TÜRKİYEDE VE DÜNYADA İŞ SAĞLIĞI GÜVENLİĞİ

Transkript

1 TÜRKİYEDE VE DÜNYADA İŞ SAĞLIĞI GÜVENLİĞİ 1. ILO İstatistikleri Uluslararası Çalışma Örgütü nün (ILO) rakamlarına göre Dünyada her yıl 270 milyon is kazası gerçekleşmekte, 160 milyon insanda çalışmadan kaynaklı hastalık meydana gelmektedir. Her yıl yaklaşık 2 milyon 200 bin insan is kazaları ve meslek hastalıkları nedeniyle yaşamını yitirmektedir. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) verilerine göre endüstrileşmiş ülkelerde iş kazaları ve meslek hastalıklarının toplam maliyetinin, bu ülkelerin Gayrı Safi Yurt İçi Hasılalarının (GSYİH) % 1 i ila %3 ü oranında değiştiği belirtilmektedir. Gelişmekte olan ülkeler için bu kayıpların GSYİH' nın yüzde 4'ü kadar olduğu tahmin edilmektedir. Ülkemizde, Türkiye İstatistik Kurumu Ulusal Hesaplar Daire Başkanlığından alınan 2009 yılı verilerine göre GSYİH 953, 974 Milyar TL dir. Bu rakama göre ülkemizde ILO kriterlerine göre iş kazaları ve meslek hastalıklarında katlanılacak maliyet; %4 üzerinden yaklaşık yılda 38 milyar TL olarak tahmin edilebilir. Yani ülkemizde bir yılda meydana gelen iş kazalarının sebep olduğu ölüm vakalarının dışında milyarlarca dolarla ifade edilebilen bir maddi boyutu da vardır 2. SGK İstatistikleri: 2007 Yılı SGK İstatistikleri İş Kazası Sayısı : Meslek Hastalığı Sayısı : 1208 Sürekli iş göremezlik sayısı : 1956 (İş kazaları 1550, meslek hastalığı 406) İş kazaları sonucu ölüm sayısı : 1043 Meslek hastalıkları sonucu ölüm : Yılı SGK İstatistikleri İş Kazası Sayısı : Meslek Hastalığı Sayısı : 539 Sürekli iş göremezlik sayısı : 1694 (İş kazaları 1452, meslek hastalığı 242) İş kazaları sonucu ölüm sayısı : 865 Meslek hastalıkları sonucu ölüm : Yılı SGK İstatistikleri İş Kazası Sayısı: : İş kazası sonucu ölüm : İş Kazası sonucu sürekli iş göremezlik : Meslek hastalığı sayısı ; 429 Meslek hastalığı sonucu sürekli iş göremezlik: 217

2 2010 Yılı SGK İstatistikleri İş Kazası Sayısı: : İş kazası sonucu ölüm : İş Kazası sonucu sürekli iş göremezlik : Meslek hastalığı sayısı ; 533 Meslek hastalığı sonucu sürekli iş göremezlik: 109 Çalışan Her Kişiye Karşılık Ölüm Türkiye Hindistan Rusya Avusturya Bulgaristan Güney Kıbrıs Avusturya Bulgaristan Güney Kıbrıs Finlandiya Almanya Yunanistan Fransa ngiltere İsveç isviçre Norveç Belçika

3 YILI SGK İSTATİSTİKLERİ 2011 yılında toplam işçi kaza geçirdi, iş kazası geçiren işçilerin unu (% 94) erkekler, ini ( %6) kadınlar oluşturuyor Yılında İş Kazası Sayısında Bir Yıl Öncesine Göre % 10 Artış Meydana Geldi 2010 yılında iş kazası meydana gelmişti, dolayısı ile iş kazası sayısında bir yıl öncekine göre %10 artış meydana geldi Yılında İş Kazalarında 1700 Kişi Hayatını Kaybetti SGK 2011 yılı istatistiklerine göre 2011 yılında meydana gelen iş kazalarında 1700 kişi hayatını kaybetti. Hayatını kaybedenlerin ini erkek, 32 sini kadın çalışanlar oluşturuyor İş Kazası Sonucu Ölü Sayısında Bir Yıl Öncesine Göre % Artış Meydana Geldi 2010 yılında meydana gelen iş kazaları sonucu kişi hayatını kaybetmişti, dolayısı ile iş kazası sonucu ölüm sayısında % oranında artış meydana geldi İş Kazası Sıklık Hızı Aynı Kalırken İş Kazası Ağırlık Hızı Arttı Meydana gelen iş kazalarının hem ülke içinde, hem sektör içinde, hem de dünya ülkeleri ile karşılaştırılmasında iş kazası sıklık hızı ve iş kazası ağırlık hızı gibi kavramlar kullanılmaktadır. İş kazası sıklık hızı hesaplanırken, 2 yöntem kullanılmaktadır, birinci yöntemde, çalışma saatinde meydana gelen iş kazası sayısı hesaplanmakta, ikinci yöntemde her 100 kişiden kaza geçiren işçi sayısı hesaplanmaktadır yılında her saatte meydana gelen iş kazası sayısı (iş kazası sıklık hızı) 2,46, her 100 kişide iş kazası geçiren işçi sayısı (iş kazası sıklık hızı) 0.55 idi yılında her çalışma saatinde meydana gelen iş kazası sayısı (iş kazası sıklık hızı) 2.45, her 100 kişide iş kazası geçiren işçi sayısı (iş kazası sıklık hızı) 0,55 oldu. İş kazası ağırlık hızının hesaplanmasında da 2 yöntem kullanılmaktadır, birinci yöntemde, çalışma saatinde kaç iş gününün iş kazası nedeniyle kaybedildiği, ikinci yöntemde çalışılan her 100 saatte kaza nedeni ile kaç saat kaybedildiği hesaplanmaktadır yılında çalışma saatinde, iş kazası nedeni ile kaybedilen iş günü sayısı (iş kazası ağırlık hızı)706, her 100 çalışma saatinde kaybedilen çalışma saati (iş kazası ağırlık hızı) 0,56 olarak gerçekleşirken, 2011 yılında iş kazası çalışma saatinde kaybedilen iş günü sayısı (iş kazası ağırlık hızı) 721, her 100 saatte iş kazası nedeni ile kayıp edilen iş saati (iş kazası ağırlık hızı) 0,58 olarak gerçekleşmiştir yılında meslek hastalıklarından 10 kişi hayatını kaybetti SGK istatistiklerine göre 2011 yılında meslek hastalıkları sonucu 10 kişi hayatını kaybetti. Meslek hastalığı sonucu hayatını kaybedenlerin tamamını erkek çalışanlar oluşturuyor yılında da meslek hastalıkları sonucunu 10 kişi hayatını kaybetmişti Yılında İş Kazaları Sonucu 2.093, Meslek Hastalıkları Sonucu 123 Kişi Olmak Üzere

4 Toplam Kişi Sürekli İş Göremez Hale Geldi 2011 yılında meydana gelen iş kazaları sonucu Erkek, 70 kadın olmak üzere toplam kişi sürekli iş göremez hale geldi. Meslek hastalıkları sonucu, 3 ü kadın, 120 si erkek olmak üzere toplam 123 kişi sürekli iş göremez hale geldi yılında İş kazaları sonucu 1.976, meslek hastalıkları sonucu 109 kişi olmak üzere toplam kişi sürekli iş göremez hale gelmişti Yılında Olduğu Gibi 2011 Yılında Da İş Kazaları En Çok Kömür Madenciliğinde Meydana Geldi 2011 yılında meydana gelen iş kazalarından si (%13.30) kömür madenciliğinde, u (%11.85) inşaat sektöründe,7.268 i metal ürünleri imalatında, si ana metal sanayiinde meydana geldi Yılında En Çok Ölümlü İş Kazası İnşaat Sektöründe En çok ölümlü iş kazasının inşaat sektöründe meydana gelmesi geleneği 2011 yılında da sürdü, İş kazaları sonucu hayatını kaybeden kişiden 570 i inşaat sektöründe çalışıyordu. Yani iş kazası sonucu meydana gelen her 3 ölümden birisinin inşaat sektöründe meydana gelmesi geleneği sürdü İş Kazası Sonucu Ölüm Sayısında Rekor Yine İstanbul da İş kazası sonucu ölümlerin 302 si (%17.7) İstanbul da, 172 si(%10) Ankara da, 127 si (% 7.4) İzmir de meydana gelmiş. 81 ilin 78 inde ölümlü iş kazası meydana gelirken, Ardahan, Kars ve Kilis te ölümlü iş kazası meydana gelmemiş. Kilis te, 2010 yılında da iş kazaları sonucu ölüm meydana gelmemişti En Çok Yaş Arasındakiler İş Kazası Geçiriyor İş kazasının sini (% 23) yaş aralığındakiler geçirdi. Bu yaş aralığını iş kazası ile (5 22) yaş aralığındakiler izledi. Bu sıralama 2010 yılında da aynı şekilde idi Her Üç kazadan Biri Bir Veya Birden Fazla Cismin Sıkıştırması, Ezmesi, Batması, Kesmesi Şeklinde Gerçekleşiyor 2011 yılında meydana gelen iş kazasından u (%33.63) bir veya birden fazla cismin sıkıştırması, ezmesi, batması, kesmesi şeklinde, i (%14.25) i kişilerin bir yerden düşmesi şeklinde gerçekleşirken, (%13.36) kazaya da makineler sebep olmuş Kaza Sonucu Yaralanmalar En Çok Parmaklarda Meydana Geliyor İş kazası sonucu organ yaralanmalarında yaralanma ile parmak yaralanmaları başı çekerken bunu yaralanma ile eller takip ediyor Yılında Da Meslek Hastalıkları Tespit Edilemedi

5 2011 yılında tespit esilen meslek hastalığı sayısı 697. SGK istatistiklerine göre, 2011 yılında sigortalı bulunuyordu. Çalışan her kişiden asgari 4 ünün(azami 12 sinin ) meslek hastalığına yakalandığı kabul edilir. Ülkemiz için asgari rakam kabul edilse idi yılında ülkemizde tespit edilmesi gereken meslek hastalığı sayısı olurdu. Demek ki, 2011 yılında en az meslek hastalığı tespit edilmemiş yılında her 100 Meslek Hastalığından 40 ı Kütahya da Meydana gelmiş 2011 yılında tespit edilen 697 meslek hastalığının 278 i Kütahya da teşhis edilmiş, bunu sırası ile 154 teşhis ile Ankara, 47 teşhis ile İstanbul izlerken, sanayiin merkezlerinden İzmit te sadece 2 meslek hastalığı tespit edilmiş Yılı SGK İstatistikleri: Yılında Toplam Sigortalı İş Kazası Geçirdi 2012 yılında toplam işçi kaza geçirdi, iş kazası geçirenlerin ı (%93) erkek, i ( %7) kadın SGK tarafından açıklanan istatistiklere göre, 2012 yılında meydana gelen iş kazalarında 744 kişi hayatını kaybetti. Hayatını kaybedenlerin 735 i erkek, 9 u kadın 3.2 İş Kazası Sayısında Bir Yıl Öncesine Göre % 8 Artış Meydana Geldi 2011 yılında iş kazası meydana gelmişti, dolayısı ile iş kazası sayısında bir yıl öncekine göre %8 oranında artış meydana geldi. 3.3 İş Kazası Sonucu Ölüm Sayısında Bir Yıl Öncesine Göre % 56 Oranında Azalma Oldu 2011 yılında meydana gelen iş kazaları sonucu kişi hayatını kaybetmişti, dolayısı ile iş kazası sonucu ölüm sayısında % 56 oranında azalış oldu. SGK nın açıkladığı rakamlar her yıl tartışmalı olmakla birlikte, 2012 yılı rakamlarının da çok tartışılacağı açık. 3.3 İş Kazası Sıklık Hızı Da, İş Kazası Ağırlık Hızı da Azaldı Meydana gelen iş kazalarının hem ülke içinde, hem sektör içinde, hem de dünya ülkeleri ile karşılaştırılmasında iş kazası sıklık hızı ve iş kazası ağırlık hızı gibi kavramlar kullanılmaktadır. İş kazası sıklık hızı hesaplanırken, 2 yöntem kullanılmaktadır, birinci yöntemde, çalışma saatinde meydana gelen iş kazası sayısı hesaplanmakta, ikinci yöntemde her 100 kişiden kaza geçiren işçi sayısı hesaplanmaktadır yılında her çalışma saatinde meydana gelen iş kazası sayısı (iş kazası sıklık hızı) 2.61, her 100 kişide iş kazası geçiren işçi sayısı (iş kazası sıklık hızı) 0,55 idi yılında her çalışma saatinde meydana gelen iş kazası sayısı (iş kazası sıklık hızı) 2.43, her 100 kişide iş kazası geçiren işçi sayısı (iş kazası sıklık hızı) 0,55 olarak gerçekleşti. (NOT: tarafımdan ayrıca iş kazası sıklık hızı ve ağırlık hızı hesaplaması yapılmamaktadır, SGK istatistiklerinde yer alan sıklık hızı ve ağırlık hızı aynen alınmaktadır.) İş kazası ağırlık hızının hesaplanmasında da 2 yöntem kullanılmaktadır, birinci yöntemde, çalışma saatinde kaç iş gününün iş kazası nedeniyle kaybedildiği, ikinci yöntemde çalışılan her 100

6 saatte kaza nedeni ile kaç saat kaybedildiği hesaplanmaktadır yılında iş kazası çalışma saatinde kaybedilen iş günü sayısı (iş kazası ağırlık hızı) 721, her 100 saatte iş kazası nedeni ile kayıp edilen iş saati (iş kazası ağırlık hızı) 0,58 olarak gerçekleşmiş idi yılında iş kazası çalışma saatinde kaybedilen iş günü sayısı (iş kazası ağırlık hızı) 395, her 100 saatte iş kazası nedeni ile kayıp edilen iş saati (iş kazası ağırlık hızı) 0,32 olarak gerçekleşti. 3.4 Meslek Hastalıklarından 1 kişi Hayatını Kaybetti SGK istatistiklerine göre 2012 yılında meslek hastalıkları sonucu 1 kişi hayatını kaybetti yılında meslek hastalıkları sonucu 10 kişi hayatını kaybetmişti. Meslek hastalığı sonucu hayatını kaybeden işçinin Taşıma için depolama ve destek faaliyetti işkolunda çalışıyor olması da, diğer sektörler konusundaki kuşkuyu daha da artırır nitelikte Yılında İş Kazaları Sonucu 2.036, Meslek Hastalıkları Sonucu 173 Kişi Olmak Üzere Toplam Kişi Sürekli İş Göremez Hale Geldi 2012 yılında iş kazaları sonucu 2.036, meslek hastalıkları sonucu 173 kişi olmak üzere toplam kişi sürekli iş göremez hale geldi yılında iş kazaları sonucu 2.093, meslek hastalıkları sonucu 123 kişi olmak üzere toplam kişi sürekli iş göremez hale gelmiş idi, dolayısı ile toplam iş göremezlik sayısın hemen hiç değişmez iken, meslek hastalığı sonucu sürekli iş göremezlikte % 50 ye yakın bir artış meydana geldi yılında meydana gelen iş kazaları sonucu sürekli iş göremez hale gelenlerin ı erkek, 69 u kadın. 3.6 İş Kazalarının En Çok Kömür Madenciliğinde Meydana Gelmesi Geleneği Bozuldu 2012 Yılında En Çok İş Kazası İnşaat Sektöründe Meydana Geldi 2012 yılında meydana gelen iş kazlarından u (%12,3) inşaat sektöründe meydana gelirken, 8.828'si (%11.79) kömür madenciliğinde meydana geldi i metal ürünleri imalatında meydana geldi yılında meydana gelen iş kazlarından 9.217'si (%13.30) kömür madenciliğinde, 7.749'u (%11.85) inşaat sektöründe,7.268'i metal ürünleri imalatında, 5.272'si ana metal sanayiinde meydana gelmiş idi. 3.7 En Çok Ölümlü İş Kazası Yine İnşaat Sektöründe Ölümlü Her Üç Kazasından Birisi İnşaat Sektöründe Meydana Geldi En çok ölümlü iş kazasının inşaat sektöründe meydana gelmesi geleneği 2012 yılında da sürdü, İş kazaları sonucu hayatını kaybeden 744 kişiden 256 sı inşaat sektöründe çalışıyordu. Yani 2012 yılında da iş kazası sonucu meydana gelen her 3 ölümden birisi inşaat sektöründe meydana geldi yılında inşaat sektöründe meydana gelen iş kazaları sonucu 570 kişinin hayatını kaybettiği göz önünde bulundurulursa, inşaat sektöründe de iş kazası sonucu ölümde 2011 yılına göre, % 56 oranında azalma olduğu görülmektedir. SGK istatistiklerine göre, iş kazası sonucu hayatını kaybedenlerden 83 ünün çalıştığı işkolu bilinmez iken, ölümlü iş kazalarının 73 ü kara taşımacılığı ve boru taşımacılığında meydana geldi.

7 3.8 Ev içi çalışmalarda 2 iş kazası meydana geldi Ev içi çalışanların faaliyetlerinde sadece 2 iş kazasının meydana gelmiş olması, kaza geçirenlerin ikisinin de, erkek olması, 2012 yılına ilişkin ilginç tespitlerden. 3.9 En Çok İş Kazası da, Ölümlü İş Kazası da İstanbul da Meydana Geldi SGK istatistiklerine göre, 2012 yılındaki iş kazalarının si İstanbul da, ü Bursa da,, sı İzmir de, si Manisa da,3.081 Ankara da, i Denizli de, i Antalya da, i Adana da, meydana gelmiştir. İş kazası sonucu ölümlerin 147 si İstanbul da ( 2011 yılında iş kazaları sonucu İstanbul da 302 kişi hayatını kaybetmişti), 52 si Ankara da, (2011 yılında Ankara da meydana gelen iş kazalarında 172 kişi hayatını kaybetmişti) 42 si İzmir de ( 2011 yılında İzmir de meydana gelen iş kazaları sonucu 127' kişi hayatını kaybetmişti), 30 u Bursa da (2011 yılında iş kazası sonucu 50 kişi hayatını kaybetmişti) SGK istatistiklerine göre, 2012 yılında Çorum, Hakkâri, Iğdır da hiç iş kazası meydana gelmemiş, 2011 yılında 205 iş kazasının meydana geldiği Çorum da, 2012 yılında hiç iş kazasının meydana gelmemesi, bilim insanlarınca incelenmeye, sonuç çıkartılmaya değer bir çalışma olsa gerek İş Kazası Geçirenlerin % 44 ü Yaş Aralığında 2012 yılında iş kazası geçirenlerden i yaş aralığında, i yaş aralığında idi, dolayısı ile %44 ü yaş aralığında idi İş Kazalarına Önemli Bir Bölümü Makinelerin Sebep Olduğu Kazalar 2012 yılında meydana gelen iş kazalarının i makinelerin sebep olduğu kazalar, i düşen bir cismin çarpıp devirmesi, i kişilerin yüksek bir yerden düşmesi, i kişilerin hemzemin ortamda düşmesi şeklinde gerçekleşti İş Kazalarında Zarar En Çok El Ve Parmaklarda Meydana Geliyor 2012 yılında meydana gelen iş kazalarının si el yaralanması ile sonuçlanırken, ı parmak yaralanması ile sonuçlandı Meslek hastalıklarının%62 si silikoz 2012 yılında civarında meslek hastalığı tespit edilmesi gerekirken 395 meslek hastalığı tespit edilebildi. Tespit edilen meslek hastalıklarının 246 sı (%62.2) silikoz yılında ülkemizde sadece 2 işitme kaybı yaşandı. Kimyasalların neden olduğu toplam meslek hastalığı sayısı 78, bunun da 26 sı kurşun tozlarının neden olduğu hastalıklar. Meslek hastalılarının 221 i Zonguldak ta meydana gelirken, 61 i Ankara da, 21 i İstanbul da, 20 si İzmir de, 11 i Kocaeli nde meydana gelmiş, Eskişehir, Adana, Antalya da hiç meslek hastalığı meydana gelmemiş, Denizli de ise 1 meslek hastalığı meydana gelmiş. 4. Meslek Hastalıkları konusunda ILO hesaplamaları: Uluslar arası İstatistikçiler Konferansında aşağıdaki iş kazası oranlarının hesaplanması karara bağlanmıştır.

8 4.1 Kaza Sıklık Oranı (Accident Frequency Rate) Takvim yılı içerisindeki ölümlü ve/veya ölümlü olmayan mesleki yaralanmaların toplam sayısının, aynı yıl içerisinde referans grupta yer alan işçilerin çalışma saatlerinin toplamına bölünmesiyle elde edilen değerin katsayısı ile çarpılmasıyla hesaplanır. Bununla ilgili bir örnek aşağıda gösterilmiştir: 850 işçinin çalıştığı bir işletmede, bir yıl içerisinde 100 iş kazasının meydana geldiği ve kaybedilen iş günü toplamının ise ( yıllık izin, işe gelmeme, hastalık ve kaza gibi) olduğu varsayılsın. (1 yıl içerisinde 300 iş günün bulunduğu ve 1 iş gününde 7.5 saat çalışıldığı kabul edilmektedir. ) Bu durumda kaza sıklık oranları, aşağıdaki formüle göre hesaplanacaktır: KSO= Toplam Kaza Sayısı / Toplam insan saat çalışma sayısı x KSO= 100 / (850 x 300 x 7.5) ( x 7.5) x KSO= Kaza Ağırlık Oranı (Accident Severity Rate) Takvim yılı içerisinde ölümlü ve/veya ölümlü olmayan mesleki yaralanmalardan dolayı toplam kayıp gün sayısının, aynı yıl içerisinde referans grupta yer alan işçilerin çalışma saatlerinin toplamına bölünmesiyle elde edilen değerin 1000 katsayısı ile çarpılmasıyla hesaplanır. Bu durumda, kaza ağırlık oranları aşağıdaki formüle göre hesaplanacaktır. KAO= Kazalardan dolayı toplam kayıp gün sayısı / toplam insan saat çalışma sayısı x 1000 Bu oranın hesaplanması sırasında eğer ölümlü iş kazası veya sürekli iş göremezlik durumu mevcut ise, kazalardan dolayı toplam kayıp gün sayısına, her ölümlü ve/veya sürekli iş göremezlik olayı için ayrı ayrı 7500 gün eklenmesi gerekmektedir. Geçici iş göremezlik olaylarında, tıbbi işlemlerin süresi 1 günden daha az sürmesi durumları dikkate alınmamaktadır. 4.3 Kaza Olabilirlik Oranı (Accident Insidence Rate) Takvim yılı içerisindeki ölümlü ve/veya ölümlü olmayan mesleki yaralanmaların toplam sayısının, aynı yıl içerisinde referans grupta yer alan işçilerin toplam sayısına bölünmesiyle elde edilen değerin katsayısı ile çarpılmasıyla hesaplanır. Bu oran, istatistik verilerinin elde edilmesi ve değerlendirilmesi açısından daha basit ve sade bir oranı temsil etmektedir. Oran tipleri çeşitli ülkelerde, istihdam edilen her işçi, her çalışan veya her sigortalı işçi olarak dikkate alınmaktadır. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) istatistiklerinde, Sosyal Sigortalar Kurumu (SSK) istatistikleri kaynaklı olarak alındığından dolayı, Türkiye için her sigortalı işçi sayısına göre değerlendirme yapılmaktadır.