini açıp-kapamada kullanılan pnömatik devre

79 Basınca Duyarlı Valfler ve Hava Tahliye Devreleri Basınca duyarlı valf (Şekil 10.42), pilot hava sinyali 0.5 bar gibi küçük basınçlara kadar çalışabilir. Düşük basınçlı pilot hava sinyali 12 nolu sinyal deliğine tatbik edildiğinde, diyaframın büyük alanında etkili düşük basınç makarayı hareket ettirmek için yeterli kuvveti üretebilir. İşini bitiren hava, valfi 2 nolu delikten terk edecektir. Basınca duyarlı valf yay geri dönüşlü bir valftir. Pilot hava basıncı kaldırılınca, makara geri dönerek egzos havasının 3 nolu egzos deliğinden atmosfere kaçmasına izin verir. Valf diyafram tarafından harekete geçirildiğinden Diyaframlı valf adını da alır. Valfe, diyafram altındaki vakum deliğinden de kumanda edilebilir.

80 Şekil Basınca duyarlı valf

81 Şekil de basınca duyarlı valfin hava tahliye devresinde kullanımı verilmiştir. Akış kontrol valfi, kontrollü akışı bir T parçası kullanımıyla ana hava hattına getirir. Bu, T bağlantı parçasından gelen borunun bir ucu açık bırakılır, böylece atmosfere hava tahliyesi yapılabilir. Bu nedenle bu devreye hava tahliye devresi denir. Hava tahliyesi tıkanırsa T parçasındaki hava basıncı yükselir. Basıncı yükselen hava, basınca duyarlı valfin 1 2 nolu deliğine hava sinyali gönderir. Bu sinyalin basıncı 0.5 bar a ulaşınca basınca duyarlı valf çalışır. Valfin 1 nolu deliğinden giren hava, 2 nolu delikten çıkarak tek etkili silindiri sola iter.

82 Şekil Hava tahliye devresi-tek etkili silindir

83 Hava tahliye devresi çift etkili silindirle birlikte yapılabilir(şekil 10.44). Hava tahliyesi tıkandığında, basınca duyarlı valfe hava sağlayan T borusunda basınç yükselir. 12 nolu sinyal deliğindeki basınç 0.5 bar a ulaşınca basınca duyarlı valf çalışır. Sonra pilot hava sinyali 5/2 lik valfin 1 4 sinyal deliğine ulaşır. Ana giriş havası 5/2 lik valfi 4 nolu delikten terk eder ve silindir sola hareket eder. Hava tahliyesi sona erdirildiğinde, yaylı geri dönüş, basınca duyarlı valfin 2 nolu deliğinde çıkış havasının bağlantısını keser. Çift basınç girişli 5/2 lik valf, tuşlu 3 /2 lik valften gelecek pilot hava sinyaliyle tekrar ayarlanabilir. Böylece çift etkili silindir sağa hareket eder.

84 Şekil Hava tahliye devresi-çift etkili silindir

85 Kompresör bulunan bir oto garajında, garaja araç sokan kişiyi uyarmak için basit bir uygulamayla hava tahliye devresi kullanılabilir. Hava tahliye borusuna esnek bir tüp bağlıdır. Araç tekerleği esnek tüpe bastığı anda, T borusundaki basınç yükselir, böylece basınca duyarlı valf çalışır. Valften gelecek hava tek etkili silindirde dışa kurs yapacağından piston kolu zile vurarak uyarıyı sağlar(şekil 10.45).

86 Şekil Hava tahliye devresi yardımıyla garaj uyarı

87 Basınca duyarlı valf, basit kilitleme devresi yapımında da kullanılabilir(şekil 10.46). Kapı, tek etkili silindirin piston kolu ile kilitlenebilir. Kapıyı açmak için dört parmakla baş parmağını tahliye deliklerinin üzerine koymak yeterlidir. Beş tane kumanda deliği ve tahliye havasına ait kilitleme düzeni bir çalıştırma paneli üzerindedir. Doğru deliklerin kapatılması basınca duyarlı valfin diyaframı üzerinde pilot hava sinyali oluşturur. Böylece ana hava silindire dolarak kilidi açar.

88 Şekil Hava tahliye devresi yardımıyla kapı kilitleme sistemi

89 Prof. Dr. Metin GÜNER Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları Bölümü