Daha önce kamuoyuyla paylafl lmayan belge ve bilgilerle yeni bir Dersim Dosyas :

Transkript

1 SAKLI TAR H Sinan Meydan Genç Cumhuriyetin Dersim e yönelik operasyonu hakk nda sonuçlar ndan söz edilirken olaylar n nedenlerinden hiç söz edilmemektedir e uzan p, Dersim syan n n ard ndaki gerçeklerin son bölümünü sunuyoruz. Daha önce kamuoyuyla paylafl lmayan belge ve bilgilerle yeni bir Dersim Dosyas : 5 87

2 88 BD HAZ RAN 2012 C umhuriyet tarihi yalanc lar Dersim harekât söz konusu olunca sözü döndürüp dolaflt r p Atatürk e getirir ve Dersim harekat ndaki afl r güç kullan - m ndan Atatürk ün sorumlu oldu unu iddia ederler. Onlara göre Atatürk bir Kürt düflman d r ve bu harekat s ras nda Dersim de Kürtlerin katledilmesini istemifltir! Cumhuriyet tarihi yalanc lar n n bu iddias n çürütmek isteyenler ise Atatürk ün o s rada hasta oldu unu, dolay s yla Dersim harekat ndan sorumlu olmad n, harekat n sorumlulu unun smet nönü, Fevzi Çakmak ve Celal Bayar a ait oldu unu iddia ederler. Dersim- Atatürk iliflkisine geçmeden önce, Atatürk ün bir Kürt düflman olmad n çok iyi bilmek gerekir. Türkiye Cumhuriyeti ni kuran Türkiye halk na Türk milleti denir diyen Atatürk, Türkiye deki bütün etnik unsurlar Türk milleti tan m içinde gören, hiçbir etnik unsura karfl en ufak bir düflmanl k beslemeyen bir anlay fla sahiptir. Atatürk, bu iste ini tam anlam yla gerçeklefltirebilmek için öncelikle, Do u daki kemikleflmifl "feodal yap y " k rmas gerekti ine inanm flt r. Bu gerçeklerden sonra, flimdi Atatürk ün Dersim harekât ndaki rolüne geçebiliriz. Öncelikle, ba ms z ve ça dafl bir ulus devlet kurmak isteyen Atatürk, bu iste ini tam anlam yla gerçeklefltirebilmek için öncelikle, Do u daki kemikleflmifl feodal yap y k rmas gerekti ine inanm flt r. Ancak emperyalizmin k skac ndaki feodaller, bölge halk n k flk rtarak Türkiye Cumhuriyeti ne karfl ayakland rm flt r. Atatürk de bin bir güçlükle kurulan Türkiye Cumhuriyeti ni korumak için bu ayaklanmalar bast rm flt r. B uradan tekrar konumuza dönecek olursak: Öncelikle Hangi Dersim harekât? diye sormak gerekir; çünkü birincisi 1937 de, ikincisi de 1938 de olmak üzere iki Dersim harekât vard r. Konuya so uk kanl olarak bakt m zda Atatürk ün her iki Dersim harekât ndan da sorumlu oldu u, ancak harekat s ras nda afl r güç

3 kullan m ndan hiçbir flekilde sorumlu olmad anlafl lmaktad r. I. Dersim harekât ndan önce Atatürk, Seyit R za y ikna etmek için Cemal Bardakç, zzettin Pafla ve Abdullah Alpdo an Pafla y görevlendirmifltir. Onlar arac l yla Seyit R za ya ulaflarak, ondan, Dersim de k flk rt c l k yapmamas n istemifltir. Ancak, Seyit R za Cumhuriyet e meydan okumaya devam etmifltir. Atatürk, 1935 y l nda Meclisi aç fl konuflmas nda Dersim de yap lacak slahat program n aç klarken, Milletimizin lay k oldu u yüksek medeniyet ve refah seviyesine varmas n al koyabilecek hiçbir engel düflünmeye yer b rak lmad n ve b rak lmayaca n huzurunuzda söylemekle bahtiyar m. Tunceli deki icraat m z neticeleri, bu hakikatin yak n ifadesidir. demifl ve leri hükümetçili in fliar, halk kudretine oldu u kadar flefkatine de samimiyetle inand rabilmesidir. Büyük, küçük bütün Cumhuriyet memurlar nda bu zihniyetin en genifl ölçüde inkiflaf na önem vermek çok yerinde olur. diyerek de asker ve memurlardan halka flefkat göstermesini istemifltir. Atatürk sözlerini Cumhuriyetin feyzinden yurdun di er evlatlar gibi oradakiler de tamam yla istifade edeceklerdir. diye bitirmifltir. örüldü ü gibi Atatürk, Dersim harekât n tasarlarken hiç kimseye G Gidin Dersimlileri katledin! dememifltir; tam tersine leri hükümetçili in fliar, halk kudretine oldu u kadar flefkatine de samimiyetle inand rabilmesidir. Büyük, küçük bütün Cumhuriyet memurlar nda bu zihniyetin en genifl ölçüde inkiflaf na önem vermek çok yerinde olur. diyerek, hükümeti isyan bast r rken flefkatli olunmas konusunda uyarm flt r. syan n büyümesi üzerine 4 May s 1937 de Ankara da yap lan hükümet toplant s na Cumhurbaflkan Atatürk de kat lm flt r. 4 May s 1937 de, Türkiye Cumhuriyeti Genelkurmay Baflkanl, Atatürk ün baflkanl nda yapt toplant da al nan kararlar içeren uya- 89

4 90 BD HAZ RAN 2012 r bildirileri haz rlam fl ve bu bildiriler uçaklarla bölgeye at lm flt r. Atatürk, manevi k zlar ndan Sabiha Gökçen in bu harekata kat lmas n istemifltir. Dünyadaki ilk kad n savafl pilotu olan Sabiha Gökçen, an lar nda, Atatürk ün iste iyle Dersim harekât na kat ld n ve Atatürk ün kendisine bir de tabanca verdi ini belirtmifltir. Özetle, 1937 deki I. Dersim harekât Atatürk ün bilgisi dahilinde yap lm flt r. Atatürk ün sorumlu oldu u I. Dersim harekat sonras nda yarg lanan 72 kifliden 27 sinin idam istenmifl, ancak sadece 7 si idam edilmifltir tarihli ngiliz Büyükelçili i raporuna göre I. Dersim harekât sonras nda syanc lardan 265 i öldürülmüfl, 20 si yaral ele geçirilmifl, 27 si yakalanm fl, 849 u da teslim olmufltur. Bu s rada 1 subay 28 asker flehit olmufl, 3 subay 46 asker de yaralanm flt r. Genelkurmay kayna Türkiye Cumhuriyeti nde Ayaklanmalar adl kitapta belgelere dayan - larak verilen arakamlar da bu rakamlara çok yak nd r. örüldü ü gibi Atatürk ün do rudan sorumlu oldu u I. Dersim harekât nda 50 bin ile 100 bin aras nda de il, sadece 265 isyanc G öldürülmüfltür deki I. Dersim harekât sonras nda yakalanan Seyit R za, Elaz da yarg land ktan sonra 6 isyanc yla birlikte idam edilmifltir. Ancak Seyit R za idam edilirken bafl na zorla bir fötr flapka giydirilmifl ve idamdan sonra bu haliyle bir de foto raf çekilmifltir. Bütün bunlar, Atatürk ten habersiz, baz iflgüzarlar taraf ndan yap lm flt r. Atatürk ün Dersim harekât ndaki rolünü do ru bir flekilde ortaya koyabilmek için özellikle 1937 deki I. Dersim harekât na bakmak gereklidir; çünkü 1938 deki II. Dersim harekat nda Atatürk hastad r; harekâttan haberdard r, ama harekât çok yak ndan takip etmesi olanaks zd r deki I. Dersim harekat nda elebafllar ndan Seyit R za ve onun etkileyerek ayakland rd 6 afliret reisi yakalanarak as lm flt r, ama isyanc tüm afliretler etkisizlefltirilememifltir. Bu nedenle çok k sa bir süre sonra, 1938 de II. Dersim syan ç km flt r. flte tam da bu noktada Atatürk, 40 bin ile 100 bin aras nda Dersimliyi katletti! diyen Cumhuriyet tarihi yalanc lar n n maskesi düflmüfltür. Çünkü, e er bu iddia gerçekten do ru olsayd, I. Dersim harekât ndan çok k sa bir süre sonra II. Dersim syan ç kmazd! 1937 deki I. Dersim harekât ndan k sa bir sonra, Dersim de yeni bir isyan n patlak vermesi ve 1938 de II. Dersim harekât n n düzenlenmesi, I. Dersim harekat sonunda çok büyük kay plar yaflanmad n ve dolay s yla afl r güç kullan lmad n kan tlamaktad r. I. Dersim harekât na göre, II. Dersim harekât çok daha fliddetli ol-

5 mufltur. Bu harekât s ras nda yer yer afl r güç kullan ld da do rudur. II. Dersim harekât 1938 yaz nda gerçeklefltirilmifltir. Elimizdeki belge, bilgi ve nüfus istatistiklerine göre II. Dersim harekât s ras nda da 1500 ile 2500 civar nda isyanc öldürülmüfltür. Bu süreçte art k Kemâl Atatürk ün hastal iyice a rlaflm flt ve süreci kontrol edebilecek durumda de ildi. Böylece onun Alevilere karfl olan koruma kalkan da ortadan kalkm fl durumdayd. II. Dersim harekat s ras nda, 14 A ustos 1938 tarihinde 4. Genel Müfettifllik taraf ndan isyan bölgesindeki afliretlere yönelik uyar bildirisi yay nland tarihte Atatürk ün hastal ortaya ç km fl ve tedavi süreci bafllam flt r. H astal süratle ilerleyen Atatürk, 10 Kas m 1938 de vefat etmifltir. R za Zelyut un dedi i gibi: Bu süreçte art k Kemal Atatürk ün hastal iyice a rlaflm flt ve süreci kontrol edebilecek durumda de ildi. Böylece onun Alevilere karfl olan koruma kalkan da ortadan kalkm fl durumdayd. Yurtta bar fl dünyada bar fl diyen, Zorunlu olmad kça savafl bir cinayettir diyen, bir ç nar a ac na bile k yamayarak köflkünü birkaç metre kayd ran Atatürk ü insan hayat na kasteden katliamcı bir rkç olarak göstermek son derece yanl fl, ahlâks z ve afla l k bir tav rd r. Dersim yalanc lar - n n Dersim harekât ndan en çok sorumlu tuttuklar bir di er isim de smet nönü dür. Evet! 1937 deki I. Dersim harekât ndan Atatürk cumhurbaflkan, smet nönü de bafl- Atatürk, 10 Kas m 1938 de vefat etmifltir. 91

6 bakan olarak do rudan sorumludur. Ancak 1938 deki II. Dersim harekât ndan, daha do rusu harekât n oluflum biçiminden ne Atatürk ne de nönü do rudan sorumlu de ildir. Çünkü, daha önce ifade etti- Suçlamalar do ru ise, Tunceli yani Dersim, niçin y llar boyu Atatürk ün partisine oy vermifltir? imiz gibi o s rada Atatürk hastad r. nönü ise Atatürk taraf ndan baflbakanl ktan al nm flt r. 25 Ekim 1937 de Celal Bayar Hükümeti kurulmufltur, yani II. Dersim harekât s ras nda baflbakan smet nönü de il Celal Bayar d r. Bilindi i gibi ayn Celal Bayar bir süre sonra CHP den ayr l p DP yi kuran ekipte yer alm flt r. Bu konuyu, y llar önce Ahmet Taner K fllal n n sordu u flu soruyla bitirelim: Dersim ayaklanmas nedeni ile Atatürk ü ve Kemâlizmi suçlamaya çal flanlar n öncelikle flu soruyu yan tlamalar gerekir: Suçlamalar do ru ise, Tunceli yani Dersim, niçin y llar boyu Atatürk ün partisine oy vermifltir? Türkiye de Kemalist partiye, ya da baflka bir partiye verilen oylar n yüzde 70 leri aflt baflka bir il var m d r? flte Dersim gerçe i!... Gerisi, laf- güzaf! Dersim harekat sonras nda Tunceli nin Do u nun parlayan y ld z oldu u bir gerçektir lardan itibaren h zla de iflen Tunceli, k sa zaman içinde Türkiye nin en ayd nl k insanlar n n yaflad, okuma yazma oran en yüksek ili haline gelmifl, ayd n Tunceli halk din veya faflizm propagandas yapan sa partilere de il, sosyal demokrat partilere oy vermifltir. Dersim deki ölümlerin bafl sorumlusu genç cumhuriyet ve Atatürk de il, Kürtleri k flk rtan Seyit R za ve di er afliret reisleridir. Bu gerçe i en iyi gören yine Dersim halk olmufltur. D ersim harekât dünyan n gözleri önünde gerçekleflmifltir Yine Özak nc n n yerinde tespitiyle, Haziran 1938'de bafllat lan II. Dersim harekat, A ustos 1938'de yabanc ülkelerin Türkiye'deki bütün yabanc ülke askeri ataflelerinin ça r ld ve gelip izledikleri "Üçüncü Ordu Tunceli Askeri Manevralar "yla birlefltirilmifl ve tüm dünyan n gözleri önünde gerçeklefltirilmifltir. Askerlerin Dersim da lar nda ma aralar nda isyanc arama tarama çal flmalar, yabanc ülkelerin askeri atafleleriyle gazete muhabirleri, taraf ndan notlar al narak, foto raflar 92

7 çekilerek izlenmifl, harekât n sonuçland r ld 16 Eylül 1938'e dek Dersim'in bütün da lar, dereleri, tepeleri, ma aralar, yabanc devlet görevlilerinin gözleri önünde ad m ad m taranm fl, çat flmalar da yabanc lar n gözleri önünde olup bitmifltir. ngiliz askeri atefle Yarbay A. Ross, 5 Eylül 1938 günü ngiltere ye gönderdi i 119 nolu kapal raporunda, harekat n sona ermesinden on bir gün önceki durumu flöyle anlatm flt r: "Türkler flimdi de 3 milyon liral k bir yap m program na girifltiler. Biri Tunceli'nin bat s ndan di eri do usundan geçip Erzincan' Elaz 'a ba layan ve çeflitli noktalardan birbirine ba lanarak bölgesel bir ulafl m a oluflturan iki yolun yap m sürmektedir. fiu ana dek toplam uzunluklar 684 metre tutan dokuz köprüyle birlikte, 420 km yol yap lm fl ve telefon Nuri Dersimi hatlar na km. eklenmifltir. Mareflal Fevzi Çakmak bana, Mansur (veya Murat) nehrinin kayna nda bir barajdan muhtemelen hidroelektrik enerjisi de elde edilece ini söyledi. Genelkurmay Baflkan Yard mc s na ve di er Türk subaylar na göre, son derece güzel bir yer olan Tunceli bölgesinin ilerde 'ikinci bir sviçre' haline getirilmesi amaçlanmaktad r. Ama bana kal rsa bölgenin eriflilmez yap s ve Türkiye'yi gezen yabanc - lara ç kart lan güçlükler bu düflün gerçekleflmesini ciddi bir biçimde engelleyecektir." Cumhuriyet tarihi yalanc lar nca binlerce masum insan n katledildi i söylenen Dersim harekât hakk nda yabanc bas nda ve d fl ülkelerde bu yönde hiçbir yaz ya ve belgeye rastlanmam flt r. E er Dersim de gerçekten de bir Kürt katliam yap lm fl olsayd Atatürk Türkiyesi ni bir kafl k suda bo mak isteyen emperyalist ülkeler bunu propaganda malzemesi yapmazlar m yd? sinanmeydan@butundunya.com.tr Atatürk ün Sözleri Bugünkü hükûmetimiz, devlet teşkilâtımız doğrudan doğruya milletin kendi kendine, kendiliğinden yaptığı bir devlet teşkilâtı ve hükûmettir ki, onun ismi Cumhuriyettir. Artık hükûmet ile millet arasında mazideki ayrılık kalmamıştır. Hükümet millettir ve millet hükûmettir. Artık hükûmet ve hükûmet mensupları kendilerinin milletten ayrı olmadıklarını ve milletin efendi olduğunu tamamen anlamışlardır. 93