Ülkemizde Tesisat Mühendisliğine Geçiş Đçin Bir Model Önerisi

Transkript

1 Tesisat Mühendisliği Dergisi Sayı: 86, s. 5-14, 2005 Ülkemizde Tesisat Mühendisliğine Geçiş Đçin Bir Model Önerisi Mustafa ERTÜRK* Özet Üniversitelerimizin Makine Mühendisliği bölümlerinde okuyan öğrencilere çoğunlukla 6. yarıyıl sonuna kadar genel makine mühendisliği dersleri okutulmakta, alan dersleri ise 7. ve 8. yarıyılda genel makine mü - hendisliği dersleri ile birlikte kol dersleri veya seçmeli ders olarak okutulmaktadır. Makine mühendisliğinde tesisat alanıyla ilgili ders sayıları ve kredilerinin az olması nedeniyle bu sektörde çalışacak makine mühen - disi adaylarının uzmanlaşması mezuniyet sonrasına kalmaktadır. Bu çalışmada Üniversitelerimizin makine mühendisliği bölümlerinde tesisat alanıyla okutulan dersler ve kredileri taranarak sektörde çalışan makine mühendislerine yönelik anket formu oluşturuldu, ankete e-pos - ta yoluyla yahoo tesisat grubundaki makine mühendisleri ve TTMD üyelerinin katılımı sağlandı. Anket sonuçlarına göre ve makine mühendisliği bölümlerinde okutulan derslere göre kısa ve uzun vadede olmak üzere iki model önerisi oluşturulmuştur. 1. Giriş Dünyadaki hızlı ekonomik, siyasi ve teknolojik değişimler ülkemiz sanayisini de alabildiğine etkilemekte ve değişime zorlamaktadır. Üreti - min asli unsurları olan mühendislerde bu deği - şimden payını almakta ve hiç beklemediği du - rum ve sorunlarla karşı karşıya kalmakta - dır.[1] Günümüz teknolojilerindeki baş döndürücü ge - lişmeler genel bilim dallarının kollara ayrılma - sını zorunlu hale getirmiştir.batı ülkelerinde ol - duğu gibi Ülkemizde de yeni yeni mühendislik bölümleri açılmaya başlanmıştır (mikro elekt - ronik mühendisliği, sistem mühendisliği, biyo - kimya mühendisliği, biyomedikal mühendisliği gibi) [ 2 ]. Bilim ve teknolojideki gelişmelere paralel ola - rak tesisat sektöründe de akıllı bina uygulama - ları, değişken soğutucu akışkan debili merke - zi sistemler, temiz oda uygulamaları, tam klima sistemleri, endüstriyel klima sistemleri gibi uy - gulamalarda bilgisayar kontrollü sistemler kul - lanılmaktadır. Üniversitelerimizin makine mühendisliği bölümlerinde tesisat alanıyla okutulan ders, laboratuar, proje uygulamaları ya son derece kısıtlı ya - da 7. ve 8. yarıyılda genel makine mühendisli - ği dersleriyle birlikte sıkıştırılmış olarak oku - tulmaktadır. Bugün için ısıtma, soğutma, klima, havalandır - ma, yangın tesisatı, sıhhi tesisat, fabrika tesi - satı v.b.tesisat mühendisliği konularında maki - ne mühendislerinin % 40 lara vardığı tahmin edilen önemli bir kesimi çalışmaktadır. Bu ge - * Doç. Dr., BAÜ Balıkesir MYO Đklimlendirme ve Soğutma Programı 5 lişmeye paralel olarak uzman mühendis talebi Trakya Üniversitesi

2 lişmeye paralel olarak uzman mühendis talebi hızla artmaktadır.tesisat mühendisliği alanının ayrı bir mühendislik dalı olması kaçınılmazdır.[ 3] 2. Üniversitelerimizin Makine Mühendisliği Bölümlerinde Tesisat Alanıyla Đlgili Oku - tulan Dersler Üniversitelerimizin makine mühendisliği bölümlerinde tesisat alanıyla ilgili dersler 7. ve 8. ya - rıyılda seçmeli kol dersleri olarak okutulmakta bazı Üniversitelerimiz de ise 5. ve 6. yarıyılda kol zorunlu dersleri ve seçmeli alan dersleri olarak okutulmaktadır. Bu araştırmamız da Üni - versitelerimizin Makina Mühendisliği bölümleri - nin çoğun da Tesisat alanıyla okutulan dersler ve ĐTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü nün Tesisat Mü - hendisliği Programın da okutulan dersler taranmış fakat sayfa sınırlaması nedeniyle aşağı - daki sekiz Üniversitemiz de okutulan dersler tablolar halin de verilmiştir. 2.1 Üniversitelerimizin 7. ve 8. yarıyılında tesisat alanıyla ilgili okutulan dersler Sekiz Üniversitemizin 7. ve 8. yarıyıllarda tesi - sat alanıyla okuttuğu dersler aşağıdaki örnek tablolarda gösterilmiştir Cumhuriyet Üniversitesi Cumhuriyet Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği bölümü Đmalat-Konstrüksiyon ve Enerji-Termodinamik grubuna ayrılmaktadır. Enerji-Termodinamik kolunun Genel makine mühendisliği dersleriyle birlikte okuttuğu Tesi - sat alanıyla ilgili dersler Tablo 1 de gösterilmiştir[4] Trakya Üniversitesi Trakya Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Ma - kine Mühendisliği Bölümünde okuyan öğrenci - ler Konstrüksiyon ve Đmalat, Makine Teorisi ve Dinamiği, Mekanik, Isı Tekniği ve Enerji kollarına ayrılmaktadır. 7. ve 8. yarıyıllarda Isı tekniği, Enerji kollarında 4 genel makine mühendisliği dersleri ile birlikte 4 alan dersi okutulmaktadır[5]. Tablo 2. Trakya Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü Tesisat alanı ilgili dersleri Isı Tekniği Opsiyon dersleri Enerji Opsiyon Dersleri Isıtma-Havalandırma Đklimlendirme Isı yalıtımı Gaz Dinamiğine Giriş Buhar Kazanları Soğutma Tekniği Isı değiştiriciler Isıl Sistem Tasarımı Su türbinleri Termik turbo makineler Kompresörler Motorlar Pompalar Güneş enerjisi Vantilatörler Enerji yönetimi Uludağ Üniversitesi Uludağ Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Ma - kine Mühendisliği Bölümü nde Konstrüksiyon- Đmalat Otomotiv, Isı tekniği ve Tesisat opsiyonlarına ayrılan öğrencilere VII. ve VIII. yarıyılda tamamen opsiyon zorunlu ve seçmeli dersler okutulmaktadır. Tablo 3. VII. Yarıyılda Uludağ Üniversitesinin Tesi - sat alanıyla okuttuğu dersler Zorunlu Opsiyon Dersleri Buhar Kazanları Soğutma Tekniği Seçmeli Dersler (Đki ders) Eşanjörler Doğal Gaz Tekniği Tesisat Bilgisi 1 Proses Tekniği Tablo 1. Cumhuriyet Üniversitesinin Tesisat alanıyla okuttuğu dersler VII.Yarıyıl Soğutma Isıtma-Havalandırma VIII.Yarıyıl Klima Gaz dinamiği Isı Tekniği laboratuarı Akışkan Ölçme yöntemi Bilgisayarlı Isı Tekniği 1 Mühendislik Sistem Tasarımı Enerji Yönetimi Isı Ekonomisi Isı Pompası Isıl Sistem Endüstrisi Uygulama/1 6 TESĐSAT MÜHENDĐSLĐĞĐ DERGĐSĐ, Sayı 86, 2005 Tablo 4. VIII. yarıyılda Uludağ Üniversitesinin Tesisat alanıyla okuttuğu dersler Zorunlu Opsiyon Dersleri Seçmeli Dersler(Đki ders) Bilgisayarlı Isı Tekniği 2 Enerji Yönetimi 2 Merkezi Isıtma Sistemleri Tesisat Bilgisi Sakarya Üniversitesi Sakarya Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümün de Enerji ve Konst - rüksiyon opsiyonlarına ayrılan öğrencilere enerji opsiyonunda 4 zorunlu kol dersi 1 derste

3 Merkezi Isıtma Sistemleri Tesisat Bilgisi 2 Isı Tekniği Oto Kontrol Đklimlendirme Esasları Makine Tasarım Yöntemleri Bitirme Ödevi Gaz Türbinleri Kurutma prensipleri Isı Sistem Endüstri Uygulamaları Doğal Gaz Uygulamaları Yangın Tesisatı ve Yangın Kor Selçuk Üniversitesi Selçuk Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Ma - kine Mühendisliği Bölümün de Enerji Termodi - namik, Konstrüksiyon, Makine Teorisi ve Dina - miği, Mekanik opsiyonlarına ayrılan öğrencilere 7. yarıyılda genel makine mühendisliği dersleri ile birlikte 4 teknik seçimlik ders, 8.yarıyılda 3 teknik seçimlik ders okutulmaktadır[7]. Tablo 5. Selçuk Üniversitesinin 7. ve 8. yarıyılda tesisat alanıyla okuttuğu teknik seçimlik dersler Teknik seçimlik 1 dersi Teknik seçimlik 2 dersi Teknik seçimlik 3 dersi Teknik seçimlik 4 dersi Teknik seçimlik 5 dersi Teknik seçimlik 6 dersi Teknik seçimlik 7 dersi Termik Turbo Makineler Isıtma Sistemleri Tasarım Isı Değiştiriciler Doğal Gaz ve Uygulamaları Soğutma Teknolojisi Uygulamaları Pompalama Sistemleri Pamukkale Üniversitesi Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümün de Termodina - mik, Enerji, Mekanik, Konstrüksiyon ve Đmalat, Malzeme Teorisi ve Dinamiği alanlarına ayrılan öğrenciler 7. ve 8. yarıyılda genel makine mü - hendisliği dersleriyle birlikte aşağıdaki alan derslerini almaktadır[8]. Tablo 6. Pamukkale Üniversitesinin Tesisat alanıyla okut - tuğu dersler VII.Yarıyıl Opsiyon Dersleri VIII.Yarıyıl Opsiyon Dersleri Tesisat Isıtma-Havalandırma Isı Pompası Enerji Donanım Sistemleri Rüzgar Enerjisi Buhar Kazanları Boru Akış ve Basınç Kayıpları enerji opsiyonunda 4 zorunlu kol dersi 1 derste seçimlik kol dersi olarak okutulmakta 8. yarıyıl - da ise 3 ders seçimlik kol dersi olarak okutul - maktadır[9]. Tablo 7. VII.Yarıyılda Sakarya Üniversitesinin enerji opsi - yonu zorunlu kol ve seçimlik dersleri Zorunlu Kol Dersleri Kol Seçimli 1 Dersleri (Bir Ders Seçimlik) Kol zorunlu 1 Hidrolik Makineler Doğal Gaz Tesisatı Kol zorunlu 2 Isıtma ve Havalandırma Isı Değiştiriciler Kol zorunlu 3 Buhar Kazanları Kol zorunlu 4 Hidrolik ve PnömatikSanayide Enerji Tasarrufu Devreler Proses Tekniği Yanma Tekniği Tablo 8. VIII.Yarıyılda Sakarya Üniversitesinin enerji opsi - yonu teknik seçimlik kol dersleri Seçimlik Kol Dersleri (3 ders seçimlik) Soğutma Tekniği Sıhhi Tesisat LPG Doğal Gaz Uygulamaları Đklimlendirme Esasları Kurutma Fırınları Enerji Yönetimi 2.2 Üniversitemizin Makina Mühendisliği Bö - lümlerinde V. Yarıyıldan Đtibaren Tesisat Ala - nıyla Đlgili Okutulan Kol Dersleri Üniversitelerimizin 5. Yarıyılından itibaren tesi - sat alanıyla okutulan dersler aşağıdaki tablo - larda gösterilmiştir. 2.1 Balıkesir Üniversitesi Balıkesir Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümünde Termodina - mik, Enerji, Mekanik, Konstrüksiyon ve Đmalat, Makine teorisi ve dinamiği opsiyonlarına ayrı - lan öğrenciler 5.yarıyıldan itibaren genel maki - ne mühendisliği dersleriyle birlikte aşağıdaki alan derslerini almaktadır[10] Đstanbul Teknik Üniversitesi ĐTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü ve Makine Mühen - disliği bölümünün Tesisat Mühendisliği konula - rında öncü girişimleri bulunmaktadır. TESĐSAT MÜHENDĐSLĐĞĐ DERGĐSĐ, Sayı 86, Tablo 9. BAÜ MMF Makine Mühendisliği Bölümünde Okutulan Tesisat Kol Dersleri 5.YARIYIL - Sıhhi Tesisat - Çevre Tekniği - Yakıt Ve Yanma (iki ders zorunlu kol dersi seçmeli) 6.YARIYIL -Isıtma-Havl 1 -Temel Radyasyon (bir ders seçmeli zorunlu kol dersi) 7.YARIYIL - Kütle Transferi - Buhar Kazanları - Buhar Türbinleri - Yalıtım Tekniği - Soğutma Tekniği - Isıtma- Havalandırma-2 (4 ders zorunlu kol dersi seçmeli) 8.YARIYIL(zorunlu kol dersleri) -Gaz Türbinleri -Klima -Enerji Ekonomisi -Kazan Yardımcıları -Çeşitli Soğutma Sis. -Güneş Enerji Sistemleri -Doğal Gaz Sistemleri ĐTÜFen Bilimleri Enstitüsü nde Tesi- derslerinden birisi teknik seçimlik ders olarak,

4 ĐTÜFen Bilimleri Enstitüsü nde Tesisat Mühendisliği Programında Okutulan Dersler Çalışan makine mühendislerini hedef alan Te - sisat Mühendisliği tezsiz yüksek lisans progra - mında 36 kredilik Tablo-10 daki dersler üç sö - mestri de okutulmaktadır. Bu program saat de başlamakta ve bir yıl içinde tamam - lanmaktadır[11]. Tablo 10. Enerji ve Tesisat Opsiyonu Seçimlik kol 1 opsi - yon dersleri Tesisat Kolu Doğal Gaz Tesisatı Buhar Kazanları Yangın Güvenliği Bina Otomasyonu Enerji Kolu Enerji Santralleri Termik turbo makineler Buhar Kazanları Enerji Yönetimi ĐTÜ Makine Mühendisliği Đstanbul Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümün de Tesisat, Enerji, Otomotiv, Sistem dinamiği ve kontrol alanlarına ayrılan öğrenciler 6,7.ve 8.yarıyılda genel makine mühendisliği dersleriyle birlikte aşağıdaki alan derslerini almaktadır[12]. ĐTÜ DE Tesisat-Enerji Opsiyonunda Tesisat Alanıyla Okutulan Dersler VI. Yarıyılda Isı Değiştiriciler, Uygulamalı Termodinamik derslerinden birisi teknik seçimlik ders olarak, VII. Yarıyılda Tesisat kolun da HVAC Fundamentals, Enerji kolun da Heat And Mass Transfer ders - leri zorunlu kol dersi olarak okutulmakta, seçimlik kol dersi olarak ta tablo 10 daki der - slerden birisi okutulmaktadır. Tablo 11. Enerji ve tesisat opsiyonu seçimlik kol dersleri Tesisat Bina Tesisatı Isıl Sistem Tasarım Proses Tekniği Enerji Đleri Akışkanlar Mekaniği Gaz Türbinleri Proses Tekniği VIII. Yarıyılda Tesisat kolu HVAC System and Equipment Desing, Enerji kolu Gas Dynamıcs derslerini zo - runlu kol dersi olarak, Seçimlik kol dersi (bir ders) olarak ta Tablo 11 deki dersler okutulmaktadır Ege Üniversitesi Ege Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümünde Termodinamik, Enerji, Mekanik, Konstrüksiyon ve Đmalat, Makine te - orisi ve dinamiği opsiyonlarına ayrılmaktadır. Termodinamik ve enerji kolundaki öğrenciler 5. yarıyıldan itibaren tablo 12 ve13 teki dersleri Tablo 12. Ege Üniversitesinin Termodinamik ve Enerji Bölümünde Tesisat alanıyla okuttuğu dersler Zorunlu Opsiyon Dersleri V. Yarıyıl VI. Yarıyıl VII. Yarıyıl VIII. Yarıyıl Isı iletimi Uygulamalı akışkanlar mekaniği Isıtma Soğutma makineleri Isı taşınımı Isı ışınımı Havalandırma Buhar kazanları Isı laboratuarı Isı değiştiriciler Sanayide enerji yönetimi 1 Sanayide enerji yönetimi 2 Staj-1 Yıl içi projesi Seçmeli iki alan Dersi Seçmeli iki alan Dersi 8 TESĐSAT MÜHENDĐSLĐĞĐ DERGĐSĐ, Sayı 86, 2005 Tablo 13. Ege Üniversitesinin Tesisat alanıyla 7. ve 8. yarıyılda okuttuğu seçmeli dersler Seçmeli Dersler ve Uygulamaları Jeotermal Enerjisi ve Uygulamaları Isı pompaları Yakıtlar ve Yanma Yapı Tesisatı Gaz Dinamiği Rüzgar Enerjisi Doğal Gaz Tesisatı Endüstriyel Otomatik Kontrol Kurutma Tekniği Isı Ekonomisi Bilgisayar Destekli Tesisat Isı Yalıtımı Isıl Sistemlerin Tasarımı Bölgesel Isıtma Enerji Dönüşümü Basınçlı Kaplar Fırın Tekniği

5 okumaktadır[13]. 3. Türkiye de Tesisat Mühendisliğine Geçiş Đçin Bir Model Önerisi Anketi Sonuçları TTMD üyeleri ve yahoo tesisat grubundaki makine mühendislerine, elektronik posta yönte - miyle düzenlenen anketin sonuçları aşağıdaki gibidir. % 29 1) Üniversitelerimizin Makine Mühendisliği % 32 Bö - lümünden kaç yıl önce mezun oldunuz? m A) 1 m B) 4 m C) 8 m D) 10 % 25 % 14 2) Makine mühendisliğinin hangi kolundan me - zun oldunuz? % 23 % 23 m A) Isı proses m B) Enerji %3 m C) Termodinamik m D) Đmalat % 51 3) Mezun olduğunuz mühendislik fakültesinin kaçıncı sınıfında kollara ayrıldınız? m A) 3. sınıf 5. yarıyıl m B) 3. sınıf 6. yarıyıl m C) 4. sınıf 7. yarıyıl % 22 m D) Kollara ayrılma yoktu A 4) Dört yıllık öğrenim sürenizde tesisat alanıy - % 7 %52 la ilgili kaç ders okudunuz? m A) 2 % 19 m B) 4 m C) 4 ten fazla m D) Tesisat alanıyla ilgili hiç ders okumadım 5) Sizce bu okuduğunuz dersler tesisat sektörü içinde mühendislik yapmak için yeterli mi? % 27 m A) Hayır % 53 m B) Kısmen m C) Ders sayıları yetersiz m D) Evet 6) Tesisata sektörünün hangi alanında çalışıyor - sunuz? % 7 m A) Isıtma m B) Sıhhi Tesisat-Isıtma% 30 m C) Soğutma % 43 m D) Đklimlendirme, Soğutma, Havalandırma % 20 7) Çalıştığınız sektörde tesisatla ilgili okudu - ğunuz derslerin uzmanlaşmanıza etkisi var mı? %20 m A) Yok m B) Kısmen m C) Var % 57 % 23 m D) Çok var % 0 8) Yaptığımız araştırma da Üniversitemizin Maki. Müh. Bölümlerin de kollara ayrılma ge - nellikle 4. Sınıf (7. yarıyılda) başlamakta, siz - ce kollara ayrılma kaçıncı yarıyılda başlama - lı? m A) 5. yarıyıl % 23 m B) 6. yarıyıl m C) 7. yarıyıl m D) Kollara ayrılmasın TESĐSAT MÜHENDĐSLĐĞĐ DERGĐSĐ, Sayı 86, ) Fakülte de ki 4 yıllık öğrenim süresince gör - düğünüz Laboratuar çeşidi ve ders saatleri sizce yeterli mi? m A) Evet %17 m B) Hayır m C) Kısmen yeterli m D) Fazla % 63 10) Sektörde çalışmaya başladıktan sonra hangi alanlar da laboratuar uygulama eksikliğini hissettiğiniz? m A) Isıtma-Sıhhi Tesisat m B) Soğutma-Đklimlendirme m C), Doğal Gaz % 7 %17 m D) Hepsi 14) Endüstri stajlarının hangi dönemde başla - masını istersiniz? m A) 2. Dönem %7 m B) 4. Dönem % 17 m C) 6. Dönem m D) Akademik takvim ayarlanarak % 21 3,5,7 dönemlerde de endüstri stajı olmalı % 55 15) Bitirme projeleri sanayinin bir problemini çözmek için veya projeler de öğretim elemanlarıyla birlikte görev alınarak planlanması mezun olacak öğrenciler için ve sektör için faydası olur mu? %8 m A) Çok % 23 m B) Evet m C) Kısmen %50

6 11) Mezuniyet sonrasında tesisat sektörüne çalışan birisi olarak hangi alanlarda teorik bilgi %66 sıkıntısı çektiniz? m A) Soğutma Đklimlendirme m B) Sıhhi Tesisat-Isıtma m C), Doğal Gaz,Yangın Tesisatı %26 m D) Hepsi % 52 12) Mezun olduktan sonra tesisatla ilgili hangi % 15 projelerin tasarımlarını yapıp çizebiliyordunuz? m A) Soğutma % 7 m B) Isıtma-Sıhhi Tesisat m C) Đklimlendirme- Havalandırma m D) Tümü 13) Tesisatla ilgili okutulan her dersin sonunda proje derslerinin okutulmasını ister misiniz? %20 m A) Evet % 37 m B) Hayır m C) Her dönem sonunda % 57 proje yapılmasını m D) Değişiklik olmasına gerek yok %30 m D) Bitirme projelerini % 19 uygulama olarak yapılmasına gerek yok 16) Uzmanlaşmanın önem kazandığı günü - müzde Mikro elektronik Mühendisliği, Su Mü - hendisliği, Sistem Mühendisliği, Biyokimya Mühendisliği gibi alanlarda %37 olduğu gibi Makine Mü- % 33 hendisliğinde de Tesisat Mühendisliği, Đmalat ve Konstrüksiyon Mühendisliği, Motor Mühen - disliği gibi bölümlere ayrılmasını % 11 % 19 ister misiniz? m A) Evet m B) Hayır m C) Bölüm sayısı arttırılmalı m D) Aynı yapısını korumalı 3.1 Anket Sonuçlarının Değerlendirilmesi Ankete katılan Makine mühendislerinin büyük çoğunluğu,üniversitelerimizin % tesisat 0 derslerini %17 ağırlıklı olarak okutan Isı proses,enerji ve Ter - modinamik bölümlerinden 6 yıldan önce mezun olup halen Đklimlendirme, soğutma,havalandır %55 - %28 ma sektöründe çalışmaktadır.çoğunlukla 7. ve 8. yarıyılda opsiyonlara ayrılan makine mühendisleri,dört yıllık öğrenim sürelerince tesisat alanıyla okudukları iki dersin uzmanlaşmaları - na kısmi etkisi olmalarına rağmen tesisat sek - töründe mühendislik için yeterli görmemektedir- 10 TESĐSAT MÜHENDĐSLĐĞĐ DERGĐSĐ, Sayı 86, 2005 ler. Kollara ayrılmayı büyük çoğunlukla 5.yarıyılda olmasını isteyen makine mühendisleri okuduk - ları laboratuar çeşidi ve saatlerinin yetersiz ol - duğundan soğutma,đklimlendirme,sıhhi tesi - sat,ısıtma,güneş enerjisi,doğal gaz,yangın te - %0 sisatı gibi alanlarda teorik % bilgi 22 ve uygulama eksikliğini belirtmekte ve tesisatla ilgili okutulan her dersin sonunda proje % 4 derslerinin okutulma - sı talep edilmektedir. % 74 Endüstri stajlarının büyük çoğunlukla 2.yarıyıl - da başlamasını hatta akademik takvim ayarla - narak tüm yarıyıllarda da staj yapılmasını iste - mektedirler. Öğretim elemanlarıyla birlikte sanayideki prob - lemleri bitirme projesi olarak yapılması %81 gibi oranda talep edilmektedir. Mühendisliği gibi bölümler mevcuttur.[11] Bu model önerisinde makine mühendisliği bölümü içerisinde tesisat kolu açılarak genel maki - ne mühendisliği dersleriyle birlikte alanla ilgili dersler 5.yarıyılda başlatılıp kademeli olarak diğer yarıyıllarda da ders ve kredi sayıları arttı - rılmıştır V.Yarıyılda Okutulması Öngörülen Dersler ve Krediler Zorunlu kol dersi; Sıhhi Tesisat [2+1] Zorunlu kol dersine bağlı proje dersi;sıhhi Tesisat projesi [1+2] Seçimlik 1 ders; Pompalar ve hidroforlar, içme suları ve ishale hatları, su şartlandırma teknik - leri, yangın tesisatı [1+1] VI. Yarıyılda okutulması öngörülen

7 %74 gibi büyük çoğunluk Tesisat Mühendisliği bölümünün kurulmasını talep etmektedir. Makine mühendisliği bölümlerinde tesisat ala - nıyla okutulan derslere ve anket sonuçlarına göre Ülkemizde Tesisat Mühendisliğine geçiş için kısa ve uzun vadede olmak üzere iki model oluşturulabilir. 3.2 Kısa Vadede Tesisat Mühendisliğine Geçiş Đçin Model Önerisi Özel Üniversitelerin Mühendislik Fakültelerinde yeni açılan bölümleri incelediğimizde, uzman - laşmaya yönelik yeni mühendislik alanlarına talebin fazla olması ve alt yapı masraflarının pahalı olmamasından dolayı Üretim sistemleri Mühendisliği, Mikroelektronik Mühendisliği, Malzeme Bilimi ve Mühendisliği, Telekomüni - kasyon Mühendisliği, Biyoloji Bilimleri ve Biyo Mühendisliği [2] Biyomedikal Mühendisliği [14] gibi uzmanlaşmaya yönelik mühendislik alan - ları açılmıştır. Gelişmiş devlet Üniversitelerimizin bazıların - da da Genel Đmalat Mühendisliği, Mekatronik dersler ve krediler Zorunlu kol dersleri (3 ders): Isıtma sistemleri [2+1], Yakıtlar ve yanma [2+0], Enerji yönetimi [2+0] Zorunlu kol dersine bağlı proje dersi: Merkezi ısıtma sistemleri projesi [1+2] Zorunlu kol derslerine bağlı laboratuar 1 dersi: Isıtma sistemleri ve yalıtım laboratuarı [0+2] Seçimlik 1 ders:kazanlar, Gaz ve sıvı yakıt brülörleri, Isı yalıtımı, Eşanjörler. Endüstri stajı, Sıhhi tesisat ve ısıtma alanlarında olmalıdır VII.Yarıyılda Okutulması Öngörülen Dersler ve Krediler Zorunlu kol dersleri (4 ders): Soğutma sistem - leri ve tasarımı [3+0], Havalandırma sistemleri [2+0], Doğal gaz tesisatı [2+0], Kütle transferi [2+1] Zorunlu proje dersi: Soğutma ve havalandırma projesi [1+2] TESĐSAT MÜHENDĐSLĐĞĐ DERGĐSĐ, Sayı 86, Zorunlu laboratuar 2 dersi: Soğutma ve hava - landırma laboratuarı [0+3] Seçmeli iki ders: Kurutma tekniği, doğal gaz projesi, vantilatörler [2+0] VIII. Yarıyılda okutulması öngörülen dersler ve krediler Zorunlu kol dersleri (3 ders): Đklimlendirme esasları ve sistemleri [3+1], çok kaynaklı ısı pompaları [3+0], Mekanik tesisat otomasyonu [3+0] Zorunlu proje dersi: Merkezi Đklimlendirme pro - jesi [1+2] Zorunlu laboratuar 3 dersi: Isı pompaları ve Đk - limlendirme laboratuarı [0+3] Endüstri stajı, Đklimlendirme, soğutma ve havalandırma alanlarında olmalıdır. 3.3 Uzun Vadede Tesisat Mühendisliğine Geçiş Đçin Model Önerisi manlaşmaya yönelik fakülteler şeklinde olabi - lir. Makine Fakültesine bağlı aşağıdaki mühen - dislik bölümleri kurulabilir. - Tesisat Mühendisliği - Otomotiv Mühendisliği - Genel imalat Mühendisliği - Malzeme Bilimi ve Mühendisliği - Mekatronik Mühendisliği - Üretim sistemleri Mühendisliği Makine mühendisliği bölümlerinin bir kısmın - da, opsiyonlara ayrılma 5. yarıyıla çekilmiş ol - ması, açılan zorunlu kol dersi ve seçmeli kol derslerinin çeşit ve kredilerinin arttırılması bu modele geçişte öğretim elemanı alt yapısı açı - sından önemli bir gelişmedir. Genel makine mühendisliği bölümlerinde atelye ve laboratuar sayılarının çok olması nedeniyle fiziki alt yapının büyük olması, pahalıya mal ol - ması, fazla tercih edilmemesi bu modeli cazip kılabilir. Tesisat mühendisliği için Tablo 14 ve 15 teki model esas alınabilir.

8 Bu model önerisi, Üniversitelere direkt bağlı uz- Tablo 14. Tesisat mühendisliğinde 1~4 yarıyıl arasında okutulması gereken dersler I.YARIYIL II.YARIYIL III.YARIYIL IV.YARIYIL Dersin adı T-U-L Dersin adı T-U-L Dersin adı T-U-L Dersin adı T-U-L Matematik Matematik Matematik Matematik Fizik Müh Mek(Statik) Mukavemet Atatürk ilke ve ink.tarihi Genel Kimya Dinamik Termodinamik Isı Taşınımı Tasarı Geometri Teknik Resim Malzeme Bilgisi Otomatik Kontrol Bilgisayar Akışkanlar Isıtma Sist. ve Makine Eleman Mekaniği 1 Tasarım Üretim Yönetimi Sıhhi Tesisat Isı Đletimi Isıtma Sist Laboratuarı Atatürk ilke Sıhhi Tesisat Akışkanlar Bilgisayar dest ve ink.tarihi Laboratuarı Mekaniği 2 Isıtma Sist. Pro. Türk Dili Sıhhi Tesisat Yakıtlar ve Yanma3-0-0 Isı Yalıtımı Projesi Yabancı Dili Bilgisayar Autocad Isıtma Sistemleri (Đngilizce) End.Stajı Yabancı Dili (Đngilizce) Sıhhi Tesisat Endüstri stajı 12 TESĐSAT MÜHENDĐSLĐĞĐ DERGĐSĐ, Sayı 86, 2005 Sonuç ve Öneriler Makine mühendisliği bölümlerinde kol sayıları - nın artması tesisat alanıyla okutulan ders ve kredi sayılarının artmasına neden olmuş fa - kat, opsiyonlara ayrılma genellikle 7. ve 8. ya - rıyıllarda başladığından bir veya iki dönem önce okutulması gereken derslerin aynı dö - nemde okutulması konuların yeterince anlaşı - lamamasına neden olmaktadır. Kısa ve uzun vadede Tesisat Mühendisliğine geçiş için model önerisinde, ön şart dersleri belirlenip bu derslerin dönemlere göre dağıtımı yapılarak derslerin birbiri içerisine girmemesi sağlanmış, ankete katılan makine mühendis - lerinin talepleri de dikkate alınarak her dönem için alan dersleriyle ilgili proje, laboratuar ve endüstri stajları belirlenmiştir. Bu çalışma diğer genel mühendislik dalları (elektrik, inşaat, elektronik vb.) nın uzmanlaşmasına da model olabilir. Bilgi ve iletişim çağı bir çok yeni meslek dalla - rı ortaya çıkarırken bilinen mesleklerde de önemli değişimler ortaya koymuştur. Avrupa da bir meslek 24 ayda eskirken ABD de 18 ay - da eskimektedir[15]. Đyi bir yaşam standardı ve işsiz kalmamak için mühendislik alanların - da uzmanlaşmaya gidilmesi gerekmektedir. Bu bağlamda üniversitelerin eğitim programlarını gelişen ülke ve piyasa şartlarına göre güncel - lemeleri zorunlu hale gelmiştir. Diğer bir çok Tablo 15. Tesisat mühendisliğinde 5~8 yarıyıl arasında okutulması gereken dersler V. YARIYIL VI. YARIYIL VII. YARIYIL VIII. YARIYIL Dersin adı T-U-L Dersin adıt-u-ldersin adıt-u-l Dersin adı T-U-L Isı Işınımı Çok Kaynaklı Đklimlendirme3-0-1 Đklimlendirme Isı Pompası Esasları Sistemleri Enerji Yönetimi Isı Ekonomisi Kurutma Đklimlendirme Prensipleri Laboratuarı Isı Eşanjörleri Havalandırma Bilg.Kontrollü3-0-1 Đklimlendirme Merkezi Isıtma Projesi Sistemleri Kazanlar ve Endüstriyel Yangın Tesisatı Rüzgar Enerjisi Projelendirme Soğutma ve Yangın Sön. Sistemleri

9 Sistemleri Soğutma Enerji Depolama Mekanik tesisat Sistemleri Otomasyonu Pompalar ve Đleri Isı Transferi Endüstriyel Jeotermal Fanlar Otomatik Kontrol Tesisat Uygulamaları Soğutma Sist Zorunlu Seçmeli Diploma ve Laboratuar Bilgisayar Dest. Çalışması Proje 2 Zorunlu Seçmeli Havalandırma Đklimlendirme Bilgisayar Projesi ve jeotermal Dest.Proje1 end stajı Isı Eşanjörü Projesi Kazan Projelendirilmesi Soğutma Sist.Projesi Endüstriyel Soğutma Projeleri Projesi Çok Kaynaklı Isı Pompaları projesi Soğutma ve Havalandırma End Stajı TESĐSAT MÜHENDĐSLĐĞĐ DERGĐSĐ, Sayı 86, mühendislik alanlarında olduğu gibi Makine mühendisliği de çok geniş bir alana hitap et - mektedir. Isı proses dallarının yerine tesisat dalı ve/veya bölümlerinin açılması faydalı ola - caktır. ĐTÜ nün Tesisat Mühendisliği Tezsiz Yüksek Li - sans Programı makine mühendislerinin uzmanlaşmasını sağlayabilir fakat kontenjan sınırla - ması ve ulaşım problemleri bu imkandan fay - dalanacak makine mühendisleri sayısını kısıt - layabilir. Gelişmiş devlet üniversitelerimizin bazıların - da ve yeni kurulan özel üniversitelerde uzman - laşmaya yönelik mühendislik alanlarının açıl - ması, öğrenci ve sanayicilerin ilgilerini çektiği gibi fiziki mekan ve donanım açısından da ma - liyetlerinin düşük olması yeni Üniversitelerinin ve köklü Üniversitelerin yakın ilgi duymasına neden olmaktadır. Makine mühendisleri odası tesisat kongrelerini her yıl değişik illerde düzenlemeleri gelişen teknolojik yenilikleri takip açısından faydalı olacaktır. Makina Mühendisleri odası Tesisat kongreleri - nin yanı sıra üyelerini gelişen teknolojilerden kısa zaman da haberdar edebilmek için Inter - net üzerinden uzaktan tesisat mühendisliği eğitim modelini kurmaları faydalı olacaktır. Hacet - tepe Üniversitesi sürekli tıp eğitim merkezinde olduğu gibi[16] ĐST. [2] [3] EĞRĐCAN.A.Nilüfer Tesisat Mühendisliği Eğitiminde Yeni Bir Yaklaşım 3. Ulusal Te - sisat Mühendisliği Kongresi [4] - mik/fak_muhendislik/makine/dersler.htm [5] [6] [7] - ce.html [8] [9] [10] [11] [12] - bol/index.html [13] - na/id55.htm [14] [15] ERTÜRK, Mustafa, Balıkesir MYO Đklim - lendirme ve Soğutma Programı Uzaktan Öğretim Alt Yapı Çalışmaları Sakarya Üniversitesi II.Uluslararası Uzaktan Öğre - tim ve Eğitim Teknolojileri Sempozyumu, 4-6 Nisan 2003 SAKARYA [16] Teşekkür: On-line anket düzenlemesinde yardımcı olan Balıkesir Üniversitesi Enformatik Bölümü çalı - şanlarına, anketlerin değerlendirilmesinde katkıları olan öğrencilerim Mustafa AKÇAY, Erman DURGUN ve Kemal ÇĐFTÇĐ ye teşekkür ederim

10 Kaynaklar [1] IV. Ulusal Makine Mühendisliği ve Eğitim Sempozyumu sonuç bildirgesi 1-3 Kasım Kemal ÇĐFTÇĐ ye teşekkür ederim 14 TESĐSAT MÜHENDĐSLĐĞĐ DERGĐSĐ, Sayı 86, 2005