İÇİNDEKİLER. Sayfa No TABLOLAR GRAFİKLER 1. GİRİŞ 1 2. GENEL BİLGİLER 2

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "İÇİNDEKİLER. Sayfa No TABLOLAR GRAFİKLER 1. GİRİŞ 1 2. GENEL BİLGİLER 2"

Transkript

1

2 İÇİNDEKİLER Sayfa No TABLOLAR i GRAFİKLER ii 1. GİRİŞ 1 2. GENEL BİLGİLER Tanõmõ ve Ticari Sõnõflandõrmasõ Tarõm Uygulamalarõ Pomolojik Gruplandõrma Kabuk ve İç Özellikleri Başlõca Badem Türleri ve Dölleyicileri Badem Yetiştiriciliğini Sõnõrlandõran Faktörler Üretim Üretim Tekniği Aşõ Ekolojik ve Toprak Koşullarõ Bahçe Tesisi ve Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar Kültürel İşlemler Toprak İşleme Gübreleme Sulama Budama Yabancõ Ot Kontrolü Badem Anaçlarõ Badem (Tohum) Çöğürü Nemaguard Anacõ Erik Anacõ Şeftali Anacõ Şeftali x Badem Melez Anaçlarõ Hasat Kavlatma Hastalõk ve Zararlõlar Zararlõlar Hastalõklar TÜRKİYE DE BADEM SEKTÖRÜ Üretim İhracat İthalat Stok, Yurtiçi Tüketim, Fiyatlar ve İstihdam Sektörde Faaliyet Gösteren Kuruluşlar Sektöre Sağlanan Destekler Pazarlama Faaliyetleri Sektördeki Araştõrma Faaliyetleri Uluslararasõ Kuruluşlar ve Faaliyetleri Öngörülen Yasal Düzenlemeler Çevre Sektörü ile İlgili Sorunlar Diğer Sektörler ile İlişkileri Üretim Teknolojisindeki Muhtemel Gelişmeler ve Etkiler 29 2

3 4. DÜNYADA BADEM SEKTÖRÜ Üretim ve Verimlilik İhracat İthalat MEVZUAT Ürün Standartlarõ Tüketici Sağlõğõ Açõsõndan Yerine Getirilmesi Gereken Şartlar Ambalajlama Etiketleme ve İşaretleme Etiket Bilgileri SEKTÖRÜN SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ 42 YARARLANILAN KAYNAKLAR 44 3

4 TABLOLAR Tablo No Tablo Adõ Sayfa No Tablo-1 Badem Ağacõnõn Normal Ölçüleri 3 Tablo-2 Türkiye de Badem Üretimi, Üretim Alanõ ve Verimliliği 17 Tablo-3 Türkiye deki Badem Ağacõ Sayõsõ 18 Tablo-4 Türkiye de Bölgelere Göre Badem Üretimi ve Ağaç Sayõsõ, Tablo-5 Badem Üretiminin Ağõrlõklõ Olduğu İller ve Ülke Üretimi Üzerindeki Paylarõ, Tablo-6 Ülkeler İtibariyle Kabuklu Badem İhracatõmõz (kg) 20 Tablo-7 Ülkeler İtibariyle Kabuklu Badem İhracatõmõz (ABD Dolar) 21 Tablo-8 Ülkeler İtibariyle Kabuksuz Badem İhracatõmõz (kg) 22 Tablo-9 Ülkeler İtibariyle Kabuksuz Badem İhracatõmõz (ABD Dolar) 22 Tablo-10 Türkiye nin Badem İhracatõ (kg) 23 Tablo-11 Türkiye nin Badem İhracatõ (ABD Dolar) 23 Tablo-12 Ülkeler İtibariyle Kabuklu Badem İthalatõmõz (kg) 25 Tablo-13 Ülkeler İtibariyle Kabuklu Badem İthalatõmõz (ABD Dolar) 25 Tablo-14 Ülkeler İtibariyle Kabuksuz Badem İthalatõmõz (kg) 26 Tablo-15 Ülkeler İtibariyle Kabuksuz Badem İthalatõmõz (ABD Dolar) 26 Tablo-16 Türkiye nin Badem İthalatõ (kg) 27 Tablo-17 Türkiye nin Badem İthalatõ (ABD Dolar) 27 Tablo-18 Ülkeler İtibariyle Dünya Badem Üretim Alanõ (hektar) 30 Tablo-19 Ülkeler İtibariyle Dünya Kabuklu Badem Üretimi (ton) 31 Tablo-20 Ülkeler İtibariyle Dünya Badem Üretim Verimliliği (hg/hektar) 31 Tablo-21 Ülkeler itibariyle Dünya Kabuksuz Badem İhracatõ (ton) 32 Tablo-22 Ülkeler İtibariyle Dünya Kabuksuz Badem İhracatõ (1.000Dolar) 33 Tablo-23 Ülkeler İtibariyle Dünya Kabuklu Badem İhracatõ (ton) 34 Tablo-24 Ülkeler İtibariyle Dünya Kabuklu Badem İhracatõ (1.000 Dolar) 34 Tablo-25 Ülkeler İtibariyle Dünya Kabuksuz Badem İthalatõ (ton) 36 Tablo-26 Ülkeler İtibariyle Dünya Kabuksuz Badem İthalatõ (1.000 Dolar) 36 Tablo-27 Ülkeler İtibariyle Dünya Kabuklu Badem İthalatõ (ton) 37 Tablo-28 Ülkeler İtibariyle Dünya Kabuksuz Badem İthalatõ (1.000 Dolar) 38 i

5 GRAFİKLER Grafik No Grafik Adõ Sayfa No Grafik-1 Türkiye nin Badem Üretimi, Üretim Alanõ ve Verimliliğinin Seyri 17 Grafik-2 Türkiye nin Badem İhracatõnõn Seyri (ABD Dolar) 24 Grafik-3 Dünya Badem İhracatõnõn Seyri (ton) 35 Grafik-4 Dünya Badem İhracatõnõn Seyri (1.000 Dolar) 35 Grafik-5 Dünya Badem İthalatõnõn Seyri (ton) 37 Grafik-6 Dünya Badem İthalatõnõn Seyri (1.000 Dolar) 38 ii

6 1. GİRİŞ Badem ilk olarak İran, Türkiye, Suriye ve Filistin de yetiştirilmiş, buralardan da Yunanistan, Kuzey Afrika, İtalya ve İspanya ya, sonraki dönemlerde ise Kuzey Amerika ya götürülmüş ve bilhassa Kaliforniya da 1940 yõlõndan sonra badem yetiştiriciliğinde önemli ilerlemeler kaydedilmiştir. Badem ağaçlarõ kuzey yarõmkürede enlem derecelerinde, güney yarõmkürede enlem derecelerinde yetiştirilmektedir metre yüksekliklerde badem yetiştiriciliği yapõlabilmektedir. Dünya kabuklu meyve üretiminde önemli bir yeri olan badem yetiştiriciliği ülkemizde de giderek yaygõnlaşmaktadõr. Başlangõçta sadece Ege, Akdeniz ve Doğu Anadolu bölgeleri ile sõnõrlõ kalan badem yetiştiriciliği, son yõllarda diğer bölgelerden de fidanlõklarõn eklenmesiyle genişlemektedir. Güç şartlara adaptasyon yeteneğinin olmasõ ve pazardaki yüksek talep, badem yetiştiriciliğini cazip hale getirmektedir. Geç çiçeklenen çeşit ve tiplerin üretime kazandõrõlmasõ son derece önemlidir. Son yõllarda, özellikle GAP (Güneydoğu Anadolu Projesi) bölgesinde badem fidanlõklarõn arttõğõ gözlenmektedir. Esas itibariyle sõcak iklim meyvesi olan badem, meyvelerinin olgunlaşmasõ için yüksek sõcaklõklara gereksinim duymasõ nedeniyle Anadolu nun çok yüksek yaylalarõnda yetiştirilememektedir. Karadeniz bölgesinin serin ve nem oranõ nispeten yüksek kesimleri de badem için uygun değildir. Kõş dinlenme ihtiyacõ düşük olan bademin yetiştiriciliğini kõsõtlayan temel faktör ilkbahar geç donlarõdõr. Bu nedenle, ilkbahar geç donlarõnõn yaşandõğõ bölgelerde geç çiçek açan badem çeşitlerinin yetiştirilmesi büyük önem arz eder. Badem, kültürel işlemlerin uygulanmasõ gereken bir meyve türü olarak algõlanmamaktadõr. Diğer meyve türleriyle kõyaslandõğõnda badem ağaçlarõ, ülkemizde hemen hemen tüm teknik işlemlerden (budama, sulama, gübreleme, hastalõk ve zararlõlarla mücadele, vb) yoksun bõrakõlmõştõr. Genellikle bahçe kenarlarõna sõnõr ağacõ olarak düşünülen bademde çok az kapama bahçeye rastlanõlmaktadõr. Oysa budama, gübreleme, sulama, vb. işlemler oldukça önemlidir. Ülkemizde modern yetiştiricilik yapõlan kapama badem fidanlõklarõ son yõllarda oluşmaktadõr. Geç çiçek açan tiplerin ve çeşitlerin üretime kazandõrõlmasõ gittikçe artmaktadõr. Türkiye de badem üretilen bahçelerin dekara verimleri, ortalama bahçe büyüklükleri, üretimde kullanõlan çeşitler ve ekolojik tarõmõn uygulanõp uygulanmadõğõ konularõnda yeterli kayõt bulunmamaktadõr. Geniş ölçüde tohumla üretimin yapõldõğõ badem, yeşil kabuklu çağla devresinden itibaren tüketilen bir meyve türüdür. Bu haliyle şubat sonu ve mart başõnda piyasaya ilk çõkan erken yazlõk meyve türü olan badem, içinin tam gelişmiş ve sertleşmiş olduğu devredeki haliyle tüketim açõsõndan daha fazla önem kazanõr. Badem ve badem yan 1

7 ürünlerinin gõda, şekerleme ve kozmetik sektörlerinde kullanõlmasõ, badem sektörünün önemini arttõrmakta ve sorunlarõna çözüm getirilmesini zorunlu kõlmaktadõr. Ülkemiz toplam meyve üretiminin %6,4 ünü sert kabuklu meyveler oluşturmaktadõr. Sert kabuklu meyve türleri arasõnda ağaç sayõsõnõn %1,2 sini ve üretim miktarõnõn %4,3 ünü badem oluşturmaktadõr. Dünya badem üretimi, miktar olarak büyük rakamlara ulaşmamakla birlikte, değer bakõmõndan dünya ticaretinde önemli sayõlacak derecede rol oynamaktadõr. Türkiye, dünya kabuklu badem üretiminde 2002 yõlõ itibariyle %3,5 lik bir paya sahiptir. Bademin diğer meyve türleri yetiştiriciliğine göre üreticilere sağlamõş olduğu bazõ avantajlarõ vardõr. Aşağõda belirtilen faktörler, badem yetiştiriciliğinin yaygõnlaşmasõna olumlu katkõda bulunacaktõr.! Diğer meyve türlerinin yetişemediği taşlõ, çakõllõ, toprak şartlarõnda yetişebilir.! Erken meyveye yatar.! Pazarda hiçbir meyvenin olmadõğõ dönemde çağla bademi olarak pazara çõkar.! Uzun ömürlüdür.! Aşõrõ soğuk ve nemli bölgeler haricinde her yerde yetişir.! Meyvesinin pazar değeri diğer birçok meyveye göre daha yüksektir.! Kireçli ve su imkanõ olmayan yerlerde yetişebilir.! Ağaçlandõrma çalõşmalarõnda tercih edilebilir.! Uygun ekolojisinde geç çiçeklenen çeşitlerle bahçe kurulduğunda üreticinin gelirini yükseltir. 2. GENEL BİLGİLER 2.1. Tanõmõ ve Ticari Sõnõflandõrmasõ Badem (Prunus Dulcis), gülgiller familyasõndan ve anayurdu Asya nõn güneybatõsõ olan bir ağaç ve bu ağacõn tohumlarõ olarak tanõmlanabilir. Kabuklulardan ve hatta pek çok meyve ağacõndan daha erken çiçek açar. İlkbahar donlarõyla çiçekleri zarar görmedikçe yetişen ve meyve veren bademin taze meyveleri, çiçeklerine göre dona karşõ daha duyarlõdõr. Sõcak iklimde ve yazlarõ kurak geçen ortamlarda bademi görebiliriz. Yazlarõ serin ve rutubetli yerlerde de badem yetişmez. Badem bitkisinin tatlõ ve acõ tohumlu iki çeşidi vardõr. Tatlõ ve acõ bademler arasõnda yer alan orta sõnõf bademler de mevcuttur. Yenebilen tatlõ badem tohumlarõ çerez olarak tüketilir ayrõca, çeşitli yiyeceklerin hazõrlanmasõnda, bademyağõ ve badem unu yapõmõnda kullanõlõr. Acõ bademler, kozmetik sanayinde katkõ maddesi ve kokulandõrõcõ olarak kullanõlõr. Badem ağacõ, genel olarak şeftali ağacõna benzer ancak, şeftali ağacõndan daha yüksek ve uzun ömürlüdür. 2

8 TABLO-1 BADEM AĞACININ NORMAL ÖLÇÜLERİ Boy (metre) Standart Bodur Budanmamõş Budanmõş 7,5 2-2,5 Serbest gelişme ,5 Dikim aralõk m ,5 Ürün yaşõ 3 3 Ömrü (yõl) Soğuk isteği Düşük Orta Aşõlayõcõ Evet Hayõr Biçimlendirilebilir Hayõr Hayõr Kaplarda yetiştirilebilir Hayõr Hayõr Armonize sistem nomanklatörü esas alõnarak düzenlenen İstatistik Pozisyonlarõna Bölünmüş Gümrük Giriş Tarife Cetveli nde sert kabuklu meyveler içerisinde yer alan bademin tanõmõ ve pozisyon numaralarõ aşağõda yer almaktadõr. Pozisyon No Ürünün Tanõmõ Diğer kabuklu meyveler (taze veya 0802 kurutulmuş) (kabuğu çõkarõlmõş veya soyulmuş olsun olmasõn) -Bademler Kabuklu bademler Acõ bademler Diğerleri Kabuksuz bademler Acõ bademler Diğerleri 2.2. Tarõm Uygulamalarõ Toprak iyi drenajlõ olduğu sürece badem ağacõ yetişir. Tuza hoşgörüsü olmayan badem, yerine yerleştikten sonra kurağa fazla aldõrmasa da ağacõn düzenli olarak sulanmasõ, verimine ve sağlõklõ gelişmesine etkide bulunur. Her yõl cm kadar gelişen ağacõn gübrelenmesine ihtiyaç yoktur. Büyüme yavaş ise, ağaç başõna 750 gr. kadar azotlu gübre (fiili azot itibariyle) verilir. Budamada badem ağaçlarõna vazo biçimi verilir. Meyve, beş yõl yaşamõnõ sürdüren mahmuzlarda (spurs) geliştiğinden dolayõ, budamaya özen göstermek gerekir. Tozlaşma ve döllenmede çapraz aşõlanma söz konusu olduğundan, istenen ürün için türlerde farklõlaşma istenir. İyi aşõlayõcõlar temin etmede fayda vardõr. Hasat zamanõ, badem kabuklarõnõn çatlamasõyla tayin edilir. Bademler, genellikle mekanik olarak hasat edilir, daha sonra ise nem içeriği %8 in altõna düşene kadar kurutulur. Kurutma işleminden sonra bademlerin kabuklarõnõ kõrma, işleme ve ambalajlama işlemleri gerçekleştirilir. Yüksek kaliteli bademler, büyüklüklerine göre ayõklanõp tasnif edildikten 3

9 sonra geri kalan kõrõk ve rengi bozuk bademler tasnif edilmeden diğer amaçlar için kullanõma sunulmaktadõr. Tuzlayõcõlar, kabuklarõ kõrõlmõş bademleri genellikle badem yağõnda kavurduktan sonra tuzlama işlemi gerçekleştirmekte ve isteğe göre çeşitli baharatlarla muamele etmektedirler. Bademler büyüklüklerine göre derecelendirildikten sonra tüm ve işlenmiş olarak satõşa sunulmaktadõr. Tüm bademlerde kabuklar soyulmuş olup, kahverengi deri bulunmaktadõr. Ağartõlmõş bademlerde ise kahverengi deri bulunmamaktadõr. Diğer işlenmiş bademler, dilimlenmiş veya kõyõlmõş şekildedir. Bademler; serin, kuru, havalõ ortamlarda altõ ay kadar depolanarak muhafaza edilebilmektedir. Çeşit olarak yerli bademlerimizden diş bademi; yumuşakça, iri taneli, kabuğu delikli, kalõnca ve açõk sarõdõr. Dişle kõrõlabilir ve beş kilogram kabuktan bir kg iç badem verir. Taş bademi; sert kabuklu, orta iri taneli, zor kõrõlabilen bir türdür. İçi dolgun, tatlõ ve dayanõklõdõr Pomolojik Gruplandõrma Badem çeşitleri, kabuk sertliklerine göre el bademi, diş bademi, sert badem ve taş bademi olarak gruplandõrõlmaktadõr. 1. El Bademi: Bu gruba giren çeşitlerde kabuk, el ile kolayca kõrõlabilmektedir. El bademlerinde randõman oldukça yüksektir. El bademlerinin muhafazasõ, ince kabuklu olmalarõndan dolayõ, uzun süreli olamamaktadõr. 2. Diş Bademleri: Bu grupta yer alan bademler, diş ile kolayca kõrõlõrken el ile zor kõrõlõrlar. Muhafazalarõ, el bademlerine göre daha kolaydõr. İç randõmanlarõ yüksektir. 3. Sert Bademler: Çekiçle kolay, diş ile zor kõrõlõrlar. Randõmanõ yüksektir. 4. Taş Bademler: Bu gruba giren bademlerde kabuk ancak çekiçle kõrõlabilmektedir. Bademler, tat durumlarõna göre de tatlõ ve acõ badem olarak 2 gruba ayrõlmaktadõr: 1. Acõ Bademler, siyanidrik asit içerdikleri için zehirlidirler ve badem yağõ çõkarmak amacõyla kullanõlõrlar. 2. Tatlõ Bademler, güney enlemlerdeki elverişli bölgelerde yaygõn olarak yetiştirilir ve bazõ yörelerde şeftaliyle melezlenir. Badem, çiçeklenmeden önce kõş koşullarõna şeftali kadar dayanõklõ olmakla birlikte, kuzey yarõmkürede genellikle daha erken (ocak sonu ile nisan başõ arasõnda) çiçeklenir. Bu nedenle, çiçeklenme döneminde don olaylarõna rastlanabilecek yerlerde badem yetiştirmek pek uygun değildir. 4

10 İyi bir badem çeşidinde bulunmasõ gereken nitelikler şunlardõr:! Ağacõn gelişmesi kuvvetli olmalõdõr.! Ağaçlar bol miktarda çiçek açmalõdõr.! Çiçeklenme, bölgenin iklim koşullarõ ile uyumlu olmalõdõr.! Diğer çeşitlerle döllenebilmelidir.! Bol ve kararlõ ürün vermelidir.! Meyveler aynõ zamanda olgunlaşmalõdõr.! Kolay hasat edilebilmeli ancak, rüzgar etkisiyle kolayca dökülmemelidir.! Yeşil kabuğun kavlamasõ kolay olmalõdõr.! İkiz badem oranõ düşük olmalõdõr.! İç randõmanõ ve iç badem kalitesi yüksek olmalõdõr.! Çeşitli hastalõk ve zararlõlara dayanõmõ iyi olmalõdõr Kabuk ve İç Özellikleri Kabuklu Bademlerde; Kabuk, ne çok sert ne de çok yumuşak olmalõdõr. Sert ve taş bademlerde randõman düşüktür. El ve diş bademlerinin saklanmasõ zordur. Karõn kõsmõ kapalõ olmalõdõr. Kuş zararõnõn olmadõğõ yerlerde ince kabuklu ve diş bademleri tercih edilebilir. El ve diş bademlerinde kabuğun üst tabakasõ kendiliğinden ayrõlabilir. Bu durum, pazarlamada sorun olabilmektedir. İç bademlerde; İrilik 1 onz (28,3 gr) daki iç badem sayõsõna göre değerlendirilir. 1 onz daki iç badem sayõsõ 30 dan fazla olursa küçük, arasõnda olursa orta ve 20 den az olursa çok iri demektir. İçi açõk renkli, kõrõşõksõz ve tüysüz olmalõdõr. İç randõmanõ yüksek, çift ve ikiz badem oranõ düşük olmalõdõr Başlõca Badem Türleri ve Dölleyicileri Başlõca badem türlerinin özelliklerine aşağõda yer verilmektedir. Nonpareil Kaliforniya grubu bademlerinin en önemlilerindendir. Ağaçlar yayvan yüksek, verimli ve erkencidir. İnce kabuklu olup kuş zararõna sõklõkla rastlanmaktadõr. Nonpareil, orta büyüklükte meyveye sahiptir. Verim ilk yõllarda düşük olup bitki gelişimine bağlõ olarak ileriki yõllarda artõş görülmektedir. Dölleyicileri olan Teksas ve N.P.Ultra ise kendine verimsizdir. Elde edilen bademlerin ince kabuklu olmasõ nedeniyle muhafazasõ son derece güçtür. Randõman %58-63 tür. 5

11 Amerika daki badem üretiminin önemli bir kõsmõ bu çeşittendir. Çift badem oranõ %5-10 dur. Ağacõ kuvvetli, verimliliği iyidir. Teksas (Mission) 1891 yõlõnda Teksas civarõnda tespit edilen bu çeşidin en önemli özelliklerinden biri Nonpariel e göre geç çiçeklenmesidir. Ağaçlarõ yüksek verimlidir ve meyvelerinin ticari değeri yüksektir. Kabuğu yumuşak olup iç badem kalitesi orta ve çift badem oranõ %15-30 arasõndadõr. Teksas çeşidinde ağaçlarõn büyümesi dikine olup ağaçlarõnõn ömrü çok uzun değildir. Ceratocystit (dal kanseri), en önemli problemidir. NBF hastalõğõna bu çeşitte sõkça rastlanmamõştõr. İnce kabuklu olan bu çeşidin randõmanõ %55-60 civarõndadõr. Teksas çeşidi kendine verimli değildir ve dölleyici olarak Nonpariel ve N.Plus Ultra kullanõlmaktadõr. Meyveleri küçüktür. Kaliforniya grubundaki bademlerden yetiştiricilik alanõ olarak Carmel çeşidinden sonra üçüncü sõrada yer alõr. Ne Plus Ultra Bu çeşit, uzun süren seleksiyonlar sonucunda 1879 yõlõnda A.T.Hatch tarafõndan elde edilmiştir. Özellikle meyveleri sanayiye uygun olan bir çeşittir. Olumsuz yanõ, ikiz meyve oranõnõn %20 gibi yüksek bir oranda olmasõdõr. Kaliforniya grubu bademlerdendir. NBF hastalõğõna bu çeşitte rastlanmamõştõr. Önemli bir diğer özelliği de su stresine çok hassas olmasõdõr. Su stresinde tomurcuk ve meyve dökümlerine sõkça rastlanmaktadõr. Verimli bir çeşit olan N.P. Ultra uzun ömürlüdür ve randõmanõ %45-48 civarõndadõr. Kabuğu yumuşak ve iç badem kalitesi ortadõr, erken çiçeklenmektedir. Tozlayõcõlarõ Nonpareil ve Marcona dõr. Peerles 1900 lü yõllardan önce Kaliforniya-Davis civarlarõnda selekte edilen bir çeşittir. Nonpareil için iyi bir dölleyici olarak kullanõlmaktadõr. Kabuğu ince ve ticari değeri yüksek bir çeşittir. Ağaçlarõ orta iriliktedir. Kendine verimli bir çeşit olmayõp mutlaka dölleyici bir çeşit kullanmak gerekmektedir. Randõmanõ %48-53 civarõndadõr. İç badem kalitesi orta, çift badem oranõ %8-10 dur. Erken çiçeklenir. Tozlayõcõlarõ Marcona ve Teksas tõr. Yaltõnskõ Yugoslavya orijinli bir çeşittir. Geç çiçek açmasõ ve ikiz meyve verme özelliğiyle bilinir. Meyvelerinin iç kalitesi ve randõmanõ iyidir. Bilinen yabancõ badem çeşitleri içerisinde en geç çiçek açan çeşitlerden biridir. Thompson Kaliforniya da Davis te Nonpareil x Teksas melezlenmesinden elde edilmiş bir çeşittir yõlõndan itibaren üretilmeye başlanmõştõr. Geç çiçeklenen ve yüksek verimli bir çeşittir. NBF hastalõğõn karşõ hassas olsa da etkin bir epidemiye rastlanmamõştõr. Bu çeşidin meyveleri orta irilikte olup meyvelerin buket dalcõklarda yoğunlaştõğõ görülmektedir. Meyveleri parlak renktedir. Ağaçlarõnõn verimi iyidir. Carmel Le Garnd takõnlarõnda tespit edilen Carpel in üretimine 1966 yõlõndan itibaren başlanmõştõr. Nonpareil den hemen sonra çiçeklenir. Meyvenin oluşmasõ, Teksas ile hemen 6

12 hemen aynõdõr. Ağaçlar, çoğunlukla dikine gelişme eğilimindedir. Meyvelerin soğuk zararõna karşõ dayanõmõ iyidir. Carmel çeşidinin kanser hastalõğõna hassasiyeti yüksektir. NBF hastalõğõna karşõ da hassastõr. Kahverengi kök çürüklüğü fungusid uygulamalarõyla kontrol edilebilse de, bu hastalõk zaman zaman problem olabilmektedir. Carmel, Nonpareil çeşidi için iyi tozlayõcõdõr. Genç yaştayken yüksek verimli olup ileriki dönemlerde verim gittikçe düşmektedir. Kaliforniya grubu, bademler içerisinde pazarlama değeri yüksek olan bir çeşittir. Carmel in meyveleri geniş ve uzun yapõdadõr ve Amerika da Nonpareil den sonra en fazla yetiştiriciliği yapõlan çeşittir. Amerika da mevcut fidanlõklar haricinde yeni kurulan bahçelerde ağõrlõklõ olarak Carmel kullanõlmaktadõr. Drake Bu çeşit, 1880 yõlõnda Suisun da bulunmuştur. Çiçeklenme, Nonpareil den 5 gün sonra gerçekleşmektedir. Nonpareil ve Teksas ile döllenmektedir. Hasatõ eylül ayõ sonunda veya daha geç yapõlmaktadõr. Meyveleri sert kabuklu ve orta iriliktedir. Pazar değeri yüksek olan Drake çeşidi, pastacõlõk ve şekerleme sanayinde aranõlan bir çeşittir. Çok fazla ikiz meyve yapmamaktadõr. Padre Teksas x Swanson melezi olup 1983 yõlõnda üretime kazandõrõlmõş bir çeşittir. Teksas çeşidinin hemen ardõndan çiçeklenir. Meyve olgunluğu, Teksas ile aynõ zamandadõr. Verimli bir çeşittir. Teksas gibi buketler üzerinde meyve teşekkülü yüksektir. Bu çeşitte NBF hastalõğõna rastlanmamõştõr. Meyveleri, Teksas tan daha büyüktür. Teksas ile döllenir. Le Grand 1972 de üretilmeye başlanan bu çeşit, kendine verimlidir. Teksas tan önce çiçeklenmekte ancak, daha sonra hasat edilmektedir. Kök hastalõklarõna karşõ hassastõr. Ağaçlarõ dik büyüme eğilimindedir. Ağaç tacõ, Padre den daha küçüktür. Yüksek miktarda çiçek açar ve randõmanõ yüksektir. Sonora Nonpariel x Eureka melezidir te üretime kazandõrõlmõştõr. Nonpareil ve Peerles ten hemen sonra çiçeklenir. Hasat zamanõ, Nonpareil den hemen öncedir. Ağaç büyüklüğü, Nonpareil ile aynõdõr. NBF hastalõğõ görülmez. Meyveleri geniş ve uzun, Pazar değeri yüksektir. Verimli bir çeşit olup Nonpareil ile döllenir. Monterey Nonpareil x Teksas melezi olup 1974 te üretilmeye başlanmõştõr. Teksas ile aynõ zamanda çiçek açar. NBF hastalõğõ görülmemiştir. Çok verimli bir çeşittir. İkiz meyve oranõ ise %20 civarõndadõr. Ekonomik değeri yüksek bir çeşittir. Fritz Muhtemelen Teksas x Drake melezi olup 1969 da üretimine başlanmõştõr. Nonpareil ile birlikte çiçeklenir, hasadõ ise Nonpareil den sonradõr. NBF (Enfeksiyonsuz Tomurcuk Zayõflõğõ) hastalõğõ bu çeşitte görülmemiştir. Verimli bir çeşit olup Nonpareil ile döllenir. 7

13 Price Nonpareil ve Teksas melezidir te üretime kazandõrõlmõştõr. Çiçek yoğunluğu düşüktür. Nonpareil için iyi bir tozlayõcõdõr. Meyve yoğunluğu, genellikle buket dallardadõr. NBF hastalõğõ sõkça görülür. Yüksek randõmanlõdõr. İkiz meyve oranõ %10-20 arasõndadõr. Butte Nonpareil x Teksas melezlenmesinden edilen bu çeşit, 1963 yõlõnda üretilmeye başlanmõştõr. Dölleyicisi Teksas tõr. Birçok yetiştiricinin tesis kurarken tercih ettikleri Butte, NBF hastalõğõna toleranslõdõr. Kahverengi kök çürüklüğü hastalõğõ, bu çeşitte önemli bir problemdir. Butte, erkenci ve yüksek verim verme eğiliminde bir çeşit olup ağaçlarõ orta irilikte ve meyvelerinin ticari değeri yüksektir Badem Yetiştiriciliğini Sõnõrlandõran Faktörler Badem yetiştiriciliğinde sõcaklõk önemlidir metre yüksekliğe kadar yetiştiricilik mümkün olmakla birlikte, kõş soğuklarõnda tomurcuklarda ve dallarda zararlanmalara rastlanmaktadõr. Düşük kõş sõcaklõklarõnda gövde ve kalõn dallarda zararlanma -23 C den sonra başlamaktadõr. Diğer bir önemli faktör ise düşük yaz sõcaklõklarõdõr. Düşük yaz sõcaklõklarõnda meyve gelişimi ve kalitesi olumsuz yönde etkilenmektedir. Badem yetiştiriciliğini sõnõrlayan en önemli faktör ilkbahar geç donlarõdõr. Bunun nedeni, bademin soğuklama ihtiyacõ düşük bir meyve olmasõdõr. Zorunlu dinlenmeden çõkan bitki, uygun hava şartlarõnda hemen uyanmakta ve ilkbahar geç donlarõna karşõ riskli duruma gelmektedir. Çiçekler -2 C de zararlanõrken, çağla (küçük meyve) -1 C de zarar görmektedir. Yetiştiricilikte mutlaka geç çiçeklenen ve birbiriyle uyuşan çeşitlerle bahçe kurmak gerekir Üretim Tohumla üretim esastõr. Hasat sonunda elde edilen meyveler toplanõr, yõkanõr ve kurulanõr. Kuru ve soğuk ortamda bekletildikten sonra katlamaya alõnõr. Badem tohumlarõ 1 C ile 5 C arasõnda gün katlamaya bõrakõlõr. Katlama işlemi sonrasõnda ekilen badem tohumlarõ uygun şartlarda çimlendikten sonra çöğürler elde edilir ve bunlar üzerine aşõ yapõlõr. Aşõlama esnasõndaki nem, sõcaklõk gibi faktörler önem taşõr Üretim Tekniği Çöğürlerin Yetiştirilmesi: Badem çöğürü yetiştirilmek üzere alõnacak tohumlarõn tam gelişmiş ve olgun olmasõ gerekir. Çöğür elde etmek amacõyla alõnan tohumlarõn çimlenme güçlerini kaybetmeyeceği bir ortamdan çõkarõlmalarõ fayda sağlayacaktõr. Tohumlarõn Katlanmasõ: Katlamada nemli kum, talaş, vermikulit, yosun, vb ile serin bir yerde saklanabilir. Çimlenmeyi kolaylaştõrmak ve embriyoda dinlenmenin kesilmesi için katlamanõn yapõlmasõnda fayda vardõr. Ayrõca, katlamayla tohum kabuğunda yumuşama da gerçekleşmiş olmaktadõr. 8

14 Tohumlarõn Ekilmesi: Badem tohumlarõ, ya doğrudan ya da katlamadan sonra aşõ parseline ekilirler. Sõra arasõ cm olan sõralar üzerinde 5-10 cm aralõklarla ekilirler. Ekilen tohumun üzeri tohum kalõnlõğõnõn 2 katõ kadar toprakla örtülür. Çimlenme için özellikle toprak nemine dikkat edilmelidir. Toprak tavõ ekim, çimlenme ve sürme süresini kõsaltan en önemli faktördür Aşõ Kalem ve göz aşõsõ uygulanabilir. Göz aşõsõnda kalem olarak bir yaşlõ dallar kullanõlõr. Bu dallarõn dip ve uç kõsmõ kesilir. Yalnõz ortasõndaki gözler kullanõlõr. Dalõn dibindeki gözler sürmez. Uç gözler ise pişkin olmadõklarõndan dolayõ kullanõlmamalõdõr. Yaygõn olarak T göz aşõsõ uygulanõr. T göz aşõsõ, topraktan yaklaşõk olarak cm yukarõdan yapõlmalõdõr. Durgun dönemde, bademde yaygõn olarak kalem aşõlarõ da uygulanabilir. Gerek göz aşõlarõnõn gerekse kalem aşõlarõnõn yapõlma nedenleri ve teknikleri, diğer meyve türlerinden farklõlõk göstermez. Anca, badem prunus cinsinden olduğu için klonal ağaçlarda kullanõldõğõnda anacõn etkisini daha iyi sağlamak amacõyla yüksekten (35-40 cm) aşõlama yapõlmasõnda fayda vardõr. Dilcikli İngiliz aşõsõ ve omega kalem aşõsõ da uygulanabilir Ekolojik ve Toprak Koşullarõ Badem, sõcak õlõman iklim bitkisidir. Kõş soğuklarõ bitkilere zarar verecek kadar (-25) soğuk olmamalõdõr. -18 de gözler zarar görür. Soğuklama ihtiyacõ +7,2 de saat kadardõr. Bademin birçok õlõman meyve türünden daha önce çiçek açmasõ nedeniyle, kõş soğuklarõndan çok ilkbahar geç donlarõ daha çok önem taşõmaktadõr. Bu nedenle, ilkbahar geç donlarõnõn sürekli görüldüğü yerlerde sürekli ürün alõnamaz. Pembe tomurcuk döneminde -4 ile -6,5; çiçeklenme başlangõcõnda -3 ile -4 ve çağla döneminde de -1 ile -0,5 de zarar görürler. Badem meyvelerinin olgunlaştõrõlabilmesi için yüksek sõcaklõğa ihtiyaç duyulmaktadõr. Kurak koşullara uyabilmektedir ancak, yağõş 300 mm nin altõna düştüğünde verim düşer. Süzek ve derin allüviyal yerlerde iyi verim alõnmaktadõr. Böyle yerlerde kökler 3-3,5 metre derine gidebilmektedir. Kumlu, orta derecede killi ve kireçli alanlarda da yetişir. Fazla su tutan ağõr toprak badem yetiştiriciliği bakõmõndan sakõncalõdõr Bahçe Tesisi ve Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar Badem bahçelerinin kurulacağõ yer, önce pullukla derin olarak sürülür. Toprak ikileme işleminden sonra dikim için işaretleme ve dikim gerçekleştirilir. Badem için genellikle kare 9

15 veya altõgen dikim sistemleri tavsiye edilir. Bahçe kurulacak alan eğimli ise, eğime göre kontur dikim yapõlma zorunluluğu vardõr. Badem çabuk gelişen bir meyve türü olduğundan dolayõ, ağaçlarõn tam büyüklüklerini almalarõ uzun yõllar sürmez. Özellikle, kuvvetli ve derin topraklarda 8-10 yõlda ağaçlar normal boyunu alõrlar. Zayõf topraklarda ise ağaç fazla gelişmeyecek ve taçlarõ nispeten daha düşük kalacaktõr. Badem, kuvvetli kök sistemi geliştiren bir meyve türüdür. Bu nedenle, yağõşõ az olan yerlerde dikim aralõklarõ geniş bõrakõlmalõdõr. Ülkemizde yaygõn olarak kullanõlan dikim mesafesi 6m x 6m, 7m x 7m ve 6m x 5m dir. Bu mesafelerde tesis edilen badem fidanlõklarõnda fidan dikim tekniği ve dikim sonrasõnda yapõlacak işlemler diğer meyve türlerine benzer. Fidan çukuru açma, dikim budamasõ, can suyu, tepe vurma, vb aynõ diğer meyve türlerinde olduğu gibi yapõlõr. Kurak koşullarda badem fidanlõklarõnõn kurulmasõ: Kurak bölgelerde bademlik kurulmasõ söz konusu olduğunda tavsiye edilen yöntem, tohumlarõn doğrudan doğruya araziye ekilmesi ve yetişen çöğürlerin yerinde aşõlanmasõdõr. Böylece birinci yõl meydana gelen kazõk kök, gelişimi için uygun ortam bulacaktõr. Ancak, bu yöntemle dikilen fidanlarõn 2-3 yõl boyunca sulamasõ ve bakõmlarõ dikkatli yapõlmalõdõr. Aşõlanmõş fidanlarõn daha sonra bu tip ortamlara (susuz-kurak) getirilerek dikimi de yapõlabilir. Bahçe kurulmasõnda dikkate alõnmasõ gereken noktalar özetle şunlardõr: İlkbahar geç donlarõ dikkate alõnmalõdõr. Don çukuru oluşturan alanlar ile taban suyu yüksek yerlere bahçe kurulmamalõdõr. Doğrudan tohum ekimiyle bahçe tesisi daha çok sulama imkanõ az olan yerlerde ve çöğürlerin yerinde aşõlanmasõ şeklinde uygulanõr. Taban ve sulanabilen arazilerde aşõlõ fidan kullanõlmalõdõr. Bölgeye uygun çeşitler ve dölleyiciler kullanõlmalõdõr. Bademlerde kendiyle ve karşõlõklõ uyuşmazlõk görülmesi nedeniyle, bahçeler en az iki çeşitten kurulmalõdõr. Dikim mesafesi; kullanõlan anaç, çeşit, ekoloji ve bakõm şartlarõna göre 5x6 veya 6x6 metre olabilir. Zayõf ve az derin topraklarda 5x6 metre olan dikim aralõğõ, kuvvetli topraklarda 7-9 metreye kadar çõkabilmektedir Kültürel İşlemler Toprak İşleme Sonbaharda bahçenin derin sürülmesi, ilkbaharda ise yabancõ otlarõn tohuma kalkmasõndan önce sürülmesinde fayda vardõr. Kurak bölgelerde sulamanõn yapõlamadõğõ 10

16 badem bahçelerinde mümkün olduğunca yaz sürümlerinden kaçõnõlmalõdõr. Genellikle üreticiler toprak işlemesini, bilhassa yaz sürümlerini, yabancõ otlarla mücadele amacõyla yapmaktadõr. Badem bahçelerinde, sonbahar ve ilkbahar haricinde, toprak sürümlerinden kaçõnõlmalõdõr. Sürüm sõrasõnda toprak işleme aletlerinin bitkinin kök sistemine zarar vermemesi için azami dikkat gerekmektedir. Kurak bölgelerde toprak işlemeden sonra mutlaka tapan çekilerek buharlaşma ile toprak kaybõ minimum düzeye indirilmelidir. Bademliklerde mutlaka aşõrõ yağõş ve sulamalardan sonra oluşacak birikintiyi önlemek için drenaj konusuna dikkat edilmelidir Gübreleme Ağaçlarõn gübre ihtiyaçlarõ; bahçe toprağõnõn besin elementleri yönünden durumuna, ağaçlarõn yaşõna ve sulanõp sulanmadõğõna, vb. göre değişir. Badem ağaçlarõnõn azota daha fazla ihtiyacõ vardõr. Tam verim döneminde yetişkin bir ağaca gr civarõnda saf azot verilmesi gerekmektedir. Badem için önemli bir diğer makro besin elementi potasyumdur. Yapõlacak analizlere göre eksiklik tespit edildiğinde yetişkin bir ağaca 5-12 kg arasõnda potasyum sülfat verilebilir. Bor noksanlõğõ, badem için çok önemlidir. Bor un noksan olmasõ durumunda, yeşil çağla üzerinde yapõşkan bir sõvõ oluşumu ile iç meyvede de buruşukluk meydana gelir. Söz konusu gübrelerin ağaçlara zamanõnda ve ihtiyacõ karşõlayacak oranda verilmesi gerekmektedir. Gübrelemeden önce mutlaka toprak ve yaprak analizlerinin yapõlmasõna dikkat edilmelidir. Toprak analizleri, bahçeyi temsil edebilecek miktarda ve tekniğine uygun şekilde toprak alõnõp yaprak örneği ile beraber tahlile gönderilmelidir. Badem alanlarõna organik madde ve besin takviyesi yapõlmalõ ayrõca, toprak yapõsõnõn iyileştirilmesi için de ahõr gübresi verilmelidir. 3-4 yõlda bir iyi yanmõş ahõr gübresinin verilmesi büyük yarar sağlayacaktõr Sulama Badem, kurağa dayanõklõ bir meyve olmasõna rağmen, sulama ile verimi artmaktadõr. Su ağacõn gelişimine, meyvenin iç oluşumuna ve meyve gözünün teşekkülüne olumlu etkide bulunur. Sulama imkanõ mevcutsa salma sulama, damlama sulama gibi sulama teknikleri kullanõlabilir. Burada dikkat edilmesi gereken husus, salma sulamalardan sonra bahçede oluşacak olan kaymak tabakasõnõn kõrõlmasõdõr. Genç tesislerde sõra üzerlerine yapõlan malçlama ile hem yabancõ ot kontrolü hem de sulama sayõsõnõn azaltõlmasõ amaçlanõr. Damlama sulama esnasõnda gübreyi damla su ile vermek mümkün olup böylece su tüketiminden ve işgücünden tasarruf sağlanõr. Ayrõca, mini spring ve diğer modern sulama tekniklerini de seçmek mümkündür Budama 11

17 Badem bahçeleri kurulurken ağaçlara verilecek şekillere de dikkat edilmelidir. Badem için en uygun terbiye sistemi değiştirilmiş doruk dallõ sistemdir. İlk 2-3 yõl terbiye sisteminin oluşturulmasõ tamamlanmalõdõr. İleriki yõllarda ürün budamasõnõn yapõlmasõ büyük önem taşõr. Bademde kalõn dal kesiminden kaçõnmak gerekmektedir ancak, ağaç üzerindeki 0,5-3 cm kalõnlõğõndaki dallardan çõkarma işlemi de yapõlmalõdõr. Gelişme döneminde bitkiler üzerindeki ince dallardan alõnabilir. Bu, kõşõn bitki üzerinden aşõrõ dal çõkarõmõnõn önüne geçer. Kalõn dal çõkarõlmasõ gerekiyorsa, mutlaka aşõ macunu ile kesik yüzey kapatõlmalõdõr. Budama sonucunda oluşan artõklarõn toplanõp uzaklaştõrõlmasõ gerekir Yabancõ Ot Kontrolü Sulama ve gübreleme olanaklarõnõn artmasõ sonucu meyve bahçelerinde yabancõ otlar sorun olmaya başlamõştõr. Yabancõ otlar, bitkinin su ve besinine ortak olduğu gibi hasatõ da güçleştirmektedir. Badem bahçelerinde rastlanõlan yabancõ otlar sulama, toprak işleme, rüzgar, hayvan otlatma ve yanmamõş ahõr gübresi kullanõlmasõ gibi yollarla taşõnõr. Yabancõ otlarla mücadelede yapõlmasõ gereken kültürel ve kimyasal işlemler şunlardõr: Kültürel İşlemler " Çapalama, biçme ve sürme yapõlmalõdõr. Çok yõllõk yabancõ otlarda ise toprağõn birkaç işlenmesi gerekmektedir. Kimyasal Mücadele " Tek yõllõk yabancõ otlara karşõ ilaçlama çõkõş öncesi ve ilkbaharda toprak nemliyken yapõlmalõdõr. Yabancõ otlar çõktõktan sonra ise 4-6 yapraklõ dönemde ilaçlama yapõlmalõdõr. Yeni tesis edilen badem bahçelerinde ilk 2-3 yõl boyunca yabancõ ot kontrolü için ilaçlama yapõlmalõdõr Badem Anaçlarõ Badem (Tohum) Çöğürü Badem fidanõ üretimi için badem tohumlarõndan elde edilen çöğürler anaç olarak, bilhassa drenaj sorunu olmayan topraklarda geniş ölçüde kullanõlmaktadõr. Badem anacõ üzerine aşõlõ fidanlarla bahçe kurulduğunda bahçede fidan kaybõ, diğer anaçlara göre daha yüksek olmaktadõr. Badem anaçlarõ, nematotlardan kök çürüklüğü, gal, ur, kök funguslarõndan etkilenmektedir. Bunlar badem anacõnõn hassas özellikleridir. Capnodis e dayanõklõdõr. Badem anaçlarõ, kurak topraklarda tercih edilmektedir. Kireçli topraklara aşõrõ dayanõklõ olmasõna rağmen, drenajõ olmayan ağõr topraklara dayanõmõ iyi değildir. Kazõk kök yapma eğilimindedir. Saçak kök oluşturma eğilimi azdõr. Yapõlan bazõ çalõşmalarda; kök ucundan yapõlan kesimle kazõk kök hakimiyeti kõrõlõp saçak kök verme durumu tespit edilmeye çalõşõlmõştõr. Tüplü badem fidanõ üretimi ile hem sağlõklõ saçak kök elde edecek hem de arazide fidan kaybõnõ azaltacak bir yönteme de başvurulabilir. 12

18 Badem çöğürleri, kireçli ve kurak şartlar için uygundur. Bununla birlikte, en iyi sonucu derin ve drenajlõ topraklarda vermektedir. Badem tohumlarõnõn genetik yapõlarõnõn heterozigot olmasõndan dolayõ, elde edilen çöğürler bir örneklik göstermez. Su tutan ağõr killi topraklarda iyi gelişemez. Kök çürüklüğüne ve nematotlara hassastõr Nemaguard Anacõ Nemaguard anacõ, P.Persica ve P.Davidissima melezidir. Kök nematotlarõna dayanõmõ iyidir. Nematod bulaşõk yerlerde üreticiler tarafõndan bu anaç tercih edilmelidir. Nemaguard anacõnõn hiçbir badem çeşidiyle uyuşma problemi yoktur. Gerek ağaç ömrü (ekonomik ömür) gerekse verim istenilen düzeyde değildir. Bu nedenle, Nematod ile bulaşõk olmayan yerlerde anaç olarak tercih edilmemelidir. Badem anacõ ile teşekkül ettirilen bahçelerde verim ve erken meyveye yatma oranõ daha yüksektir. Nemaguard anacõ ağõr toprak şartlarõnda gal, fungus, kök çürüklüğü, vb. faktörlere karşõ daha toleranslõdõr. Badem çeşitleriyle gelişme durumlarõ iyidir. Zayõf topraklarda Nemaguard, bademe anaç olarak kullanõlmalõdõr Erik Anacõ Ağõr topraklarda erik anaçlarõndan Marianna-2624 anacõ, bademe anaç olarak kullanõlmalõdõr. Kök funguslarõnõn sõkõntõ yaratabileceği bölgelerde Marianna-2624 anaç olarak seçilebilir ancak, bu anaç toprak kökenli birçok hastalõk ve zararlõlara karşõ dayanõklõ değildir. Marianna-2624 anacõ üzerine aşõlõ bademlerde verime yatma geç olup, ağaçlarõn verimliliği orta düzeydedir. Ağaçlarõn gelişim düzeyi de yeterli olmamaktadõr. Bunun yanõ sõra, bazõ badem çeşitlerinin Marianna-2624 ile uyuşma problemi mevcuttur. Myrobolan P anacõ da bademe anaç olarak kõsmen kullanõlmaktadõr. Phytophthora, Armillaria, Agrobacterium gibi hastalõklara karşõ, badem ve şeftali anaçlarõna göre daha dayanõklõdõr. Erik anaçlarõ, su tutan ve kök çürüklüğü ile bulaşõk alanlarda kullanõlõr. Erikler, genellikle bademle iyi uyuşmaz, verim düşük olur ve meyvelerin büyük bir kõsmõnda dõş kabuk bademe yapõşõk olup ağaçlar kõsa ömürlü olmaktadõr. Yapõlan çalõşmalarda Montizo-646 ve Monpol isimli klonal erik anaçlarõndan olumlu sonuçlar alõnmõştõr Şeftali Anacõ Özellikle Kaliforniya da bademe anaç olarak yaygõn bir şekilde kullanõlmaktadõr. Badem anaçlarõna göre daha erken verime gelmeleri avantaj olarak görülmektedir. Ancak, bu anaçlarõn ekonomik ömrünün badem çöğürü anaçlarõna göre daha düşük olmasõ ise dezavantaj oluşturmaktadõr. Toprak isteği yönünden seçici olan bu anaç, bazõ toprak kökenli hastalõklara karşõ da hassastõr. Kireç oranõ ve PH derecesi yüksek olmayan topraklarda şeftali bademe anaç olarak kullanõlabilir. Sulanan topraklarda şeftali üzerine aşõlõ ağaçlar, ilk yõllarda hõzlõ 13

19 gelişir ve yõllõk badem anacõna göre daha çok meyve veriri. Erken meyveye yatar. Ağaçlarõn ömrü ise kõsadõr Şeftali x Badem Melez Anaçlarõ Bazõ ülkelerde Fransa da üretime sokulan vejetatif çoğaltmaya uygun GF 577 ve GF 677 gibi çeşitler kullanõlmaktadõr. Şeftali x badem melezleri, genel olarak değişik toprak şartlarõna uyabilmektedir. Melezler çok kuvvetli olup kök sistemleri iyi tutunmaktadõr. Bunlarõn olumsuz yanõ ise Nematod lara kõsmen hassas olmalarõdõr. Son yõllarda, özellikle Amerika da Hansen 2168 ve Hansen 536 klon hibridleri, anaç olarak kullanõlmaya başlanmõştõr. Yoğun yetiştiricilik yapõlan ülkelerde klon anaçlarõ gittikçe yaygõnlaşmaktadõr. Bu klon anaçlarõ, odun çelikleri ve doku kültürleri ile üretilip fidanlõklarda kullanõlmaya başlanmõştõr Hasat Bademin hasat zamanõ, üretim bölgesinin iklim tipine ve çeşidine göre değişmektedir. Türkiye de Güneydoğu Anadolu da ağustos ayõnda, Akdeniz ve Ege bölgelerinde de temmuz ortasõnda hasat başlamaktadõr. Erken olgunlaşan çeşitler tercih edilmelidir. Badem çeşidi seçiminde en önemli husus, olgunlaşan meyvelerde dõş kabuğun ayrõlmasõdõr. Ağaç üzerinde olgunluğa yaklaşan meyvelerde yeşil kabuk çatlar ve kõsmen kuruyarak renk değişimine uğrar. Bu, bademde hasat olgunluğunun belirtisidir. Sõrõkla dallarõn sarsõlmasõ, olgunlaşmõş olan bademlerin ağaçtan dökülmesini sağlar. Meyvelerin normal bir silkme ile dökülmesi iyi bir niteliktir. Sõrõkla hasat yapõlmasõ ise dallarda yara açõlmasõna ve dal kõrõlmalarõna neden olur. Meyvelerin olgunlaştõğõ zaman hafif bir rüzgar veya sarsõlma ile dökülmesi de iyi bir nitelik değildir. Bir badem çeşidinde aranan en olumlu durum, ağaçtaki meyvelerin mümkün olduğu kadar aynõ zamanda olgunlaşmasõ ve normal bir silkme ile yere dökülmesidir. Hasat edilen meyvelerin nem miktarõ yüksek olduğu için belirli bir neme kadar kurutulup muhafaza altõna alõnmalarõ gerekmektedir. Badem gibi yağ ihtiva eden meyvelerde mutlaka kurutmanõn yapõlmalõ ve nem oranõ %6-7 civarõna indirilmelidir. Üreticiler tarafõndan toplanan meyveler güneş altõnda 4-5 gün ince bir şekilde serilip sõkça karõştõrõldõktan sonra nem düzeyi kontrol edilmelidir. Kontrolü yapõlan ve nem düzeyi istenilen düzeye gelen bademler muhafazaya alõnmalõdõr. Meyvenin kurutulmadan konulmasõ, meyvenin tat ve aroma yönünden kõsa bir zamanda bozulmasõna neden olabileceği gibi aflatoksin oluşumu da başlayabilecektir. Uygun şartlarda kurutulan bademler 9-12 aya kadar gene uygun şartlarda saklanabilir Kavlatma 14

20 Dõş kabuktan ayrõlmayan meyvelerin elle kavlatõlmasõ gerekir. Önemli badem üreticisi ülkeler, bu amaçla kavlatma makineleri kullanmaktadõr. Kurtlanmanõn önlenmesi için hasattan sonra bademlerin en kõsa zaman içerisinde kavlatõlarak dõş kabuklarõnõn ayrõlmasõ sağlanmalõdõr. Toplanõlan bademlerin kavlatõlmadan yõğõn halinde bekletilmesi küflenmeye neden olur ve iç bademin rengi de kararõr. Bademde kavlama kolaylõğõ önemli bir kalõtsal niteliktir. Hasat edilen ve kavlatõlan bademler, birkaç gün güneşte bekletildikten sonra kurutulur. Günde birkaç defa karõştõrõlarak çuvallara konulur Hastalõk ve Zaralõlar Zararlõlar İç Kurdu " Bademin kendine özgü zararlõsõ diğer meyve türlerine göre daha azdõr. Görülen en önemli zararlõsõ badem iç kurdu (Eurtoma emygdali End.) olup bu zararlõ ile mücadele mümkündür. Badem iç kurdu ergini, yumurtasõnõ meyve üzerine bõrakõr. Larvalar meyve üzerinde zararlanmalara yol açarak meyvenin dökülmesine neden olur. Larvadan etkilenen meyve diğer meyvelere farklõ renkte (sarõmsõ) olup kolayca ayõrt edilebilir. Larva, meyve ile beslenerek iç kõsõmlara doğru ilerler ve beslenme sonucunda tamamõnõ yiyip meyvenin içini boşaltõr, geriye sadece meyve kabuğu kalõr. Zararlõnõn varlõğõ, meyvenin üzerinde açtõğõ yaklaşõk 2 mm lik delikten anlaşõlabilir. Larvalar, beyaz renkli ve ayaksõzdõr. Badem iç kurdu, kõş ayõnõ badem içerisinde ve olgun larva döneminde geçirir. İlkbaharda ergin larvalar meyveyi terk eder. Kõş döneminde ağaç üzerinde kalan ve yere dökülen kurtlu meyveler toplanarak yakõlmalõdõr. Buna ilaveten, kimyasal mücadele de yapõlabilir. Tuzaklar kurularak ilk ergin dişi tespiti yapõldõğõnda, ilk ilaçlama da yapõlmalõdõr. Kõrmõzõ Örümcek " Kõrmõzõ örümcek, bitki özsuyunu emerek zarar verir. Yapraklarda önce beyaz, sonra kahverengi lekeler meydana gelir. Daha sonra bu lekeler birleşerek yaprağõn kuruyup dökülmesine neden olur. Avrupa kõrmõzõ örümceği, çiçeklerin çanak yapraklarõnõ ve buket dallardaki taze yaprakçõklarõ emerek beslendiği için yapraklar yanmõş gibi bir görüntü sergiler. Yaprak Bitleri " Bitki özsuyunu emerek beslenirler. Genç sürgünler ve yapraklar büyük zarar görürler. Bitki özsuyunu emerken kendi salgõlarõnõ gönderirler. Bu salgõlarõn etkisiyle yapraklar kõvrõlõr ve değişik renk alõr. Emme esnasõnda bõrakõlan artõklar, şekerli ve balõmsõ yapõdadõr. Şekerli madde üzerinde fumajin mantarõnõn çoğalmasõ sonucunda yaprak yüzeyi siyahõmsõ bir hal alõr. Bu hal, yaprak faaliyetini engeller. Fumajin, başka hastalõklarõn yayõlmasõna da neden olur. Kültürel işlem olarak yabancõ otlar imha edilmelidir Hastalõklar 15

21 Kahverengi Çiçek Yanõklõğõ " Bu hastalõk, badem çeşitleri arasõnda özellikle Nonpareil, Price, Carmel ve Thompson çeşitlerinde görülebilmektedir. Hastalõk etmeni fungus olup belirtisi çiçek açõmõndan sonradõr. Stamen ve pistilde yanõklar ve dökülmeler görülebilir. Bu hastalõkla mücadele için çiçek açõmõndan sonra 2 kez fungusid uygulamasõ (Benomyl) gerekmektedir. Badem yetiştiriciliği yapõlan alanlarda ortaya çõkabilecek diğer hastalõklar ise yaprak yanõklõğõ, bakteriyel kanser, verticillium, phytophthora ve kahverengi kök çürüklüğüdür. 3. TÜRKİYE DE BADEM SEKTÖRÜ 3.1. Üretim Badem, ülkemizin iklim yapõsõna adapte olmuş önemli sert kabuklu meyveler arasõnda yer almaktadõr. Türkiye de badem yetiştiriciliği tohum ile yapõldõğõndan çok geniş bir gen potansiyeli mevcuttur. Son yõllarda yurt dõşõndan standart çeşitlerin de getirilmesiyle mevcut gen potansiyeli daha da zenginleştirilmiştir. Ülkemiz bademin gen merkezlerinden birini oluşturmakla birlikte badem, soğuklama gereksinimi çok düşük bir meyve olduğu için ilkbaharõn geç donlarõnõn hüküm sürdüğü yerlerde ekonomik anlamda yetiştirilememektedir. Bu nedenle, tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de geç çiçek açan badem çeşitleri üzerinde yapõlan araştõrmalar hõz kazanmõştõr. Akdeniz iklim kuşağõnda yer alan ülkemizin hemen her tarafõnda badem yetiştirilmekle beraber, ekonomik anlamda badem üretimi kuzey batõda Edirne ve Çanakkale den başlayarak batõda Ege ye ve güneyde de Akdeniz ve Güneydoğu ya kadar uzanmaktadõr. Tablo-2 de Türkiye nin dönemindeki badem üretimi, üretim alanõ ve verimliliğine ilişkin veriler yer almaktadõr. Yõllar itibariyle dalgalõ bir seyir izleyen badem üretimi 1990 yõlõnda ton iken, 2002 de ton düzeyine yükselmiştir yõllarõ arasõnda düşüş eğiliminde olan badem üretimi; 1997 de tona kadar gerilemiş, bu yõldan sonra ise tekrar yükselmeye başlamõş ve 2002 itibariyle ton düzeyinde gerçekleşmiştir. TABLO-2 TÜRKİYE'DE BADEM ÜRETİMİ, ÜRETİM ALANI VE VERİMLİLİĞİ 16

22 Yõllar Üretim Üretim Alanõ Verim (ton) (hektar) (hg/hektar) Kaynak: (Not: 1 hektogram=100 gram) GRAFİK-1 Türkiye'nin Badem Üretimi, Üretim Alanõ ve Verimliliğin Seyri Üretim (ton) Üretim Alanõ (hektar) Verimlilik (kg/ha) Türkiye de badem üretiminin sağlandõğõ ağaç sayõsõ, 1995 de bin adet iken, 2001 yõlõnda bin adede gerilemiştir. TABLO-3 TÜRKİYE'DEKİ BADEM AĞACI SAYISI (1.000 adet) Yõllar Meyve Veren Meyve Vermeyen 17

23 Kaynak: Türkiye nin badem üretiminde hem ağaç sayõsõ hem de üretim bakõmõndan Akdeniz Bölgesi başta gelmektedir yõlõnda Akdeniz Bölgesi ndeki toplam adet meyve veren badem ağacõndan elde edilen ton badem, Türkiye nin toplam üretiminin %42,2 sini oluşturmuştur. Akdeniz i Ege ve Marmara Bölgesi izlemiş, bu iki bölgedeki toplam tonluk badem üretiminin toplam üretim içerisindeki payõ yaklaşõk %19,7 olmuştur. Bölgeler, verimlilik bazõnda kõyaslandõğõnda, gene Akdeniz Bölgesi ağaç başõna düşen 13,2 kg badem miktarõ ile önde gelmiştir. Türkiye nin ortalama badem üretim verimliliği 2000 yõlõnda bir önceki yõla kõyasla %4,2 oranõnda düşerek 11,3 kg/ağaç olmuştur. Devlet İstatistik Enstitüsü verilerine göre, toplam ağaç sayõsõ 1999 da bin adet iken 2000 de %11,9 luk düşüşle bin adede gerilemiştir. Meyve veren badem ağacõ sayõsõ ise 1999 ve 2000 yõllarõnda sõrasõyla bin ve bin adettir. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi, mevcut badem ağaçlarõ arasõndan seleksiyonla ince ve kalõn kabuklu iç bademe uygun, erken veya geç çiçek açan badem çeşitlerini bulmuştur. Bunlardan 101-9, ve gibi tipler ilkbaharõn geç donlarõndan zarar gören bölgeler için önemli olmakla birlikte, Avrupa ve Amerika nõn ürettiği badem çeşitlerine göre geç meyveye yatmakta ve nispeten düşük kaliteli meyve vermektedir. TABLO-4 TÜRKİYE'DE BÖLGELERE GÖRE BADEM ÜRETİMİ VE AĞAÇ SAYISI (2000) Ağaç Sayõsõ (adet) Üretim Bölgeler Meyve Verim Toplam % ton % Veren (kg/ağaç) Ege + Marmara , ,7 10,2 Akdeniz , ,2 13,2 İç Anadolu , ,9 10,6 Karadeniz , ,6 7,7 Doğu ve G.Doğu Anadolu , ,6 10,0 TOPLAM , ,0 11,3 Kaynak: Tarõmsal Yapõ (Üretim, Fiyat, Değer), 2000 Güneydoğu Anadolu Bölgesi, badem üretiminde %12 lik paya sahip olup bu bölgedeki yetiştiricilikte Antepfõstõğõ ile rekabet edebilecek meyve türü olarak dikkat çekmektedir. Bölgede çok sayõda antepfõstõğõ tesisinin mevcut olmasõ, geç meyveye yatmasõ ve döllenme konusunda probleminin olmasõ nedeniyle bölge üreticisi farklõ meyve türlerine 18

24 yönelmektedir. Özellikle, kõraç ağaçlandõrmasõnda Orta Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde bol miktarda tohum ekimi ve çöğür dikimi yapõlmaktadõr. Ülkemizde badem yetiştiriciliğinde ön planda olan iller arasõnda Muğla, İçel, Antalya, Elazõğ, Denizli ve Karaman yer almaktadõr. Muğla ili, ülkemiz badem üretiminin yaklaşõk %12,6 sõnõ sağlamaktadõr. Verimlilik açõsõndan ise ağaç başõna 39,2 kg lõk üretimle Karaman önde gelmekte; bunu takip eden İçel, Elazõğ ve Antalya nõn ağaç başõna üretim miktarlarõ ise sõrasõyla 26,8 kg, 20,9 kg ve 20,7 kg dõr. TABLO-5 BADEM ÜRETİMİNİN AĞIRLIKLI OLDUĞU İLLER VE ÜLKE ÜRETİMİ ÜZERİNDEKİ PAYLARI (2000) İller Ağaç Sayõlarõ (adet) Verim Meyve Meyve Üretim % Toplam (kg/ağaç) Veren Vermeyen (ton) Muğla ,6 10,5 İçel ,5 26,8 Antalya ,0 20,7 Elazõğ ,9 20,9 Denizli ,7 16,7 Karaman ,1 39,2 Isparta ,9 8,8 Çanakkale ,5 15,8 Afyon ,0 15,1 Konya ,6 5,4 Diyarbakõr ,5 9,9 Mardin ,0 10,4 Tunceli ,8 10,2 Türkiye ,0 11,3 Kaynak: Tarõmsal yapõ (Üretim, Fiyat, Değer), 2000 Badem yetiştiriciliğinin yaygõn olarak yapõldõğõ ülkeler incelendiğinde farklõ çeşitlerin tercih edildiğini görmek mümkündür. Yunanistan da Retsuo çeşidi kendine verimli olup ayrõca, Amerikan çeşitleri ile ülkede yaygõn olarak yetiştiricilik yapõlmaktadõr. Fransa da kendine verimli bir çeşit olan Trioto ile kendi yerli çeşitleri olan Ferragnes, Ferraduel, Ferrastar çeşitleri ile yaygõn olarak yetiştiricilik yapõlmaktadõr. İspanya da kendi çeşitleri olan Cristomorto, D.largueta, Marcona ve Fransõz çeşitleri ile yaygõn olarak üretim yapõlmaktadõr. Ülkelerin hektar başõna verimlilikleri karşõlaştõrõldõğõnda farklõlõklar gözlenmektedir. Amerika da yaygõn yetiştiriciliğin yapõldõğõ Kaliforniya da sulanan alanlarda ortalama kg/hektar verim alõnmaktadõr. Amerika da yaygõn olarak yetiştirilen Teksas, Carmel, Nonpareil çeşitleri ise ülkede üretilen badem çeşitleri arasõnda ilk üç sõrada yer almaktadõr. Ülkemizde ise badem üretim verimliliği 19

25 diğer ülkelere göre düşüktür. Bunun en önemli nedeni, verimli çeşitlerle üretim yapõlamayõşõ ve uygulanan kültürel işlemlerdir. Türkiye de badem üretimi, kapama bahçelerden ziyade, çit bitkisi ve sõnõr ağacõ olarak dikilen ağaçlardan yapõlmaktadõr. Modern tarõm tekniklerinin kullanõlmadõğõ bu tesislerde standart çeşitler de kullanõlmadõğõndan dolayõ verimlilik düşük olmakta ayrõca, meyve kalitesi de iyi olmamaktadõr. Üniversitelerin ve Araştõrma Enstitülerinin kendi arazilerinde ve önderlik ettiği çiftçi bahçelerinde standart çeşitlerle iyi kalitede ürün elde edilebilmekle birlikte, bunlarõn ekim alanlarõ, verimlilik ve kalite düzeyleri hakkõndaki kayõtlar yetersizdir. Bunun yanõ sõra, ülkemizde badem üretimi yapõlan bahçelerin dekar başõna verimlilikleri, ortalama bahçe büyüklükleri, üretimde kullanõlan çeşitlerin standartlarõ ve ekolojik tarõmõn uygulanõp uygulanmadõğõ konularõnda da yeterli kayõt bulunmamaktadõr İhracat Türkiye nin dönemindeki kabuklu badem ihracatõnõn ülkeler itibariyle dağõlõmõ miktar ve değer bazõnda Tablo-6 ve Tablo-7 de verilmektedir. Kabuklu badem ihracatõ, gerek miktar gerekse değer bazõnda 1998 den bugüne değin bir düşüş eğilimindedir yõlõnda kg olan kabuklu badem ihracatõ, 2001 yõlõnda %60,8 lik bir düşüşle kg a gerilemiş, 2002 yõlõnda ise sadece kg düzeyinde gerçekleşmiştir. TABLO-6 ÜLKELER İTİBARİYLE KABUKLU BADEM İHRACATIMIZ (kg) Ülkeler * Belçika Hollanda Almanya İtalya Yunanistan İsveç Avusturya Romanya Ürdün Azerbeycan- Nahçõvan Makedonya Lübnan Birleşik Arap Emir Toplam Kaynak: Devlet İstatistik Enstitüsü, (*) İlk 8 ay Değer bazõnda kabuklu badem ihracatõna bakõldõğõnda, 2001 yõlõnda 1998 e kõyasla %67,8 oranõnda düşüş kaydederek ABD Dolarõ olduğu, 2002 nin ilk 8 ayõnda ise ABD Dolarõna gerilediği görülmektedir. Türkiye nin kabuklu badem ihracatõndaki en 20

BADEM YETİŞTİRİCİLİĞİ

BADEM YETİŞTİRİCİLİĞİ BADEM YETİŞTİRİCİLİĞİ GİRİŞ Dünya kabuklu meyve üretiminde önemli bir yere sahip olan bademin yetiştiriciliği ülkemizde gittikçe yaygınlaşmaktadır. Geçmişte sadece Ege bölgesi, Akdeniz ve G. Doğu Anadolu

Detaylı

BADEM YETİŞTİRİCİLİĞİ

BADEM YETİŞTİRİCİLİĞİ BADEM YETİŞTİRİCİLİĞİ Badem Anadolu nun en eski meyve türlerinden birisidir. Ancak ülkemizde bademe gerekli önem verilmemekte, genellikle tarla kenarlarında sınır ağacı olarak yetiştirilmektedir. Ülkemizde

Detaylı

Ceviz Fidanı-Ağacı İklim ve Toprak İstekleri

Ceviz Fidanı-Ağacı İklim ve Toprak İstekleri Yavuz-1 CEVİZ (KR-2) Ceviz yetişen tüm bölgelerde yetişir. Özellikle geç donların görüldüğü yerlerde yetiştirilmesi tavsiye edilir. Verimsiz bir çeşittir. Nisbi Periyodisite görülür. Meyvesi oval şekilli

Detaylı

KAPLAN86 CEVİZİ. Kaplan 86 Cevizi

KAPLAN86 CEVİZİ. Kaplan 86 Cevizi Kaplan 86 Cevizi Dik, yayvan bir taç gelişmesi gösterir. 5 yaşındaki bir ağacın ortalama verimi 4-5 kg'dır. Meyve salkımı 2-3'lü olur. Meyveler elips şeklinde olup, kabuktan kolay ayrılır. Taze ceviz olarak

Detaylı

Ferragnes Badem Çeşidi ve Özellikleri. Badem Yetişriciliği İklim ve Toprak Özellikleri

Ferragnes Badem Çeşidi ve Özellikleri. Badem Yetişriciliği İklim ve Toprak Özellikleri Ferragnes Badem Çeşidi ve Özellikleri Fransız orijinlidir. Bir Cristomorto X Ai melezlemesinden elde edilmiştir ve atalarının en olumlu özelliklerini almıştır: Ağaçlar çabuk meyveye yatar,hastalıklara

Detaylı

İKLİM VE TOPRAK ÖZELLİKLERİ

İKLİM VE TOPRAK ÖZELLİKLERİ Bertina İspanyol orijinli bir badem çeşidi olup gec çiçeklenir.ağaç gelişimi mükemmel olup gelişimi çok hızlıdır.kendine verimli bir türdür..iç piyasada tutalan ve ihracat şansı yüksek olan bir çeşittir.meyve

Detaylı

BADEM YETİŞTİRİCİLİĞİ

BADEM YETİŞTİRİCİLİĞİ BADEM YETİŞTİRİCİLİĞİ Badem Anadolu nun en eski meyve türlerinden birisidir. Ancak ülkemizde bademe gerekli önem verilmemekte, genellikle tarla kenarlarında sınır ağacı olarak yetiştirilmektedir. Ülkemizde

Detaylı

Elma kış dinlenmesine ihtiyaç duyan meyve türü olup, soğuklama gereksinimi diğer meyvelere göre uzundur.

Elma kış dinlenmesine ihtiyaç duyan meyve türü olup, soğuklama gereksinimi diğer meyvelere göre uzundur. Elma Tarihçe İklim İstekleri Elma ılıman, özellikle soğuk ılıman iklim bitkisidir. Akdeniz Bölgesinde 800 m. den yukarı yerlerde yetişir. Yüksek ışık yoğunluğu elmada çok iyi renk oluşumunu sağlar. Elma

Detaylı

CEVİZ SEKTÖR ARAŞTIRMASI

CEVİZ SEKTÖR ARAŞTIRMASI CEVİZ SEKTÖR ARAŞTIRMASI Hazõrlayan:Şebnem Haskõnacõ 2003 İÇİNDEKİLER A.ÜRÜNÜN GENEL ÖZELLİKLERİ Sayfa No: 1.Ürünün Tanõmõ 1 2.Bileşim ve Besin Değeri 1 3.İnsan Sağlõğõ Açõsõndan Önemi 3 4.Tüketim ve Kullanõm

Detaylı

İNCİRİN TOPRAK İSTEKLERİ VE GÜBRELENMESİ. Yrd. Doç. Dr. Mehmet ZENGİN

İNCİRİN TOPRAK İSTEKLERİ VE GÜBRELENMESİ. Yrd. Doç. Dr. Mehmet ZENGİN İNCİRİN TOPRAK İSTEKLERİ VE GÜBRELENMESİ Yrd. Doç. Dr. Mehmet ZENGİN İncirin iklim İstekleri İncir bir yarı tropik iklim meyvesidir. Dünyanın ılıman iklime sahip bir çok yerinde yetişebilmektedir. İncir

Detaylı

SOĞAN YETİŞTİRİCİLİĞİ GİRİŞ:

SOĞAN YETİŞTİRİCİLİĞİ GİRİŞ: SOĞAN YETİŞTİRİCİLİĞİ GİRİŞ: Soğan insan beslenmesinde özel yeri olan bir sebzedir. Taze veya kuru olarak tüketildiği gibi son yıllarda kurutma sanayisinde işlenerek bazı yiyeceklerin hazırlanmasında da

Detaylı

Badem Yetiştiriciliğinde Genel Bahçe İlaçlama Programı Nasıl Olmalıdır?

Badem Yetiştiriciliğinde Genel Bahçe İlaçlama Programı Nasıl Olmalıdır? Badem Yetiştiriciliğinde Genel Bahçe İlaçlama Programı Nasıl Olmalıdır? Badem bahçelerinde genel olarak ikaçlama programını 5 farklı ketagoride ele alabiliriz. 1:İLKBAHARDA İlk baharda genel koruma için

Detaylı

ERİK YETİŞTİRİCİLİĞİ ERİK FİDANI VE AĞACI İKLİM İSTEKLERİ

ERİK YETİŞTİRİCİLİĞİ ERİK FİDANI VE AĞACI İKLİM İSTEKLERİ ERİK YETİŞTİRİCİLİĞİ Erikler Prunus cerasifera (Yeşil erikler = Can erikler), P. salicina (Japon erikleri) ve P. domestica (Avrupa erikleri) olmak üzere üç türe ayrılmaktadır. Bu türler içinde Can erikleri

Detaylı

AHUDUDUNUN TOPRAK İSTEKLERİ VE GÜBRELENMESİ

AHUDUDUNUN TOPRAK İSTEKLERİ VE GÜBRELENMESİ AHUDUDUNUN TOPRAK İSTEKLERİ VE GÜBRELENMESİ Yrd. Doç. Dr. Mehmet ZENGİN AHUDUDU Ahududu, üzümsü meyveler grubundandır. Ahududu, yurdumuzda son birkaç yıldır ticari amaçla yetiştirilmektedir. Taze tüketildikleri

Detaylı

Japon Erik Fidanı -Japon Erik Ağacı ve

Japon Erik Fidanı -Japon Erik Ağacı ve BLACK DIOMAND JAPON ERİĞİ(9 NUMARA) Türkçesi Siyah Elmas demektir.sahil bölgeler için pek uygun değildir.200 metre üstü rakımlar için idealdir.kaliforniya da ıslah edilen Black serisi erikler içerinde

Detaylı

Yaklaşık ton üretimle

Yaklaşık ton üretimle PAPAZ ERİĞİ Can grubu eriklerden en çok yetiştirilen çeşit olup, ağaçları geniş, sık dallı ve yayvan taç oluşturur. Erken çiçeklenmeden dolayı bazı yıllar ilkbahar geç donlarından zarar görür. Genelde

Detaylı

Meyva Bahçesi Tesisi

Meyva Bahçesi Tesisi Meyva Bahçesi Tesisi Meyve bahçesi tesisinde dikkate alınması -gereken koşullar 1. Yer seçimi 2. Tür ve çeşit seçimi 3. Anaç seçimi 4. Tozlanma isteğinin bilinmesi 5. Dikim sistemleri ve dikim sıklığı

Detaylı

Modern (Bodur) ve Geleneksel Meyve Yetiştiriciliği. 04 Şubat 2014 İzmir

Modern (Bodur) ve Geleneksel Meyve Yetiştiriciliği. 04 Şubat 2014 İzmir Modern (Bodur) ve Geleneksel Meyve Yetiştiriciliği 04 Şubat 2014 İzmir Ajanda Geleneksel Meyve Yetiştiriciliği (GMY) Modern Meyve Yetiştiriciliği (MMY) GMY ve MMY Farkları GMY Nasıl MMY Çevrilir 2 Geleneksel

Detaylı

AYVANIN TOPRAK İSTEKLERİ VE GÜBRELENMESİ. Yrd. Doç. Dr. Mehmet ZENGİN

AYVANIN TOPRAK İSTEKLERİ VE GÜBRELENMESİ. Yrd. Doç. Dr. Mehmet ZENGİN AYVANIN TOPRAK İSTEKLERİ VE GÜBRELENMESİ Yrd. Doç. Dr. Mehmet ZENGİN Ayvanın İklim İstekleri Ayva bir ılıman iklim meyve türüdür. Kışın yapraklarını dökerek dinlenmeye girer. Ilıman deniz ikliminden hoşlanır.

Detaylı

kalkerli-kumlu, besin maddelerince zengin, PH sı 6-8

kalkerli-kumlu, besin maddelerince zengin, PH sı 6-8 Ayvalık(Edremit Zeytini) Yağı altın sarısı renginde, meyve kokusu içeren, aromatik, kimyasal ve duyusal özellikleri bakımından birinci sırada yer alır. Son yıllarda meyve eti renginin pembeye döndüğü dönemde

Detaylı

Budama, seyreltme, gübreleme gibi bahçe işleri daha kolay ve ekonomik olarak yapılabilir.

Budama, seyreltme, gübreleme gibi bahçe işleri daha kolay ve ekonomik olarak yapılabilir. Son yıllarda ekonomik şartlar ve Pazar isteklerinin değişmesi nedeniyle modern meyveciliğin yapılması gerekmektedir. Bu ise anacak bodur elma bahçesi tesisi veya yarı bodur elma bahçesi tesisi ile olmaktadır.modern

Detaylı

Antepfıstığında Gübreleme

Antepfıstığında Gübreleme Antepfıstığında Gübreleme Tam verime çok geç yatan (8-10 yıl) antepfıstığı uzun ömürlü bir meyve ağacıdır. Hiçbir meyve ağacının yetiştirilemediği kıraç, taşlık ve kayalık arazilerde bile yetişebilmektedir.

Detaylı

KENTSEL ULAŞIM SORUNLARI VE ÇÖZÜMLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA (BALIKESİR ÖRNEĞİ)

KENTSEL ULAŞIM SORUNLARI VE ÇÖZÜMLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA (BALIKESİR ÖRNEĞİ) KENTSEL ULAŞIM SORUNLARI VE ÇÖZÜMLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA (BALIKESİR ÖRNEĞİ) Turgut ÖZDEMİR 1, Ayşe TURABİ 2, Füsun ÜÇER 3, Ayhan ARIK 4 SUMMARY The present transportation infrastructures couldn t enough

Detaylı

Gemlik Zeytini. Gemlik

Gemlik Zeytini. Gemlik Gemlik Meyve ve çekirdekleri orta irilikte olup % 29.9 oranında yağ içerir. Siyah sofralık olarak değerlendirilir. Meyveleri yağ bakımından zengin olduğundan sofralık kalite dışındaki taneler yağlık kolarak

Detaylı

PAMUK TARIMI TOHUM YATAĞI HAZIRLAMA

PAMUK TARIMI TOHUM YATAĞI HAZIRLAMA LİF BİTKİLERİ PAMUK TARIMI TOHUM YATAĞI HAZIRLAMA Ön bitki pamuk ise toprak işlemesine çubuk kesme ile başlanır. Sap kesiminden sonra toprak pullukla 20-30 cm derinden sürülür. Kışa doğru tarlanın otlanması

Detaylı

ANTEP FISTIĞI DÜNYA ÜRETİMİ

ANTEP FISTIĞI DÜNYA ÜRETİMİ ANTEP FISTIĞI DÜNYA ÜRETİMİ Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) nün en güncel verileri olan 2010 yılı verilerine göre; dünyada Antep fıstığı üretiminde lider durumda bulunan ülke İran dır. Ancak

Detaylı

Ceviz Yetiştiriciliği

Ceviz Yetiştiriciliği Yayın No: 61 Yayın Tarihi: 15.10.2014 Ceviz Yetiştiriciliği Yılmaz SESLİ Lütfen Dikkat!... Ülkemiz ceviz üretiminde dünyada söz sahibi ülkelerdendir. Ancak sürdürülebilir bir üretim için kapama ceviz bahçelerinin

Detaylı

İstekleri; Japon grubu eriklerin Avrupa Grubu eriklere göre soğuklara. dayanımları daha düşüktür. Avrupa erikleri geç çiçek açtıkları

İstekleri; Japon grubu eriklerin Avrupa Grubu eriklere göre soğuklara. dayanımları daha düşüktür. Avrupa erikleri geç çiçek açtıkları CAN ERİK Papaza nazaran daha yuvarlak açık yeşil mayhoş ve suludur. Et dokusu incedir, Olgunluk ilerledikce meyve kalitesi artar, meyve ortalaması 15-20gr'dır. Kendine verimlidir.papazdan 1 hafta sonra

Detaylı

Yağ Gülü Yetiştiriciliği

Yağ Gülü Yetiştiriciliği Meyvecilik Araştırma İstasyonu Müdürlüğü Yayın No: 45 Yayın Tarihi: 15.11.2011 Yağ Gülü Yetiştiriciliği Rafet SARIBAŞ, Hasan ASLANCAN Lütfen Dikkat!... Gül yağı, parfüm ve kozmetik sanayinin yanında antibakteriyel

Detaylı

ŞEKER PANCARI BİTKİSİNDE GÜBRELEME

ŞEKER PANCARI BİTKİSİNDE GÜBRELEME ŞEKER PANCARI BİTKİSİNDE GÜBRELEME Ülkemizin Ege - Akdeniz ve Batı Karadeniz sahil kesimleri ile Güneydoğu Anadolu Bölgesi hariç tüm diğer tarım alanlarında yetiştiriciliği yapılan şeker pancarında verim

Detaylı

ŞEFTALİNİN TOPRAK İSTEKLERİ VE GÜBRELENMESİ. Yrd. Doç. Dr. Mehmet ZENGİN

ŞEFTALİNİN TOPRAK İSTEKLERİ VE GÜBRELENMESİ. Yrd. Doç. Dr. Mehmet ZENGİN ŞEFTALİNİN TOPRAK İSTEKLERİ VE GÜBRELENMESİ Yrd. Doç. Dr. Mehmet ZENGİN Şeftali bir ılıman iklim meyve türüdür. Kış mevsiminde dinlenmeye girer ve yapraklarını döker. Dünya üzerinde kış mevsiminde hava

Detaylı

ARMUT ANAÇLARI VE ÖZELLİKLERİ

ARMUT ANAÇLARI VE ÖZELLİKLERİ ARMUT ANAÇLARI VE ÖZELLİKLERİ ANAÇLAR AĞAÇ GELİŞİMİ KİREÇLİ VE YÜKSEK AĞIR PH'LI VE TOPRAKLARA TABAN SUYU KISITLI YÜKSEK DAYANIKLILIK SULAMA TOPRAK VE K ATE BA 29 1 m x 4 m 2 m x 5 m 3 veya 4 Farold 40

Detaylı

CEVİZ (JUGLANS) YETİŞTİRİCİLİĞİ

CEVİZ (JUGLANS) YETİŞTİRİCİLİĞİ CEVİZ (JUGLANS) YETİŞTİRİCİLİĞİ CEVİZ YETİŞTİRİCİLİĞİ Türkiye, köklü bir meyvecilik kültürüne sahip olup birçok meyve türünde olduğu gibi cevizin de yetiştirilebildiği uygun ekolojilere sahiptir. Ülkemiz

Detaylı

KAVAK VE HIZLI GELİŞEN TÜRLER

KAVAK VE HIZLI GELİŞEN TÜRLER KAVAK VE HIZLI GELİŞEN TÜRLER Populus nigra Dr. Süleyman GÜLCÜ - 2008 1 KAVAK FİDANI ÜRETİMİ VE FİDANLIK TEKNİĞİ Kavak fidanı yetiştirilmesinde en önemli konuların başında, kaliteli kavak fidanı yetiştirilmesine

Detaylı

ANTEPFISTIĞI YETİŞTİRİCİLİĞİ. GAP TEYAP Kerem AKDOĞAN

ANTEPFISTIĞI YETİŞTİRİCİLİĞİ. GAP TEYAP Kerem AKDOĞAN ANTEPFISTIĞI YETİŞTİRİCİLİĞİ GAP TEYAP Kerem AKDOĞAN Toprak İsteği Derin Kumlu- tınlı Kısmen kireç içeren Süzek topraklar İdeal toprak Kuru koşullarda Tabanda su tutabilen killi topraklar daha verimli

Detaylı

ASFALT ÇİMENTOLARINDA BEKLEME SÜRESİ VE ORTAM SICAKLIĞININ DUKTULİTEYE ETKİSİ

ASFALT ÇİMENTOLARINDA BEKLEME SÜRESİ VE ORTAM SICAKLIĞININ DUKTULİTEYE ETKİSİ ASFALT ÇİMENTOLARINDA BEKLEME SÜRESİ VE ORTAM SICAKLIĞININ DUKTULİTEYE ETKİSİ Ercan ÖZGAN *, Tuncay KAP* Özet - Karayollarõnda, esnek üst yapõ tabakalarõndan olan binder ve aşõnma tabakalarõ trafik etkisi

Detaylı

üretiminde 6-7 sıralarda yer almaktadır.

üretiminde 6-7 sıralarda yer almaktadır. Formaza Cok iri meyveli, koyu kirmizi kabuklu mukemmel kalitede bir cesitir. Meyve eti sarı renkte sıkı ve tatlı dır Öteki japon cesıtlerıyle ( Wikson) dollenmeye ıhtıyacı vardır Agustosun basinda olgunlasmaya

Detaylı

CEVİZ YETİŞTİRİCİLİĞİ

CEVİZ YETİŞTİRİCİLİĞİ CEVİZ YETİŞTİRİCİLİĞİ Bağ-bahçe ürünlerinin üretim, tüketim ve ticareti yönünden önemli ülkeler arasında yer alan Türkiye, köklü bir meyvecilik kültürüne sahip olup birçok meyve türünde olduğu gibi cevizin

Detaylı

İSTANBUL TİCARET ODASI NA KAYITLI FİRMA KURULUŞLARINDA YABANCI ORTAK ve SERMAYE DURUMU 2007 OCAK - HAZİRAN

İSTANBUL TİCARET ODASI NA KAYITLI FİRMA KURULUŞLARINDA YABANCI ORTAK ve SERMAYE DURUMU 2007 OCAK - HAZİRAN İSTANBUL TİCARET ODASI NA KAYITLI FİRMA KURULUŞLARINDA YABANCI ve SERMAYE DURUMU 2007 OCAK - HAZİRAN Yabancõ sermaye yatõrõmlarõ için Hazine Müsteşarlõğõ ndan ön izin alma mecburiyetinin 2003 Haziran ayõnda

Detaylı

ICS 13.040.20/13.040.01 TÜRK STANDARDI TS 2361/Nisan 1976 İÇİNDEKİLER

ICS 13.040.20/13.040.01 TÜRK STANDARDI TS 2361/Nisan 1976 İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER 0 - KONU VE KAPSAM... 1 0.1 - KONU... 1 0.2 - KAPSAM... 1 1 - ANALİZ METOTLARI... 1 1.1 - GENEL ESASLAR... 1 1.2 - HAVADA SÜSPANSİYON DURUMUNDA BULUNAN MADDE MİKTARININ TAYİNİ (OPTİK YANSIMA

Detaylı

POMPALARDA TAHRİK ÜNİTELERİ

POMPALARDA TAHRİK ÜNİTELERİ POMPALARDA TAHRİK ÜNİTELERİ Serkan ÖĞÜT Alarko-Carrier San. ve Tic. A.Ş. KISA ÖZET Genel olarak pompalar, sõvõlara hidrolik enerji kazandõrarak bir yerden bir yere naklini sağlamak ve akõşkanlarõn enerji

Detaylı

İLAN VE REKLAM GELİRLERİNDE VERİMİN ARTIRILMASI

İLAN VE REKLAM GELİRLERİNDE VERİMİN ARTIRILMASI İLAN VE REKLAM GELİRLERİNDE VERİMİN ARTIRILMASI Y.Doç.Dr. Tahsin YOMRALIOĞU Araş.Gör. Bayram UZUN Karadeniz Teknik Üniversitesi Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümü 61080 - Trabzon 1. GİRİŞ Kentin

Detaylı

ZBB306 KODLU SÜS BİTKİLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ DERSİ NOTLARI. Doç.Dr. Soner KAZAZ

ZBB306 KODLU SÜS BİTKİLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ DERSİ NOTLARI. Doç.Dr. Soner KAZAZ ZBB306 KODLU SÜS BİTKİLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ DERSİ NOTLARI Doç.Dr. Soner KAZAZ Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü 06110-Ankara skazaz@ankara.edu.tr GERBERA YETİŞTİRİCİLİĞİ-1 Anavatanı

Detaylı

POMPALARDA ENERJİ TASARRUFU

POMPALARDA ENERJİ TASARRUFU POMPALARDA ENERJİ TASARRUFU Serkan ÖĞÜT Alarko-Carrier San. ve Tic. A.Ş. KISA ÖZET Enerji tasarrufunun temelde üç önemli faydasõ bulunmaktadõr.en kõsa vadede şahõs veya firmalar için görünen faydasõ maliyetlerin

Detaylı

TÜRK STANDARDI TURKISH STANDARD BETON BASINÇ DENEY NUMUNELERİNİN HAZIRLANMASI, HIZLANDIRILMIŞ KÜRÜ VE BASINÇ DAYANIM DENEYİ

TÜRK STANDARDI TURKISH STANDARD BETON BASINÇ DENEY NUMUNELERİNİN HAZIRLANMASI, HIZLANDIRILMIŞ KÜRÜ VE BASINÇ DAYANIM DENEYİ https://www.tse.org.tr/turkish/abone/kapak.asp?stdno=7620 Page 1 of 1 19.04.2004 TÜRK STANDARDI TURKISH STANDARD TS 3323 Mart 1979 ICS 91.100.30 BETON BASINÇ DENEY NUMUNELERİNİN HAZIRLANMASI, HIZLANDIRILMIŞ

Detaylı

KURU İNCİR DÜNYA ÜRETİMİ TÜRKİYE ÜRETİMİ

KURU İNCİR DÜNYA ÜRETİMİ TÜRKİYE ÜRETİMİ KURU İNCİR DÜNYA ÜRETİMİ İncir, ilk kültüre alınan meyvelerden birisi olarak, anavatanı Anadolu dan, önce Suriye ve Filistin e sonrasında buradan da Çin ve Hindistan a yayılmıştır. Dünya kuru incir üretimine

Detaylı

1. Aşağõdaki üç temel unsur, demokrasi için vazgeçilmez unsurlardõr: - Siyasal katõlõm (Vatandaşlarõn yönetime katõlõmõ, serbest seçimler, partiler)

1. Aşağõdaki üç temel unsur, demokrasi için vazgeçilmez unsurlardõr: - Siyasal katõlõm (Vatandaşlarõn yönetime katõlõmõ, serbest seçimler, partiler) Walter Bajohr 1. Aşağõdaki üç temel unsur, demokrasi için vazgeçilmez unsurlardõr: - Düşünce özgürlüğü, basõn-yayõn özgürlüğü - Hukuk devleti (İnsan haklarõ, bağõmsõz yargõ) - Siyasal katõlõm (Vatandaşlarõn

Detaylı

ÇİLEK YETİŞTİRİCİLİĞİNDE GÜBRELEME

ÇİLEK YETİŞTİRİCİLİĞİNDE GÜBRELEME ÇİLEK YETİŞTİRİCİLİĞİNDE GÜBRELEME Ülkemizin birçok bölgesinde yetiştiriciliği yapılan çilek bitkisi üzümsü meyveler grubunda olup meyvesi en kısa sürede olgunlaşmaktadır. İnsan beslenmesi ve sağlığı bakımından

Detaylı

KURU İNCİR. Hazırlayan Çağatay ÖZDEN 2005. T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi

KURU İNCİR. Hazırlayan Çağatay ÖZDEN 2005. T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi KURU İNCİR Hazırlayan Çağatay ÖZDEN 2005 T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi KURU İNCİR Türkiye de Üretim İncir, ilk kültüre alınan meyvelerden birisi olarak, anavatanı

Detaylı

Yerfıstığında Gübreleme

Yerfıstığında Gübreleme Yerfıstığında Gübreleme Ülkemizin birçok yöresinde ve özellikle Çukurova Bölgesi nde geniş çapta yetiştiriciliği yapılan yerfıstığı, yapısında ortalama %50 yağ ve %25-30 oranında protein içeren, insan

Detaylı

Buğday ve Arpa Gübrelemesi

Buğday ve Arpa Gübrelemesi Buğday ve Arpa Gübrelemesi Ülkemizde en geniş üretim alanı bulunan buğday ve arpa çok farklı toprak tiplerinde yetiştiriciliği yapılmaktadır. Toprak ph isteği bakımından hafif asitten kuvvetli alkalin

Detaylı

DONDURULMUŞ GIDA Sektör Raporu

DONDURULMUŞ GIDA Sektör Raporu İ S T A N B U L T İ C A R E T O D A S I ETÜT VE ARAŞTIRMA ŞUBESİ DONDURULMUŞ GIDA Sektör Raporu Hazõrlayan: Arzu Yurtman Nisan 2003 1. DONDURULMUŞ GIDA 1.1. Ürün Tanõmõ Dondurma işlemi, gõda maddelerinin

Detaylı

MALVACEAE (EBEGÜMECİGİLLER)

MALVACEAE (EBEGÜMECİGİLLER) MALVACEAE (EBEGÜMECİGİLLER) MALVACEAE Otsu, çalımsı veya ağaç şeklinde gelişen bitkilerdir. Soğuk bölgeler hariç dünyanın her tarafında bulunurlar. Yaprakları basit, geniş ve parçalıdır. Meyve kuru kapsüldür

Detaylı

BİTKİSEL ÜRETİM ÖZEL İHTİSAS KOMİSYONU SÜS BİTKİLERİ ALT KOMİSYON RAPORU

BİTKİSEL ÜRETİM ÖZEL İHTİSAS KOMİSYONU SÜS BİTKİLERİ ALT KOMİSYON RAPORU SEKİZİNCİ BEŞ YILLIK KALKINMA PLANI DPT: 2645 - ÖİK: 653 BİTKİSEL ÜRETİM ÖZEL İHTİSAS KOMİSYONU SÜS BİTKİLERİ ALT KOMİSYON RAPORU ANKARA 2001 ISBN 975 19 2909-1 (basõlõ nüsha) Bu Çalõşma Devlet Planlama

Detaylı

AŞILI CEVİZ FİDANI SEKTÖRÜ

AŞILI CEVİZ FİDANI SEKTÖRÜ AŞILI CEVİZ FİDANI SEKTÖRÜ Ceviz hem meyvesi hem de kereste değeriyle ekonomik önem kazanmıştır. Ceviz ağacının 150-200 yıllık ömrünün ilk 60-70 yılında meyvelerinden, bu yaştan sonra da piyasa taleplerine

Detaylı

Seminerin Adı: GAP ta AntepfıstığıYetiştiriciliği Yer: Güneydoğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Diyarbakır Semineri Sunan: Mikdat

Seminerin Adı: GAP ta AntepfıstığıYetiştiriciliği Yer: Güneydoğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Diyarbakır Semineri Sunan: Mikdat Seminerin Adı: GAP ta AntepfıstığıYetiştiriciliği Yer: Güneydoğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Diyarbakır Semineri Sunan: Mikdat ŞİMŞEK Tarih: Mart 2004 email: miksimsek2001@yahoo.com

Detaylı

İÇİNDEKİLER. 1.2. Gümrük Tarife Numaralarõ 1 1.3. Bileşimi ve Besin Değeri 1 1.4. Üzümden Elde Edilen Ürünler 2

İÇİNDEKİLER. 1.2. Gümrük Tarife Numaralarõ 1 1.3. Bileşimi ve Besin Değeri 1 1.4. Üzümden Elde Edilen Ürünler 2 Dõş Ticaret Araştõrma Servisi Meltem Duran Mart, 2003 i İÇİNDEKİLER Sayfa No 1. ÜRÜN TANIMI VE KAPSAMI 1 1.1. Tanõmõ 1 1.2. Gümrük Tarife Numaralarõ 1 1.3. Bileşimi ve Besin Değeri 1 1.4. Üzümden Elde

Detaylı

GAP Bölgesinde Yetiştirilen Bitkilerin Sulama Proğramları

GAP Bölgesinde Yetiştirilen Bitkilerin Sulama Proğramları GAP Bölgesinde Yetiştirilen Bitkilerin Sulama Proğramları GİRİŞ Sulamanın amacı kültür bitkilerinin ihtiyacı olan suyun, normal yağışlarla karşılanmadığı hallerde insan eliyle toprağa verilmesidir. Tarımsal

Detaylı

MEYVE BAHÇESİ KURARKEN NELERE DİKKAT ETMELİYİZ?

MEYVE BAHÇESİ KURARKEN NELERE DİKKAT ETMELİYİZ? MEYVE BAHÇESİ KURARKEN NELERE DİKKAT ETMELİYİZ? Giriş Meyve ağaçları, çok yıllık bitkilerdir. Türe, bölgeye, toprak koşullarına ve bakım şartlarına bağlı olarak 20 ile 100 yıl yaşarlar. Hatta zeytin gibi

Detaylı

Macar Fiği Neden Önemlidir? Hangi Topraklarda Yetişir?

Macar Fiği Neden Önemlidir? Hangi Topraklarda Yetişir? Macar Fiği Neden Önemlidir? Macar fiği, son yıllarda ülkemizde ekimi yaygınlaşan beyazımsı-sarı çiçekli bir fiğ türüdür (Resim 1). Bitkinin önemli olmasını sağlayan özellikler; yerli fiğe nazaran soğuklara

Detaylı

DOĞU ANADOLU PROJESİ ANA PLANI

DOĞU ANADOLU PROJESİ ANA PLANI T.C. BAŞBAKANLIK DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI MÜSTEŞARLIĞI DOĞU ANADOLU PROJESİ ANA PLANI YÖNETİCİ ÖZETİ RAPORU HAZIRLAYAN ORTAK GİRİŞİM ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ FIRAT ÜNİVERSİTESİ İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ KAFKAS ÜNİVERSİTESİ

Detaylı

DOĞU KARADENİZ BÖLGESEL GELİŞME PLANI (DOKAP)

DOĞU KARADENİZ BÖLGESEL GELİŞME PLANI (DOKAP) No. Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlõk Devlet Planlama Teşkilatõ Müsteşarlõğõ Japonya Uluslararasõ İşbirliği Ajansõ JICA DOĞU KARADENİZ BÖLGESEL GELİŞME PLANI (DOKAP) Nihai Rapor CİLT III: EKONOMİK SEKTÖRLER

Detaylı

CEVĠZ YETĠġTĠRĠCĠLĠĞĠ

CEVĠZ YETĠġTĠRĠCĠLĠĞĠ CEVĠZ YETĠġTĠRĠCĠLĠĞĠ Bağ-bahçe ürünlerinin üretim, tüketim ve ticareti yönünden önemli ülkeler arasında yer alan Türkiye, köklü bir meyvecilik kültürüne sahip olup bir çok meyve türünde olduğu gibi cevizin

Detaylı

ANTEP FISTIĞI DÜNYA ÜRETİMİ

ANTEP FISTIĞI DÜNYA ÜRETİMİ ANTEP FISTIĞI DÜNYA ÜRETİMİ Uluslararası Sert Kabuklu ve Kuru Meyve Konseyi nin verilerine göre; 2016 yılı itibariyle dünyada Antep fıstığı üretiminde lider durumda bulunan ülke ABD dir. ABD son zamanlarda

Detaylı

4. Hafta Bahçe bitkilerinin ekolojik istekleri: İklim ve toprak faktörleri, yer ve yöney

4. Hafta Bahçe bitkilerinin ekolojik istekleri: İklim ve toprak faktörleri, yer ve yöney 4. Hafta Bahçe bitkilerinin ekolojik istekleri: İklim ve toprak faktörleri, yer ve yöney BAHÇE BİTKİLERİNİN EKOLOJİK İSTEKLERİ Bitkide büyüme ve gelişme, bitkisel üretimde çeşitlilik Bitkinin genetik yapısı

Detaylı

BADEM YETİŞTİRİCİLİĞİ EL KİTABI

BADEM YETİŞTİRİCİLİĞİ EL KİTABI ANTEPFISTIĞI ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ BADEM YETİŞTİRİCİLİĞİ EL KİTABI Dr. Halit Seyfettin ATLI, Uz. Serpil KARADAĞ Uz. Kamil SARPKAYA, Dr. Fatma KONUKOĞLU, Hüseyin BOZKURT Gaziantep - 2011 ANTEPFISTIĞI

Detaylı

81221- Seramikten musluk taşõ, lavabo, küvet, bide, pisuar vb. porselenden 81229- Seramikten musluk taşõ, lavabo, küvet, bide, pisuar vb. diğer.

81221- Seramikten musluk taşõ, lavabo, küvet, bide, pisuar vb. porselenden 81229- Seramikten musluk taşõ, lavabo, küvet, bide, pisuar vb. diğer. I. ÜRÜN TANIMI VE ÇEŞİTLERİ Sõhhi Tesisat ürünleri genellikle banyo ve mutfaklarda kullanõlan ve hijyenik yönüyle öne çõkan küvvet, lavabo, klozet, rezervuar, musluk gibi sürekli suyla temas halindeki

Detaylı

BUĞDAY YETİŞTİRİCİLİĞİ

BUĞDAY YETİŞTİRİCİLİĞİ BUĞDAY YETİŞTİRİCİLİĞİ HAZIRLAYAN YALÇIN YILMAZ ZİRAAT MÜHENDİSİ UZMAN TARIM DANIŞMANI Ülkemizde buğday yaklaşık 9.5 milyon hektar alanda ekilmekte, üretimde yıldan yıla değişmekle birlikte 20 milyon ton

Detaylı

Kullandığımız çim tohumu karışımlarında yer alan türler ve özellikleri:

Kullandığımız çim tohumu karışımlarında yer alan türler ve özellikleri: Kullandığımız çim tohumu karışımlarında yer alan türler ve özellikleri: Karışımlarda kullandığımız türlerin karakteristik özellikleri ve avantajları kısaca burada açıklanmıştır. Karışımlarımız Genel olarak:

Detaylı

TARLA BİTKİLERİ MERKEZ ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ TESCİL YILI:

TARLA BİTKİLERİ MERKEZ ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ TESCİL YILI: COLFIORITO Başakları orta uzunlukta, kılçıklı ve beyaz 1000 tane ağırlığı 19.1-36.5 gr arasındadır. Yatmaya dayanımı iyidir. Kahverengi pas ve sarı pasa orta hassastır. DEMİR 2000 Sağlam saplı ve uzun

Detaylı

Bölüm 8 Çayır-Mer alarda Sulama ve Gübreleme

Bölüm 8 Çayır-Mer alarda Sulama ve Gübreleme Çayır-Mer a Ders Notları Bölüm 8 65 Bölüm 8 Çayır-Mer alarda Sulama ve Gübreleme 8.1 Gübreleme Çayır-Mer alarda bulunan bitkilerin vejetatif aksamlarından yararlanılması ve biçme/otlatmadan sonra tekrar

Detaylı

KEMALPAŞA (İzmir) KİRAZ TARIMINA BİR BAKIŞ

KEMALPAŞA (İzmir) KİRAZ TARIMINA BİR BAKIŞ KEMALPAŞA (İzmir) KİRAZ TARIMINA BİR BAKIŞ Prof. Dr. Serdar TEZCAN Doç. Dr. Nedim ÇETİNKAYA Yrd. Doç. Dr. Hasan DEMİRKAN Yrd. Ar. Gör. Nilay GÜLPERÇİN İzmir-2003 Bu araştõrma değerli hocamõz Prof. Dr.

Detaylı

Bu anaçlar tohumla üretilir. Yabani elmaların tohumundan elde edilen bitkilere çöğür, kültür çeşitlerinin tohumdan elde edilenlere ise yoz denir.

Bu anaçlar tohumla üretilir. Yabani elmaların tohumundan elde edilen bitkilere çöğür, kültür çeşitlerinin tohumdan elde edilenlere ise yoz denir. Normal 0 21 false false false TR X-NONE X-NONE MicrosoftInternetExplorer4 /* Style Definitions */ table.msonormaltable {mso-style-name:"normal Tablo"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0;

Detaylı

ANTEP FISTIĞI DÜNYA ÜRETİMİ

ANTEP FISTIĞI DÜNYA ÜRETİMİ ANTEP FISTIĞI DÜNYA ÜRETİMİ Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) nün en güncel verileri olan 2011 yılı verilerine göre; dünyada Antep fıstığı üretiminde lider durumda bulunan ülke İran dır. İkinci

Detaylı

ULUDAĞ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ AR&GE ŞUBESİ

ULUDAĞ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ AR&GE ŞUBESİ KİRAZ RAPORU ULUDAĞ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ AR&GE ŞUBESİ KASIM, 2018 1 İçindekiler 1. DÜNYA ÜRETİMİ VE TİCARETİ 1.1 DÜNYA KİRAZ ÜRETİMİ... 3 1.2 DÜNYA KİRAZ İTHALATI... 4 1.3 DÜNYA KİRAZ

Detaylı

Eriğin soğuk ılıman iklim bölgelerinde, hatta subtrobik iklim bölgelerinde (soğuklama ihtiyacı düşük bazı çeşitlerin) yetiştiği söylenebilir.

Eriğin soğuk ılıman iklim bölgelerinde, hatta subtrobik iklim bölgelerinde (soğuklama ihtiyacı düşük bazı çeşitlerin) yetiştiği söylenebilir. ERİK YETİŞTİRİCİLİĞİ Eriğin soğuk ılıman iklim bölgelerinde, hatta subtrobik iklim bölgelerinde (soğuklama ihtiyacı düşük bazı çeşitlerin) yetiştiği söylenebilir. Tür sayısının çok olması yanında ülkemizde

Detaylı

DİGİTAL FOTOGRAMETRİNİN TIP ALANINDA UYGULANMASINA BİR ÖRNEK

DİGİTAL FOTOGRAMETRİNİN TIP ALANINDA UYGULANMASINA BİR ÖRNEK Selçuk Üniversitesi Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Öğretiminde 30. Yõl Sempozyumu,16-18 Ekim 2002, Konya SUNULMUŞ BİLDİRİ DİGİTAL FOTOGRAMETRİNİN TIP ALANINDA UYGULANMASINA BİR ÖRNEK Dursun Z. ŞEKER

Detaylı

zeytinist

zeytinist 1 T.C. BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ EDREMİT MESLEK YÜKSEKOKULU Zeytincilik ve Zeytin İşleme Teknolojisi Programı Öğr. Gör. Mücahit KIVRAK 0 505 772 44 46 kivrak@gmail.com www.mucahitkivrak.com.tr 2 3 4 Zeytin

Detaylı

Tohum Bahçeleri. Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER

Tohum Bahçeleri. Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER Tohum Bahçeleri Tohum bahçeleri irsel (genetik) bakımdan daha yüksek nitelikli tohum elde etmek üzere, bir anlamda damızlık olarak seçilen üstün ağaçlardan alınan aşı kalemleriyle aşılanan fidanlardan

Detaylı

HIZLANDIRILMIŞ ELEKTRON DEMETİ İLE ATIK SULARIN IŞINLANMASI TEKNİĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

HIZLANDIRILMIŞ ELEKTRON DEMETİ İLE ATIK SULARIN IŞINLANMASI TEKNİĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ HIZLANDIRILMIŞ ELEKTRON DEMETİ İLE ATIK SULARIN IŞINLANMASI TEKNİĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ ÖZET Sema Bilge OCAK, Tülin ZENGİN, Şeref TURHAN Ankara Nükleer Araştõrma ve Eğitim Merkezi (ANAEM), 06100 Beşevler-

Detaylı

TARIM SİSTEMLERİ 3. Nemli Tarım

TARIM SİSTEMLERİ 3. Nemli Tarım NEMLİ TARIM TARIM SİSTEMLERİ 3 Nemli Tarım Nemli Tarım Yağan yağışlarla gelen su, evaporasyon ve transpirasyonla harcanan sudan fazla olur ise böyle yerlere nemli bölgeler denir. Bu bölgelerde uygulanan

Detaylı

Korunga Tarımı. Kaba yem açığının giderilmesinde, maliyetlerin düşürülmesinde etkili, kıraç topraklara ekilebilmesi ile üstün bir yem bitkisi.

Korunga Tarımı. Kaba yem açığının giderilmesinde, maliyetlerin düşürülmesinde etkili, kıraç topraklara ekilebilmesi ile üstün bir yem bitkisi. Korunga Tarımı Kaba yem açığının giderilmesinde, maliyetlerin düşürülmesinde etkili, kıraç topraklara ekilebilmesi ile üstün bir yem bitkisi. Osman Dilekçi - Ziraat Mühendisi Teknik İşler Şube Müdürü 0248

Detaylı

HANGİ SERAMİK NEREYE DÖŞENİR?

HANGİ SERAMİK NEREYE DÖŞENİR? SERAMİK NEDİR? Seramik, en basit tarifiyle, çok yüksek sõcaklõkta pişirilmiş toprak demektir. Seramiğin tarihi, uygarlõk tarihi kadar eskidir. ilk seramiğin Milattan Önce 6000 yõlõnda Anadolu da üretildiği

Detaylı

MEYVE BAHÇESİ TESİSİ. A. Meyve bahçesi kurulacak yerin seçimi. B. Meyve çeşitlerinin biyolojik özellikleri. C. Ekonomik ve kültürel şartlar

MEYVE BAHÇESİ TESİSİ. A. Meyve bahçesi kurulacak yerin seçimi. B. Meyve çeşitlerinin biyolojik özellikleri. C. Ekonomik ve kültürel şartlar MEYVE BAHÇESİ TESİSİ Meyve ağaçları dikildikleri plantasyonlarda toprağı tür ve çeşit özelliklerine bağlı olarak çok uzun yıllar muhafaza ederler. Kurulurken yapılacak hatalar uzun yıllar sonra ortaya

Detaylı

Prof. Dr. Mustafa TAN Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü ERZURUM

Prof. Dr. Mustafa TAN Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü ERZURUM Prof. Dr. Mustafa TAN Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü ERZURUM Korunga Önemli Bir Bitkidir Korunga, sulamanın yapılamadığı kıraç alanlarda, verimsiz ve taşlık topraklarda yetiştirilecek

Detaylı

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Kurumsal Yatõrõmcõ Yöneticileri Derneği K u r u l u ş u : 1 9 9 9 www.kyd.org.tr info@kyd.org.tr KYD Aylõk Bülten Eylül 2003 -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Detaylı

sahiptir. 450 kişilik oturma kapasitesi bulunan kütüphanede, 15 adet Internet bağlantõ noktasõ

sahiptir. 450 kişilik oturma kapasitesi bulunan kütüphanede, 15 adet Internet bağlantõ noktasõ GENEL BİLGİ Ege Üniversitesi Tõp Fakültesi Tõp Kütüphanesi 1956 yõlõnda hizmet vermeye başlamõştõr. Kütüphane yaklaşõk 2000 m² kullanõm alanõna sahiptir. 450 kişilik oturma kapasitesi bulunan kütüphanede,

Detaylı

AHUDUDUÇEŞİTLERİ. Şadan Yakut Doç. Dr. Hüdai Yılmaz.

AHUDUDUÇEŞİTLERİ. Şadan Yakut Doç. Dr. Hüdai Yılmaz. AHUDUDUÇEŞİTLERİ Şadan Yakut Doç. Dr. Hüdai Yılmaz www.uzumsu.com 1) SARI AHUDUDU ÇEŞİTLERİ ANNE Gelişimi oldukça yavaştır, sarı meyve etine sahip, çok nadir bulunmakla beraber oldukça lezzetli bir çeşittir.

Detaylı

ULUDAĞ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ AR&GE ŞUBESİ

ULUDAĞ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ AR&GE ŞUBESİ KİRAZ RAPORU ULUDAĞ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ AR&GE ŞUBESİ TEMMUZ, 2017 1 İçindekiler 1. DÜNYA ÜRETİMİ VE TİCARETİ... 3 1.1 DÜNYA ÜRETİMİ... 3 1.2 DÜNYA İTHALATI... 4 1.3 DÜNYA İHRACATI...

Detaylı

BÖRÜLCE YETĠġTĠRĠCĠLĠĞĠ Black Strong Ürünlerinin Börülce YetiĢtiriciliğinde Kullanımı Besin maddelerince zengin toprakları sever. Organik madde oranı

BÖRÜLCE YETĠġTĠRĠCĠLĠĞĠ Black Strong Ürünlerinin Börülce YetiĢtiriciliğinde Kullanımı Besin maddelerince zengin toprakları sever. Organik madde oranı BÖRÜLCE YETĠġTĠRĠCĠLĠĞĠ Black Strong Ürünlerinin Börülce YetiĢtiriciliğinde Kullanımı Besin maddelerince zengin toprakları sever. Organik madde oranı toprak analizi sonucunda 0-2 arasında ise ekim öncesinde

Detaylı

1. MEYVECİLİK ARAŞTIRMALARI

1. MEYVECİLİK ARAŞTIRMALARI İçindekiler Tablosu 1. MEYVECİLİK ARAŞTIRMALARI...2 1.1 Türkiye Badem Yetiştiriciliğinin Geliştirilmesi Projesi...2 1.2. Bazı Yabancı Badem Çeşitleri İle Yerli Badem Tiplerinin Diyarbakır İlindeki Gelişme,

Detaylı

ULUDAĞ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ AR&GE ŞUBESİ

ULUDAĞ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ AR&GE ŞUBESİ ÇİLEK RAPORU ULUDAĞ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ AR&GE ŞUBESİ ARALIK, 2018 1 İçindekiler 1. DÜNYA ÇİLEK ÜRETİMİ VE TİCARETİ... 3 1.1 DÜNYA ÇİLEK ÜRETİMİ... 3 1.2 DÜNYA ÇİLEK İTHALATI... 4 1.3

Detaylı

zeytinist

zeytinist 1 T.C. BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ EDREMİT MESLEK YÜKSEKOKULU Zeytincilik ve Zeytin İşleme Teknolojisi Programı Öğr. Gör. Mücahit KIVRAK 0 505 772 44 46 kivrak@gmail.com www.mucahitkivrak.com.tr 2 3 4 Aylara

Detaylı

TURUNÇGİLLER İÇİN YILLIK ÇALIŞMA TAKViMi

TURUNÇGİLLER İÇİN YILLIK ÇALIŞMA TAKViMi OCAK Uçkurutan (mal secco), Turunçgil dal yanıklığı (pseudomonas syringae), Antraknoz ve kahverengi meyve çürüklüğü (Phytophthora citrophthora)'ne karşı ilaçlama yapılır. Bahçede zararlı (unlu bit, kırmızı

Detaylı

zeytinist

zeytinist zeytinist mucahit@zeytin.org.tr www.mucahitkivrak.com.tr 30.03.2017 1 T.C. BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ EDREMİT MESLEK YÜKSEKOKULU Zeytincilik ve Zeytin İşleme Teknolojisi Programı Öğr. Gör. Mücahit KIVRAK 0

Detaylı

KAPARİ NASIL YETİŞTİRİLİR?

KAPARİ NASIL YETİŞTİRİLİR? KAPARİ NASIL YETİŞTİRİLİR? Kapari doğada çoğalmasını, karıncalara, kuşlara ve toprak mikroorganizmalarına borçlu.çünkü kapari bitkisinin tohumunda çimlenme engeli var.bu çimlenme engelini, karıncalar ortadan

Detaylı

ŞEFTALİ YETİŞTİRİCİLİĞİ

ŞEFTALİ YETİŞTİRİCİLİĞİ ŞEFTALİ YETİŞTİRİCİLİĞİ Dünyada sert çekirdekli meyve türleri içinde çok yaygın olarak yetiştiriciliği yapılan şeftalinin (P. persica) ana vatanı Doğu Asya ve Çin dir. Ülkemizde ekonomik şeftali yetiştiriciliğine

Detaylı

İSTANBUL TİCARET ODASI NA KAYITLI FİRMALARIN KURULUŞUNDA YABANCI ORTAK ve SERMAYE DURUMU 2006 YILI DEĞERLENDİRMESİ

İSTANBUL TİCARET ODASI NA KAYITLI FİRMALARIN KURULUŞUNDA YABANCI ORTAK ve SERMAYE DURUMU 2006 YILI DEĞERLENDİRMESİ İSTANBUL TİCARET ODASI NA KAYITLI FİRMALARIN KURULUŞUNDA YABANCI ve SERMAYE DURUMU 2006 YILI DEĞERLENDİRMESİ Yabancõ sermaye yatõrõmlarõ için Hazine Müsteşarlõğõ ndan ön izin alma mecburiyetinin 2003 Haziran

Detaylı

Teminatlandõrma ve Kar/Zarar Hesaplama

Teminatlandõrma ve Kar/Zarar Hesaplama Giriş Borsada kullanõlan elektronik alõm satõm sisteminde (VOBİS) tüm emirler hesap bazõnda girilmekte, dolayõsõyla işlemler hesap bazõnda gerçekleşmektedir. Buna paralel olarak teminatlandõrma da hesap

Detaylı

ULUDAĞ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ AR&GE ŞUBESİ

ULUDAĞ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ AR&GE ŞUBESİ ÇİLEK RAPORU ULUDAĞ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ AR&GE ŞUBESİ TEMMUZ, 2017 1 İçindekiler 1. DÜNYA ÜRETİMİ VE TİCARETİ... 3 1.1 DÜNYA ÜRETİMİ... 3 1.2 DÜNYA İTHALATI... 4 1.3 DÜNYA İHRACATI...

Detaylı