11. B Ö L Ü M ÇEVRE SAĞLIĞI BÖLÜM YAZARLARI. Prof. Dr. AyĢe KAYPMAZ Yrd.Doç.Dr. Selçuk KÖKSAL Yrd. Doç. Dr. Suphi VEHĠD

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "11. B Ö L Ü M ÇEVRE SAĞLIĞI BÖLÜM YAZARLARI. Prof. Dr. AyĢe KAYPMAZ Yrd.Doç.Dr. Selçuk KÖKSAL Yrd. Doç. Dr. Suphi VEHĠD"

Transkript

1 11. B Ö L Ü M ÇEVRE SAĞLIĞI BÖLÜM YAZARLARI Prof. Dr. AyĢe KAYPMAZ Yrd.Doç.Dr. Selçuk KÖKSAL Yrd. Doç. Dr. Suphi VEHĠD 1

2 Ġçme ve Kullanma Suları Yrd.Doç.Dr. Selçuk KÖKSAL GENEL BĠLGĠLER EriĢkin bir kiģide kemiklerin %25 i, Yağ dokusunun %45 i, Derinin %68 i, Kanın %90 ı ve tüm vücut ağırlığının %63 ü sudan oluģmaktadır. Su canlı vücudunda çok önemli iģlevleri bulunmakta olup bunlar sırası ile; - Hücre ve dokuların yapılarının korunması - Fizyolojik fonksiyonların yerine getirilmesi - Hücre ve dokuların beslenmesi için gerekli unsurların taģınması - Hücre ve dokuların metabolizma artıklarının vücut dıģına atılması - Vücut ısısının düzenlenmesi dir. Ġstirahat halinde bir kiģide günlük su ihtiyacı yaklaģık olarak 27 gr/kg olup çeģitli durumlarda bu ihtiyaç miktarı artmakta olup örneğin bedeni çalıģma esnasında bu miktar günlük gr/kg a kadar yükselebilmektedir. KiĢide fizyolojik su ihtiyacının yanısıra kullanım suyu ihtiyacıda önemli bir yer tutmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü tarafından kullanım suyu ihtiyacı ortalama kiģi baģına 150 lt/gün olarak kabul edilmekte olup bu miktar batı ülkelerinde günlük 500 lt/gün e kadar yükselmekete olup diğer taraftan geri kalmıģ Asya ve Afrika bölgelerinde bu miktar 50 lt/gün e kadar düģmektedir. Suyun kullanım amaçları sırası ile; - Ġçme ve yemek piģirme ihtiyaçları - KiĢisel temizlik ihtiyaçları (çamaģır, banyo, temizlik vd) - Konutların temizliği - Isınma ve Air-condition ihtiyaçları - Tarımda sulama ihtiyaçları - Cadde ve sokakların temizliği - Eğlence ve sportif amaçlar (Yüzme havuzları,banyo vd) - Park ve bahçe havuzları, fıskiyeler - Hidroelektrik santralları - Ticari ve endüsriyel amaçlar (kağıt, kok kömürü, demir vd üretimi) - Acil ihtiyaçlar (yangın söndürme) - Atıkların yerleģim yerlerinden taģınması (kanalizasyon sistemleri) Ģeklindedir. Dünyadaki toplam su rezervi yaklaģık km3 olup bu suyun ancak %0 2 si içme ve kullanma suyu olarak kullanılacak niteliktedir. 2

3 Suyun içme ve kullanma suyu olarak kullanılabilmesi için birtakım niteliklere sahip olması gerekmekte olup bu nitelikler sırası ile aģağıda belirtilmektedir. ĠÇME ve KULLANMA SULARININ SAĞLIK AÇISINDAN NĠTELĠKLERĠ *Yeterli miktarda olmalıdır : Fizyolojik ihtiyaç 2.5 lt/gün Kullanım ihtiyacı 150 lt/gün *Fiziksel nitelikleri uygun : Renksiz, kokusuz, tortusuz ve berrak olmalı, olmalıdır Radyoaktif maddeler içermemelidir. *Kimyasal nitelikleri uygun : Sağlık için gerekli maddeleri ihtiva etmeli, olmalıdır Zararlı ve zehirli maddeler bulunmamalıdır. *Bakteriyolojik nitelikleri : Hastalık etkeni mikroorganizmaları ihtiva etmemelidir Su kaynakları tabiatta çeģitli Ģekillerde bulunmaktadır. Su tabiatta belli bir dönüģüm içinde bulunmaktadır. Su yağıģlarla (Yağmur, kar) yeryüzünü ulaģmakta ve yeryüzünde çeģitli kaynaklarda toplanmaktadır. Bu kaynaklardan suyun belli bir miktarı tekrar buharlaģarak havaya karıģmakta ve yağıģlarla yeryüzüne tekrar geri dönmektedir. Bu dönüģüme tabiatta su dolaģımı adı verilmekte olup aģağıdaki Ģekilde bu dönüģüm belirgin olarak görülmektedir. TABĠAT'DA SU DOLAġIMI YAĞIġLAR BUHARLAġMA KAYNAK NEHĠR KUYU GÖL DENĠZ YERALTI SU TABAKASI 3

4 Tabiatta su Ģekilde de görüldüğü gibi meteorik, yerüstü ve yeraltı suları olmak üzere üç Ģekilde bulunmaktadır. Tabiatta suyun bulunuģ Ģekilleri aģağıdaki tabloda özetlenmektedir. TABĠATTA SUYUN BULUNMA ġekġllerġ SUYUN CĠNSĠ BULUNMA ġeklġ KULLANIM ġeklġ * Meteorik Sular Yağmur, Kar suları Sarnıçlar ile * Yerüstü Suları Dere, Nehir, Göl suları Barajlar ile * Yeraltı Suları Kuyu, Kaynak suları Kuyu ve kaynaklar ile Meteorik suları oluģturan yağmur ve kar suları genelde biyolojik olarak temiz kabul edilirler. Ancak son zamanlarda oluģan radyoaktif serpintiler ve asit yağmurları nedeni ile bu suların temizliğinden Ģüphe edilmekte olup bu tip suların sarnıçlarda toplandıktan sonra belli bir arıtma kademesinden geçrilerek kullanılmaları önerilmektedir. Yerüstü sularını oluģturan dere nehir ve göl suları ve hatta son zamanlarda deniz suları genel olarak kirli kabul edilirler. Bu tip sular barajlarda toplanıp, arıtıldıktan sonra dezenfekte edilerek Ģebeke sistemi ile kullanıma verilirler. Yeraltı sıularını oluģturan kuyu ve kaynak suları ise özellikle kırsal bölgelerde büyük bir kullanım alanına sahiptrler. Bu tip suların özellikle hela çukuru ve gübrelik gibi yerlerden uzakta bulunmaları gerekmektedir. Kuyular hela çukuru ve gübreliklerden en az 10 m uzakta bulunmalı, derinlikleri en az 6 m olmalı, iç duvarları taģla örülmeli ve kuyu çevresi hayvanların girmemesi için çitle çevrilmelidir. Kaynak suları ise genel olarak temiz kabul edilirler. Kaynak sularının çevresi insan ve hayvanların girmemesi için kontrol altına alınmalı (kapte edilmeli), kaynağın çıkıģ noktasında kaynak odası bulunmalı, kaynak çevresinde lağım, drenaj çukuru, çöplük, gübrelik ve endüstriyel atıklar bulunmamalıdır. ĠÇME ve KULLANMA SULARININ SAĞLIK AÇISINDAN NĠTELĠKLERĠ Yukarıda özet olarak bahsedildiği gibi hangi kaynaktan ekde edilirse edilsin herhangi bir sudan içme veya kullanım suyu olarak yararlanabilmek için fiziksel, kimyasal ve bakteriyolojik niteliklerinin sağlık açısından belli standartları taģıması gerekmektedir. Suyun fizksel, kimyasal ve bakteriyolojik nitelikleri ile ilgili standartlardan aģağıda sırası ile bahsedilecektir. 4

5 Suyun fiziksel nitelikleri arasında bulanıklık, renk, koku, sıcaklık ve radyoaktivite ile ilgili standartlar aģağıdaki tabloda özet olarak verilmektedir ĠÇME ve KULLANMA SULARININ FĠZĠKSEL NĠTELĠKLERĠ NĠTELĠK STANDART ETKĠLER Bulanıklık Berrak Organik ve İnorganik maddeler ile bulanıklık Renk Renksiz Endüstriyel atıklar ile siyah, organik maddeler ile sarı, Demir ile kırmızı renk Koku Kokusuz Ot, balık, endüstri atıkları ile kötü koku oluşumu Sıcaklık C Isı artışı ile mikroorganizmaların üremesinin kolaylaşması Radyoaktivite α aktivite = 0.1 Bq/lt β aktivite = 1 Bq/lt Radyoaktif patlamalar sonucunda oluşan serpintiler ile Sağlık açısında uygun bir suyun kimyasal nitelikleri belli standartlarda bulunması gereklidir. Su kimyasal nitelikler açısından insan sağlığı için gerekli olan veya doğal olarak suda bulunabilen Oksijen, Karbondioksit, Ġyot, Flor, Kalsiyum, Magnezyum, NaCl vd. gibi maddeleri içermeli buna karģılık insan sağlığı için zararlı olan Amonyak, Nitrat, Nitrit, Cıva, KurĢun, Arsenik, Deterjanlar, Pestisidler, Gübre vd. gibi maddeleri kesinlikle içermemelidir. Suda bulunabilen önemli bazı kimyasal maddelerin standartları ve bu maddelerin fazlalığında veya eksikliğinde ortaya çıkan etkiler aģağıdaki tabloda özet olarak verilmektedir. Suda doğal olarak bulunan Oksijen suya toprak havasından karıģmaktadır. Normal koģullarda miktarı 6-12 mg/lt dir. Suda en fazla mikroorganizmalar gibi organik maddeler tarafından kullanılmakta olup birdenbire Oksijen miktarında düģüģ görülen sularda mikroorganizmalar ile oluģan bir kirlenme düģünülmelidir. Sudaki Oksijen miktarının artması sonucunda ise suda agressivite denen aģındırıcı bir etki ortaya çıkmaktadır. Agresif sular özellikle kurģun borularla taģınan sularda aģındırıcı etki sonucu kurģun un su içine karıģmasına neden olmakta ve buda bu suyu kullananlarda akut kurģun zehirlenmelerine yolaçmaktadır. Polonya nın Leipzig Ģehrinde oluģan ve birçok kiģinin kurģun zehirlenmesi ve ölümüne yol açan olay bu 5

6 Ģekilde meydana gelmiģtir. Bu nedenle günümüzde su Ģebeke sistemlerinde kurģun borular kullanılmamaktadır. ĠÇME ve KULLANMA SULARINDAKĠ KĠMYASAL MADDELERĠN STANDARTLARI MADDE STANDART ETKĠLER MĠKTAR Oksijen 6-12 mg/lt Fazlalığı organik maddeler ile kirlenme Eksikliği Agressivite özelliği Karbon mg/lt Fazlalığı Agressivite özelliği Dioksit Ġyot gama /lt Eksikliği Andemik Guatr Flor mg/lt Fazlalığı Flourozis Eksikliği Diş çürükleri Kalsiyum mg/lt Fazlalığı Su sertliği Magnezyum mg/lt Fazlalığı Su sertliği Klorür mg/lt Fazlalığı özellikle idrar ile kirlenme göstergesi Nitrat mg/lt Fazlalığı organik maddeler ile kirlenme göstergesi Nitrit 3-5 mg/lt Fazlalığı organik maddeler ile kirlenme göstergesi Suya toprak havasından geçen Karbon dioksitte suda doğal olarak bulunan maddelerden biridir. Normal Ģartlarda sudaki Karbon dioksit miktarı mg/lt dir. Karbon dioksit miktarı fazla olan sularda agressiv etkiye sahip bulunmaktadırlar. Yukarıdaki tabloda görüldüğü gibi sudaki flor miktarı mg/lt arasındadır. Flor miktarı 1.5 mg ın üstünde olan suları içenlerde florozis denen diģ ve kemiklerde kahverengi lekeler ile karakterize bir patoloji oluģmaktadır. Flor miktarı 0.5 mg/lt nin altındaki suları içenlerde ise özellikle geliģme çağında diģ çürükleri ortaya çıkmaktadır. Normal Ģartlarda suda bulunmaması gerekli olan maddelerden nitrat, nitrit ve klorür gibi maddeler organik maddelerin parçalanma ürünleri olup bu 6

7 maddelerin suda yüksek miktarlarda görülmesi suyun mikroorganizmaların parçalanma ürünleri organik maddeler ile kirlenmesinin göstergesidir. Nitrat ve nitrit bulunan sularda insan veya hayvan dıģkısı ile kirlenme, klorür bulunan sularda ise insan veya hayvan idrarı ile oluģmuģ bir kirlenme düģünülmelidir. Suda normal Ģartlarda bulunabilen kalsiyum ve magnezyum gibi maddelerin karbonat asidi veya sabit asitler (sulfat, klorür, nitrat asitleri) ile yapmıģ olduğu tuzların suda çözünmesi sonucunda su sertliği oluģmaktadır. Sertlik Geçici ve Kalıcı sertlik olmak üzere iki Ģekilde oluģabilmektedir. Geçici Sertlik : Kalsiyum ve Magnezyum gibi maddelerin karbonat asidi ile yaptığı tuzların suda çözünmesi sonucu oluģan sertlik olup bu tip sertlik suyun kaynatılması ile giderilebilir. Kalıcı Sertlik : Kalsiyum ve Magnezyum gibi maddelerin sabit asitler (sulfat, klorür, nitrat asitleri) ile yaptığı tuzların suda çözünmesi ile oluģan sertlik olup bu tip sertlik suyun soda ile muamelesi ile giderilebilir. Sudaki geçici sertlik ve kalıcı sertliğin toplamı toplam sertliği oluģturmaktadır. Sertlik birimi Fransız sertlik derecesi olup 1 Fransız Sertlik Derecesi 1 litre suda 10 mg Kalsiyuım Karbonatın verdiği sertlik düzeyi olarak tanımlanmaktadır. Sertlik düzeyleri Tatlı su (0-7 sertlik derecesi), yumuģak su (7-14 sertlik derecesi), orta sert su (14-28 sertlik derecesi) ve sert su (28 ve üzeri sertlik derecesi) olarak sınıflanmaktadır. Sert suların kullanıldığı bölgelerde temizlik maddelerinin daha az köpürmesi nedeni ile daha fazla temizlik maddesi harcanması gibi olumsuz bir etki bulunmaktadır. Ayrıca son yıllarda yapılan epidemiyolojik çalıģmalarda yumuģak suların kullanıldığı bölgelerde sert suların kullanıldığı bölgelere göre kalp-damar sistemi hastalıklarından ölümlerin daha fazla olduğu gözlemlenmektedir. Suda normal Ģartlarda bulunmaması gerekli olan toksik kimyasal maddelere iliģkin suda bulunabilecek maksimum miktarlar aģağıdaki tabloda verilmektedir. ĠÇME ve KULLANMA SULARINDA TOKSĠK MADDE MĠKTARLARI TOKSĠK MADDE Müsaade Edilen Maksimum Miktar Cıva mg/lt Arsenik 0.05 mg/lt Kadmiyum 0.01 mg/lt Siyanid 0.05 mg/lt KurĢun 0.10 mg/lt Selenyum 0.01 mg/lt Deterjanlar 1.00 mg/lt Fenollu BileĢikler mg/lt 7

8 Yukarıda tabloda verilen maddeler normal Ģartlarda suda bulunmaması gereklidir. Bu tip maddeler toksik maddeler olup içme ve kullanma sularında yukarıda verilen maksimum miktarlara kadar bulunmalarına müsaade edilmektedir. Bu miktaraların üstündeki değerlere sahip içme ve kullanma suları kesinlikle kullanılmamalıdır. Sağlık açısından uygun bir suyun en önemli niteliği bakteriyolojik niteliği olup içme ve kullanma sularının kesinlikle hastalık etkeni mikroorganizmaları içermemesi gereklidir. Dünya Sağlık Örgütü tarafından içme ve kullanma suları ile iliģkili hastalıklar 4 ana grupta toplanmakta olup bu hastalıklar aģağıdaki tabloda verilmektedirler. ĠÇME ve KULLANMA SULARI ĠLE OLUġAN HASTALIKLAR HASTALIK GRUBU HASTALIKLAR (Etkenler) Hastalık etkeninin suya * Tifo (s.typhii) karıģması ile oluģan * Paratifo (S.paratyphii) hastalıklar * Kolera (V.cholera) * Enfeksiyöz Hepatit (Hepatit A Virusu) * Basilli Dizanteri (Shigella Bakterileri) Suyun yetersizliği sonucu oluģan hastalıklar Suda yaģayan canlılar yolu ile oluģan hastalıklar Su ile iliģkili vektörler ile oluģan hastalıklar * Amipli Dizanteri (E.hystolitica) * Askariyazis (A.lumbricoides) * Uyuz (Scabies) * Trahom (C.trachomatis) * Basilli Dizanteri (Shigella Bakterileri) * İmpetigo (S.pyogenes, S. aureus) * Konjonktivit (Mastadenovirus) * Salmonellozis (Midyelerde salmonella bakterileri) * Şistozomiyazis (Salyangozlarda şistozoma yumurtaları) * Tripanozomiyazis * Sıtma (Plasmodiumlar) * Sarı Yangı * Onkoserkaziozis Tabloda görüldüğü gibi direkt olarak sudan kaynağını alan hastalıkların etkenleri çeģitli yollarla suya karıģmakta ve bu enfekte suyu içenlerde hastalık ortaya çıkmaktadır. Bu grup hastalıklardan korunmada en 8

9 önemli nokta suların bakteriyolojik açıdan temiz tutulması ve suların arıtma ve dezenfeksiyon iģlemlerinden geçirildikten sonra kullanılmasıdır. Ġkinci grupta yeralan suyun yetersizliği sonucu oluģan hastalıklar genel olarak suyun yetersiz bulunması sonucunda gerekli hijyenik Ģartların sağlananaması sonucu oluģmaktadırlar. Bu tip hastalıklardan korunmada en önemli etken suyun yeterli miktarda sağlanmasıdır. Üçüncü grupta yeralan hastalıklar suda yaģayan canlıların yenmesi sonucu oluģan hastalıklardır. Tabloda da görüldüğü gibi bu tip hastalıklar midye, salyangoz vd gibi deniz canlılarının yenmesi sonucu oluģan gıda zehirlenmeleridir. Bu tip hastalıklardan korunmada en önemli nokta enfekte olma Ģüphesi olan deniz canlılarının yenmemesidir. Su ile bulaģabilen hastalıkların dördüncü grubunda ise yaģamlarının belli bir evrim sürecini su içinde tamamlayan canlıların oluģturduğu hastalıklar yeralmaktadır. Bu grup hastalıklar arasında ülkemiz için özellikle güney bölgelerimizde hala önemi olan sıtma yeralmaktadır. Bu grup hastalıklardan korunmada en önemli nokta durgun su birikintilerinin yokedilmesi, suyun açıkta değil kapalı Ģebeke sistemi ile taģınması bunun yanısıra sıvı atıklarında yine kapalı kanalizasyon sistemleri ile taģınmasıdır. Su ile bulaģabilen hastalıkların en önemli grubunu Ģüphesiz direkt hastalık etkeninin suya karıģması sonucu oluģan hastalıklar olup, bu hastalıklar özellikle geri kalmıģ ve geliģmekte olan ülkelerde yetersiz alt yapı koģulları nedeni ile halen önemli bir sorun olma özelliklerini sürdürmektedirler. Dünya Sağlık Örgütü tarafından su ile iliģkili hastalıkların dünyadaki durumu ve bu hastalıklardan ölenlerin sayısı aģağıdaki tablo da verilmektedir. Tabloda görüldüğü gibi her yıl yaklaģık olarak kolera dan Bin, Tifo ve Paratifo dan 25 Bin, Ġshalli hastalıklardan 4 Milyon (özellikle 0-4 yaģ çocuklar), Poliomyelit den 25 Bin, Askariyazis den 20 Bin, ġistozomiyazis den 200 Bin, Sıtma dan 1-2 Milyon ve Onkoserkiyazis den Bin kiģi yaģamını yitirmektedir. Yine günümüzde 2 Milyar kiģi ishalli hastalıklar, 500 Milyon kiģi Trahom, 600 Milyon kiģi ġistozomiyazis, 2.1 Milyar kiģi Sıtma, Milyon kiģi Onkoserkiyazis ve 50 Milyon kiģi Afrika Uyku Hastalığı açısından risk altında bulunmaktadır. Normal koģullar altında hastalık etkenlerinin kesinlikle suda bulunmaması gereklidir. Suyun bakteriyolojik analizleri spesifik hastalık etkenleri yerine barsağın normal flora bakterileri olan koliform organizmaların suda aranması esasına dayanmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü tarafından önerilen içme ve kullanma sularının bakteriyolojik standartları aģağıdaki tabloda verilmektedir. 9

10 SU ĠLE ĠLĠġKĠLĠ HASTALIKLARIN DÜNYADAKĠ DURUMU HASTALIK HASTA ÖLÜM SAYISI RĠSKLĠ KĠġĠ SAYISI Kolera 400 Bin Bin? Tifo ve Paratifo 1 Milyon 25 Bin? Ġshalli Hastalıklar 1.5 Milyar 4 Milyon 2 Milyar Poliomyelit 204 Bin 25 Bin? Askariyazis 1 Milyar 20 Bin? Trahom 6-9 Milyon Milyon ġistozomiyazis 200 Milyon 200 Bin 600 Milyon Sıtma 267 Milyon 1-2 Milyon 2.1 Milyar Onkoserkiyazis 18 Milyon Bin Milyon Afrika Uyku 200 Bin Milyon Hastalığı ĠÇME ve KULLANMA SULARININ BAKTERĠYOLOJĠK STANDARTLARI SUYUN CĠNSĠ Total Koliform Bakteri Sayısı (100 mlt de) Fekal Koliform Bakteri Sayısı (100 mlt de) ġebeke Sistemi ile dağıtılan sular * Dezenfekte edilen şebeke sistemi suları * Dezenfekte edilmeyen şebeke sistemi suları * 0 / 100 mlt 3 / 100 mlt 0 / 100 mlt 0 / 100 mlt ġebeke Sistemi ile dağıtılmayan sular 10 / 100 mlt 0 / 100 mlt ġiģelenmiģ içme suları 0 / 100 mlt 0 / 100 mlt Acil ihtiyaçlar için kullanılan sular 0 / 100 mlt 0 / 100 mlt * Bir yıl içinde alınan örneklerin %95 inde koliform bakteri bulunmamalıdır./ Birbirini izleyen iki örnekte koliform bakteri bulunmamalıdır. Diğer taraftan eğlence ve sportif amaçlar nedeni ile insan sağlığı açısından önemli olan Deniz ve havuz sularının standartlarıda önemlidir. 10

11 Deniz sularından her gün günün erken saatlarinde bakteriyolojik örnek alınması gerekli olup bu tip suların litresinde 7000 koliform bakteri kritik sınır olarak kabul edilmekte, eğer litredeki koliform bakteri miktarı in üzerine çıkacak olursa bu tip deniz sularının insanlar tarafından kullanımı yasaklanmalıdır. Banyo ve yüzme havuzu sularının 100 mlt de ise kesinlikle koliform bakteri bulunmaması gereklidir. Banyo ve havuz sularında her gün bakteriyolojik analiz yapılmalıdır. Banyo ve havuz suları klor ile düzenli olarak dezenfekte edilmeli ve bu tip sulardaki serbest bakiye klor miktarı hiç bir zaman 0.4 ppm/lt altına düģmemelidir. Ġçme ve Kullanma Sularının Bakteriyolojik Analizleri: Ġçme ve kullanma sularının bakteriyolojik analizi yukarıda da bahsedildiği gibi barsağın normal flora bakterileri olan koliform organizmaların aranması prensibine dayanmaktadır. Suların bakteriyolojik analizlerinin baģalangıcını teģkil eden bakteriyolojik su örneğinin alınması analiz açısından büyük önem taģımaktadır. Ġçme ve kullanma sularından bakteriyolojik su örneği alınmasında aģağıda maddeler halinde verilen kurallara önemle uyulması gerekmektedir. 1- Bakteriyolojik su örnekleri 250 cc lik steril ĢiĢelere alınır. ġiģeler 180 C Pasteur fırınında 1 saat veya 120 C Otoklav da 15 dakika sterilize edilirler. Klor ile dezenfekte edilen sulardan örnek alınacak ise su örneği ĢiĢesi 1-2 damla Sodyum-Tiyo sülfat ile çalkalanmalıdır. 2- Bakteriyolojik su örneği steril ĢiĢelere steril Ģartlar altında alınmalıdır. Çeşme den Bakteriyolojik Su Örneği Alınması : Bir çeşmeden bakteriyolojik su örneği alınmasında önce numune alınacak çeşmenin ağzı ısı ile (alkollü pamuk yakılarak) sterilize edildikten sonra örnek şişesinin ağzı açılarak şişenin ağzıda alkollü pamuk ile alevden geçirilerek sterilize edilir. Örnek şişesi çeşmeden doldurulduktan sonra şişenin ağzı tekrar alkollü pamuk ile alevden geçirilerek şişenin ağzı pamuk veya mantar ile kapatılır. Akarsu dan Bakteriyolojik Su Örneği alınması : Akarsudan su örneği alınmasında örnek şişesinin ağzı açıldıktan sonra alkollü pamuk ile alevden geçirilerek sterilize edilir. Daha sonra örnek şişesinin ağzı akarsuyun akış istikametinin ters yönüne doğru suya daldırlarak örnek şişesine su alınır. Su alındıktan sonra tekrar şişenin ağzı alkollü pamuk ile alevden geçirilerek sterilize edildikten sonra şişenin ağzı pamuk veya mantar ile kapatılır. 3- Ġçme ve kullanma suyu örneği alındıktan sonra en geç 6 saat içinde analizin yapılacağı labaratuvara gönderilmelidir. Eğer bu süre içinde 11

12 gönderilmesi mümkün değilse su örneği buz içinde en geç 48 saatte labaratuvara gönderilmelidir. 4- YerleĢim yerlerinde bakteriyolojik su örneği alınma periyodları ve alınması gerekli örnek sayıları Dünya Sağlık Örgütü tarafından önerilen aģağıdaki tabloda görüldüğü gibi belli standartlara göre yapılmaktadır. YERLEġĠM YERLERĠNDE BAKTERĠYOLOJĠK SU ÖRNEĞĠ ALINMA PERĠYODLARI Nüfus Miktarı Örnekler arası maksimum süre (gün) Alınması gerekli minimum örnek sayısı den az 30 gün 5000 nüfusa 1 örnek gün 5000 nüfusa 1 örnek gün 5000 nüfusa 1 örnek den fazla 1 gün nüfusa 1 örnek Örnek olarak nüfusu olan bir Ģehirde Dünya Sağlık Örgütü standartlarına göre her gün 1000 örnek alınması gereklidir. Diğer bir örnek nüfusu olan bir yerleģim yerinde alınması gerekli su örneği sayısı 4 günde bir en az 12 örnekdir. AĢağıda bakteriyolojik su örneği alınmasının aģamaları Ģematik olarak aģağıdaki Ģekilde görülmektedir. BAKTERĠYOLOJĠK SU ÖRNEĞĠ ALINMASI Örnek Su klorlu ise; % 10'luk Na-tiyosülfat Maksimum 6 saat içinde labaratuvar'a Steril ġiģe (250 mlt) STERÝL ÞARTLARDA ÖRNEK ALIMI BAKTERĠYOLOJĠ LABARATUVARI - Fermentasyon tüpleri yöntemi - Membran filtre yöntemi STERĠLĠZASYON C Pasteur Fırını (1 saat) C Otoklav (15 dk) Ġçme ve kullanma sularının bakteriyolojik analizlerinde Fermentasyon tüpleri yöntemi ve Membran filtre yöntemi olmak üzere iki tip yöntem 12

13 kullanılmaktadır. Bu yöntemlerin her ikiside koliform bakterilerin aranması prensibine dayanmaktadır. Fermentasyon Tüpleri Yöntemi : Fermentasyon tüpleri yönteminin Ģematik dizaynı aģağıdaki Ģekil üzerinde görülmektedir. Fermentasyon Tüpleri Yöntemi Su Örneği 0.1 cc 1 cc 10 cc Peptonlu Buyyon Besiyerli Durham Tüpleri 37 C Etüvde 24 Saat X X-Gaz (+) (+) ( - ) Peptonlu Buyyon Besiyeri Durham Tüpü 0.1 cc 1 cc 10 cc Fermentasyon tüpleri yönteminde iç içe biri büyük biri daha küçük iki tüpten oluģan Durham tüpleri kullanılmaktadır. Durham tüpünde peptonlu buyyon besiyeri bulunmakta ve eğer besiyerinde üreme oluģursa içteki küçük tüpte gaz oluģumu meydana gelmektedir. Gaz oluģumu üreme olduğunu gösteren pozitif reaksiyon olarak kabul edilmektedir. ġekilde görüldüğü gibi bu yöntemde su örneğinden 0.1 cc, 1 cc ve 10 cc lik su örnekleri içinde peptonlu Buyyon besiyeri bulunan Durham tüplerine ekilir. Ekim yapılan üç tüp 24 saat 37 C etüvde bekletildikten sonra Durham tüpleri etüvden alınarak tüplerde gaz oluģup oluģmadığına bakılır. Her üç tüpteki gaz oluģumları aģağıdaki referans tabloya göre değerlendirilir ve tabloda belirtilen koliform bakteri sayısı analiz sonucu olarak yazılır. Fermentasyon tüpleri Yöntemi Referans Tablosu 100 mlt de KOLĠFORM BAKTERĠ SAYISI TÜPLER I. Tüp (0.1 cc) II.Tüp (1 cc) III.Tüp (10 cc)

14 Yukarıdaki Ģekildeki örnekte 0.1 cc lik tüpte üreme (+), 1 cc lik tüpte üreme (+) ve 10 cc lik tüpte üreme (-) olduğuna göre referans tablodan bu üremelere uyan bakteri sayısı 19 olarak tespit edilir ve sonuç olarak bu su örneğinde 100 mlt de 19 koliform bakteri üremiģtir denir. Eğer her üç tüptede üreme varsa bakteri sayısı 240+, eğer her üç tüptede üreme yoksa bakteri sayısı 0 olarak belirtilir. Fermentasyon tüpleri yöntemi eski bir yöntem olmasına rağmen ekonomik olması nedeni ile günümüzde bakteriyolojik su analizlerinde sıklıkla kullanılmaktadır. Membran Filtre Yöntemi : Membran Filtre yöntemi daha modern fakat ekonomik açıdan daha pahallı bir yöntemdir. Yöntemin esası koliform organizmaların 0.45 çapında kağıt filrelerde tutulması temeline dayanmaktadır. Membran filtreler disposabl olarak steril edilmiģ olarak kullanıma sunulmakta ve bir kez kullanılmaktadırlar. Membran filtre yönteminin Ģematik dizaynı aģağıdaki Ģekilde görülmektedir. Su Örneði 100 mlt 100 mlt Membran Filtre Yöntemi Su Örneði Endo BY 37 C Etüvde 24 Saat Total Koliform Membran Filre Vakum Endo BY 44 C Etüvde 24 Saat Fekal Koliform Vakumlanan Su ġekilde görüldüğü gibi su örneğinde total ve fekal koliform bakterileri sayılarını tespit etmek amacı ile 100 mlt lik iki örnek ayrı ayrı membran filtre aletinden geçirilir. ġekilde görüldüğü gibi membran filtre cihazı suyun konulduğu üst bölüm, membran filtrenin yeraldığı orta kısım ve vakumlanan suyun boģaldığı alt bölüm olmak üzere üç bölümden oluģmaktadır. Üst bölüme 14

15 konan su örneği aģağı bölüme doğru hava ile vakumlanırken arada bulunan membran filtreden süzülen sudaki koliform organizmalar filtre tarafından tutulur. Bu iģlem iki defa yapıldıktan sonra birinci membran filtre endo besiyerinin bulunduğu petri kutusuna konur ve 24 saat 37 C (total koliform bakterilerin üremesi için) etüvde tutulur. Ġkinci membran filtre ise yine endo besiyerinin bulunduğu petri kutusuna konur ve 24 saat 44 C etüvde (fekal koliform bakterilerin üremesi için) beklemeye bırakılır. 24 saat sonra 37 C lik ve 44 C lik etüvden alınan petri kutularının içindeki membran filtre üzerinde eğer üreme oldu ise gri-kurģuni renkteki koliform bakterilerek sayılarak sonuç bildirilir. 37 C de üreyen koliform bakteriler total koliformlar olarak 44 C de üreyen koliform bakteriler ise fekal koliform bakteriler olarak değerlendirilir. Membran filtre yöntemi fermantasyon tüpleri yöntemine göre daha modern bir yöntem olmasına rağmen pahallı bir yöntem olduğundan nadir olarak kullanılmaktadır. ĠÇME ve KULLANMA SULARININ ARITILMASI Ġçme ve kullanma sularının sağlık yönünden uygun olabilmesi için yukarıda geniģ Ģekilde bahsedilen fiziksel, kimyasal ve bakteriyolojik niteliklerinin belli standartlarda olması gereklidir. Günümüzde bu niteliklerin hepsine sahip su kaynağının bulunması zor olduğundan suyun bu niteliklere sahip olması için bir takım iģlemlerden geçirilmesi gerekmektedir. Arıtma, ham su içerisinde bulunan asılı maddeleri ve mikroorganizmaları ortadan kaldırmak için yapılan işlemlerin tümü Ģeklinde tanımlanmaktadır. Suların arıtılması ön arıtma ve esas arıtma olmak üzere iki aģama halinde gerçekleģtirilmektedir. Suların ön arıtma safhası kaba süzme, sedimentasyon, havalandırma ve koagülasyon aģamalarından oluģmaktadır. Ön arıtma ile sudaki asılı maddeler tamamen ortadan kaldırıldığı halde su içinde bulunan mikroorganizmalar yokedilemezler. Küçük çaplı asılı maddeler ve mikroorganizmalar ancak esas arıtma safhasından sonra yokedilebilirler. Suların esas arıtma kademesi ise filtrasyon ve dezenfeksiyon aģamalarından oluģmaktadır. AĢağıdaki tabloda suların arıtılma kademeleri, yapılan iģlemler ve amaçlar özet olarak verilmektedir. 15

16 ĠÇME ve KULLANMA SULARININ ARITILMA KADEMELERĠ KADEME YAPILAN ĠġLEM AMAÇ * KABA SÜZME Suyun ızgara ve kalburlardan geçirilmesi Su içinde bulunan büyük çaplı kaba *SEDĠMENTASYON Suyun 1-8 saat süre ile durultma havuzlarında bekletilmesi * HAVALANDIRMA Suyun 7-8 saat süre ile geniş havuzlarda bekletilmesi * KOAGÜLASYON Suya Şap vd maddeler katılarak 10 saat süre ile havuzlarda bekletilmesi * FĠLTRASYON Suyun çakıl-kum filtrelerden geçirilmesi * DEZENFEKSĠYON Suyun fiziksel ve kimyasal yöntemlerle dezenfeksiyonu maddelerin tutulması Suda bulanıklık oluşturan küçük çaplı maddelerin çöktürülmesi Suyun Oksijene doyması ile tad ve kokusunun düzeltilmesi Suda bulunan küçük çaplı asılı kolloidal maddelerin çöktürülmesi Sudaki asılı maddelerin ve kısmen mikroorganizmaların yokedilmesi Sudaki tüm mikroorganizmaların yokedilmesi Yukarıdaki tablodada belirtildiği gibi suyun arıtılma kademelerinden dezenfeksiyon aģamasına kadar sudaki mikroorganizmaların ancak % u yokedilebilir. Sudaki tüm mikroorganizmaların ortadan kaldırılması için suyun mutlaka uygun bir dezenfetan madde ile dezenfeksiyona tabi tutulması gerekmektedir. Su dezenfeksiyonu, suda bulunabilen ve hastalık yapabilme özelliği bulunan (patojen) tüm mikroorganizmaların yokedilmesi Ģeklinde tanımlanmaktadır. Su dezenfeksiyonunda kullanılan metodlar fiziksel ve kimyasal metodlar olarak iki bölüme ayrılmakta olup bu metodlar aģağıda sırası ile özetlenmektedir. Kaynatmak : 16

17 Suyun 100 C de 10 dakika süre ile kaynatılması ile içinde bulunan tüm mikroorganizmalar yokedilir. Etkili bir dezenfeksiyon sağlamasına rağmen ekonomik açıdan pahallı bir yöntem olması dezavantajdır. Ayrıca kaynatma ile dezenfeksiyon sonucunda suyun tad ve kokusunda bozukluk oluģmaktadır. Ultraviyole Işınlama : nanometre dalga boyunda ulraviyolu ıģınlama ile sudaki tüm mikroorganizmalar tahrip edilmektedir. Ultraviyole ıģınlama ile dezenfeksiyon pahallı bir yöntemdir. Ultraviyolu ıģınlama kalınlığı 7 cm lik bir su tabakasına etkili olmaktadır. Ayrıca ultraviyole ıģınlama ile dezenfeksiyondan önce suyun tad ve kokusunun düzeltilmesi gerekmektedir. Basınçlı Isı : Kg basınç altında C ısıda uygulanmaktadır. Çok pahallı bir yöntem olduğundan kullanımı yaygın değildir. Klor : Klor ile dezenfeksiyon ucuz, kullanımı kolay ve yaygındır. Gaz halinde klorinatör denen alet ile suya katılmakta veya klor tabletleri Ģeklinde kullanılmaktadır. Klor un sudaki dezenfektan etkisi 30 dakika içinde ortaya çıkmaktadır. 1 lt suyun klor gereksinimi yaklaģık 1.7 mg olup bu miktarın 1.2 mg ı organik maddelerin gereksinimi geri kalan 0.5 mg ı ise suda devamlı olarak bulunması gereken serbest bakiye klor (free chlorine) dur. Klor ile dezenfeksiyondan sonra klor un sudaki dezenfektan etkisinin devam edip etmediği sudaki serbest bakiye klor miktarı ile saptanmaktadır. Sudaki serbest bakiye klor miktarı komperatör denen cihaz ile ölçülmektedir. Klor un dezenfektan etkisi suyun ph ı yükseldikçe artar, suyun ısısı düģtükçe azalır. Klor ile dezenfeksiyon suyun tad ve kokusunda bozukluk oluģturabilir. Bu tad ve kokudaki bozukluk %10 luk Na-tiyosülfattan dezenfekte edilen suya 1 cc/lt katılarak önlenebilir. Son yıllarda yapılan çalıģmalarda klor ile dezenfeksiyon sonucu oluģan trihalometan bileģiklerinin kanserojen etkiye sahip oldukları bildirilmektedir. Kireç Kaymağı : %25 aktif klor ihtiva eden kireç kaymağı su dezenfeksiyonunda klor kadar etkili bir dezenfektan madde olarak yaygın Ģekilde kullanılmaktadır. Toz halinde bulunan kireç kaymağı özellikle ülkemizde kırsal bölgelerde yaygın olarak kullanılan ferdi klorlama nın ana çözeltisinin hazırlanmasında kullanılmaktadır. 17

18 Ferdi klorlama (Basit klorlama) : Ferdi klorlama için öncelikle dezenfeksiyonda kullanılacak ana çözelti hazırlanır. Ana çözelti 1 lt suya 40 gr kireç kaymağı veya 250 cc çamaşır suyu veya 15 gr konsantre toz hipoklorit katılarak hazırlanır. çözelti iyice çalkalanıp eritildikten sonra 30 dakika bekletilir. 1 lt suyun dezenfeksiyonu için hazırlanan ana çözeltinin 3-4 damlası yeterli olmaktadır. Dezenfekte edilen su anacak 30 dakika sonra kullanılmalıdır. Klor Dioksit : Su dezenfeksiyonunda yeni yeni kullanılmaya baģlanan bir madde olup sıvı halde uygulanmaktadır. Bakterisid ve virusid etkisi klor a göre fazladır. Suyun dezenfeksiyonunun yanısıra suyun renk, koku ve tadınıda düzeltmektedir. Klor ile dezenfeksiyonda ortaya çıkan ve kanserojen olduğu söylenen trihalometan bileģikleri klor dioksit ile dezenfeksiyonda oluģmaz. Pahallı bir madde olduğundan günümüzde ancak geliģmiģ ülkerlerde kullanımı yaygındır. Iyot : Zorunlu durumlarda su dezenfeksiyonunda kullanılan bir maddedir. %2 lik tentürdiyot un 2 damlası 1 lt suyu 30 dakikada dezenfekte etmektedir. Sudaki organik madde miktarı çok fazla olduğunda 1 lt suyun dezenfeksiyonu için 3-4 damla kullanılır. Günümüzde kullanımı yaygın değildir. Potasyum Permanganat : Zorunlu durumlarda özellikle kırsal bölgelerde kullanılan bir dezenfektan maddedir. Sudaki dezenfektan etkisi düģüktür. 1 lt suyun dezenfeksiyonu için 500 mg Potasyum permanganat gerekmektedir. Fazla miktarları dezenfekte edilen suyun rengini olumsuz yönde etkiler. En önemli özelliği Kolera vibriyonuna çok etkili bir madde olmasıdır. Ozon : Günümüzde geliģmiģ ülkelerde kullanımı yaygın pahallı bir dezenfektan maddedir. Klor a göre çok etkili bir dezenfeksiyon sağlamaktadır. Özellikle sporlu bakterilere ve viruslere karģı güçlü bakterisid etkisi bulunmaktadır. Dezenfeksiyonun yanısıra suyun koku ve tadınıda düzeltmektedir. 1 ton su 400 mg ozon ile yaklaģık 4 dakika içinde dezenfekte edilebilmektedir. Ozon un dezenfektan etkisi geçici olduğundan ozon ile 18

19 dezenfeksiyondan sonra bakteriyostatik bir dezenfektan madde kullanılmalıdır. Pahallı bir dezenfektan madde olduğundan kullanımı yaygın değildir. 19

20 ATIKLAR Yrd.Doç.Dr. Selçuk KÖKSAL Günlük hayatımız sırasında insan ve hayvan vücudundan atılan maddeler, günlük faaliyetler sonucu oluģan her türlü çöpler, hayvanların kesimi sonucu oluģan mezbaha artıkları ve sanayii de üretim süreçleri sonucunda ortaya çıkan maddelerin tümü Atıklar baģlığı altında toplanmaktadır. Ġnsan sağlığını olumsuz yönde etkileyebilen atıklar kabaca sıvı ve katı atıklar olmak üzere iki ana gruba ayrılmakta olup aģağıdaki tabloda atıkların sınıflandırması verilmektedir. ATIKLARIN SINIFLANDIRILMASI SIVI ATIKLAR KATI ATIKLAR * İnsan dışkısı * Çöpler * İnsan idrarı * Sanayii artıkları * Hayvan dışkısı * Mezbaha artıkları * Kullanılmış sular * Hayvan cesetleri SIVI ATIKLAR : Sıvı atıklar arasında yeralan insan dıģkısı, insan idrarı ve hayvan dıģkısı baģta enfeksiyon hastalıkları olmak üzere birçok hastalığın kiģide oluģmasına neden olabildiklerinden sağlık açısından en önemli sıvı atıkları teģkil etmektedirler. DıĢkı nın yapısına bakacak olursak; dıģkının %25 i mikroorganizmalardan teģekkül etmekte olup bu mikroorganizmaların büyük bölümünüde barsağın normal flora bakterileri olan koliform organizmalar teģkil etmektedirler. Koliform organizmalar normal Ģartlarda barsaklarda hastalık oluģturmadıkları halde diğer dokulara geçtiklerinde hastalığa yol açabilmektedirler. Örnek olarak kadınlarda sıklıkla ortaya çıkan sistit etkeni koliform organizmalardır. AĢağıdaki Ģematik Ģekilde sıvı atıklardan dıģkının parçalanma evreleri görülmektedir. 20

21 SAPROFĠT BAKTERĠ (Aerob veya Anaerob ortamda) DIġKI (%25 Mikroorganizma) *Koliform bakteriler *Diğer mikroorganizma ORGANĠK MADDELER (Protein, Üre) *Metan *Amonyak *CO2 *Azot *Nitrit *Nitrat Kendilerini oluþturan temel maddeler Ağırlık %50-80 azalır GÜBRE Sıvı atıklardan özellikle dıģkı ve idrar vücuttan atıldıktan sonra hiç bir müdahalede bulunulmadan bırakılacak olursa aerob veya anaerob ortamda bulunan saprofit bakterilerin etkisi ile önce protein ve üre ye ve daha sonra kendisini oluģturan organik maddelere dönüģür. Bu dönüģüm sırasında ağırlığı %50-80 civarında azalan dıģkı gübre haline dönüģür. DönüĢüm sırasında Metan, Azot, Karbondioksit, Amonyak gibi gazların yanısıra, nitrit, nitrat gibi oraganik maddelerin parçalanma ürünleri dıģ ortama verilmektedir. Son yıllarda sıvı atıkları arıtılması sonucu ortaya çıkan Metan gazından ısı ve enerji eldesinde yararlanılmaktadır. Sıvı atıklar dıģ ortama atıldıktan sonra sıvı atık içinde yeralan bakteriler en fazla 2 ay, parazit yumurtaları ise en fazla 6 ay canlı kalabilirler. DıĢ ortamda 6 ay süreyle bekletilmiģ sıvı atıklardan özellikle kırsal alanlarda hayvan dıģkısı gübre olarak kullanıma hazır hale gelmekte olup zirai amaçla kullanılmaktadır. Sıvı atıklar içindeki mikroorganizmalar değiģik ortamlarda farklı yaģam sürelerine sahip bulunmakta olup sıvı atıklarda mevcut bazı mikroorganizmaların çeģitli ortamlardaki yaģam süreleri aģağıdaki tabloda özet olarak verilmektedir. 21

22 SIVI ATIKLARDAKĠ MĠKROORGANĠZMALARIN ÇEġĠTLĠ ORTAMLARDA YAġAM SÜRELERĠ HASTALIK ATIK SUDA TOPRAKTA MAHSULDE ETKENĠ Kolera vibriyonu 1 ay 3 haftadan az 5 günden az Fekal koliform 3 ay 2 aydan az 1 aydan az bakteriler Enterovirüsler 3 ay 3 aydan az 2 aydan az Entomeoba 25 gün 3 haftadan az 10 günden az parazitleri Ancylostoma 3 ay 3 aydan az aydan az 1 parazitleri Ascaris parazitleri 1 yıl 10 aydan az 3 aydan az Schistosoma parazitleri saat 3-4 saat Sıvı atıklar dıģ ortama verildikten sonra eğer uygun bir yöntemle zararsız hale getirilmesse aģağıdaki Ģekilde görülen çeģitli yollar ile diğer kiģilere ulaģmakta ve özellikle bulaģıcı bir çok hastalığın bu kiģilere bulaģmasına neden olabilmektedirler. DıĢ ortama verilen sıvı atıklar direkt olarak eller yolu ile, artropodların sıvı atıklara ve gıdalara teması sonucu enfekte gıdaların yenmesi ile, sıvı atıkların karıģtığı atık suların tarım ve ziraatde sulamada kullanılması sonucu bu tip sularla sulanmıģ gıdalar yolu ile, sıvı atıkların yerüstü ve yeraltı sularına karıģması sonucunda bu tip suların içilmesi ve kullanımı ile veya enfekte sularda yapılan sportif faaliyetler ile (yüzme, banyo vd.), diğer kiģilere bulaģmakta ve bu kiģilerde bir çok hastalığın oluģumuna neden olmaktadırlar. AĢağıdaki tabloda dıģkı ve idrarda mevcut olabilen bazı bakteri, virüs, protozoon ve helmintler ile bu etkenlerin insanda oluģturdukları hastalıklar verilmektedir. Tabloda görüldüğü gibi leptspiroz etkeni sadece idrarda bulunmasına karģılık, tifo, diyare ve Ģistozomiyaz etkeni hem dıģkı hem de idrarda mevcur bulunabilmektedir. Geri kalan hastalıkların çoğunun etkeni sadece dıģkıda bulunmakta ve bu yolla diğer kiģilere bulaģmaktadır. Yukarıda bahsedildiği gibi bir çok enfeksiyon hastalığının oluģumunda önemli bir role sahip olan sıvı atıkların dıģ ortama çıktıktan sonra uygun Ģekilde zararsız hale getirilmeleri 22

23 büyük önem arzetmektedir. Bundan sonraki bölümde sıvı atıkların zararsız hale getirilmesinde kullanılan yöntemlerden sırası ile bahsedilecektir. ĠNSANDA DIġKI ve ĠDRAR YOLU ĠLE BULAġAN HASTALIKLAR ETKEN HASTALIK Dışkıda Ġdrarda E.coli Diyare + + L. interrogans Leptospiroz - + S. typhii Tifo + + Shigella Shigelloz + - bakterileri V. cholera Kolera + - Poliovirusler Poliomyelit + - Rotavirusler Gastroenterit + - E. hystolitica Amipli Dizanteri + - G. intestinalis Giyardiyaz + - A. lumbricoides Askariyazis + - F. hepatica Karaciğer enfeksiyonu + - A. doudenale Kancalı kurt enfeksiyonu + - N. americanus Kancalı kurt enfeksiyonu + - Schistosoma spp Şistozomiyaz + + Taenia spp Şerit enfeksiyonu + - Sıvı Atıkları Zararsızlaştırma Yöntemleri : Sıvı atıkların zararsız hale getirilmesinde büyük kentlerde özel atık toplama ve arıtma tesisleri (kanalizasyon) kırsal alanlardaki küçük yerleģim yerlerinde ise Sağlıklı hela çukurları ndan yararlanılmaktadır. Sıvı atıkları zararsız hale getirilmesi için kullanılan yöntemlerin tümünün belli özelliklere sahip olması gerekmekte olup bu özellikler sırası ile aģağıda maddeler halinde verilmektedir. -Kullanılan yöntem yüzeyel toprak tabakasını kirletmemelidir. -Kullanılan yöntem yerüstü ve yeraltı su kaynaklarını kirletmemelidir. - Kullanılan yöntemde Hayvanlar ve özellikle eklembacaklılar ile sıvı atıkların teması önlenmelidir. -Kullanılan yöntemde sıvı atıklar ile kiģilerin teması önlenmelidir. -Kullanılan yöntemde sıvı atıkların kötü kokuları ve olumsuz görünümleri nedeni ile açıkta bırakılmaları önlenmelidir. -Kullanılan yöntemin yapımının ucuz, kullanımının kolay ve toplumun geleneklerine uygun olması gereklidir. 23

24 -Kullanılan yöntemde sıvı atıklar açık yerlerde değil kapalı yerlerde toplanmalıdır. Sıvı atıkların zararsız hale getirilmesinde kullanılan yöntemler arasında Açık hela çukuru, çukurlu hela, asılı hela, kimyasal hela, sulu hela çukuru, septik çukur (foseptik) ve kanalizasyon sistemi gibi yöntemler bulunmaktadır. Bu yöntemler içinde en geliģmiģ olan yöntem hiç Ģüphesiz kanalizasyon olmasına rağmen bu sistemin ekonomik açıdan maliyetinin yüksek olması nedeni ile her yerde kullanılamamaktadır. AĢağıda sırası ile sıvı atıkları zararsızlaģtırma yöntemlerinden tek tek geniģ olarak bahsedilecektir. Açık Hela Çukuru : Açık hela çukuru özellikle belirli bir bölgede geçici yerleģim durumlarında (savaģ, askeri tatbikatlar, doğal afetler vd. ) geçici süre için kullanılan bir yöntemdir. Bu nedenle açık hela çukuruna sahra helası adıda verilmektedir. Bu yöntemde bir çukur kazılır. Sıvı atıklar çukura döküldükçe atıkların üzeri kazılan toprak ile kapatılır. Açık hela çukurunda mikroorganizmalar toprakta ayrıģıma uğramaktadırlar. Bu tip hela çukuru dolana kadar kullanılır. Çukur dolduğunda ayrı bir yerde yenisi açılır. 30X30X40 cm boyutlarında bir çukur 5 kiģilik bir topluluğun 2 haftalık gereksimini karģılayabilmektedir. Çukura belli sürelerde eklembacaklıların üremesini önlemek için lizol veya mazot dökülür. Açık hela çukuru yeraltı sularından uzak bir bölgede ve yerleģim yerlerinden m uzağa kurulmalıdır. Açık hela çukurunun Ģematik dizaynı aģağıdaki Ģekilde görülmektedir. AÇIK HELA ÇUKURU Çukur boyutları : 30 x 30 x 40 / 5 KiĢi (2 hafta) Belli sürelerde %4'lük LĠZOL dökülür. Sıvı Atık Toprak Toprak tabakası Sıvı Atıklar Toprakta AyrıĢma 24

25 Çukurlu Hela : Açık hela çukurunun daha geliģmiģ Ģeklidir. AĢağıdaki Ģekilde çukurlu hela nın Ģematik dizaynı görülmektedir. Bu yöntemde de sıvı atıklar toprakta saprofit bakteriler tarafından ayrıģıma uğramaktadırlar. Çukurlu hela sıvı atıkların kötü kokularının olumsuz etkileri nedeni ile ev dıģına yapılmalıdır. ÇUKURLU HELA Çukur boyutu 100 x 100 x 250 Hela Odası Atık GiriĢi Haftada bir gaz veya mazot dökülür m Beton Toprakta ayrýþma Toprak Çukurun boyutları 100X120X250 cm dir. Açılan çukur yeraltı su tabakasından en az 3 m, kuyulardan ise en az 15 m uzakta açılmalıdır. Çukur içine haftada bir defa gazyağı veya mazot dökülerek eklembacaklıların üremesi önlenir. Çukura atılan atıkların sıvı kısmı toprak tarafından emilir. Çukurdaki atığın katı kısmının yüksekliği toprak yüzeyine yaklaģtığında çukur toprakla kapatılırak yeni bir çukur açılarak hela odası bu çukur üzerine yerleģtirilir. Çukurdaki kurumuģ sıvı atıklar 9-12 ay beklendikten sonra gübre olarak kullanılabilir Sulu Hela Çukuru : Sulu hela çukuru su ile dolu sızdırmasız bir beton çukurdan oluģmaktadır. Çukurun üzerine tahtadan bir hela odası yapılır. Çukurun boyutları kullanıcı sayısına göre değiģmekle beraber ortalam 100X100X100 cm boyutlarındadır. Çukur kullanıma açılmadan önce su ile doldurulur. Sıvı atıklar su içinde anaerob ayrıģıma uğramaktadırlar. Sıvı atıkların hacmi su içinde %80 kadar azalır. Çukurdaki su ile karıģık atıklar belli sürelerde vidanjör ile boģaltılır. Çukur içindeki su seviyesi sıvı atık giriģ borusu seviyesi altına düģmemelidir. Su seviyesi düģtüğü taktirde eklembacaklılar çukur içine 25

26 girebilir veya ayrıģma sonucu açığa çıkan gazlar hela odasına yayılarak pis kokulara neden olabilir. Havalandırma borusu ile çukur içinde ayrıģma sonucu ortaya çıkan gazlar dıģarı verilir. Çukurdan açığa çıkan septik sıvı ya dağıtım çukurlarına veya septik çukura verilmelidir. Çukurdan açığa çıkan septik sıvı hiç bir zaman toprağa verilmemelidir. AĢağıdaki Ģekilde Sulu hela çukuru nun Ģematik dizaynı verilmektedir. SULU HELA ÇUKURU Hela Odası Hava Borusu Atık GiriĢi Toprak Beton Suda ayrıģma Septik sıvı Su Septik Çukur (Foseptik) : Çukurlu hela nın 2-3 bölmeli Ģeklidir. Çukurdaki bölmelerin her tarafı betonla kaplıdır. Sıvı atıkların bölmelerden geçiģi esnasında katı kısımların büyük kısmı ilk bölümde çökmeye uğrar. Sıvı atıkların bölmelerden geçiģi esnasında en alt kısımda katı kısımların çöküntüsü (çamur tabakası), ortada bulanık bir kısım (orta tabaka) en üstte daha küçük asılı maddelerin yeraldığı yüzücü kısım oluģmaktadır. Bölmelerden geçen sıvı atıklar su içinde anaerob ayrıģıma uğramaktadırlar. Septik çukurun son bölmesine metal veya tuğla parçalarından oluģan tabakalar konarak ayrıģım dahada hızlandırılabilir. Septik çukurun çıkıģ borusundan açığa çıkan septik sıvı ya dağıtım çukurlarına, ya boģ topraklar üzerine veya çevre müsaitse toprak altına sızdırılır. Hastane, senatoryum gibi müesseselerinin sıvı atıklarının verildiği septik çukurdan çıkan sıvının mutlaka uygun bir dezenfekten madde ile dezenfekte edilmesi gereklidir. Eğer septik sıvının verileceği ortam müsait değilse septik sıvı suni olarak inģa edilen sıvı atık göcüklerine verilerek suni biyolojik arıtma iģlemine tabi tutulur. AĢağıdaki Ģekilde iki gözlü bir septik çukur Ģeması verilmektedir. 26

27 SEPTĠK ÇUKUR (FOSEPTĠK) Atık GiriĢi Kapak BETON Kapak Septik sıvı SUDA AYRIÞMA SUDA AYRIġMA TOPRAK TABAKASI Asılı Hela : Özellikle geri kalmıģ ülkelerde kullanılan ilkel bir sıvı atık zararsızlaģtırma yöntemidir. Bir akarsu veya durgun su birikintisi üzerine kurulan bir hela odasından oluģur. Sıvı atıklar direkt olarak suya verilir ve suda anaerob ortamda ayrıģıma uğrarlar. Asılı tip hela akarsular üzerinde kurulacaksa akıntı yönünün aģağı tarfında yerleģim yeri bulunmamasına özen gösterilmelidir. Ayrıca asılı tip helaların bulunduğu su kitlelerinden içme ve kullanma suyu olarak yararlanılmamalıdır. Bu tip hela özellikle geri kalmıģ ve geliģmekte olan ülkelerin kırsal kesimlerinde yaygın olarak kullanılan sıvı atık zararsızlaģtırma yöntemlerinden birisidir ASILI HELA Hela Odası Toprak Tabakası Atık Suda ayrıģma Akarsu 27

28 Kimyasal Tip Hela : Özellikle uçak, tren vapur gibi ulaģım araçlarında kullanılan hela tipidir. Bu tip hela madeni 500 litrelik bir depodan oluģur. Depo kullanıma baģlamadan önce kötü kokulatın önlenmesi ve kısmi çöktürmeyi sağlamak için 50 lt su ve 12 lt sut kostik karıģımı ile doldurulur. Seyahat sona erdikten sonra depo boģaltma kapağından vidanjörler tarafından boģaltılır ve kanalizasyon sistemine verilerek zararsız hale getirilir. Depo boģaldıktan sonra tekrar kullanıma hazırlanır. Kimyasal tip helanın Ģematik Ģekli aģağıda görülmektedir. BOġALTMA KAPAĞI KĠMYASAL TĠP HELA Atık GÝRÝÞÝ GiriĢi 500 lt Madeni Depo 50 lt SU + 12 lt SUT KOSTĠK Sıvı atıklar Açık hela çukuru ve çukurlu helada toprakta, asılı tip helada ise su içinde ayrıģıma uğramaktadırlar. Sulu hela çukuru ve septik çukurda açığa çıkan ve enfeksiyon açısından büyük bir tehlike teģkil eden septik sıvı ise aģağıdaki yöntemler vasıtası ile zararsız hale getirilmelidir. Bu yöntemler sırası ile Ģu Ģekildedir. Septik sıvı; - akarsu, göl veya deniz gibi geniģ su kitlerine verilir. - suni olarak inģa edilen sıvı atık gölcüklerine verilir. - sızdırma çukurları vasıtası ile toprak altına verilir. - sızdırmasız beton çukurlarda toplanarak vidanjörler tarafından kanalizasyon sistemine verilir - kumlu süzme hendeklerinden filtre edildikten sonra toprak altına verilir. AĢağıdaki Ģekilde septik sıvının verildiği sızdırma çukurlarının Ģematik dizaynı verilmektedir. 28

29 SIZDIRMA ÇUKURLARI Septik sıvı Kapak Septik sıvı giriģi Beton Sızdırma Çukuru Dağıtım Çukuru Sızdırma Çukuru Toprakta ayrıģma Sızdırma çukurlarında septik sıvı bir odacıkta toplanarak buradan diğer bölmelere gönderilerek toprağa sızdırılmakta ve sıvı atıklar toprakta ayrıģıma uğramaktadırlar. Sızdırmasız çukurlarda ise sıvı atıklar her tarafı betonla kaplı bir bölmede toplanmakta ve belli sürelerde bu bölmelerdeki septik sıvı vidanjörler ile boģaltılmaktadır. AĢağıdaki Ģekilde septik sıvının zararsız hale getirilmesinde kullanılan sızdırmasız çukur örneği görülmektedir. SIZDIRMASIZ ÇUKUR Sulu Hela Foseptik Kapak Vidanjör Septik sıvı Septik Sıvı TOPRAK Kanalizasyon : Sıvı atıkların ve kullanılmıģ suların kapalı bir boru ağı ile toplanarak yerleģim yerlerinden uzaklaģtırılması ve sağlık açısından zararsız hale 29

30 getirilmesini sağlayan sistemdir. Kanalizasyon sistemi ile amaç sıvı atıkların ve kullanılmıģ suların sadece toplanması değil özel atık arıtma tesislerinde zararsız hale getirilmesidir. Kanalizasyon sistemleri BirleĢik sistem ve Ayrı sistem olmak üzere iki tiptir. BirleĢik sistemde atık sular ve kullanılmıģ sular ile birlikte yağmur sularınında aynı Ģebeke sistemi içinde toplanmasına karģılık ayrı sistemde atık sular ve yağmur suları ayrı Ģebeke sistemleri ile toplanmaktadır. Kanalizasyon sisteminde sıvı atıklar ve kullanılmıģ sular yerleģim yerinden toplandıktan sonra arıtma tesisine getirilir. Arıtma tesisinde kanal suları aģağıdaki Ģekilde görüldüğü gibi belli aģamalardan geçirilerek arıtma ya tabi tutulur. KANALĠZASYON SULARININ ARITILMA KADEMELERĠ Toprak, Göl Akarsu, Deniz GiriĢ ÖN ARITMA MEKANĠK ARITMA BĠYOLOJĠK ARITMA Metan CO2 H2S H2 ÇÜRÜTME GÜBRE DEZENFEKSĠÝON Kullanım Suyu ġekilde görüldüğü gibi arıtma tesisine gelen kanal suları önce ön arıtma safhasından geçirilir. Ön arıtmadan sonra kanal suyu çürütme kulelerine gönderilir. Çürütme kulelerinde katı kısımlar çürümeye bırakılır. Çürüyen kısımlar kuruduktan sonra gübre olarak kullanılır. Çürüme esnasında açığa çıkan metan gazından da ısı ve enerji eldesinde kullanılabilir. Kanal suyunun sıvı kısmı ise çöktürme havuzlarında çöktürülerek mekanik arıtmaya tabi tutulur. Mekanik arıtmadan geçen atıklar bundan sonra ya biyolojik arıtma safhasına gönderilir yada biyolojik arıtmaya tabi tutulmadan ya geniģ toprak kitlerine, yada akarsu göl veya deniz gibi geniģ su kitlelerine boģaltılır. Biyolojik arıtmadan sonra hastane veya senatoryum gibi riskli kuruluģların ve tekrar kullanım suyu olarak yararlanılacak kanalizasyon sularının Klor, kireç kaymağı, kalsiyum hipoklorit veya kloraminlar gibi maddelerle mutlaka dezenfekte edilmeleri gereklidir. Mekanik arıtmadan sonra biyolojik arıtmadan 30

31 geçirilen kanal suları ise ya dezenfekte edilerek tekrar kullanım suyu olarak (park, bahçe, havuz suyu) su Ģebeke sistemine dağıtılır yada dezenfekte edilmeden geniģ toprak kitlelerine veya geniģ su kitlelerine verilir. Arıtma aģamasından geçen kanal suları su kitlerine verilecekse aģağıdaki kurallara mutlaka uyulması gereklidir. * Kanalizasyon suları mümkünse durgun sular yerine akarsulara verilmelidir. * Kana izasyon sularının verildiği akarsuyun debisi kanalizasyon sıvısının debisinden en az kat fazla olmalıdır. * Kanalizasyon suları verildiği su kitlesinin kıyısına ve yüzeyine değil mümkün olduğu kadar uzağa, derine ve suyun akıntı olan bölgesine verilmelidir. * Kanalizasyon suları içme ve kullanma suyunun sağlandığı bir su kitlesine veriliyorsa mutlaka dezenfeksiyon aģamasından geçirilmelidir. * Kanal sularının kirliliği biyolojik oksijen ihtiyacı ile ölçülür. Mekanik arıtma sonucunda kanal suyunun biyolojik oksijen ihtiyacına bakılarak biyolojik arıtmadan geçirildikten sonramı yoksa biyolojik arıtmadan geçirilmedenmi su kitlesine verlip verimeyeceğine karar verilmelidir. AĢağıdaki tabloda kanalizasyon sularının arıtılma kademelerinde yapılan iģlemler ve bu iģlemler ile hedeflenen amaçlar özet olarak verilmektedir. KANAL SULARININ ARITMA KADEMELERĠ, KADEME YAPILAN ĠġLEM AMAÇ ÖN ARITMA MEKANĠK ARITMA Kanal suyunun ızgara ve kalburlardan geçirilmesi Çöktürme havuzlarında şap gibi maddeler katılarak 1 gün bekletilmesi ÇÜRÜTME Çürütme kulelerinde 20 C de 1 ay süre ile bekletilmesi BĠYOLOJĠK ARITMA DEZENFEKSĠYON Kanal suyunun tabi veya suni biyolojik arıtmaya tabi tutulması Dezenfeksiyon maddeleri ile muamele edilmesi (özellikle hastane atıkları) Kanal susyundaki Kaba maddelerin (çakıl, kum, tahta) tutulması Kanal suyundaki Küçük partiküller ve asılı maddelerin çöktürülmesi Kanal suyunun katı kısımlarının çürütülüp gübre haline getirilmesi Kolloidal ve erimiş maddelerin parçalanması Tüm mikropların yokedilmesi, 31

32 Yukarıda da bahsedildiği gibi bir çok hastalık etkeninin kiģilere bulaģmasında önemli rol oynayan sıvı atıkların zararsız hale getirilmesini sağlayan en güvenilir ve modern yöntem kanalizasyon yöntemidir. Fakat kanalizasyon sisteminin ekonomik yönden maliyetinin yüksek olması nedeni ile diğer yöntemler günümüzde özellikle kırsal bölgelerde oldukça yaygın Ģekilde kullanılmaktadırlar. Sıvı atıkların zararsızlaģtırılmasında hangi yöntem kullanılırsa kullanılsın, kullanılan yöntemin devamlı kontrol altında tutulması ve denetlenmesi büyük önem arzetmektedir. KATI ATIKLAR Katı atıklar baģlığı alltında toplanan atıklar - Bitkisel ve hayvansal besin tüketimi sonucu oluşan kokuşabilen atıklar - Yanabilen maddeler (kağıt, karton, odun vd.) ve yanmayan maddelerden (tuğla, taş, maden, cam vd) oluşan kokuşmayan katı atıklar - Yakıt ürünlerinin yanması ile oluşan atıklar (küller) - Hayvan atıkları (özellikle kırsal alanlarda gübre) - Cadde ve sokak temizliği sonucu oluşan çöpler Ģeklinde sıralanabilmektedir. Katı atıkların çevreye verdikleri olumsuz etkiler ise aģağıdaki Ģekilde sıralanabilir. - Kötü kokuları ve olumsuz görüntüleri ile çevrenin estetistiğini bozarlar - Özellikle fare, hamam böceği, sinek gibi vektörlerin barınma ve gelişimi için uygun ortam oluştururlar. - Kedi, köpek gibi başıboş hayvanların çoğalması için uygun ortam oluştururlar. - Hastalık etkenleri ile kontamine oldukları taktirde hastalık etkenlerinin kişilere bulaşmasında rol oynarlar. - Sivrisineklerin üremesi için uygun ortam (jit) oluştururlar. - Rüzgarların etkisi ile özellikle küçük çaplı asılı maddeler havaya karışarak dolaylı yoldan hava kirliliğine neden olurlar. Yukarıda maddeler halinde verilen olumsuz etkilerinden dolayı katı atıkların çevreye olumsuz etkiler oluģturmadan zararsız hale getirilmeleri büyük önem arzetmektedir. Katı atıkların zararsız hale getirilmesi aģamaları toplama, depolama, taģınma, ayıklanma ve imha etme aģamalarından oluģmakta olup bu aģamalar aģağıdaki tabloda özetlenmektedir. 32

İÇME ve KULLANMA SULARI Dr. Selçuk KÖKSAL

İÇME ve KULLANMA SULARI Dr. Selçuk KÖKSAL İÇME ve KULLANMA SULARI Dr. Selçuk KÖKSAL GENEL BİLGİLER Erişkin bir kişide kemiklerin %25 i, Yağ dokusunun %45 i, Derinin %68 i, Kanın %90 ı ve tüm vücut ağırlığının %63 ü sudan oluşmaktadır. Su canlı

Detaylı

ÇEVRE SAĞLIĞI BÖLÜM 6 BÖLÜM YAZARLARI

ÇEVRE SAĞLIĞI BÖLÜM 6 BÖLÜM YAZARLARI BÖLÜM 6 ÇEVRE SAĞLIĞI BÖLÜM YAZARLARI Prof. Dr. Ayşe KAYPMAZ Yrd. Doç. Dr. Suphi VEHİD Yrd. Doç. Dr. Selçuk KÖKSAL Uzm. Dr. Günay CAN Vet. Dr. Necati TOPRAK Öğr. Gör. Eray YURTSEVEN 570 571 İÇME VE KULLANMA

Detaylı

ATIKLAR Dr. Selçuk KÖKSAL

ATIKLAR Dr. Selçuk KÖKSAL ATIKLAR Dr. Selçuk KÖKSAL Günlük hayatımız sırasında insan ve hayvan vücudundan atılan maddeler, günlük faaliyetler sonucu oluşan her türlü çöpler, hayvanların kesimi sonucu oluşan mezbaha artıkları ve

Detaylı

ÇEVRE KORUMA SU KİRLİLİĞİ. Öğr.Gör.Halil YAMAK

ÇEVRE KORUMA SU KİRLİLİĞİ. Öğr.Gör.Halil YAMAK ÇEVRE KORUMA SU KİRLİLİĞİ Öğr.Gör.Halil YAMAK 1 Su Kirliliği Tabii sular, çözünmüş ve askı halinde bulunan yabancı maddeleri ihtiva ederler. Çoğunlukla, suyu kullanılabilir hale getirmek için bu maddeler

Detaylı

Hastanelerde Su Kullanımı. M.Ali SÜNGÜ Amerikan Hastanesi Bakım ve Onarım Müdürü alis@amerikanhastanesi.org

Hastanelerde Su Kullanımı. M.Ali SÜNGÜ Amerikan Hastanesi Bakım ve Onarım Müdürü alis@amerikanhastanesi.org Hastanelerde Su Kullanımı M.Ali SÜNGÜ Amerikan Hastanesi Bakım ve Onarım Müdürü alis@amerikanhastanesi.org Bir Çin atasözü der ki; Suyu içmeden önce, kaynağını öğren Hastanelerde infeksiyon kaynaklarını

Detaylı

Su ile Bulaşan İnfeksiyonlar ve Korunma

Su ile Bulaşan İnfeksiyonlar ve Korunma Su ile Bulaşan İnfeksiyonlar ve Korunma 100 yıl önce İngiltere Kraliyet Komisyonu nun saptadığı SOSYAL HAYATIN GEREĞİ OLAN 10 KOŞUL un ilki: İçme ve kullanma için uygun ve yeterli miktarda su sağlanması

Detaylı

Çevre İçin Tehlikeler

Çevre İçin Tehlikeler Çevre ve Çöp Çevre Bir kuruluşun faaliyetlerini içinde yürüttüğü hava, su, toprak, doğal kaynaklar, belirli bir ortamdaki bitki ve hayvan topluluğu, insan ve bunlar arasındaki faaliyetleri içine alan ortamdır.

Detaylı

KANALİZASYONLARDA HİDROJEN SÜLFÜR GAZI OLUŞUMU SAĞLIK ÜZERİNE ETKİLERİ

KANALİZASYONLARDA HİDROJEN SÜLFÜR GAZI OLUŞUMU SAĞLIK ÜZERİNE ETKİLERİ KANALİZASYONLARDA HİDROJEN SÜLFÜR GAZI OLUŞUMU SAĞLIK ÜZERİNE ETKİLERİ Bu Çalışma Çevre Orman Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Sayın Prof. Dr. Mustafa Öztürk tarafından 2006 yılında yapılmıştır. Orijinal

Detaylı

DENİZLİ BELEDİYESİ SAĞLIK İŞLERİ MÜDÜRLÜĞÜ DENÇEV DENİZLİ ÇEVRE KALİTE LABORATUVARI MÜŞTERİ BİLGİLENDİRME REHBERİ

DENİZLİ BELEDİYESİ SAĞLIK İŞLERİ MÜDÜRLÜĞÜ DENÇEV DENİZLİ ÇEVRE KALİTE LABORATUVARI MÜŞTERİ BİLGİLENDİRME REHBERİ DENİZLİ BELEDİYESİ SAĞLIK İŞLERİ MÜDÜRLÜĞÜ DENÇEV DENİZLİ ÇEVRE KALİTE LABORATUVARI MÜŞTERİ BİLGİLENDİRME REHBERİ FR54/rev00/22.10.2011 Sayfa1/9 İÇİNDEKİLER...2 1.NUMUNE KABUL KRİTERLERİ...3 1.1.Genel

Detaylı

YENĠ NESĠL ORTAM ve YÜZEY DEZENFEKSĠYONU (akacid plus )

YENĠ NESĠL ORTAM ve YÜZEY DEZENFEKSĠYONU (akacid plus ) YENĠ NESĠL ORTAM ve YÜZEY DEZENFEKSĠYONU (akacid plus ) MANTAR, VĠRÜS, KÜF VE BAKTERĠLERĠ YOK EDER, SAĞLIKLI YAġAM ALANLARI OLUġTURUR. % 100 EKOLOJĠK DEZENFEKSĠYONU SAĞLIYOR ve KÖTÜ KOKUKULARA SON VERĠYORUZ

Detaylı

ÇEVRE MÜHENDĠSLĠĞĠNE GĠRĠġ (ÇMG) DERSĠ

ÇEVRE MÜHENDĠSLĠĞĠNE GĠRĠġ (ÇMG) DERSĠ KONYA ÜNĠVERSĠTESĠ ÇEVRE MÜHENDĠSLĠĞĠNE GĠRĠġ (ÇMG) DERSĠ Doç. Dr. Senar AYDIN Necmettin Erbakan Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Çevre Mühendisliği Bölümü 17.12.2015 1 2 o Evsel, endüstriyel,

Detaylı

NUMUNE ALMA İŞLEMİ NASIL YAPILIR

NUMUNE ALMA İŞLEMİ NASIL YAPILIR Kimyasal Su Numunesi Alınması NUMUNE ALMA İŞLEMİ NASIL YAPILIR Kimyasal analizler, nitelik ve miktar olarak insan sağlığını bozabilen, suyu içilmez bir hale getiren veya kirlenmenin ikinci derecede etkilerini

Detaylı

ÇEV416 ENDÜSTRİYEL ATIKSULARIN ARITILMASI

ÇEV416 ENDÜSTRİYEL ATIKSULARIN ARITILMASI ÇEV416 ENDÜSTRİYEL ATIKSULARIN ARITILMASI 6.Endüstriyel Kirlenme Kontrolü - Nötralizasyon Yrd. Doç. Dr. Kadir GEDİK Birçok endüstrinin atıksuyu asidik veya bazik olduğundan alıcı ortama veya kimyasal ve/veya

Detaylı

DOĞAL MĠNERALLĠ SULARIN ĠNSAN SAĞLIĞINA UYGUNLUĞUNUN MĠKROBĠYOLOJĠK YÖNDEN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ

DOĞAL MĠNERALLĠ SULARIN ĠNSAN SAĞLIĞINA UYGUNLUĞUNUN MĠKROBĠYOLOJĠK YÖNDEN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ DOĞAL MĠNERALLĠ SULARIN ĠNSAN SAĞLIĞINA UYGUNLUĞUNUN MĠKROBĠYOLOJĠK YÖNDEN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ Bil.Uz.Sevinç ERTAġ Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Tüketici Güvenliği Laboratuvarları Daire BaĢkanlığı Su ve Gıda

Detaylı

STERİLİZASYON. Sterilizasyon Yöntemleri. Sterilizasyonu Etkileyen Faktörler

STERİLİZASYON. Sterilizasyon Yöntemleri. Sterilizasyonu Etkileyen Faktörler STERİLİZASYON Tüm canlı mikroorganizmaların tam olarak uzaklaştırılması veya öldürülmesi işlemidir. Türk Gıda Kodeksi Çiğ Süt ve Isıl İşlem Görmüş Sütleri Tebliği ne göre sterilizasyon; oda sıcaklığında

Detaylı

İÇ SU BALIKLARI YETİŞTİRİCİLİĞİNDE SU KALİTESİ

İÇ SU BALIKLARI YETİŞTİRİCİLİĞİNDE SU KALİTESİ İÇ SU BALIKLARI YETİŞTİRİCİLİĞİNDE SU KALİTESİ Karada bir su ürünleri işletmesi kurulacaksa, su kaynağı olarak kaynak suyu, dere, ırmak, akarsu, göl, baraj suları veya yeraltı suları kullanılabilir. Yetiştiriciliğin

Detaylı

1.1 Su Kirliliği Su Kirliliğinin Kaynakları 1.2 Atıksu Türleri 1.3 Atıksu Karakteristikleri 1.4 Atıksu Arıtımı Arıtma Seviyeleri

1.1 Su Kirliliği Su Kirliliğinin Kaynakları 1.2 Atıksu Türleri 1.3 Atıksu Karakteristikleri 1.4 Atıksu Arıtımı Arıtma Seviyeleri 1. GİRİŞ 1.1 Su Kirliliği Su Kirliliğinin Kaynakları 1.2 Atıksu Türleri 1.3 Atıksu Karakteristikleri 1.4 Atıksu Arıtımı Arıtma Seviyeleri 1-1 1.1 Su Kirliliği Su Kirliliğinin Kaynakları (I) Su Kirliliği

Detaylı

GÖRÜNÜR IŞIĞIN HAVUZ SULARININ DEZENFEKSİYONUNDA ALTERNATİF BİR YÖNTEM OLARAK KULLANILMASI

GÖRÜNÜR IŞIĞIN HAVUZ SULARININ DEZENFEKSİYONUNDA ALTERNATİF BİR YÖNTEM OLARAK KULLANILMASI GÖRÜNÜR IŞIĞIN HAVUZ SULARININ DEZENFEKSİYONUNDA ALTERNATİF BİR YÖNTEM OLARAK KULLANILMASI Hazırlayan Öğrenciler Dila Berfin UÇAN 7-F Ekin Ladin TÜRKMEN 7-F Danışman Öğretmen Melike TURAN İZMİR, 2014 İÇİNDEKİLER

Detaylı

ÇOKLU TÜP FERMANTASYON YÖNTEMİ İLE TOPLAM KOLİFORM TAYİNİ. Koliform Bakteri Grubunun Tanımı

ÇOKLU TÜP FERMANTASYON YÖNTEMİ İLE TOPLAM KOLİFORM TAYİNİ. Koliform Bakteri Grubunun Tanımı ÇOKLU TÜP FERMANTASYON YÖNTEMİ İLE TOPLAM KOLİFORM TAYİNİ Koliform Bakteri Grubunun Tanımı Koliform grubunu oluşturan bakteriler; tamamı aerobik veya fakültatif anaerobik olan, gram negatif, spor oluşturmayan,

Detaylı

EVDE BİYOTEKNOLOJİ. Yrd. Doç. Dr. Hüseyin UYSAL ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ TARIMSAL BİYOTEKNOLOJİ BÖLÜMÜ 5. DERS

EVDE BİYOTEKNOLOJİ. Yrd. Doç. Dr. Hüseyin UYSAL ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ TARIMSAL BİYOTEKNOLOJİ BÖLÜMÜ 5. DERS EVDE BİYOTEKNOLOJİ Yrd. Doç. Dr. Hüseyin UYSAL ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ TARIMSAL BİYOTEKNOLOJİ BÖLÜMÜ 5. DERS STERİLİZASYON; BİTKİ DOKU KÜLTÜRLERİNDE KULLANILAN STERİLİZASYON YÖNTEMLERİ VE BU STERİLİZASYON

Detaylı

STERİLİZASYON DERSİ 4. HAFTA DERS NOTLARI YRD. DOÇ. DR. KADRİ KULUALP

STERİLİZASYON DERSİ 4. HAFTA DERS NOTLARI YRD. DOÇ. DR. KADRİ KULUALP STERİLİZASYON DERSİ 4. HAFTA DERS NOTLARI YRD. DOÇ. DR. KADRİ KULUALP STERİLİZASYON YÖNTEMLERİ SÜZME YÖNTEMİ FİLTRASYON İLE STERİLİZASYON Süzme mekanizmalarına göre; a) Absorbsiyonla mikroorganizmaları

Detaylı

YÜZME HAVUZLARDA Enfeksiyon Riski ve Dezenfeksiyonun Önemi İNSAN - HAYVAN - BİTKİ Mikrobiyoloji Gözle görülemeyen canlıların Mikroskop ile incelenmesi. mikron = 1/1000 mm. mikroskop x 1000 cfu/ml veya

Detaylı

ULUSAL SU VE SAĞLIK KONGRESĠ AFETLERDE SU YÖNETĠMĠ

ULUSAL SU VE SAĞLIK KONGRESĠ AFETLERDE SU YÖNETĠMĠ ULUSAL SU VE SAĞLIK KONGRESĠ AFETLERDE SU YÖNETĠMĠ Prof.Dr.Recep AKDUR AFET 1 2 3 OLAY/OLGU ĠVEDĠ DURUM FELAKET AFET ĠNCĠDENT EMERGENCY DĠSASTER CATASTROHE 2 AFET EKOLOJİK DENGE BOZULUR CAN VE MAL KAYIPLARI

Detaylı

Kırılma Noktası Klorlaması

Kırılma Noktası Klorlaması Kırılma Noktası Klorlaması AMAÇ Farklı oranlarda klor ile amonyağın reaksiyon vermesi sonucu oluşan kalıntı klor ölçümünün yapılması ve verilerin grafiğe aktarılarak kırılma noktasının belirlenmesi. ÖN

Detaylı

SU VE BESİNLER İLE BULAŞAN HASTALIKLAR VE KORUNMA YOLLARI

SU VE BESİNLER İLE BULAŞAN HASTALIKLAR VE KORUNMA YOLLARI SU VE BESİNLER İLE BULAŞAN HASTALIKLAR VE KORUNMA YOLLARI 1 Dersin Amacı: Su ve besinler ile bulaşan hastalıklar ve korunma yolları konusunda bilgi ve tutum kazandırmak. 2 Dersin Öğrenim Hedefleri Su ve

Detaylı

ADIM ADIM YGS LYS Adım EKOLOJİ 7 MADDE DÖNGÜLERİ (Su, Karbon ve Azot Döngüsü)

ADIM ADIM YGS LYS Adım EKOLOJİ 7 MADDE DÖNGÜLERİ (Su, Karbon ve Azot Döngüsü) ADIM ADIM YGS LYS 100. Adım EKOLOJİ 7 MADDE DÖNGÜLERİ (Su, Karbon ve Azot Döngüsü) MADDE DÖNGÜLERİ Ekosistemde kimyasal elementler sınırlı sayıda bulunur. Bu nedenle bu kimyasal elementeler organik ve

Detaylı

KTU MADEN MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ MADEN ĠġLETME LABORATUVARI ArĢ. Gör. ġener ALĠYAZICIOĞLU AGREGA DARBE DAYANIMI DENEYİ

KTU MADEN MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ MADEN ĠġLETME LABORATUVARI ArĢ. Gör. ġener ALĠYAZICIOĞLU AGREGA DARBE DAYANIMI DENEYİ AGREGA DARBE DAYANIMI DENEYİ Tanım: Darbe dayanımı, standart boyutlardaki kayaçların belirli bir doğrultuda darbelere karģı gösterdiği dirençtir. Kayacın kullanım alanlarının belirlenmesinde darbe dayanımının

Detaylı

Doç. Dr. Ali CEYLAN Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD

Doç. Dr. Ali CEYLAN Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD İÇME VE KULLANMA SULARI Doç. Dr. Ali CEYLAN Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD Suyun Sağlık açısından önemi Vücut ağırlığının % 63-70 i sudur. Su kan ve doku sıvılarının temel bileşenidir.

Detaylı

SU TEMİNİ VE KANALİZASYON

SU TEMİNİ VE KANALİZASYON SU TEMİNİ VE KANALİZASYON Erciyes Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü 1 KAPSAM SUYUN ÖNEMİ KENTSEL SU İHTİYACININ HESABI SULARIN DERLENMESİ (KAPTAJ) SULARIN İLETİLMESİ SULARIN

Detaylı

MUCİZE KALKAN İLE SUYUMUZ ŞİMDİ PET ŞİŞELERDE DE SAĞLIKLI

MUCİZE KALKAN İLE SUYUMUZ ŞİMDİ PET ŞİŞELERDE DE SAĞLIKLI MUCİZE KALKAN İLE SUYUMUZ ŞİMDİ PET ŞİŞELERDE DE SAĞLIKLI HAZIRLAYAN ÖĞRENCİLER 7-D SELİN YAĞMUR ÇAKMAK DOĞA DAĞ DANIŞMAN ÖĞRETMEN NİLÜFER DEMİR İZMİR - 2013 İÇİNDEKİLER 1. PROJENİN AMACI.3 2. PET ŞİŞELER

Detaylı

Yarınlar Hepimizin... Biz Buradayız...

Yarınlar Hepimizin... Biz Buradayız... Yarınlar Hepimizin... Biz Buradayız... Element Effekt Atık ve Yağ Parçalayıcı Element Bio Atık ve Yağ Parçalayıcı Ev, hastane gibi bina atık sistemlerinde, mutfak giderleri ve borularında, otel ve site

Detaylı

HAVA KĠRLĠLĠĞĠ KONTROLÜ

HAVA KĠRLĠLĠĞĠ KONTROLÜ Çevre Mühendisliğine GiriĢ Dersi Ders Notları HAVA KĠRLĠLĠĞĠ KONTROLÜ Yrd. Doç Dr. Orhan CERİT Daha önceki derslerimizde, hava kirliliği çalıģmalarının üç parametresi bulunduğunu ifade etmiģtik. 1.Kirletici

Detaylı

ÇEVRE MÜHENDĠSLĠĞĠNE GĠRĠġ (ÇMG) DERSĠ

ÇEVRE MÜHENDĠSLĠĞĠNE GĠRĠġ (ÇMG) DERSĠ KONYA ÜNİVERSİTESİ ÇEVRE MÜHENDĠSLĠĞĠNE GĠRĠġ (ÇMG) DERSĠ Doç. Dr. Senar AYDIN Necmettin Erbakan Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Çevre Mühendisliği Bölümü V-HAFTA 17.12.2015 1 SULARIN ARITILMASI

Detaylı

MADDE DÖNGÜLERİ SU, KARBON VE AZOT DÖNGÜSÜ SELİN HOCA

MADDE DÖNGÜLERİ SU, KARBON VE AZOT DÖNGÜSÜ SELİN HOCA MADDE DÖNGÜLERİ SU, KARBON VE AZOT DÖNGÜSÜ SELİN HOCA Ekosistemde kimyasal elementler sınırlı sayıda bulunur. Bu nedenle bu kimyasal elementeler organik ve inorganik formlarda devir halindedir. Bu devre,

Detaylı

BELEDİYE HİZMETLERİNDE ÇÖZÜM ORTAĞINIZ

BELEDİYE HİZMETLERİNDE ÇÖZÜM ORTAĞINIZ BELEDİYE HİZMETLERİNDE ÇÖZÜM ORTAĞINIZ ÇÖP DEPONİ ALANLARINDA VE ÇÖP SIZINTI SUYUNDA KOKU KONTROLÜ, ÇÖP SIZINTI SUYUNUN ARITMA ÖNCESİ BOİ, KOİ, AKM DEĞERLERİNİN İYİLEŞTİRİLMESİ Bütün dünyada olduğu gibi,

Detaylı

DETERJAN VE DEZENFEKTANLAR. Fırat ÖZEL, Gıda Mühendisi 2006

DETERJAN VE DEZENFEKTANLAR. Fırat ÖZEL, Gıda Mühendisi 2006 DETERJAN VE DEZENFEKTANLAR Fırat ÖZEL, Gıda Mühendisi 2006 ÖNEMLİ! Gıdaları insanların sağlıklarını çok ciddi şekilde etkiler. Bu nedenle, gıda üreten kişilerin temizlik kurallarına uyması çok önemlidir.

Detaylı

MİKROBİYAL BULAŞMA KAYNAKLARI

MİKROBİYAL BULAŞMA KAYNAKLARI MİKROBİYAL BULAŞMA KAYNAKLARI Gıdaların mikrobiyal floralarını gıda üzerinde doğal olarak bulunan m.o larla; depolama, taşıma ve işleme faaliyetleri sırasında dışarıdan / çevreden bulaşan m.o lar oluşturur.

Detaylı

Biyogaz Temel Eğitimi

Biyogaz Temel Eğitimi Biyogaz Temel Eğitimi Sunanlar: Dursun AYDÖNER Proje Müdürü Rasim ÜNER Is Gelistime ve Pazarlama Müdürü Biyogaz Temel Eğitimi 1.Biyogaz Nedir? 2.Biyogaz Nasıl Oluşur? 3.Biyogaz Tesisi - Biyogaz Tesis Çeşitleri

Detaylı

T.C KONYAALTI KAYMAKAMLIĞI. İlçe Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü

T.C KONYAALTI KAYMAKAMLIĞI. İlçe Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü T.C KONYAALTI KAYMAKAMLIĞI İlçe Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü GIDA GÜVENLİĞİ Gıdalarda oluşabilecek fiziksel, kimyasal ve biyolojik her türlü zararın ortadan kaldırılması için alınan tedbirlerin

Detaylı

Şartlarında Bakteriyel İnaktivasyon Sürecinin İndikatör

Şartlarında Bakteriyel İnaktivasyon Sürecinin İndikatör İçme-Kullanma Suları için Farklı Dezenfeksiyon Şartlarında Bakteriyel İnaktivasyon Sürecinin İndikatör Organizmalar için İncelenmesi İ.Ethem KARADİREK, Selami KARA, Özge ÖZEN, Oğuzhan GÜLAYDIN, Ayşe MUHAMMETOĞLU

Detaylı

BESİN MADDELERİ VE SU METABOLİZMASI. Prof.Dr. Seher KÜÇÜKERSAN

BESİN MADDELERİ VE SU METABOLİZMASI. Prof.Dr. Seher KÜÇÜKERSAN BESİN MADDELERİ VE SU METABOLİZMASI Prof.Dr. Seher KÜÇÜKERSAN BESİN MADDELERİ Hayvan ve yemlerin yapısında bulunan ve hayvan organizmasında çeşitli fizyolojik fonksiyonlara katılan organik ve inorganik

Detaylı

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ KAMU YÖNETİMİ LİSANS PROGRAMI TÜRKİYE'DE ÇEVRE SORUNLARI DOÇ. DR.

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ KAMU YÖNETİMİ LİSANS PROGRAMI TÜRKİYE'DE ÇEVRE SORUNLARI DOÇ. DR. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ KAMU YÖNETİMİ LİSANS PROGRAMI TÜRKİYE'DE ÇEVRE SORUNLARI DOÇ. DR. SEVİM BUDAK Katı Atıklar Dünya nüfusu gün geçtikçe ve hızlı bir şekilde artmaktadır.

Detaylı

SU NUMUNELERİNİN LABORATUVARA KABUL MİKTARLARI, SAKLAMA KOŞULLARI VE SÜRELERİ

SU NUMUNELERİNİN LABORATUVARA KABUL MİKTARLARI, SAKLAMA KOŞULLARI VE SÜRELERİ Alkalinite Alüminyum (Al) Amonyum (NH 4 + ) Anyonlar (Br, F, Cl, NO 2, NO 3, SO 4, PO 4 ) PE veya BC 200 100 Tercihen arazide yapılmalıdır. sırasındaki indirgenme ve oksitlenme reaksiyonları numunede değişikliğe

Detaylı

Hastane Teknik Yönetimi

Hastane Teknik Yönetimi Hastane Teknik Yönetimi işletme kontrol bakım çözüm renovasyon M. Ali SÜNGÜ Amerikan Hastanesi Koç Üniversitesi Tıp Fakültesi Bakım ve Onarım Müdürü alis@amerikanhastanesi.org Düşüncenin doğruluğu, pratik

Detaylı

Çizelge 2.6. Farklı ph ve su sıcaklığı değerlerinde amonyak düzeyi (toplam amonyağın yüzdesi olarak) (Boyd 2008a)

Çizelge 2.6. Farklı ph ve su sıcaklığı değerlerinde amonyak düzeyi (toplam amonyağın yüzdesi olarak) (Boyd 2008a) - Azotlu bileşikler Su ürünleri yetiştiricilik sistemlerinde oksijen gereksinimi karşılandığı takdirde üretimi sınırlayan ikinci faktör azotlu bileşiklerin birikimidir. Ana azotlu bileşikler; azot gazı

Detaylı

EM nin Katı Atık Toplama ve Gömme Alanlarındaki Yararları:

EM nin Katı Atık Toplama ve Gömme Alanlarındaki Yararları: EM nin Katı Atık Toplama ve Gömme Alanlarındaki Yararları: Katı Atıklar: Katı atıkların içinde %40 ila %60 organik madde vardır ve bu organik maddeyi doğanın çevrim yasası içinde mutlaka değerlendirmek

Detaylı

Bu birikintilerin giderilmesi için uygun kimyasallarla membranlar zaman içinde yıkanarak tekrar eski verimine ulaştırılırlar.

Bu birikintilerin giderilmesi için uygun kimyasallarla membranlar zaman içinde yıkanarak tekrar eski verimine ulaştırılırlar. VIIPOL CKS MEMBRAN TEMİİZLEME PROSEDÜRÜ 1.Giriş : Ne kadar iyi bir ön arıtma yapılırsa yapılsın, çalışan bir ters ozmoz ( RO ) sisteminde zaman içinde hamsu içinde bulunan ve ön arıtmadan geçebilen kolloidler,

Detaylı

S.S. YEŞİL DURU EVLERİ KOOPERATİFİ ATIKSU ARITMA TESİSİ PROJE RAPORU

S.S. YEŞİL DURU EVLERİ KOOPERATİFİ ATIKSU ARITMA TESİSİ PROJE RAPORU S.S. YEŞİL DURU EVLERİ KOOPERATİFİ ATIKSU ARITMA TESİSİ PROJE RAPORU 1 - PROSESİN TANITILMASI Tatil sitesinden kaynaklanacak evsel nitelikli atıksuları arıtacak olan, arıtma tesisi, biyolojik sistem (aktif

Detaylı

Katı Atık Yönetiminde Arıtma Çamuru. Enes KELEŞ Kasım / 2014

Katı Atık Yönetiminde Arıtma Çamuru. Enes KELEŞ Kasım / 2014 Katı Atık Yönetiminde Arıtma Çamuru Enes KELEŞ Kasım / 2014 İÇİNDEKİLER Arıtma Çamuru Nedir? Arıtma Çamuru Nerede Oluşur? Arıtma Çamuru Çeşitleri Arıtma Çamuru Nerelerde Değerlendirilebilir? 1. Açık Alanda

Detaylı

SU KİRLİLİĞİ KONTROLÜ

SU KİRLİLİĞİ KONTROLÜ SU KİRLİLİĞİ KONTROLÜ Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ne göre atık su; evsel, endüstriyel, tarımsal ve diğer kullanımlar sonucunda kirlenmiş veya özellikleri kısmen veya tamamen değişmiş sular ile maden

Detaylı

VIIA GRUBU ELEMENTLERİ

VIIA GRUBU ELEMENTLERİ Bölüm 9 VIIA GRUBU ELEMENTLERİ Bu slaytlarda anlatılanlar sadece özet olup ayrıntılı bilgiler derste verilecektir. F, Cl, Br, I, At Halojenlerin Genel Özellikleri *Halojenlerin hepsi zehirli ve renklidir.

Detaylı

Ötrifikasyon. Ötrifikasyonun Nedenleri

Ötrifikasyon. Ötrifikasyonun Nedenleri Ötrifikasyon Ötrifikasyon, göllerin olgunlaşma aşamalarında meydana gelen dogal bir olay. Genç göller düşük oranlarda besin içermekte dolayısıyla biyolojik aktivite az..oligotrofik göller Yaşlı göller,

Detaylı

ÇEVRE MÜHENDĠSLĠĞĠNE GĠRĠġ DERS NOTLARI GÖLLERĠN KĠRLĠLĠĞĠ. Dr. Orhan CERİT

ÇEVRE MÜHENDĠSLĠĞĠNE GĠRĠġ DERS NOTLARI GÖLLERĠN KĠRLĠLĠĞĠ. Dr. Orhan CERİT ÇEVRE MÜHENDĠSLĠĞĠNE GĠRĠġ DERS NOTLARI GÖLLERĠN KĠRLĠLĠĞĠ Dr. Orhan CERİT Vers. 22.10.2008 Dünyanın yaklaģık 2/3 ü su ile kaplıdır. 1,4 milyar kilometreküp civarında hacim kaplayan bu suyun sadece yüzde

Detaylı

Toprakta Kireç Tayini

Toprakta Kireç Tayini Toprakta Kireç Tayini Toprakta kireç tayininde genellikle kalsimetre düzeneği kullanılır ve % kireç miktarı CaCO 3 cinsinden ifade edilir. Elde edilen veriler doğrultusunda toprakların kireç içeriğine

Detaylı

T.C. BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi Hemşirelik Hizmetleri Müdürlüğü Hizmet İçi Eğitim Hemşireliği 2014

T.C. BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi Hemşirelik Hizmetleri Müdürlüğü Hizmet İçi Eğitim Hemşireliği 2014 T.C. BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi Hemşirelik Hizmetleri Müdürlüğü Hizmet İçi Eğitim Hemşireliği 2014 ATIK YÖNETİMİ TALİMATI Amaç; B.E.Ü. Sağlık Uygulama ve Araştırma

Detaylı

SU NUMUNESİ ALMA TALİMATI REVİZYON DURUMU. Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No

SU NUMUNESİ ALMA TALİMATI REVİZYON DURUMU. Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No REVİZYON DURUMU Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No Hazırlayan: Onaylayan: Onaylayan: Yusuf Ertürk, Tesis Yönetimi ve Güvenliği Kurulu Adem Aköl Kalite Konseyi Başkanı Sinan Özyavaş Kalite Koordinatörü

Detaylı

RAPOR. O.D.T.Ü. AGÜDÖS Kod No: 08 03 11 1 00 09 3 Kasım, 2008

RAPOR. O.D.T.Ü. AGÜDÖS Kod No: 08 03 11 1 00 09 3 Kasım, 2008 BMB Technology İçin Life 2 O Water BMB1000 Serisi Su Arıtma Cihazının Sularda Bakteri ve Kimyasalların Arıtım Performansının Araştırılması Projesi O.D.T.Ü. Danışman Prof. Dr. Celal F. GÖKÇAY RAPOR O.D.T.Ü.

Detaylı

ARES 1-ASİTLER. MADDENĠN YAPISI VE ÖZELLĠKLERĠ 4-ASĠTLER ve BAZLAR 8.SINIF FEN BĠLĠMLERĠ

ARES 1-ASİTLER. MADDENĠN YAPISI VE ÖZELLĠKLERĠ 4-ASĠTLER ve BAZLAR 8.SINIF FEN BĠLĠMLERĠ ARES EĞĠTĠM [Metni yazın] MADDENĠN YAPISI VE ÖZELLĠKLERĠ 4-ASĠTLER ve BAZLAR 8.SINIF FEN BĠLĠMLERĠ 1-ASİTLER Suda çözündüklerinde ortama H + iyonu verebilen bileşiklere asit denir. ASİTLERİN ÖZELLİKLERİ

Detaylı

ATIKSU ARITMA TESİSLERİNİN İŞLETİLMESİ-BAKIM VE ONARIMI. Fatih GÜRGAN ASKİ Arıtma Tesisleri Dairesi Başkanı

ATIKSU ARITMA TESİSLERİNİN İŞLETİLMESİ-BAKIM VE ONARIMI. Fatih GÜRGAN ASKİ Arıtma Tesisleri Dairesi Başkanı ATIKSU ARITMA TESİSLERİNİN İŞLETİLMESİ-BAKIM VE ONARIMI Fatih GÜRGAN ASKİ Arıtma Tesisleri Dairesi Başkanı UZUN HAVALANDIRMALI AKTİF ÇAMUR SİSTEMİ Bu sistem Atıksularda bulunan organik maddelerin mikroorganizmalar

Detaylı

1. Buzdolabı Kullanımı 6. Ellerin Yıkanması

1. Buzdolabı Kullanımı 6. Ellerin Yıkanması ON DOĞRU MUTFAK UYGULAMASI 1. Buzdolabı Kullanımı 6. Ellerin Yıkanması 2. Donmuş Etlerin Çözündürülmesi 7. Mutfak Bez ve Süngerlerinin Temizliği 3. Etlerin Pişirilmesi 8. Kesme Tahtasının Temizliği 4.

Detaylı

CANLI ALABALIKLARIN NAKLİ *Yüksel DURMAZ Uzman Veteriner Hekim

CANLI ALABALIKLARIN NAKLİ *Yüksel DURMAZ Uzman Veteriner Hekim CANLI ALABALIKLARIN NAKLİ *Yüksel DURMAZ Uzman Veteriner Hekim Balıkların taşınması esnasında suyun ısınması en önemli problemdir. Alabalıklar için taşıma suyu sıcaklığı 8-10 C olmalıdır. Sıcaklık 10 C

Detaylı

Çizelge 1 Numunelerin muhafazası için genellikle uygun olan teknikler. 100 Nitrik asit ile ph 1-2 olacak şekilde asitlendirilmelidir

Çizelge 1 Numunelerin muhafazası için genellikle uygun olan teknikler. 100 Nitrik asit ile ph 1-2 olacak şekilde asitlendirilmelidir Çizelge 1 Numunelerin sı için genellikle uygun olan teknikler Yapılacak tayin Kabın tipi Genellikle kullanılan hacim (ml) ve doldurma tekniği Alüminyum P C Muhafaza tekniği 100 Nitrik asit ile ph 1-2 ndirilmelidir

Detaylı

Akreditasyon Sertifikası Eki (Sayfa 1/7) Akreditasyon Kapsamı

Akreditasyon Sertifikası Eki (Sayfa 1/7) Akreditasyon Kapsamı Akreditasyon Sertifikası Eki (Sayfa 1/7) Deney Laboratuvarı Adresi : İncilipınar Mah. 3385 Sk. No:4 Pamukkale 21050 DENİZLİ / TÜRKİYE Tel : 0 258 280 22 03 Faks : 0 258 280 29 69 E-Posta : isanmaz_derya@hotmail.com

Detaylı

Akvaryum veya küçük havuzlarda amonyağın daha az zehirli olan nitrit ve nitrata dönüştürülmesi için gerekli olan bakteri populasyonunu (nitrifikasyon

Akvaryum veya küçük havuzlarda amonyağın daha az zehirli olan nitrit ve nitrata dönüştürülmesi için gerekli olan bakteri populasyonunu (nitrifikasyon Azotlu bileşikler Ticari balık havuzlarında iyonize olmuş veya iyonize olmamış amonyağın konsantrasyonlarını azaltmak için pratik bir yöntem yoktur. Balık havuzlarında stoklama ve yemleme oranlarının azaltılması

Detaylı

BAHÇE HAVUZLARININ VEGÖLETLERİN EKOLOJİK DENGELERİNİ NASIL KORUYABİLİRİZ?

BAHÇE HAVUZLARININ VEGÖLETLERİN EKOLOJİK DENGELERİNİ NASIL KORUYABİLİRİZ? BAHÇE HAVUZLARININ VEGÖLETLERİN EKOLOJİK DENGELERİNİ NASIL KORUYABİLİRİZ? KRİSTAL BERRAKLIĞINDA GÖLETLER İÇİN: BERRAKLAŞTIRICI POND CLEAR Bulanık ve yeşil su bir bahçe havuzunun bir numaralı problemidir.

Detaylı

Organik Atıkların Değerlendirilmesi- BİYOGAZ: Üretimi ve Kullanımı ECS KĐMYA ĐNŞ. SAN. VE TĐC. LTD. ŞTĐ.

Organik Atıkların Değerlendirilmesi- BİYOGAZ: Üretimi ve Kullanımı ECS KĐMYA ĐNŞ. SAN. VE TĐC. LTD. ŞTĐ. Organik Atıkların Değerlendirilmesi- BİYOGAZ: Üretimi ve Kullanımı ECS KĐMYA ĐNŞ. SAN. VE TĐC. LTD. ŞTĐ. BİYOGAZ NEDİR? Anaerobik şartlarda, organik atıkların çeşitli mikroorganizmalarca çürütülmesi sonucu

Detaylı

KALİTELİ SÜT NASIL ELDE EDİLİR?

KALİTELİ SÜT NASIL ELDE EDİLİR? KALİTELİ SÜT NASIL ELDE EDİLİR? Prof. Dr. METİN ATAMER Dr. EBRU ŞENEL ANKARA ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ SÜT TEKNOLOJİSİ BÖLÜMÜ Kaliteli süt üretimi için sağlanması gereken koşullar; Sağlıklı inek Özenli

Detaylı

DEPOLAMA UYGULAMALARI. Fırat ÖZEL, Gıda Mühendisi 2006

DEPOLAMA UYGULAMALARI. Fırat ÖZEL, Gıda Mühendisi 2006 DEPOLAMA UYGULAMALARI Fırat ÖZEL, Gıda Mühendisi 2006 1 Gıda Maddelerinin Depolanması Gıda maddeleri canlı kaynaklı maddelerdir. Bu nedenle özel olarak saklanması gerekir. Aksi durumda büyük miktarlarda

Detaylı

YÜZME HAVUZLARINDA MİKROBİYOLOJİK KİRLİLİK. Uzm. Dr. Derya ÇAMUR Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Çevre Sağlığı Daire Başkanlığı

YÜZME HAVUZLARINDA MİKROBİYOLOJİK KİRLİLİK. Uzm. Dr. Derya ÇAMUR Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Çevre Sağlığı Daire Başkanlığı YÜZME HAVUZLARINDA MİKROBİYOLOJİK KİRLİLİK Uzm. Dr. Derya ÇAMUR Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Çevre Sağlığı Daire Başkanlığı Yüzme havuzları; Turizm Fiziksel aktivite YÜZME HAVUZU YARALANMA VE BOĞULMALAR

Detaylı

TURİZM TESİSLERİNDE HİJYEN ÇALIŞMALARI

TURİZM TESİSLERİNDE HİJYEN ÇALIŞMALARI TURİZM TESİSLERİNDE HİJYEN ÇALIŞMALARI Otellerimiz yurt içinden ve yurt dışından bir çok insanımızın konakladığı ve ortaklaşa kullandığı alanlarımızdır. Bu sebeple bu mekanların temizliği ve dezenfeksiyonuda

Detaylı

ÇEVRE MÜHENDĠSLĠĞĠNE GĠRĠġ (ÇMG) DERSĠ

ÇEVRE MÜHENDĠSLĠĞĠNE GĠRĠġ (ÇMG) DERSĠ KONYA ÜNĠVERSĠTESĠ ÇEVRE MÜHENDĠSLĠĞĠNE GĠRĠġ (ÇMG) DERSĠ Doç. Dr. Senar AYDIN Necmettin Erbakan Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Çevre Mühendisliği Bölümü 10.12.2015 1 1. SU ĠHTĠYACININ

Detaylı

KADIKÖY BELEDİYESİ ÇEVRE KORUMA MÜDÜRLÜĞÜ

KADIKÖY BELEDİYESİ ÇEVRE KORUMA MÜDÜRLÜĞÜ KADIKÖY BELEDİYESİ ÇEVRE KORUMA MÜDÜRLÜĞÜ ÇEVRE NEDİR? İçinde bulunduğumuz canlı, cansız tüm varlıkların birbirleri ile ilişkilerini içine alan ortam. Çevrenin doğal yapısını ve bileşiminin bozulmasını,

Detaylı

Normal derişimler için: PE- HD, PTFE Nitrik asit (ρ 1,42 g/ml) ile ph 1-2 olacak şekilde asitlendirilmelidir. Düşük derişimler için: PFA, FEP

Normal derişimler için: PE- HD, PTFE Nitrik asit (ρ 1,42 g/ml) ile ph 1-2 olacak şekilde asitlendirilmelidir. Düşük derişimler için: PFA, FEP Ek-1 Nnumunelerin Muhafazası İçin Uygun Olan Teknikler Yapılacak Tayin Kabın Tipi Muhafaza Tekniği En uzun Muhafaza Süresi Yüksek derişimde çözünmüş gaz içeren numuneler için, alındıkları yerde analiz

Detaylı

ATIKSU ARITMA SİSTEMLERİ

ATIKSU ARITMA SİSTEMLERİ MAKİNA-İNŞAAT-ÇEVRE SAN. ve TİC. LTD. ŞTİ. ATIKSU ARITMA SİSTEMLERİ Gaziteknik-Waterline Atıksu Arıtma sistemleri evsel ve endüstriyel atıksuların arıtılmasında kullanılmak üzere prosese göre projelendirilmektedir.

Detaylı

SU HALDEN HALE GĠRER

SU HALDEN HALE GĠRER SU HALDEN HALE GĠRER SU DÖNGÜSÜ Yeryüzündeki suyun buharlaģıp havaya karıģması, bulutları oluģturması ve yağıģ olarak yeryüzüne dönmesi sürecinde izlediği yola su döngüsü denir. Su buharı soğuduğunda ise

Detaylı

AyDo Süper İyonize Su (SIW) Teknolojisi ile. Rehabilite Sistemleri

AyDo Süper İyonize Su (SIW) Teknolojisi ile. Rehabilite Sistemleri AyDo Süper İyonize Su (SIW) Teknolojisi ile Kirletilmiş Suları Rehabilite Sistemleri AyDo Süper İyonize Su Teknolojisi www.ayhandoyuk.com.tr Nisan 2015 www.ayhandoyuk.name www.aydowater.com.tr www.aydosu.com

Detaylı

NUMUNE ALMA MİKTARLARI, SAKLAMA KOŞULLARI VE SÜRELERİ

NUMUNE ALMA MİKTARLARI, SAKLAMA KOŞULLARI VE SÜRELERİ Askıda Katı Madde (AKM) BOD 5 500 1 ºC ile 5 ºC arasına soğutulmalıdır. 2 gün 1000 ml kap hava almayacak şekilde ağzına kadar doldurulmalıdır 1 ºC ile 5 ºC arasına soğutulmalıdır. 24 saat P 1000-20ºC a

Detaylı

I. Evsel atıklar Günlük hayatta ve sanayide kullanılan milyonlarca çeşit madde vardır. Bu maddelerin büyük çoğunluğu bir süre kullanıldıktan sonra

I. Evsel atıklar Günlük hayatta ve sanayide kullanılan milyonlarca çeşit madde vardır. Bu maddelerin büyük çoğunluğu bir süre kullanıldıktan sonra I. Evsel atıklar Günlük hayatta ve sanayide kullanılan milyonlarca çeşit madde vardır. Bu maddelerin büyük çoğunluğu bir süre kullanıldıktan sonra fiziksel ve ekonomik ömrünü tamamlar ve artık kullanılamaz

Detaylı

T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI Çevresel Etki Değerlendirmesi, İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü TESİSE KABUL EDİLECEK ATIKLAR VE KODLARI

T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI Çevresel Etki Değerlendirmesi, İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü TESİSE KABUL EDİLECEK ATIKLAR VE KODLARI TESİSE KABUL EDİLECEK ATIKLAR VE KODLARI 01 03 09 01 03 07 dışındaki alüminyum oksit üretiminden çıkan kırmızı çamur 01 04 10 01 04 07 dışındaki tozumsu ve pudramsı atıklar 01 05 04 Temizsu sondaj ı ve

Detaylı

7. Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi 4. Ünite: Madde ve Yapısı Konu: Elementler ve Sembolleri

7. Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi 4. Ünite: Madde ve Yapısı Konu: Elementler ve Sembolleri ÖĞRETĐM TEKNOLOJĐLERĐ VE MATERYAL GELĐŞĐMĐ 7. Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi 4. Ünite: Madde ve Yapısı Konu: Elementler ve Sembolleri Çalışma Yaprağı Konu Anlatımı-Değerlendirme çalışma Yaprağı- Çözümlü

Detaylı

ARITMA ÇAMURUNDAN BİYOGAZ ÜRETİMİ VE ENERJİ TASURRUFU

ARITMA ÇAMURUNDAN BİYOGAZ ÜRETİMİ VE ENERJİ TASURRUFU ARITMA ÇAMURUNDAN BİYOGAZ ÜRETİMİ VE ENERJİ TASURRUFU Doç.Dr. K.Süleyman YİĞİT*, Mustafa GÜNDÜZ**, Gülay ŞERİT** Yrd.Doç.Dr. Mustafa YEĞİN*, Muhammet SARAÇ** İlhan BAYRAM***, Ünal BOSTAN***, Hakan PİR**

Detaylı

SU KALİTE ÖZELLİKLERİ

SU KALİTE ÖZELLİKLERİ SU KALİTE ÖZELLİKLERİ Su kirliliği Su kaynağının kimyasal, fiziksel, bakteriyolojik, radyoaktif ve ekolojik özelliklerinin olumsuz yönde değişmesi şeklinde gözlenen ve doğrudan veya dolaylı yoldan biyolojik

Detaylı

Termik santrallerinin çevresel etkileri şöyle sıralanabilir: Hava Kirliliği Su Kirliliği Toprak Kirliliği Canlılar üzerinde Yaptığı Etkiler Arazi

Termik santrallerinin çevresel etkileri şöyle sıralanabilir: Hava Kirliliği Su Kirliliği Toprak Kirliliği Canlılar üzerinde Yaptığı Etkiler Arazi Termik santrallerinin çevresel etkileri şöyle sıralanabilir: 1. 2. 3. 4. 5. Hava Kirliliği Su Kirliliği Toprak Kirliliği Canlılar üzerinde Yaptığı Etkiler Arazi Kullanımı Üzerindeki etkileri ASİT YAĞMURLARI

Detaylı

ANTİSEPTİKLERİN KULLANIM YERLERİ

ANTİSEPTİKLERİN KULLANIM YERLERİ ANTİSEPTİKLER 1 Kavramlar: Antiseptik: Canlılar üzerinde (cilde ve dışarı açılan boşlukların mukozasına) dıştan uygulanmak suretiyle kullanılan antimikrobik ilaçlardır. Dezenfektan: Cansız cisimler (cerrahi

Detaylı

TEKRAR DOLAŞIMLI ÜRETİM SİSTEMLERİNDE SU KALİTESİ ve YÖNETİMİ

TEKRAR DOLAŞIMLI ÜRETİM SİSTEMLERİNDE SU KALİTESİ ve YÖNETİMİ TEKRAR DOLAŞIMLI ÜRETİM SİSTEMLERİNDE SU KALİTESİ ve YÖNETİMİ Tekrar dolaşımlı (resirkülasyonlu) su ürünleri yetiştiricilik sistemleri, günümüzde özellikle doğal su kaynaklarının tükenmeye başlamasıyla

Detaylı

TOPRAK Yeryüzünün yüzeyini kaplayan, kayaların ve organik maddelerin çeşitli ayrışma ürünlerinin karışımından meydana gelen,içerisinde canlıları

TOPRAK Yeryüzünün yüzeyini kaplayan, kayaların ve organik maddelerin çeşitli ayrışma ürünlerinin karışımından meydana gelen,içerisinde canlıları TOPRAK KİRLİLİĞİ TOPRAK Yeryüzünün yüzeyini kaplayan, kayaların ve organik maddelerin çeşitli ayrışma ürünlerinin karışımından meydana gelen,içerisinde canlıları barındıran,bitkilere büyüme ortamı ve besin

Detaylı

CERRAHİ ALETLERİN ÖN YIKAMA VE PAKETLEME TALİMATI Doküman No:ENF-TL-19 Yayın Tarihi:01.04.2013 Revizyon No:00 Revizyon Tarihi:00 Sayfa No: 1 / 5

CERRAHİ ALETLERİN ÖN YIKAMA VE PAKETLEME TALİMATI Doküman No:ENF-TL-19 Yayın Tarihi:01.04.2013 Revizyon No:00 Revizyon Tarihi:00 Sayfa No: 1 / 5 Doküman No:ENF-TL-19 Yayın Tarihi:01.04.2013 Revizyon No:00 Revizyon Tarihi:00 Sayfa No: 1 / 5 1. AMAÇ Dezenfeksiyon ya da sterilizasyon öncesinde cerrahi aletlerin ön yıkama ve paketlenmesinde standart

Detaylı

FİLTRASYON. Şekil 4.1. Bir kum filtresinin kesit görünümü 1 GENEL BİLGİ

FİLTRASYON. Şekil 4.1. Bir kum filtresinin kesit görünümü 1 GENEL BİLGİ FİLTRASYON 1 GENEL BİLGİ Filtrasyon adından da anlaşılacağı üzere filtre etmek anlamına gelir. Başka bir deyişle filtrasyon, bir akışkanın katı parçacıklar içerisinden geçirilerek bünyesindeki kirliklerin

Detaylı

Değerlendirilebilir atıkların çeşitli fiziksel ve/veya kimyasal işlemlerle ikincil hammaddeye dönüştürülerek tekrar üretim sürecine dahil edilmesine

Değerlendirilebilir atıkların çeşitli fiziksel ve/veya kimyasal işlemlerle ikincil hammaddeye dönüştürülerek tekrar üretim sürecine dahil edilmesine GERİ DÖNÜŞÜM Değerlendirilebilir atıkların çeşitli fiziksel ve/veya kimyasal işlemlerle ikincil hammaddeye dönüştürülerek tekrar üretim sürecine dahil edilmesine geri dönüşüm denir. Geri dönüşebilen maddeler;

Detaylı

HAZIRLAYAN KONTROL EDEN ONAYLAYAN

HAZIRLAYAN KONTROL EDEN ONAYLAYAN 1-RİSKLER YÜKSEK RİSKLİ ALANLAR ORTA RİSKLİ ALANLAR DÜŞÜK RİSKLİ ALANLAR AMELĠYATHANELER STERĠLĠZASYON ÜNĠTESĠ (steril destek alanları) YOĞUN BAKIMLAR DĠYALĠZ ÜNĠTESĠ ANJĠO ÜNĠTESĠ ĠZOLASYON ODALARI TIBBĠ

Detaylı

İller Bankası A.Ş. Proje Dairesi Başkanlığı İçme Suyu Arıtma Proje Grubu

İller Bankası A.Ş. Proje Dairesi Başkanlığı İçme Suyu Arıtma Proje Grubu Şehnaz ÖZCAN Çevre Mühendisi Teknik Uzman Sevtap Çağlar Çevre Mühendisi Müdür İller Bankası A.Ş. Proje Dairesi Başkanlığı İçme Suyu Arıtma Proje Grubu İÇERİK Giriş Mevcut içmesuyu durumu Projenin amacı

Detaylı

T ecrübe, Kalite, Güven, Yenilik, Verimlilik,

T ecrübe, Kalite, Güven, Yenilik, Verimlilik, T ecrübe, Kalite, Güven, Yenilik, Verimlilik, 0262 239 29 65 destek@cerenmed.com www.cerenmed.com www.cerenmed.com Çok aşamalı arıtma sistemleri, kirleticilere özgü tedaviler tam otamatik cihazlar tamamlayıcı

Detaylı

TEHLİKELİ MADDE SINIFLANDIRMALARINDA TEHLİKE İŞARET VE LEVHALARININ ÖZELLİKLERİ

TEHLİKELİ MADDE SINIFLANDIRMALARINDA TEHLİKE İŞARET VE LEVHALARININ ÖZELLİKLERİ TEHLİKELİ MADDE SINIFLANDIRMALARINDA TEHLİKE İŞARET VE LEVHALARININ ÖZELLİKLERİ Hazırlayan Abdurrahman KAR Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanı (TMGD) Ferhuniye Mah Mümtaz Koru Sok. Çetinkaya İş Merkezi

Detaylı

Akreditasyon Sertifikası Eki (Sayfa 1/12) Akreditasyon Kapsamı

Akreditasyon Sertifikası Eki (Sayfa 1/12) Akreditasyon Kapsamı Akreditasyon Sertifikası Eki (Sayfa 1/12) Deney Laboratuvarı Adresi : Yokuşbaşı Mah. Emin Anter Bulvarı No:43/B BODRUM 48400 MUĞLA / TÜRKİYE Tel : 0252 313 20 06 Faks : 0252 313 20 07 E-Posta : info@akademi-lab.com

Detaylı

NUMUNE KABUL KRĠTERLERĠ TALĠMATI

NUMUNE KABUL KRĠTERLERĠ TALĠMATI Yürürlük Tarihi: 00.00.2015 Sayfa No: 1/7 1. AMAÇ VE KAPSAM Ġstanbul 2 No lu Halk Sağlığı Laboratuvarı na, müģteriler tarafından getirilen klinik dıģı numunelerin; miktarlarını, kap/ambalaj özelliğini

Detaylı

ÇEV416 ENDÜSTRİYEL ATIKSULARIN ARITILMASI

ÇEV416 ENDÜSTRİYEL ATIKSULARIN ARITILMASI ÇEV416 ENDÜSTRİYEL ATIKSULARIN ARITILMASI 9.Çözünmüş İnorganik ve Organik Katıların Giderimi Yrd. Doç. Dr. Kadir GEDİK İnorganiklerin Giderimi Çözünmüş maddelerin çapları

Detaylı

Tarımsal Sulamalarda Atık Suyun Kullanılması ve Bulaşıcı Hastalıklar: Diyarbakır Örneği

Tarımsal Sulamalarda Atık Suyun Kullanılması ve Bulaşıcı Hastalıklar: Diyarbakır Örneği Tarımsal Sulamalarda Atık Suyun Kullanılması ve Bulaşıcı Hastalıklar: Diyarbakır Örneği NeĢe ÜZEN * * Dr. Dicle Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü, DIYARBAKIR / TÜRKİYE nuzen@dicle.edu.tr

Detaylı

TARIMSAL YAPILAR. Prof. Dr. Metin OLGUN. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü

TARIMSAL YAPILAR. Prof. Dr. Metin OLGUN. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü TARIMSAL YAPILAR Prof. Dr. Metin OLGUN Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü HAFTA KONU 1 Giriş, İklimsel Çevre ve Yönetimi Temel Kavramlar 2 İklimsel Çevre Denetimi Isı

Detaylı

Uzm. Bio. Zinnet OĞUZ 4 Kasım 2014 ANTALYA

Uzm. Bio. Zinnet OĞUZ 4 Kasım 2014 ANTALYA Uzm. Bio. Zinnet OĞUZ 4 Kasım 2014 ANTALYA Su Kalitesinin İzlenebilirliği Uygun koşullarda ve doğru usulde numune alımı Su kalitesinin tespiti Uygun koşullarda doğru metotlarla analiz Neden Numune Alınır?

Detaylı

HİJYEN. Sağlıklı yaşama şartlarını öğreten bir bilim dalıdır.

HİJYEN. Sağlıklı yaşama şartlarını öğreten bir bilim dalıdır. HİJYEN HİJYEN Sağlıklı yaşama şartlarını öğreten bir bilim dalıdır. Aynı zamanda birey ve toplum olarak insan sağlığının korunması ve geliştirilmesini hedefler. Yaşamın verimli, sağlıklı düzeyde uzun süre

Detaylı