1. Güç Elektroniğinin Kapsamı ve Uygulamaları. 2. Önemli Yarı İletken Güç Elemanları. 3. AC-DC Dönüştürücüler / Doğrultucular

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "1. Güç Elektroniğinin Kapsamı ve Uygulamaları. 2. Önemli Yarı İletken Güç Elemanları. 3. AC-DC Dönüştürücüler / Doğrultucular"

Transkript

1 PROF. DR. HAC BODR GÜÇ ELEKTRONİĞİ. Güç Elektroniğinin Kapsamı ve ygulamaları. Önemli Yarı İletken Güç Elemanları 3. AC-DC Dönüştürücüler / Doğrultucular 4. AC-AC Dönüştürücüler / AC Kıyıcılar 5. DC-DC Dönüştürücüler / DC Kıyıcılar 6. DC-AC Dönüştürücüler / İnverterler 7. Güç Elektroniğine Kontrol ve Koruma

2 PROF. DR. HAC BODR. GÜÇ ELEKTRONİĞİNİN KAPSAM ve YGLAMALAR GÜÇ ELEKTRONİĞİNİN TANM Güç Elektroniği, temel olarak yüke verilen enerjinin kontrol eilmesi ve enerji şekillerinin birbirine önüştürülmesini inceleyen bilim alıır. Güç Elektroniği, Elektrik Mühenisliğinin olukça cazip ve önemli bir bilim alıır. Güç Elektroniği, temel olarak Matematik ve Devre Teorisi ile Elektronik bilgisi gerektirir. YÜKE VERİLEN ENERJİNİN KONTROLÜ Yüke verilen enerjinin kontrolü, enerjinin açılması ve kapanması ile ayarlanmasını içerir.. Statik (Yarı İletken) Şalterler a) Statik AC şalterler b) Statik DC şalterler. Statik (Yarı İletken) Ayarlayıcılar a) Statik AC ayarlayıcılar b) Statik DC ayarlayıcılar ENERJİ ŞEKİLLERİNİN BİRBİRİNE DÖNÜŞTÜRÜLMESİ Elektrik enerji şekillerini birbirine önüştüren evrelere genel olarak Dönüştürücüler aı verilir. Dört temel önüştürücü varır. Bu önüştürücüler aşağıaki iyagrama özetlenmiştir. Dönüştürücüler. AC-DC Dönüştürücüler Doğrultucular, Reresörler Dönüştürücülere kullanılan kısaltmalar DC : Doğru Akım şeklineki elektrik enerjisi AC : Alternati Akım şeklineki elektrik enerjisi : DC gerilim (ortalama eğer) : AC gerilim (eekti eğer) : Frekans q : Faz sayısı 3. DC-DC Dönüştürücüler DC Kıyıcılar, DC Ayarlayıcılar AC DC,, q Enerji DC Enerji DC <. DC-AC Dönüştürücüler İnverterler, Eviriciler 4. AC-AC Dönüştürücüler AC Kıyıcılar, AC Ayarlayıcılar DC Enerji AC,, q AC AC,, q,, q Enerji q q AC KYC

3 PROF. DR. HAC BODR AC şebekeye oğruan bağlı olan Doğrultucu ve AC Kıyıcılara Doğal Komütasyonlu Devreler, bir DC kaynak taraınan beslenen İnverter ve DC Kıyıcılara ise Zorlamalı Komütasyonlu Devreler enilmekteir. YAR İLETKEN GÜÇ ELEMANLAR Dönüştürücüler, yarı iletken güç elemanları ile gerçekleştirilmekteir. Bu güç elemanları, Kontrolsüz Güç Elemanları : DİYOT Temel Kontrollü Güç Elemanları : SCR, BJT, MOSFET Diğer Kontrollü Güç Elemanları : TRİYAK, GTO, GBT, MCT vb Şekline 3 temel gruba ayrılabilir. Bu erste önce Önemli Yarı İletken Güç Elemanları ve sonra bu elemanlar ieal kabul eilerek Temel Dönüştürücüler incelenecektir. GÜÇ ELEKTRONİĞİNİN ENDÜSTRİYEL YGLAMALAR Güç Elektroniğinin statik ve inamik temel enüstriyel uygulama alanları ile iğer önemli enüstriyel uygulama alanları aşağıaki gibi sıralanabilir. Temel Statik ygulamalar Kesintisiz Güç Kaynakları (KGK, PS) Anahtarlamalı Güç Kaynakları (AGK, SMPS) Rezonanslı Güç Kaynakları (RGK, RMPS) Enüksiyonla sıtma (E, EH) Elektronik Balastlar (EB, EB) Yüksek Gerilim DC Taşıma (YGDCT, HVDC) Statik VAR Kompanzasyonu (SVK, SVC) Temel Dinamik ygulamalar Genel Olarak DC Motor Kontrolü Genel Olarak AC Motor Kontrolü Sincap Kaesli (Kısa Devre Rotorlu) Asenkron Motor Kontrolü Bilezikli (Sargılı Rotorlu) Asenkron Motor Kontrolü Lineer Asenkron Motor Kontrolü Senkron Motor Kontrolü Üniversal Motor Kontrolü Aım Motoru Kontrolü Relüktans Motor Kontrolü Diğer Önemli ygulamalar Ayınlatma ve şık Kontrolü Sistemleri sıtma ve Soğuma Sistemleri Lehim ve Kaynak Yapma Sistemleri Eritme ve Sertleştirme Sistemleri Eleme ve Öğütme Sistemleri Asansör ve Vinç Sistemleri Yürüyen Meriven ve Bant Sistemleri Pompa ve Kompresör Sistemleri Havalanırma ve Fan Sistemleri Alternati Enerji Kaynağı Sistemleri Akümülatör Şarjı ve Enerji Depolama Sistemleri Elektrikli Taşıma ve Elektrikli Araç Sistemleri zay ve Askeri Araç Sistemleri Yer Kazma ve Maen Çıkarma Sistemleri Ayrıca, Güç Elektroniği, Disiplinlerarası Bilim Alanları olarak bilinen Enüstriyel Otomasyon Mekatronik Robotik bilimleri içerisine e yoğun bir şekile yer almaktaır. 3

4 PROF. DR. HAC BODR. ÖNEMLİ YAR İLETKEN GÜÇ ELEMANLAR A) KONTROLSÜZ GÜÇ ELEMAN DİYOT Yapı, Sembol ve İletim Karakteristiği Yapı İletim Karakteristiği Sembol A : Anot K : Katot Açıklama En basit yapılı kontrolsüz yarı iletken elemanır. İletim yönüne, eşik geriliminin üzerine küçük eğerli bir iç irence sahip olan bir iletken gibiir. Kesim yönüne ise, elinme gerilimine kaar çok küçük sızıntı akımlar geçiren bir yalıtkan gibiir. : Delinme Gerilimi TO : Eşik Gerilimi r T : Eşeğer Direnç (μω - mω mertebelerine) Güç iyou, gerilimine tahrip olur ve iletken hale gelir. Yüksek ve sabit bir gerilim altına akımın sonsuza gittiği bu tür evrilmelere, genel olarak çığ evrilme enilmekteir. Çığ evrilmeye maruz kalan yarı iletken elemanlar, güç kaybınan olayı genellikle tahrip olur yani bozulurlar. Tahrip olan yarı iletken elemanlar ise, genellikle kısa evre olurlar. Güç iyotları, poziti yöne akımı geçirmeleri ve ters yöne akımı tutmaları için, olukça yaygın olarak kullanılmaktaır. Normal, hızlı ve çok hızlı iyot türleri mevcuttur. Normal iyotlar, genellikle AC şebekeye bağlı oğrultucu ve AC kıyıcı evrelerine kullanılmaktaır. Hızlı iyotlar ise, genellikle inverter ve DC kıyıcılara kullanılmaktaır. Günümüze Ters Toparlanma Süresi veya Sönme Süresi birkaç 0 ns olan iyotlar üretilebilmekteir. 4

5 PROF. DR. HAC BODR B) TEMEL KONTROLLÜ GÜÇ ELEMANLAR. TRİSTÖR (SCR) Yapı, Sembol ve İletim Karakteristiği Yapı ve Sembol İletim Karakteristiği Karakteristik Değerler GT : Tetikleme Akımı. GT : Tetikleme Gerilimi GTM : Max. Kapı Akımı GTM : Max. Kapı Gerilimi B0 : Sıır Devrilme Gerilimi H : Tutma Akımı (ma) L : Kilitleme Akımı (ma) L > H : Delinme Gerilimi u krt : Kritik Gerilim Yükseltme Hızı (V/μs) t i krt : Kritik Akım Yükseltme Hızı (A/μs) t t q : Sönme Süresi (μs) Q s : Taban Tabakalarına Biriken Elektrik Yükü (μas) DRM : Max. Periyoik (+) Dayanma Gerilimi DRM < B0 RRM : Max. Periyoik (-) Dayanma Gerilimi RRM < TAVM : Sürekli Çalışmaa Tristörün Max. Ortalama Akımı TEFM : Sürekli Çalışmaa Tristörün Max. Eekti Akımı Tmax t: 0 ms : 0 ms için Tristörün Max. Akımı i t : Tristörün Max. Sınır Yükü (μa s) θ vj : Jonksiyon Sıcaklığı θ vjmax : Max. Jonksiyon Sıcaklığı NOT : GT ( TM, θ Vj ), GT : Her türlü şartlar altına tristörü tetikleyebilen eğerir. 5

6 PROF. DR. HAC BODR Tristörün İletim ve Kesime Kilitlenme Özelliği Kapısına kısa süreli ve yeterli bir akım sinyali uygulanan tristör tetiklenir ve iletime girer. Kısa süreli bir sinyal ile iletime giriği için tristöre Tetiklemeli Eleman a enmekteir. İletimeki bir tristörün içinen geçen akım kilitleme akımına eriştiğine, tristör iletime olarak kilitlenir ve artık kapı akımı kesilse e iletime kalır. İletime olan bir tristörün içinen geçen akım herhangi bir şekile tutma akımının altına üşerse, tristör otomatik olarak kesime girer. Bu anaan itibaren en az sönme süresi kaar tristör negati bir gerilimle tutulur veya tekrar bir poziti gerilim ( 0,6 V) uygulanmaz ise, tristör kesime olarak kilitlenir ve artık poziti gerilim uygulansa a kesime kalır. Bu neenle, tristöre Kilitlemeli Eleman a enilmekteir. Tristöre iletime girme işlemi kontrollü olup, kesime girme işlemi kontrolsüzür. Bu neenle tristöre Yarı Kontrollü Eleman a enilmekteir. Tristörün Keniliğinen İletime Geçme Sebepleri. Bir tristörün uçlarınaki gerilimin eğeri bu tristörün sıır evrilme gerilimi eğerine erişirse, yani u T B0 ise, bu tristör keniliğinen iletime geçer.. Bir tristörün uçlarınaki gerilimin yükselme hızı eğeri bu tristörün kritik gerilim yükselme hızı eğerine erişirse, yani u T u krt ise, bu tristör keniliğinen iletime geçer. t t 3. Yeni iletimen çıkan bir tristörün negati gerilimle tutulma süresi bu tristörün sönme süresinen küçükse, yani t N < t q ise, bu tristör keniliğinen iletime geçer. Tristörün Tahrip Olma Sebepleri. u T > ise, çığ evrilme ve aşırı güç kaybı ile mak. sıcaklık sınırı aşılır ve tristör bozulur.. TAV > TAVM ve TEF > TEFM ise, aşırı güç kaybı ile mak. sıcaklık sınırı aşılır ve tristör bozulur. 3. i T t > i t ise, aşırı güç kaybı neeniyle mak. sıcaklık sınırı aşılır ve tristör tahrip olur. 3. i T t i > krt ise, iletime girmee ilk oluşan ar iletken kanala mak. sıcaklık sınırı t aşılır ve tristör bozulur.buna sicim olayı aı verilir. 4. θ vj > θ vjmax ise, aşırı güç kayıplarının sonucu olarak, yarı iletken yapı bozulur. Bu urumlara tristör genellikle iletken hale gelir veya kısa evre olur. 6

7 PROF. DR. HAC BODR Tristörün Tetiklenmesi t : Gecikme Süresi t r : Yükselme Süresi, Açma Süresi t s : Yayılma Süresi t t + t + t ON r s t r süresi sonuna, kapı akımı civarına ana akımın geçtiği ar bir kanal oluşur. t s süresi sonuna ise, ısınma etkisi ile akım bütün jonksiyon yüzeyine yayılır. t r süresi sonuna oluşan kanalan geçen akım bu kanalın iletkenliğini arttırır. İletkenliği artan kanalan aha çok akım geçer. Bu olay zincirleme bir şekile sürer ve akım bütün yüzeye yayılır. Fakat, akımın yükselme hızı kritik akım yükselme hızına erişirse, akım bütün yüzeye yayılmaan bu kanalın sıcaklığı max. eğere erişir ve bu kanal tahrip olur. Böylece, yarı iletken yapı bozulur ve iletken hale gelir. Bu şekileki bozulmaya sicim olayı enir. Tristörün Sönürülmesi Q s : Taban Tabaklarına Biriken Elektrik Yükü (μas) TM : Sönme Öncesi Tristören Geçen Akım (A) i / t : Sönme Esnasına Tristör Akımının Azalma Hızı (A/μs) t : Sönme Süresi (μs) q T : İletim Gerilim Düşümü (V) Tristör ve Diyoun İletim Gerilim Düşümü u T T0 + r T. i T T0 : Eşik Gerilimi r T : Eşeğer Direnç (μω-mω mertebelerine) Tristörün ygulama Alanları Tristör, kontrollü bir iyottur. Kapısına sürekli ve yeterli bir sinyal verilen tristör, iyoa eşeğerir ve iyot gibi avranır. Diyoun a kontrolsüz bir tristör oluğu söylenebilir. İletimen çıkma olayı ikisine e aynıır. Tristör ve iyotlar, normal akım ve kısa süreli ani akım eğerleri en yüksek olan elemanlarır. 7

8 PROF. DR. HAC BODR Tristörlerin e normal ve hızlı türleri mevcuttur. Sönme Süresi, normal tristörlere birkaç 00 μs civarına, hızlı tristörlere ise 00 μs nin altınaır. Normal Tristörler, AC şebekeye bağlı oğrultucular ile AC kıyıcılara yaygın olarak kullanılmaktaır. Hızlı Tristörler ise, tam kontrollü güç elemanlarının güçleri yetmeiğine, inverter ve DC kıyıcılara kullanılmaktaır. Elektrikli taşıma sistemlerine kullanılan DC kıyıcılar ile enüksiyonla ısıtma sistemlerine kullanılan inverterler buna örnek gösterilebilir. Tristörlü Örnek Devreler. Bir AC ygulama Tetikleme Sinyali Bu evree, tristör, α anına kısa süreli bir sinyalle tetiklenir ve iletime olarak kilitlenir. Tristör içerisinen akım geçtiği sürece iletime kalır. anına akımın 0 olmasıyla, tristör keniliğinen oğal olarak söner yani kesime girer. Yeni bir poziti yarım algaa yeni bir α anına tekrar tetikleninceye kaar tristör kesime kalır. Sonuç olarak, tristör, poziti yarım algalara ve α- aralıklarına iletime kalır ve sinüsoial bir akım geçirir. α açıları eğiştirilerek yükün gücü ayarlanabilir yani güç kontrolü yapılabilir. Bu evre, yarım alga kontrollü bir oğrultucu olup, oğal komütasyonlu bir evreir.. Bir DC ygulama Bu evree ise, yine kısa süreli bir sinyal ile iletime giren tristör, içerisinen geçen akım hiç kesilmeyeceğine göre, oğal olarak hiç iletimen çıkmaz ve sürekli akım geçirir. Ancak, ilave evre ve üzenlerle isteniliği zaman zorla sönürülebilir. Tristörün iletime kalma oranı eğiştirilerek güç kontrolü yapılabilir. Bu evre ise, bir DC kıyıcı olup, zorlamalı komütasyonlu bir evreir. 8

9 PROF. DR. HAC BODR. BİPOLAR TRANSİSTÖR ( BJT ) Yapı, Sembol ve İletim Karakteristiği npn türü Yapı Sembol pnp türü C : Kollektör, E : Emiter, B : Taban İletim Karakteristiği Temel bir Transistör Devresi Temel Özellikler Yük genellikle C ucuna bağlanır. Taban akımı aima E B arasına geçer ve akımın yönü p en n ye oğruur. Ana akım ile taban akımı aima aynı yöneir. B ile C arasına bir akım geçerek, transistör ters ve istenmeyen kötü bir iletime girebilir. Bu urum önlenmeliir. Transistörün çığ evrilmeye girmesi elemanı tahrip eer. Güç evrelerine transistör ya tam iletime (kalın çizgi üzerine) ya a tam kesime çalıştırılmalıır. Buna Anahtarlama Elemanı olarak çalışma enilir. Tristörler oğal olarak böyle çalışır. Transistöre giriş oluğu sürece çıkış varır. Transistör bir Tam Kontrollü Elemanır. Giriş akım, çıkış akımır. 9

10 PROF. DR. HAC BODR İletim gerilim üşümü veya iletim kaybı en üşük olan elemanır. Anahtarlama güç kaybı en yüksek olan elemanır. Alt bölgelere karakteristikler paralel ve eşit aralıklıır. Bu bölgee sabit kazançla akım yükseltme işlemi yapılabilir. Fakat güç evrelerine bu yapılamaz. Genel Tanımlar i C β F. i B i E i C + i B ( + β F ) i B β F : DC Akım Kazancı i C β F. i B u R R L. i C u CE L - u R u CE L - R L.i C Yük Doğrusu BE 0,6 V L u ib R B BE İletime ve Kesime Girme t r : Yükselme Süresi t s : Yayılma Süresi t : Düşme Süresi t ON t r t OFF t s + t t SW t ON + t OFF t r + t s + t Anahtarlama esnasınaki ani güç kaybı çok yüksektir. Bir yarı iletkenin toplam güç kaybı, anahtarlama ve iletim güç kayıplarının toplamına eşittir. Düşük rekanslara iletim güç kaybı, yüksek rekanslara ise anahtarlama güç kaybı aha etkiliir. Yüksek rekanslara (yaklaşık olarak khz nin üzerine), iletimen çıkma işlemine genellikle negati sinyal uygulanır. Bu uruma, yayılma süresi büyük ölçüe azalır. Transistörler, orta güç ve orta rekanslara en yaygın olarak kullanılan en ucuz yarı iletken güç elemanlarıır. Transistörün ygulama Alanları Transistörler, normal olarak, orta güç ve rekanslara, zorlamalı komütasyonlu olan inverter ve DC kıyıcı evrelerine kullanılmaktaır. Ancak, uygulama alanları gittikçe azalmaktaır. 0

11 PROF. DR. HAC BODR 3. İZOLE KAPL ALAN ETKİLİ TRANSİSTÖR (GFET, MOSFET) Yapı, Sembol ve İletim Karakteristiği Sembol İletim Karakteristiği Temel Özellikler MOSFET aima oyuma kullanılmalıır. Giriş oluğu sürece çıkış varır. Giriş gerilim, çıkış akımır. Kazanç sonsuz kabul eilir. En hızlı yarı iletken elemanır. İletime giriş ns ve iletimen çıkış ns civarınaır. Anahtarlama kaybı en üşük olan elemanır. İletim gerilim üşümü veya iletim güç kaybı en yüksek olan elemanır. Tek ezavantajı, sıcaklıkla artan yüksek eğerli bir iç irence sahip olmasıır. Düşük güç ve yüksek rekanslara kullanılır. Giriş akımı nanoamperler mertebesineir. Ancak, gerilim sinyali ilk veriliğine yüksek eğerli bir şarj akımı çeker. Bu akımın karşılanmasına ikkat eilmeliir. Aksi hale hız üşer. Kapı ayanma gerilimi ± 0 V tur. Gerçekte, uygulanan gerilim ± 8 V u geçmemeliir. ygulamalara, genellikle sürme gerilimi olarak ± 5 V kullanılmaktaır. MOSFET lerin ygulama Alanları MOSFET ler, normal olarak, üşük güç ve yüksek rekanslara, zorlamalı komütasyonlu olan inverter ve DC kıyıcı evrelerine kullanılmaktaır. Bu elemanlara iyat gerilime çok bağlıır. Düşük gerilimli MOSFET lerin iyatları olukça üşük oluğunan, üşük gerilimli uygulamalara MOSFET ler yaygın olarak kullanılmaktaır. Buna örnek olarak, üşük gerilimli akümülatör-inverter grubuna sahip olan kesintisiz güç kaynakları ile üşük gerilimli DC kıyıcı evresine sahip olan anahtarlamalı güç kaynakları gösterilebilir. Ayrıca, MOSFET ler çalışma rekansı en yüksek olan elemanlarır. Yüksek rekans ve üşük güçlü uygulamalara a MOSFET ler yaygın olarak kullanılmaktaır. Buna örnek olarak, üşük güçlü kesintisiz ve anahtarlamalı güç kaynakları ile enüksiyonla ısıtma ve elektronik balastlar gösterilebilir. Ancak, BJT ve MOSFET lerin uygulama alanları sürekli olarak aralmakta, bunların yerini hız ve güçleri sürekli olarak gelişen GBT elemanları almaktaır.

12 PROF. DR. HAC BODR C) DİĞER GÜÇ ELEMANLAR TRİSTÖR TETROT 4 uçlu özel bir tristörür. Her iki kapıan a tetiklenebilir. Tetiklemee, i G ve i G akımları ayrı ayrı kullanılabilir. FOTO TRİSTÖR Normal ortama gözle görülen ışıkla iletime giren iki, üç veya ört uçlu özel bir tristörür. şıkla veya bir kapı akımıyla kontrol eilebilir. TRİYAK (İKİ YÖNLÜ TRİSTÖR TRİYOT) Triyak ters-paralel bağlı iki tristöre eşeğerir. İki yönlü tristör e enir. Tetikleme ve montaj kolaylığı sağlar. Saece AC uygulamalara kullanılmak üzere üretilmekteir. AC kıyıcılara gücün yettiği yere kaar bir triyak kullanılır. Aksi hale tristörlere geçilir. Yaklaşık A lere kaar triyaklar üretilmekteir. Triyak - ve - belgelerine üşük akımlarla kolay tetiklenir. + belgesine tetikleme çok zor veya imkansızır. ygulamalara, + ve - bölgelerine çalışma kolayır.

13 PROF. DR. HAC BODR KAP SÖNÜMLÜ TRİSTÖR (GTO) Kısa süreli i G ile tetiklenir ve i G ile sönürülür. i G çok küçük eğerlereir (normal trsitörlereki gibi). i G çok büyük eğerlereir ( ¼ ana akım kaar). Hızlı özel bir tristörür. Düşük rekans ve yüksek güçlere kullanılır. Sönürme sinyalinin büyüklüğünen olayı tetikleme evreleri karmaşık ve pahalıır. MOS KONTROLLÜ TRİSTÖR (MCT) MOSFET ve tristör karışımı, olukça hızlı, gerilim kontrollü, karma bir elemanır. MOSFET in ieal sürme özelliği ile tristörün ieal iletim karakteristiğini birlikte taşır. Negati gerilim sinyali ile tetiklenir. Poziti gerilim sinyali ile söner. Yine iletime ve kesime kilitlenme özelliği varır. Şu ana en üstün eleman görünümüneir. Fakat henüz gelişimi tamamlanamamıştır. Halen ticari olarak üretilememekteir. İZOLE KAPL BİPOLAR TRANSİSTÖR (GBT) Sembol u-i karakteristiği CET : Çıkış Eşik Gerilimi GET : Kapı Eşik Gerilimi Genellikle, CET > V ve GET : 4 V civarınaır. MOSFET in MOS kontrolü ve BJT nin ana akım karakteristiğini birlikte taşıyan karma bir elemanır. Tek ezavantajı çıkış eşik geriliminin oluşuur. Ancak iç irenci çok küçük oluğunan, yüksek akımlara yine avantajlı uruma geçer. Günümüze GBT ortanın biraz üzerineki güç ve rekanslara, en yaygın olarak kullanılan elemanlarır. 3

14 PROF. DR. HAC BODR D) GÜÇ ELEMANLARNN KARŞLAŞTRLMAS TEMEL Yİ GÜÇ ELEMANLARNN İYİDEN KÖTÜYE DOĞR SRALAMAS Sürme Kolaylığı MOSFET GBT GTO BJT Sönme Kolaylığı MOSFET GBT BJT GTO İletim Gerilim Düşümü BJT GTO GBT MOSFET (.0 V) (.0 V) (3.0 V) (5.0V) Anahtarlama Güç Kaybı MOSFET GBT GTO BJT Akım Dayanımı Gerilim Dayanımı Devre Gücü Çalışma Frekansı GTO (3000 A) GTO (3000 V) GTO (0 MW) MOSFET (00 khz) GBT (800 A) GBT (500 V) GBT (500 kw) GBT (0 khz) BJT (600 A) BJT (00 V) BJT (00 kw) BJT (0 khz) MOSFET (00 A) MOSFET (000 V) MOSFET (0 kw) GTO ( khz) Fiyat BJT GTO GBT MOSFET Not :. Güç BJT leri genellikle Darlington yapıa ve npn türüneir.. Buraa GTO tristör ailesini temsil etmekteir. KON İLE İLGİLİ ÇÖZÜLMÜŞ PROBLEMLER Problem Bir tristör u T 000 Sin 6800 t (V) şekline bir gerilime maruz kalacaktır. Bu tristörün, keniliğinen iletime geçmemesi için, a) B0 eğeri ne olmalıır? u b) krt eğeri ne olmalıır? t Çözüm a) Tmax < B0 olmalıır. B0 > Tmax 000 V u b) ( T ) max < t u T ut t T max u krt olmalıır. t sin ωt ωt max cosωt ut ωt max t max V/s 6.8 V/μs u krt > 6,8 V/μs olmalıır. t 4

15 PROF. DR. HAC BODR Problem Kritik gerilim yükselme hızı 5 V / μs olan bir tristöre, genliği 000 V olan bir sinüsoial gerilim uygulanmaktaır. Frekans gittikçe yükseltilirse, bu rekans hangi eğere ulaştığına tristör keniliğinen iletime geçer? Çözüm u T u max krt t t u T m Sinωt u T m.ω.cosωt t u T max m. ω t V/s khz bulunur. Problem 3 t0 anına yeni iletimen çıkan ve şekileki gibi bir gerilime maruz kalan bir tristörün keniliğinen iletime geçmemesi için, bu tristörün, u B0, krt ve t q eğerleri t ne olmalıır? Çözüm B0 > Tmax Şekilen, B0 > 3000 V olmalıır. tq t N Şekilen, 0 μs olmalıır. t q 0 μ s t 50 μs için, 3000 u T ( t 0 ) 30 u u krt > ( T ) max, t t u krt > 00 V / μs olmalıır. t 5

16 PROF. DR. HAC BODR Problem 4 0 Ω luk bir yükü 50 V luk bir DC kaynak ile beslemek üzere, şekile verilen bir npn tipi transistörün emiter montajı kullanılmıştır. Transistörün akım kazancı 00 oluğuna göre, a) Taban evresi irenci 5 kω iken, yük akımı ve gerilimi ne olur? b) Yükte harcanan gücün 60 W olabilmesi için, taban evresi irenci kaç kω a ayarlanmalıır? Çözüm a) C L L BE B R B B 0mA C A L Y R L. L 0. 0 V Problem 5 b) P L 60 W P L R L. L L B 4 / 00 B 0 ma L BE 50 0 R B 3 B 0.0 R B,5 kω bulunur. L 4 A C Peryoik bir çalışmaa, kesim ışınaki çalışma urumları için, bir transistörün uçlarınaki gerilim ve içinen geçen akımın eğişimleri şekile verilmiştir. Bu transistör P 0 khz lik bir rekansta anahtarlanığına göre, a) Transistörün verilen her bir aralıktaki enerji kaybını hesaplayınız. b) Transistörün toplam enerji ve güç kaybını hesaplayınız. Çözüm. bölge için, u V 50 6 t t i t t A 4μs 6 W ( 6.0 t) 0... P T 06,3 W tt 6,6773 mj 6 6

17 PROF. DR. HAC BODR 3. AC-DC DÖNÜŞTÜRÜCÜLER / DOĞRLTCLAR GİRİŞ AC-DC Dönüştürücülerin Genel Özellikleri Enüstrie en eski ve en yaygın olarak kullanılan önüştürücü türüür. Temel Özellikleri : AC girişteki eekti az gerilimi : Frekans q : Faz sayısı, y : DC çıkış veya yük akımı (ortalama eğer) α : DC çıkış gerilimi, α (α) : Maksimum DC çıkış gerilimi, α 0 α α : Faz Kesme veya Faz Kontrol açısı : Gecikme Açısı veya Tetikleme Gecikmesi D : Serbest Geçiş (Komütasyon, Sönürme) iyou 3 : Eekti Faz Gerilimi 3 h : Eekti Fazlar Arası Gerilim m : Faz Gerilimi Maksimum Değeri hm : Hat (Fazlar Arası) Gerilimi Maksimum Değeri Enüstriyel olarak, oğrultucular aha çok omikenükti yüklere kullanılmaktaır. Kontrol lineer eğilir. Faz Kontrol Yöntemi ile kontrol sağlanır. Çıkış gerilimi ortalama olarak kontrol eilir. Şebeke taraına yüksek eğerli harmonikler, yük taraına yüksek eğerli algalanmalar oluşur. Doğal komütasyonluur. Diyot ve/veya tristörler ile gerçekleştirilir. Başlıca ygulama Alanları DC motor kontrolu Akümülatör şarjı Galvanoteknikle kaplama DC motor alan besleme DC kaynak makinaları DC regülatörler DC gerilim kaynakları AC-DC Dönüştürücülerin Genel Olarak Sınılanırılması 7

18 PROF. DR. HAC BODR AC-DC Dönüştürücülerin Kontrol Açısınan Karşılaştırılması Kontrolsüz Doğrultucu Tam Kontrollü Dönüştürücü Yarı Kontrollü Doğrultucu Diyotlarla gerçekleştirilir Saece oğrultucu mouna çalışır. Genellikle serbest geçiş iyou yoktur. α 0 α Sabit Tristörlerle gerçekleştirilir. Hem oğrultucu hem e inverter mouna çalışır. Serbest geçiş iyou yoktur. Konursa inverter mouna çalışmaz. 0 < α < + > α > - Tristör ve iyotlarla gerçekleştirilir. Saece oğrultucu mouna çalışır. Genellikle serbest geçiş iyou varır. 0 < α < + > α > 0 AC-DC Dönüştürücülerin Dalga Sayısı Açısınan Karşılaştırılması Yarım Dalga Doğrultucua, şebekenin nötrüne (N) göre bir çıkış gerilimi üretilir yani çıkıştaki DC hatların birisi şebekenin N ucuna bağlıır. Tam Dalga Doğrultucu, Poziti (+) ve Negati (-) Yarım Dalga Doğrultucuların toplamına eşeğerir. Çıkışta N ucu kullanılmaz. Ancak, çıkış gerilimi potansiyel olarak N ucunu ortalar. Temel AC-DC Dönüştürücülerin Temel Devre Şemaları 8

19 PROF. DR. HAC BODR Tek Fazlı Dönüştürücünün Fazlı Eşeğeri Tek Fazlı Sistem q s R k L k İki Fazlı Eşeğeri q s / R k / L k / Enüstrie Fazlı bir AC Şebeke sistemi mevcut eğilir. Ancak, sekoneri orta uçlu olan tek azlı bir transormatöre, orta uca göre sekoner uçlarına 80 az arklı azlı bir AC gerilim oluşmaktaır. Enüstriyel olarak azlı bir gerilim bu şekile üretilebilir. Ayrıca, teorik analizlere, yukarıa görülüğü gibi, tek azlı bir gerilimin azlı eşeğeri kullanılabilmekteir. Faz Kontrol Yöntemi AC şebeke geriliminen beslenen oğrultucu ve AC kıyıcı evreleri, genel olarak Faz Kontrol Yöntemi ile kontrol eilmekteir. Prensip olarak Faz Kontrol Yöntemine, AC şebekenin bir az veya azlar arası geriliminin Sıır Noktaları ile Poziti ve Negati Aralıkları algılanarak, α kontrol açısı ayarlanabilen Poziti ve Negati olmak üzere sinyal üretilir. Doğrultucu ve AC kıyıcılara, Poziti Sinyal ilgili azın Poziti Elemanına ve Negati Sinyal ilgili azın Negati Elemanına verilir. OMİK YÜKLÜ YARM DALGA KONROLSÜZ DOĞRLTCLAR Çıkış Gerilimi İaeleri Omik Yüklü Fazlı Yarım Dalga Kontrolsüz Doğrultucu msin( ωt) ( ωt) 0 m Cos ωt ( ) 0 m Cos( ωt) 0 m [ ( ) ] m Omik Yüklü 3 Fazlı Yarım Dalga Kontrolsüz Doğrultucu 3 mcos( ωt) ( ωt) m 3 Sin( ωt) 3 m m Açıklama Diyotlar uçlarına poziti gerilim uygulanığı sürece iletime kalırlar, bunun ışına kesimeirler ve negati gerilim ile tutulurlar. Aynı ana saece bir iyot iletime kalır. Diyotlar yük akımını eşit aralıkla ve sırayla geçirirler. 9

20 PROF. DR. HAC BODR İletime olan iyoun bağlı oluğu az gerilimi, çıkıştaki yük gerilimini oluşturur. AC şebekeen DC akım çekilir ve şebekee cii bozulmalar oluşur. Yük akımı ve bir iyoun akımı kolayca hesaplanabilir. Diyotlar azlar arası gerilime maruz kalır. Devre Şeması ve Temel Dalga Şekilleri Omik Yüklü Fazlı Yarım Dalga Kontrolsüz Doğrultucu Omik Yüklü 3 Fazlı Yarım Dalga Kontrolsüz Doğrultucu 0

21 PROF. DR. HAC BODR OMİK-ENDÜKTİF YÜKLÜ YARM DALGA KONROLSÜZ DOĞRLTCLAR Devre Şeması ve Temel Dalga Şekilleri Akım Kaynağı ile Yüklü Fazlı Yarım Dalga Kontrolsüz Doğrultucu Akım Kaynağı ile Yüklü 3 Fazlı Yarım Dalga Kontrolsüz Doğrultucu Çıkış Gerilimi İaeleri ve Açıklama Çıkış gerilimi iaeleri, omik yüklü yarım alga kontrolsüz oğrultucular ile aynıır. az için : m 3 az için : m Bu oğrultucuların özellikleri, omik yüklü oğrultuculara sıralanan özellikler ile aynıır.

22 PROF. DR. HAC BODR TAM DALGA KONROLSÜZ DOĞRLTC ÖRNEKLERİ Devre Şeması ve Temel Dalga Şekilleri Omik Yüklü Fazlı Tam Dalga Kontrolsüz Doğrultucu Akım Kaynağı ile Yüklü Fazlı Tam Dalga Kontrolsüz Doğrultucu

23 PROF. DR. HAC BODR Çıkış Gerilimi İaesi Açıklama 0 hm Sin ( ωt) ( ωt) hm h Cos( ωt) hm Cos( ωt) 0 hm [ ( ) ] 0 İki azlı tam alga kontrolsüz oğrultuculara, yükün omik ve akım kaynağı olması urumlarına, çıkış gerilimi aynıır. Tam alga oğrultucunun çıkış gerilimi, eşeğer olan yarım alga oğrultucu çıkış geriliminin katıır. Üst ve alt sıraaki iyotlar, yük akımını eşit aralıklarla ve sırayla geçirirler. Aynı ana, üst ve alt sıraan saece birer iyot iletime kalır. Aynı ana, üst ve alt sıraan aynı az koluna ait iyotlar iletime olamaz. Çıkış gerilimi, iletime olan üst ve alt sıraaki iyotlara göre, azlar arası gerilimler e oluşmaktaır. AC şebekeen çekilen az akımının DC bileşeni yoktur. AC şebeke açısınan, yarım algaya göre tam alga oğrultucular çok aha iyiir. Omik yüklü tam alga oğrultucunun şebekeen çektiği akıma, az arkı ve harmonik yoktur. Akım kaynaklı yükte ise, şebekeen çekilen akıma, az arkı yoktur, ancak harmonik varır. AC şebekeen çekilen az ve hat akımları birbirine eşittir. Diyotlar azlar arası gerilime maruz kalır. Omik yükte sinusoial olan az ve hat akımı eekti olarak, hm h h R Omik-enükti yükte sinusoial olmayan az veya hat akımı eekti olarak, ( ωt) ωt 0 0 şekline bulunur. Bu akımın Temel Bileşeni ve Toplam Harmonik Distorsiyonu, Fourier analizi yapılarak, ve THD0,48 şekline bulunur. NOT : az için yapılan bu analizin 3 az için e yapılması önerilir. 3

24 PROF. DR. HAC BODR YARM DALGA KONROLLÜ DOĞRLTC ÖRNEKLERİ Devre Şeması ve Temel Dalga Şekilleri Omik Yüklü Fazlı Yarım Dalga Kontrollü Doğrultucu Akım Kaynağı ile Yüklü Fazlı Yarım Dalga Kontrollü Doğrultucu 4

25 PROF. DR. HAC BODR Çıkış Gerilimi İaeleri Omik Yüklü Fazlı Yarım Dalga Kontrollü Doğrultucu α msin( ωt) ( ωt) α ( ωt) α m Cos Cos( ωt) α m m Cosα m ( Cosα ) ( + Cosα ) ( + Cosα ) α + [ ( )] Akım Kaynağı ile Yüklü Fazlı Yarım Dalga Kontrollü Doğrultucu + α α msin( ωt) ( ωt) α α m Cos t Cos ωt ( ω ) + α α ( ) α α m + m Cos [ Cosα ( + α )] [ Cosα Cosα ] m + mcosα Cosα Cosα Açıklama Genel olarak yarım alga oğrultucu özellikleri mevcuttur. Omik yükte, α anına iletime giren bir tristör anına akımın sıır olmasıyla kesime girer. Elemanların iletimine ve çıkış gerilimine boşluklar oluşur. Omik-enükti yükte, α anına tetiklenerek iletime giren bir tristör, akımın sürekli oluşunan olayı, bir sonraki tristör α+ anına tetikleninceye kaar iletime kalır. Elemanların iletimine ve çıkış gerilimine boşluklar oluşmaz. Yine AC şebekeen bir DC akım çekilir. Ayrıca α açısına bağlı olarak, akım gerilime göre geri kalır. Prensip olarak, az kesme kontrolu, arışık azların kesişim noktaları (azlar arası gerilimlerin sıır noktaları) sıır (α0) olmak üzere 0- aralığına yapılır. Sıır noktaları, azlı sistemlere wt ekseni üzerine, 3 azlı sistemlere ise bu eksenin ışına oluşur. azlı yarım alga kontrollü oğrultucu olan bu evreler ve alga şekilleri, kolayca azlı tam alga kontrollü oğrultucu için üzenlenebilir. Bu uruma, İletime olan elemanlara T ve T 4 tristörleri eklenir. T ile T ve T 3 ile T 4 aynı sinyallerle ve eşzamanlı olarak tetiklenir. Çıkış gerilimi ve azlar arası gerilimleri ile oluşur. Faz akımları çit yönlü hale gelir ve bu akımlara DC bileşen oluşmaz. Ancak, α açısına bağlı olarak, akıma az arkı ve harmonikler oluşur. Akım kaynaklı yük için, temel bileşenin az kayma açısı, α açısına eşit olur. NOT: Yarım alga için yapılan bu analizin tam alga için e yapılması önerilir. Ayrıca, az için yapılan bu analizin 3 az için e benzer şekile yapılması yararlı olur. 5

26 PROF. DR. HAC BODR GENELLEŞTİRİLMİŞ İNCELEMELER Genel Devre Şeması ve Açıklamalar Üst ve alt sıraan herhangi birisi kullanılırsa Yarım Dalga Doğrultucu, her ikisini e kullanılırsa Tam Dalga Doğrultucu ele eilir. Serbest geçiş iyou, yük akımının sürekliliğini sağlar. Çıkış gerilimi α çok algalı a olsa, büyük eğerli bir yük enüktansınan olayı genellikle çıkış akımı sürekli ve sabit kabul eilir. Serbest geçiş iyou olmaığına, sürekli kabul eilen DC yük akımını, hem üst hem e alt sıraa elemanlar eşit aralıklarla ve sırayla geçirilirler. Üst ve alt sıraan aynı ana saece birer eleman iletime kalabilir. Hem üst hem e alt sıraa, akımın bir elemanan iğerine aktarılışına Komütasyon Olayı enir ve bu aktarma işlemlerinin başlangıç ya a sıır noktaları arışık az gerilimlerinin kesişim noktalarıır. Diyotlu evrelere sıır noktalarına keniliğinen oluşan bu aktarım olayları, tristörlü evrelere tetikleme sinyalleriyle geciktirilebilir. Bu α gecikme açıları 0 - aralığına ayarlanabilir. Bu açıya Tetikleme Gecikmesi veya Gecikme Açısı enir. Enüstriyel uygulamalar açısınan, oğrultucuların akım kaynağı ile yüklenmesi urumu, aha gerçekçi ve anlamlıır. Faz kontrolü, genellikle azlar arası gerilimlerin sıır (α0) noktaları reerans alınarak yapılır ve kontrol aralığı 0- şeklineir. Güç elemanları hem üst hem e alt sıraa, akımı eşit aralıklarla ve sırayla geçirir. Sürekli akım için iletim aralığı aza ve 3 aza /3 kaarır. Çıkış gerilimi iletime olan elemanlara göre, yarım alga oğrultuculara az gerilimleri ve tam alga oğrultuculara azlar arası gerilimler ile oluşur. Tam algaa çıkış gerilimi eşeğer yarım algaakinin katıır. AC şebekeen çekilen az akımı, yarım alga oğrultuculara DC şekile ve ayrıca kontrollü olanlara gerilime göre geriir. Tam alga oğrultuculara, az akımına DC bileşen yoktur akat harmonikler bulunabilir. Kontrolsüz olanlara az arkı oluşmaz, ancak kontrollü olanlara kontrol açısına bağlı bir az arkı oluşur. AC şebeke açısınan, tam alga oğrultucuların kullanılması, mümkün ise oğrultucunun kontrolsüz olması, mümkün eğil ise kontrol banının olabiliğince sııra yakın olması önerilmekteir. Doğrultuculara çıkış akımı, aima güç elemanlarının iletim yönüne ve tek yönlüür. Gerilim ise, saece tam kontrollü olan oğrultuculara yönlü olup, iğerlerine tek yönlüür. 6

27 PROF. DR. HAC BODR Çıkış Gerilimi İaeleri Bütün kontrolsüz oğrultuculara, m q s Sin q Bütün yarı kontrollü oğrultucular ile omik yüklü tam kontrollü oğrultuculara, α ( + Cosα ) az için α Cosα 3 az ve 0 α 30 için [ + ( + 30 )] α Cos α 3 az ve 30 α 50 için 3 Akım kaynağı ile yüklü bütün tam kontrollü oğrultuculara, α Cosα Çıkış Gerilimi Değişimleri Çalışma Moları AC şebeke AC şebeke Enerji Enerji DC yük Doğrultucu Mou DC yük İnverter Mou Doğrultuculara çıkış akımı, aima tek yönlüür. Bu yön poziti kabul eilir ve güç elemanlarının iletim yönüür. 7

28 PROF. DR. HAC BODR Çıkış gerilimi ise, saece omik enükti yüklü tam kontrollü oğrultuculara, poziti ve negati olmak üzere iki yönlü veya iki bölgeli olabilmekteir. Çıkış gerilimi poziti oluğuna, güç poziti olur, enerji akışı AC şebekeen DC yüke oğruur. Bu çalışmaya Doğrultucu Mou enilmekteir. Çıkış geirlimi negati oluğuna ise, enerji akışı DC yükten AC şebekeye oğruur. Bu çalışmaya ise İnverter Mou enilir. Doğrultucu mouna AC gerilim DC ye, inverter mouna ise DC gerilim AC ye önüştürülür. Örnek olarak, oğrultucu mouna AC şebeke gerilimi oğrultularak bir aküyü şarj eer veya DC motoru çalıştırır. İnverter mouna ise, akümülatör veya DC generatör uçlarınaki DC gerilim AC gerilime önüştürülerek, akü veya DC generatörün enerjisi AC şebekeye aktarılır. İki yönlü enerji aktarımı sağlayabilen omik-enükti yüklü tam kontrollü önüştürücülerin çıkış gerilimi iaesi tekrar yazılarak, aşağıaki yorum yapılabilir. q m s α Cosα.. Sin q α 0 için, α m α < / için, α > 0 Doğrultucu Mou α / için, α 0 α > / için, α < 0 İnverter Mou Bu yorumlar, güç elemanları ve evre ieal kabul eilerek yapılmaktaır. Doğal olarak gerçek uygulamalara, gerilim üşümleri ve güç kayıpları oluşur. Akti Güç Dengesi Devre kayıpları ihmal eiliğine, bir oğrultucunun giriş ve çıkışınaki akti güçler birbirine eşit olur. AC şebeke taraınaki akti güç, akımın eekti temel bileşeni ve bu bileşenin kayma aktörü ile hesaplanır. DC tarataki akti güç ise, ortalama gerilim ve akım ile bulunur. Genel olarak omik-enükti yüklü q az sayılı tam alga kontrollü bir oğrultucu için, temel akımın kayma açısı ϕ az kontrol açısı α ya eşit oluğuna göre, güç engesi, P g P ç q Cosα α Cosα şekline, ayrıca şebekeen çekilen reakti güç, Q g q Sinα olarak yazılabilir. Ayrıca, Görünen Güç ve Güç Faktörü iaeleri, S q GF P / S Her zaman geçerliir. 8

29 PROF. DR. HAC BODR Bir Elemanın Maruz Kalığı Akım ve Gerilim Genel olarak omik-enükti yüklü q az sayılı oğrultuculara, bir güç elemanınan geçen akımın alga şekli ile bu akımın ortalama ve eekti eğerleri aşağıa verilmiştir. Bu akım şekli ve iaeler, yarım ve tam alga ile kontrolsüz ve kontrollü oğrultuculara eğişmez. TAV q TEF q Yarım ve tam alga ile kontrolsüz ve kontrollü bütün oğrultuculara, bir güç elemanı aima azlar arası gerilime maruz kalır. Genel olarak, bir elemanın peryoik poziti ve negati ayanma gerilimi, bu elemanın maruz kalığı maksimum gerilimen büyük olmalıır. DRM, RRM > hm > h > Sin q şeklineir. Bu iae, tek azlı sistemler için, DRM, RRM > azlı sistemler için, DRM, RRM > ve 3 azlı sistemler için, DRM, RRM > 6 olarak üzenlenebilir. Faz gerilimi 0 V olan AC şebekeye bağlı tek azlı oğrultuculara, en az 400 V luk ve aha emniyetli olması açısınan 600 V luk güç elemanları kullanılmaktaır. 3 azlı oğrultuculara ise, en az 600 V luk ve aha emniyetli olması açısınan 800 V luk elemanlar kullanılmaktaır. 9

30 PROF. DR. HAC BODR KON İLE İLGİLİ ÇÖZÜLMÜŞ PROBLEMLER Problem Faz gerilimi 0 V olan azlı yarım alga kontrolsüz bir oğrultucu ile 0 Ω luk bir yük beslenmekteir. Devre kayıplarını ihmal eerek, a) Çıkış gerilim ve akımını bulunuz. b) Bir iyottan geçen akımın ortalama ve eekti eğerlerini hesaplayınız. c) Eekti az akımını bulunuz. ) Bir iyoun maruz kalığı maksimum gerilimi bulunuz. Çözüm a) Çıkış gerilimi, q s. Sin q 99, 04 V.0. Sin q Çıkış akımı, R 9, 9 99,04 0 A b) Bir iyoun ortalama akımı, DAV DAV.9,9 q 4,95 A Bir iyoun eekti akımı, DEF DEF DEF m 4 m 7,78 A. c) Eekti az akımı, yarım alga oğrultucua bir eleman akımının eekti akımına eşit oluğunan, DEF 0 m m 0 4 Sin ( ωt) ( ωt) + Cos ( ωt) ( ωt) ( ) ( ) ωt Sin ωt m m [ + 0] DEF 7, 78 ) Bir iyoun maruz kalığı maksimum gerilim, bulunur. Dmax Dmax hm 3, V A..0 30

31 PROF. DR. HAC BODR Problem Faz gerilimi 0 V olan tek azlı tam alga (köprü) kontrolsüz bir oğrultucu ile 0 Ω luk bir alıcı beslenmekteir. Devre kayıplarını ihmal eerek, a) Yükün gerilim ve akımını bulunuz. b) Bir iyoun ortalama eekti akımlarını hesaplayınız. c) Eekti az akımını bulunuz. ) Bir iyoun maruz kalığı maksimum gerilimi bulunuz. Çözüm Tek azlı sistem İki azlı sistem 0 V 0 V q q S s a) Çıkış gerilimi, q s. Sin q 98, V 0..Sin q Çıkış akımı, 98, R 0 9,9 A b) Bir iyoun ortalama akımı, DAV DAV q 4,95 A.9,9 Bir iyoun eekti akımı, DEF 0 m m 0 4 Sin ( ωt) ( ωt) + Cos ( ωt) ( ωt) ( ) ( ) ωt Sin ωt m + 0 DEF DEF DEF 4 m m 4 m 7,78 A c) Eekti az akımı, m A [ + 0].. ) Bir iyoun maruz kalığı maksimum gerilim, bulunur. D max D max hm 3, V..0 3

32 PROF. DR. HAC BODR Problem 3 Faz gerilimi 0 V olan iki azlı yarım alga kontrollü bir oğrultucu ile 9,9 A lik bir DC motor beslenmekteir. Yük α60 iken besleniğine göre, evrenin kayıpsız oluğunu ve yük akımının sürekli ve üzgün oluğunu kabul eerek, a) Yükün gerilimi bulunuz. b) Bir tristörün ortalama eekti akımlarını hesaplayınız. c) Eekti az akımını bulunuz. ) Şebekeen çekilen akti ve reakti güçler ile güç katsayısını bulunuz. Çözüm a) α60 iken, yük gerilimi, q α Cosα s. Sin Cosα.0. Sin Cos60 q α 49, 5 V b) Bir tristörün ortalama akımı, α an bağımsız olarak, TAV TAV q 4,95 A.9,9 Bir tristörün eekti akımı, TEF TEF TEF q 9,9 7 A c) Eekti az akımı, yarım alga oğrultucua bir elemanan geçen akımının eekti eğerine eşit olacağına göre, TEF 7 A ) Şebekeen çekilen akti güç, P P g q 490, W Cosα P g ç α 49,5.9,9 Şebekeen çekilen görünen güç, S S g g bulunur. q 540 VA Güçkatsayısı, Pg 490, GK S 540 g GK 0,

33 PROF. DR. HAC BODR Problem 4 Faz gerilimi 0 V olan tek azlı tam alga (köprü) kontrollü bir oğrultucu ile α45 iken 0 A lik bir alıcı beslenmekteir. Devre kayıplarını ihmal eerek, a) Alıcının besleme gerilimi ile gücünü bulunuz. b) Bir tristörün ortalama ve eekti akımlarını hesaplayınız. c) Şebekeen çekilen eekti az akımını bulunuz. ) Faz akımının eekti temel bileşenini bulunuz. e) Şebekeen çekilen reakti gücü bulunuz. ) Şebekeen çekilen görünen güç ile güç katsayısını bulunuz. Çözüm a) Alıcının besleme gerilimi, q α Cosα s. Sin Cosα.0. Sin Cos45 q α 40, V Alıcının akti gücü, P P ç ç α 40,.0 40 W b) Bir tristörün ortalama akımı, TAV.0 q 5 A TAV Bir tristörün eekti akımı, TEF q TEF TEF.0 7,07 A c) Şebekeen çekilen eekti az akımı, h 0 0 A ) Giriş ve çıkıştaki akti güçlerin eşitliğinen, q Cosα Cosα.0. 9 Cos45 A α 40 e) Şebekeen çekilen reakti güç, Q Q g g q Sinα.0.9. Sin45 40 VAr ) Şebekeen çekilen görünen güç, S S g g q 00 VA Güçkatsayısı, P GK S GK 0,637 bulunur. g g

34 PROF. DR. HAC BODR 4. AC-AC DÖNÜŞTÜRÜCÜLER / AC KYCLAR GİRİŞ AC-AC Dönüştürücülerin Genel Özellikleri Enüstrie çok yaygın olarak kullanılan önüştürücü türüür. Temel Özellikleri g : AC girişteki eekti az gerilimi g : Frekans q g : Faz sayısı ç : AC çıkıştaki eekti az gerilimi, ç (α) çmax : Maksimum AC çıkış gerilimi, α 0 ç çmax g α : Faz Kesme veya Faz Kontrol açısı : Gecikme Açısı veya Tetikleme Gecikmesi 3 : Eekti Faz Gerilimi 3 h : Eekti Fazlar Arası Gerilim m : Faz Gerilimi Maksimum Değeri hm : Hat (Fazlar Arası) Gerilimi Maksimum Değeri AC-AC önüştürücülere, rekans ve az sayısı sabit olmak üzere, eekti çıkış geriliminin kontrolü yapılığına bu önüştürücüye AC Ayarlayıcı veya AC Kıyıcı, saece enerjinin anahtarlanması veya açılıp-kapatılması amaçlanığına ise, evreye AC Şalter enilmekteir. Enüstriyel olarak, AC kıyıcılar ısı ve ışık kontrolü amacıyla aha çok omik yüklere kullanılmaktaır. Kontrol lineer eğilir. Faz Kontrol Yöntemi ile kontrol sağlanır. Çıkış gerilimi sabit rekans altına eekti olarak kontrol eilir. Hem şebeke hem e yük taraına yüksek eğerli harmonikler oluşur. Doğal komütasyonluur. Tristör veya triyaklar ile gerçekleştirilir. Başlıca ygulama Alanları Bütün omik yüklere (ırın, ısıtıcı, lamba gibi) güç kontrolü Vantilatör karakteristikli küçük güçlü AC motorlara (an, pompa, kompresör gibi) hız kontrolü Statik AC regülatörlere gerilim kontrolü Statik AC şalterlere evreyi açma ve kapama Statik reakti güç kompanzasyonu AC-AC Dönüştürücülerin Genel Olarak Sınılanırılması AC-AC önüştürücüler, Kontrol açısınan, a. AC Şalterler b. AC Ayarlayıcılar (Kıyıcılar) Faz sayısına göre, a. Tek Fazlı AC-AC önüştürücüler b. Üç Fazlı AC-AC önüştürücüler 3 azlı yükün bağlantı şekline göre, a. Yükü Y bağlı AC-AC önüştürücüler b. Yükü Δ bağlı AC-AC önüştürücüler şekline sınılanırılmaktaır. 34

35 PROF. DR. HAC BODR AC Kıyıcıların Temel Kontrol Özellikleri Faz Kontrol Devreleri, temel olarak bir AC gerilimin Sıır Noktaları ile Poziti ve Negati Aralıklarını algılayarak, α kontrol açısı ayarlanabilen Poziti ve Negati olmak üzere sinyal üretir. Faz kesme açısı, α 80 o.(u kont / u tstmax ) şekline hesaplanabilir. Doğrultucu ve AC kıyıcılara, Poziti Sinyal ilgili azın Poziti Elemanına ve Negati Sinyal ilgili azın Negati Elemanına verilir. Örneğin, yukarıaki temel AC kıyıcı evresine, u gerilimini algılayan az kontrol evresi, bu gerilimin + ve - yarı peryotlarına olmak üzere sinyal üretmekte, bu sinyalleren + olanı T ve - olanı T 4 tristörünün tetiklenmesine kullanılmaktaır. AC kıyıcılar, bütün güç elemanlarının sürekli sinyallerle tetiklenmesi veya yine bütün güç elemanlarının aima α 0 olarak tetiklenmesi ile AC Şalterler olarak kullanılmaktaır. Triyak, biliniği gibi ters-paralel bağlı tristöre eşeğerir. Ancak, saece bir soğutucu ile saece bir kapıya sahiptir. AC kıyıcı evrelerine, triyakın gücünün yettiği yere kaar, aynı aza ait ters-paralel bağlı tristör yerine aima bir aet triyak kullanılmaktaır. Böylece, AC kıyıcıların maliyeti üşmekte ve kontrolü kolaylaşmaktaır. Bir aza ait + ve sinyallerin her ikisi e, o aza ait triyakın kapısına uygulanmalıır. Bu urum a, yukarıa verilen triyaklı temel evre şemasına görülmekteir. AC şalterlere, evreye giriş ve çıkışlara, AC şebekeen geçici harmonikler çekilir. Bunu önlemek için Sıır Gerilim Şalteri kullanılır. Sıır Gerilim Şalterleri, aima (+) yarım alganın başına evreye girer ve (-) yarım alganın sonuna evreen çıkar. AC kıyıcılara, kesme açısı α ile güç kontrolü yapılığı sürece, yük omik ahi olsa şebekeen reakti güç çekilir ve aima harmonikler oluşur. Bu mahsuru en aza inirebilmek için, saece omik yüklere Dalga Paketleri Yöntemi ile güç kontrolü yapılır. Bu yönteme, örneğin, AC şebekenin 0 tam peryou bir kontrol peryou olarak seçilir. 0 peryot içerisine yüke uygulanacak olan tam peryot sayısı eğiştirilerek güç kontrolü sağlanır. Örneğin, kontrol oranı 3/0 için, şebekenin 0 peryounan 3 ü yüke uygulanır. Bu yöntem motor kontrolüne kullanılamaz. 35

36 PROF. DR. HAC BODR TEK FAZL AC KYCLAR Devre Şeması ve Temel Dalga Şekilleri Omik Yüklü Tek Fazlı AC Kıyıcı Omik-Enükti Yüklü Tek Fazlı AC Kıyıcı 36

37 PROF. DR. HAC BODR Çıkış Gerilimi İaeleri Omik Yüklü Tek Fazlı AC Kıyıcı ç m sin ( ωt)( ωt) ç α m α ( cos ( ωt))( ωt) m ( ωt) sin ( ωt) α α + sin α m m ( α + sin α ) ( α + sin α ) m ( α + sin α) ( α + sin α) Çıkış Akım ve Gücü / R ç Pç çç ç / R α 0 için, ç ç max ç ç ç max max / R Pç Pç max ç max ç max ç max / R Omik-Enükti Yüklü Tek Fazlı AC Kıyıcı +α ç m sin ( ωt)( ωt) α +α m α ( cos( ωt))( ωt) +α m ( ωt) sin ( ωt) α m + γ α (sin ( + γ) sin α) m ( + γ α + (sin α sin γ) ( + γ α + (sin α sin γ) m ç α + γ α + (sin α sin γ) + γ α + (sin α sin γ) Açıklama Faz kesme kontrolü, tek azlı AC kıyıcılara, az geriliminin sıır noktaları reerans (α0) olmak üzere yapılır. Çıkış gerilimi, tek azlı AC kıyıcılara, az gerilimi ile belirlenir. Omik yükte, genellikle α anına kısa süreli sinyaller ile tetikleme sağlanır. α anına tetiklenerek iletime giren bir tristör, anına akımın sıır olmasıyla kesime girer. Bir elemanın kontrol aralığı 0<α< ve iletim aralığı α<β< şeklineir. Omik-enükti yükte, genellikle α- aralığına uzun süreli sinyaller ile tetikleme sağlanır. α anına tetiklenerek iletime giren bir tristör, +γ anına akımın sıır olmasıyla kesime girer. Bir elemanın kontrol aralığı φ<α< ve iletim aralığı α <β<+γ şeklineir. Her iki yük urumuna a, α açısına bağlı olarak, elemanların iletimine ve çıkış gerilimine boşluklar oluşur. Her iki yük urumuna a, AC şebekeen çekilen akımın DC bileşeni yoktur. Ancak, α açısına bağlı olarak, akıma az arkı ve harmonikler oluşur. Tek azlı AC kıyıcılara, güç elemanları az gerilimine maruz kalır. 37

38 PROF. DR. HAC BODR 3 FAZL AC KYCLAR 3 Fazlı AC Kıyıcıların Temel Prensipleri 3 Fazlı bir Sisteme Kontrol Aralıkları 3 Fazlı bir Sistemin Vektörel Diyagramı Açıklama Kontrol aralıkları, genellikle az gerilimlerine göre belirlenir. Örneğin,, ve 3 az gerilimlerin poziti aralıkları sırasıyla T, T 3 ve T 5 negati aralıkları ise T 4, T 6 ve T tristörlerinin kontrol aralıkları olarak kullanılabilir. Ancak, az ve azlar arası gerilimler arasınaki ilişkiler ikkate alınarak, kontrol aralıkları az veya azlar arası gerilimlere göre tasarlanabilir., 3 ve 3 azlar arası gerilimleri, sırasıyla, ve 3 az gerilimlerinen 30 o ilerieir. 3, ve 3 azlar arası gerilimleri ise, sırasıyla, ve 3 az gerilimlerinen 30 o gerieir. Çıkış gerilimleri, iletime olan elemanlara göre, az ve/veya azlar arası gerilimler kullanılarak belirlenir. Genellikle omik olan yük, Y veya Δ bağlı olabilmekte ve her ikisine e maliyet ve kontrol kolaylığı açılarınan arklı evre yapıları oluşturulabilmekteir. Güç Elemanları, genellikle azlar arası gerilimlere maruz kalır. 38

39 PROF. DR. HAC BODR Yükü Y Bağlı 3 Fazlı AC Kıyıcıların Muhteli Devre Şemaları Güç elemanları AC şebeke az girişlerine bağlıır. Yükün Y bağlı oluğu genel evre şemasıır. Y noktası N ile bağlı eğilir. Kontrol az gerilimlerine göre yapılır. Elemanlar azlar arası gerilimlere maruz kalır. Güç elemanları AC şebeke az girişlerine bağlıır. Her bir azın negati elemanları olarak iyotlar kullanılmıştır. Fazlar arası geçmek zoruna olan akımlar ancak tristörler üzerinen evreyi tamamlayabileceğinen, aynı kontrol sağlanır. Buraa amaç, maliyetin azaltılmasıır. Kontrol az gerilimlerine göre yapılır. Elemanlar azlar arası gerilimlere maruz kalır. Güç elemanları AC şebeke az girişlerine bağlıır. Y noktası N ile bağlıır. Her bir az kolu, bağımsız olarak tek azlı bir AC kıyıcı gibi çalışır. Kontrol az gerilimlerine göre yapılır. Elemanlar az gerilimlerine maruz kalır. Güç elemanları AC şebeke az girişlerine bağlıır. Herhangi bir azın elemanları olarak iyotlar kullanılmıştır. Fazlar arası geçmek zoruna olan akımlar ancak tristörler üzerinen evreyi tamamlayabileceğinen, aynı kontrol sağlanır. Buraa a amaç, maliyetin azaltılmasıır. Kontrol az gerilimlerine göre yapılır. Elemanlar azlar arası gerilimlere maruz kalır. 39

40 PROF. DR. HAC BODR Yükü Δ Bağlı 3 Fazlı AC Kıyıcıların Muhteli Devre Şemaları Güç elemanları AC şebeke az girişlerine bağlıır. Yükün Δ bağlı oluğu genel evre şemasıır. Kontrol az gerilimlerine göre yapılır. Elemanlar azlar arası gerilimlere maruz kalır. Güç elemanları AC şebeke az girişlerine bağlıır. Her bir azın negati elemanları olarak iyotlar kullanılmıştır. Fazlar arası geçmek zoruna olan akımlar, ancak tristörler üzerinen evreyi tamamlayabileceğinen, aynı kontrol sağlanır. Buraa amaç, maliyetin azaltılmasıır. Kontrol az gerilimlerine göre yapılır. Elemanlar azlar arası gerilimlere maruz kalır. Güç elemanları Δ yükün azlarına seri bağlıır. Her bir az kolu, azlar arası gerilim ile akat bağımsız olarak tek azlı bir AC kıyıcı gibi çalışır. Kontrol azlar arası gerilimlere göre yapılır. Elemanlar azlar arası gerilimlere maruz kalır. Güç elemanları AC şebeke az girişlerine bağlıır. Herhangi bir azın elemanları olarak iyotlar kullanılmıştır. Fazlar arası geçmek zoruna olan akımlar, ancak tristörler üzerinen evreyi tamamlayabileceğinen, aynı kontrol sağlanır. Buraa a amaç, maliyetin azaltılmasıır. Kontrol az gerilimlerine göre yapılır. Elemanlar azlar arası gerilimlere maruz kalır. 40

41 PROF. DR. HAC BODR GENELLEŞTİRİLMİŞ İNCELEMELER Akti Güç Dengesi Devre kayıpları ihmal eiliğine, bir AC kıyıcının giriş ve çıkışınaki akti güçler birbirine eşit olur. AC şebeke taraınaki akti güç, akımın eekti temel bileşeni ve bu bileşenin kayma aktörü ile hesaplanır. AC çıkıştaki akti güç ise, yükün omik olması urumuna, eekti çıkış gerilimi ve yükün irenci ile bulunabilir. Bu uruma, güç engesi, P g P ç q Cos φ q ( ç /R) şekline iae eilebilir. Bir Elemanın Maruz Kalığı Akım ve Gerilim AC şalter veya ayarlayıcılara az başına öncelikle bir aet triyak veya ters-paralel bağlı aet tristör kullanılmaktaır. Kontrollü veya kontrolsüz hat akımının tamamı bir triyaktan veya yarım algası bir tristören geçer. Kontrolsüz akım, kontrollü akımın α 0 olan özel bir urumuur. Tam alga urumuna, Bir triyaktan geçen oğrultulmuş ortalama ve eekti akımlar, α TAV m sin( ωt)( ωt) m cos( ωt) α m ( + cosα) TAV max ( + cosα) α 0 için, TAV max TEF m sin ( ωt)( ωt) α α m ( cos ( ωt))( ωt) ( ωt) sin ( ωt) m ( α + sin α ) TEF max TEF max ( α + sin α) α 0 için, TEF max TEF max α 4 Yarım alga urumuna, Bir tristören geçen ortalama ve eekti akımlar, TAV max ( + cosα) ( α + sin α ) TEF max TEF max ( α + sin α) α 0 için, TAV max TEF max TEF max şekline hesaplanır.

42 PROF. DR. HAC BODR Güç elemanları, tek azlı ve saece Y noktası N ile bağlı olan 3 azlı AC kıyıcılara, az gerilimlerine maruz kalır ve DRM, RRM > şekline, iğer bütün 3 azlı AC kıyıcılara azlar arası gerilimlere maruz kalır ve DRM, RRM > 6 şekline seçilir. KON İLE İLGİLİ ÇÖZÜLMÜŞ PROBLEMLER Problem, kw lık tek azlı bir ısıtıcı triyaklı bir AC şalter üzerinen beslenmekteir. AC şebekenin az gerilimi 0 V oluğuna göre, evre kayıplarını ihmal eerek, a) AC şebeken çekilen az akımını bulunuz. b) Triyakın ortalama ve eekti akımlarını hesaplayınız. c) Triyakın maruz kalığı maksimum gerilimi bulunuz. Çözüm a) AC şebeken çekilen az akımı, P q... cosϕ, A. b) Triyakın oğrultulmuş ortalama ve eekti akımları, TAV....0 TAV 9 A TEF TEF 0 A c) Triyakın maruz kalığı maksimum gerilim, T max T max..0 3, V bulunur. 4

43 PROF. DR. HAC BODR Problem Güç katsayısı 0,75 olan 00 kw lık bir 3 azlı yük, tristörlü bir AC şalter üzerinen beslenmekteir. AC şebekenin az gerilimi 0 V oluğuna göre, evre kayıplarını ihmal eerek, a) AC şebeken çekilen az akımını bulunuz. b) Bir tristörün ortalama ve eekti akımlarını hesaplayınız. c) Bir tristörün maruz kalığı maksimum gerilimi bulunuz. Çözüm a) AC şebeken çekilen az akımı, P q... cosϕ ,75 0 A b) Bir tristörün ortalama ve eekti akımları, TAV....0 TAV 90,93 A TEF..0 TEF 4,8 A c) Bir tristörün maruz kalığı maksimum gerilim, T max ,9 V T max bulunur. Problem 3 33 kw lık 3 azlı bir ısıtıcı triyaklı bir AC şalter üzerinen beslenmekteir. AC şebekenin az gerilimi 0 V oluğuna göre, evre kayıplarını ihmal eerek, a) AC şebeken çekilen az akımını bulunuz. b) Bir triyakın ortalama ve eekti akımlarını hesaplayınız. Çözüm a) AC şebeken çekilen az akımı, P q... cosϕ A b) Bir triyakın ortalama ve eekti akımları, TAV TAV 45,0 A TEF TEF 50 bulunur. A 43

44 PROF. DR. HAC BODR Problem 4 kw lık tek azlı bir ırın tristörlü bir AC kıyıcı ile kontrol eilmekteir. AC şebekenin az gerilimi 0 V oluğuna göre, evre kayıplarını ihmal eerek, a) AC şebeken çekilen maksimum az akımını bulunuz. b) Tristörün maksimum ortalama ve eekti akımlarını hesaplayınız. c) α90 için, ırının gerilim ve gücünü bulunuz. ) α90 için, tristörün ortalama ve eekti akımlarını hesaplayınız. Çözüm a) AC şebeken çekilen maksimum az akımı, P max q... cosϕ max max. max 50 A b) Tristörün maksimum ortalama ve eekti akımları, TAV max TAV max....50,5 A max TEF max. max ,36 A TEF max c) α90 için, ırının gerilim ve gücü, ç ( α + sin α) 0 ( + sin ) 0 ç V P q.r. çmax 3.0 max.r.(50) 3.0 R (50) 0 R Ω 50 P ç ç R P ç 5,5 kw ) α90 için, tristörün ortalama ve eekti akımları, TAV max ( + cosα).50.( + cos90 ) TAV,5 A TEF max ( α + sin α).50. ( + sin( )) TEF 5 A 44

GÜÇ ELEKTRONİĞİ TEMEL KONTROLLÜ GÜÇ ELEMANLARI YRD.DOÇ. MUHAMMED GARİP

GÜÇ ELEKTRONİĞİ TEMEL KONTROLLÜ GÜÇ ELEMANLARI YRD.DOÇ. MUHAMMED GARİP GÜÇ ELEKTRONİĞİ TEMEL KONTROLLÜ GÜÇ ELEMANLARI YRD.DOÇ. MUHAMMED GARİP TRİSTÖR (SCR) Yapı ve Sembol İletim Karakteristiği KARAKTERİSTİK DEĞERLER I GT : Tetikleme Akımı. U GT : Tetikleme Gerilimi I GTM

Detaylı

1. Güç Elektroniğinin Kapsamı ve Uygulamaları. 2. Önemli Yarı İletken Güç Elemanları. 3. AC-DC Dönüştürücüler / Doğrultucular

1. Güç Elektroniğinin Kapsamı ve Uygulamaları. 2. Önemli Yarı İletken Güç Elemanları. 3. AC-DC Dönüştürücüler / Doğrultucular GÜÇ ELEKTRONİĞİ 1. Güç Elektroniğinin Kapsamı ve Uygulamaları 2. Önemli Yarı İletken Güç Elemanları 3. AC-DC Dönüştürücüler / Doğrultucular 4. AC-AC Dönüştürücüler / AC Kıyıcılar 5. DC-DC Dönüştürücüler

Detaylı

1. Güç Elektroniğinin Kapsamı ve Uygulamaları. 5. AC-DC Dönüştürücüler / Doğrultucular. 6. AC-AC Dönüştürücüler / AC Kıyıcılar

1. Güç Elektroniğinin Kapsamı ve Uygulamaları. 5. AC-DC Dönüştürücüler / Doğrultucular. 6. AC-AC Dönüştürücüler / AC Kıyıcılar PROF. DR. HAC BODR GÜÇ ELEKTRONİĞİ. Güç Elektroniğinin Kapsamı ve ygulamaları. Temel Yarı İletken Güç Elemanları 3. Diğer Yarı İletken Güç Elemanları 4. Güç Elemanlarının Karşılaştırılması 5. AC-DC Dönüştürücüler

Detaylı

AC-DC Dönüştürücülerin Genel Özellikleri

AC-DC Dönüştürücülerin Genel Özellikleri AC-DC Dönüştürücülerin Genel Özellikleri U : AC girişteki efektif faz gerilimi f : Frekans q : Faz sayısı I d, I y : DC çıkış veya yük akımı (ortalama değer) U d U d : DC çıkış gerilimi, U d = f() : Maksimum

Detaylı

Güç Elektroniği. Yüke verilen enerjinin kontrolü, enerjinin açılması ve kapanması ile ayarlanmasını içerir.

Güç Elektroniği. Yüke verilen enerjinin kontrolü, enerjinin açılması ve kapanması ile ayarlanmasını içerir. Güç Elektroniği GÜÇ ELEKTRONİĞİNİN TANIMI Güç Elektroniği, temel olarak yüke verilen enerjinin kontrol edilmesi ve enerji şekillerinin birbirine dönüştürülmesini inceleyen bilim dalıdır. Güç Elektroniği,

Detaylı

1. GÜÇ ELEKTRONİĞİNİN KAPSAMI ve UYGULAMALARI

1. GÜÇ ELEKTRONİĞİNİN KAPSAMI ve UYGULAMALARI PROF. DR. HAC BODR. GÜÇ EEKRONİĞİNİN KAPSAM ve YGAMAAR GÜÇ EEKRONİĞİNİN ANM Gü Elektroniği, temel olarak yüke verilen enerjinin kontrol eilmesi ve enerji şekillerinin birbirine önüştürülmesini inceleyen

Detaylı

İNDEKS. Cuk Türü İzolesiz Dönüştürücü, 219 Cuk Türü İzoleli Dönüştürücü, 228. Çalışma Bölgeleri, 107, 108, 109, 162, 177, 197, 200, 203, 240, 308

İNDEKS. Cuk Türü İzolesiz Dönüştürücü, 219 Cuk Türü İzoleli Dönüştürücü, 228. Çalışma Bölgeleri, 107, 108, 109, 162, 177, 197, 200, 203, 240, 308 İNDEKS A AC Bileşen, 186 AC Gerilim Ayarlayıcı, 8, 131, 161 AC Kıyıcı, 8, 43, 50, 51, 54, 62, 131, 132, 133, 138, 139, 140, 141, 142, 144, 145, 146, 147, 148, 149, 150, 151, 152, 153, 154, 155, 156, 157,

Detaylı

Güç elektroniği elektrik mühendisliğinde enerji ve elektronik bilim dalları arasında bir bilim dalıdır.

Güç elektroniği elektrik mühendisliğinde enerji ve elektronik bilim dalları arasında bir bilim dalıdır. 3. Bölüm Güç Elektroniğinde Temel Kavramlar ve Devre Türleri Doç. Dr. Ersan KABALC AEK-207 GÜNEŞ ENERJİSİ İLE ELEKTRİK ÜRETİMİ Güç Elektroniğine Giriş Güç elektroniği elektrik mühendisliğinde enerji ve

Detaylı

İÇİNDEKİLER. ÖNSÖZ...iii İÇİNDEKİLER...v 1. GÜÇ ELEKTRONİĞİNE GENEL BİR BAKIŞ YARI İLETKEN GÜÇ ELEMANLARI...13

İÇİNDEKİLER. ÖNSÖZ...iii İÇİNDEKİLER...v 1. GÜÇ ELEKTRONİĞİNE GENEL BİR BAKIŞ YARI İLETKEN GÜÇ ELEMANLARI...13 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...iii İÇİNDEKİLER...v 1. GÜÇ ELEKTRONİĞİNE GENEL BİR BAKIŞ...1 1.1. Tanım ve Kapsam...1 1.2. Tarihsel Gelişim ve Bugünkü Eğilim...3 1.3. Yarı İletken Güç Elemanları...4 1.3.1. Kontrolsüz

Detaylı

B) TEMEL KONTROLLÜ GÜÇ ELEMANLARI

B) TEMEL KONTROLLÜ GÜÇ ELEMANLARI B) TEMEL KONTROLLÜ GÜÇ ELEMANLARI 1. TRİSTÖR (SCR) Yapı, Sembol ve İletim Karakteristiği Yapı ve Sembol İletim Karakteristiği Karakteristik Değerler i G : Kapı Akımı u G : Kapı Gerilimi I GT : Tetikleme

Detaylı

GÜÇ ELEKTRONİĞİNİN ENDÜSTRİYEL UYGULAMALARI 1

GÜÇ ELEKTRONİĞİNİN ENDÜSTRİYEL UYGULAMALARI 1 GÜÇ ELEKTRONİĞİNİN ENDÜSTRİYEL UYGULAMALARI 1 1. Kesintisiz Güç Kaynakları ( KGK, UPS ). Anahtarlamalı Güç Kaynakları ( AGK, SMPS ) 3. Rezonanslı Güç Kaynakları ( RGK, RMPS ) 4. Elektronik Balastlar (

Detaylı

Tek Fazlı Tam Dalga Doğrultucularda Farklı Yük Durumlarındaki Harmoniklerin İncelenmesi

Tek Fazlı Tam Dalga Doğrultucularda Farklı Yük Durumlarındaki Harmoniklerin İncelenmesi Tek Fazlı Tam Dalga Doğrultucularda Farklı Yük Durumlarındaki Harmoniklerin İncelenmesi Ezgi ÜNVERDİ(ezgi.unverdi@kocaeli.edu.tr), Ali Bekir YILDIZ(abyildiz@kocaeli.edu.tr) Elektrik Mühendisliği Bölümü

Detaylı

TEK FAZLI VE ÜÇ FAZLI KONTROLSÜZ DOĞRULTUCULAR

TEK FAZLI VE ÜÇ FAZLI KONTROLSÜZ DOĞRULTUCULAR KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Power Electronic Circuits (Güç Elektroniği Devreleri) TEK FAZLI VE ÜÇ FAZLI KONTROLSÜZ DOĞRULTUCULAR 1. DENEYİN

Detaylı

GÜÇ ELEKTRONİĞİ I. 1. Güç Elektroniğinin Kapsamı ve Endüstriyel Uygulamaları. 2. Temel Yarı İletken Güç Elemanları

GÜÇ ELEKTRONİĞİ I. 1. Güç Elektroniğinin Kapsamı ve Endüstriyel Uygulamaları. 2. Temel Yarı İletken Güç Elemanları GÜÇ ELEKTRONİĞİ I 1. Güç Elektroniğinin Kapsamı ve Endüstriyel Uygulamaları 2. Temel Yarı İletken Güç Elemanları 3. Diğer Yarı İletken Güç Elemanları 4. Güç Elemanlarında Karşılaştırma, Bastırma ve Isınma

Detaylı

TEK FAZLI VE ÜÇ FAZLI KONTROLLÜ DOĞRULTUCULAR

TEK FAZLI VE ÜÇ FAZLI KONTROLLÜ DOĞRULTUCULAR KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Power Electronic Circuits (Güç Elektroniği Devreleri) TEK FAZLI VE ÜÇ FAZLI KONTROLLÜ DOĞRULTUCULAR 1. DENEYİN

Detaylı

ÜÇ FAZLI KONTROLLÜ DOĞRULTUCU VE DİMMER DEVRE UYGULAMASI

ÜÇ FAZLI KONTROLLÜ DOĞRULTUCU VE DİMMER DEVRE UYGULAMASI KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Güç Elektroniği Uygulamaları ÜÇ FAZLI KONTROLLÜ DOĞRULTUCU VE DİMMER DEVRE UYGULAMASI 1. DENEYİN AMACI Bu deneyin

Detaylı

Geçmiş yıllardaki vize sorularından örnekler

Geçmiş yıllardaki vize sorularından örnekler Geçmiş yıllardaki vize sorularından örnekler Notlar kapalıdır, hesap makinesi kullanılabilir, öncelikle kağıtlardaki boş alanları kullanınız ve ek kağıt gerekmedikçe istemeyiniz. 6 veya 7.ci sorudan en

Detaylı

A.Ü. GAMA MYO. Elektrik ve Enerji Bölümü GÜÇ ELEKTRONİĞİ 3. HAFTA

A.Ü. GAMA MYO. Elektrik ve Enerji Bölümü GÜÇ ELEKTRONİĞİ 3. HAFTA A.Ü. GAMA MYO. Elektrik ve Enerji Bölümü GÜÇ ELEKTRONİĞİ 3. HAFTA 1 İçindekiler Tristör Triyak 2 TRİSTÖR Tristörler güç elektroniği devrelerinde hızlı anahtarlama görevinde kullanılan, dört yarı iletken

Detaylı

GÜÇ ELEKTRONİĞİ EĞİTİM SETİ DENEY KİTABI KONU: PNPN DİYOT

GÜÇ ELEKTRONİĞİ EĞİTİM SETİ DENEY KİTABI KONU: PNPN DİYOT KONU: PNPN DİYOT Giriş: Shockley diyot yada 4 tabaka diyot olarak da bilinen PNPN DİYOT, tek yönlü çalışan yarıiletken anahtar elemanıdır. Sembolü ve görünüşü şekil 6.1 de ve karakteristik eğrisi şekil

Detaylı

Ders 08. Elektronik Devre Tasarımı. Güç Elektroniği 1. Ders Notları Ege Üniversitesi Öğretim Üyesi Yrd.Doç.Dr. Mehmet Necdet YILDIZ a aittir.

Ders 08. Elektronik Devre Tasarımı. Güç Elektroniği 1. Ders Notları Ege Üniversitesi Öğretim Üyesi Yrd.Doç.Dr. Mehmet Necdet YILDIZ a aittir. Elektronik Devre Tasarımı Ders 08 Ders Notları Ege Üniversitesi Öğretim Üyesi Yrd.Doç.Dr. Mehmet Necdet YILDIZ a aittir. www.ozersenyurt.net www.orbeetech.com / 1 AC AC DÖNÜŞTÜRÜCÜLER AC kıyıcılar (AC-AC

Detaylı

Bölüm 1 Güç Elektroniği Sistemleri

Bölüm 1 Güç Elektroniği Sistemleri Bölüm 1 Güç Elektroniği Sistemleri Elektrik gücünü yüksek verimli bir biçimde kontrol etmek ve formunu değiştirmek (dönüştürmek) için oluşturlan devrelere denir. Şekil 1 de güç girişi 1 veya 3 fazlı AA

Detaylı

SİLİKON KONTROLLÜ ANAHTAR SİLİCON CONTROLLED RECTETİER ( SCR )

SİLİKON KONTROLLÜ ANAHTAR SİLİCON CONTROLLED RECTETİER ( SCR ) Tristörler : SİLİKON KONTROLLÜ ANAHTAR SİLİCON CONTROLLED RECTETİER ( SCR ) Tanımı: Tristör, anot ( A ), katot ( K ) ve geyt ( G ) ucu bulunan ve geytine uygulanan ( + ) sinyal ile A - K arası iletime

Detaylı

TEST 20-1 KONU KONDANSATÖRLER. Çözümlerİ ÇÖZÜMLERİ. 1. C = e 0 d. 2. q = C.V dır. C = e 0 d. 3. Araya yalıtkan bir madde koymak C yi artırır.

TEST 20-1 KONU KONDANSATÖRLER. Çözümlerİ ÇÖZÜMLERİ. 1. C = e 0 d. 2. q = C.V dır. C = e 0 d. 3. Araya yalıtkan bir madde koymak C yi artırır. KOU 0 KOSÖRLR Çözümler. e 0 S 0- ÇÖÜMLR (Sığa saece levhaların yüzey alanı, araaki uzaklık ve yalıtkanlık katsayısına bağlıır.) P: 5. 6 3 u tür soruları potansiyel ağıtarak çözelim. Potansiyel seri konansatörlere

Detaylı

ALAN ETKİLİ TRANSİSTÖR

ALAN ETKİLİ TRANSİSTÖR ALAN ETKİLİ TRANİTÖR Y.oç.r.A.Faruk BAKAN FET (Alan Etkili Transistör) gerilim kontrollu ve üç uçlu bir elemandır. FET in uçları G (Kapı), (rain) ve (Kaynak) olarak tanımlanır. FET in yapısı ve sembolü

Detaylı

TEK FAZLI KONTROLLÜ (TRĠSTÖRLÜ) DOĞRULTUCULAR

TEK FAZLI KONTROLLÜ (TRĠSTÖRLÜ) DOĞRULTUCULAR TEK FAZLI KONTROLLÜ (TRĠSTÖRLÜ) DOĞRULTUCULAR Teorik Bilgi Deney de sabit çıkış gerilimi üretebilen diyotlu doğrultucuları inceledik. Eğer endüstriyel uygulama sabit değil de ayarlanabilir bir gerilime

Detaylı

3 Fazlı Açma-Kapama Kontrollü AC Voltaj Kontrolcü. (yıldız bağlı rezistif yükte);

3 Fazlı Açma-Kapama Kontrollü AC Voltaj Kontrolcü. (yıldız bağlı rezistif yükte); 3 FAZLI AC KIYICILAR 1 fazlı AC kıyıcılar, daha önce de belirtildiği gibi, düşük güçlü ısıtıcı kontrolü, aydınlatma kontrolü ve motor kontrolünde kullanılmaktadır. Orta ve yüksek güçteki benzer uygulamalarda

Detaylı

4. Bölüm: Çift Jonksiyonlu Transistörler (BJT) Doç. Dr. Ersan KABALCI

4. Bölüm: Çift Jonksiyonlu Transistörler (BJT) Doç. Dr. Ersan KABALCI 4. Bölüm: Çift Jonksiyonlu Transistörler (BJT) Doç. Dr. Ersan KABALC 1 Transistör Yapısı İki tip transistör vardır: pnp npn pnp Transistörün uçları: E - Emiter B - Beyz C - Kollektör npn 2 Transistör Yapısı

Detaylı

BJT (Bipolar Junction Transistor) nin karakteristik eğrilerinin incelenmesi

BJT (Bipolar Junction Transistor) nin karakteristik eğrilerinin incelenmesi DENEY 5: BJT NİN KARAKTERİSTİK EĞRİLERİ 5.1. Deneyin Amacı BJT (Bipolar Junction Transistor) nin karakteristik eğrilerinin incelenmesi 5.2. Kullanılacak Aletler ve Malzemeler 1) BC237C BJT transistör 2)

Detaylı

TEK FAZLI DOĞRULTUCULAR

TEK FAZLI DOĞRULTUCULAR ELEKTRĠK-ELEKTRONĠK ÜHENDĠSLĠĞĠ GÜÇ ELEKTRONĠĞĠ LABORATUAR TEK FAZL DOĞRULTUCULAR Teorik Bilgi Pek çok güç elektroniği uygulamasında, giriş gücü şebekeden alınan 50-60 Hz lik AC güç şeklindedir ve uygulamada

Detaylı

Adnan GÖRÜR Duran dalga 1 / 21 DURAN DALGA

Adnan GÖRÜR Duran dalga 1 / 21 DURAN DALGA Anan GÖRÜR Duran alga 1 / 21 DURAN DAGA Uygulamalara, iletim hattı boyunca fazör voltaj veya akımının genliğini çizmek çok kolayır. Bunlara kısaca uran alga (DD) enir ve Kayıpsız Hat Kayıplı Hat V ( )

Detaylı

PWM Doğrultucular. AA/DA güç dönüşümü - mikroelektronik devrelerin güç kaynaklarında, - elektrikli ev aletlerinde,

PWM Doğrultucular. AA/DA güç dönüşümü - mikroelektronik devrelerin güç kaynaklarında, - elektrikli ev aletlerinde, PWM DOĞRULTUCULAR PWM Doğrultucular AA/DA güç dönüşümü - mikroelektronik devrelerin güç kaynaklarında, - elektrikli ev aletlerinde, - elektronik balastlarda, - akü şarj sistemlerinde, - motor sürücülerinde,

Detaylı

Anahtarlama Modlu DA-AA Evirici

Anahtarlama Modlu DA-AA Evirici Anahtarlama Modlu DA-AA Evirici Giriş Anahtarlama modlu eviricilerde temel kavramlar Bir fazlı eviriciler Üç fazlı eviriciler Ölü zamanın PWM eviricinin çıkış gerilimine etkisi Diğer evirici anahtarlama

Detaylı

BÖLÜM 2 DİYOTLU DOĞRULTUCULAR

BÖLÜM 2 DİYOTLU DOĞRULTUCULAR BÖLÜM 2 DİYOTLU DOĞRULTUCULAR A. DENEYİN AMACI: Tek faz diyotlu doğrultucuların çalışmasını ve davranışını incelemek. Bu deneyde tek faz yarım dalga doğrultucuları, omik ve indüktif yükler altında incelenecektir.

Detaylı

ÖRNEKTİR. Uyarı! ertansinansahin.com A) 1 2 B) 2 3. İletkenlik

ÖRNEKTİR. Uyarı! ertansinansahin.com A) 1 2 B) 2 3. İletkenlik Elektrik kımı ve Devreleri Elektrik akımı Potansiyel fark (gerilim) Yüklü küreler arasınaki yük alışverişini, sıvı seviyelerinin farklı oluğu kaplaraki sıvı akışıyla kıyaslayalım. Yüksek potansiyel ve

Detaylı

ANALOG ELEKTRONİK BİPOLAR TRANSİSTÖR

ANALOG ELEKTRONİK BİPOLAR TRANSİSTÖR ANALOG LKTONİK Y.Doç.Dr.A.Faruk AKAN ANALOG LKTONİK İPOLA TANSİSTÖ 35 Yapısı ve Sembolü...35 Transistörün Çalışması...35 Aktif ölge...36 Doyum ölgesi...37 Kesim ölgesi...37 Ters Çalışma ölgesi...37 Ortak

Detaylı

Yükseltici DA Kıyıcılar, Gerilim beslemeli invertörler / 12. Hafta

Yükseltici DA Kıyıcılar, Gerilim beslemeli invertörler / 12. Hafta E sınıfı DC kıyıcılar; E sınıfı DC kıyıcılar, çift yönlü (4 bölgeli) DC kıyıcılar olarak bilinmekte olup iki adet C veya iki adet D sınıfı DC kıyıcının birleşiminden oluşmuşlardır. Bu tür kıyıcılar, iki

Detaylı

2- Tristör ile yük akımı değiştirilerek ayarlı yükkontrolü yapılabilir.

2- Tristör ile yük akımı değiştirilerek ayarlı yükkontrolü yapılabilir. Tristörlü Redresörler ( Doğrultmaçlar ) : Alternatif akımı doğru akıma çeviren sistemlere redresör denir. Redresörler sanayi için gerekli olan DC gerilimin elde edilmesini sağlar. Büyük akım ve gerilimlerin

Detaylı

T.C. MARMARA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

T.C. MARMARA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ T.C. MARMARA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ LABORATUVAR RAPORU ADI SOYADI : Fedi Salhi 170214925 Bilge Batuhan Kurtul 170214006 Hamdi Sharaf 170214921 DERSİN ADI : Güç

Detaylı

Makine Mühendisliği İçin Elektrik-Elektronik Bilgisi. Ders Notu-5 AKTİF DEVRE ELEMANLARI Hazırlayan: Yrd. Doç. Dr. Ahmet DUMLU

Makine Mühendisliği İçin Elektrik-Elektronik Bilgisi. Ders Notu-5 AKTİF DEVRE ELEMANLARI Hazırlayan: Yrd. Doç. Dr. Ahmet DUMLU Makine Mühendisliği İçin Elektrik-Elektronik Bilgisi Ders Notu-5 AKTİF DEVRE ELEMANLARI Hazırlayan: Yrd. Doç. Dr. Ahmet DUMLU DİYOTLAR Diyot tek yöne elektrik akımını ileten bir devre elemanıdır. Diyotun

Detaylı

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Power Electronic Circuits (Güç Elektroniği Devreleri)

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Power Electronic Circuits (Güç Elektroniği Devreleri) KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Power Electronic Circuits (Güç Elektroniği Devreleri) 1. DENEYİN AMACI ÜÇ FAZ EVİRİCİ 3 Faz eviricilerin çalışma

Detaylı

Ders 04. Elektronik Devre Tasarımı. Güç Elektroniği 1. Ders Notları Ege Üniversitesi Öğretim Üyesi Yrd.Doç.Dr. Mehmet Necdet YILDIZ a aittir.

Ders 04. Elektronik Devre Tasarımı. Güç Elektroniği 1. Ders Notları Ege Üniversitesi Öğretim Üyesi Yrd.Doç.Dr. Mehmet Necdet YILDIZ a aittir. Elektronik Devre Tasarımı Ders 04 Ders Notları Ege Üniversitesi Öğretim Üyesi Yrd.Doç.Dr. Mehmet Necdet YILDIZ a aittir. www.ozersenyurt.net www.orbeetech.com / 1 AC-DC Dönüştürücüler AC-DC dönüştürücüler

Detaylı

Nedim Tutkun, PhD, MIEEE Düzce Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Konuralp Düzce

Nedim Tutkun, PhD, MIEEE Düzce Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Konuralp Düzce GÜÇ ELEKTRONİĞİ ÖRNEK ARASINAV SORULARI Nedim Tutkun, PhD, MIEEE nedimtutkun@duzce.edu.tr Düzce Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü 81620 Konuralp Düzce Soru-1) Şekildeki diyotlu R-L devresinde,

Detaylı

AC/DC DÖNÜŞTÜRÜCÜLER (Doğrultucular)

AC/DC DÖNÜŞTÜRÜCÜLER (Doğrultucular) AC/DC DÖNÜŞTÜRÜCÜLER (Doğrultucular) AC-DC dönüştürücüler (doğrultucular), AC gerilimi DC gerilime dönüştüren güç elektroniği devreleridir. Güç elektroniğinin temel güç devrelerinden doğrultucuları 2 temel

Detaylı

Bölüm 2 YAPI BİLEŞENLERİNDE ISI VE BUHAR GEÇİŞİ

Bölüm 2 YAPI BİLEŞENLERİNDE ISI VE BUHAR GEÇİŞİ ME40- Isıtma ve Havalanırma Bahar, 07 Bölüm YAPI BİLEŞENLERİNDE ISI VE BUHAR GEÇİŞİ Ceyhun Yılmaz Afyon Kocatepe Üniversitesi eknoloji Fakültesi Makine Mühenisliği Bölümü YAPI Yapıyı oluşturan uvar, pencere,

Detaylı

ELEKTRİK ENERJİ SİSTEMLERİNDE OLUŞAN HARMONİKLERİN FİLTRELENMESİNİN BİLGİSAYAR DESTEKLİ MODELLENMESİ VE SİMÜLASYONU

ELEKTRİK ENERJİ SİSTEMLERİNDE OLUŞAN HARMONİKLERİN FİLTRELENMESİNİN BİLGİSAYAR DESTEKLİ MODELLENMESİ VE SİMÜLASYONU T.C. MARMARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ELEKTRİK ENERJİ SİSTEMLERİNDE OLUŞAN HARMONİKLERİN FİLTRELENMESİNİN BİLGİSAYAR DESTEKLİ MODELLENMESİ VE SİMÜLASYONU Mehmet SUCU (Teknik Öğretmen, BSc.)

Detaylı

AC/DC DÖNÜŞTÜRÜCÜLER (Doğrultucular)

AC/DC DÖNÜŞTÜRÜCÜLER (Doğrultucular) AC/DC DÖNÜŞTÜRÜCÜLER (Doğrultucular) AC-DC dönüştürücüler (doğrultucular), AC gerilimi DC gerilime dönüştüren güç elektroniği devreleridir. Güç elektroniğinin temel güç devrelerinden doğrultucuları 2 temel

Detaylı

ALTERNATİF AKIMDA ANİ VE ORTALAMA GÜÇ

ALTERNATİF AKIMDA ANİ VE ORTALAMA GÜÇ ALTERNATİF AKIMDA ANİ VE A akımda devreye uygulanan gerilim ve akım zamana bağlı olarak değişir. Elde edilen güç de zamana bağlı değişir. Güç her an akım ve gerilimin çarpımına (U*I) eşit değildir. ORTALAMA

Detaylı

dirençli Gerekli Donanım: AC güç kaynağı Osiloskop

dirençli Gerekli Donanım: AC güç kaynağı Osiloskop DENEY 01 DİRENÇLİ TETİKLEME Amaç: Tristörü iletime sokmak için gerekli tetikleme sinyalini üretmenin temel yöntemi olan dirençli tetikleme incelenecektir. Gerekli Donanım: AC güç kaynağı Osiloskop Kademeli

Detaylı

Transistörler yarıiletken teknolojisiyle üretilmiş, azınlık-çoğunluk yük taşıyıcılara sahip solidstate elektronik devre elemanlarıdır.

Transistörler yarıiletken teknolojisiyle üretilmiş, azınlık-çoğunluk yük taşıyıcılara sahip solidstate elektronik devre elemanlarıdır. I. Önbilgi Transistör Transistörler yarıiletken teknolojisiyle üretilmiş, azınlık-çoğunluk yük taşıyıcılara sahip solidstate elektronik devre elemanlarıdır. =>Solid-state ne demek? Araştırınız. Cevap:

Detaylı

TEK FAZLI KONTROLLU VE KONTROLSUZ DOĞRULTUCULAR

TEK FAZLI KONTROLLU VE KONTROLSUZ DOĞRULTUCULAR FIRAT ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ GÜÇ ELEKTRONİĞİ LABORATUVARI DENEY NO:1 TEK FAZLI KONTROLLU VE KONTROLSUZ DOĞRULTUCULAR 1.1 Giriş Diyod ve tristör gibi

Detaylı

A.Ü. GAMA MYO. Elektrik ve Enerji Bölümü GÜÇ ELEKTRONİĞİ 9. HAFTA

A.Ü. GAMA MYO. Elektrik ve Enerji Bölümü GÜÇ ELEKTRONİĞİ 9. HAFTA A.Ü. GAMA MYO. Elektrik ve Enerji Bölümü GÜÇ ELEKTRONİĞİ 9. HAFTA 1 İçindekiler DC/AC İnvertör Devreleri 2 Güç elektroniğinin temel devrelerinden sonuncusu olan Đnvertörler, herhangi bir DC kaynaktan aldığı

Detaylı

BÖLÜM 3 ALTERNATİF AKIMDA SERİ DEVRELER

BÖLÜM 3 ALTERNATİF AKIMDA SERİ DEVRELER BÖÜM 3 ATENATİF AKMDA SEİ DEVEE 3.1 - (DİENÇ - BOBİN SEİ BAĞANMAS 3. - (DİENÇ - KONDANSATÖÜN SEİ BAĞANMAS 3.3 -- (DİENÇ-BOBİN - KONDANSATÖ SEİ BAĞANMAS 3.4 -- SEİ DEVESİNDE GÜÇ 77 ATENATİF AKM DEVE ANAİİ

Detaylı

Deney 3 5 Üç-Fazlı Tam Dalga Tam-Kontrollü Doğrultucu

Deney 3 5 Üç-Fazlı Tam Dalga Tam-Kontrollü Doğrultucu Deney 3 5 Üç-Fazlı Tam Dalga Tam-Kontrollü Doğrultucu DENEYİN AMACI 1. Üç-fazlı tam dalga tam-kontrollü doğrultucunun çalışma prensibini ve karakteristiklerini anlamak. 2. Üç-fazlı tam dalga tam-kontrollü

Detaylı

(BJT) NPN PNP

(BJT) NPN PNP Elektronik Devreler 1. Transistörler 1.1 Giriş 1.2 Bipolar Jonksiyon Transistörler (BJT) 1.2.1 Bipolar Jonksiyon Transistörün Çalışması 1.2.2 NPN Transistörün Yükselteç Olarak Çalışması 1.2.3 PNP Transistörün

Detaylı

Çukurova Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği

Çukurova Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği Çukurova Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği BMM309 Elektronik-2 Laboratuarı Deney Föyü Deney#3 Güç Kuvvetlendiricileri Doç. Dr. Mutlu AVCI Arş. Gör. Mustafa İSTANBULLU ADANA, 2015 DENEY 3 Güç Kuvvetlendiricileri

Detaylı

1) Standart tristör: Ağır sanayi cihazlarında AC ve DC de Hz,4000V,1000A

1) Standart tristör: Ağır sanayi cihazlarında AC ve DC de Hz,4000V,1000A KONU: A. TRİSTÖRÜN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ a) Tristörün yapısı ve çeşitleri : Tristör en az dört silisyum yarı iletken parçanın birleştirilmesinden oluşan, anahtar ve doğrultma görevi yapan bir elemandır.

Detaylı

DENEY 9: JFET KARAKTERİSTİK EĞRİLERİ

DENEY 9: JFET KARAKTERİSTİK EĞRİLERİ DENEY 9: JFET KARAKTERİSTİK EĞRİLERİ 9.1. Deneyin Amacı Bir JFET transistörün karakteristik eğrilerinin çıkarılıp, çalışmasının pratik ve teorik olarak öğrenilmesi 9.2. Kullanılacak Malzemeler ve Aletler

Detaylı

Statik güç eviricilerinin temel görevi, bir DA güç kaynağı kullanarak çıkışta AA dalga şekli üretmektir.

Statik güç eviricilerinin temel görevi, bir DA güç kaynağı kullanarak çıkışta AA dalga şekli üretmektir. 4. Bölüm Eviriciler ve Eviricilerin Sınıflandırılması Doç. Dr. Ersan KABALCI AEK-207 GÜNEŞ ENERJİSİ İLE ELEKTRİK ÜRETİMİ Giriş Statik güç eviricilerinin temel görevi, bir DA güç kaynağı kullanarak çıkışta

Detaylı

YÜKSEK GERİLİM ENERJİ NAKİL HATLARI

YÜKSEK GERİLİM ENERJİ NAKİL HATLARI Enerjinin Taşınması Genel olarak güç, iletim hatlarında üç fazlı sistem ile havai hat iletkenleri tarafından taşınır. Gücün taşınmasında ACSR(Çelik özlü Alüminyum iletkenler) kullanılırken, dağıtım kısmında

Detaylı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ GAMA MESLEK YÜKSEKOULU

ANKARA ÜNİVERSİTESİ GAMA MESLEK YÜKSEKOULU ANKARA ÜNİVERSİTESİ GAMA MESLEK YÜKSEKOULU BMT132 GÜÇ ELEKTRONİĞİ Öğr.Gör.Uğur YEDEKÇİOğLU GÜÇ DİYOTLARI Güç diyotları, kontrolsüz güç anahtarlarıdır. Bu diyotlar; 1) Genel amaçlı (şebeke) diyotlar, 2)

Detaylı

A- Tristörler : 1- Tristörün yapısı ve özellikleri : a-yapısı :

A- Tristörler : 1- Tristörün yapısı ve özellikleri : a-yapısı : A- Tristörler : SİLİKON KONTROLLÜ ANAHTAR SİLİCON CONTROLLED RECTETİER ( SCR ) Tanımı: Tristör, anot ( A ), katot ( K ) ve geyt ( G ) ucu bulunan ve geytine uygulanan ( + ) sinyal ile A - K arası iletime

Detaylı

Metal Oksitli Alan Etkili Transistör (Mosfet) Temel Yapısı ve Çalışması

Metal Oksitli Alan Etkili Transistör (Mosfet) Temel Yapısı ve Çalışması Metal Oksitli Alan Etkili Transistör (Mosfet) Temel Yapısı ve Çalışması Elektronik alanında çok kullanılan elemanlardan birisi olan Mosfet, bu güne kadar pek çok alanda yoğun bir şekilde kullanılmış ve

Detaylı

DERS BİLGİ FORMU. Okul Eğitimi Süresi

DERS BİLGİ FORMU. Okul Eğitimi Süresi DERS BİLGİ FORMU DERSİN ADI BÖLÜM PROGRAM DÖNEMİ DERSİN DİLİ DERS KATEGORİSİ ÖN ŞARTLAR SÜRE VE DAĞILIMI KREDİ DERSİN AMACI ÖĞRENME ÇIKTILARI VE DERSİN İÇERİĞİ VE DAĞILIMI (MODÜLLER VE HAFTALARA GÖRE DAĞILIMI)

Detaylı

Elektrik Elektronik Mühendisliği Bölümü Elektronik Laboratuarı I DENEY-2 TEMEL YARI ĐLETKEN ELEMANLARIN TANIMLANMASI (BJT, FET, MOSFET)

Elektrik Elektronik Mühendisliği Bölümü Elektronik Laboratuarı I DENEY-2 TEMEL YARI ĐLETKEN ELEMANLARIN TANIMLANMASI (BJT, FET, MOSFET) 2.1. eneyin amacı: Temel yarıiletken elemanlardan BJT ve FET in tanımlanması, test edilmesi ve temel karakteristiklerinin incelenmesi. 2.2. Teorik bilgiler: 2.2.1. BJT nin özelliklerinin tanımlanması:

Detaylı

Aşağıdaki formülden bulunabilir. S16-Kesiti S1=0,20 mm²,uzunluğu L1=50 m,özdirenci φ=1,1 olan krom-nikel telin direnci kaç ohm dur? R1=?

Aşağıdaki formülden bulunabilir. S16-Kesiti S1=0,20 mm²,uzunluğu L1=50 m,özdirenci φ=1,1 olan krom-nikel telin direnci kaç ohm dur? R1=? S1-5 kw lık bir elektrik cihazı 360 dakika süresince çalıştırılacaktır. Bu elektrik cihazının yaptığı işi hesaplayınız. ( 1 saat 60 dakikadır. ) A-30Kwh B-50 Kwh C-72Kwh D-80Kwh S2-400 miliwatt kaç Kilowatt

Detaylı

Şekil-1. Doğru ve Alternatif Akım dalga şekilleri

Şekil-1. Doğru ve Alternatif Akım dalga şekilleri 2. Alternatif Akım =AC (Alternating Current) Değeri ve yönü zamana göre belirli bir düzen içerisinde değişen akıma AC denir. En çok bilinen AC dalga biçimi Sinüs dalgasıdır. Bununla birlikte farklı uygulamalarda

Detaylı

11. SINIF KONU ANLATIMLI. 2. ÜNİTE: ELEKTRİK VE MANYETİZMA 3. Konu DÜZGÜN ELEKTRİKSEL ALAN VE SIĞA ETKİNLİK VE TEST ÇÖZÜMLERİ

11. SINIF KONU ANLATIMLI. 2. ÜNİTE: ELEKTRİK VE MANYETİZMA 3. Konu DÜZGÜN ELEKTRİKSEL ALAN VE SIĞA ETKİNLİK VE TEST ÇÖZÜMLERİ . SINI ONU ANATIMI. ÜNİTE: EETRİ E MANYETİZMA. onu DÜZGÜN EETRİSE AAN E SIĞA ETİNİ E TEST ÇÖZÜMERİ Düzgün Elektriksel Alan ve Sığa. Ünite. onu A nın Çözümleri 4. E e mg. Birbirine paralel yerleştirilen

Detaylı

ELEKTROTEKNİK VE ELEKTRİK ELEMANLARI

ELEKTROTEKNİK VE ELEKTRİK ELEMANLARI ELEKTROTEKNİK VE ELEKTRİK ELEMANLARI HAZIRLAYAN DOÇ.DR. HÜSEYİN BULGURCU 1 Balıkesir-2015 DERS KONULARI 1. Elektriğin Temelleri 2. Elektriksel Test Cihazları 3. Elektrik Enerjisi 4. Termostatlar 5. Röleler

Detaylı

Çevirenlerin Ön Sözü. Yazar Hakkında

Çevirenlerin Ön Sözü. Yazar Hakkında İçindekiler Çevirenlerin Ön Sözü Ön Söz Yazar Hakkında Bölüm 1 Giriş 1 1.1 Güç Elektroniğinin Uygulamaları 2 1.2 Güç Elektroniğinin Tarihçesi 4 1.3 Güç Elektroniği Devre Çeşitleri 6 1.4 Güç Elektroniği

Detaylı

Küçük sinyal analizi transistörü AC domende temsilş etmek için kullanılan modelleri içerir.

Küçük sinyal analizi transistörü AC domende temsilş etmek için kullanılan modelleri içerir. Küçük Sinyal Analizi Küçük sinyal analizi transistörü AC domende temsilş etmek için kullanılan modelleri içerir. 1. Karma (hibrid) model 2. r e model Üretici firmalar bilgi sayfalarında belirli bir çalışma

Detaylı

DENEY 12 SCR ile İki yönlü DC Motor Kontrolü

DENEY 12 SCR ile İki yönlü DC Motor Kontrolü DENEY 12 SCR ile İki yönlü DC Motor Kontrolü DENEYİN AMACI 1. Elektromanyetik rölelerin çalışmasını ve yapısını öğrenmek 2. SCR kesime görüme yöntemlerini öğrenmek 3. Bir dc motorun dönme yönünü kontrol

Detaylı

Üç Fazlı Sistemler ALIŞTIRMALAR

Üç Fazlı Sistemler ALIŞTIRMALAR Üç Fazlı istemler 477 11.10. ALŞMALA oru 11.1: Üç fazlı yıldız bağlı dengeli bir yükün faz-nötr gerilimi 150V dur. Yükün hat (=fazlar arası) gerilimini bulunuz. (Cevap : Hat 260V) oru 11.2: Üç fazlı üçgen

Detaylı

Yarıiletken devre elemanlarında en çok kullanılan maddeler;

Yarıiletken devre elemanlarında en çok kullanılan maddeler; 1.. Bölüm: Diyotlar Doç.. Dr. Ersan KABALCI 1 Yarı iletken Maddeler Yarıiletken devre elemanlarında en çok kullanılan maddeler; Silisyum (Si) Germanyum (Ge) dur. 2 Katkı Oluşturma Silisyum ve Germanyumun

Detaylı

ÜNİTE 4 KLASİK SORU VE CEVAPLARI (TEMEL ELEKTRONİK)

ÜNİTE 4 KLASİK SORU VE CEVAPLARI (TEMEL ELEKTRONİK) ÜNİTE 4 KLASİK SORU VE CEVAPLARI (TEMEL ELEKTRONİK) Transistörü tanımlayınız. Beyz ucundan geçen akıma göre, emiter-kollektör arasındaki direnci azaltıp çoğaltabilen elektronik devre elemanına transistör

Detaylı

Güç Elektroniği (B.K. Bose P.E. and M.D.)

Güç Elektroniği (B.K. Bose P.E. and M.D.) Güç Elektroniği (B.K. Bose P.E. and M.D.) Güç Elektroniği Güç Diyotları I-V Karakteristiği (Prof. Dr. Hacı Bodur Güç Elektroniği) Güç Diyotları Anahtarlama Karakteristiği (Prof. Dr. Hacı Bodur Güç Elektroniği)

Detaylı

Doğrultucularda ve Eviricilerde Kullanılan Pasif Filtre Türlerinin İncelenmesi ve Karşılaştırılması

Doğrultucularda ve Eviricilerde Kullanılan Pasif Filtre Türlerinin İncelenmesi ve Karşılaştırılması Enerji Verimliliği ve Kalitesi Sempozyumu EVK 2015 Doğrultucularda ve Eviricilerde Kullanılan Pasif Filtre Türlerinin İncelenmesi ve Karşılaştırılması Mehmet Oğuz ÖZCAN Ezgi Ünverdi AĞLAR Ali Bekir YILDIZ

Detaylı

Kapasitans (Sığa) Paralel-Plaka Kondansatör, Örnek. Paralel-Plaka Kondansatör. Kondansatör uygulamaları Kamera flaşı BÖLÜM 26 SIĞA VE DİELEKTRİKLER

Kapasitans (Sığa) Paralel-Plaka Kondansatör, Örnek. Paralel-Plaka Kondansatör. Kondansatör uygulamaları Kamera flaşı BÖLÜM 26 SIĞA VE DİELEKTRİKLER BÖLÜM 6 SIĞ VE DİELEKTRİKLER Sığa nın tanımı Sığa nın hesaplanması Konansatörlerin bağlanması Yüklü konansatörlere epolanan enerji Dielektrikli konansatörler Problemler Kapasitans (Sığa) Konansatör çitli

Detaylı

11. SINIF KONU ANLATIMLI. 2. ÜNİTE: ELEKTRİK VE MANYETİZMA 1. Konu ELEKTRİKSEL KUVVET VE ELEKTRİK ALANI ETKİNLİK VE TEST ÇÖZÜMLERİ

11. SINIF KONU ANLATIMLI. 2. ÜNİTE: ELEKTRİK VE MANYETİZMA 1. Konu ELEKTRİKSEL KUVVET VE ELEKTRİK ALANI ETKİNLİK VE TEST ÇÖZÜMLERİ SINI KONU NLTIMLI ÜNİTE: ELEKTRİK VE MNYETİZM Konu ELEKTRİKSEL KUVVET VE ELEKTRİK LNI ETKİNLİK VE TEST ÇÖZÜMLERİ Elektriksel Kuvvet ve Elektrik lanı Ünite Konu nın Çözümleri kuvvetinin yatay ve üşey bileşenleri

Detaylı

ENDÜKTİF REAKTİF AKIM NEDİR?

ENDÜKTİF REAKTİF AKIM NEDİR? ENDÜKTİF REAKTİF AKIM NEDİR? Elektrodinamik sisteme göre çalışan transformatör, elektrik motorları gibi cihazlar şebekeden mıknatıslanma akımı çekerler. Mıknatıslanma akımı manyetik alan varken şebekeden

Detaylı

BJT KARAKTERİSTİKLERİ VE DC ANALİZİ

BJT KARAKTERİSTİKLERİ VE DC ANALİZİ Karadeniz Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği ölümü Elektronik Anabilim Dalı Elektronik Dersi Laboratuvarı JT KARAKTERİSTİKLERİ VE DC ANALİZİ 1. Deneyin Amacı Transistörlerin

Detaylı

BÖLÜM 2 DİYOTLU DOĞRULTUCULAR

BÖLÜM 2 DİYOTLU DOĞRULTUCULAR BÖLÜM 2 DİYOTLU DOĞRULTUCULAR A. DENEYİN AMACI: Tek faz ve 3 faz diyotlu doğrultucuların çalışmasını ve davranışlarını incelemek. Bu deneyde tek faz ve 3 faz olmak üzere tüm yarım ve tam dalga doğrultucuları,

Detaylı

Michael Faraday 1831 Ampere ve Bio Savart Elektrik Mekanik Enerjiler arasýndaki ilişki Elektrik Magnetik Alan arasındaki ilişki

Michael Faraday 1831 Ampere ve Bio Savart Elektrik Mekanik Enerjiler arasýndaki ilişki Elektrik Magnetik Alan arasındaki ilişki ELEKTRİK MAKİNALARININ DÜNÜ BUGÜNÜ GELECEKTEKİ DURUMU Mekanik Enerji Michael Faraday 1831 Ampere ve Bio Savart Elektrik Mekanik Enerjiler arasýndaki ilişki Elektrik Magnetik Alan arasındaki ilişki Elektrik

Detaylı

DENEY 16 Sıcaklık Kontrolü

DENEY 16 Sıcaklık Kontrolü DENEY 16 Sıcaklık Kontrolü DENEYİN AMACI 1. Sıcaklık kontrol elemanlarının türlerini ve çalışma ilkelerini öğrenmek. 2. Bir orantılı sıcaklık kontrol devresi yapmak. GİRİŞ Solid-state sıcaklık kontrol

Detaylı

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ ELEKTRİK MÜHENDİSLİĞİ GÜÇ ELEKTRONİĞİ LABORATUVAR DENEY # 1

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ ELEKTRİK MÜHENDİSLİĞİ GÜÇ ELEKTRONİĞİ LABORATUVAR DENEY # 1 Önbilgi: AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ ELEKTRİK MÜHENDİSLİĞİ Yarıiletken elemanlar, 1947 yılında transistorun icat edilmesinin ardından günümüze kadar geliserek gelen bir teknolojinin ürünleridir. Kuvvetlendirici

Detaylı

Ders 07. Elektronik Devre Tasarımı. Güç Elektroniği 1. Ders Notları Ege Üniversitesi Öğretim Üyesi Yrd.Doç.Dr. Mehmet Necdet YILDIZ a aittir.

Ders 07. Elektronik Devre Tasarımı. Güç Elektroniği 1. Ders Notları Ege Üniversitesi Öğretim Üyesi Yrd.Doç.Dr. Mehmet Necdet YILDIZ a aittir. Elektronik Devre Tasarımı Ders 07 Ders Notları Ege Üniversitesi Öğretim Üyesi Yrd.Doç.Dr. Mehmet Necdet YILDIZ a aittir. www.ozersenyurt.net www.orbeetech.com / 1 3 Fazlı Yarım Kontrollü Köprü Doğrultucu

Detaylı

ENERJİ DAĞITIMI. Doç. Dr. Erdal IRMAK. 0 (312) Erdal Irmak. G.Ü. Teknoloji Fak. Elektrik Elektronik Müh.

ENERJİ DAĞITIMI. Doç. Dr. Erdal IRMAK. 0 (312) Erdal Irmak. G.Ü. Teknoloji Fak. Elektrik Elektronik Müh. ENERJİ DAĞITIMI Doç. Dr. Erdal IRMAK G.Ü. Teknoloji Fak. Elektrik Elektronik Müh. http://websitem.gazi.edu.tr/erdal 0 (312) 202 85 52 Erdal Irmak Önceki dersten hatırlatmalar Üç Fazlı Alternatif Akımda

Detaylı

GERİLİM REGÜLATÖRLERİ DENEYİ

GERİLİM REGÜLATÖRLERİ DENEYİ GERİLİM REGÜLATÖRLERİ DENEYİ Regüleli Güç Kaynakları Elektronik cihazlar harcadıkları güçlere göre farklı akımlara ihtiyaç duyarlar. Örneğin; bir radyo veya amplifikatörün hoparlöründen duyulan ses şiddetine

Detaylı

ELASTİK DALGA TEORİSİ

ELASTİK DALGA TEORİSİ ELASTİK DALGA TEORİSİ ( 06-5. ders ) Pro.Dr. Eşre YALÇINKAYA Geçtiğimiz hata; Dalga hareketi ve türleri Yayılan dalga Yayılan dalga enerjisi ve sönümlenme Bu derste; Süperpozisyon prensibi Fourier analizi

Detaylı

ALTERNATİF AKIMIN VEKTÖRLERLE GÖSTERİLMESİ

ALTERNATİF AKIMIN VEKTÖRLERLE GÖSTERİLMESİ 1 ALTERNATİF AKIMIN VEKTÖRLERLE GÖSTERİLMESİ Fazör: Zamanla değişen gerilim ve akımın gösterildiği vektörlerdir. Vektör büyüklüğü maksimum değere eşit alınmayıp en çok kullanılan etkin değere eşit alınır.

Detaylı

Ders 01. Güç Elektroniği. Güç Elektroniği 1. Ders Notları Ege Üniversitesi Öğretim Üyesi Yrd.Doç.Dr. Mehmet Necdet YILDIZ a aittir.

Ders 01. Güç Elektroniği. Güç Elektroniği 1. Ders Notları Ege Üniversitesi Öğretim Üyesi Yrd.Doç.Dr. Mehmet Necdet YILDIZ a aittir. Güç Elektroniği Ders 01 Ders Notları Ege Üniversitesi Öğretim Üyesi Yrd.Doç.Dr. Mehmet Necdet YILDIZ a aittir. www.ozersenyurt.net www.orbeetech.com / 1 www.ozersenyurt.net www.orbeetech.com / 2 GĠRĠġ

Detaylı

Gerilim beslemeli invertörler, akım beslemeli invertörler / 13. Hafta. Sekil-7.7 de endüktif yükte çalışan PWM invertör görülmektedir.

Gerilim beslemeli invertörler, akım beslemeli invertörler / 13. Hafta. Sekil-7.7 de endüktif yükte çalışan PWM invertör görülmektedir. 1 fazlı Gerilim Kaynaklı PWM invertörler (Endüktif yükte); Sekil-7.7 de endüktif yükte çalışan PWM invertör görülmektedir. Şekil-7.7 den görüldüğü gibi yükün endüktif olması durumunda, yük üzerindeki enerjinin

Detaylı

ALTERNATİF AKIMDA EMPEDANS SERİ DEVRELER

ALTERNATİF AKIMDA EMPEDANS SERİ DEVRELER 1 ALTERNATİF AKMDA EMPEDANS SERİ DEVRELER Empedans, gerilim uygulandığında bir elektrik devresinin akımın geçişine karşı gösterdiği zorluğun ölçüsüdür. Empedans Z harfi ile gösterilir ve birimi ohm(ω)

Detaylı

ELM 331 ELEKTRONİK II LABORATUAR DENEY FÖYÜ

ELM 331 ELEKTRONİK II LABORATUAR DENEY FÖYÜ ELM 33 ELEKTRONİK II LABORATUAR DENEY ÖYÜ DENEY 2 Ortak Emitörlü Transistörlü Kuvvetlendiricinin rekans Cevabı. AMAÇ Bu deneyin amacı, ortak emitörlü (Common Emitter: CE) kuvvetlendiricinin tasarımını,

Detaylı

BÖLÜM 3 KONVERTER ÇALIŞMA

BÖLÜM 3 KONVERTER ÇALIŞMA BÖÜM KONETE ÇAIŞMA. Bölümde AC beslemesinin emedansı ihmal edilerek genel doğrultucu devrelerinin temel karakteristikleri incelenmiştir. Bu bölümde ise besleme emedansının tesiri, beslemeden çekilen akım

Detaylı

Mekatronik Mühendisliği Lab1 (Elektrik-Elektronik) Diyotlu Doğrultucu Uygulamaları

Mekatronik Mühendisliği Lab1 (Elektrik-Elektronik) Diyotlu Doğrultucu Uygulamaları YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MAKİNA FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRİKELEKTRONİK LABORATUARI (LAB I) DENEY 6 Deney Adı: Diyotlu Doğrultucu Uygulamaları Öğretim Üyesi: Yard. Doç. Dr. Erhan

Detaylı

ELEKTRİK MOTOR SÜRÜCÜLERİ: PWM AC KIYICILAR

ELEKTRİK MOTOR SÜRÜCÜLERİ: PWM AC KIYICILAR ELEKTRİK MOTOR SÜRÜCÜLERİ: PWM AC KIYICILAR Hazırlayan ve Sunan: ELEKTRİK_55 SUNUM AKIŞI: PWM (DARBE GENİŞLİK MODÜLASYONU) NEDİR? Çalışma Oranı PWM in Elde Edilmesi Temelleri PWM in Kullanım Alanları AC

Detaylı

GAMMA-MODÜLLERİ Endüktif Yük Sürücüsü

GAMMA-MODÜLLERİ Endüktif Yük Sürücüsü GAMMA-MODÜLLERİ Endüktif Yük Sürücüsü GAMMA serisi endüktif yük sürücü modülleri, dinamik güç faktörü kontrolü uygulamalarında 30kVAr a kadar olan şönt reaktörleri sürmek için tasarlanmıştır. Modüller,

Detaylı

Y-0035 GÜÇ ELEKTRONİĞİ EĞİTİM SETİ

Y-0035 GÜÇ ELEKTRONİĞİ EĞİTİM SETİ Güç Elektroniği Eğitim Seti, temel güç elektroniği uygulamaları, endüstriyel otomasyon, elektriksel işlemlerin kontrolü ve ölçümleri ile birlikte öğretilmesi, kullanılması, devre elemanlarının tanınması,

Detaylı

ALTERNATİF AKIMDA EMPEDANS SERİ DEVRELER

ALTERNATİF AKIMDA EMPEDANS SERİ DEVRELER 1 ALTERNATİF AKMDA EMPEDANS SERİ DEVRELER ALTERNATİF AKMDA EMPEDANS Empedans, gerilim uygulandığında bir elektrik devresinin akımın geçişine karşı gösterdiği zorluğun ölçüsüdür. Empedans Z harfi ile gösterilir

Detaylı

ÜÇ-FAZLI TAM DALGA YARI KONTROLLÜ DOĞRULTUCU VE ÜÇ-FAZLI EVİRİCİ

ÜÇ-FAZLI TAM DALGA YARI KONTROLLÜ DOĞRULTUCU VE ÜÇ-FAZLI EVİRİCİ KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Güç Elektroniği Uygulamaları ÜÇ-FAZLI TAM DALGA YARI KONTROLLÜ DOĞRULTUCU VE ÜÇ-FAZLI EVİRİCİ Hazırlık Soruları

Detaylı