Geçmişten Günümüze Kastamonu Üniversitesi Dergisi: Yayımlanan Çalışmalar Üzerine Bir Araştırma 1

Transkript

1 Mart 2017 Cilt:25 No:2 Kastamonu Eğitim Dergisi xii-xxi Geçmişten Günümüze Kastamonu Üniversitesi Dergisi: Yayımlanan Çalışmalar Üzerine Bir Araştırma 1 Lütfi İNCİKABI, Samet KORKMAZ, Perihan AYANOĞLU, Nurcan TEKİN, Feyza ALİUSTAOĞLU Kastamonu Üniversitesi, Matematik Eğitimi Anabilim Dalı, Kastamonu. 1. Giriş Bu çalışmada, Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi nde yayımlanan makaleleri önce bilimsel süreçler dâhilinde daha sonra yayım yapan yazarların bilimsel ve kurumsal özellikleri özelinde analiz etmeyi amaçlamıştır. Çalışmaların bilimsel araştırma yöntemleri dâhilinde analizi, çalışma alanları, çalışma konuları, araştırma yöntemleri, veri toplama araçları, örneklem ve örneklem büyüklükleri ve örneklem seçim yöntemleri temalarını kapsamaktadır. Diğer taraftan, katkı yapan yazarların bilimsel ve kurumsal özellikleri bağlamında yazar sayısı, yazarların uzmanlık alanları, yazarların çalıştığı kurumlar ve yayımların bölgesel dağılımı ele alınmıştır. Tüm bu amaçlara yönelik aşağıdaki sorulara cevap aranmıştır: 1. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim dergisinde yayımlanan makalelerin çalışmaların alanlarına göre dağılımı nasıldır? 2. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim dergisinde yayımlanan makalelerin konularına göre dağılımı nasıldır? 3. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim dergisinde yayımlanan çalışmalarda sıklıkla kullanılan araştırma yöntemleri nelerdir? 4. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim dergisinde yayımlanan çalışmalarda sıklıkla kullanılan veri toplama araçları nelerdir? 5. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim dergisinde yayımlanan çalışmalarda sıklıkla kullanılan örneklem ve örneklem büyüklüğü nedir? 6. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim dergisinde yayımlanan çalışmalarda sıklıkla kullanılan örneklem seçim yöntemleri nelerdir 7. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim dergisinde yayımlanan makaleler kaç yazarlıdır? 8. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim dergisinde yayımlanan çalışmalarda yazarların uzmanlık alanları nelerdir? 9. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim dergisinde makalesi yayımlanan yazarların kurumları nelerdir? 1. Hakem sürecinden geçmemiştir.

2 Geçmişten Günümüze Kastamonu Üniversitesi Dergisi: Yayımlanan... xiii 10. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim dergisinde yayımlanan çalışmaların bölgelere göre dağılımı nasıldır? 2. Yöntem Araştırma Modeli Bu çalışma analitik araştırma yöntemlerinden doküman analizi yöntemi ile yürütülmüştür. Doküman analizi yöntemi, çalışmada incelenmesi amaçlanan olgu ya da olaylar ile ilgili bilgi içeren yazılı materyallerin analizidir (Yıldırım ve Şimşek, 2011). Çalışmanın amacına uygun kaynaklara ulaşılmasında ve bu kaynaklardan elde edilecek verilerin tespitinde kullanılır (Çepni, 2012). Dokümanlar, gözlem ve görüşmelerden elde edilen verileri desteklemek amacıyla kullanılabileceği gibi bir çalışmanın veri kaynağı olarak tek başına da kullanılabilir. Hangi dokümanların araştırma için önemli olduğu ve araştırmanın veri kaynağı olarak kullanılabileceği konusu araştırma problemi ile yakından ilgilidir. Dokümanların, bir araştırmanın tüm veri setini oluşturduğu durumlarda, amaca uygun olarak detaylı bir içerik analizi yapılması gereklidir (Yıldırım ve Şimşek, 2011). Bu durumda dokümanlar dört aşamada analiz edilebilir: analize konu olan veriden örneklem seçme, kategorileri geliştirme, analiz birimini saptama ve sayısallaştırma (Yıldırım ve Şimşek, 2011). Verilerin Toplanması ve Analiz Edilmesi Bu çalışmanın kapsamını Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi ndeki (KÜKED) makaleler oluşturmaktadır yılları arasında yayımlanan dergilerdeki 1138 makale üzerinde inceleme yapılmıştır. Kategorilerin oluşturulması Kodlama kategorilerinin oluşturulmasında ilk olarak ilgili literatür incelenmiştir. Bu doğrultuda makalelerin analizi için çalışma alanları, makalenin konusu, araştırma yöntemleri, veri toplama araçları, örneklem (örneklem, örneklem büyüklüğü), yazar bilgisi (yazar kurumları, uzmanlık alanları, yazar sayısı), bölgeler, örneklem seçim yöntemi kategorilerine karar verilmiştir. Örneklem ve veri toplama araçları kodlarının belirlenmesinde Çiltaş, Güler ve Sözbilir (2012) den yararlanılmıştır. Örneklem seçim yöntemlerinin belirlenmesinde Büyüköztürk ve diğerleri (2009) den yararlanılmıştır. Araştırma yöntemlerinin belirlenmesinde ise Çepni (2012) de yer alan kategoriler kullanılmıştır. Diğer kategorilerin belirlenmesinde konu ile ilgili yapılmış farklı çalışmalardan yararlanılmıştır. Kategorilerin belirlenmesi ve kodların oluşturulmasından sonra, kodlama sürecine geçilmiştir. Bu süreçte matematik eğitimi alanında çalışmalar yürüten 5 araştırmacı yer almıştır. Bu araştırmacılardan dördü İlköğretim Matematik Eğitimi alanında doktora yapmaktadır. Diğer araştırmacı ise matematik eğitimi alanında uzmanlığa

3 xiv Lütfi İNCİKABI, Samet KORKMAZ, Perihan AYANOĞLU, Nurcan TEKİN... sahip olup ilgili konuda ulusal ve uluslararası yayınlara sahiptir. Araştırma kapsamındaki makalelerin fazlalığından dolayı 100 makale üzerinde ilk kodlamalar her bir araştırmacı tarafından ayrı ayrı yapılmış olup kodlayıcılar arası uyuşum oranı Fleiss (1971) in formülüne göre %81 olarak hesaplanmıştır. Uyuşmazlığa neden olan maddeler tekrar görüşülüp fikir birliği sağlanmıştır. Geriye kalan makaleler araştırmacılar arasında paylaştırılıp kodlar oluşturulmuştur. Verilerin Analizi Kodlama aşaması tamamlandıktan sonra elde edilen verilerin analizinde betimsel istatistik kullanılmış olup, verilerin frekans ve yüzde değerleri hesaplanmıştır. Verilerin analizinden elde edilen bulgular tablo ve grafikler halinde bir sonraki bölümde sunulmuştur. 3. Bulgular Araştırma bulguları çalışmada yer verilen bilimsel araştırma, çalışmaların yapıldığı kurumlara ait özellikler bağlamında sunulacaktır. Çalışmaların bilimsel araştırma süreçlerine yönelik bulgular Şekil 1 de yayımlanan makalelerin çalışma alanlarına göre dağılımları sunulmuştur. Haziran 1995 ten itibaren yayımlanan Kastamonu Eğitim Dergisindeki makaleler çalışma alanlarına göre incelendiğinde makalelerin en çok (%24,2) diğer (fen bilimleri, mühendislik, ) alanlarda olduğu görülmüştür. Bunu eğitim bilimleri (%19,1), fen eğitimi (%14,2) ve sosyal alanlar eğitimi (%13,6) takip etmektedir. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi (%0,1) ve özel eğitim (%0,8) alanlarında yayımlanmış makale oldukça azdır. Şekil 1. Yayımlanan makalelerin çalışma alanlarına göre dağılımı Mart 2017 Cilt:25 No:2 Kastamonu Eğitim Dergisi

4 Geçmişten Günümüze Kastamonu Üniversitesi Dergisi: Yayımlanan... xv Bu makalelerin konu alanlarına göre sınıflandırılması ise Şekil 2 de sunulmuştur. Makaleler konusuna göre sınıflandırıldığında belirlenen alanlar dışında yer alan çalışmaların (%23,1) çoğunlukta olduğu görülmüştür. Bunu öğretme (%14,3), öğrenme bağlamı (%13,6), kültürel sosyal ve cinsiyet ile ilgili durumlar (%11,9) izlemektedir. Bazı konularda yayımlanmış makalelerin azlığı dikkat çekmektedir. Bunlar; formal olmayan öğrenme (%0,2), eğitim teknolojileri (%2,8) ve kavram öğrenmedir (%6,2). Şekil 2. Çalışmaların konularına göre sınıflandırılması Şekil 3 te KÜKED de yayımlanan makalelerinde kullanılan araştırma yöntemlerinin dağılımı sunulmuştur. Yayımlanan çalışmaların sadece %57 sinde yapılan araştırmaların yöntemi tanımlanmıştır. Genel anlamda çalışmalarda en fazla betimsel araştırmalar (%32,7) tercih edilmiştir. Betimsel araştırmaları sırasıyla analitik (%10,4), deneysel (%8,4) ve yorumlayıcı araştırmalar (%5,4) takip etmektedir. Yöntemlerinin dağılımı daha detaylı incelendiğinde, tarama modelinin tercih edilme oranının (%24,7) diğer araştırma yöntemlerine göre oldukça yüksek olduğu dikkat çekmektedir. Tarama modelini, %6,3 ile doküman analizi modeli ve %5,2 ile özel durum çalışmaları takip etmektedir. Diğer taraftan, zayıf deneysel araştırma yönteminin (%0,2), yorumlayıcı araştırma yönteminin (%0,3), etnografik araştırma yönteminin (%0,4), araştırmacı öğretmen yönteminin (%0,3) ve gelişimci araştırma yönteminin (%0,3) makalelerde kullanılan araştırma yöntemleri arasında en az tercih edilen yöntemler oldukları görülmektedir. Ayrıca Şekil 3 incelendiğinde, Kastamonu Eğitim Fakültesi Dergisi nde yayınlanmış makalelerde, didaktiksel mühendislik yönteminin hiç tercih edilmediği görülmektedir.

5 xvi Lütfi İNCİKABI, Samet KORKMAZ, Perihan AYANOĞLU, Nurcan TEKİN... Şekil 3. Çalışmalarda kullanılan araştırma yöntemleri Not: DM: Didaktiksel Mühendislik Şekil 4 te çalışmaların veri toplama araçlarına göre sınıflandırılması verilmiştir. Genel olarak, yayımlanan çalışmalarda farklı veri toplama araçlarının kullanıldığı belirlenmiştir. Veri toplama araçlarından daha çok kullanılanların anket (%17,3), dokümanlar (%16,2) ve ölçekler (%15,3) olduğu göze çarpmaktadır. Gözlem (%2,2), algı/ ilgi/tutum/yetenek/kişilik vb. testleri (%3,3) ile diğer (%4,7) araçların ise oldukça az çalışmada kullanıldığı görülmüştür. Şekil 4. Çalışmalarda kullanılan veri toplama araçları Tablo 1 de KÜKED de yayınlanmış makalelerdeki örneklem ve örneklem büyüklüğü ile ilgili bulgular yer almaktadır. Tabloda görüldüğü gibi, yapılan çalışmalarda en çok lisans öğrencileri (%19,0) ve öğretmenlerle (%11,9) çalışılmıştır. Lisans öğ- Mart 2017 Cilt:25 No:2 Kastamonu Eğitim Dergisi

6 Geçmişten Günümüze Kastamonu Üniversitesi Dergisi: Yayımlanan... xvii rencileri ile gerçekleştirilen çalışmalarda örneklem büyüklüğünün çoğunlukla arası (%6,7) olduğu, bunu örneklem büyüklüğü arası olanların (%6,0) takip ettiği görülmektedir. Öğretmenlerle gerçekleştirilen çalışmalarda ise tam tersi bir durum görülmekte olup, çoğunlukla arası örneklem büyüklüğü (%3,2) ile çalışıldığı, bunu örneklem büyüklüğü arası olanların (%2,7) takip ettiği görülmektedir. İlköğretim (6-8) öğrencileri ile gerçekleştirilen çalışmalarda çoğunlukla arası örneklem büyüklüğü (%3,4) ile çalışılırken, ortaöğretim (9-12) öğrencileri ile gerçekleştirilen çalışmalarda arası örneklem büyüklüğünün (%3,0) çoğunlukta olduğu görülmektedir. Kullanılan örneklemler arasında %19,2 lik kısmın diğer örneklem türlerinden oluştuğu dikkat çekmektedir. Diğer taraftan, çalışmalardaki örneklem büyüklükleri incelendiğinde, %18,9 ile en fazla arası örneklem büyüklüğü ile çalışıldığı, bunu sırasıyla %17,9 ve %11,8 ile arası ve arası örneklem büyüklüklerinin takip ettiği görülmektedir. Tablo 1. Çalışmaların örneklemi ve büyüklükleri (%) Örneklem 1-10 arası arası Örneklem Büyüklüğü arası arası arası 1000 den fazla Toplam Okul Öncesi 0,1 0,1 0,7 0,4 0,1 - %1,5 İlköğretim (1-5) 0,3 0,2 0,8 1,2 0,8 0,2 %3,8 İlköğretim (6-8) 0,3 0,9 3,4 1,7 1,5 0,6 %8,8 Ortaöğretim (9-12) 0,2 0,4 1,6 3,0 1,8 0,2 %8,2 Lisans 0,4 1,0 6,0 6,7 4,0 0,2 %19,0 Lisansüstü 0, ,2 - - %0,4 Öğretmen 0,4 2,1 3,2 2,7 2,0 - %11,9 Yöneticiler 0,2 0,2 0,9 0,6 0,2 - %2,5 Veliler - - 0,4-0,7 0,1 %1,8 Diğer... 1,8 1,2 1,8 1,3 0,8 0,4 %19,2 Toplam 3,8 6,2 18,9 17,9 11,8 1,7 Şekil 5 te KÜKED de yayımlanmış makalelerin örneklem seçim yöntemi ile ilgili betimsel bulgular yer almaktadır. Genel anlamda çalışmaların sadece %37 inde örneklem seçim yöntemi açıklanmıştır. Şekilde görüldüğü gibi, incelenen makalelerde 11 farklı örneklem seçim yöntemi kullanılmıştır. Bunlarla ilgili bulgular incelendiğinde, seçkisiz örnekleme yöntemleri %17,2 lik bir dağıla sahipken seçkisiz olmaya örnekleme yöntemleri %19,5 lik bir oranda tercih edilmiştir. Örneklem seçme yöntemlerinden basit seçkisiz örnekleme yönteminin (%14,1) diğerlerine göre oldukça fazla kullanıldığı dikkat çekmektedir. Basit seçkisiz örnekleme yöntemini %9,1 lik oranla uygun örnekleme ve %7,6 lık oranla ölçüt örnekleme yöntemleri takip etmektedir. Başka bir ifade ile bu üç örneklem seçim yöntemi, KÜKED de yayınlanmış makalelerde kullanılan örnekleme yöntemlerinin çok büyük bir (%30,8) kısmını oluştur-

7 xviii Lütfi İNCİKABI, Samet KORKMAZ, Perihan AYANOĞLU, Nurcan TEKİN... maktadır. Diğer taraftan, aykırı örnekleme yönteminin yapılan çalışmalarda hiç tercih edilmediği göze çarpmaktadır. Şekil 5. Çalışmada yer verilen örneklem seçim yöntemleri Not: BSÖ: Basit Seçkisiz; T: Tabakalı; S: Sistematik; U: Uygun; A: Amaçsal; Ay: Aykırı; MÇ: Maksimum Çeşitlilik; B: Benzeşik; Ti: Tipik; TA: Tabakalı Amaçlı; Ö: Ölçüt Çalışmalara katkı veren yazarlara ait bulgular Şekil 6 da yapılan çalışmalarda yer alan yazar sayılarına ait bulgular sunulmuştur. Şekle göre, çalışma kapsamında incelenen makalelerin yarısından fazlasının (%51,9) tek bir yazar tarafından yapılmıştır. Yine yapılan çalışmaların yaklaşık üçte birinin (%33,4) iki yazar tarafından ve kalan makalelerin üç ( %10,6) veya daha fazla yazarlı makaleler (%4,0) olduğu görülmektedir. Elde edilen veriler ışığında, yapılan çalışmaların oldukça az kısmının çok yazarlı olduğu ve bu durumun ise alanlar arası etkileşimi izin verebilecek durumları sağlayan çalışmaların yapılmasına engel olabileceği düşünülmektedir. Şekil 6. Çalışmaya katkı veren yazar sayıları Şekil 7 de görülebileceği üzere, Kastamonu Eğitim Dergilerinde yayınlanan makalelerin yazar/yazarların uzmanlık alanları, sınırladığımız eğitim alanlarının dışında Mart 2017 Cilt:25 No:2 Kastamonu Eğitim Dergisi

8 Geçmişten Günümüze Kastamonu Üniversitesi Dergisi: Yayımlanan... xix (%45,1) daha yoğundur. Bu dağılımı sırasıyla Eğitim Bilimleri (%16,6), Fen Bilgisi Eğitimi (%13,9) ve birbirine çok yakın değerlerle Matematik Eğitimi (%9,4) ve Sosyal Bilgiler Eğitimi (%9,3) takip etmektedir. Beden Eğitimi (%4,0) ve BÖTE (%3,2) yazarların uzmanlık alanları bakımından en az makaleye sahip alanlar olduğu görülmektedir. Şekil 7. Yazarların uzmanlık alanları Kastamonu Üniversitesi Eğitim Fakültesi dergilerinde yer alan makalelerin yazar kurumlarına göre dağılımları Şekil 8 de verilmiştir. Şekil incelendiğinde makale yazarlarının genellikle aynı üniversitede çalıştığı (%55,6) görülmektedir. Farklı üniversitede çalışan yazarların bir araya gelerek oluşturduğu makaleler (%34,7) de oldukça fazladır. En fazla makalenin aynı üniversitede çalışan yazarlara ait olmasının bu şekilde makale oluşturma sürecinin daha kolay olmasından kaynaklı olduğu düşünülmektedir. Üniversite dışı yazarların makalelerin (%6,4) de mevcut olduğu ancak diğerlerine göre daha az olduğu görülmektedir. En az makale türünün ise farklı üniversitelerde çalışan yazarlar ile üniversite dışından yazarların bir araya gelmesi ile elde edilen makaleler (%3,4) olduğu görülmektedir. Bu durum bir araya gelmenin diğer durumlara göre daha zor olması ile açıklanabilir.

9 xx Lütfi İNCİKABI, Samet KORKMAZ, Perihan AYANOĞLU, Nurcan TEKİN... Şekil 8. Katkı yapan yazarların kurumsal özellikleri Kastamonu Eğitim Dergisi nde basılan araştırmaların yapıldığı bölgelere göre dağılımları Şekil 9 da verilmiştir. Tabloya göre en fazla çalışmanın yapıldığı bölgeler sırasıyla Karadeniz (%35,5) ve İç Anadolu (%32,7) Bölgeleridir. Diğer bölgeler ise büyük farklarla bu iki bölgeden sonra gelmektedir. Yayınlanan makalelerin en az olduğu bölgeler ise sırasıyla Yurt dışı (%1,2), Güneydoğu Anadolu (%1,8) ve Akdeniz (%3,4) Bölgeleri olduğu tablodan görülmektedir. Şekil 9. Yayımların yapıldığı bölgeler Mart 2017 Cilt:25 No:2 Kastamonu Eğitim Dergisi

10 Geçmişten Günümüze Kastamonu Üniversitesi Dergisi: Yayımlanan... xxi 4. Kaynakça Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi. Çepni, S. (2012). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. Trabzon: Celepler Matbaacılık. Sözbilir, M., Güler, G., & Çiltaş, A. (2012). Türkiye de matematik eğitimi araştırmaları: Bir içerik analizi çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12, Fleiss, J. L. (1971). Measuring nominal scale agreement among many raters. Psychological bulletin, 76(5), 378. Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık..