YUMUŞAK ANAHTARLAMALI DC-DC DÖNÜŞTÜRÜCÜLERİN İNCELENMESİ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "YUMUŞAK ANAHTARLAMALI DC-DC DÖNÜŞTÜRÜCÜLERİN İNCELENMESİ"

Transkript

1 YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YUMUŞAK ANAHTARLAMALI DC-DC DÖNÜŞTÜRÜCÜLERİN İNCELENMESİ Elektik Mühendisi Nihan ALTINTAŞ FBE Elektik Mühendisliği Anabilim Dalı Elektik Makinalaı ve Güç Elektoniği Pogamında Hazılanan YÜKSEK LİSANS TEZİ Tez Danışmanı: Yd. Doç. D. A. Fauk BAKAN İSTANBUL, 2007

2 İÇİNDEKİLER ii Sayfa SİMGE LİSTESİ...iv KISALTMA LİSTESİ... v ŞEKİL LİSTESİ...vi ÇİZELGE LİSTESİ...viii ÖNSÖZ...ix ÖZET... x ABSTRACT...xi 1. GİRİŞ DC DC DÖNÜŞTÜRÜCÜLER VE KONTROL TEKNİKLERİ Anahtalamalı DC DC Dönüştüücüle Anahtalamalı DC DC Dönüştüücülein Sınıflandıılması İzolasyonsuz Temel DC DC Dönüştüücüle İzolasyonlu DC DC dönüştüücüle Dabe Genişlik Modülasyonu (PWM) Tekniği Anahtalamalı Temel DC DC Dönüştüücüle Rezonanslı DC DC Dönüştüücüle Rezonans Kontol Tekniği Anahtalamalı ve Rezonanslı DC DC Dönüştüücülein Kaşılaştıılması YUMUŞAK ANAHTARLAMA TEKNİKLERİ Yumuşak Anahtalama ve Bastıma Hücesi Kavamı Yumuşak Anahtalama Tekniklei Sıfı Akımda Anahtalama (ZCS) Sıfı Geilimde Anahtalama (ZVS) Sıfı Akımda Geçiş (ZCT) Sıfı Geilimde Geçiş (ZVT) SIFIR GERİLİMDE ANAHTARLAMALI DC-DC DÖNÜŞTÜRÜCÜLER DÖNÜŞTÜRÜCÜ Çalışma Aalıklaı Tasaım Kitelei Tasaım Öneği Simülasyon Sonuçlaı Sonuçla DÖNÜŞTÜRÜCÜ

3 4.2.1 Devenin Çalışma Aalıklaı Dönüştüücünün Temel Özelliklei Aktif Bastıma Hücesinin Tasaımı Rezonans Endüktansının Belilenmesi Bastıma Kondansatöünün Belilenmesi Rezonans Kondansatöünün Belilenmesi Yadımcı Anahta ve Diyodun Geilim Stesi Simülasyon Çalışmalaı Sonuçla ZVT-ZCT YÜKSELTİCİ DÖNÜŞTÜRÜCÜ Çalışma Pensibi ve Analizi Çalışma Aalıklaı Deneysel Sonuçla SONUÇLAR KAYNAKLAR iii

4 SİMGE LİSTESİ C S Bastıma devesi kondansatöü C F Çıkış kondansatöü C Rezonans kondansatöü D F Ana diyot D 1 Ana tansistöün dahili diyodu D 2 Yadımcı tansistöün dahili diyodu I o Çıkış akımı I Ana diyot tes topalanma akımı i T Ana tansistö akımı i DF Ana diyot akımı i LS Bastıma devesi endüktans akımı I i Giiş akımı L S Bastıma devesi endüktansı L F Ana endüktans R L Yük dienci T 1 Ana tansistö T 1 Ana tansistöün iletim süesi T 2 Yadımcı tansistö T p Anahtalama peiyodu v CS Bastıma devesi kondansatö geilimi v CB Rezonans kondansatöü geilimi v T Ana tansistö geilimi v DF Ana diyot geilimi V i Giiş geilimi V o Çıkış geilimi ω Rezonans açısal fekansı ω s Bastıma açısal fekansı λ Bağıl iletim süesi iv

5 KISALTMA LİSTESİ EMI Elektomanyetik Giişimi FM Fekans Modülasyonu HS Set Anahtalama PWM Dabe Genişlik Modülasyonu RFI Radyo Fekans Giişimi SS Yumuşak Anahtalama ZCS Sıfı Akımda Anahtalama ZCT Sıfı Akımda Geçiş ZVS Sıfı Geilimde Anahtalama ZVT Sıfı Geilimde Geçiş v

6 ŞEKİL LİSTESİ Sayfa Şekil 2.1 Pensip olaak PWM tekniği Şekil 3.1 (a) Bi anahtalama güç elemanın kontol sinyali ile (b) HS (c) ZCS ile ZVS ve (d) ZCT ile ZVT çalışmalaıyla ilgili temel dalga şekillei Şekil 4.1 ZVS PWM yükseltici dönüştüücünün deve şeması Şekil 4.2 Dönüştüücüye ait temel dalga şekillei Şekil 4.3 Aalık 0 a ait eşdeğe deve şeması Şekil 4.4 Aalık 1 e ait eşdeğe deve şeması Şekil 4.5 Aalık 2 ye ait eşdeğe deve şeması Şekil 4.6 Aalık 3 e ait eşdeğe deve şeması Şekil 4.7 Aalık 4 e ait eşdeğe deve şeması Şekil 4.8 Aalık 5 e ait eşdeğe deve şeması Şekil 4.9 Aalık 6 ya ait eşdeğe deve şeması Şekil 4.10 Aalık 7 ye ait eşdeğe deve şeması Şekil 4.11 (b) V S2 Z kaakteistiği Şekil 4.12 ZVS aalığı Z kaakteistiği Şekil 4.13 (a) t A Z kaakteistiği Şekil 4.13 (b) t B Z kaakteistiği Şekil 4.13 (c) t ZVT - Z kaakteistiği Şekil 4.14 V S2, V C, I S1p, t A, t B I in kaakteistiği Şekil 4.15 V S2, V C, I S1, t A, t B R kaakteistiği Şekil 4.16 Ana anahtaın iletime gimesi esnasında uçlaındaki geilim ve akım değişimlei.28 Şekil 4.17 Yadımcı anahtaın geilim ve akım değişimlei Şekil 4.18 Rezonans endüktans akımı ve ezonans kondansatö geilimi Şekil 4.19 Aktif bastımalı ZVT-PWM yükseltici dönüştüücü Şekil 4.20 Aalık 1 e ait eşdeğe deve şeması Şekil 4.21 Aalık 2 ye ait eşdeğe deve şeması Şekil 4.22 Aalık 3 e ait eşdeğe deve şeması Şekil 4.23 Aalık 4 e ait eşdeğe deve şeması Şekil 4.24 Aalık 5 e ait eşdeğe deve şeması Şekil 4.25 Aalık 6 ya ait eşdeğe deve şeması Şekil 4.26 Aalık 7 ye ait eşdeğe deve şeması Şekil 4.27 Aalık 8 e ait eşdeğe deve şeması Şekil 4.28 ZVT-PWM yükseltici dönüştüücünün temel dalga şekillei Şekil 4.29 (a) Rezonans endüktans akımı ve bastıma kondansatöü geilimi Şekil 4.29 (b) Rezonans endüktans akımı ve ezonans kondansatöü geilimi Şekil 4.30 (a) Ana anahtaın geilim ve akım değişimlei Şekil 4.30 (b) Yadımcı anahtaın geilim ve akım değişimlei Şekil 4.31 (a) Ana diyodun geilim ve akım değişimlei Şekil 4.31 (b) D 2 diyodunun geilim ve akım değişimlei Şekil 4.32 (a) Set anahtalamada ana anahta geilimi ve akımı Şekil 4.32 (b) Set anahtalamada ana diyot geilim ve akımı Şekil 4.33 V S2, V C, I S1peak, t A, t B - I in kaakteistiği Şekil 5.1 Yeni ZVT-ZCT-PWM yükseltici dönüştüücünün deve şeması Şekil 5.2 Aalık 1 e ait eşdeğe deve şeması Şekil 5.3 Aalık 2 ye ait eşdeğe deve şeması Şekil 5.4 Aalık 3 e ait eşdeğe deve şeması Şekil 5.5 Aalık 4 e ait eşdeğe deve şeması Şekil 5.6 Aalık 5 e ait eşdeğe deve şeması vi

7 Şekil 5.7 Aalık 6 ya ait eşdeğe deve şeması Şekil 5.8 Aalık 7 ye ait eşdeğe deve şeması Şekil 5.9 Aalık 8 e ait eşdeğe deve şeması Şekil 5.10 Aalık 9 a ait eşdeğe deve şeması Şekil 5.11 Aalık 10 a ait eşdeğe deve şeması Şekil 5.12 Aalık 11 e ait eşdeğe deve şeması Şekil 5.13 Öneilen dönüştüücüye ait temel dalga şekillei Şekil 5.14 (a) I S1p L s kaakteistiği Şekil 5.14 (b) V S2 L s kaakteistiği Şekil 5.14 (c) V C L s kaakteistiği Şekil 5.14 (d) t ZVT L s kaakteistiği Şekil 5.14 (e) t ZCT L s kaakteistiği Şekil 5.14 (f) V S2, V C, I S1p, t ZVT, t ZCT I in kaakteistiği Şekil 5.14 (g) V S2, V C, I S1p, t ZVT, t ZCT R kaakteistiği Şekil 5.15 Anahta geilimi (100V/div), ana anahta akımı(10a/div), ve ana anahtaın kontol sinyali (20V/div) Şekil 5.16 Yadımcı anahta geilimi (100V/div), bastıma endüktansı akımı (10A/div), ve yadımcı anahtaın kontol sinyali (20V/div) Şekil 5.17 Ana diyot geilimi (100V/div) ve akımı (10A/div) Şekil 5.18 Çıkış geilimi (100V/div), bastıma endüktansı akımı (10A/div) ve bastıma kondansatöü geilimi (100V/div) vii

8 ÇİZELGE LİSTESİ Sayfa Çizelge 2.1 Anahtalamalı ve ezonanslı DC DC dönüştüücülein kaşılaştıılması Çizelge 4.1 Devede kullanılan elemanlaın anahtalama duumlaı ve mauz kaldığı maksimum değele Çizelge 4.2 Devede kullanılan elemanlaın anahtalama duumlaı ve mauz kaldığı maksimum değele Çizelge 5.1 Devede kullanılan elemanlaın anahtalama duumlaı ve mauz kaldığı maksimum değele Çizelge 5.2 Uygulama devesinde kullanılan yaı iletken elemanlaın nominal değelei viii

9 ÖNSÖZ Yüksek lisans öğenimimin tez kısmını teşkil eden bu çalışmada Yumuşak Anahtalamalı DC- DC Dönüştüücülei inceledim. Hazıladığım tezin daha sona bu konuda yapılacak çalışmala için iyi bi efeans olmasını umaım. Çalışmalaım sıasında büyük bi anlayış ve sabı gösteen, beni yönlendien ve destekleyen, bilgisi ve kişiliği ile he alanda kendime önek aldığım tez yöneticisi değeli hocam Sayın Yd. Doç. D. A. Fauk BAKAN a, vediği destekle lisansüstü eğitimime devam etmemi ve çalışmayı çok istediğim Güç Elektoniği Laboatuaının bi elemanı olmamı sağlayan, bilgi biikimleini öğencileine büyük bi heyecan ve idealist bi uhla aktaan değeli hocam Pof. D. Hacı BODUR a, he çalışmamda olduğu gibi tez çalışmamda yoğun çalışma temposuna ağmen büyük bi fedekalık gösteeek bana yadımcı olan, güç elektoniği dalını seçmemi sağlayan sevgili hocam Aş. Gö. İsmail AKSOY a en içten şükanlaımı sunaım. Ayıca Güç elektoniği laboatuaında bulunan hocalaıma ve aileme de göstemiş olduklaı ilgiden ve iyi niyetleinden dolayı teşekkü edeim. ix

10 ÖZET Yüksek güç yoğunluğu, hızlı geçiş cevabı ve kontol kolaylığı nedeniyle dabe genişlik modülasyonu (PWM) tekniği endüstide yaygın olaak kullanılmaktadı. Daha yüksek güç yoğunluğu ve daha hızlı geçiş cevabı için çalışma fekansının yükseltilmesi geektiği, fakat bu duumda yaı iletken elemanlaın anahtalama kayıplaı ile elektomanyetik giişim (EMI) ve adyofekans giişimi (RFI) güültüleinin attığı bilinmektedi. Bu kayıp ve güültülein düşüülmesi ve fekansın yükseltilebilmesi, ancak set anahtalama (HS) yeine yumuşak anahtalama (SS) teknikleinin kullanılmasıyla sağlanabilmektedi. Bu konudaki çalışmala son yıllada cazibesini gittikçe atan bi şekilde südümektedi. Bu çalışmada, DC-DC dönüştüücüle ile kontol tekniklei ve yumuşak anahtalama tekniklei incelenmişti. Sıfı geilim geçişli PWM DC-DC dönüştüücüle ayıntılı olaak ele alınmıştı. Yeni bi aktif bastıma hücesi kullanılan yükseltici dönüştüücü ile diğe dönüştüücüle kaşılaştıılmıştı. Öneilen bastıma hücesi ana anahta için sıfı geilimde geçiş (ZVT) ve sıfı akımda geçiş (ZCT) sağla. Dönüştüücüdeki bütün yaı iletken elemanla yumuşak anahtalama altında iletime ve kesime gie. Dönüştüücü basit yapılı olup az sayıda elemana sahipti. Dönüştüücünün kaalı hal analizi sunulmuş ve 1 kw, 100 khz lik yükseltici bi dönüştüücü pototipi ile analiz doğulanmıştı. Anahta Kelimele: DC-DC dönüştüücü, yumuşak anahtalama, sıfı geilimde geçiş, sıfı akımda geçiş. x

11 ABSTRACT Pulse width modulation (PWM) technique has been widely used in industy due to its high powe density, fast tansient esponse and ease of contol. Opeating fequency should be inceased in ode to obtain highe powe density and faste tansient esponse but in that case electomagnetic intefeence (EMI) and adio fequency intefeence (RFI) noises and switching losses in semi-conducto devices incease as well. In ode to decease these noises and losses, soft switching (SS) techniques should be used instead of had switching (HS) techniques. This appoach has been vey popula in last yeas and continues to be so. In this thesis, DC-DC convetes, contol and soft switching techniques ae investigated. Zeo voltage tansition PWM DC-DC convetes ae analyzed in detail. A new boost convete with an active snubbe cell is poposed and compaed with the othe convetes. The poposed convete povides zeo voltage tansition (ZVT) and zeo cuent tansition (ZCT) fo the main switch. All of the semiconducto devices tun on and off unde soft switching. The convete has a simple stuctue and minimum numbe of components. Steady state analysis of the convete is pesented, and theoetical analysis is veified by a pototype of a 1 kw and 100 khz boost convete. Keywods : DC-DC convete, soft switching, zeo voltage tansition, zeo cuent tansition. xi

12 1 1. GİRİŞ Yüksek güç yoğunluğu, hızlı geçiş cevabı ve kontol kolaylığı nedeniyle, dabe genişlik modülasyonlu (PWM) DC-DC dönüştüücüle, endüstide yaygın olaak kullanılmaktadı. Daha yüksek güç yoğunluğu ve daha hızlı geçiş cevabı, anahtalama fekansı atıılaak elde edilebili. Ancak, anahtalama fekansı attıkça, anahtalama kayıplaı ve elektomanyetik giişim (EMI) güültüsü de ata. Bu nedenle, bastıma hücelei denilen devele vasıtasıyla anahtalama kayıplaı azaltılaak, anahtalama fekansı yükseltilebili (Hua vd., 1994). Kutuplu/kutupsuz, ezonanslı/ezonanssız ve aktif/pasif hücele gibi, liteatüde sunulan çok sayıda bastıma hücesi vadı (Feao vd., 1982). Komütasyonlaın sıfı geilimde anahtalama (ZVS) veya sıfı akımda anahtalama (ZCS) ile geçekleştiilmesi sayesinde, ezonanslı dönüştüücülede anahtalama kayıplaı önemli ölçüde azalı. Fakat, bu tü dönüştüücülede, aşıı geilim ve akım steslei oluşu, nomal PWM dönüştüücülee göe güç yoğunluğu daha düşük ve kontol daha zodu (Mao vd., 1997; Smith vd., 1997; Tseng vd., 1998; Gigoe vd., 1998; Menegaz vd., 1999). Son yıllada, ezonanslı ve nomal PWM teknikleinin istenen özellikleini bileştimek için, nomal PWM dönüştüücülee ezonanslı aktif bastııcıla ekleneek, çok sayıda sıfı geilim geçişli (ZVT) ve sıfı akım geçişli (ZCT) PWM dönüştüücü sunulmuştu (Hua vd., 1994; Mao vd., 1997; Tseng vd., 1998). Bu dönüştüücülede, iletime ve kesime gime işlemlei, bi ezonans taafından sağlanan çok kısa bi ZVT veya ZCT süesinde ZVS ve/veya ZCS altında geçekleşi. Böylece, ezonansla çok kısa zaman aalıklaında oluştuğu için, dönüştüücü zamanın çoğunda nomal bi PWM dönüştüücü olaak davanı. Ancak, bastıma elemanlaının çalışma özelliklei sebebiyle, PWM çalışmanın iletim ve kesim duumlaı bi minimum süeye sahipti (Hua vd., 1994; Gigoe vd., 1998). Temel ZVT-PWM dönüştüücüde (Hua vd., 1994), ana anahta, bi paalel ezonanslı ZVT yadımıyla ZVS ve yaklaşık ZCS altında mükemmel olaak iletime gie. Ana diyot ZVS ile iletim ve kesime gie. Yük akımı, ana diyodun tes topalanma akımı ve ana anahtaın paazitik kondansatöünü kapsayan ezonans kondansatöünün enejisi, bi yadımcı anahta vasıtasıyla ezonans endüktansına aktaılı. Buna kaşılık, ana anahta sadece yaklaşık ZVS altında kesime ve yadımcı anahta yaklaşık ZCS ile iletime gie. Ayıca, devenin çalışması hat ve yük şatlaına çok bağlıdı. Yadımcı anahtaın yumuşak anahtalama ile kesime gimesi ve endüktansta biiken enejinin aktaılması, çok zodu ve ilave düzenle geektii. Bu poblemlein çözümü için bu alanda yapılan çok çalışma mevcuttu (Hua vd., 1994; Mao

13 2 vd., 1997; Smith vd., 1997; Tseng vd., 1998; Menegaz vd., 1999; Kim vd., 2000). Temel ZCT-PWM dönüştüücüde (Hua vd., 1994), ana anahta, bi sei ezonanslı ZCT yadımıyla ZCS ve ZVS altında mükemmel olaak kesime gie. Yadımcı anahta yaklaşık ZCS ile iletime gie. Devenin çalışması hat ve yük şatlaına çok az bağlıdı. Buna kaşılık, eşzamanlı ve set anahtalama ile ana anahta iletime ve ana diyot kesime gie, böylece aynı zamanda bi kısa deve oluşu. Büyük değelede kayıplaa ve EMI güültüye neden olan bu kısa devenin önlenmesi, oldukça zodu. Ayıca, yadımcı anahta set anahtalama ile kesime gie ve anahtalaın paazitik kondansatölei anahtala üzeinden boşalı (Hua vd., 1994; Mao vd., 1997). Son yıllada ZVT ve ZCT teknikleinin bileştiilmesiyle elde edilen ZVZCT li dönüştüücüle öneilmişti (Stein vd., 2000, Bodu vd., 2004). Bu dönüştüücülede ana anahtaın iletime ve kesime gime işlemlei tam olaak sıfı geilimde ve sıfı akımda geçekleştiilmektedi. Ayıca ilave olaak kullanılan yadımcı anahtaında yumuşak anahtalama ile iletime gimesi ve kesime gimesi sağlanmıştı. Bölüm 2 de genel olaak DC-DC dönüştüücüle ve kontol tekniklei hakkında kısa bilgi veilmiş, Bölüm 3 te yumuşak anahtalama tekniklei anlatılmıştı. Bölüm 4 te liteatüde bulunan ve geliştiilen dönüştüücüye benzeyen iki adet sıfı geilimde anahtalamalı DC-DC dönüştüücü incelenmişti. Bölüm 5 te temel ZCT-PWM de kaşılaşılan poblemlein büyük bi kısmını çözen bi aktif bastıma hücesi sunulmuştu. Bu çalışmada esas olaak temel ZCT-PWM deki kontol yöntemi değiştiilmişti. Kontol yöntemindeki değişiklikle temel ZCT devesinde hehangi bi değişiklik yapmadan ZVT ve ZCT ile çalışma sağlanmıştı. Öneilen dönüştüücüde ana anahta ZVT ile iletime ve ZCT ile kesime gimektedi. Sunulan bastıma hüceli dönüştüücüde bütün yaı iletken elemanla yumuşak anahtalama ile çalışı. Sunulan dönüştüücünün çalışma pensibi ve teoik analizi, 1 kw ve 100 khz lik bi yükseltici dönüştüücü pototipi ile doğulanmıştı.

14 3 2. DC DC DÖNÜŞTÜRÜCÜLER VE KONTROL TEKNİKLERİ Gün geçtikçe daha çok uygulama alanı bulan DC DC dönüştüücüle, akademik ve patik çalışmalada geniş ye tutmaya devam etmektedi. Bu dönüştüücüleden temel olaak geniş bi aalıkta ayalanabilen, düzgün ve egüleli bi DC çıkış geilimi ile yüksek bi veim istenmektedi. DC tansfomatöle olaak da kabul edilen bu dönüştüücüle, 1. Anahtalamalı DC DC dönüştüücüle 2. Rezonanslı DC DC dönüştüücüle şeklinde iki ana guba ayılı. Fakat, DC DC dönüştüücüle denildiğinde, daha çok anahtalamalı dönüştüücüle anlaşılmaktadı. Bu duumda, ezonanslı dönüştüücüle özel bi tü olaak da kabul edilebili (Bodu, 2003). 2.1 Anahtalamalı DC DC Dönüştüücüle Anahtalamalı DC DC dönüştüücüle, genellikle Dabe Genişlik Modülasyonu (PWM) tekniği ile kontol edilmektedi. Hızlı geçiş cevabı ve yüksek güç yoğunluğu nedeniyle, bu dönüştüücüle endüstide yaygın olaak kullanılmaktadı. Bu dönüştüücüle, geniş bi aalıkta ayalanabilen, düzgün ve egüleli bi DC geilim sağlayabilmektedi. Anahtalamalı temel DC DC dönüştüücüle, bi kontollü yaı iletken güç elemanı, bi yaı iletken güç diyodu ve bi anahtalama endüktansından oluşan üç temel elemanın faklı şekillede bağlanmasıyla elde edilmişti. Devede ya tam iletimde ya da tam kesimde olaak çalıştıılan kontollü güç elemanına, güç anahtaı veya aktif eleman denilmektedi. Diyot ise yaı iletken pasif güç elemanıdı. Ayıca, çalışma fekansına göe endüktans değeinin yeteince büyük olduğu ve böylece endüktanstan geçen akımın genellikle kesintisiz ve düzgün olduğu kabul edilmektedi. Anahtalamalı DC DC dönüştüücülein çalışma pensibi, anahtalanan endüktansın eneji aktaımına dayalıdı. Bu dönüştüücülede, bi anahtalama peyodu içeisinde ya güç anahtaı ya da güç diyodu iletimdedi. Genellikle, anahta iletimde iken endüktansa enjekte edilen eneji, diyot iletimde iken çıkışa aktaılı (Bodu, 2003).

15 Anahtalamalı DC DC Dönüştüücülein Sınıflandıılması Faklı şekillede sınıflandıılan anahtalamalı DC DC dönüştüücülein çok kabul göen bi sınıflaması aşağıda veildiği gibidi İzolasyonsuz Temel DC DC Dönüştüücüle a) Düşüücü (buck) dönüştüücü b) Yükseltici (boost) dönüştüücü c) Düşüücü yükseltici ( buck boost ) dönüştüücü d) Cuk dönüştüücü e) Sepic dönüştüücü f) Zeta dönüştüücü İzolasyonlu DC DC dönüştüücüle a) İlei yönlü (fowad) dönüştüücü b) Gei dönüşlü (fly-back) dönüştüücü c) Push pull dönüştüücü d) Yaım köpü ( half-bidge) dönüştüücü e) Tam köpü (full-bidge) dönüştüücü Aslında, izolasyonsuz olan ilk 3 dönüştüücü temel dönüştüücüledi. Diğe bütün dönüştüücüle, bu 3 dönüştüücüden biisinin kaakteistiğine sahipti. Ayıca, genellikle izolasyonlu olaak kullanılan yaım ve tam köpü dönüştüücüle, izolasyonsuz olaak da geçekleştiilebilmektedi. İzolasyonsuz düşüücü ve yükseltici ile izolasyonlu push pull dönüştüücüle daha çok kullanılmaktadı.

16 Dabe Genişlik Modülasyonu (PWM) Tekniği Anahtalamalı DC DC dönüştüücülede, bi anahtalama peyodu içeisinde güç anahtaı iletim süesinin anahtalama peyoduna oanı, dabe/peyot oanı veya bağıl iletim süesi olaak tanımlanı ve λ veya D ile gösteili. Böylece, bağıl iletim süesi için, T1 λ = (2.1) T p 0 < λ < 1 (2.2) yazılabili. Bağıl iletim süesi λ nın kontolü ile, DC çıkış geiliminin ayalanması ve bu geilimin giiş geilimi ile çıkış akımındaki değişmelee kaşı egüle edilmesi sağlanmaktadı. Şekil 2.1 Pensip olaak PWM tekniği. Bu dönüştüücüle, genellikle dabe genişlik modülasyou (PWM) tekniği ile kontol edilmektedi. Bu teknikte, sabit çalışma fekansı altında güç anahtaının iletim süesi

17 6 değiştiileek, bağıl iletim süesi λ böylece DC çıkış geilimi kontol edilmektedi. Geçekleştiilmesi de oldukça kolay olan PWM tekniğinde, güç anahtaı kontol sinyalinin nasıl elde edildiği ve kontolün nasıl sağlandığı, pensip olaak Şekil 2.1 de göülmektedi. PWM tekniğinde, Şekil 2.1 den göüldüğü gibi, istenen bi efeans geilim V ile gei besleme geilimi V f nin bi amplifikatöden geçiilmesiyle kontol geilimi V c elde edilmekte ve bu geilim ile istenen fekansta bi testee dişi geilim V st nin kaşılaştıılmasıyla güç anahtaının kontol sinyali elde edilmektedi. Buada, efeans giiş geilimi ile DC çıkış geiliminin ayaı ve gei besleme giiş geilimi ile DC çıkış geiliminin egülasyonu sağlanmaktadı. Anahtalamalı dönüştüücülein DC çıkış geilimi, ayıca fekans modülasyonu (FM) tekniği ile de kontol edilebilmektedi. Bu teknikte ise, anahtalama fekansı veya peyot değiştiileek, bağıl iletim süesi ve böylece DC çıkış geilimi kontol edilmektedi. Bu kontol yöntemi, ancak hafif yük veya geçici ejim şatlaında çalışma gibi zounlu hallede ve geçici olaak kullanılmaktadı (Bodu, 2003) Anahtalamalı Temel DC DC Dönüştüücüle Bu bölümde, bi güç anahtaı ve bi güç diyodu ile bi anahtalama endüktasının faklı şekillede bağlanmasıyla geçekleştiilen, izolasyonsuz anahtalamalı 3 temel DC DC dönüştüücünün çalışma pensibi ve genel özelliklei incelenmişti. Bu incelemede, giiş ve çıkış geilim kaynaklaı, güç anahtalaı ve güç diyodu ile endüktans ve kondansatö ideal kabul edilmişti. Analizde, ayıca endüktanstan geçen akımın kesintisiz olduğu kabul edilmişti. Kaalı ejimde çalışan temel dönüştüücülein hepsinde, otalama endüktans akımı daima güç anahtaı ve güç diyodu akımlaının toplamına eşitti. Endüktans geilimi ve kondansatö akımı otalama olaak daima sıfıdı. Endüktans akımı ile kondansatö geilimindeki atma ve azalma miktalaı daima bibiine eşitti. DC çıkış geilimi, otalama endüktans geiliminin sıfı olmasından veya endüktans akımındaki atma ve azalma miktalaının bibiine eşitliğinden bulunabili. Ayıca, endüktans akımındaki dalgalanma miktaı bu akımdaki atma ile azalma miktalaının bibiine eşitliğinden ve çıkış geilimindeki dalgalanma miktaı kondansatö geilimindeki atma ile azalma miktalaının bibiine eşitliğinden kolayca bulunabili(bodu, 2003).

18 7 2.2 Rezonanslı DC DC Dönüştüücüle Temel olaak, sei bağlı bi endüktans ile bi kondansatöün bi geilim kaynağıyla beslenmesine sei ezonans devesi ve paalel bağlı bi endüktans ile bi kondansatöün bi akım kaynağıyla beslenmesine ise paalel ezonans devesi denilmektedi. Rezonanslı dönüştüücüle, ezonans develei kullanılaak geçekleştiilen dönüştüücü develeidi. Bu şekilde elde edilen çok sayıda ve tüde dönüştüücü mevcuttu. Buada ezonanslı dönüştüücüle etaflı olaak incelenmemişti. Anahtalamalı dönüştüücüle ile bi kaşılaştıma yapılabilmesi için, temel olaak ezonanslı dönüştüme kavamı ve ezonans kontol tekniği ile önek bi ezonanslı dönüştüücü ve temel ezonans bağıntılaı ele alınmıştı (Bodu, 2003). Rezonans develei, aşağıda veilen iki temel amaç ile dönüştüücü uygulamalaında kullanılmaktadı. 1. Tisölein komütasyonunu ve böylece tistölü develein çalışmasını sağlamak. 2. Güç elemanlaının sıfı akım veya sıfı geilimde anahtalanmasını (ZCS veya ZVS) ve böylece anahtalama kayıplaının bastıılmasını sağlamak. Rezonanslı DC DC dönüştüücülein çalışma pensibi, oluştuulan ezonans develeinin eneji tansfeine dayalıdı. Bu amaçla sei, paalel ve kamaşık olmak üzee çok sayıda ve tüde ezonans develei geliştiilmişti. Rezonanslı dönüştüücüle ile öncelei tistölü develein çalıştıılabilmesi amaçlanıken, son yıllada daha çok yaı iletken güç elemanlaında sıfı akımda veya sıfı geilimde anahtalama (ZCS veya ZVS) hedeflenmektedi Rezonans Kontol Tekniği Rezonans kontol tekniğinde, sıfı akım veya sıfı geilim dedektölei kullanılaak, akım veya geilimin sıfı olduğu esnada güç elemanlaının iletim veya kesime gimesi sağlanı. Buada, ezonans devesi taafından belilenen çalışma fekansı, genellikle çıkış gücüne bağlı olaak değişmektedi. Bu teknikte, ezonansla aasında bıakılan boşluğun veya giiş kaynağının akım veya geilim değeinin değiştiilmesi ile çıkış gücü kontol edili. Bu ezonanslı dönüştüücünün en önemli avantajı, devedeki güç anahtaının iletim ve kesime gime işlemleinin sıfı akımda anahtalama (ZCS) altında geçekleşmesidi. Bu özellik doğudan dönüştüücünün ismine yansımıştı.

19 8 Kontol sinyalinin elde edilebilmesi için akım ve geilim dedektöleinin kullanılması geektiğinden, kontolün zo olduğu söylenebili. Bu dönüştüücüde çıkış geilimi 0 ile V i aalığında kontol edilebili. Ancak, bu kontol diyodun iletim aalığı değiştiileek sağlanabildiğinden, çalışma fekansı geniş bi aalıkla değişmektedi. Çalışma fekansı veya çıkış geilimi, ayıca I o yük akımına çok bağlıdı. Ayıca, bu dönüştüücüde akım ve geilim değişimlei çok dalgalıdı. Güç anahtaı ile güç diyodu aşıı akım veya aşıı geilim stesine mauz kalmaktadı. Böylece, elemanlaın nominal değelei yükselmekte ve devenin güç yoğunluğu düşmektedi (Bodu, 2003). 2.3 Anahtalamalı ve Rezonanslı DC DC Dönüştüücülein Kaşılaştıılması Anahtalamalı ve ezonanslı DC DC dönüştüücülein ayıntılı bi kaşılaştıması Çizelge 2.1 de veilmişti. Bu tablodan açıkça göüldüğü gibi anahtalamalı dönüştüücüle set anahtalama dışında büyük bi üstünlük sağlamaktadı (Bodu, 2003). Çizelge 2.1 Anahtalamalı ve Rezonanslı DC DC dönüştüücülein kaşılaştıılması (Bodu, 2003). Kaşılaştıma Konusu Anahtalamalı Rezonanslı Kontol tekniği PWM Rezonans Kontol kolaylığı Çok kolay Zo Çalışma fekansı Sabit Değişken Fekansın yüke bağlılığı Bağlı değil Bağlı Güç elemanlaının iletim Set Yumuşak ve kesime gime işlemlei Güç elemanlaının akım Nomal Aşıı ve geilim steslei Güç elemanlaının Nomal Yüksek nominal değelei Akım ve geilim değişimleinde Yok Fazla dalgalanma Güç yoğunluğu Çok yüksek Düşük Cevap veme Çok hızlı Yavaş

20 3. YUMUŞAK ANAHTARLAMA TEKNİKLERİ Yumuşak Anahtalama ve Bastıma Hücesi Kavamı Anahtalama, temel olaak bi güç elemanının iletim ve kesime gime işlemleidi. Anahtalama işlemleinde, güç anahtaının akım ve geiliminin üstüste binmesiyle oluşan anahtalama kayıplaı yanında, güç diyodunun tes topalanma kaybı ve güç anahtaının paazitik kondansatöünün deşaj kaybı da oluşmaktadı. Bu anahtalama kayıplaının hepsi anahtalama fekansı ile doğu oantılıdı. Ek bi düzen kullanılmadan doğal olaak geçekleşen anahtalamalaa Set Anahtalama (HS) denilmektedi (Bodu, 2003). Set anahtalamayla çalışan develede, anahtalama kayıplaı attıkça, kullanılan güç elemanlaının nominal değelei ile soğutucu ve soğutma sisteminin boyutlaı da ata. Sonuç olaak, devenin hacmi ile maliyeti ata ve güç yoğunluğu düşe. Bununla beabe, anahtalama işlemlei sıasında, büyük değeli olan akım ve geilim yükselme hızlaı, yüksek değeli Elektomanyetik Giişimi (EMI) ve Radyofekans Giişimi (RFI) güültüleine neden olu. Bu güültüle ise, kontol ve habeleşme sinyalleini boza. Set anahtalamadaki bu poblemlein çözülmesi azusu Yumuşak Anahtalama (SS) kavamını otaya çıkamıştı. Yumuşak anahtalama, temel olaak, anahtalama kayıplaı ile EMI güültünün özel düzenlele yok edilmesi veya en aza indiilmesi şeklinde tanımlanı. Yayınlada stes azaltma, bastıma, yük hattını şekillendime gibi teimlele de ifade edilen yumuşak anahtalama, anahtalama esnasında, elemanın mauz kaldığı akım ve geilim değelei ile akım ve geilim yükselme hızlaının bastıılması, akım ve geilim değişimleinin şekillendiilmesi, anahtalama kayıplaı ile EMI güültünün azaltılması ve anahtalama enejisinin yüke veya kaynağa tansfe edilmesi fonksiyonlaını kapsa. Yumuşak anahtalama amacıyla geliştiilen ve dönüştüücülein temel bi paçası olmayan ilave düzen ve develee ise bastıma hücelei denilmektedi. Bastıma hücelei, klasik ve moden olaak iki guba ayılı. Bu hücele aasındaki temel fak, moden hücelein bi kısmi ezonansa sahip olmalaıdı. Bu ezonans, sadece anahtalama işlemlei sıasında etkili olan geçici, peiyodun tümüne yayılmayan ve yük akımından bağımsız bi ezonanstı. Kısmi ezonans, temel olaak, bastıma işleminin kısa süeli ve mükemmel olması ile bastıma enejisinin gei kazanılmasını sağla. Bastıma hücelei, dönüştüücünün ana anahta ve ana diyodu üzeinde ilave akım ve geilim stesleinin veya ek kayıplaın oluşmasına neden olabili. Bu ek kayıpla yok edilmeli veya en

21 10 düşük seviyelede tutulmalıdı. Ayıca, bu hücelein çalışması güç anahtaının iletim ve kesime gime süeleinin dışına taşınabili. Bu taşmala minimum seviyelede kalmalı, böylece bastıma hücesi PWM kontoluna mani olmamalı ve dönüştüücü değişken veya hafif yüklede de çalışabilmelidi. İlave olaak, bastıma hücelei dönüştüücünün kamaşıklık ve fiyatını attıabili. Bu atışla da düşük seviyelede kalmalıdı. Yumuşak anahtalama veya bastıma hüceleinde nihai amacın devenin güç yoğunluğunun attıılması olduğu daima göz önünde tutulmalıdı. Bi bastıma hücesinin seçilme kaaı, bu hücenin sağladığı bütün yumuşak anahtalama yaalaı ile bu hücenin neden olduğu ek külfetle iyice kaşılaştıılaak veilmelidi. Yumuşak anahtalamadan istenen fonksiyonla, genel olaak aşağıda sıalanmıştı. Bu fonksiyonlaın çoğu bibiine bağlı veya bibiinin tamamlayıcısı niteliğindedi. Anahtalama geçişlei esnasında akım ve geilimin üstüste binmesini azaltmak. Akım ve geilimin yükselme hızlaını sınılamak. Yük hattı akım ve geilim değişimleini düzenlemek. Anahtalama eneji kayıplaını bastımak. EMI ve RFI güültüleini bastımak. Anahtalama enejileini gei kazanmak. Çalışma fekansını yükseltmek. Peyodun büyük bi kısmında PWM çalışmayı koumak. Hafif yüklede de yumuşak anahtalamayı südümek. Devenin boyut ve maliyetini düşümek. Devenin veim ve güç yoğunluğunu attımak. DC-DC dönüştüücülede, iletim ve kesim duumlaındaki akım ve geilim değişimleinde dalgalanmala olmadığından, sikülasyon enejisi veya eaktif enejinin de olmadığı söylenebili. Bu duum ise, anahtalama işlemlei dikkate alınmadığında, bu devedeki güç yoğunluğunun çok yüksek olduğunu göstei. Ayıca, anahtalama fekansı yükseldikçe, endüktans ile kondansatö değelei oantılı olaak düşe ve güç yoğunluğu daha da ata. Ancak, fekans yükseldiğinde, anahtalamadaki eneji kayıplaı ve EMI güültü de atmaktadı. Bu nedenle, endüstide yaygın olaak kullanılan PWM DC-DC dönüştüücülein gelişimi, anahtalama poblemleinin çözümüne dayalıdı. Bu yüzden yumuşak anahtalama tekniklei, anahtalama kayıplaını düşüeek, çalışma fekansının attıılmasına olanak sağladığı için PWM DC-DC dönüştüücülein gelişiminde çok önemli bi ole sahipti. Ve

22 11 akademik ve endüstiyel çalışmalada he geçen gün atan bi şekilde südümektedi (Bodu, 2003). cazibesini 3.2 Yumuşak Anahtalama Tekniklei Yumuşak anahtalama tekniklei, genel olaak, Sıfı Akımda Anahtalama (ZCS) Sıfı Geilimde Anahtalama (ZVS) Sıfı Akımda Geçiş (ZCT) Sıfı Geilimde Geçiş (ZVT) şeklinde 4 genel guba ayılı. Şekil 3.1 de, bi anahtalama elemanının kontol sinyali ile set anahtalama (HS) ve yumuşak anahtalama (SS) teknikleiyle ilgili temel dalga şekillei göülmektedi. ZCS ile ZVS temel ve ZCT ile ZVT ilei yumuşak anahtalama teknikleidi. Şekil 3.1 (a) Bi anahtalama güç elemanın kontol sinyali ile (b) HS (c) ZCS ile ZVS ve (d) ZCT ile ZVT çalışmalaıyla ilgili temel dalga şekillei (Bodu, 2003).

23 Sıfı Akımda Anahtalama (ZCS) Sıfı Akımda Anahtalama (ZCS), iletime gime işleminde geçekleştiilen bi SS tekniğidi. Bu teknikte, temel olaak güç anahtaına küçük değeli bi endüktans sei bağlanaak, iletime gime işleminde elemandan geçen akımın yükselme hızı sınılanı. Böylece, akım ile geilimin üstüste binmesi ve anahtalama eneji kaybı azaltılı. Aslında, iletime gime işlemindeki anahtalama enejisi endüktansa aktaılı. Endüktanstaki bu eneji, klasik hücelede bi diençte hacanı, fakat moden hücelede kısa süeli bi kısmi ezonans ile geilim kaynağı veya yüke aktaılaak gei kazanılı Sıfı Geilimde Anahtalama (ZVS) Sıfı Geilimde Anahtalama (ZVS), kesime gime işleminde geçekleştiilen bi SS tekniğidi. Bu teknikte, temel olaak güç anahtaına küçük değeli bi kondansatö paalel bağlanaak, iletimden çıkma işleminde elemanın uçlaında oluşan geilimin yükselme hızı sınılanı. Böylece, iletimden çıkma işleminde, anahtalama eneji kaybı azaltılı ve anahtalama enejisi kondansatöe aktaılı. Kondansatödeki bu eneji, moden hücelede gei kazanılı. ZCS ve ZVS teknikleinde anahtalama eneji kaybı tamamen yok edilememektedi. Bu nedenle, bu tekniklee yaklaşık ZCS ve yaklaşık ZVS tekniklei de denilmektedi. Genel olaak, ZCS de kullanılan endüktansa sei bastıma elemanı ve ZVS de kullanılan kondansatöe paalel bastıma elemanı denili. Nomal olaak, sei endüktans güç elemanı üzeinde ilave bi geilim stesine ve paalel kondansatö ise ilave bi akım stesine neden olu. Sei endüktansın neden olduğu ek geilim stesinin önlenemediği kabul edilmektedi Sıfı Akımda Geçiş (ZCT) Sıfı Akımda Geçiş (ZCT), kesime gime işleminde geçekleştiilen ilei bi SS tekniğidi. Bu teknikte, güç anahtaından geçen akım kısa süeli bi kısmi ezonansla sıfıa düşüülü ve akım sıfıda tutuluken kontol sinyali kesili. Böylece, akım ile geilimin üstüste binmesi ve anahtalama eneji kaybı tamamen yok edili. Mükemmel bi kesime gime işlemi sağlanı. Buada hem ZCS hem de ZVS nin sağlandığı söylenebili. Akımın sıfıa düşmesi ilei alınaak geçekleştiilen bi SS tekniğidi. Anahtalama enejisinin gei kazanıldığı bu teknik, ancak moden hücelele sağlanabili ve bi yadımcı veya ilave yaı iletken anahta geektii Sıfı Geilimde Geçiş (ZVT) Sıfı Geilimde Geçiş (ZVT), iletime gime işleminde uygulanan ilei bi SS tekniğidi. Bu

24 13 teknikte, güç anahtaı uçlaındaki geilim kısa süeli bi kısmi ezonansla sıfıa düşüülü ve bu geilim sıfıda tutuluken kontol sinyali uygulanı. Böylece, anahtalama eneji kaybı tamamen yok edili ve mükemmel bi iletime gime işlemi sağlanı. Geilimin sıfıa düşmesi ilei alınaak geçekleştiilen bu teknikte de hem ZVS hem de ZCS nin sağladığı söylenebili. Anahtalama enejisinin gei kazanıldığı bu teknik de moden hücelele elde edili ve ilave bi anahta geektii. Buada hemen şunun belitilmesi geeki ki, sadece bu teknikte güç anahtaının paazitik kondansatöünün deşaj eneji kaybı yok edili ve bu eneji gei kazanılı. Yüksek değelede paazitik kondansatölee sahip olan MOSFET güç elemanlaında bu SS tekniği büyük önem taşı (Bodu, 2003).

25 14 4. SIFIR GERİLİMDE ANAHTARLAMALI DC-DC DÖNÜŞTÜRÜCÜLER Bu bölümde, tezde geliştiilen deve ile liteatüde ye alan ZVT PWM DC-DC dönüştüücülein kaşılaştıılmasının yapılabilmesi için (Moschopoulos vd., 1995) ve (Tseng ve Chen, 1998) taafından sunulmuş olan iki deve detaylı olaak incelenmişti. 4.1 DÖNÜŞTÜRÜCÜ-1 Bu çalışmada, temel dönüştüücü poblemleini çözen yeni bi sıfı geilimde anahtalamalı (ZVS) PWM yükseltici dönüştüücü geliştiilmişti (Moschopoulos vd., 1995). Temel dönüştüücülein poblemlei aşağıda sıalanmıştı. 1. Ana anahta için yumuşak anahtalama sağlanıken kullanılan yadımcı anahtaın kesime gimesi kayıplıdı. 2. Yadımcı anahta ana anahtaın sıfı akımda anahtalama (ZCS) ile kesime gimesini sağla, fakat özellikle MOSFET lede iletime gime kayıplaını azaltmaz. 3. Yadımcı anahta anahtalama peiyodunun büyük bi kısmında çıkış geiliminin iki katına mauz kaldığından yüksek geilim stesine sahipti. 4. Yadımcı anahta için izoleli süme devesi geeklidi. 5. Standat PWM dönüştüücüye eklenen güç ve kontol develei kamaşıktı. Şekil 4.1 de gösteilen bu dönüştüücü ilave bi ezonans devesi içemektedi. Rezonans devesi, ana anahta uçlaına paalel bağlanmıştı ve devedeki anahtalama kayıplaı çok düşüktü. Aşağıda dönüştüücünün çalışma aalıklaı açıklanmış ve geliştiilen tasaım yöntemi ile dönüştüücünün uygulanabililiği deneysel pototipten alınan sonuçlala gösteilmişti. Şekil 4.1 ZVS PWM yükseltici dönüştüücünün deve şeması.

26 Çalışma Aalıklaı Bu bölümde dönüştüücünün bi anahtalama peiyodu içinde oluşan çalışma aalıklaı açıklanmış ve he bi çalışma aalığının matematiksel analizi veilmişti. Dönüştüücüye ait temel dalga şekillei Şekil 4.2 de, çalışma aalıklaı Şekil 4.3-Şekil 4.10 da veilmişti. Analizde, 1. L in giiş endüktansının, yadımcı deveden akım geçeken sabit akım kaynağı gibi davanacak kada büyük olduğu, 2. C o çıkış filte kondansatöünün sabit geilim kaynağı kabul edilebilecek kada büyük olduğu, 3. S 2 yadımcı anahtaı iletimde iken R diencine sahip olduğu, 4. S 1 ana anahtaının ihmal edilebilecek dience sahip olduğu kabul edilmişti. Şekil 4.2 Dönüştüücüye ait temel dalga şekillei

27 16 Aalık 0 [t<t 0 ] Şekil 4.3 Aalık 0 a ait eşdeğe deve şeması. S 1 ana anahtaı ve S 2 yadımcı anahtaı kesimdedi. D 1 diyodu iletimdedi ve akım diyot üzeinden yüke doğu geçe. C ezonans kondansatöü V * geilimi ile doludu. S 2 uçlaındaki geilim V o -V * dı. Aalık 1 [t 0 -t 1 ] Şekil 4.4 Aalık 1 e ait eşdeğe deve şeması. S 2 nin kontol sinyalinin veilmesiyle L ezonans endüktansı ve C ezonans kondansatöü aasında bi ezonans başla. D 1 diyodunun akımı yadımcı deveden geçen akımın yükselme hızına bağlı olaak azalı. L endüktansı akım yükselme hızını sınıladığından S 2 anahtaı ZCS altında iletime gimiş olu. L di dt L t 1 * = Vo ILdt V ILR C (4.1) 0 dv dt C C = IL (4.2)

28 17 Buada duum değişkenlei, I L ezonans endüktansı akımı ve V C ezonans kondansatöü geilimidi. I L =0 ve V C =V * başlangıç koşullaı kullanılaak (4.1) ve (4.2) nolu denklemle çözülüse aşağıdaki eşitlikle elde edili. I L = Vo V ω L * e ξt sin ω t (4.3) V C = V o ω ω o * (V V )e o ξt cos( ω t ψ) (4.4) Buada, R 2L ξ = (4.5) 1 ω o = (4.6) L C 2 2 ω = ωo ξ (4.7) ψ = tan 1 ω ξ (4.8) Bu aalığın sonunda I L akımı I in değeine ve V C geilimi V ** değeine ulaşı. Aalık 2 [t 1 -t 2 ] Şekil 4.5 Aalık 2 ye ait eşdeğe deve şeması. I L giiş akımının üstüne çıktığında D 1 diyodundan geçen akım sıfıa düşe ve diyot kesime gie. Bu aalıkta C s1, C ve L aasında bi ezonans başla. I L akımı atmaya devam ede. I L

29 18 akımının giiş akımından fazla olan kısmı S 1 uçlaındaki kondansatöü C s1 i deşaj ede. Duum denklemlei aşağıda veilmişti. L di dt L t 1 ** = VCs1 ILdt V ILR C (4.9) 0 dv dt C C = IL (4.10) C s1 dv dt Cs1 = (I I ) (4.11) L in I L =I in, V C =V ** ve V CS1 =V o başlangıç şatlaı kullanılaak (4.9)-(4.11) denklemlei çözüldüğünde aşağıdaki eşitlikle elde edili. ξt I L = e (A cos ω' t + B sin ω' t) + I in C C p s1 (4.12) VC s1 t = ξ e ( E C s1 cos ω' t + F C s1 sin ω' t) I in C p + C C s1 2 s1 t + V o E C s1 (4.13) C t E F p ** VC = e ξ ( cos ω' t + sin ω' t) Iin t + V + C C C C s1 E C (4.14) Buada, C p C C C + C s1 = (4.15) s1 C A = I (4.16) p in C B V V I R ω' L ** o in = (4.17) + L ξa ' ξa + Bω E = (4.18) ω '2 o

30 19 ' ξb + Aω F = (4.19) ω '2 o olaak veili. Denklem (4.6) ve (4.7) de C yeine C p konulaak ω o ' ve ω ' bulunu. Bu aalık C S1 tamamen deşaj olduğunda sona ee. Aalığın sonunda I L = I *** ve V C = V *** olu. Aalık 3 [t 2 -t 3 ] Şekil 4.6 Aalık 3 e ait eşdeğe deve şeması. Bu aalık S 1 in tes paalel diyodunun iletime gimesiyle başla. C ve L aasında bi ezonans oluşu. Diyodun iletimde olduğu süe içeisinde S 1 in kontol sinyali uygulandığından S 1 ZVS altında iletime gie. Bu aalıkta, L di dt L t 1 *** = ILdt V ILR C (4.20) 0 dv dt C C = IL (4.21) eşitliklei mevcuttu. Başlangıç koşullaı I L =I *** ve V C =V *** kullanılaak (4.20)-(4.21) denklemlei çözüldüğünde I L = e ξt (I *** cos ω t + G sin ω' t) (4.22) H ξt *** VC = e ( cosωt + sin ωt) + V + C C J H C (4.23) elde edili. Buada, G (V + I R) + L ξi ω L *** *** *** = (4.24)

31 20 H ξi + Gω *** = (4.25) 2 ωo J ξh I ω *** = (4.26) 2 ωo eşitliklei geçelidi. Bu aalığın sonunda I L =I in değeine ulaşı. Aalık 4 [t 3 -t 4 ] Şekil 4.7 Aalık 4 e ait eşdeğe deve şeması. L akımının I in in altına düşmesiyle S 1 iletime gie. L akımı pozitif olduğu süece bu aalık devam ede. I L akımı sıfı olduğunda bu aalık sona ee. Bu aalıktaki denklemle Aalık 3 teki denklemle ile aynıdı. Aalık 5 [t 4 -t 5 ] Şekil 4.8 Aalık 5 e ait eşdeğe deve şeması. S 1 in giiş akımını geçimesiyle başlayan bu aalıkta, C ve L aasında S 2 nin diyodu üzeinden tes bi ezonans oluşu. S 1 den geçen akım, giiş akımı ile ezonans akımının toplamına eşitti. S 2 nin dahili diyodunun iletimde olduğu aalıkta kontol sinyalinin kesilmesiyle S 2 ZVS altında kesime gie. Duum denklemlei aşağıda veilmişti.

32 21 L di dt L t 1 **** = ILdt V C (4.27) 0 dv dt C C = IL (4.28) I L =0 ve V C =V **** çözüldüğünde, başlangıç değelei kullanılaak (4.27) ve (4.28) nolu denklemle I L V C **** Vo V = sin ωot (4.29) ω L o **** = V (V V )cosω t (4.30) o o o eşitliklei elde edili. Kaalı duumda bu aalığın sonunda V C, yadımcı deve iletime gimeden önceki değei olan V * a ulaşı. Aalık 6 [t 5 -t 6 ] Şekil 4.9 Aalık 6 ya ait eşdeğe deve şeması. Bu aalıkta devenin çalışması standat PWM yükseltici dönüştüücü ile aynıdı.

33 22 Aalık 7 [t 6 -t 7 ] Şekil 4.10 Aalık 7 ye ait eşdeğe deve şeması. S 1 in kontol sinyalinin kesilmesiyle bilikte S 1 anahtaı ZVS altında kesime gie ve C s1 kondansatöünün geilimi çıkış geilimine eşit olana kada giiş akımı ile şaj olu. Çıkış geilimine eiştiğinde başka bi anahtalama peiyodu başla D 1 diyodu iletime gie ve giiş akımı diyot üzeinden çıkışa aktaılı. Çizelge 4.1 Devede kullanılan elemanlaın anahtalama duumlaı ve mauz kaldığı maksimum değele. Elemanlaın Mauz Kaldığı Eleman İletime Gime Kesime Gime Maksimum Geilim Maksimum Akım S 1 ZVT (ZCS, ZVS) ZVS V o I in + I Lmax (t 45 ) S 2 ZCS ZCT (ZCS, ZVS) V o - V* I Lmax (t 2 ) D 1 ZVS ZCS, ZVS V o I in Tasaım Kitelei Çalışma aalıklaı için elde edilen denklemle kullanılaak, Şekil 4.11(a)-(b) de gösteilen kaakteistik eğile üetili. Yadımcı ezonans devesi ana anahta iletime gimeden önce aktif hale geldiğinden, devenin çalışması V o çıkış geilimine bağlı olduğu gibi giiş akımının minimum değei I in e de bağlıdı. Çıkış geiliminin giiş akımının minimum değeine oanı V o Z b = (4.31) Iin şeklinde tanımlanı. Kaakteistik eğile Z b değişkenine göe elde edili. Eğilein üetilmesi amacıyla deve faklı çalışma şatlaında PROTEUS pogamı ile simüle edilmişti.

34 23 Simülasyon pogamından elde edilen çıktıla kullanılaak değişimle çizdiilmişti. Şekil 4.11(a)-(b) ve Şekil 4.13(a)-(c) de Z b =60 için elde edilen eğile gösteilmektedi. Geilim ve akım için baz değele V o ve I in olaak alınmıştı. Bu eğile için yadımcı anahtaın iletim duumundaki dienci R =1 ohm kabul edilmişti. Şekil 4.11(a) da ana anahta akımının tepe değei I S1,peak ve ezonans elemanlaının empedansı L Z = (4.32) C aasındaki ilişki K=C /C S1 in faklı değelei için gösteilmişti. Bu eğileden I S1,peak in Z ve C /C S1 azalıken attığı göülmektedi. Yadımcı devenin ezonans peiyodu T, Z ve C /C S1 e bağlı olaak (4.33) eşitliğinde veilmişti. I S1,peak ile T aasındaki ilişki (4.33) te göülmektedi. T C = 2π LC = 2πCs1Z (4.33) Cs1 I S1,peak ile Z aasındaki ilişki Şekil 4.11(a) da gösteilmişti. Şekil 4.11(a) I S1peak (A) Z (Ω) kaakteistiği. Şekil 4.11(b) de yadımcı anahta uçlaındaki geilim V S2 ile Z aasındaki ilişki gösteilmişti. Yadımcı anahtaın geilim stesi çıkış geiliminden daha büyük olmasına ağmen, bu stesin çıkış geiliminin iki katından küçük olması sağlanabili. Genelde diğe sıfı geilim geçişli (ZVT) yükseltici dönüştüücülede de geilim stesi bulunu. Anahtalama peiyodu boyunca ezonans kondansatöü uçlaındaki geilim V C yadımcı anahtada yüksek geilim stesine neden olu ve V C, V S2 -V o ya eşitti.

35 24 Şekil 4.11(b) V S2 (V) Z (Ω) kaakteistiği. Bu dönüştüücüde, C S1 deşaj olduktan sona ana anahta iletime giese ZVS ile iletime gime sağlanı, fakat ezonans devesinden geçen akım ana anahta iletime gimeden giiş akımının altına düşese C S1 teka şaj olmaya başla. Şekil 4.12 de gösteildiği gibi yadımcı anahta S 2, t 0 anında iletime gidikten sona, t A -t B zaman aalığı içinde S 1 anahtaının süme sinyali veilise ZVS ile iletime gimesi sağlanı. Rezonans devesinin elemanlaı olan L ve C nin değelei, deve aktif hale geldiğinde C S1 kondansatöünü deşaj edecek yeteli enejiyi sağlayacak şekilde seçilmelidi. Şekil 4.12 ZVS aalığı Z kaakteistiği. Şekil 4.13(a)-(c) de ZVS çalışma süelei ile ilgili kaakteistik eğile gösteilmişti. Değişimle S 2 iletime gidikten sona S 1 in ZVS altında iletime giebileceği en eken ve en geç zamanlaı göstei. S 1 anahtaı t A ve t B aasında iletime sokulduğunda he zaman ZVS ile iletime gie. Bu zamanla ezonans devesinin peiyoduna göe tanımlanı.

36 25 Şekil 4.13(a) t A (ns) Z (Ω) kaakteistiği Şekil 4.13(b) t B (ns) Z (Ω) kaakteistiği. Şekil 4.13(c) t ZVT (ns) - Z (Ω) kaakteistiği

37 26 V S2, V C, I S1p, t A, t B paameteleinin I in ve R ye bağlı değişimlei sıasıyla Şekil 4.14 ve Şekil 4.15 te veilmişti. Şekil 4.14 V S2 (V), V C (V), I S1 (A), t A (ns), t B (ns) I in (A) kaakteistiği Şekil 4.15 V S2 (V), V C (V), I S1 (A), t A (ns), t B (ns) R (Ω) kaakteistiği Rezonans devesi elemanlaının değelei ile t A ve t B süeleini belilemek için kullanılan tasaım yöntemi aşağıda veilmişti. C S1 kondansatöünün değeinin ve yadımcı anahtaın iletim duumundaki dienci R nin bilindiği kabul edilmişti. 1. Z b =V o /I in en düşük değei için çalışma noktası belileni. Ana anahtadan geçen akımın tepe değei bu çalışma noktasında en büyüktü. Bundan başka S 1 in ZVS ile iletime gimesi için geekli zaman aalığı en kısadı. Eğe ZVS bu çalışma noktasında geçekleşise diğe tüm çalışma duumlaı için sağlanabili.

38 27 2. I S1,peak, V S2, t A ve t B ile Z aasında C /C S1 in faklı değelei için kaakteistik eğileini oluştuu. 3. I S1,peak -Z eğisi üzeinde bi çalışma noktası seçili. Bu nokta izin veilebili maksimum akıma yakın bi değe olmalı ve Z ile C /C S1 oldukça küçük değelee sahip seçilmelidi. Böylece ezonans peiyodu T minimumda tutulmuş olu. Eğe T çok büyük olusa ezonans devesinin aktif olduğu süe atacağından ana anahtaın iletim süesi dolayısıyla λ sınılanmış olu. 4. Eğileden tespit edilen Z ve C /C S1 den L ve C değelei hesaplanı. 5. Yadımcı anahtaın geilim stesini bulunu. 6. Denklem (4.33) ü kullanaak T hesaplanı ve ZVS çalışma için zaman sınılaı t A ve t B değelei elde edili Tasaım Öneği Tasaım yöntemi aşağıda özeliklei veilen bi dönüştüücü tasaımına uygulanmıştı. Çıkış gücü: P o = W Çıkış geilim: V o =300 V Giiş geilimi: V in = V Anahtalama Fekansı: f SW =40 khz S 1 in maksimum akımı: I S1,peak =15 A C S1 =1 nf, yadımcı anahtaın iletim duumundaki dienci R =1 ohm ve giiş akımında dalgalanmanın olmadığı kabul edilmişti. 1. Giiş akımının otalamasının maksimum değei P o =750 W ve V in =150 V iken I in =5 A di. Kaakteistik eğilei V o =300 ve I in =5 A (Z b =60) için üetili. 2. Z b = 60 için istenen kaakteistik eğilei Şekil 4.11(a)-(b) de gösteilmişti. 3. I S1,peak -Z gafiğinde S 1 in maksimum tepe akımı 15 A için, Z ile C /C S1 in değeleinin küçük olduğu bi nokta, Z =6 ve C /C S1 =25 seçili. 4. C /C S1 =25 ve C S1 =1nF olaak kabul edildiğinden, C =25 nf tı. Denklem (4.32) kullanılaak L hesaplanısa,

39 28 L 2 2 = Z C = 6.25nF = 0.9μH bulunu. 5. Yadımcı anahta geilimi Şekil 4.11(b) den bulunu. Z =6 ve C /C S1 =25 için bu geilim 360 V tu. 6. T nin değei T = 2π 0.9μH25nF = 942ns olaak hesaplanı. t A ve t B zamanlaı Şekil 4.11(c) den bulunu ve t A =65 ns, t B =280 ns di Simülasyon Sonuçlaı Teoik analizi doğulamak üzee dönüştüücünün simülasyonu yapılmıştı. Simülasyonda çıkış gücü P o =750 W, çıkış geilimi V o =300 V, giiş geilimi V in =150 V ile C S1 =1 nf, C =30 nf ve L = 1 uh alınmıştı. Yadımcı anahtaın iletim duumundaki dienci R =1 ohm seçilmişti. Dönüştüücünün simülasyonundan elde edilen sonuçlaın teoik analiz ile uyum içinde olduğu gözlenmişti. Şekil 4.16 da ana anahta S 1 in geilim ve akım değişimlei gösteilmişti. C S1 i deşaj eden negatif akım değişimleden göülmektedi. S 1 in uçlaındaki geilim sıfı iken akım geçmeye başladığından, iletime gimede anahtalama kaybı yoktu. Şekil 4.16 Ana anahtaın iletime gimesi esnasında uçlaındaki geilim (V) ve akım (A) değişimlei. Anahta uçlaındaki geilim standat PWM dönüştüücüdeki anahta geilimi ile aynı olmasına ağmen, anahta akımında ezonans devesinden geçen akımdan dolayı ilave bi akım göülmektedi. Bundan dolayı anahtaın iletim kayıplaı biaz atmıştı. Bu ilave akımın süesi anahtalama peiyodu ile kıyaslandığında oldukça küçüktü. Rezonans devesi çok kısa bi süe aktif olduğundan bu güç toplam gücün çok küçük bi kısmıdı.

40 29 Şekil 4.17 de yadımcı anahtaın geilim ve akım değişimlei gösteilmişti. Bu değişimden yadımcı anahtaın kapı sinyali, uçlaındaki diyot yoluyla üzeinden negatif akım geçtiğinde kesilise ZVS ile kesime gimenin sağlanacağı anlaşılmıştı. Bundan başka iletime gimede yadımcı anahtaın akımının yükselme hızı di/dt, L ezonans endüktansından dolayı sınılıdı. Aynı zamanda ana diyodun kesime gime esnasındaki di/dt de sınılandıılı. Diyodun yumuşak şekilde kesime gimesi sağlanı. Şekil 4.17 Yadımcı anahtaın geilim (V) ve akım değişimlei (A). Şekil 4.18 de ezonans endüktans akımı ile ezonans kondansatö geiliminin değişimlei veilmişti. Buada ezonans kondansatö geiliminin yadımcı deve iletime gimeden önceki değeine gei döndüğü göülmektedi. Şekil 4.18 Rezonans endüktans akımı (A) ve ezonans kondansatö geilimi (V).

41 Sonuçla Bu çalışmada öneilen ZVS PWM yükseltici dönüştüücünün başlıca avantajlaı; tüm aktif ve pasif anahtala geniş hat ve yük aalığında yumuşak anahtalama sağlaması ve sabit fekansta çalışmasıdı. Bu avantajla basit bi yadımcı ezonans devesinin ana deveye eklenmesi ile elde edilmişti. Rezonans devesi ana akım yoluna paalel bağlandığından ezonans devesindeki güç, toplam gücün yanında çok küçüktü ve kullanılan elemanlaın değelei ana devede kullanılan elamanlaa göe daha küçüktü. Dönüştüücünün çalışma aalıklaı detaylı olaak analiz edilmiş ve analizlein sonuçlaı kullanılaak kaakteistik eğile üetilmişti. Yadımcı deve elemanlaının seçimi ve ZVS çalışma için tasaım kitelei veilmişti. Öneilen dönüştüücünün teoik analizi 40 khz, 750 W lık bi simülasyon devesi ile doğulanmıştı. 4.2 DÖNÜŞTÜRÜCÜ-2 Bu çalışmada, mevcut aktif bastımalı ZVT-PWM dönüştüücü üzeinde bazı değişiklile yapılaak yeni bi aktif bastıma hücesi sunulmuştu (Tseng ve Chen, 1998). Güç anahtaı olaak MOSFET kullanıldığında kaşılaşılan temel poblemle aşağıda sıalanmıştı. 1. MOSFET in iletime gime işleminde ana diyodun tes topalanma akımından dolayı içinden geçen akım ani olaak ata. 2. İletime gime işleminde MOSFET in paazitik kondansatöü deşaj olu. 3. Kesime gime işleminde MOSFET uçlaındaki geilim yükselme hızının yüksek olması EMI güültüsüne ve elemanda kesime gime kayıplaına neden olu. Geliştiilen bastıma hücesinin kullanıldığı yükseltici dönüştüücü Şekil 4.19 da gösteilmişti. Bastıma hücesi L ezonans endüktansı, C ezonans kondansatöü, C s bastıma kondansatöü, S 2 yadımcı anahtaı ve D 2 yadımcı diyotundan oluşmaktadı. Bu dönüştüücüde S 1 ve S 2 nin dahili diyotlaı D S1 ve D S2 de kullanılı. Dönüştüücünün kaalı ejimde çalışması ayıntılı olaak analiz edilmiş ve aalıklaa ait denklemle veilmişti. Tasaım yöntemi sunulaak analizi doğulamak üzee simülasyon çalışması yapılmıştı.

42 31 Şekil 4.19 Aktif bastımalı ZVT-PWM yükseltici dönüştüücü Devenin Çalışma Aalıklaı Şekil 4.19 da gösteilen devenin bi anahtalama peiyodu boyunca kaalı ejim analizinde, 1. Çıkış kondansatöü yeteince büyük olduğundan çıkış geilimi V o ın sabit ve dalgalanmanın olmadığı, 2. Giiş geiliminin sabit olduğu, 3. L in giiş endüktansının, L ezonans endüktansından çok büyük olduğu, 4. Yadımcı anahta iletime gimeden önce ezonans kondansatöünün geilimi ve ezonans endüktansının akımının sıfı olduğu, 5. t 0 dan önce, S 1 ve S 2 anahtalaının kesimde ve D 1 diyodunun iletimde olduğu kabul edilmişti. Bu kabullee göe bi anahtalama peiyodu içeisinde devenin çalışması sekiz aalığa ayılabili. Dönüştüücüye ait çalışma aalıklaı ve temel dalga şekillei sıasıyla Şekil Şekil 4.27 ve Şekil 4.28 de veilmişti.

BASAMAK TİPİ DEVRE YAPISI İLE ALÇAK GEÇİREN FİLTRE TASARIMI

BASAMAK TİPİ DEVRE YAPISI İLE ALÇAK GEÇİREN FİLTRE TASARIMI BASAMAK TİPİ DEVRE YAPISI İE AÇAK GEÇİREN FİTRE TASARIMI Adnan SAVUN 1 Tugut AAR Aif DOMA 3 1,,3 KOÜ Mühendislik Fakültesi, Elektonik ve abeleşme Müh. Bölümü 41100 Kocaeli 1 e-posta: adnansavun@hotmail.com

Detaylı

MATLAB GUI TABANLI ELEKTROMIKNATIS DEVRE TASARIMI VE ANALİZİ

MATLAB GUI TABANLI ELEKTROMIKNATIS DEVRE TASARIMI VE ANALİZİ PAMUKKALE ÜNİ VERSİ TESİ MÜHENDİ SLİ K FAKÜLTESİ PAMUKKALE UNIVERSITY ENGINEERING COLLEGE MÜHENDİ SLİ K B İ L İ MLERİ DERGİ S İ JOURNAL OF ENGINEERING SCIENCES YIL CİLT SAYI SAYFA : 005 : 11 : 1 : 13-19

Detaylı

SİSTEM MODELLEME VE OTOMATİK KONTROL FİNAL/BÜTÜNLEME SORU ÖRNEKLERİ

SİSTEM MODELLEME VE OTOMATİK KONTROL FİNAL/BÜTÜNLEME SORU ÖRNEKLERİ SİSTEM MODELLEME VE OTOMATİK KONTROL FİNAL/BÜTÜNLEME SORU ÖRNEKLERİ.Gup: Vize sou önekleindeki son gup (Routh-Huwitz testi) soula dahildi. Bunla PID soulaıyla bilikte de soulabili..) Tansfe fonksiyonu

Detaylı

3 FAZLI SİSTEMLER. şartlarda daha fazla güç nakli mümkündür. 26.05.2013 3 fazlı sistemler 1 3-FAZLI DENGELİ SİSTEMLER V OR V OS O V OT

3 FAZLI SİSTEMLER. şartlarda daha fazla güç nakli mümkündür. 26.05.2013 3 fazlı sistemler 1 3-FAZLI DENGELİ SİSTEMLER V OR V OS O V OT 3 FA İEME n Çok azlı sistemle, geilimleinin aasında az akı bulunan iki veya daha azla tek azlı sistemin bileştiilmiş halidi ve bu işlem simetik bi şekilde yapılı. n ek azlı sistemlede güç dalgalı olduğu

Detaylı

ALTERNATİF AKIM BÖLÜM 6. Alıştırmalar. Alternatif Akım ÇÖZÜMLER i m. Akım denkleminde t = s yazarsak akımın. anlık değeri, i = i m

ALTERNATİF AKIM BÖLÜM 6. Alıştırmalar. Alternatif Akım ÇÖZÜMLER i m. Akım denkleminde t = s yazarsak akımın. anlık değeri, i = i m ALTERNATİF AKIM BÖLÜM 6 Alıştıala ÇÖZÜMLER Altenatif Akı f 80. i 4 A R 0 i i.sinwt i.sinπ.f.t 4v.sinπ.50.t 4v.sin00πt. Akıın zaanla değişi denkleinden, i(t) i.sinft i.sin.50. 400 i.sin 4 i. i v A Geiliin

Detaylı

BURSA HAFİF RAYLI TAŞIMA SİSTEMİ İÇİN AKIM KAYNAKLI AKTİF GÜÇ FİLTRESİ UYGULAMASI

BURSA HAFİF RAYLI TAŞIMA SİSTEMİ İÇİN AKIM KAYNAKLI AKTİF GÜÇ FİLTRESİ UYGULAMASI BURSA HAFİF RAYLI TAŞIMA SİSTEMİ İÇİN AKIM KAYNAKLI AKTİF GÜÇ FİLTRESİ UYGULAMASI A.Teciyanlı*, O.Uçak*, T.Kılınç*, R.Çına, İ.Özkan *TÜBİTAK-UZAY ODTÜ/ANKARA, BURULAŞ, Nilüfe/BURSA alpe.teciyanli@uzay.tubitak.gov.t

Detaylı

3. EŞPOTANSİYEL VE ELEKTRİK ALAN ÇİZGİLERİ AMAÇ. Bir çift elektrot tarafından oluşturulan elektrik alan ve eş potansiyel çizgilerini görmek.

3. EŞPOTANSİYEL VE ELEKTRİK ALAN ÇİZGİLERİ AMAÇ. Bir çift elektrot tarafından oluşturulan elektrik alan ve eş potansiyel çizgilerini görmek. 3. EŞPOTNSİYEL VE ELEKTRİK LN ÇİZGİLERİ MÇ i çift elektot taafından oluştuulan elektik alan ve eş potansiyel çizgileini gömek. RÇLR Güç kaynağı Galvanomete Elektot (iki adet) Pob (iki adet) İletken sıvı

Detaylı

SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ TRİBOLOJİ LABORATUARI DENEY FÖYÜ

SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ TRİBOLOJİ LABORATUARI DENEY FÖYÜ SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ TRİBOLOJİ LABORATUARI DENEY FÖYÜ DENEY ADI RADYAL KAYMALI YATAKLARDA SÜRTÜNME KUVVETİNİN ÖLÇÜLMESİ DERSİN ÖĞRETİM ÜYESİ YRD.DOÇ.DR.

Detaylı

BÖLÜM 5 İDEAL AKIŞKANLARDA MOMENTUMUN KORUNUMU

BÖLÜM 5 İDEAL AKIŞKANLARDA MOMENTUMUN KORUNUMU BÖLÜM 5 İDEAL AKIŞKANLARDA MOMENTUMUN KORUNUMU Linee İmpuls-Momentum Denklemi Haeket halinde bulunan bi cismin hehangi bi andaki doğusal hızı, kütlesi m olsun. Eğe dt zaman aalığında cismin hızı değişiyosa,

Detaylı

TMMOB ELEKTRİK MÜHENDİSLERİ ODASI ELEKTRİK TESİSLERİNDE TOPRAKLAMA ÖLÇÜMLERİ VE ÖLÇÜM SONUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

TMMOB ELEKTRİK MÜHENDİSLERİ ODASI ELEKTRİK TESİSLERİNDE TOPRAKLAMA ÖLÇÜMLERİ VE ÖLÇÜM SONUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ TMMOB ELEKTİK MÜHENDİSLEİ ODASI ELEKTİK TESİSLEİNDE TOPAKLAMA ÖLÇÜMLEİ VE ÖLÇÜM SONUÇLAININ DEĞELENDİİLMESİ Not : Bu çalışma Elk.Y.Müh. Tane İİZ ve Elk.Elo.Müh. Ali Fuat AYDIN taafından Elektik Mühendislei

Detaylı

Yasemin Öner 1, Selin Özçıra 1, Nur Bekiroğlu 1. Yıldız Teknik Üniversitesi yoner@yildiz.edu.tr, sozcira@yildiz.edu.tr, nbekir@yildiz.edu.tr.

Yasemin Öner 1, Selin Özçıra 1, Nur Bekiroğlu 1. Yıldız Teknik Üniversitesi yoner@yildiz.edu.tr, sozcira@yildiz.edu.tr, nbekir@yildiz.edu.tr. Düşük Güçlü Uygulamala için Konvansiyonel Senkon Geneatöle ile Süekli Mıknatıslı Senkon Geneatölein Kaşılaştıılması Compaison of Conventional Synchonous Geneatos and emanent Magnet Synchonous Geneatos

Detaylı

SAE 10, 20, 30 ve 40 d = 200 mm l = 100 mm W = 32 kn N = 900 d/dk c = mm T = 70 C = 2. SAE 10 için

SAE 10, 20, 30 ve 40 d = 200 mm l = 100 mm W = 32 kn N = 900 d/dk c = mm T = 70 C = 2. SAE 10 için ÖRNEK mm çapında, mm uzunluğundaki bi kaymalı yatakta, muylu 9 d/dk hızla dönmekte ve kn bi adyal yükle zolanmaktadı. Radyal boşluğu. mm alaak SAE,, ve yağlaı için güç kayıplaını hesaplayınız. Çalışma

Detaylı

YENİ BİR YUMUŞAK ANAHTARLAMALI DC-DC PWM DÖNÜŞTÜRÜCÜNÜN TASARIM, ANALİZ VE UYGULAMASI

YENİ BİR YUMUŞAK ANAHTARLAMALI DC-DC PWM DÖNÜŞTÜRÜCÜNÜN TASARIM, ANALİZ VE UYGULAMASI YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YENİ BİR YUMUŞAK ANAHTARLAMALI DC-DC PWM DÖNÜŞTÜRÜCÜNÜN TASARIM, ANALİZ VE UYGULAMASI Elektrik Yüksek Mühendisi İsmail AKSOY FBE Elektrik Mühendisliği

Detaylı

SENKRON RELÜKTANS MAKİNASININ ANALİZİ

SENKRON RELÜKTANS MAKİNASININ ANALİZİ SENKRON REÜKTANS MAKİNASNN ANAİZİ Esoy BEŞER 1 H.Taık DURU 2 Sai ÇAMUR 3 Biol ARİFOĞU 4 Esa KANDEMİR 5 Elektik Mühendisliği Bölümü Mühendislik Fakültesi Koeli Ünivesitesi, Vezioğlu Kampusü, 411, Koeli

Detaylı

( ) ( ) ( ) ϕ ( ) ( )

( ) ( ) ( ) ϕ ( ) ( ) TRANFORMATORLAR Genel Elektiksel Özelliklei ve Gücünün Belilenmesi TRGT ODABAŞ Fiziksel Temelle Giiş Tansfomatole geilim ve akımın ölçülmesi veya sinyal ve gücün taşınması gibi özel maksatla için dizayn

Detaylı

FİZ101 FİZİK-I. Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Kimya Bölümü B Grubu 3. Bölüm (Doğrusal Hareket) Özet

FİZ101 FİZİK-I. Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Kimya Bölümü B Grubu 3. Bölüm (Doğrusal Hareket) Özet FİZ11 FİZİK-I Ankaa Üniesitesi Fen Fakültesi Kimya Bölümü B Gubu 3. Bölüm (Doğusal Haeket) Özet.1.14 Aysuhan Ozansoy Haeket Nedi? Mekanik; kuetlei e onlaın cisimle üzeine etkileini inceleyen fizik dalıdı

Detaylı

AMASYA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ Elektrik Elektronik Mühendisliği Bölümü

AMASYA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ Elektrik Elektronik Mühendisliği Bölümü AMASYA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ Elektik Elektonik Mühendisliği Bölümü Denetim Sistemlei Laboatuvaı Deney Föyü Yd.Doç.D.Mehmet EKİCİ Aş.Gö.D.Kenan TEKBAŞ Aş.Gö.Bisen BOYLU AYVAZ DENEY 4-RAPOR ARAÇ

Detaylı

EMEKLILIK SİSTEMLERİ SINAV SORULARI WEB-ARALIK 2015. Bireysel emeklilik sistemine ilişkin olarak aşağıdakilerden hangisi(leri) yanlıştır?

EMEKLILIK SİSTEMLERİ SINAV SORULARI WEB-ARALIK 2015. Bireysel emeklilik sistemine ilişkin olarak aşağıdakilerden hangisi(leri) yanlıştır? EMEKLILIK SİSTEMLERİ SINAV SORULARI WEB-ARALIK 2015 Sou-1 Bieysel emeklilik sistemine ilişkin olaak aşağıdakileden hangisi(lei) yanlıştı? I. Bieysel emeklilik sistemindeki biikimle Sosyal Güvenlik Sistemine

Detaylı

POZiSYON KONTROLÜNE YÖNELİK DC MOTOR UYGULAMASI

POZiSYON KONTROLÜNE YÖNELİK DC MOTOR UYGULAMASI .. SAU Fen Bilimlei Enstitüsü Degisi 6.Cilt, 1.Saı (Mat 2002) Pozison Kontolüne Yönelik DC Moto Ugulaması A.İ.Doğman, A.F.Boz POZiSYON KONTROLÜNE YÖNELİK DC MOTOR UYGULAMASI 'oj Ali lhsan DOGMAN, Ali Fuat

Detaylı

Ankara Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Ankara Aysuhan OZANSOY

Ankara Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Ankara Aysuhan OZANSOY FİZ11 FİZİK Ankaa Üniesitesi Diş Hekimliği Fakültesi Ankaa Aysuhan OZANSOY Bölüm-III : Doğusal (Bi boyutta) Haeket 1. Ye değiştime e Haeketin Tanımı 1.1. 1 Mekanik Nedi? 1.. Refeans çeçeesi, Konum, Ye

Detaylı

BÖLÜM 2 GAUSS KANUNU

BÖLÜM 2 GAUSS KANUNU BÖLÜM GAUSS KANUNU.1. ELEKTRİK AKISI Elektik akısı, bi yüzeyden geçen elektik alan çizgileinin sayısının bi ölçüsüdü. Kapalı yüzey içinde net bi yük bulunduğunda, yüzeyden geçen alan çizgileinin net sayısı

Detaylı

SAYISAL ANALİZ. Doç.Dr. Cüneyt BAYILMIŞ. Sayısal Analiz. Doç.Dr. Cüneyt BAYILMIŞ

SAYISAL ANALİZ. Doç.Dr. Cüneyt BAYILMIŞ. Sayısal Analiz. Doç.Dr. Cüneyt BAYILMIŞ SAYSAL ANALİZ Doç.D. Cüneyt BAYLMŞ Doç.D. Cüneyt BAYLMŞ SAYSAL ANALİZ LİNEE DENKLEM SİSTEMİ ÇÖZÜMLEİ (Klasik Yöntemle) Doç.D. Cüneyt BAYLMŞ İÇEİK Doğusal Denklem Takımlaının Çözümü Came Yöntemi Matisin

Detaylı

KUYRUK SİSTEMİ VE BİLEŞENLERİ SİSTEM SİMULASYONU KUYRUK SİSTEMİ VE BİLEŞENLERİ ÖRNEKLER BİR KUYRUK SİSTEMİNİN ÖRNEKLER

KUYRUK SİSTEMİ VE BİLEŞENLERİ SİSTEM SİMULASYONU KUYRUK SİSTEMİ VE BİLEŞENLERİ ÖRNEKLER BİR KUYRUK SİSTEMİNİN ÖRNEKLER KUYRUK SİSTEMİ VE SİSTEM SİMULASYONU 5. KUYRUK SİSTEMLERİ Bi kuyuk sistemi; hizmet veen bi veya biden fazla sevise sahipti. Sisteme gelen müşteile tüm sevislei dolu bulusa, sevisin önündeki kuyuğa ya da

Detaylı

Geliştirilmiş ZCZVT-PWM DC-DC Yükseltici Dönüştürücü

Geliştirilmiş ZCZVT-PWM DC-DC Yükseltici Dönüştürücü Geliştirilmiş ZCZVTPWM DCDC Yükseltici Dönüştürücü Yakup ŞAHİN *1, İsmail AKSOY *2, Naim Süleyman TINĞ *3 * Yıldız Teknik Üniversitesi/Elektrik Mühendisliği 1 ysahin@yildiz.edu.tr, 2 iaksoy@yildiz.edu.tr,

Detaylı

ASTRONOTİK DERS NOTLARI 2014

ASTRONOTİK DERS NOTLARI 2014 YÖRÜNGE MEKANİĞİ Yöüngeden Hız Hesabı Küçük bi cismin yöüngesi üzeinde veilen hehangi bi noktadaki hızı ve bu hızın doğultusu nedi? Uydu ve çekim etkisinde bulunan cisim (Ye, gezegen, vs) ikili bi sistem

Detaylı

YENİ NESİL ASANSÖRLERİN ENERJİ VERİMLİLİĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

YENİ NESİL ASANSÖRLERİN ENERJİ VERİMLİLİĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ YENİ NESİL ASANSÖRLERİN ENERJİ VERİMLİLİĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ ÖZET Egün ALKAN Elk.Y.Müh. Buga Otis Asansö Sanayi ve Ticaet A.Ş. Tel:0212 323 44 11 Fax:0212 323 44 66 Balabandee Cad. No:3 34460 İstinye-İstanbul

Detaylı

Beş Seviyeli Kaskat İnverter İle Beslenen 3-Fazlı Asenkron Motorun V/f Kontrolü

Beş Seviyeli Kaskat İnverter İle Beslenen 3-Fazlı Asenkron Motorun V/f Kontrolü Fıat Üniv. Fen ve Müh. Bil. De. Science and Eng. J of Fıat Univ. 18 (1), 69-8, 26 18 (1), 69-8, 26 Beş Seviyeli Kakat İnvete İle Belenen 3-Fazlı Aenkon Motoun V/f Kontolü Ekan DENİZ ve Hüeyin ALTUN Fıat

Detaylı

Örnek 1. Çözüm: Örnek 2. Çözüm: 60 30000 300 60 = = = 540

Örnek 1. Çözüm: Örnek 2. Çözüm: 60 30000 300 60 = = = 540 Önek 1 1.8 kn yük altında 175 dev/dak dönen bi mil yatağında çalışacak bilyeli ulman için, 5 saat ömü ve %9 güvenililik istemekteyiz. Öneğin SKF kataloğundan seçmemiz geeken inamik yük sayısı (C 1 ) nedi?

Detaylı

SİSTEM SİMULASYONU KUYRUK SİSTEMİ VE BİLEŞENLERİ KUYRUK SİSTEMİ VE BİLEŞENLERİ

SİSTEM SİMULASYONU KUYRUK SİSTEMİ VE BİLEŞENLERİ KUYRUK SİSTEMİ VE BİLEŞENLERİ SİSTEM SİMULASYONU KUYRUK SİSTEMLERİ KUYRUK SİSTEMİ VE BİLEŞENLERİ Bi kuyuk sistemi; hizmet veen bi veya biden fazla sevise sahipti. Sisteme gelen müşteile tüm sevislei dolu bulusa, sevisin önündeki kuyuğa

Detaylı

BÖLÜM 2 KORUNUM DENKLEMLERİ

BÖLÜM 2 KORUNUM DENKLEMLERİ BÖLÜM KORUNUM DENKLEMLERİ.-Uzayda sabit konumlu sonlu kontol hacmi.- Debi.3- Haeketi takiben alınmış tüev.4- üeklilik denklemi.5- Momentum denklemi.6- Eneji Denklemi.7- Denklemlein bilançosu Kounum Denklemlei

Detaylı

Elektromanyetik Dalgalardan Enerji Hasat Etmek

Elektromanyetik Dalgalardan Enerji Hasat Etmek Elektomanyetik Dalgaladan Eneji Hasat Etmek ( D. Cahit Kaakuş - Yük. Müh. Onu Teki) Havada sebest olaak yayınım yapan adyo ya da mikodalga fekanslaındaki elektomanyetik dalgalaın üzeinde baındıdıklaı enejinin

Detaylı

ARAÇ YOL YÜKLERİNİN DIŞ DİKİZ AYNAYA ETKİLERİ VE DIŞ DİKİZ AYNA TİTREŞİM PARAMETRELERİNİN İNCELENMESİ

ARAÇ YOL YÜKLERİNİN DIŞ DİKİZ AYNAYA ETKİLERİ VE DIŞ DİKİZ AYNA TİTREŞİM PARAMETRELERİNİN İNCELENMESİ OTEKON 4 7 Otomotiv Teknolojilei Kongesi 6 7 Mayıs 04, BURSA ARAÇ YOL YÜKLERİNİN DIŞ DİKİZ AYNAYA ETKİLERİ VE DIŞ DİKİZ AYNA TİTREŞİM PARAMETRELERİNİN İNCELENMESİ Basi ÇALIŞKAN *, İan KAMAŞ *, Tane KARSLIOĞLU

Detaylı

Kütle Çekimi ve Kepler Kanunları. Test 1 in Çözümleri

Kütle Çekimi ve Kepler Kanunları. Test 1 in Çözümleri 7 Kütle Çekii e Keple Kanunlaı est in Çözülei. Uydu Dünya nın ekezinden kada uzaklıktaki yöüngesinde peiyodu ile dolanıken iki kütle aasındaki çeki kueti, ekezcil kuet göei göü. F çeki F ekezcil G Bağıntıya

Detaylı

ELEKTRİK MAKİNALARI 1 ARASINAV SORULARI Süre: 60 dakika

ELEKTRİK MAKİNALARI 1 ARASINAV SORULARI Süre: 60 dakika ELEKTRİK MAKİNALARI ARASINAV SORULARI 9..0 Süe: 60 dakika ) Manyetik geçigenliği ( μ ) sabit bi tamda L ve L gibi iki endüktans aasındaki tak endüktans ( M ) için, tam kuplajlı (kaçak akı lmayan) duumda

Detaylı

Parçacıkların Kinetiği Impuls-Momentum Yöntemi: Çarpışma

Parçacıkların Kinetiği Impuls-Momentum Yöntemi: Çarpışma Paçacıklaın Kinetiği Impuls-Momentum Yöntemi: Çapışma İki kütle bibii ile kısa süe içeisinde büyük impulsif kuvvetlee yol açacak şekilde temas edese buna çapışma (impact) deni. Çapışma 1. Diekt mekezcil

Detaylı

Journal of Engineering and Natural Sciences Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi

Journal of Engineering and Natural Sciences Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi Jounal of Engineeing and Natual Sciences Mühendislik ve Fen Bilimlei Degisi Sigma 6 47-66, 8 Aaştıma Makalesi / eseach Aticle DESIGN OF GOUNDING GID WITH AND WITHOUT GOUNDING OD IN TWO-LAYE SOIL MODEL

Detaylı

OPTİMUM RADAR PARAMETRELERİNİN SÜREKLİ GENETİK ALGORİTMA YARDIMIYLA KARIŞTIRMA ORTAMINDA RADAR MENZİLİNİN MAKSİMİZE EDİLMESİ İÇİN BELİRLENMESİ

OPTİMUM RADAR PARAMETRELERİNİN SÜREKLİ GENETİK ALGORİTMA YARDIMIYLA KARIŞTIRMA ORTAMINDA RADAR MENZİLİNİN MAKSİMİZE EDİLMESİ İÇİN BELİRLENMESİ Optimum ada Paameteleinin Süekli Genetik Algoitma Yadımıyla Kaıştıma Otamında ada Menzilinin Maksimize Edilmesi İçin Belilenmesi HAVACILIK VE UZAY TEKNOLOJİLEİ DEGİSİ TEMMUZ 2004 CİLT 1 SAYI 4 (41-46)

Detaylı

LYS TÜREV KONU ÖZETLİ ÇÖZÜMLÜ SORU BANKASI

LYS TÜREV KONU ÖZETLİ ÇÖZÜMLÜ SORU BANKASI LYS TÜREV KONU ÖZETLİ LÜ SORU BANKASI ANKARA İÇİNDEKİLER Tüev... Sağdan Ve Soldan Tüev... Tüev Alma Kuallaı...7 f n () in Tüevi... Tigonometik Fonksionlaın Tüevi... 6 Bileşke Fonksionun Tüevi... Logaitma

Detaylı

YX = b X +b X +b X X. YX = b X +b X X +b X. katsayıları elde edilir. İlk olarak denklem1 ve denklem2 yi ele alalım ve b

YX = b X +b X +b X X. YX = b X +b X X +b X. katsayıları elde edilir. İlk olarak denklem1 ve denklem2 yi ele alalım ve b Kadelen Bisküvi şiketinin on şehideki eklam statejisi Radyo-TV ve Gazete eklamı olaak iki şekilde geçekleşmişti. Bu şehiledeki satış, Radyo-TV ve Gazete eklam veilei izleyen tabloda veilmişti. Şehi No

Detaylı

ZnX (X=S, Se, Te) FOTONİK KRİSTALLERİNİN ÖZFREKANS KONTURLARI * Eigenfrequency Contours of ZnX (X=S, Se, Te) Photonic Crystals

ZnX (X=S, Se, Te) FOTONİK KRİSTALLERİNİN ÖZFREKANS KONTURLARI * Eigenfrequency Contours of ZnX (X=S, Se, Te) Photonic Crystals Ç.Ü Fen e Mühendislik Bilimlei Deisi Yıl:0 Cilt:8-3 ZnX (X=S, Se, Te) FOTONİK KRİSTALLERİNİN ÖZFREKANS KONTURLARI * Eienfequency Contous of ZnX (X=S, Se, Te) Photonic Cystals Utku ERDİVEN, Fizik Anabilim

Detaylı

ELASTİK DALGA YAYINIMI

ELASTİK DALGA YAYINIMI ELASTİK DALGA YAYINIMI Pof.D. Eşef YALÇINKAYA ( 06-4. des Geçiğimiz des; Zouna ieşimle Rezonans Sismomee eoisi Bu dese; Dalga haekei Yayılan dalgala Tek boyulu dalga denklemi Geçen hafanın ödevi; ω 0 ω

Detaylı

GESTRA Ürün Programı. Her türlü uygulama için optimum çözümler

GESTRA Ürün Programı. Her türlü uygulama için optimum çözümler GESTRA Üün Pogamı He tülü uygulama için optimum çözümle Kondenstop (buha kapanı) Çek valfle BK Seisi PN 630 a kada olan duo paslanmaz çelik bimetalik egülatölü kondenstopladı. BK tipi kondenstopla, en

Detaylı

Otomatik Depolama Sistemlerinde Kullanılan Mekik Kaldırma Mekanizmasının Analizi

Otomatik Depolama Sistemlerinde Kullanılan Mekik Kaldırma Mekanizmasının Analizi Uluslaaası Katılımlı 17. Makina Teoisi Sempozyumu, İzmi, 14-17 Hazian 21 Otomatik Depolama Sistemleinde Kullanılan Mekik Kaldıma Mekanizmasının Analizi S.Telli Çetin * A.E.Öcal O.Kopmaz Uludağ Ünivesitesi

Detaylı

Çembersel Hareket. Test 1 in Çözümleri

Çembersel Hareket. Test 1 in Çözümleri 7 Çebesel Haeket est in Çözülei. 3 3. düşey eksen yatay tabla yatay He üç cisi aynı ipe bağlı olduğundan peiyotlaı eşitti. Açısal hız bağıntısı; ~ di. Bağıntısındaki sabit bi değedi. Ayıca cisilein peiyotlaı

Detaylı

ÜNİFORM OLMAYAN İÇ ISI ÜRETİMİ ETKİSİNDE UÇLARI SABİT BİR SİLİNDİRDE ELASTİK-PLASTİK GERİLME ANALİZİ

ÜNİFORM OLMAYAN İÇ ISI ÜRETİMİ ETKİSİNDE UÇLARI SABİT BİR SİLİNDİRDE ELASTİK-PLASTİK GERİLME ANALİZİ Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. De. J. Fac. Eng. Ach. Gazi Univ. Cilt 8, No 4, 33-44, 003 Vol 8, No 4, 33-44, 003 ÜNİFORM OLMAYAN İÇ ISI ÜRETİMİ ETKİSİNDE UÇLARI SABİT BİR SİLİNDİRDE ELASTİK-PLASTİK GERİLME

Detaylı

Nokta (Skaler) Çarpım

Nokta (Skaler) Çarpım Nokta (Skale) Çapım Statikte bazen iki doğu aasındaki açının, veya bi kuvvetin bi doğuya paalel ve dik bileşenleinin bulunması geeki. İki boyutlu poblemlede tigonometi ile çözülebili, ancak 3 boyutluda

Detaylı

FARKLI YÜK MODELLERİNİN SERİ KOMPANZASYONA ETKİSİNİN İNCELENMESİ

FARKLI YÜK MODELLERİNİN SERİ KOMPANZASYONA ETKİSİNİN İNCELENMESİ FRKLI YÜK MODELLERİNİN SERİ KOMPNSYON ETKİSİNİN İNCELENMESİ Ulaş EMİNOĞLU 1 Tankut YLÇINÖ M. Hakan HOCOGLU 3 1,3 Elektonik Mühendiliği Bölümü Mühendilik Fakültei Gebze Yükek Teknoloji Entitüü, 41400, Gebze/Kocaeli

Detaylı

Research Article / Araştırma Makalesi AN IMPROVED ZCZVT-PWM DC-DC BOOST CONVERTER

Research Article / Araştırma Makalesi AN IMPROVED ZCZVT-PWM DC-DC BOOST CONVERTER Sigma J Eng & Nat Sci 33 (4), 2015, 639-651 Sigma Journal Engineering and Natural Sciences Sigma Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi Research Article / Araştırma Makalesi AN IMPROVED ZCZVT-PWM DC-DC BOOST

Detaylı

ASD: Çok Amaçlı Ayarlanabilir Sınıflandırıcı Devreler

ASD: Çok Amaçlı Ayarlanabilir Sınıflandırıcı Devreler ASD: Çok Amaçlı Ayalanabili Sınıflandııcı Deele Poje No: 06E39 Pof. D. Cem GÖKNAR Pof. D. Shaham MINAEI D. Meih YILDIZ D. Engin DENİZ EYLÜL 00 İSTANBUL ÖNSÖZ Bu pojenin ilk aşamasında mecut sınıflandııcı

Detaylı

Çembersel Hareket. Test 1 in Çözümleri

Çembersel Hareket. Test 1 in Çözümleri 5 Çebesel Haeket est in Çözülei.. düşey eksen tabla He üç cisi aynı ipe bağlı olduğundan peiyotlaı eşitti. Açısal hız bağıntısı; ~ di. Bağıntısındaki sabit bi değedi. Ayıca cisilein peiyotlaı eşitti. hâlde

Detaylı

Elektro Akustik Gitar

Elektro Akustik Gitar Elekto Akustik Gita GA3R GA3RVS GAC1M GAC1RVS GAPX1000 GAPX1000MB GAPX1000PW GAPX500II GAPX500IIBL GAPX500IIDRB GAPX500IIOBB GAPX500IIRM GAPX500IIVW GCPX1000 GCPX1000UM GCPX500II GCPX500IIBL GCPX500IIOVS

Detaylı

DC-DC Dönüştürücülerde Optimum Bastırma Hücresi Tasarımı Kriterleri

DC-DC Dönüştürücülerde Optimum Bastırma Hücresi Tasarımı Kriterleri DCDC Dönüştürücülerde Optimum Bastırma Hücresi Tasarımı Kriterleri Yakup ŞAHİN 1, Hakan DONUK 2, Ali Osman GÖKCAN 3 1 YTÜ Elektrik Mühendisliği, 2,3 Şırnak Üniversitesi Cizre MYO 1 ysahin@yildiz.edu.tr,

Detaylı

TEST 1 ÇÖZÜMLER KÜTLE ÇEKİMİ VE KEPLER KANUNLARI

TEST 1 ÇÖZÜMLER KÜTLE ÇEKİMİ VE KEPLER KANUNLARI ES ÇÖZÜE ÜE ÇEİİ E EE ANUNAI O u uydu ezeenin kütlesi yaıçapı ise yüzeyindeki çeki ivesi a ( ) 4 ezeenin dışındaki çeki ivesi a ( ) ezeenin içindeki ve üzeindeki çeki ivesi a d eşitliğinden bulunu ve d

Detaylı

Eğrisel harekette çok sık kullanılan tanımlardan biri de yörünge değişkenlerini içerir. Bunlar, hareketin her bir anı için ele alınan biri yörüngeye

Eğrisel harekette çok sık kullanılan tanımlardan biri de yörünge değişkenlerini içerir. Bunlar, hareketin her bir anı için ele alınan biri yörüngeye Eğisel haekee çok sık kullanılan anımladan bii de yöünge değişkenleini içei. Bunla, haekein he bi anı için ele alınan bii yöüngeye eğe, diğei ona dik iki koodina eksenidi. Eğisel haekein doğal bi anımıdıla

Detaylı

Öğrenci No: Ürünler Masa Sandalye Kitaplık İşçilik süresi (saat/adet) Talep miktarı (adet)

Öğrenci No: Ürünler Masa Sandalye Kitaplık İşçilik süresi (saat/adet) Talep miktarı (adet) Oman Endüsti Mühendisliği ölümü TESİS PLNLM asınav 14.11.2016 15:00 Öğenci No: İmza dı Soyadı: SORU 1. ltenatif işletme büyüklükleinin optimum kapasiteye göe aşıı veya eksik olmasının işletme açısından

Detaylı

Basit Makineler. Test 1 in Çözümleri

Basit Makineler. Test 1 in Çözümleri Basit Makinele BASİ MAİNELER est in Çözümlei. Şekil üzeindeki bilgilee göe dinamomete değeini göstei. Cevap D di.. Makaa ve palanga sistemleinde kuvvetten kazanç sayısı kada yoldan kayıp vadı. uvvet kazancı

Detaylı

DÜĞÜM VE ÇEVRE ANALİZ TEKNİKLERİ

DÜĞÜM VE ÇEVRE ANALİZ TEKNİKLERİ DÜĞÜM E ÇEE ANALİZ TEKNİKLEİ Öğrenme Hedefleri DÜĞÜM ANALİZİ ÇEE ANALİZİ EE-, Ö.F.BAY DÜĞÜM ANALİZİ Bir deredeki bütün akım e gerilimleri bulmak için sistematik yollardan birisidir. Dereyi tanımlamak için

Detaylı

Mekanik olayları ölçmekte ya da değerlendirmekte kullanılan matematiksel büyüklükler:

Mekanik olayları ölçmekte ya da değerlendirmekte kullanılan matematiksel büyüklükler: VEKTÖRLER KT 1 Mekanik olaylaı ölçmekte ya da değelendimekte kullanılan matematiksel büyüklükle: Skale büyüklük: sadece bi sayısal değei tanımlamakta kullanılı, pozitif veya negatif olabili. Kütle, hacim

Detaylı

Elektromanyetik Teori Bahar Dönemi MANYETİK ALAN (2)

Elektromanyetik Teori Bahar Dönemi MANYETİK ALAN (2) Elektomanyetik Teoi Baha -6 Dönemi MANYETİK ALAN () Buaya kada manyetikte kuvvetten hiç bahsetmedik. Hehangi bi yük manyetik alan içeisine u hızıyla gidiğinde manyetik alandan dolayı bi sapmaya uğa. Bu

Detaylı

ELEKTRONİĞİN FİZİKSEL ESASLARI

ELEKTRONİĞİN FİZİKSEL ESASLARI ELEKTRONİĞİN FİZİKSEL ESASLARI Bi elektonik elemanın özelliğini, bu elemanın üetiminde kullanılan malzemenin paametelei ve ısı, geilim ışık gibi dış etkenleden dolayı elemanın içinde geçekleşen fiziksel

Detaylı

2013 2013 LYS LYS MATEMATİK Soruları

2013 2013 LYS LYS MATEMATİK Soruları LYS LYS MATEMATİK Soulaı. LYS 5. LYS ( + a ) = 8 < < olmak üzee, olduğuna öe, a kaçtı? I. A) D) II. + III. (.) ifadeleinden hanileinin değei neatifti? A) Yalnız I Yalnız II Yalnız III D) I ve III II ve

Detaylı

İÇİNDEKİLER. ÖNSÖZ...iii İÇİNDEKİLER...v 1. GÜÇ ELEKTRONİĞİNE GENEL BİR BAKIŞ YARI İLETKEN GÜÇ ELEMANLARI...13

İÇİNDEKİLER. ÖNSÖZ...iii İÇİNDEKİLER...v 1. GÜÇ ELEKTRONİĞİNE GENEL BİR BAKIŞ YARI İLETKEN GÜÇ ELEMANLARI...13 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...iii İÇİNDEKİLER...v 1. GÜÇ ELEKTRONİĞİNE GENEL BİR BAKIŞ...1 1.1. Tanım ve Kapsam...1 1.2. Tarihsel Gelişim ve Bugünkü Eğilim...3 1.3. Yarı İletken Güç Elemanları...4 1.3.1. Kontrolsüz

Detaylı

İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ MİKROSULAMA LATERAL BORULARINDA İDROLİK ESAP METOTLARININ KARŞILAŞTIRMALI ANALİZİ VE ÇOK ÇAPLI BORULAR İÇİN LİNEER ÇÖZÜM METODU DOKTORA TEZİ Y. Müh.

Detaylı

Gauss Kanunu. Gauss kanunu:tanım. Kapalı bir yüzey boyunca toplam elektrik akısı, net elektrik yükünün e 0 a bölümüne eşittir.

Gauss Kanunu. Gauss kanunu:tanım. Kapalı bir yüzey boyunca toplam elektrik akısı, net elektrik yükünün e 0 a bölümüne eşittir. Gauss Kanunu Gauss kanunu:tanım Kapalı bi yüzey boyunca toplam elektik akısı, net elektik yükünün e a bölümüne eşitti. yüzeydeki Gauss kanunu Coulomb kanununa eşdeğedi. Gauss kanunu : Tanım Bi yük dağılımını

Detaylı

Öğrenci No: Adı Soyadı: İmza: Soru No Toplam Puan Program Çıktısı PÇ-10 PÇ-10 PÇ-2,10 PÇ-2,10 PÇ-2,10 Alınan Puan

Öğrenci No: Adı Soyadı: İmza: Soru No Toplam Puan Program Çıktısı PÇ-10 PÇ-10 PÇ-2,10 PÇ-2,10 PÇ-2,10 Alınan Puan Öğenci No: dı Soyadı: İmza: Sou No 1 2 3 4 5 Toplam Puan 15 15 20 25 25 100 ogam Çıktısı PÇ-10 PÇ-10 PÇ-2,10 PÇ-2,10 PÇ-2,10 lınan Puan SORU 1. ltenatif işletme büyüklükleinin optimum kapasiteye göe aşıı

Detaylı

Bölüm 5 Manyetizma. Prof. Dr. Bahadır BOYACIOĞLU

Bölüm 5 Manyetizma. Prof. Dr. Bahadır BOYACIOĞLU ölüm 5 Manyetizma Pof. D. ahadı OYACOĞLU Manyetizma Manyetik Alanın Tanımı Akım Taşıyan İletkene Etkiyen Kuvvet Düzgün Manyetik Alandaki Akım İlmeğine etkiyen Tok Yüklü bi Paçacığın Manyetik Alan içeisindeki

Detaylı

İKİ BOYUTLU DİREKT DİNAMİK PROBLEMİN ANALİTİK ÇÖZÜM YAKLAŞIMLARI

İKİ BOYUTLU DİREKT DİNAMİK PROBLEMİN ANALİTİK ÇÖZÜM YAKLAŞIMLARI Uludağ Ünivesitesi Mühendislik-Mimalık akültesi Degisi, Cilt 17, Sayı, 1 ARAŞTIRMA İKİ BOYUTLU DİREKT DİNAMİK PROBLEMİN ANALİTİK ÇÖZÜM YAKLAŞIMLARI Gökhan SEVİLGEN Özet: Bu çalışmada, m kütleli paçacığın

Detaylı

KOMPAKT ISI EŞANJÖRLERİNDE KANATÇIK DÜZENLEMELERİNİN BASINÇ KAYBINA ETKİSİ

KOMPAKT ISI EŞANJÖRLERİNDE KANATÇIK DÜZENLEMELERİNİN BASINÇ KAYBINA ETKİSİ PAMUKKAE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİ SİK FAKÜTESİ PAMUKKAE UNIVERSITY ENGINEERING COEGE MÜHENDİSİK BİİMERİ DERGİSİ JOURNA OF ENGINEERING SCIENCES YI CİT SAYI SAYFA : : 8 : : 7-3 KOMPAKT ISI EŞANJÖRERİNDE KANATÇIK

Detaylı

KÖPRÜLERİN YAPISAL ÖZELLİKLERİNİN DİNAMİK ÖLÇÜMLER VE MODAL ANALİZ İLE BELİRLENMESİ

KÖPRÜLERİN YAPISAL ÖZELLİKLERİNİN DİNAMİK ÖLÇÜMLER VE MODAL ANALİZ İLE BELİRLENMESİ KÖPRÜLERİN YAPISAL ÖZELLİKLERİNİN DİNAMİK ÖLÇÜMLER VE MODAL ANALİZ İLE BELİRLENMESİ Ahmet TÜRER*, Hüseyin KAYA* *Ota Doğu Teknik Üniv., İnşaat Müh. Böl., Ankaa ÖZET Köpülein yapısal duumu hakkındaki değelendimele

Detaylı

DİRENÇLİ DEVRELER. Burada, devre analizine temel teşkil eden temel kavram ve kanunlar tanıtılmaktadır

DİRENÇLİ DEVRELER. Burada, devre analizine temel teşkil eden temel kavram ve kanunlar tanıtılmaktadır DİENÇLİ DEVELE Burada, devre analizine temel teşkil eden temel kavram ve kanunlar tanıtılmaktadır ÖĞENME HEDEFLEİ OHM KANUNU EN BASİT PASİF ELEMAN DİENCİN TANIMI KICHHOFF KANUNLAI - KICHHOFF UN AKIM (KAK)

Detaylı

BASIT MAKINALAR. Basit makinalarda yük P, dengeleyici kuvvet F ile gösterilir. Bu durumda ; Kuvvet Kazancı = olur

BASIT MAKINALAR. Basit makinalarda yük P, dengeleyici kuvvet F ile gösterilir. Bu durumda ; Kuvvet Kazancı = olur SIT MKINR Günlük yaşantımızda iş yapmamızı kolaylaştıan alet ve makineledi asit makinelele büyük bi yükü, küçük bi kuvvetle dengelemek ve kaldımak mümkündü asit makinalada yük, dengeleyici kuvvet ile gösteili

Detaylı

T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YOĞUŞMALI KOMBİLER İÇİN ÇOK GEÇİŞLİ KOMPAKT ISI DEĞİŞTİRİCİSİ VE YARI KÜRESEL METAL MATRİX YAKICININ GELİŞTİRİLMESİ Muhammed Aslan OMAR DOKTORA TEZİ Makine

Detaylı

5. Açısal momentum korunduğu için eşit zaman aralıklarında. 6. Uydular eşit periyotta dönüyor ise yörünge yarıçapları CEVAP: D.

5. Açısal momentum korunduğu için eşit zaman aralıklarında. 6. Uydular eşit periyotta dönüyor ise yörünge yarıçapları CEVAP: D. KOU 5 VSL ÇK SS Çözüle. S 5- ÇÖÜL 5. çısal oentu kounduğu için eşit zaan aalıklaında eşit açı taala. L v CVP: C liptik öüngede dönen udua etki eden çeki kuvveti h z vektöüne dik de ildi. Bundan dola çeki

Detaylı

T.C. KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ ELEKTRİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

T.C. KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ ELEKTRİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ T.C. KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ ELEKTRİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ DC-DC BOOST CONVERTER DEVRESİ AHMET KALKAN 110206028 Prof. Dr. Nurettin ABUT KOCAELİ-2014 1. ÖZET Bu çalışmada bir yükseltici tip DA ayarlayıcısı

Detaylı

BİLEZİKLİ ASENKRON MAKİNELERDE ANLIK YÜKSEK MOMENT VE HIZ DENETİMİ İÇİN ROTOR DEVRESİNE BULANIK MANTIK TABANLI GÜÇ ENJEKSİYONU

BİLEZİKLİ ASENKRON MAKİNELERDE ANLIK YÜKSEK MOMENT VE HIZ DENETİMİ İÇİN ROTOR DEVRESİNE BULANIK MANTIK TABANLI GÜÇ ENJEKSİYONU P AM U K K A L E Ü N İ V E R S İ T E S İ M Ü H E N D İ S L İ K F A K Ü L T E S İ P A M U K K A L E U N I V E R S I T Y E N G I N E E R I N G F A C U L T Y M Ü H E N D İ S L İK B İ L İM L E R İ D E R G

Detaylı

5 ÖABT / MTL ORTAÖĞRETİM MATEMATİK ÖĞRETMENLİĞİ TG. 678 ( sin + cos )( sin- cos )( sin+ cos ) lim sin- cos " = lim ( sin+ cos ) = bulunu. ". # # I = sin d = sin sin d sin = u sin d = dv du = sin : cos

Detaylı

KAMU PERSONEL SEÇME SINAVI ÖĞRETMENLİK ALAN BİLGİSİ TESTİ ORTAÖĞRETİM MATEMATİK ÖĞRETMENLİĞİ TG ÖABT ORTAÖĞRETİM MATEMATİK Bu testlein he hakkı saklıdı. Hangi amaçla olusa olsun, testlein tamamının veya

Detaylı

F 1 = 4. Yanıt B dir. Nihat Bilgin Yayıncılık = 1 2 P 3, = P, P F 4 F 4 2F 5 3, = P, kuvveti en küçüktür. a = 3

F 1 = 4. Yanıt B dir. Nihat Bilgin Yayıncılık = 1 2 P 3, = P, P F 4 F 4 2F 5 3, = P, kuvveti en küçüktür. a = 3 Basit Makinele Test in Çözümlei. aldıaçlada sistem dengede ise; uvvet x uvvet kolu Yük x Yük kolu. z bağıntısı geçelidi. y 5 5 x y z İpteki geilme kuvvetlei Bijon anataında kuvvet kolu y di. Bu nedenle

Detaylı

r r r r

r r r r 997 ÖYS. + 0,00 0,00 = k 0,00 olduğuna göe, k kaçtı? B) C). [(0 ) + ( 0) ] [(9 0) (0 ) ] işleminin sonucu kaçtı? B) C) 9 6. Bi a doğal sayısının ile bölündüğünde bölüm b, kalan ; b sayısı ile bölündüğünde

Detaylı

FİZ102 FİZİK-II. Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Kimya Bölümü B-Grubu Bahar Yarıyılı Bölüm-III Ankara. A.

FİZ102 FİZİK-II. Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Kimya Bölümü B-Grubu Bahar Yarıyılı Bölüm-III Ankara. A. FİZ12 FİZİK-II Ankaa Ünivesitesi Fen Fakültesi Kimya Bölümü B-Gubu 214-215 Baha Yaıyılı Bölüm-III Ankaa A. Ozansoy Bölüm-III: Gauss Kanunu 1. lektik Akısı 2. Gauss Kanunu 3. Gauss Kanununun Uygulamalaı

Detaylı

Kominikayon da ve de Sinyal Đşlemede kullanılan Temel Matematiksel Fonksiyonlar:

Kominikayon da ve de Sinyal Đşlemede kullanılan Temel Matematiksel Fonksiyonlar: Kominikayon da ve de Sinyal Đşlemede kllanılan Temel Matematiksel Fonksiyonla: Unit Step fonksiyon, Implse fonksiyon: Unit Step Fonksiyon: Tanim: Unit Step fonksiyon aşağıdaki gibi iki şekilde tanımlanabili

Detaylı

GÜÇ TAKVİYELİ DİREKSİYON SİSTEMLERİNİN MODELLENMESİ VE KONTROLÜ. YÜKSEK LİSANS TEZİ Müh. Alper SARIKAYA ( )

GÜÇ TAKVİYELİ DİREKSİYON SİSTEMLERİNİN MODELLENMESİ VE KONTROLÜ. YÜKSEK LİSANS TEZİ Müh. Alper SARIKAYA ( ) İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ GÜÇ TAKVİYELİ DİREKSİYON SİSTEMLERİNİN MODELLENMESİ VE KONTROLÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ Müh. Alpe SARIKAYA (5182111) Tezin Enstitüye Veildiği Taih : 25 Aalık

Detaylı

TG 8 ÖABT İLKÖĞRETİM MATEMATİK

TG 8 ÖABT İLKÖĞRETİM MATEMATİK KAMU PERSONEL SEÇME SINAVI ÖĞRETMENLİK ALAN İLGİSİ TESTİ İLKÖĞRETİM MATEMATİK ÖĞRETMENLİĞİ TG ÖAT İLKÖĞRETİM MATEMATİK u testlein he hakkı saklıdı. Hangi amaçla olusa olsun, testlein tamamının veya bi

Detaylı

DENEY 4 ÇARPIŞMALAR VE LİNEER MOMENTUMUN KORUNUMU

DENEY 4 ÇARPIŞMALAR VE LİNEER MOMENTUMUN KORUNUMU DEEY 4 ÇRPIŞMLR VE LİEER MOMETUMU KORUUMU MÇ: Deneyin amacı esnek ve esnek olmayan çapışmalada linee momentum ve kinetik eneji kounumunu incelemekti. GEEL İLGİLER: i nesnenin linee momentumu P ; kütlesinin

Detaylı

A A A A A A A A A A A

A A A A A A A A A A A LYS MATEMATİK TESTİ. Bu testte 5 sou vadı.. Cevaplaınızı, cevap kâğıdının Matematik Testi için aılan kısmına işaetleiniz.. Veilen, ve z tamsaılaı için. =. z =. =f() olduğuna göe, + + z toplamı en çok kaçtı?

Detaylı

B.Şahin 1. 6 th International Advanced Technologies Symposium (IATS 11), May 2011, Elazığ, Turkey

B.Şahin 1. 6 th International Advanced Technologies Symposium (IATS 11), May 2011, Elazığ, Turkey 6 th Intenational Advanced Technologies Symposium (IATS 11), 16-18 May 11, Elazığ, Tukey Kapalı Kae Otamlada Peiyodik Olaak Değişen Sıcaklığa Sahip Duvaa Konulan Engelin Doğal Taşınım ile Isı Tansfei Üzeine

Detaylı

açılara bölünmüş kutupsal ızgara sisteminde gösteriniz. KOORDİNATLAR Düzlemde seçilen bir O başlangıç noktası ve bir yarı doğrudan oluşan sistemdir.

açılara bölünmüş kutupsal ızgara sisteminde gösteriniz. KOORDİNATLAR Düzlemde seçilen bir O başlangıç noktası ve bir yarı doğrudan oluşan sistemdir. KUTUPSAL KOORDİNATLAR (POLAR Düzlemde seçilen bi O başlangıç noktası ve bi yaı doğudan oluşan sistemdi. açılaa bölünmüş kutupsal ızgaa sisteminde gösteiniz. Not: Kolaylık olması açısından Katezyen Koodinat

Detaylı

GÜNEŞ PİLLERİYLE ÇALIŞAN BİR FAZLI KONDANSATÖRLÜ MOTORUN TORK KONTROLU. Mehmet BEKLERGÜL1,Musa ALCI2 ve Metin ÇOLAK3

GÜNEŞ PİLLERİYLE ÇALIŞAN BİR FAZLI KONDANSATÖRLÜ MOTORUN TORK KONTROLU. Mehmet BEKLERGÜL1,Musa ALCI2 ve Metin ÇOLAK3 GÜNEŞ PİLLERİYLE ÇALIŞAN BİR FAZLI KONDANSAÖRLÜ MOORUN ORK KONROLU Mehmet BEKLERGÜL1,Mua ALCI2 ve Metin ÇOLAK3 1,2,3E.Ü. Elektik-Elektonik Mühendiliği Bölümü, 35100, Bonova-İZMİR 1mekle@onova.ege.edu.t

Detaylı

2.4 GHz de Yüksek Kazançlı Mikroşerit Yama Anten Tasarım ve Gerçekleştirimi 2.4 GHz High Power Microstrip Patch Antenna Design and Realization

2.4 GHz de Yüksek Kazançlı Mikroşerit Yama Anten Tasarım ve Gerçekleştirimi 2.4 GHz High Power Microstrip Patch Antenna Design and Realization 4 GHz de Yüksek Kazançlı Mikoşeit Yama Anten Tasaım ve Geçekleştiimi 4 GHz High Powe Micostip Patch Antenna Design and Realization Alpe Yıldıım, H Bülent Yağcı, Selçuk Pake Telenetonics npsh, Mbeti Zog

Detaylı

Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi

Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi Afyon Kocatee Ünivesitesi Fen ve Mühendislik Bilimlei Degisi Afyon Kocatee Univesity Jounal of Science and Engineeing AKÜ FEMÜBİD 7 (207) 0330 (899-905) AKU J. Sci. Eng. 7 (207) 0330 (899-905) DOI: 0.5578/fmbd.66209

Detaylı

11 SINIF MATEMATİK. Trigonometri Doğrunun Analitik İncelenmesi

11 SINIF MATEMATİK. Trigonometri Doğrunun Analitik İncelenmesi 11 SINIF MATEMATİK Tigonometi Doğunun Analitik İncelenmesi 1 YAYIN KOORDİNATÖRÜ Oğuz GÜMÜŞ EDİTÖR Hazal ÖZNAR - Uğucan AYDIN DİZGİ Muhammed KARATAŞ SAYFA TASARIM - KAPAK F. Özgü OFLAZ Eğe bi gün sözleim

Detaylı

Matris Konverter Uygulaması. Matrix Converter Application

Matris Konverter Uygulaması. Matrix Converter Application Polteknk Degs Jounal of Polytechnc Clt:11 Sayı: s.19-198, 008 Vol: 11 No: pp.19-198, 008 Mats Konvete Uygulaması İsmal COŞKUN, Al SAYGIN, Mah DURSUN ÖZET Mats konvetele anahtalama topolojsndek gelşmelee

Detaylı

Latex 3000 Yazıcı serisi. Kurulum Yerini Hazırlama Denetim Listesi

Latex 3000 Yazıcı serisi. Kurulum Yerini Hazırlama Denetim Listesi Latex 3000 Yazıcı seisi Kuulum Yeini Hazılama Denetim Listesi Telif Hakkı 2015 HP Development Company, L.P. 2 Yasal bildiimle Bu belgede ye alan bilgile önceden habe veilmeksizin değiştiilebili. HP üün

Detaylı

KIRILMA MEKANİĞİ UYGULAMALARI

KIRILMA MEKANİĞİ UYGULAMALARI IRILMA MEANİĞİ ÖRNE IRILMA MEANİĞİ UYGULAMALARI alınlığı 3 cm, genişliği 30cm olan uzun bi plaka va, Muayene tekniği esası kullanılaak 8,5 mm uzunluğunda ilk kena çatlağının va olduğu faz edilmişti.,8

Detaylı

MALİ UZLAŞTIRMA HESAPLAMALARI

MALİ UZLAŞTIRMA HESAPLAMALARI ELEKTRİK PİYASASI DENGELEME ve UZLAŞTIRMA YÖNETMELİĞİ MALİ UZLAŞTIRMA HESAPLAMALARI 11 Ekim 2011, Ankaa Hüseyin ALTUNTAŞ Piyasa Mali Uzlaştıma Mekezi Gündem Uzlaştıma Uzlaştıma Süeçlei Gün Öncesi Piyasası

Detaylı

Çapraz Masuralı Rulman Serisi Kompakt, Yüksek Düzeyde Rijit Döndürme Yatakları Mükemmel bir dönme doğruluğu

Çapraz Masuralı Rulman Serisi Kompakt, Yüksek Düzeyde Rijit Döndürme Yatakları Mükemmel bir dönme doğruluğu Çapaz Masualı Rulman Seisi Kompakt, Yüksek Düzeyde Rijit Döndüme Yataklaı Mükemmel bi dönme doğuluğu KATALOG No.382-1TR İçindekile Çapaz Masualı Rulman Seisi Yapı ve Özellikle... S.2-3 Tüle ve Özellikle...

Detaylı

ZCZVT DARBE GENİŞLİK MODÜLASYONLU EVİRİCİLERDE YUMUŞAK ANAHTARLAMA KARAKTERİSTİKLERİ VE GÜVENİLİRLİK YÖNTEMLERİ

ZCZVT DARBE GENİŞLİK MODÜLASYONLU EVİRİCİLERDE YUMUŞAK ANAHTARLAMA KARAKTERİSTİKLERİ VE GÜVENİLİRLİK YÖNTEMLERİ ZCZVT DARBE GENİŞLİK MODÜLASYONLU EVİRİCİLERDE YUMUŞAK ANAHTARLAMA KARAKTERİSTİKLERİ VE GÜVENİLİRLİK YÖNTEMLERİ Mustafa Nil 1 Metin Nil 2 Bekir Cakir 1 Murat Sönmez 3 1 Elektrik Müh.Bölümü, Kocaeli Üniversitesi,

Detaylı

BÖLÜM 6. MANEVRA 6.1. GĐRĐŞ

BÖLÜM 6. MANEVRA 6.1. GĐRĐŞ ÖÜM 6. MANEVRA 6.. GĐRĐŞ üm deniz aaçlaı için temel dizayn geekleinden biisi yeteli manea kabiliyetine sahip olmaktı. Manea kabiliyeti temel olaak geminin istenen bi yönde kontollü şekilde yön değiştiebilmesini

Detaylı

Senkron Buck Dönüştürücülerde Sıfır Gerilimde Geçiş (ZVT) Tekniği Kullanılarak Anahtarlama Kayıplarının Azaltılması 1

Senkron Buck Dönüştürücülerde Sıfır Gerilimde Geçiş (ZVT) Tekniği Kullanılarak Anahtarlama Kayıplarının Azaltılması 1 2016 Published in 4th International Symposium on Innovative Technologies in Engineering and Science 3-5 November 2016 (ISITES2016 Alanya/Antalya - Turkey) Senkron Buck Dönüştürücülerde Sıfır Gerilimde

Detaylı

Bölüm 6: Newton un Hareket Yasalarının Uygulamaları:

Bölüm 6: Newton un Hareket Yasalarının Uygulamaları: (Kimya Bölümü A Gubu 17.11.016) Bölüm 6: Newton un Haeket Yasalaının Uygulamalaı: 1. Bazı Sabit Kuetle 1.1. Yeçekimi 1.. Geilme 1.3. Nomal Kuet. Newton un I. Yasasının Uygulamalaı: Dengedeki Paçacıkla

Detaylı