İşletmelerde Karbon Yönetimi ve Gönüllü Karbon Piyasaları

Transkript

1 Uluslar arası Çevre Yatırım ve İşbirliği Kongresi İşletmelerde Karbon Yönetimi ve Gönüllü Karbon Piyasaları Dr. Oğuz CAN İstaç A.Ş. Sistem Geliştirme Müdürü

2 Giriş Sürdürülebilir Kalkınma gereksinimi, kaynakların hızla ve bilinçsizce tüketildiği günümüz dünyasında her alanda kendisini hissettirmekte, gelecek nesillere olan sorumluluğumuz noktasında Dünyamız iklim değişikliği ile tehlike sinyalleri vermektedir. Üretim ve tüketimin her aşamasında dünyamız hızla kirlenmekte, tükenmez dediğimiz uçsuz bucaksız araziler, denizler, okyanuslar giderek küçülmekte, sorun çevre olunca da sınırların ve mesafelerin bir hükmü kalmamaktadır. Bugün iklim değişikliği etkilerinin azaltımına yönelik alınacak her türlü önlemler hem gelişmiş, hem de gelişmekte olan tüm ülkelerin ortak fakat farklılaştırılırmış sorumluluğundadır.

3 İnsan Kaynaklı Sera Gazları Karbon Dioksit (CO 2 ) En yaygın Sera Gazı (GHG) Metan (CH 4 ) İkinci en yaygın GHG, CO 2 den 21 kat daha etkili Nitrozoksit (N 2 O) CO 2 den 310 kat daha etkili Diğer Gazlar HFCs, PFCs, ve SF 6 = CO 2 den 600 ila kat daha etkili Enerji Üretimi Ulaşım Transportation Atıklar, Yeşil alan kullanımı

4 İlgili Sektörler Enerji, Sanayi (Çimento, Demir Çelik, Petrokimya, Rafineri, vs.) Ulaşım Tarım Atık Yönetimi Çevre ve Diğer yardımcı Sektörler

5 Sürdürülebilir Kalkınma Yenilenebilir Enerji Projeleri,* Yakıt değişimi (endüstri, ulaşım, yerleşim merkezleri, vs.), Atık yönetimi projeleri, Toplu Taşıma- Ulaşım Kapasite artımı Gelişmiş kömür teknolojileri ile enerji üretimi, Yenileme ve rehabilitasyon projeleri, Endüstriyel enerji verimliliği arttırma projeleri,** Ağaçlandırma Projeler Karbon yakalama ve depolama teknolojileri * tarihli 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun, ** tarihli 5584 sayılı Enerji Verimliliği Kanunu

6 İşletme Yaklaşımında İBB İstanbul Büyükşehir Belediyesi Sera Gazı Emisyon Azaltımı Sağlayan Çalışmaları 1. İstanbulda Doğalgazın yaygınlaştırılması ile sağlanan emisyon azaltımı 2. Evsel Katı Atık Düzenli Depolama Alanlarından açığa çıkan çöp gazı (Landfill gas) metan içeriğinin elektrik enerjisi üretimi amaçlı kullanımı ile sağlanan seragazı emisyon azaltımı 3. İlçe Belediyelerden gelen çöp kamyonlarının aktarma istasyonlarında daha büyük hacimli silo ve semitreylerler ile depolama alanına taşınması ile elde edilen trafik azaltımına bağlı emisyon azaltımı 4. Kompost üretimi, Ambalajların kaynağında ayrı toplanması ve hammadde olarak geri kazanımı ile elde edilen emisyon azaltımı yılları arasında ağaçlandırma ve yeşil alan artırma faaliyetleri kapsamında sağlanan emisyon azaltımı adet İETT otobüsünün doğalgaza dönüştürülmesi ile sağlanan emisyon azaltımı

7 İşletme Yaklaşımında İBB İstanbul Büyükşehir Belediyesi Sera Gazı Emisyon Azaltımı Sağlayan Çalışmaları 7. Raylı sistemlerin geliştirilmesi ile elde edilen kişi başı yolculuk emisyon miktarında sağlanan emisyon azaltımı 8. Marmaray projesi ile sağlanacak emisyon azaltımı 9. Metrobüs projesi ile sağlanacak emisyon azaltımı 10.Şu an 57 dk olan seyahat süresinin 30 dk indirilmesi ve kara trafiğinin iyileştirilmesi sonucu oluşacak emisyon indirimi 10. Euro-4 Motor standardında otobüslerle ve Hidrojenle çalışan otobüslerin devreye alınması sonucu elde edilecek emisyon azaltımı 11. Durusu Bölgesinde 19,2 MW Rüzgar enerjisi santrali projesi ile sağlanacak emisyon azaltımı

8 Sürdürülebilir Kalkınma İstanbul Büyükşehir Belediyesi Sera Gazı Emisyon Azaltımı Sağlayan Çalışmaları 12-Şehir aydınlatmasında enerji tasarruflu armatürlerin kullanımı 13-Aydınlatmada ve değişik sinyalizasyonlarda güneş enerjisi ile çalışan armatürler pilot uygulamaya başlandı 14-Isı izolasyonunun yaygınlaşması ve yüksek verimli ısıtma sistemlerinin yaygınlaştırılması

9 DEPOLAMA SAHALARI Düzenli Depolama Sahaları İstanbul da kişi başı 0,8 ila 1.0 kg evsel atık üretilmektedir. Odayeri Düzenli Depolama Sahasında günlük ton, Kömürcüoda da ise ton atık depolanmaktadır. ODAYERİ Toplam alan : 75 ha Serili alan : 55 ha Toplam Depolama: 25 milyon ton KÖMÜRCÜODA Toplam alan : 89 ha Serili alan : 40 ha Toplam Depolama: 12 milyon ton Evlerden ilçe belediyelerince çöp kamyonları ile toplanan atıklar Asya ve Avrupa yakasındaki 6 aktarma istasyonunda 31 ve 37 m 3 lük daha büyük araçlara aktarılarak araç trafiği % oranında azaltılmaktadır.

10 ODAYERİ KÖMÜRCÜODA HALKALI BARUTHANE HEKİMBAŞI YENİBOSNA KÜÇÜKBAKKALKÖY AYDINLI DEPOLAMA ALANLARI AKTARMA İSTASYONLARI

11 EVSEL ATIK EMİSYON MİKTARI Buswell denklemi: Evsel Atık formülü: C 50 H 100 O 40 N 1 ton atık: /1354 x 1000 = kg CO / 1354 x 1000 = kg CH 4 üretir Eğer CH 4 sera gazı etkisinin CO 2 emisyonunun etkisinden 21 kat fazla olduğu göz önüne alınırsa azaltılan eşlenik emisyon miktarı: /1354 x 1000 = x 1 = kg CO / 1354 x 1000 = CH 4 x 21 = 6730,5 kg CO 2 demektir. 1Ton Evsel Atık Toplam = kg CO 2 eşlenik

12 İSTANBUL EVSEL ATIK MİKTARI 6,000,000 5,000,000 Yıllara Sari Katı Atık Miktarı (ton) 4,000,000 3,000,000 2,000,000 1,000,

13 GAZ TOPLAMA SİSTEMİ TESİS ELEMANLARI Evsel Atık Depolama Alanı, 2. Gaz toplama borusu 3. Ana gaz toplama borusu, 4. Ön filtre, Nem alıcı, 5. Gaz pompası, 6. Yakma bacası, 7. Gaz şartlandırma, 8. Gaz Motoru / türbini, 9. Şalt Tesisi, Trafo, 10. İletim/Dağıtım hattı

14 DEPO GAZI İÇERİĞİ 2% 0% 0% Bileşenler Tipik Değer (% v/v) Methane Carbon dioxide Metan % Oxygen Nitrogen CO % Hydrogen Carbon monoxide Water vapour Trace compounds O2 N H CO Su buharı 1.8 Diğer 0.006

15 SAĞLANAN EMİSYON AZALTIMI Odayeri Emisyon Azaltımı Hesaplaması Yıl Üretilen LFG Miktarı (m 3 ) Üretilen CH4 Miktarı (m 3 ) x x x x x x x x 10 6 Toplam x x 10 6 Projelendirilen CH4 Miktarı (m 3 ) 171 x x x x x 10 6 Emisyon Azaltımı CH 4 Miktarı (ton) Emisyon Azaltımı CO 2e Miktarı (ton) X 21

16 SAĞLANAN EMİSYON AZALTIMI Toplam Emisyon Azaltımı [7 Yıl] Odayeri Emisyon Azaltımı Kömürcüoda Emisyon Azaltımı + 13,527,013 t CO 2e 8,281,385 t CO 2e TOPLAM EMİSYON AZALTIMI 21,808,398 t CO 2e

17 Ambalaj Atıklarının Geri Kazanımı Ambalaj atıklarının Geri Kazanım Hedefi olan 2014 yılında %60 Verim gerçekleştirilmesi halinde; Toplanan kağıtlar ile ağacın kesilmesi önlenmiş olacaktır. Plastiklerin geri kazanımı ile MWh enerji tasarrufu yapılmış olacaktır. Camların geri kazanımı sonucu lt. petrol tasarrufu sağlanacaktır. Metallerin geri kazanımı sonucu ton hammadde tasarrufu sağlanmış olacaktır.

18 Türkiye Enerji Birim Emisyon Eşleniği CO 2 emisyon faktörleri (kgco 2 /kwh) Kaynak Taşkömürü Linyit Fuel-Oil Motorin Doğalgaz Jeotermal LPG Nafta Diğer Rüzgar Hidrolik (Su) Ortalama (kgco 2 /kwh) KWh başına emisyon 0, , , , , , , , ,01 0,00355 Türkiye Üretime bağlı E. 0, , , ,19E-06 0, ,73E-05 0, , ,38E-06 0, ,53426

19 Türkiye Enerji Birim Emisyon Eşleniği Türkiye Kaynaklarına göre üretilen ortalama 1 KWh elektrik için havaya salınan sera gazı eşleniği 0,534 kg iken Avrupa ortalaması 0.8 kg civarındadır.

20 Durusu Rüzgar Enerjisi Almanya nın 2006 yılı sonu itibariyle kurulu gücünün MW olduğu göz önüne alındığında hali hazırda 50,1 MW kurulu gücü bulunan Türkiye Rüzgar Enerjisi pazarında çok büyük gelişme beklenmektedir. Özellikle EİE Genel Müdürlüğünün yeni rüzgar atlası, EPDK Kurumunun yeni lisanslar konusunda yaptığı çalışmalar bu gelişimi destekleyen en önemli çalışmalardır. Bununla Birlikte en çok yaygın olarak kullanıldığı ve desteklendiği Almanya ve Danimarka da üretim kapasitesine katkısı; bazı bölgelerde % 25 e ulaşsa bile ortalama% i geçememektedir. Wind Energy Plant Year Erection Gücü (MW) Yeri Delta Plastik Otoprodüktör İzmir - Çeşme - Germiyan ARES Güçbirliği Holding BOT İzmir Çeşme - Alaçatı BORES Demirer Holding BOT Çanakkale - Bozcaada Sünjüt Sanayi Otoprodüktör İstanbul - Çatalca Bilgin Enerji-Bares II Bandırma-Balıkesir 20

21 Ulaşım Sektörü Fırsatları OECD Ülkelerinde toplam CO 2 emisyonunun 30% u ulaşımdan kaynaklanmaktadır. Binek araçlar ve küçük tonajlı kamyonlardan kaynaklanan emisyonlar ise ABD nin toplam emisyonunun %20 sini oluşturmaktadır. Avrupa Birliği : ACEA agreement CO 2 emisyonlarının 2008 yılında 1995 yılı seviyesinin 25% altına çekilmesini hedeflemiştir. Düşük Karbon Teknolojilerindeki yatırımlar 2002 yılından 2005 yılına kadar olan periyotta 4 kat artmıştır.

22 Ulaşım Sektörü Fırsatları Ulaşımdan kaynaklanan emisyonlarda taşıtların yakıt tüketiminden kaynaklanan emisyon oranı % 75 ini teşkil ederken, Yakıt üretimi ile ilgili emisyonlar toplamda % 14 oranındadır. Geri kalan emisyonlar ise taşıt üretiminde yer alan malzeme ve montaj süreçlerinde oluşmaktadır. AB, Kanada, Japonya ve Kaliforniya araç kullanımından yani trafikten oluşan emisyonlara yönelik çalışmalar yapmaktadır. EU yılına kadar, ulaşımda kullanılan biyoyakıt oranını %5,75 e çıkarmayı hedeflemektedir.* * Avrupa Birliği Komisyonu 10 Ocak 2007 tarihli toplantısında 2020 yılında biyoyakıt oranı hedefini % 10 olarak revize etmiştir.

23 Ulaşım Sektörü Fırsatları AB, ulaşım kaynaklı CO 2 ve N 2 O emisyonlarının azaltımı için yük taşımacılığı raylı sistemlere kaydırılmakta, akıllı ulaşım sistemleri ve toplu taşımaya öncelik verilmekte, havacılıkta ise güvenlik ve kalite kaygısı ile kapasite artımına gidilmemektedir.

24 Türkiye Kişi Başına Düşen Araç Sayısı Araç/1.000 Kişi Almanya İspanya Yunanistan Polanya Macaristan Bulgaristan Dünya Türkiye Türkiye de 1,000 Kişiye iye Düşen D Araç Sayısı, Ülkemiz Ekonomisine Benzer Ülkelerin de Gerisindedir

25 Binek araçlardan Kaynaklanan Emisyonlar AB Binek Araçlardan Kaynaklanan CO 2 Emisyonları Hedefleri; g CO 2 /km g CO 2 /km g CO 2 /km olarak belirlemiştir.

26 Ulaşım Sektörü Azaltım Fırsatları Marmaray projesi ile Sera gazlarının miktarında ilk 25 yıllık işletim dönemi boyunca, yıllık ortalama olarak yaklaşık ton/yıl düzeyinde azalma sağlanacaktır. İstanbul Ulaşımında raylı sistem payının artırılması, metrobüs projesi ve İETT otobüslerinde Euro-4 standardının uygulanması ile sağlanacak emisyon azaltımlarının yıllık ton eşleniğe ulaşması beklenmektedir.

27 Kentiçi Sinyalizasyon Örnek Uygulama İstanbul Fatih/ Fevzipaşa arteri ardışık 5 kavşak için yapılan trafik sinyalizasyon sürelerinin ve kontrol stratejisinin iyileştirme çalışmasının CO 2 emisyon azaltımı açısından değerlendirilmesi:

28 Örnek Uygulama Fevzipaşa Arterinde Etkinlik Parametresi Birim Sabah Zirve Periyod Mevcut Optimum Kazanç Akşam Zirve Periyod Kazanç Mevcut Optimum Toplam Gecikmeler araç-sa/sa Toplam Durmalar araç/sa Yıllık Yakıt Ekonomisi lit/sa İşletme Maliyeti US$/sa Toplam Yıllık Tasarruf US$

29 Örnek Uygulama Tablodan Sabah ve Akşam Zirve Saatlerinde ortalama 117,5 lt/saatlik yakıt tasarrufu sağlandığı görülmektedir. Taşıt kompozisyonunun % 10 ağır taşıt olduğu ve ortalama 5 yaşın altında olduğu öngörüldüğünde EPA 2003 araç tipine göre emisyon miktarı esas alındığında km başına 180,37 gram CO 2 emisyonu üretecektir. Kent içi kullanımda 100 km de yakıt tüketimi 8,8 litre alındığında Yıllık (8760 saat için) 117,5 [litre yakıt] / 8,8 [litre/100km] =1335,23 km x 180,37 g/km = 240,84 kg/h x 8760 h/yıl = 2.109,76 ton CO 2 /yıl azaltılmış olacaktır.

30 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ Türkiye gelişmekte olan bir ülke olup; Türkiye nin kişi başı sera gazı emisyon oranları 2003 yılı itibariyle 3,3 toneşleniktir. OECD kişi başı emisyon ortalamasının aynı yıl için 11,1 ton-eşlenik, Avrupa Birliğinin 8,9 ton-eşlenik, ABD nin ise 1999 yılı için 20,23 ton-eşlenik olduğu göz önüne alınırsa Türkiye nin küresel ısınmaya sebep olan CO 2 emisyonu üretme açısından, kişi başına sorumluluğu diğer ülkelere göre çok daha azdır.

31 İtalya Eylem Planı

32 Kyoto Protokolü Esneklik Mekanizması EK I Sera Gazı Emisyonları CDM (Temiz Kalkınma Mekanizması) 1990 seviyesi -5% Emisyon Ticareti (Ortak Yürütme Mekanizması) Emisyon Azaltma Faaliyetleri hedef Azaltılacak Emisyon Miktarı

33 Avrupa Birliği Emisyon Fiyatları

34 2020 için AB Yenilenebilir Enerji Hedefleri- Yeni Avrupa Birliği 2020 yılına yönelik Ocak 2007 tarihinde yaptığı revizyon ile ; Yenilenebilir enerji hedefi: %20 (önceden belirlenen 2010 hedefi %12) enerji verimliliğinde (enerji tasarrufu) %20 lik iyileşme Biyoenerjide %10 (önceden belirlenen 2010 hedefi %5.75) İklim Değişikliği Azaltım Hedefi: seragazı emisyonlarının 2020 yılına (1990 yılı seviyesine göre) kadar %20 azaltımı olarak belirlenmiştir. (Kyoto I.taahhüt dönemi için hedef % 8 azaltım idi.) %20 azaltım hedefi AB'nin tek taraflı olarak her halükarda uyacağını belirttiği tekliftir.

35 Avrupa Birliği AB, Ocak 2005 tarihi itibariyle esneklik mekanizmalarının işletilmesi ve yönetimini EU Emissions Trading Scheme (EU ETS) altında birleştirmiştir. Hedef pazarlar: Hindistan, Endenozya, Brezilya ve Çin olarak işlemektedir. Avrupa Karbon fonu 2006 yılında 16 milyon t CO 2 -e emisyon azaltım sözleşmesi yapmıştır. Bunun 10 milyon tonunu da yapılandırmıştır. I. Taahhüt dönemi için sera gazı emisyon ticareti hacminin çok ciddi rakamlara ulaşması beklenmektedir.

36 Avrupa Birliği Kyoto sonrasına yönelik yeni belirlenen 2020 ortak emisyon hedefinin tekrar AB-27 ülkeleri arasında dağıtımının nasıl yapılacağı tartışma konusudur. Çek Cumhuriyeti, Polonya, Macaristan, Slovakya gibi önceki demir perde ülkeleri ekonomik kalkınmalarına paralel olarak artan emisyon miktarları nedeniyle bu paylaşımdan etkilenmekten endişe duymaktadır. İngiltere, Almanya, Danimarka gibi ülkeler ise özellikle yenilenebilir enerji sektörleri açısından emisyon azaltım artışını olumlu olarak değerlendirmektedir. Bu durum tam üyelik hedefleyen Türkiye için de önem taşımaktadır.

37 Teşekkürler