Endüstride ve Canlılarda Enerji
|
|
- Temel Çakmak
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 Ünite 3 Endüstride ve anlılarda Enerji Fosil Yakıtlar 142 idrokarbonlar 160 Temiz Enerji Kaynakları 174 anlılarda Enerji 188
2 FSİL YAKITLAR ÜNİTE - 3 ENDÜSTRİDE VE ANLILARDA ENERJİ Potasyum karbonat (K 2 3 ) anorganik bir bileşiktir. rganik ve Anorganik Bileşikler rganik bileşiklerin temelinde karbon elementi bulunur. Karbon elementinin yanısıra hidrojen, oksijen, azot gibi elementler de organik bileşiklerin yapılarında yer alır. rganik bileşiklerin ana kaynağı, bitki, hayvan gibi canlı organizmalarla, canlı maddelerin değişikliğe uğrayarak oluşturduğu kömür, petrol, doğal gaz gibi maddelerdir. Anorganik maddeler ise yeryüzünde mineral kaynaklarından elde edilirler. Anorganik bileşikler, su, mineral, oksit, asit, baz ve tuzlardır. Bazı anorganik bileşiklerin de yapısında karbon bulunur. 2,, S 2 ve a 3, Na 2 3 gibi karbonat bileşikleri yapılarında karbon bulundurmasına rağmen organik bileşik değil, anorganik bileşiklerdir. rganik bileşiklerin özellikleri, anorganik bileşiklerden oldukça farklıdır. Aşağıdaki tabloda organik ve anorganik bileşikler arasındaki farklar verilmiştir. rganik Bileşikler Yanıcıdır. Erime noktaları oldukça düşüktür. Genellikle suda çözünmez. Genellikle kovalent yapıdadır. rganik tepkimeler için fazla ısı ve zaman gerekir. Çoğunluğunun kendine özgü kokusu vardır. Anorganik Bileşikler Genellikle yanıcı değildir. Erime noktaları oldukça yüksektir. Birçoğu suda çözünür. Genellikle iyonik yapılıdır. Anorganik bileşik tepkimeleri daha az ısı ve zaman gerektirir. Genellikle kokusuzdur. Etil alkol ( 2 5 ) organik bir bileşiktir. rganik reaksiyonlar genellikle yavaş gerçekleşir. Anorganik reaksiyonlar genellikle hızlı gerçekleşir. Anorganik bileşiklerin sayısı yüz bin kadar olduğu halde organik bileşiklerin sayısı iki milyardan fazladır. er geçen yıl binlerce yeni bileşik doğada bulunmakta ya da laboratuvarda sentezlenmektedir. Metan ( 4 ), etil alkol ( 2 5 ), aseton ( 3 3 ), metanal (), formik asit (), protein, nişasta, selüloz, şeker, bitkisel yağlar birer organik madde örneğidir. Sofra tuzu (Nal), sönmemiş kireç (a), zaç yağı ( 2 S 4 ), karbondioksit ( 2 ), sodyum karbonat (Na 2 3 ), alüminyum sülfat (Al 2 (S 4 ) 3 ) ve sud kostik (Na) birer anorganik madde örneğidir. 142 Not rganik kimya tarihinde bilinmesi gereken en önemli olay, Alman kimyacı Friedrich Wöhler'in ilk kez anorganik bir maddeden canlı hücre veya organizma kullanmadan deney ortamında ilk organik bileşiği sentezlemesidir. Wöhler, organik bileşik olmayan amonyum siyanattan (N 4 N), organik bir bileşik olan üreyi elde etmiştir. N 2 ısı N 4 N = N 2 Aşağıda verilen bileşiklerden hangisi organik bileşik değildir? A) 2 6 B) 3 ) D) 3 4 E) KN 3 X: 2 Y: 4 Yukarıda verilen X ve Y bileşikleri ile ilgili; I. X organik, Y anorganiktir. II. er iki molekülde apolardır. III. X suda çözünür, Y suda çözünmez. yargılarından hangileri yanlıştır? A) Yalnız I B) Yalnız II ) I ve III D) II ve III E) I, II ve III KN 3, iyonik bir tuzdur. rganik bir bileşik değildir. Soru Yanıt E X anorganik, Y organik bileşiktir. er iki molekülde apolar olduğundan polar bir molekül olan suda çözünmezler. Yanıt
3 Aşağıdaki elementlerden hangisi organik bir maddede kesinlikle bulunması gereken bir elementtir? A) Azot B) Klor ) Kükürt D) Karbon E) ksijen Aşağıdaki maddelerden hangisi anorganik bileşik değildir? A) Nal B) a 2 ) 2 rganik bir maddede kesinlikle bulunması gereken element karbondur. Yanıt D ÜNİTE - 3 ENDÜSTRİDE VE ANLILARDA ENERJİ D) 2 5 E) Na 2 S 4 Yanıt D I. Erime ve kaynama noktaları yüksektir. II. Genellikle kovalent yapıdadırlar. III. Kendilerine özgü kokuları vardır. Yukarıdaki yargılardan hangileri anorganik maddeler için doğru organik maddeler için yanlıştır? A) Yalnız I B) I ve II ) I ve III Yanıt A I. Karbon elementi bulundururlar. II. Atomlar arası genelde iyonik bağ görülür. III. Yanma özelliği gösterirler. IV. Doğada bulunma yüzdeleri anorganik maddelere göre daha fazladır. V. Genelde elektronlar ortaklaşa kullanılır. Yukarıdaki yargılardan kaç tanesi organik maddeler için doğrudur? A) 5 B) 4 ) 3 D) 2 E) 1 Yanıt B 143
4 FSİL YAKITLAR ÜNİTE - 3 ENDÜSTRİDE VE ANLILARDA ENERJİ Fosil yakıtlar Kömür madeninden kömür çıkarma Fosil yakıtlar, canlı kalıntılarının (hayvan ve bitki kalıntılarının) milyonlarca yıldır toprak altında ayrışması sonucunda meydana gelen enerji kaynağıdır. Yerkabuğunun katmanları içerisinde havasız ortamlarda kalarak yüksek basınçlarda fosilleşmesiyle oluşan yakıtlardır. Günümüzde en yoğun olarak kullanılan enerjidir. Fosil yakıtlar fabrikaların çalıştırılması, elektrik üretilmesi, araçların çalıştırılması, ısınma, mutfak ihtiyaçlarının karşılanması gibi çeşitli alanlarda kullanılabilir. Yeraltından çıkartılan petrol, kömür ve doğal gaz fosil yakıtlara örnek verilir. Fosil yakıtların katılaşmış ve sıkıştırılmış hali kömürdür. Toprak altından kırılarak parçalar şeklinde çıkartılmaktadır. Fosil yakıtların sıvılaşmış hali petroldür. Petrol, yapılan özel sondajlar sonucunda çıkartılır ve işlenecekleri rafinerilere boru hatları yardımıyla iletilir. ayvan fosili Petrolün işlenmesi sonucunda benzin, LPG, dizel, naftalin, boya, teflon, asfalt, plastik gibi çeşitli ürünler elde edilebilir. Fosil yakıtların gaz şeklindeki çeşiti de doğal gazdır. Doğal gaz yer altında birikmiş büyük yataklar şeklinde bulunur. Fosil yakıtlar ile ilgili; I. Kömür ve petrol fosil yakıttır. II. Elektrik santrallerinde kullanılırlar. III. Bitki ve hayvan kalıntılarından elde edilemezler. A) Yalnız I B) I ve III ) II ve III D) I ve II E) I, II ve III KÖMÜR Yeraltı madenciliği veya açık işletme metodları kullanılarak çıkarılan fosil kaynaklı yakıttır. Bitki ve hayvan fosillerinden oluşur. Bitki, havasız ortamda bakteriler tarafından parçalanırsa çürür; oksijen () ve hidrojen () atomları uzaklaşır. Böylece maddenin karbon () içeriği zamanla artar. Bu dönüşüm ne kadar uzun zaman sürerse kalan kalıntının bileşimi de o oranda saf karbona yakın olur. Yüksek basınç ve sıcaklıkta oksijensiz ortamda kömürleşme başladığında karbon yüzdesi de artmaya başlar. Kömür ve petrol, fosil yakıttır. Elektrik üretilmesi, araçların çalıştırılması gibi çeşitli alanlarda kullanılabilir. Bitki ve hayvan kalıntılarının milyonlarca yıldır toprak altında ayrışması sonucunda meydana gelir. Kömür Yanıt D Kömür Türü Kütlece karbon yüzdesi (yaklaşık) Turba % 60 Linyit % 70 Taş kömürü % Antrasit % 94 Not Jeolojik olarak kömürlerin yaşları 15 milyon yıl ile 450 milyon yıl arasında değişir. Genel olarakta yaşlı kömürler daha kalitelidir. Kolayca yanabilme özelliği olan kömür, dünyada en çok elektrik üretiminde kullanılmaktadır. Bir çok çeşidi vardır. Turba Bitkilerin köklerinden, ayrışmış yaprak ve saplarından oluşan bir kömür türüdür, antrasit ya da grafit oluşumuyla biter. Yani henüz karbonlaşma sürecini tamamlamamış en genç kömür türüdür. Bu kömüre daha çok bataklık bölgelerde rastlanır. İçindeki su ve yabancı madde miktarı oldukça yüksektir. İçerdiği karbonunsa kütlece yüzdesi % 60'ı geçmez. 144 Soru
5 Antrasit Kütlece % 95'i karbondan oluşan yüksek kalorili kömür türüdür. luşumu yaşça en eski olandır. Doğada bulunma yüzdesinin düşük olması da antrasite ekonomik olmama dezavantajı getirir. Antrasitin bazı spesifik özellikleri, Koku ve duman çıkarmadan yanması Tutuşma sıcaklığının yüksek olması; güçlükle tutuşması Diğer kömür türlerine göre sert ve yoğun olması Parmakta leke bırakmaması Antrasit Kısa ve mavi renkli bir alevle yanması olarak sıralanabilir. Antrasit, kimyasal reaksiyonlarda indirgeyici ve lokomotiflerde yakıt olarak kullanılır. Elektrik enerjisi üretimi ve endüstriyel alanda da kullanımı yaygındır. Linyit Daha oluşumu tamamlanmamış kömür türüdür. Yaklaşık 60 milyon yıl önce oluşmaya başlamıştır. Linyitin içinde su ile birlikte bir çok yabancı madde bulunur. Kütlece yaklaşık % (65 70) kadar karbon içerir. 2 ve 4 gazlarının salınımıyla taş kömürüne dönüşebilir. Kahverengi kömürde denilen linyitin tamamına yakını termik santrallerde yakıt olarak kullanılır. Linyitin ısıl değeri düşük ve barındırdığı nem ve kül miktarı oldukça fazladır. Türkiye'de en çok bulunan kömürdür. Taş Kömürü Kütlece % (80-90) civarında karbon içerir. Yüksek kalorili bir kömür türüdür. Taş kömürü kömürleşme derecesi açısından antrasit ile linyit arasında yer alır. Maden kömürü olarakta bilinen taş kömürü karbon ve uçucu maddeler açısından oldukça zengindir. Isı, ışık ve güç kaynağı olarak kullanılan taş kömürünün ayrıca sanayide de bir çok kullanım alanı vardır. Kauçuk, madeni yağ, akaryakıt yağı, yapay reçine, naylon gibi maddelerin üretilmesinde hammadde olarak kullanılır. Taş kömürü, ülkemizde özellikle Zonguldak yöresinde çıkarılmaktadır. Linyit Taş kömürü Çeşitli kömürlerin özgül yanma ısıları Yakıt Özgül Isı (kal.g 1 ) Turba 1044 Antrasit 7417 Linyit 3364 Bitümlü (Yumuşak) 7400 Mangal kömürü 6626 Kok kömürü 6768 Termik santrallerde linyit, ısı kaynağı olarak kullanılır. ÜNİTE - 3 ENDÜSTRİDE VE ANLILARDA ENERJİ Not Kok, gerçek anlamda kömür değildir. Doğada serbest halde bulunmaz. Fabrikalarda taş kömürünün ısıtılması sonucu içindeki gazların ayrıştırılmasıyla elde edilir. Evlerde ve yüksek fırınlarda başta demirin eldesinde ısıtma amacıyla kullanılır. Parmakta leke bırakmaz. Koku ve duman çıkarmadan yanar. Tutuşma sıcaklığı yüksek olup, güçlükle tutuşur. Özellikleri verilen kömür türü antrasittir. Yukarıda özellikleri verilen kömür türü aşağıdakilerden hangisidir? A) Linyit B) Antrasit ) Taş kömürü D) Turba E) Kok Yanıt B Mangal kömürü, odunun yakılmasıyla elde edilir. Ana kaynağı meşe odunudur. Kokusuz ve alevsiz yanan mangal kömürü birçok yerde yakıt olarak kullanılır. Mangal kömürü son derece gözenekli ve geniş yüzeylidir. 145
6 ÜNİTE - 3 ENDÜSTRİDE VE ANLILARDA ENERJİ I. dunsu maddelerin kömüre dönüşümü öncelikle selülozun... durumuna geçmesiyle başlar. II...., % 95'i karbondan oluşan yüksek kalorili kömür türüdür. Yukarıdaki boşluklara gelmesi gereken terimler aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? I II A) Linyit Antrasit B) Turba Antrasit ) Linyit Turba D) Antrasit Taş kömürü Turba, bitkilerin köklerinden, ayrışmış yaprak ve saplarından oluşan bir kömür türüdür. dunsu maddelerin kömürleşme sürecinde dönüşümün öncelikli ürünüdür. Yüksek karbon oranlı, yüksek kalorili kömür türü ise antrasittir. E) Turba Linyit Yanıt B Kömürleşme sürecinde, X Linyit Y Antrasit (%32 ) sıralamasında X ve Y yerine gelmesi gereken kömür türleri aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? X Y A) Turba Taş kömürü B) Taş kömürü Turba ) Bitümlü kömür Yarı bitümlü kömür D) Linyit (%70 ) Taş kömürü E) Yarı bitümlü kömür Bitümlü kömür Yanıt A I. Koku ve duman çıkarmadan yanması II. Tutuşma sıcaklığının düşük olması III. Parmakta leke bırakmaması Yukarıdaki özelliklerden hangileri antrasite aittir? A) Yalnız I B) I ve II ) I ve III Yanıt 146 Soru
7 Aşağıdakilerden hangisi doğal kömür değildir? A) Turba B) Antrasit ) Linyit D) Kok kömürü E) Taş kömürü Yakıt Kullanım Alanı I. Linyit Termik santrallerde ısıtma II. Turba Elektrik üretiminde III. Taş kömürü Kauçuk, madeni yağ, akar yakıt vb. maddelerin üretilmesinde Kok kömürü, taş kömürünün ısıtılmasıyla elde edilen yapay kömürdür. Yanıt D ÜNİTE - 3 ENDÜSTRİDE VE ANLILARDA ENERJİ Yukarıda verilen yakıtlardan hangilerinin karşılarında yazılan kullanım alanları doğru verilmiştir? A) Yalnız I B) Yalnız II ) I ve II Yanıt E Kömür ile ilgili; I. Bitkisel kaynaklıdır. II. luşumu milyonlarca yıl sürer. III. Yaşça en küçük olanına antrasit denir. IV. Fosil yakıt sınıfındadır. yargılarından hangileri yanlıştır? A) Yalnız III B) I ve II ) II, III ve IV D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV Yanıt A Taş kömürü ile ilgili; I. Yüksek kalorili bir kömür türüdür. II. Kütlece karbon yüzdesi antrasit ile linyit arasındadır. III. Maden kömürü olarakta bilinir. A) Yalnız I B) Yalnız II ) I ve III Yanıt E 147
8 Kömürün Yakıt Özelliği ÜNİTE - 3 ENDÜSTRİDE VE ANLILARDA ENERJİ Yakıt Yanma Isısı (kj/g) Çöp 12,7 Selüloz 17,5 Çam odunu 21,2 Metanol 22,7 Turba 20,8 Bitümlü kömür 28,3 Doğalgaz 49,5 Yukarıda bazı yakıtların yanma ısıları değerleri verilmiştir. Tablo incelendiğinde fosil yakıtların odun, alkol ve çöp gibi biyolojik kaynaklı yakıtlara göre birim kütle başına daha fazla enerji verdikleri görülür. Yakıldığında enerji veren maddeler yakıt özelliği taşır. Enerji gereksiniminin büyük bir çoğunluğu fosil yakıtlar denen petrol, doğal gaz ve kömür tarafından karşılanır. Farklı yakıtları birbiriyle karşılaştırma yollarından biri yanma ısılarını karşılaştırmaktır. Genel olarak yanma ısısı daha yüksek olan yakıt daha iyi yakıttır. Fosil yakıtlardan kömürün ana bileşeni karbondur. Ayrıca oksijen, azot, kükürt, nem ve kül içerir. Kül yanıcı olmayan anorganik kısımdır. Kömürün yanma işlemi sırasında yakıt içindeki karbon tamamlanmış yanma gerçekleşirse 2 gazına, tamamlanmamış yanma gerçekleşirse gazına dönüşür. (k) + 2 (g) 2 (g) (tamamlanmış yanma) (k) + 1/2 2 (g) (g) (tamamlanmamış yanma) Kömürün tamamen yanmaması durumunda oluşan gazı insan sağlığı açısından oldukça tehlikelidir; hemoglobine oksijenden 250 kat daha fazla bağlanma özelliğine sahiptir., oksijenin hemoglobinde bağlandığı bölgeye bağlanarak oksijen ile yer değiştirir; dokulara oksijen transferini engeller, hemoglobindeki oksijen stoğunu azaltır. zehirlenmeleri ani ölümlere sebep olabilir. Öte yandan kömürdeki karbonun tamamlanmış yanması ile oluşan 2 gazı asidik bir oksittir. Su ile birleştiğinde karbonik asit ( 2 3 ) oluşur. Yağmur suyundaki asitliğin büyük bir kısmı bu asidin iyonlaşmasıyla oluşur. Kömürün kullanımı sonucu atmosfere karışan kirletici elemanlar, ince toz, kükürt oksitler, azot oksitler, karbondioksit, hidrokarbonlar ve aldehitler olarak özetlenebilir. Atmosfere karışan bu maddelerin çevreyi kirletmesi ise asit yağmurları ve atmosferdeki 2 artışı şeklinde iki ana başlıkta incelenebilir. Asit yağmurlarına neden olan gazlar ise başta S x ve N x gazlarının 2 S 4 ve N 3 sıvılarına dönüşmesi olayıdır. Atmosfere duman yayan bir fabrika Bu gazlar atmosferdeki su buharı ( 2 (g)) ile birleşerek asit yağmurlarını oluştururlar. S 3 (g) + 2 (g) 2 S 4 (s) N 2 (g) + 2 (g) N 3 (s) Asit yağmurlarından etkilenmiş heykel Azotlu gazların zehirli olması, diğer atmosfer kirleticiler ile girdiği foto-kimyasal reaksiyonlar sonucu oluşturduğu bileşikler, insan sağlığını ve doğayı olumsuz yönde etkilemektedir. Asit yağmurlarının bazı etkileri şehirlerde, özellikle heykeller ve kireç taşı ya da mermerden yapılmış binalarda net olarak görülür. Özellikle ekolojik dengenin bozulması sonucunda göl ve akarsu sularının p değerlerinin düşmesi, balıkları ve suda yaşayan diğer canlıların hayatlarını tehdit etmektedir. Ayrıca atmosferde biriken 2 gazı güneşten gelen kısa dalga boylu ışınların dünyaya ulaşmasını engelleyemez. Ancak yeryüzünden yansıtılan kızıl ötesi ışınları absorbe ederek yeryüzüne yeniden yansıtırlar. Böylece 2 artışı kızıl ötesi ışınların daha çoğunun yeryüzüne dönmesi ve dünyanın atmosferi ile birlikte daha çok ısınması demektir. Son yıllarda elektrik üretiminde kömür kullanımı yaygınlaşmış olması ve birçok termik santralin yapılmış olması ya da planlanması ile hava kirliliği ve doğal dengenin bozulma korkusu ülkelerin sıkı kurallar koymasına neden olmuştur. 148 Soru
9 Aşağıdakilerden hangisi fosil yakıtların çevreye verdiği zararlardan değildir? A) İklim değişikliği B) ava kirliliği ) Toprak erozyonu D) zon tabakasının delinmesi E) Asit yağmurları Fosil yakıtlardan olan kömürün ana bileşeni karbondur. Ayrıca oksijen, azot ve kükürt elementlerini de içerir. Buna göre, aşağıdakilerden hangisi kömürün yanması sonucu açığa çıkan gazlardan olamaz? A) B) 2 ) S 2 D) N E) 3 Toprak erozyonu, fosil yakıtların çevreye verdiği zararlardan değildir. Yanıt Kömürdeki karbonun () tam yanmaması sonucu, tam yanması sonucu 2 gazı oluşur. Kükürt içeriği yüksek kömürlerin yanması ile S(k) + 2 (g) S 2 (g) tepkimesi gerçekleşir ve S 2 gazı açığa çıkar. tomobil motorları ve termik santrallerde gerçekleşen tepkimelerden ise N ve N 2 gazları açığa çıkar. Yanıt E ÜNİTE - 3 ENDÜSTRİDE VE ANLILARDA ENERJİ Kalitesi yüksek olan bir kömür ile ilgili; I. Yandığında az kül bırakır. II. Yapısındaki karbonun kütlece yüzdesi oldukça fazladır. III. İsli alevle yanar. A) Yalnız I B) Yalnız II ) I ve II D) I ve III E) II ve III Yanıt Kömürün doğaya verdiği zararlar ile ilgili; I. Yakıt olarak kullanıldığında öncelikle atmosferi kirletir. II. Yakıt olarak kullanıldığında asit yağmurlarının oluşmasına neden olur. III. Yanması sonucu oluşan 2 gazı atmosferde sera etkisine neden olur. A) Yalnız II B) I ve II ) I ve III Yanıt E 149
10 ÜNİTE - 3 ENDÜSTRİDE VE ANLILARDA ENERJİ Petrol pompası Kraking Yüksek sıcaklık ve basınçta büyük moleküllü (yüksek karbon sayılı) hidrokarbonların küçük moleküllü hidrokarbonlara parçalanması işlemidir. PETRL Petrol sözcüğü Latince petra (taş) ve oleum (yağ) sözcüklerinden türetilmiştir. Çok koyu yeşil (siyaha yakın yeşil) renginde bir sıvıdır. Petrolün yoğunluğu 0,8 0,95 g/cm 3 arasında değişir. Petrolü doğal mineral yağ olarakta kabul edebiliriz. Petrol luşumu Petrol, yüz milyonlarca yıl önce denizde yaşayan ya da suların denizlere sürüklediği bitki kalıntılarının yer altında ve oksijensiz ortamda, uygun sıcaklık, basınç ve mikroorganizmaların etkisiyle başkalaşmasıyla oluşur. Yani bakterilerce bozunur, üzerleri çamur ve kumla kaplanır. Kum ve çamur zamanla kum taşına (tortul katmanlarına) dönüşür. Sıcaklık ve kumtaşı kayalarının uyguladığı basınç, organik maddeleri petrol ve doğal gaza çevirir. Bu birikimin oluşması milyon yıl sürer. Not Tarihte petrolü ilk kullananların Sümerler, Asurlular ve Babilliler olduğu bilinmektedir. Petrolde hidrokarbon bileşiklerinin sonsuz sayıda karışımının yanı sıra çok daha düşük oranlarda ancak petrolün kimyasal yapısını etkileyecek düzeylerde azot, kükürt ve oksijen elementleride bulunur. am petrol çıkarıldığı coğrafyaya göre değişen bileşimlere sahiptir. Petrolün Rafinasyonu Tipik bir petrol bir karbonlu 1 moleküllerden ( 4 ), kırk karbonlu 40 moleküllere ( ) kadar değişen yüzlerce farklı hidrokarbondan oluşur. Not am petrol birçok am hidrokarbonun petrol birçok kaynağıdır. hidrokarbonun kaynağıdır. Petrolü ayrımsal damıtma ile ayrıma işleminde damıtma birimlerinde (rafinerilerde) çoğunlukla günde 100 bin-200 bin varil petrol işlenebilir. Petrolün rafinasyonu işleminde petrole ayrımsal damıtma yöntemi uygulanarak çeşitli ürünler elde edilir. Ayrımsal damıtma işleminde ilk önce kaynama sıcaklığı en düşük olan petrol gazları ( 1 4 aralığı; metan, etan, propan ve bütan) alınır. Bu gazlardan propan ve bütan basınç altında ayrılarak çelik tüplere doldurulur ve piyasada çeşitli adlar altında mutfak gazı olarak kullanılır. Aşağıdaki tabloda petrolün rafinasyonu sonucunda oluşan ürünlerin bileşimi ve kullanım alanları verilmiştir. Ürün Bileşim Kaynama aralığı Kullanım alanı Gaz den düşük LPG Petrol eteri Çözücü Ligroin (afif nafta) Çözücü Benzin Motor yakıtı Ayr msal Dam tma Kolonu am petrolün girifli S v laflt r lm fl petrol gaz (LPG) Çeflitli Kimyasallar Benzin Uçak yak t Mazot Gaz ya, sanayi ya Gemi yak t fuel oil Asfalt am am petrolün bileşenlerine ayrılması ayrılması Gazyağı Jet ve traktör yakıtı Fuel-oil Kalorifer ve dizel motoru yakıtı Sıvı parafin ve yağlama den yukarı Yağlama yağı yağları Katı parafin Erime noktası: Mum, ilaç, kozmetik yapımı Asfalt Yol yapımı, koruyucu Zift ve petrol koku Zift; izolasyon maddesi olarak inşaatlarda, kok; metalurjide indirgeyici, ısınmada yakacak Petrolün damıtılmasında geriye kalan artık bölüm vakumda (düşük basınç) damıtılarak sıvı parafin, makine yağları ve katı parafinlere ayrılır. Damıtma sonunda kalan artık bitümlü (yumuşak) madde asfalt, zift, katran ve koktur. Petrol ürünleri, deterjanlar, lastik, plastikler, sentetik iplik vb. birçok endüstriyel maddelerin üretiminde hammadde olarak kullanılır. Soru
11 Petrol ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Karbon ve hidrojen en yüksek oranda içerdiği elementlerdir. B) Genellikle sıvıdır. ) rganik bir karışımdır. D) Lastik ve deterjanlar birer petrol ürünüdür. E) Petrolün rafinasyonu işleminde kristallendirme yöntemi kullanılır. Benzin Gazyağı Aseton Zift Parafin Yukarıdaki maddelerden kaç tanesi petrolün bileşiminde yer alır? A) 1 B) 2 ) 3 D) 4 E) 5 Petrolün rafinasyonu işlemi, farklı kaynama sıcaklığına sahip pek çok sıvıdan oluşması nedeniyle ayrımsal damıtma yöntemi ile yapılır. Yanıt E Benzin, gazyağı, zift ve parafin petrolün bileşiminde yer alan maddelerdendir. Aseton organik bir bileşiktir ancak petrolün ayrımsal damıtma ürünlerinden değildir. Yanıt D ÜNİTE - 3 ENDÜSTRİDE VE ANLILARDA ENERJİ...I..., yüz milyonlarca yıl önce denizde yaşayan ya da suların denizlere süreklediği...ii... kalıntılarının yer altında ve...iii... ortamda, uygun sıcaklık, basınç ve mikroorganizmaların başkalaşmasıyla oluşur. am petrol çıkarıldığı coğrafyaya göre...iv... bileşimlere sahiptir. Yukarıda verilen cümlelerde bazı yerler boş bırakılmıştır. Aşağıdaki kavramlar boşluklara doğru olarak yerleştirilirse hangi seçenek boşta kalır? A) değişen B) kömür ) oksijensiz D) Petrol E) bitki I. Petrol II. bitki III. oksijensiz IV. değişen Yanıt B Petrolün ayrımsal damıtma süreci ile ilgili; I. Bileşenlerinin kaynama noktaları farkından yararlanılır. II. Uçuculuğu en az olan sıvı ilk önce elde edilir. III. Elde edilen bileşenler % 100 saf değildirler. A) Yalnız II B) I ve II ) I ve III Yanıt 151
12 Petrolün Bileşenleri ÜNİTE - 3 ENDÜSTRİDE VE ANLILARDA ENERJİ swald Victor Engler ( ) Alman bilgini Engler petrol üzerine yapmış olduğu büyük araştırmalar sonunda balık yağını yüksek basınç ve sıcaklıkta damıtmasıyla petrole benzeyen bir ürün elde etmiştir. Petrol, fiziksel ve kimyasal özellikleri çok değişik olmakla birlikte hemen hemen bütün sıvı petrollerin kütlece % arasında karbon, yüzde arasında hidrojen ve %5'i geçmeyecek bir oranda diğer bileşenlerden içerir. am petrolü oluşturan bileşikler başlıca üç ana grupta toplanabilir. Alkanlar (Parafinler) Naftenler Aromatik Bileşikler Petrol, hidrojen ve karbondan oluşan bir doğal bileşim olup yerkabuğunda veya yüzeyde bulunabilir. Genellikle sıvı olup, peltemsi ve katı halde olanları da mevcuttur. Ana bileşeni karbon ve hidrojen de olsa yapısında az miktarda kükürt, azot, oksijen elementleri de içerir. Ağırlıkça % bolluk olarak, karbon ve hidrojenden sonra kükürt (S) % 0,05-5 oranında bulunur. emen hemen her petrolün yapısında sodyum klorür (Nal) de bulunur. Katı petrol Petrol, deniz suyunda bulunan birçok metal elementini de bulundurmaktadır. Bunun nedeni büyük bir olasılıkla petrolü oluşturan organik kaynakların (hayvanlar ve bitkiler) deniz suyu ile ilişkisidir. Petrolde en bol bulunan metal elementler vanadyum ve nikel olup, eser miktarda anorganik tuzlar, 2 S ve su bulunur. Değişik oranlarda bileşenlerden elde edilen petrolün kimyasal bileşimlerinin yanı sıra birçok fiziksel özellikleri de farkılılık gösterir. Bu fiziksel farklılıklar renk, yoğunluk, viskozite ve kaynama noktasında olduğu gibi kendini gösterir. am petrol bir karışım olduğundan belirli bir erime ve kaynama noktası yoktur. Petrol ile ilgili; I. Fosil kökenli bir maddedir. II. Doğal sıvı yakıtlardandır. III. Yalnızca organik maddeler içerir. A) Yalnız I B) Yalnız III ) I ve II D II ve III E) I, II ve III Petrol, milyonlarca yıl önce yaşamış bitki ve hayvanlardan kalan fosillerin yerin derinliklerinde bozunmasıyla oluştuğundan fosil kaynaklıdır. Petrol bulunduğu yerde sıvı halde olup, oluştuğu ortamlara göre anorganik ve organik maddeler içerir. Yanıt Nafta, tarihsel olarak Bakü ve İran'da yeryüzüne kadar ulaşan bir tür hafif petrol sızıntısını adlandırmak için kullanılmıştır. Nafta, ham petrolün atmosferik koşullarda damıtılması sırasında elde edilen, kaynama noktası ( ) aralığında değişen, renksiz, uçucu ve yanıcı sıvı hidrokarbon karışımlarına verilen genel bir isimdir. I. Petrolde en bol bulunan bileşikler hidrokarbonlardır. II. Petrol içinde azot (N), kükürt (S) ve oksijen () gibi elementler bulunur. III. Petrolde metal elementleri bulunmaz. IV. Değişik bölgelerde elde edilen petrollerin fiziksel ve kimyasal özellikleri farklılık gösterir. Yukarıdaki cümlelerden doğru olanı (D) yanlış olanı (Y) ile değerlendirildiğinde aşağıdaki sıralamalardan hangisi elde edilir? A) D, D, Y, D B) Y, D, Y, D ) D, D, Y, Y D) D, Y, Y, D Petrolde en fazla hidrokarbonlar bulunur. Petrol içinde ve elementlerinden başka az miktarda S, N ve elementleri de bulunur. Petrolde vanadyum ve nikel metalleri bulunur. Farklı coğrafi bölgelerde elde edilen petrolün fiziksel ve kimyasal özellikleri farklılık gösterebilir. 152 E) Y, D, D, D Soru Yanıt A
13 Petrol ile ilgili, I. Isı ve basınç altında kalan organik atıkların uzun süre ayrışması ile oluşur. II. Farklı oranlarda hidrokarbon içeren bir karışımdır. III. Fosil bir yakıttır. A) Yalnız I B) I ve II ) I ve III Petrol, ısı ve basınç altında bulunan organik atıkların uzun süre ayrışması ile oluşur. Farklı oranlarda hidrokarbon içeren fosil yakıttır. Yanıt E ÜNİTE - 3 ENDÜSTRİDE VE ANLILARDA ENERJİ am petrolün cinsi; I. İçerdiği karbon yüzdesine II. İçerdiği hidrojen yüzdesine III. İçerdiği anorganik madde yüzdesine niceliklerinden hangilerine bağlıdır? A) Yalnız I B) I ve II ) I ve III Yanıt E I. am petrolün içindeki hidrokarbonlar uçuculuklarına göre... ile ayrılarak kullanıma hazır hale getirilir. II...., petrolün dizel yakıtı olarak kullanılan fraksiyon ürünüdür. Yukarıdaki boşluklara getirilmesi gerekli terimler aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? I A) Kristallendirme LPG B) Ekstraksiyon Gaz yağı ) Ayrımsal damıtma Mazot D) Ayrımsal damıtma Parafin E) Dekantasyon Benzin II Yanıt 153
14 ÜNİTE - 3 ENDÜSTRİDE VE ANLILARDA ENERJİ 1. I. Çöp II. Petrol III. Etanol IV. Kömür V. Doğal gaz Yukarıdaki yakıtlardan kaç tanesi fosil yakıt sınıfına dahildir? A) 1 B) 2 ) 3 D) 4 E) 5 2. Kömür türleri ile ilgili aşağıda verilen yargılardan hangisi yanlıştır? A) Turba, içinde safsızlığı en fazla olan kömür türüdür. B) Linyit, daha oluşumunu tamamlamamış bir kömür türüdür. ) Karbonlaşma (karbonizasyon) süreci kömür türünü belirler. D) Taş kömürü ısıtıldığında mangal kömürü oluşur. E) Antrasit, kütlece karbon yüzdesi en fazla olan kömür türüdür. ÇÖZÜMLÜ SRULAR 4. I. Yanıcı olma II. Tepkimeleri için fazla ısı ve zaman gerekmesi III. Kovalent yapılı olma Yukarıdaki özelliklerden hangileri organik bileşiklerin genel özelliklerindendir? A) Yalnız I B) I ve II ) I ve III 5. Petrolün yapısı ile ilgili; I. Petrolde temel elementler karbon () ve oksijen () dir. II. Petrol, organik ve anorganik maddelerden oluşan sıvı bir karışımdır. III. Petrolün sabit bir yoğunluğu vardır. yargılarından hangileri yanlıştır? A) Yalnız I B) I ve III ) I ve II 6. I Fosil yakıttır. 3. Doğal kömürler olan, I. Linyit II. Antrasit III. Taş kömürü eşit kütleleri yakıldığında oluşan kül miktarları arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? 154 A) I > II > III B) II > III > I ) I > III > II D) II > I > III E) III > II > I III "Petrol" sözcüğü taş yağı anlamına gelir. Petrol Soru II Günümüzde yalnızca yakıt olarak kullanılır. Yukarıdaki kavram haritasında bulunan kutucuklarda petrol ile ilgili bilgiler verilmiştir. Buna göre, bu kutucuklarda yazılan petrol ile ilgili bilgilerden hangileri yanlıştır? A) Yalnız II B) Yalnız III ) I ve II D) I ve III E) II ve III
15 1. Fosil yakıtlar, milyonlarca yıl önce yaşamış bitki ve hayvanlardan oluşan petrol, doğalgaz ve kömürdür. 2. Taş kömürü ısıtıldığında kok kömürü elde edilir. ÇÖZÜMLER Yanıt Yanıt D 4. rganik bileşikler, temelinde karbon elementi bulunan yanıcı, tepkimeleri için fazla ısı ve zaman gereken bileşiklerdir. Birer ametal olan,,, N ve S gibi elementlerden oluştukları için kovalent bağ karakterleri baskındır. Yanıt E 5. Petrolde temel elementler karbon () ve hidrojen () dir. Petrol, anorganik ve organik maddelerden oluşan sıvı bir karışımdır. Petrol bir karışım olduğundan belirli bir yoğunluğu yoktur. ÜNİTE - 3 ENDÜSTRİDE VE ANLILARDA ENERJİ Yanıt B 3. Bir kömürde kütlece karbon yüzdesi ne kadar az ise o kadar çok kül oluşur. Yani yabancı madde o kadar fazladır. Yanıt 6. Petrol milyonlarca yıl önce yaşamını tamamlamış deniz ve kara canlı atıklarının fosillerinden oluşan bir yakıttır. Günümüzde petrol, petrokimya teknikleriyle binlerce ürünün imalatında kullanılır. Latince petra=taş ve oleum= yağ sözcüklerinden türetilmiş olup, taş yağı anlamına gelir. Yanıt A 155
16 ÜNİTE - 3 ENDÜSTRİDE VE ANLILARDA ENERJİ 1. Bütün fosil yakıtların temel kaynağı bitki fosilleridir. 2. Jeolojik olarak en yaşlı kömüre antrasit denir. 3. Kömürün oluşmasında yüksek basınç ve sıcaklık ile oksijensiz ortam gerekir. 4. Turba, bitkilerin köklerinden ayrışmış yaprak ve saplarından oluşan bir kömür türüdür. 1. Ülkemizde üretilen... kömürleri çoğunlukla termik santrallerde, elektrik üretiminde kullanılan suyu ısıtmada kullanılır. 2. Kömürlerin yapısındaki temel element...'dur. 3. enüz karbonlaşma sürecini tamamlamamış en genç kömüre... denir. 4. Isı değeri en yüksek olan doğal kömüre denir. 5. Antrasit, koku ve duman çıkarmadan yanar. 5. Mangal kömürünün temel kaynağı... dur. 6. Petrole uygulanan ayrımsal damıtma işleminde petrol bileşenlerinin yoğunlukları farklılığından yararlanılır. 6. Yer gazının (doğal gaz) ana bileşeni...'dır. 7. Yeryüzüne çıkarılan ham petrolün cinsi petrolü oluşturan fosillerin cinsine bağlıdır. 7. Petrolü oluşturan bileşikler arasında ana gruba denir. 8. Petrolün oluşum sürecinde, fosiller yer içinde kayaçlar arasında sıkıştıklarında hem fiziksel hem de kimyasal değişikliğe uğrarlar. 8. Doğal gazı oluşturan organik bileşiklerin ana bileşenlerinde karbon sayısı... ile...arasında değişir. 9. Petrol bir karışım olduğundan belirli bir kaynama noktası yoktur. 9. Petrolü ayrımsal damıtma ile ayırma işleminde bileşenlerin... özelliklerinin farklılığından yararlanılır. 10. Petrolün ayrıştırılması süreçlerinde kimyasal değişim gözlenmez. 10. Petrol gazlarından propan ve bütan gazları karışımı gazı (tüp gaz) olarak kullanılır. 156 Soru 1. Y 2. D 3. D 4. D 5. D 6. Y 7. D 8. D 9. D 10. Y 1. linyit 2. karbon 3. turba 4. antrasit 5. odun 6. metan 7. hidrokarbonlar 8. bir, dört 9. fiziksel 10. mutfak
17 1. I. Petrol II. Turba III. Doğal gaz IV. Antrasit V. Kok kömürü VI. Linyit Yukarıda verilenlerden kaç tanesi doğal yakıtlardan biri değildir? 2. Yakıt Açıklama I. Antrasit Karbon yüzdesi en fazla olan kömürdür. II. Turba Günümüzde bataklıklarda oluşabilmektedir. III. Taş kömürü En sert kömürdür. Yukarıda verilen yakıtlardan hangisinin karşısında yazılan açıklama yanlıştır? AÇIK UÇLU SRULAR 1 4. I. am petrol çözeltidir. II. Petrol toprak ya da su içinde oluşabilir. III. Petrolde en bol bulunan metal elementler mangan ve alüminyumdur. IV. Petrol fosil kaynaklı sıvı yakıttır. V. am petrolün bileşenlerine ayrıldığı yapılara rafineri denir. Petrol ile ilgili yukarıda verilen yargılardan kaç tanesi doğrudur? 5. Aşağıda verilen maddelerden hangisinin organik ve anorganik sınıflandırılması yanlıştır? Madde Sınıflandırma A) Na 2 3 Anorganik B) 4 rganik ) N rganik D) 3 4 rganik E) abr 2 Anorganik 2 ÜNİTE - 3 ENDÜSTRİDE VE ANLILARDA ENERJİ III 3. Yakıt Özellik X: Taş kömürü I. Kaynağı fosil olmayan kömürdür. Y: Mangal kömürü II. Karbonlaşma süresi en uzun olan kömürdür. Z: Antrasit III. Koklaştırılmaya en elverişli kömürdür. 6. Dart oyunu oynayan Eda iğneyi sapladığı her ham petrol bileşeninden 10 puan alacaktır. Buna göre, Eda en fazla kaç puan alabilir? METAN NAYLN ETAN LASTİK FUEL-İL GAZYAĞI TEFLN BENZİN Yukarıda özellikleri verilen yakıt türlerinin doğru eşleştirilmiş hali nasıldır? I Y, II Z, III X
18 ÜNİTE - 3 ENDÜSTRİDE VE ANLILARDA ENERJİ 1. Doğal bir yakıt olan antrasit ile ilgili; I. Yüksek kalorili bir kömürdür. II. Jeolojik olarak en eski kömürdür. III. Karbonlaşma sürecini kısa sürede tamamlamıştır. yargılarından hangileri yanlıştır? A) Yalnız I B) Yalnız II ) Yalnız III D) I ve II E) II ve III 2. I. Petrolün belli bir kaynama noktası yoktur. II. Petrol karbon ve hidrojenden oluşan saf bir maddedir. III. Petrolün bileşenleri arasında organik ve anorganik maddeler vardır. IV. Petrol, akışkanlığı oldukça düşük bir sıvıdır. Yukarıdaki cümlelerden doğru olanı (D), yanlış olanı (Y) ile değerlendirildiğinde sıralama aşağıdakilerden hangisindeki gibi olur? D) D, Y, Y, D B) Y, D, Y, D ) D, D, Y, Y D) D, Y, D, D E) Y, D, Y, Y TEST 1 4. Aşağıdaki kömür türlerinden hangisinde karbonlaşma (karbonizasyon) süresi en uzundur? A) Taş kömürü B) Antrasit ) Linyit D) Turba E) Kok 5. Petrolün yapısı ile ilgili; I. Ağırlıklı olarak hidrokarbonların karışmasıyla oluşmuştur. II. Metal elementi içermez. III. Yalnızca alkanlardan oluşmuştur. A) Yalnız I B) Yalnız II ) I ve II D) I ve III E) II ve III 3. I Alkanlar III Aromatik bileşikler Petrol II Naftenler Yukarıdaki kavram haritasında bulunan kutucuklarda petrol ile ilgili bazı bileşenler verilmiştir. Buna göre, kutucuklarda bulunanlardan hangileri petrolün bileşenlerindendir? A) Yalnız I B) Yalnız II ) I ve III 6. I. Petrol, doğal yollardan oluşmuş fosil yakıttır. II. Petrolün damıtılması sonucunda çok sayıda farklı bileşik elde edilir. III. am petrol çıkarıldıktan sonra doğrudan yakıt olarak kullanılır. IV. am petrolün oluşum sürecinde doğal gaz (LNG) da oluşur. V. Petrol bir karışımdır. Yukarıdaki cümlelerin doğru (D) ya da yanlış (Y) olduğuna karar veren bir öğrenci hangi bilginin yanlış olduğunu söyleyebilir? A) 1 B) 2 ) 3 D) 4 E) E 2. D E B 5. B 5. A 6. B E Soru
19 7. Yakıt Özellik I. Taş kömürü a. En yaşlı kömürdür. II. Antrasit b. Kok elde edilir. III. Turba c. Safsızlığı en çoktur. Yukarıdaki kömür türleri ile bu türlerin özelliklerinin doğru eşleştirilmesi aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? A) I. a B) I. a ) I. b II. b II. c II. a III. c III. b III. c D) I. c E) I. b II. b II. c III. a III. a 8. I. Tükenebilir enerji kaynağı olma II. Küresel ısınmaya neden olma III. Bitkisel kaynaklı yakıtlara göre daha düşük enerji kaynağı olma Yukarıdakilerden hangileri fosil yakıtların dezavantajlarındandır? A) Yalnız I B) I ve II ) I ve III 11. Kömür türü Özellik Mangal kömürü Kok Turba Linyit Taş kömürü ammaddesinin yüksek sıcaklıkta ısıtılmasıyla oluşur. Bataklıklarda oluşabilir. ammaddesi odundur. Diğer adı maden kömürüdür. Yukarıdaki panolarda kömür türleri ve bu türlere ait özellikler eşleştiğinde hangi kömür türü boşta kalır? A) Mangal kömürü B) Kok ) Turba D) Linyit E) Taş kömürü 12. Termik santrallerde kullanılan kömür türü ile ilgili; I. Yenilenebilir enerji kaynağıdır. II. Çevre dostu yakıt türüdür. III. Fosil yakıt olarak sınıflandırılır. yargılarından hangileri yanlıştır? A) Yalnız I B) I ve II ) I ve III ÜNİTE - 3 ENDÜSTRİDE VE ANLILARDA ENERJİ 9. Aşağıdakilerden hangisi anorganik bileşiktir? A) 4 B) 2 5 ) 6 12 D) 2 S 4 E) I. Karbon () içerme II. luşumlarının çok uzun yıllar alması III. Yapılarındaki enerjinin fotosentez yoluyla absorbe edilmiş olması Yukarıdaki özelliklerden hangileri fosil yakıtlara aittir? A) Yalnız I B) I ve II ) I ve III 10. I. 2 5 II. a 3 III. Na IV. 2 2 V. 3 8 Yukarıdaki bileşiklerden kaç tanesi organik bileşiktir? A) 1 B) 2 ) 3 D) 4 E) Aşağıdaki yakıtlardan hangisi fosil yakıt sınıfına dahildir? A) Çam odunu B) Kömür ) Çöp D) Etil alkol E) Meyve atıkları B 2. E 9. D D 5. B 12. B 6. B 13. E 7. E 14. B 159
20 İDRKARBNLAR ÜNİTE - 3 ENDÜSTRİDE VE ANLILARDA ENERJİ Not 4, 3 l, 3, ve 3 N 2 organik bileşiklerinde karbon, oksijen, azot ve hidrojen atomlarının bağ yapma özelliklerini inceleyelim. 4, metan molekülünde bir atomu dört bağ yaparak dört atomuna bağlanmıştır. Apolar moleküldür. 3 l, metil klorür molekülünde l atomunun tıpkı atomu gibi bir bağ yaptığı ancak hidrojenden farklı olarak ortaklanmamış elektron çifti içerdiği söylenebilir. Polar moleküldür. Yapılarında sadece karbon () ve hidrojen () elementlerini içeren organik bileşiklerdir. idrokarbonların doğal kaynağı petroldür. Bu nedenle petrokimyasal ürünlerin elde edilmesinde hidrokarbonlar dolayısıyla da petrol önemli bir yer tutar. idrokarbonlar, alifatik ve aromatik olarak sınıflandırılırlar. Aromatik hidrokarbonlar bir ya da daha fazla benzen halkası içerirken, alifatik hidrokarbonlar doymuş ve doymamış hidrokarbonlar olarak ikiye ayrılır. Doymuş hidrokarbonlara alkanlar, doymamış hidrokarbonlara ise alken veya alkin adı verilir. Aşağıda organik moleküllerde elementlerinin bağlanma birimleri tablolaştırılmıştır: Element bağ sayısı Yapı Yapabileceği kovalent bağ sayısı rtaklanmamış elektron çiftleri sayısı : F, : l, : Br 1 3 : : : : 2, = : : : : : : 3 N, N=, : NK 4 : :, =, K l l Alkanlar Karbon atomları arasında tekli bağ bulunur. 3, metanol molekülünde oksijen atomunun ve atomlarına tekli Genel formülleri n 2n + 2 dir. (n: 1, 2,... gibi bir tamsayıdır.) Doymuş hidrokarbonlardır. bağlarla bağlanması söz konusudur. Suda çözünmezler, Alkanlar eter ve kloroform gibi organik çözücülerde çözünürler. Polar moleküldür. ALKİL GRUPLARI (R ) Yakıt olarak Doymuş ve diğer hidrokarbonlardır. organik maddelerin Genel formülleri sentezinde n 2n+2 dir. kullanılırlar. Karbonlar arasında tekli Apolar moleküldürler. bağlar bulunur. Suda çözünmezler. İlk altı üyesinin formülü ve top çubuk modeli aşağıda Alkanlardan bir tane hidrojenin çıkarılmasıyla İlk altı üyesinin verilmiştir. elde edilen radikal gruplara alkil grubu adı adı, formülü ve top-çubuk modeli tablodaki gibidir. verilir. Adlandırmaları yapılırken alkanlardaki an eki yerine il eki getirilir. Ad Formülü Aç k Formülü Top-Çubuk Modeli ÜNİTE 2 Bileşikler, metanoik asit molekülünde oksijen atomu atomuna çift bağ ile bağlıdır. Polar moleküldür. 3 N 2, metil amin molekülünde N atomunun ikisi atomlarıyla biri atomu ile olmak üzere üç bağ yapması söz konusudur. Polar moleküldür. N N ALKAN ALKİL 4 3 : Metil : Etil : Propil : Bütil : Pentil : ekzil Metan Etan Propan Bütan Pentan ekzan Beyaz karıncalar doğal metan kaynaklarıdır. Alkanlardan bir hidrojen atomunun çıkarılmasıyla geriye kalan gruba alkil grubu denir. Adlandırmaları Sikloalkanlar yapılırken alkanlardaki an eki yerine il eki getirilir. 3 : Metil Karbon atomlarının halka şeklinde birbirlerine bağlanması sonucu oluşan yapılara siklo yapılar adı verilmektedir. Bu şekilde oluşmuş olan alkanlara ise sikloalkan denir. Adlandırmaları yapılırken sayısına karşılık gelen alkanın isminin önüne siklo kelimesi getirilir. Genel formülleri n 2n olup en basit üyesi 3 karbonludur ve formülü 3 6 dır. Sikloalkanlar (alkalı alkanlar) Soru 2 5 : Etil Karbon atomlarının halka şeklinde birbirlerine bağlanması sonucu oluşan alkanlara sikloalkanlar adı verilir. Adlandırmaları Siklopropan yapılırken sayısına Siklobütankarşılık Siklopentan gelen alkanın Siklohekzan isminin önüne "siklo" kelimesi getirilir. Genel formülleri n 2n olup en basit üyesi 3 karbonludur
21 Alkanlar ile ilgili aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? A) Doymuş hidrokarbonlardır. B) Suda çözünmezler. ) alkalı yapıda olan alkanlara sikloalkan denir. D) Karbon () atomları arasında ikili bağ bulunur. E) alkalı yapıdaki alkanların en küçük üyesi 3 karbonludur. Alkanlarda karbon atomları arasında sadece tekli bağ bulunur. Yanıt D ÜNİTE - 3 ENDÜSTRİDE VE ANLILARDA ENERJİ Açık formülü verilen molekül 5 karbonlu düz zincirli bir alkandır. Genel formülü n 2n+2 'dir. Yukarıda açık formülü verilen bileşik ile ilgili; I. Kapalı formülü 5 12 'dir. II. Pentan olarak adlandırılır. III. Genel formülü n 2n 'dir. A) Yalnız I B) Yalnız II ) I ve II D) I ve III E) II ve III Yanıt Siklobütan ve bütan bileşikleri ile ilgili; I. Birer moleküllerindeki atomları sayısı eşittir. II. Birer moleküllerindeki atomları sayısı farklıdır. III. Genel formülleri aynıdır. A) Yalnız I B) Yalnız II ) Yalnız III D) I ve II E) II ve III Yanıt D 161
22 Beyaz karıncalar doğal metan kaynaklarıdır. Sikloalkanlar Karbon atomlarının halka şeklinde birbirlerine bağlanması sonucu oluşan yapılara siklo yapılar adı verilmektedir. Bu şekilde oluşmuş olan alkanlara ise sikloalkan denir. Adlandırmaları yapılırken sayısına karşılık gelen alkanın isminin önüne siklo kelimesi getirilir. Genel formülleri n2n olup en basit üyesi 3 karbonludur ve formülü 36 dır. Siklopropan ALKİL GRUPLARI (R ) Siklopentan ALKİL Siklohekzan : Metil 26 25: Etil : Propil : Bütil am 4 9 petrol birçok hidrokarbonun kaynağıdır : Pentil : ekzil Alkenler Karbon atomları arasında en az bir tane ikili bağ bulunur. Adlandırılırken alkanlardaki an eki çıkartılıp en eki getirilerek okunur. Doymamış hidrokarbonlardır. Alkenler Bir tane ikili bağ içeren alkenlerin genel formülleri n2n şeklindedir. Karbon atomları arasında en az bir tane çift bağ (=) En Doymamış basit üyesi hidrokarbonlardır. iki karbonlu olan eten(etilen)dir. bulunur. Genel formülleri dir. En basit alken iki karbonlu olan eten (etilen) dir Apolar moleküllerdir. n 2n Alkenler 24 Doymamış hidrokarbonlardır. Karbon atomları arasında en az bir tane çift bağ (=) bulunur. Genel formülleri n2n dir. En basit alken iki karbonlu olan eten (etilen) dir Eten (Etilen) 24 in elektrostatik potansiyel haritası. 24 in elektrostatik potansiyel haritası. Benzen (Aromatik idrokarbon) 2 2 Aromatik basit üyesidir. Kararlıdır. çözünmez. Apolardır. Etin hidrokarbonların Aç ken Formülü Top Suda - Çubuk Modeli Altı karbonlu (siklo) halkalı yapıda olup, yapısında çift bağlar bulunur. 66 formülü ile (Asetilen) gösterilir. Benzenin gösterim şekillerinden bazıları aşağıda belirtilmiştir. Benzen (Aromatik idrokarbon) Aromatik hidrokarbonların en basit üyesidir. Kararlıdır. Suda çözünmez. Apolardır. 6= 3 3 K 6 2 X hidrokarbonu alken olup doymamış Altı karbonlu (siklo) halkalı yapıda olup, yapısında çift bağlar bulunur. 66 formülü ile X Y hidrokarbondur. şekillerinden gösterilir. Benzenin gösterim bazıları aşağıda belirtilmiştir. Yukarıda yarı açık formülleri verilen X ve Y hidrokarbonu alkin sınıfında olup genel Y hidrokarbonları ile ilgili; formülü n2n 2 dir. Doymamıştır. I. Doymamış hidrokarbonlardır. 22 nin elektrostatik potansiyel haritası. Top - Çubuk Modeli Propen (propilen) 1 2 = 3 24 Alkinler 1 büten 1 2 = büten 1 3 = 3 Doymamış hidrokarbonlardır. Karbon en az Modeli bir tane üçlü bağ Aç k Formülü atomları arasında Top - Çubuk Alkinler Eten ( / ) bulunur. (Etilen) Genel formülleri n2n 2 dir. En basit alkin iki karbonlu olan etin (ase tilen) Karbon dir. atomları arasında en az bir tane üçlü bağ bulunur. Adlandırılırken Alkinler alkanlardaki an eki çıkartılıp in eki getirilerek okunur. Doymamış hidrokarbonlardır. 2 2 BirDoymamış tane üçlü bağ içeren alkinlerinkarbon genel formülleri şeklindedir. hidrokarbonlardır. atomları arasında n 2n 2 en az bir tane üçlü bağ En ) basit üyesi iki karbonlu olanformülü (asetilen) dir. Etin Genel Aç k Topiki - Çubuk Modeli ( / bulunur. formülleri etin dir. En basit alkin karbonlu olan etin (asen 2n 2 Apolar moleküllerdir. tilen) dir. (Asetilen) Asetilen oksijen kaynaklarında yanıcı olarak kullanılan bir gazdır. 22 nin elektrostatik potansiyel haritası. Aç k Formülü II. 6 6 'dir. Y'nin genel formülü n 2n X; alken, Y;I. alkindir. yargılarından hangileri doğrudur? II. 3 III. Evlerimizde kullandığımız mutfakyapısını açıkça Benzen moleküllerinin halkalı tüplerinde gösteren yapı.birer alkan olan propan ve bütan gazları karışımı bulunur. 162 Benzen moleküllerinin halkalı yapısını açıkça gösteren yapı. A) Yalnız I ) I ve II III. B) Yalnız II D) II ve III I, II ve III I. E) 2 IV. 3 3 Soru II. 3 Yukarıdaki verilen maddeleri hidrokarbon olup olmadıklarına göre III. açıklayınız. Yanıt E ÜNİTE 2 Bileşikler ÜNİTE 2 Bileşikler ENDÜSTRİDE VE ANLILARDA ENERJİ 2 ÜNİTE - 3 Alkanlardan bir tane hidrojenin çıkarılmasıyla elde edilen gruplara alkil grubu adı verilir. Adlandırmaları yapılırken alkanlardaki an eki yerine il eki getirilir. ALKAN Siklobütan 36
23 Alkenler ile ilgili; I. Karbon atomları arasında bir tane ikili bağ bulunur. II. Doymamış hidrokarbonlardır. III. En küçük üyesi bir karbonludur. yargılarından hangileri yanlıştır? A) Yalnız I B) Yalnız II ) Yalnız III D) I ve II E) II ve III Siklopropan ile kapalı formülü aynı olan organik madde aşağıdakilerden hangisidir? A) Siklobütan B) Propan ) Propin D) Propen E) Etan Alkenler, yapısında ikili bağ bulunduran doymamış hidrokarbonlar olup en küçük üyesi iki karbonludur. Siklopropan = 3 Kapalı formülü 3 6 'dır. Propeninde kapalı formülü 3 6 'dır. 3 = 2 Yanıt Yanıt D ÜNİTE - 3 ENDÜSTRİDE VE ANLILARDA ENERJİ K X Y Yukarıda verilen X ve Y bileşikleri ile ilgili; I. İkisi de hidrokarbondur. II. X'in bir molekülündeki hidrojen atomu sayısı, Y'ninkinin 5 katıdır. III. Y, alkindir. A) Yalnız I B) I ve II ) I ve III Yanıt 3 = 2 bileşiği ile ilgili; I. Doymuş hidrokarbondur. II. Suda çözünmez. III. Eten olarak adlandırılır. A) Yalnız II B) I ve II ) I ve III Yanıt A 163
24 ÜNİTE - 3 ENDÜSTRİDE VE ANLILARDA ENERJİ Benzen veya anilin gibi organik bileşiklerin buharlarının solunması veya sıvılarının içilmesi zehirlenmeye yol açabilir. Aromatik Bileşikler Aromatik bileşiklerin tümü halkalı yapıya sahiptir. Aromatik bileşiklerde karbon ve hidrojenden başka azot, oksijen, kükürt gibi atomlarda halkaya bağlı olabilirler. Aromatik hidrokarbonlar ise benzenden ( 6 6 ) türeyen halkalı bileşiklerdir. Benzen apolar molekül olup, kararlıdır ve suda çözünmez. Benzen, altı köşesinde karbon atomları bulunan düzlemsel altıgen bir molekül olup, bir tek bir çift olmak üzere yerleşen üç tane ikili bağ içerir Apolar moleküllerdir. Aromatik hidrokarbonlar benzen halkası içerirler, tek ya da bitişik halkalı olabilirler. Aromatik bir bileşik olan toluen, benzen halkasına 3 (metil) grubunun bağlanmasıyla oluşur. Aromatik bir bileşik olan anilin, benzen halkasına N 2 (amino) grubunun bağlanmasıyla oluşur. Piridin molekülünde ise benzenin bir karbonu yerine bir azot atomu geçmiştir. Piridin bileşiği 5 5 N formülüne sahiptir. Yukarıda verilen benzen bileşiği ile ilgili, I. Kapalı formülü 6 12 'dir. II. Aromatik hidrokarbondur. III. Yapısında ikili bağ vardır. A) Yalnız I B) I ve II ) I ve III D) II ve III E) I, II ve III Toluen Anilin Pridin Naftalin N 3 N 2 Benzenin kapalı formülü 6 6 'dır. Aromatik hidrokarbondur. Yapısında ikili bağ vardır. Yanıt D 164 bileşiği ile ilgili; I. alkalı yapıda hidrokarbondur. II. Genel formülü n 2n 'dir. III. Adı benzendir. A) Yalnız I B) I ve II ) II ve III D) I ve III E) I, II ve III bileşiği halkalı yapıda hidrokarbondur. Kapalı formülü 6 12 'dir. Genel formülü n 2n 'dir. Adı siklohekzandır. Soru Yanıt B
25 kömür katranı kullandı. stik imalinde kullanılan nde başlangıç maddesi rinde, sentetik deterjan benzinlerinde, boya yapbaşlangıç maddesi ve a benzen kullanılır. Bençözücüdür. Siklo pentan olarak adland r l r, siklo alkanlara örnek olarak verilir. IV. Benzen olarak adland r l r, siklo alkanlara örnek olarak verilemez. YaygınAlkoller rganik Bileşikler Etil alkol (Etanol) Metil alkol Alkol Kolonyadaki (Metanol) Etandiol Top(Glikol) - Çubuk Modeli Aç k formülü Antifiriz - Çubuk Modeli Aç k formülü EtilTop alkol (Etanol) Aç kformülü Aç k formülü BAZI MEYVE ASİTLERİ VE 24()2 25 Kolonyadaki Alkol 25'ın potansiyel haritası 2elektrostatik 4() ÖZELLİKLERİ 2 35()3 24()2 Top - Çubuk Modeli ENDÜSTRİDE VE ANLILARDA ENERJİ 3 ÜNİTE 2 Bileşikler 25 ÜNİTE 2 Bileşikler Bazıelektrostatik alkollerin isimleri ve haritası formülleri aşağıda belirtilmiştir. 25'ın potansiyel ÜNİTE - 3 ÜNİTE 2 Bileşikler AlkollerYapılarında ayrı karbon atomlarına bağlı bir veya daha fazla (oksi) grubu bu2iyi 5çözünürler. lunan bileşiklerdir. Polarbirden yapıda fazla oldukları için suda çok bileşiklerdir. organik Yapısında bir veya hidroksi ( ) grubu bulunduran PolarAlkoller yapıda oldukları için suda çok iyigöre: çözünürler. yapılarında bulunan sayısına Monoalkoller (bir içeren) ve polialkoller (birden fazla içeren) olarak sınıfbir grubu bulunan monoalkoller Etil alkol (Etanol) Aç k formülü Top - Çubuk Modeli landırılırlar. Kolonyadaki Alkol Birden çok grubu bulunan polialkoller Monoalkollerin genel formülü n2n+1 şeklindedir. olmakalkollerin üzere iki sınıfa ayrılmaktadırlar. Bazı isimleri ve formülleri aşağıda belirtilmiştir. ne yakıt olarak kullanılnmaktadır. k potansiyel haritası III. Top - Çubuk ModeliMetanol içeren ispirto, yakıt olarak kullanılır. ASİTLER Özellikleri Propantriol Aç k formülü Top - Çubuk Modeli Etandiol (Glikol) Aç k formülü Top Çubuk Modeli arl Wilhelm Scheele tarafından keşfe(gliserin) Antifiriz Etandiol (Glikol) Aç k formülü Top - Çubuk Modeli dilmiştir. Süt asidi olarak bilinmektedir. Antifiriz Laktik Büyük ölçüde ekşimiş sütten elde edil Asit mektedir. Gliserin patlayıcı ve mürekkep yapımında kullanılan berrak, kokusuz ve şurupsu bir Karboksilli AsitlerSütte bulunan laktoz, laktik maya denilen bakteriler tarafından laktik sıvıdır. asite dönüştürülür. bileşiklerdir. E ASİTLERİ VE Yapısında karboksil ( veya ) grubu bulunduranorganik yapılı organik bir bile Polar moleküllerdir ve küçük moleküllü olanları suda iyi çözünür. 3Renksiz, 5MEYVE ()kristal LİKLERİ BAZI ASİTLERİ VE 3 şiktir. Sirke asidi olarak bilinmektedir. ÖZELLİKLERİ Bazı karboksilli asitlerin isimleriveve formülleri aşağıda 35()3 belirtilmiştir. emen hemen tüm bitkilerde birçok Özellikleri hayvanın vücut sıvısında bulunur. Metal Sitrik Karboksilli Asitler Propantriol Aç kveformülü Top - Çubuk Modeli temizleme işlerinde, gıdaların çeşitli Özellikleri m Scheele tarafından keşfe- ASİTLER Asit (Gliserin) organik maddelerin dayanıklılığını artpropantriol Aç k formülü Top - Çubuk Modeli t asidi olarak bilinmektedir. arl Wilhelm Scheele tarafından keşfe 1için ve bazı grubu ( tırmak alkolsüz içeceklere Yapısında en1 azbir tane karboksil ) içeren bileşiklere karboksilli (Gliserin) de ekşimiş sütten elde edil3 dilmiştir. Süt asidi olarak bilinmektedir. tatasit vermek için Açık kullanılır. Özellikleyapımında tusütte bulunan laktoz, laktik asitkullanılan denir. Karboksilli asitlerin ve enşurupsu küçük üyesi Metanoik Gliserin patlayıcı ve formülü mürekkep berrak, kokusuz bir bir karbonlu olup formülü ile göslaktik Büyük ölçüde ekşimiş sütten elde ediletanoik asit runçgillerde büyük miktarlarda bulunur. n bakteriler tarafından laktik (Formik asit) terilen formik asit) asittir. Bazı karboksilli asitlerin isimleri ve formülleri aşağıda ve belirtilmiştir. Asit Sütte bulunan laktoz, laktik sıvıdır.mektedir. Gliserin patlayıcı ve mürekkep yapımında kullanılan berrak, kokusuz şurupsu bir (Asetik Açık formülü ürülür. maya tarafından E296 denilen koduylabakteriler tanımlanan malik laktik asit, sıvıdır. asite elma dönüştürülür. öncelikli olmak üzere, birçok stal yapılı organik bir bilemeyve ve sebzede doğal olarak buluasidi olarak bilinmektedir. Renksiz, kristal yapılı organik bir bilenan bir asittir. Elma asidi olarak bilinmen tüm bitkilerde ve birçok Malik Asit şiktir. Sirke asidi olarak bilinmektedir. mektedir. Üretiminin %70'i yoğurtta cut sıvısında bulunur. Metal emen hemen tüm bitkilerde ve birçok Glikol antifiriz olarak kullanılır. katkı maddesi ve Asitler içeceklerde koruyucu şlerinde, gıdaların ve çeşitli 2 Karboksilli bileşik birden fazla hayvanın vücut sıvısında bulunur. Metal Verilen içerdi2 kullanılır. Sitrik olarak ddelerin dayanıklılığını artkarboksilli Asitler temizleme işlerinde, gıdaların ve çeşitli Asit ğinden) polialkoldür. ve bazı alkolsüz içeceklere Yapısında en bitkilerde az birdayanıklılığını tane karboksil içeren bileşiklere karboksilli organik maddelerin art- grubu ( Yaygın olarak bulunan, kristal için kullanılır. Özellikle tutırmak içinasittir. ve bazı alkolsüz içeceklere asit denir. asitlerin en küçük üyesi bir karbonlu olup formülü ile gösyapısında en az bir tane karboksil grubu ( ) içeren bileşiklere karboksilli Metanoik asit yapılıkarboksilli bir En çok üzüm suyunda rganik bir bileşikaç kolup kapalı formülütop - Çubuk Modeli büyük miktarlarda bulunur. tat vermek için Tartarik kullanılır. tu-ilgili,asit Formülü yukarıda verilen bileşik ile (Formik Asit) aşağıda formülü terilen formik asittir. Bazı karboksilli asitlerin isimleri vekarboksilli formülleri bulunmaktadır. asitözellikle çoğunlukla denir. asitlerin belirtilmiştir. en küçük üyesi bir karbonlu olup formülü ile göstartarik runçgillerde büyük miktarlarda bulunur. gazozlarda kullanılır. Bunun yanında jeyla tanımlanan malik asit, terilenformik I. Monoalkoldür. Asit 38asittir. 3'tür.Bazı karboksilli asitlerin isimleri ve formülleri aşağıda belirtilmiştir. latinli tatlılarda, metallerin temizlenmeikli olmak üzere, birçok E296 koduyla tanımlanan malik asit, II. rganikelma bir ve bileşiktir. sinde cilalanmasında, yün boyama ebzede doğal olarak buluöncelikli olmak üzere, birçok işlerindevekullanılır. tir. Elma asidi olarak bilinmeyve sebzede doğal olarak bulu'tür. III. Kapalı formülü 35 3 olarak bilin Üretiminin %70'i yoğurtta Malik Asit nan bir asittir. Elma asidi Skorbüt hastalığınadoğrudur? tedavi bulmak için yargılarından hangileri si ve içeceklerde koruyucu mektedir. Üretiminin %70'i yoğurtta sırasında yüzyıllar süren araştırmalar 3 nılır. maddesi ve içeceklerde koruyucu A) Yalnız I katkı B) Yalnız II keşfedilmiştir. vitamini olarak bulunaskorbik olarak kullanılır. maktadır. Bütün taze ak bitkilerde bulunan, kristal ) I ve Asit II D)sebze, II vemeyve III ve etler birolarak vitaminibulunan, içerir. Ancak Metanoik asit bitkilerde ttir. En çok üzüm suyunda Yaygın kristal E)miktar I, IIhassas ve III olduğundan Etanoik asit Yanıt B vitamini ısıya pi(formik Asit) Aç k formülü Top Çubuk Modeli dır. Tartarik asit çoğunlukla Metanoik asit yapılı bir asittir. En çok üzüm suyunda (Asetik Asit) Aç k formülü Top - Çubuk Modeli şirme esnasındatartarik hızla bozulur. kullanılır. Bunun yanında je(formik Asit) Aç k formülü Top - Çubuk Modeli bulunmaktadır. asit çoğunlukla da, metallerin temizlenme- Tartarik gazozlarda kullanılır. Bunun yanında jeasit alanmasında, yün boyama latinli tatlılarda, metallerin temizlenmelanılır. sinde ve cilalanmasında, yün boyama 157 işlerinde kullanılır. talığına tedavi bulmak için Verilen bileşik grubu içerdiğinren araştırmalar sırasında3 Skorbüt hastalığına tedavi bulmak için 3ile ilgili, Yukarıdaki bileşik r. vitamini olarak bulunden karboksilli asittir. Suda iyi çözünür. yüzyıllar süren araştırmalar sırasında 3 ütün taze sebze, meyve I. ve Karboksilli keşfedilmiştir. asittir. vitamini olarak bulunidrokarbonlar sadece ve atomları ar vitamini içerir. Ancak Askorbik maktadır. Bütün taze sebze, meyve ve Asit iyietanoik asit çözünür. ya hassas olduğundanii. pi- Suda etler bir miktar vitamini içerir. Ancak içerdiğinden hidrokarbon sınıfı bileşik (Asetik Asit) Aç k formülü EtanoikTop asit- Çubuk Modeli ında hızla bozulur. vitamini ısıya olduğundan piiii. idrokarbon sınıfıhassas bir bileşiktir. (Asetik Asit) Aç k formülü Top - Çubuk Modeli değildir. şirme esnasında hızla bozulur. formülüne sahip, metanoik yargılarından hangileri yanlıştır? A) Yalnız I ) Yalnız III B) Yalnız II D) I ve III E) II ve III 157 Yanıt asit olarak adlandırılan bileşik, kırmızı karıncaların damıtılması ile elde edildiği için latince karınca anlamına gelen 157 "formica" kelimesinden türetilen formik asit olarak da adlandırılır. 165
Endüstride ve Canlılarda Enerji
Ünite 3 Endüstride ve anlılarda Enerji Fosil Yakıtlar 142 idrokarbonlar 160 Temiz Enerji Kaynakları 174 anlılarda Enerji 188 FSİL YAKITLAR ÜNİTE - 3 ENDÜSTRİDE VE ANLILARDA ENERJİ Potasyum karbonat (K
Detaylıclkrmz35.wordpress.com FOSİL YAKITLAR
FOSİL YAKITLAR Organik ve Anorganik Bileşikler Organik bileşiklerin temelinde karbon elementi bulunur. Karbon elementinin yanısıra hidrojen, oksijen, azot gibi elementler de organik bileşiklerin yapılarında
DetaylıSerüveni 7.ÜNİTE Endüstride -CANLILARDA ENERJİ hidrokarbonlar
Serüveni 7.ÜNİTE Endüstride -CANLILARDA ENERJİ hidrokarbonlar HİDROKARBONLAR C ve H elementlerinden oluşan bileşiklere denir. Temel element karbondur. KARBON ELEMENTİNİN BAĞ YAPMA ÖZELLİKLERİ Karbon atomları
DetaylıORGANĠK BĠLEġĠKLER. 2. ÜNİTE 6. Bölüm
ORGANĠK BĠLEġĠKLER 2. ÜNİTE 6. Bölüm Organik ve Anorganik BileĢiklerin Ayırt Edilmesi Kimya bilimi temelde organik ve anorganik olmak üzere ikiye ayrılır. * Karbonun oksitleri (CO, CO 2 ) * Karbonatlar
Detaylıwww.kimyahocam.com HİDROKARBONLAR I ÖRNEK 1
İDROKARBONLAR Yalnızca karbon (C) ve hidrojen () elementlerinden oluşan bileşiklere hidrokarbon denir. Karbon elementinin atom numarası 6 dır. Elektron dizilişi, 1s 2 2s 2 2p 2 olup değerlik elektron say
DetaylıKÖMÜR BİTÜMLÜ ALT BİTÜMLÜ. Termal Buhar Kömürü Elektrik enerjisi üretimi, çimento sanayi, vs
ENDÜSTRİDE VE CANLILARDA ENERJİ A- FOSİL YAKITLAR 1) KÖMÜR Halk arasında kara elmas olarak bilinir. İlk defa Çinliler tarafından kullanılmıştır. Büyük kısmı elektrik üretiminde ve evlerde yakıt olarak
DetaylıKİMYA-IV. Yrd. Doç. Dr. Yakup Güneş
KİMYA-IV Yrd. Doç. Dr. Yakup Güneş Organik Kimyaya Giriş Kimyasal bileşikler, eski zamanlarda, elde edildikleri kaynaklara bağlı olarak Anorganik ve Organik olmak üzere, iki sınıf altında toplanmışlardır.
DetaylıFONKSİYONLU ORGANİK BİLEŞİKLER I
FNKSİYNLU GANİK BİLEŞİKLE rganik bileşiklerde, bileşiğin temel kimyasal ve fiziksel özelliklerini belirleyen ve formülleri yazıldığında tanınmalarını sağlayan atom gruplarına fonksiyonel gruplar denir.
DetaylıHİDROKARBONLAR ve ALKANLAR. Kimya Ders Notu
HİDROKARBONLAR ve ALKANLAR Kimya Ders Notu HİDROKARBONLAR ve ALKANLAR ALKANLAR Hidrokarbon zincirinde C atomları birbirine tek bağ ile bağlanmışlardır ve tüm bağları sigma bağıdır. Moleküllerindeki C atomları
DetaylıMAKİNE VE TEÇHİZAT İŞLERİNDE İSG
MAKİNE VE TEÇHİZAT İŞLERİNDE İSG 3.HAFTA Hazırlayan: Öğr. Gör. Tuğberk ÖNAL MALATYA 2017 YAKITLAR -YANMA Enerji birçok ülke için günümüzün en önemli sorunlarının başında gelmektedir. Özellikle ülkemiz
DetaylıALKOLLER ve ETERLER. Kimya Ders Notu
ALKOLLER ve ETERLER Kimya Ders Notu ALKOLLER Alkan bileşiklerindeki karbon zincirinde H atomlarından biri yerine -OH grubunun geçmesi sonucu oluşan organik bileşiklere alkol adı verilir. * Genel formülleri
Detaylı1.10.2015. Kömür ve Doğalgaz. Öğr. Gör. Onur BATTAL
Kömür ve Doğalgaz Öğr. Gör. Onur BATTAL 1 2 Kömür yanabilen sedimanter organik bir kayadır. Kömür başlıca karbon, hidrojen ve oksijen gibi elementlerin bileşiminden oluşmuş, diğer kaya tabakalarının arasında
DetaylıGünümüzde bilinen 117 element olmasına rağmen (92 tanesi doğada bulunur) bu elementler farklı sayıda ve şekilde birleşerek ve etkileşerek farklı
Günümüzde bilinen 117 element olmasına rağmen (92 tanesi doğada bulunur) bu elementler farklı sayıda ve şekilde birleşerek ve etkileşerek farklı kimyasal özelliklere sahip milyonlarca yani madde yani bileşik
DetaylıBİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ
BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ Bileşikler : Günümüzde bilinen 117 element olmasına rağmen (92 tanesi doğada bulunur). Bu elementler farklı sayıda ve şekilde birleşerek ve etkileşerek farklı kimyasal özelliklere
DetaylıKİMYA-IV. Alkanlar (2. Konu)
KİMYA-IV Alkanlar (2. Konu) Hidrokarbonlar Sadece karbon ve hidrojen içeren bileşiklere hidrokarbon denir. 2 Hidrokarbonlar Alifatik Hidrokarbonlar Aromatik Hidrokarbonlar Alkanlar Alkenler Alkinler 3
DetaylıÖĞRENME ALANI : MADDE VE DEĞİŞİM ÜNİTE 4 : MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ
ÖĞRENME ALANI : MADDE VE DEĞİŞİM ÜNİTE 4 : MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ E BİLEŞİKLER VE FRMÜLLERİ (4 SAAT) 1 Bileşikler 2 Bileşiklerin luşması 3 Bileşiklerin Özellikleri 4 Bileşik Çeşitleri 5 Bileşik
DetaylıSerüveni. Endüstride -CANLILARDA ENERJİ 1-ORGANİK VE ANORGANİK BİLEŞİKLER 2.. FOSİL YAKITLAR. Fosil Yakıtların Sınıflandırılması. Kömür Nasıl Oluşur?
Serüveni 7.ÜNİTE Endüstride -CANLILARDA ENERJİ 1-ORGANİK VE ANORGANİK BİLEŞİKLER 2.. FOSİL YAKITLAR Fosil Yakıtların Sınıflandırılması Kömür Nasıl Oluşur? Petrol Nasıl Oluşur? ORGANİK-ANORGANİK BİLEŞİKLER:
Detaylı7. Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi 4. Ünite: Madde ve Yapısı Konu: Elementler ve Sembolleri
ÖĞRETĐM TEKNOLOJĐLERĐ VE MATERYAL GELĐŞĐMĐ 7. Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi 4. Ünite: Madde ve Yapısı Konu: Elementler ve Sembolleri Çalışma Yaprağı Konu Anlatımı-Değerlendirme çalışma Yaprağı- Çözümlü
DetaylıALKANLAR FİZİKSEL VE KİMYASAL ÖZELLİKLERİ
ALKANLAR FİZİKSEL VE KİMYASAL ÖZELLİKLERİ ALKANLAR Alkanların Fiziksel Özellikleri Alkan bileşikleri apolar yapılı moleküllerden oluşur. Bu yüzden molekülleri arasında zayıf London kuvvetleri bulunmaktadır.
DetaylıÖrnek : 3- Bileşiklerin Özellikleri :
Bileşikler : Günümüzde bilinen 117 element olmasına rağmen (92 tanesi doğada bulunur) bu elementler farklı sayıda ve şekilde birleşerek ve etkileşerek farklı kimyasal özelliklere sahip milyonlarca yani
DetaylıAROMATİK BİLEŞİKLER
AROMATİK BİLEŞİKLER AROMATİK HİDROKARBONLAR BENZEN: (C 6 H 6 ) Aromatik moleküllerin temel üyesi benzendir. August Kekule (Ogüst Kekule) benzen için altıgen formülü önermiştir. Bileşik sınıfına sistematik
DetaylıHİDROKARBONLAR ve ALKİNLER. Kimya Ders Notu
HİDROKARBONLAR ve ALKİNLER Kimya Ders Notu HİDROKARBONLAR ve ALKiNLER Karbon atomları arasında en az bir üçlü bağ içerdiklerinden doymamış hidrokarbonlardır. Üçlü bağdan biri sigma, diğerleri pi bağıdır.
DetaylıKARBOKSİLLİ ASİT TÜREVLERİ-I
KARBOKSİLLİ ASİT TÜREVLERİ-I KARBOKSİLLİ ASİT VE TÜREVLERİ (OH grubunun kopması ile oluşan bileşikler) Su ile etkileştiğinde karboksil asit oluşumuna neden olan organik bileşiklere karboksilik asit türevleri
DetaylıANADOLU ÜNİVERSİTESİ ECZACILIK FAKÜLTESİ FARMASÖTİK KİMYA ANABİLİMDALI GENEL KİMYA II DERS NOTLARI (ORGANİK KİMYAYA GİRİŞ)
ANADOLU ÜNİVERSİTESİ ECZACILIK FAKÜLTESİ FARMASÖTİK KİMYA ANABİLİMDALI GENEL KİMYA II DERS NOTLARI (ORGANİK KİMYAYA GİRİŞ) Hazırlayan: Doç. Dr. Yusuf ÖZKAY 1. Organik bileşik kavramının tarihsel gelişimi
DetaylıHİDROKARBONLAR HİDROKARBONLAR 2. AROMATİK 1. ALİFATİK HİDROKARBONLAR HİDROKARBONLAR TEK HALKALI (BENZEN VE TÜREVLERİ) DOYMAMIŞ
HİDROKARBONLAR HİDROKARBONLAR HİDROKARBONLAR 1. ALİFATİK HİDROKARBONLAR 2. AROMATİK HİDROKARBONLAR DOYMUŞ HİDROKARBONLAR DOYMAMIŞ HİDROKARBONLAR TEK HALKALI (BENZEN VE TÜREVLERİ) BİTİŞİK İKİ HALKALI (NAFTALİN)
DetaylıFEN ve TEKNOLOJİ / ASİT VE BAZLAR GÜNLÜK YAŞAMDA ASİT VE BAZLAR
GÜNLÜK YAŞAMDA ASİT VE BAZLAR 1 Yüzyıllardır doğayı ve doğadan elde edilebilecek maddeleri keşfetme arzusu içinde olan insanoğlu 1400'lü yıllarda o güne kadar bilinmeyen bir asidi, yani HCl (hidrojen klorür,
DetaylıAMİNLER SEKONDER AMİN
AMİNLER (ALKİLLENMİŞ AMONYAK) AMİNLER (RNH 2 )PRİMER AMİN TERSİYER AMİN(R 3 N) SEKONDER AMİN R 2 NH Aminler Alkillenmiş Amonyak olarak tanımlanır. Azot Atomuna bağlı 2 tane H atomu varsa(bir tane alkil
Detaylı3 Endüstride ve Canlılarda Enerji
Ünite 3 Endüstride ve Canlılarda Enerji Fosil Yakıtlar 111 idrokarbonlar 121 Temiz Enerji Kaynakları 133 Canlılarda Enerji 142 FSİL YAKITLAR 1. Yukarıdaki gibi bazı bileşikler organik ya da anorganik olmasına
Detaylı1)Isı ve Sıcaklık farklıdır Sıcak Madde Soğuk Maddeyi İletir
ISI VE SICAKLIK 1)Isı ve Sıcaklık farklıdır Sıcak Madde Soğuk Maddeyi İletir Sıcak bir bardak çay içine çay kaşığı bıraktığımızda bir süre sonra çay kaşığının sıcaklığı artar. Buna göre sıcak maddeler
DetaylıENDÜSTRİDE VE CANLILARDA ENERJİ HAZIRLAYAN FEHMİ GÜR
ENDÜSTRİDE VE CANLILARDA ENERJİ HAZIRLAYAN FEHMİ GÜR Fosil yakıtlar Kömür oluşumu Kömürler ve çevre Petrol oluşumu rafinasyonu, bileşenleri Hidrokarbonlar Alkanlar Alkenler Alkinler Aromatik bileşenler
DetaylıHİDROKARBONLAR II ÖRNEK 2. ALKENLER (Olefinler) Alkenlerde, iki karbon atomu arasında çift bağ vardır. Genel formülleri, C n H C = C C = CH CH
İDROKARBONLAR ALKENLER (Olefinler) Alkenlerde, iki karbon atomu arasında çift bağ vardır. Genel formülleri, n 2n dir. Çift bağlı atomları sp 2 hibritleşmesi yapmıştır. Alkenler aynı sayıda atomu içeren
DetaylıÖLÇME, DEĞERLENDİRME VE SINAV HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
AY EKİM 06-07 EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI. SINIF VE MEZUN GRUP KİMYA HAFTA DERS SAATİ. Kimya nedir?. Kimya ne işe yarar?. Kimyanın sembolik dili Element-sembol Bileşik-formül. Güvenliğimiz ve Kimya KONU ADI
DetaylıMADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ ATOM
MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ ATOM ATOMUN YAPISI Elementlerin tüm özelliğini gösteren en küçük parçasına atom denir. Atomu oluşturan parçacıklar farklı yüklere sa-hiptir. Atomda bulunan yükler; negatif
DetaylıHİDROKARBONLAR ve ALKENLER. Ders Notu
HİDROKARBONLAR ve ALKENLER Ders Notu HİDROKARBONLAR ve ALKENLER Karbon atomları arası en az bir çift bağ içerdiklerinden doymamış hidrokarbonlardır,. Çift bağdan biri sigma, diğeri pi bağıdır. Çift bağlı
DetaylıKARBON ve CANLILARDAKİ MOLEKÜL ÇEŞİTLİLİĞİ
KARBON ve CANLILARDAKİ MOLEKÜL ÇEŞİTLİLİĞİ Karbonun önemi Hücrenin % 70-95ʼ i sudan ibaret olup, geri kalan kısmın çoğu karbon içeren bileşiklerdir. Canlılığı oluşturan organik bileşiklerde karbon atomuna
Detaylı1. Doğalgaz nedir? 2. Doğalgaz nasıl oluşur?
1. Doğalgaz nedir? Başta Metan (CH 4 ) ve Etan (C2H6) olmak üzere çeşitli hidrokarbonlardan oluşan yanıcı bir gaz karışımıdır. Doğalgaz renksiz, kokusuz havadan daha hafif bir gazdır. 2. Doğalgaz nasıl
DetaylıDENEYĐN ADI. Organik bileşiklerde nitel olarak Karbon ve hidrojen elementlerinin aranması
DENEYĐN ADI Organik bileşiklerde nitel olarak Karbon ve hidrojen elementlerinin aranması Deneyin amacı Organik bir bileşikte karbon ve hidrojen elementlerinin nitel olarak tayin etmek. Nicel ve nitel analiz
DetaylıÇALIŞMA YAPRAĞI KONU ANLATIMI
ÇALIŞMA YAPRAĞI KONU ANLATIMI HATUN ÖZTÜRK 20338647 Küresel Isınma Küresel ısınma, dünya atmosferi ve okyanuslarının ortalama sıcaklıklarında belirlenen artış için kullanılan bir terimdir. Fosil yakıtların
DetaylıOrganik Bileşiklerin Sınıflandırılması - Alkanlar. Prof. Dr. Arif ALTINTAŞ
Organik Bileşiklerin Sınıflandırılması - Alkanlar Prof. Dr. Arif ALTINTAŞ Organik Bileşiklerin Sınıflandırılması idrokarbonlar yapılarında ve bulunduran bileşiklerdir. Genel olarak 2 grupta incelenebilir:
DetaylıALKENLER; ÇALIŞMA SORULARI
ALKENLER; ÇALIŞMA SORULARI SORU 1.) 1 büten ve 2 büten için cis ve trans izomeri yazmak mümkün müdür? SORU 2.) Aşağıda verilen bileşikleri IUPAC metoduna göre adlandırınız. A) CH2 = C = CH CH3 B) CH3 CH
DetaylıElement ve Bileşikler
Element ve Bileşikler Aynı cins atomlardan oluşan, fiziksel ya da kimyasal yollarla kendinden daha basit ve farklı maddelere ayrılamayan saf maddelere element denir. Bir elementi oluşturan bütün atomların
DetaylıAlkinler (Asetilenler)
Organik-İnorganik Kimya Alkinler (Asetilenler) ALKİNLER (ASETİLENLER) Genel formülleri C n H 2n-2 şeklinde olan ve yapılarında en az bir üçlü bağ içeren bileşiklerdir. Bu bileşiklere, moleküllerindeki
DetaylıAlkenlerin Kimyasal Özellikleri KATILMA TEPKİMELERİ
Alkenlerin Kimyasal Özellikleri KATILMA TEPKİMELERİ ALKENLERİN KİMYASAL ÖZELLİKLERİ Alkenler sahip oldukları pi bağları sayesinde pek çok farklı kimyasal tepkimeyi gerçekleştirebilirler. Buna göre alkenlerin
DetaylıÖĞRETİM YILI 2. DÖNEM 12. SINIF / KİMYA DERSİ / 1. YAZILI
/ / Adı Soyadı : Numara : ÖĞRETİM YILI 2. DÖNEM 12. SINIF / KİMYA DERSİ / 1. YAZILI Soru Puan BAŞARILAR 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 TOPLAM 100 1. Açık formülü olan bileşiğin genel
DetaylıELEMENT VE BİLEŞİKLER
ELEMENT VE BİLEŞİKLER 1- Elementler ve Elementlerin Özellikleri: a) Elementler: Aynı cins atomlardan oluşan, fiziksel ya da kimyasal yollarla kendinden daha basit ve farklı maddelere ayrılamayan saf maddelere
Detaylı4. Ünite 2. Konu Enerji Kaynakları. A nın Yanıtları
ENERJİ KAYNAKLARI 1 4. Ünite 2. Konu Enerji Kaynakları A nın Yanıtları 1. Günümüzde kullanılan nin maliyetinin düşük, çevreye zarar vermeyen... yenilenebilir ve güvenli olmasına önem verilmektedir. 12.
DetaylıENERJİ AKIŞI VE MADDE DÖNGÜSÜ
ENERJİ AKIŞI VE MADDE DÖNGÜSÜ Ekosistem, birbiriyle ilişkili canlı ve cansız unsurlardan oluşur. Ekosistem, bu unsurlar arasındaki madde ve enerji dolaşımı ile kendini besler ve yeniler. Madde döngüsü
DetaylıBiyogaz Temel Eğitimi
Biyogaz Temel Eğitimi Sunanlar: Dursun AYDÖNER Proje Müdürü Rasim ÜNER Is Gelistime ve Pazarlama Müdürü Biyogaz Temel Eğitimi 1.Biyogaz Nedir? 2.Biyogaz Nasıl Oluşur? 3.Biyogaz Tesisi - Biyogaz Tesis Çeşitleri
DetaylıElektronların Dizilişi ve Kimyasal Özellikleri
Elektronların Dizilişi ve Kimyasal Özellikleri ELEKTRON ALIŞVERİŞİ VE SONUÇLARI: Helyum (2), neon (10), argon (18)in elektron dağılımları incelendiğinde Eğer bu üç elementin birer elektronu daha olsaydı,
DetaylıÖMRÜNÜ TAMAMLAMIŞ LASTİKLERİN GERİ KAZANIMINDA PİROLİZ YÖNTEMİ
ÖMRÜNÜ TAMAMLAMIŞ LASTİKLERİN GERİ KAZANIMINDA PİROLİZ YÖNTEMİ Onursal Yakaboylu Aslı İşler Filiz Karaosmanoğlu 1 Onursal Yakaboylu - Atık Sempozyumu / Antalya 19/04/2011 İÇERİK Lastik Atık lastik Atık
DetaylıYapısında yalnızca C ve H u bulunduran bileşiklere hidrokarbon adı verilir.
HİDROKARBONLAR Yapısında yalnızca C ve H u bulunduran bileşiklere hidrokarbon adı verilir. Alifatik Hidrokarbonlar Düz zincirli veya dallanmış olabilir. Doymuş hidrokarbonlar : Alifatik hidrokarbonlar
DetaylıBENZENİN NİTROLANMASINDA GRAFİTİN KATALİZÖR OLARAK ETKİSİNİN ARAŞTIRILMASI
BENZENİN NİTROLANMASINDA GRAFİTİN KATALİZÖR OLARAK ETKİSİNİN ARAŞTIRILMASI AMACIMIZ: Günümüz kimya endüstrisinde ideal katalizörler ekonomik olan, bol bulunan, geri kazanılan ve tepkime mekanizmasında
Detaylıveya Monoalkoller OH grubunun bağlı olduğu C atomunun komşu C atomlarına bağlı olarak primer, sekonder ve tersiyer olmak üzere sınıflandırılabilirler:
ALKLLE Genel formülleri: n 2n+2 ( n 2n+1 = ) Fonksiyonel grupları: Alkollerin sistematik adlandırmasında en uzun zincirdeki atomuna göre alkan adının sonuna ol eki getirilir. Yapısında 1 tane grubu bulunduran
DetaylıÜNİTE 4 DÜNYAMIZI SARAN ÖRTÜ TOPRAK
ÜNİTE 4 DÜNYAMIZI SARAN ÖRTÜ TOPRAK ÜNİTENİN KONULARI Toprağın Oluşumu Fiziksel Parçalanma Kimyasal Ayrışma Biyolojik Ayrışma Toprağın Doğal Yapısı Katı Kısım Sıvı Kısım ve Gaz Kısım Toprağın Katmanları
DetaylıKÖMÜR JEOLOJİSİ. Kömürün Kullanım Alanları ve Teknolojisi
KÖMÜR JEOLOJİSİ Kömür, siyah, koyu gri veya kahverengi-siyah renkli, parlak veya mat bir katı fosil yakıt ve aynı zamanda sedimanter bir kayadır (Şekil 1). Şekil1. Tabakalı bir kömür mostrasının genel
DetaylıKİMYA-IV. Aromatik Hidrokarbonlar (Arenler) (5. Konu)
KİMYA-IV Aromatik Hidrokarbonlar (Arenler) (5. Konu) Aromatiklik Kavramı Aromatik sözcüğü kokulu anlamına gelir. Kimyanın ilk gelişme evresinde, bilinen hidrokarbonların çoğu kokulu olduğu için, bu bileşikler
DetaylıKİMYA-IV. Alkenler (3. Konu)
KİMYA-IV Alkenler (3. Konu) Alkenler (Olefinler) En az bir tane C=C çift bağı içeren hidrokarbonlara alkenler veya olefinler denir. Alkenler doymamış yapıda hidrokarbonlar olup, katalizörler eşliğinde
DetaylıFiziksel ve Kimyasal Değişmeler
Fiziksel ve Kimyasal Değişmeler MADDEDEKİ DEĞİŞMELER: 1. Fiziksel Değişme (Olay): Maddenin dış yapısını (renk, tat, koku, saydamlık, iletkenlik, çözünürlük ) ilgilendiren özelliklerine fiziksel özellikler
Detaylı5.SINIF FEN VE TEKNOLOJİ KİMYA KONULARI MADDENİN DEĞİŞMESİ VE TANINMASI
5.SINIF FEN VE TEKNOLOJİ KİMYA KONULARI MADDENİN DEĞİŞMESİ VE TANINMASI Yeryüzündeki sular küçük damlacıklar halinde havaya karışır. Bu damlacıklara su buharı diyoruz. Suyun küçük damlacıklar halinde havaya
DetaylıALKOL ELDE EDİLME TEPKİMELERİ ALKOL KİMYASAL ÖZELLİKLERİ
ALKOL ELDE EDİLME TEPKİMELERİ ALKOL KİMYASAL ÖZELLİKLERİ Alkollerin Elde Edilme Yöntemleri 1. Alkil Halojenürlerin Bazlarla Tepkimesi: Alkil halojenürlerin seyreltik NaOH ya da KOH gibi bazlarla ısıtılması
DetaylıPaylaşılan elektron ya da elektronlar, her iki çekirdek etrafında dolanacaklar, iki çekirdek arasındaki bölgede daha uzun süre bulundukları için bu
4.Kimyasal Bağlar Kimyasal Bağlar Aynı ya da farklı cins atomları bir arada tutan kuvvetlere kimyasal bağlar denir. Pek çok madde farklı element atomlarının birleşmesiyle meydana gelmiştir. İyonik bağ
DetaylıKARBOKSİLLİ ASİTLER#2
KARBOKSİLLİ ASİTLER#2 ELDE EDİLME TEPKİMELERİ KİMYASAL ÖZELLİKLERİ KULLANIM ALANLARI ELDE EDİLME TEPKİMELERİ 1. Birincil (primer) alkollerin ya da aldehitlerin yükseltgenmesiyle elde edilir. Örnek: İzobütil
DetaylıELEMENTLER VE BİLEŞİKLER
ELEMENTLER VE BİLEŞİKLER 1- Elementler ve Elementlerin Özellikleri a) ELEMENTLER Aynı cins atomlardan oluşan, fiziksel ya da kimyasal yollarla kendinden daha basit ve farklı maddelere ayrılamayan saf maddelere
DetaylıÖLÇÜ BİRİMİ. 2705.00.00.00.00 Havagazı, sugazı, fakir gaz ve benzeri gazlar (petrol gazı ve diğer gazlı hidrokarbonlar hariç) 1 000 m 3 15
27.01 Taşkömürü; taşkömüründen elde edilen briketler,topak ve benzeri katı yakıtlar: - Taşkömürü (toz haline getirilmiş olsun olmasın fakat aglomere edilmemiş): 2701.11.00.00.00 - - Antrasit - 60 2701.12
DetaylıADIM ADIM YGS LYS Adım EKOLOJİ 7 MADDE DÖNGÜLERİ (Su, Karbon ve Azot Döngüsü)
ADIM ADIM YGS LYS 100. Adım EKOLOJİ 7 MADDE DÖNGÜLERİ (Su, Karbon ve Azot Döngüsü) MADDE DÖNGÜLERİ Ekosistemde kimyasal elementler sınırlı sayıda bulunur. Bu nedenle bu kimyasal elementeler organik ve
DetaylıMOL KAVRAMI I. ÖRNEK 2
MOL KAVRAMI I Maddelerin taneciklerden oluştuğunu biliyoruz. Bu taneciklere atom, molekül ya da iyon denir. Atom : Kimyasal yöntemlerle daha basit taneciklere ayrılmayan ve elementlerin yapıtaşı olan taneciklere
DetaylıİKİ YADA DAHA FAZLA MADDENİN ÖZELLİKLERİNİ KAYBETMEDEN ÇEŞİTLİ ORANLARDA KARIŞMASI İLE OLUŞAN TOPLULUĞA KARIŞIM DENİR KARIŞIMLAR İKİ SINIFTA
İKİ YADA DAHA FAZLA MADDENİN ÖZELLİKLERİNİ KAYBETMEDEN ÇEŞİTLİ ORANLARDA KARIŞMASI İLE OLUŞAN TOPLULUĞA KARIŞIM DENİR KARIŞIMLAR İKİ SINIFTA İNCELENİR Her tarafında aynı özelliği gösteren, tek bir madde
DetaylıİKİ YADA DAHA FAZLA MADDENİN ÖZELLİKLERİNİ KAYBETMEDEN ÇEŞİTLİ ORANLARDA KARIŞMASI İLE OLUŞAN TOPLULUĞA KARIŞIM DENİR KARIŞIMLAR İKİ SINIFTA İNCELENİR
KARIŞIMLAR İKİ YADA DAHA FAZLA MADDENİN ÖZELLİKLERİNİ KAYBETMEDEN ÇEŞİTLİ ORANLARDA KARIŞMASI İLE OLUŞAN TOPLULUĞA KARIŞIM DENİR KARIŞIMLAR İKİ SINIFTA İNCELENİR Her tarafında aynı özelliği gösteren, tek
DetaylıMADDENİN SINIFLANDIRILMASI
MADDENİN SINIFLANDIRILMASI MADDE Saf madde Karışımlar Element Bileşik Homojen Karışımlar Heterojen Karışımlar ELEMENT Tek cins atomlardan oluşmuş saf maddeye element denir. ELEMENTLERİN ÖZELLİKLERİ Elementler
DetaylıHİDROJEN ÜRETİMİ BUĞRA DOĞUKAN CANPOLAT
1 HİDROJEN ÜRETİMİ BUĞRA DOĞUKAN CANPOLAT 16360018 2 HİDROJEN ÜRETİMİ HİDROJEN KAYNAĞI HİDROKARBONLARIN BUHARLA İYİLEŞTİRİMESİ KISMİ OKSİDASYON DOĞAL GAZ İÇİN TERMAL KRAKİNG KÖMÜR GAZLAŞTIRMA BİYOKÜTLE
DetaylıEVDE KİMYA SABUN. Yağ asitlerinin Na ve ya K tuzuna sabun denir. Çok eski çağlardan beri kullanılan en önemli temizlik maddeleridir.
EVDE KİMYA SABUN Yağ asitlerinin Na ve ya K tuzuna sabun denir. Çok eski çağlardan beri kullanılan en önemli temizlik maddeleridir. CH 3(CH 2) 16 COONa: Sodyum stearat (Beyaz Sabun) CH 3(CH 2) 16 COOK:
Detaylı4. Bölüm Alkanlar. Sınıflandırma. Bileşik Türü. Grup. Yard. Doç. Dr. Burak ESAT 2006, Prentice Hall CH 3 -CH 2 -CH 3. Alkanlar
4. Bölüm Alkanlar Yard. Doç. Dr. Burak ESAT 2006, Prentice all Bileşik Türü Alkanlar Alkenler Sınıflandırma Fonksiyonel Grup Yok (Đkili veya Üçlü bağ bulunmaz) Đkili Bağ Örnek 3-2 - 3 Propan 2 =- 3 Propen
DetaylıBiochemistry Chapter 4: Biomolecules. Hikmet Geçkil, Professor Department of Molecular Biology and Genetics Inonu University
Biochemistry Chapter 4: Biomolecules, Professor Department of Molecular Biology and Genetics Inonu University Biochemistry/Hikmet Geckil Chapter 4: Biomolecules 2 BİYOMOLEKÜLLER Bilim adamları hücreyi
Detaylımaddelere saf maddeler denir
Madde :Kütlesi olan her şeye madde denir. Saf madde: Aynı cins atom veya moleküllerden oluşan maddeye denir. Fiziksel yollarla kendisinden başka maddelere ayrışmayan maddelere saf maddeler denir Element:
DetaylıBENZENİN NİTROLANMASINDA GRAFİTİN KATALİZÖR OLARAK ETKİSİNİN ARAŞTIRILMASI
TÜBİTAK-BİDEB KİMYA BİLİM DANIŞMANLIĞI ÇALIŞTAYI ORGANİK KİMYA GRUBU BENZENİN NİTROLANMASINDA GRAFİTİN KATALİZÖR OLARAK ETKİSİNİN ARAŞTIRILMASI Proje Raporu Proje Ekibi Rebi BARIN İbrahim ŞEN Proje Danışmanı
DetaylıBitkilerin yapısında bulunan organik asitlerin çoğu ya serbest ya da tuzları veya esterleri şeklinde bulunur. Organik asitlere, yapılarında karboksil
ORGANİK ASİTLER Bitkilerin yapısında bulunan organik asitlerin çoğu ya serbest ya da tuzları veya esterleri şeklinde bulunur. Organik asitlere, yapılarında karboksil (COOH) grubu bulunması nedeniyle karboksilli
DetaylıSerüveni 3. ÜNİTE KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİM GÜÇLÜ ETKİLEŞİM. o İYONİK BAĞ o KOVALENT BAĞ o METALİK BAĞ
Serüveni 3. ÜNİTE KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİM GÜÇLÜ ETKİLEŞİM o İYONİK BAĞ o KOVALENT BAĞ o METALİK BAĞ KİMYASAL TÜR 1. İYONİK BAĞ - - Ametal.- Kök Kök Kök (+) ve (-) yüklü iyonların çekim kuvvetidir..halde
DetaylıMADDE NEDİR? Çevremize baktığımızda gördüğümüz her şey örneğin, dağlar, denizler, ağaçlar, bitkiler, hayvanlar ve hava birer maddedir.
MADDE NEDİR? Çevremize baktığımızda gördüğümüz her şey örneğin, dağlar, denizler, ağaçlar, bitkiler, hayvanlar ve hava birer maddedir. Her maddenin bir kütlesi vardır ve bu tartılarak bulunur. Ayrıca her
Detaylı(I) SAYILI LİSTE (A) CETVELİ (Yeni) Vergi Tutarı (TL) (Eski) Vergi Tutarı (TL) Birimi. (Hafif yağlar ve müstahzarları)
G.T.İ.P. NO* (I) SAYILI LİSTE (A) CETVELİ Mal İsmi (Hafif yağlar ve müstahzarları) 18.05.2012 (Eski) Vergi Tutarı (TL) 22.09.2012 (Yeni) Vergi Tutarı (TL) Birimi 2710.11.11.00.00 Özel bir işleme tabi tutulacak
DetaylıCANLILAR VE ENERJİ İLŞKİLERİ
CANLILAR VE ENERJİ İLŞKİLERİ Besin Zincirindeki Enerji Akışı Madde Döngüleri Enerji Kaynakları ve Geri Dönüşüm Hazırlayan; Arif Özgür ÜLGER Besin Zincirindeki Enerji Akışı Bütün canlılar yaşamlarını devam
DetaylıDokuz Eylül Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü, Buca/İZMİR. Yanma. Prof.Dr. Abdurrahman BAYRAM
Dokuz Eylül Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü, Buca/İZMİR Yanma Prof.Dr. Abdurrahman BAYRAM Telefon: 0232 3017494 Faks: 0232 3017498 E-Mail: abayram@deu.edu.tr ÇEV 3016 Hava
DetaylıMetalurji Mühendisliğine Giriş. Yrd. Doç. Dr. Rıdvan YAMANOĞLU
Metalurji Mühendisliğine Giriş Yrd. Doç. Dr. Rıdvan YAMANOĞLU Esasını makromoleküllü organik maddelerin oluşturduğu yapay veya doğal maddelerin kimyasal yoldan dönüştürülmesiyle elde edilirler. Organik
DetaylıELEMETLER VE BİLEŞİKLER ELEMENTLER VE SEMBOLLERİ
ELEMENTLER VE SEMBOLLERİ Elementler Aynı cins atomlardan oluşan, fiziksel ya da kimyasal yollarla kendinden daha basit ve farklı maddelere ayrılamayan saf maddelere element denir. Elementler çok sayıda
DetaylıFOSİL YAKITLARIN YANMASI
Kömür, sıvı yakıtlar ve doğal gazın yakılması sırasında açığa çıkan bazı gazların zehirleyici etkileri ve çevre için zararları vardır. Kükürtdioksit (SO 2 ) ve (NO x ) ler bu zararlı gazların miktar ve
DetaylıKĐMYA EĞĐTĐMĐ DERSĐ PROF. DR. ĐNCĐ MORGĐL
KĐMYA EĞĐTĐMĐ DERSĐ PROF. DR. ĐNCĐ MORGĐL SINIF : 10 DERS SAATĐ : 6 KONU : KARBONUN BAĞ YAPMA ÖZELLĐĞĐ Organik bileşikler ve yaşam Karbonun çok bileşik yapmasının sebebi Karbon bağlarının çeşitliliği Organik
DetaylıYAĞLAR (LİPİTLER) Yağların görevleri:
LİPİTLER (YAĞLAR) YAĞLAR (LİPİTLER) Yapılarında C,H, O den başka N,P da bulunabilir. İçerikleri C miktarı O a göre daha fazla olduğu için çok enerji verirler. Yağlar solunumda kullanılınca çok oksijen
DetaylıARES 1-ASİTLER. MADDENĠN YAPISI VE ÖZELLĠKLERĠ 4-ASĠTLER ve BAZLAR 8.SINIF FEN BĠLĠMLERĠ
ARES EĞĠTĠM [Metni yazın] MADDENĠN YAPISI VE ÖZELLĠKLERĠ 4-ASĠTLER ve BAZLAR 8.SINIF FEN BĠLĠMLERĠ 1-ASİTLER Suda çözündüklerinde ortama H + iyonu verebilen bileşiklere asit denir. ASİTLERİN ÖZELLİKLERİ
DetaylıAkreditasyon Sertifikası Eki (Sayfa 1/7) Akreditasyon Kapsamı
Akreditasyon Sertifikası Eki (Sayfa 1/7) Deney Laboratuvarı Adresi : Gebze Organize Sanayi Bölgesi İhsan Dede Caddesi No:105/B Gebze 41480 KOCAELİ / TÜRKİYE Tel : 0 262 751 04 51 Faks : 0 262 751 38 34
Detaylı5) Çözünürlük(Xg/100gsu)
1) I. Havanın sıvılaştırılması II. abrika bacasından çıkan SO 3 gazının H 2 O ile birleşmesi III. Na metalinin suda çözünmesi Yukardaki olaylardan hangilerinde kimyasal değişme gerçekleşir? 4) Kütle 1
DetaylıDokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü YAPI MALZEMESİ -I
Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü YAPI MALZEMESİ -I 16. Bitüml Bitüm hidrokarbon ham petrolün distilasyonu taşkömürünün karbonizasyonu Petrol kökenli olanları asfalt, Kömür kökenli olanları
DetaylıÜNİTE-9 YAKITLAR VE YANMA ÖĞR. GÖR. HALİL YAMAK
ÜNİTE-9 VE YANMA ÖĞR. GÖR. HALİL YAMAK KONU BAŞLIKLARI Giriş Yakıtlar - Katı yakıtlar - Sıvı yakıtlar - Gaz yakıtlar Yanma Yanma çeşitleri GİRİŞ Enerji birçok ülke için günümüzün en önemli sorunlarının
DetaylıSerüveni. 1.ÜNİTE: KİMYA BİLİMİ Kimyanın Sembolik Dili #3
Serüveni 1.ÜNİTE: KİMYA BİLİMİ Kimyanın Sembolik Dili #3 MADDE SAF MADDE SAF OLMAYAN MADDE(KARIŞIM) ELEMENT BİLEŞİK HOMOJEN KARIŞIM HETEROJEN KARIŞIM METAL İYONİK BİLEŞİKLER SÜSPANSİYON AMETAL KOVALENT
DetaylıBileflikler ve Formülleri
Bileflikler ve Formülleri Anahtar Kavramlar bileşik formül içbir şey hatırlamıyorum. Ben kimim? Nasıl oluştum? Biz oluşturduk seni. Tuz Nasıl olur? Ben size hiç benzemiyorum, hatta siz de birbirinize hiç
DetaylıYrd. Doç. Dr. H. Hasan YOLCU. hasanyolcu.wordpress.com
Yrd. Doç. Dr. H. Hasan YOLCU hasanyolcu.wordpress.com En az iki atomun belli bir düzenlemeyle kimyasal bağ oluşturmak suretiyle bir araya gelmesidir. Aynı atomda olabilir farklı atomlarda olabilir. H 2,
DetaylıElektronların Dizilimi ve Kimyasal Bağlar
Elektronların Dizilimi ve Kimyasal Bağlar Elektronların Dizilimi Elektronlar çekirdek çevresindeki yörüngelerde dönerek hareket ederler. Çekirdeğe en yakın yörünge 1 olmak üzere dışa doğru 2, 3,4... olarak
DetaylıAkreditasyon Sertifikası Eki (Sayfa 1/8) Akreditasyon Kapsamı
Akreditasyon Sertifikası Eki (Sayfa 1/8) Deney Laboratuvarı Adresi : Gebze Organize Sanayi Bölgesi İhsan Dede Caddesi No:105/B Gebze 41480 KOCAELİ/TÜRKİYE Tel : 0 262 751 04 51 Faks : 0 262 751 38 34 E-Posta
DetaylıTÜRKİYEDE KİMYA ENDÜSTRİSİ
ALİ UZUN FEN BİLİMLERİ ÖĞRETMENİ TÜRKİYEDE KİMYA ENDÜSTRİSİ Yaşadığınız ortamı incelediğinizde kullandığınız pek çok malzemenin kimya endüstrisi sayesinde üretildiğini görürsünüz. Duvarlarda, kapılarda
DetaylıAtomlar ve Moleküller
Atomlar ve Moleküller Madde, uzayda yer işgal eden ve kütlesi olan herşeydir. Element, kimyasal tepkimelerle başka bileşiklere parçalanamayan maddedir. -Doğada 92 tane element bulunmaktadır. Bileşik, belli
DetaylıGENEL KİMYA. 4. Konu: Kimyasal türler, Kimyasal türler arasındaki etkileşimler, Kimyasal Bağlar
GENEL KİMYA 4. Konu: Kimyasal türler, Kimyasal türler arasındaki etkileşimler, Kimyasal Bağlar Kimyasal Türler Doğada bulunan bütün maddeler tanecikli yapıdadır. Maddenin özelliğini gösteren küçük yapı
Detaylı