Meslek Yüksekokullarında Kariyer Planlamasını Etkileyen Faktörler: Pamukkale Üniversitesi Örneği

Transkript

1 !!

2

3 ÖZET Meslek Yüksekokullarında Kariyer Planlamasını Etkileyen Faktörler: Pamukkale Üniversitesi Örneği Öğr. Gör. Yusuf KAYA Pamukkale Üniversitesi Buldan Meslek Yüksekokulu Öğr. Gör. Emine UTKUN Pamukkale Üniversitesi Buldan Meslek Yüksekokulu Öğr. Gör. Serkan ÖZDEMİR Pamukkale Üniversitesi Buldan Meslek Yüksekokulu Bu çalışmada meslek yüksekokullarında okuyan öğrencilerin kariyer planlamalarını ve meslek seçimlerini etkileyen faktörler açıklanmaya çalışılmıştır. Öğrencilerin meslek seçiminde göz önünde bulundurduğu hususların neler olduğu, mesleği tercih etme nedenleri ve bu tercihlerde en çok etkili olan kişi ya da grupların neler olduğu analiz edilmiştir. Araştırma da kullanılan veri toplama yöntemi ankettir. Anket, Pamukkale Üniversitesi bünyesinde okuyan 443 ön lisans öğrencisine uygulanmıştır. Elde edilen veriler SPSS 15.0 for Windows programında çözümlenmiştir. Verilerin analiz edilmesinde faktör analizi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, öğrencilerin kariyer planlamalarında ve meslek seçiminde etkili olan beş faktör bulunmuştur. Bu faktörler Mesleğin Özelliği, Mesleğin Geleceği, Ailevi Sebepler, Çalışma Ortamı ve Fırsatlar olarak isimlendirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Ön lisans, Kariyer Planlaması, Faktör Analizi ABSTRACT In this study, students in vocational high schools have been tried to explain the factors that affect career planning and career choices..it has been analyzed that Students' career choices have in mind is what matters, and that the most effective reasons for choosing the profession of the person or what groups. Survey data collection method is used to investigate. This investigate has been applied 443 students which have been student in Pamukkale University. The data were analyzed using SPSS 15.0 program. Analysis of data in the factor analysis were used. Research as a result. found five factor.these factors have been classified feature of the profession, Future of the profession, Family Reasons, Working Environment, Opportunities. Key Words: Vocational School, Career Planning, Factor Analysis 1. GİRİŞ

4 Globalleşmenin dünyamızı büyük bir köy haline getirdiği şu günlerde;; uluslararası firmaların tüm ülkelerdeki etkinliği ve var olması bir ülkede meydana gelebilecek olumsuz bir ekonomik durumun tüm dünyaya yansımasına neden olmaktadır. Artık ülkeler sadece kendi iç dinamiklerinin meydana getirdiği krizlerle boğuşmak zorunda olmayıp ticaret yaptıkları ülkelerde meydana gelen olumsuz koşulların tamamından da negatif yönde etkilenmektedirler. Bunun en son örneğini Amerika da emlak sektöründe yaşanan krizin tüm dünyayı nasıl etkisi altına aldığını, büyük bir finans krizine dönüştüğünü ve birçok ülkenin bu durumdan krizin çıktığı Amerika Birleşik Devletlerinden çok daha olumsuz etkilendiğini 2008 Global Krizi ile yaşamış olduk. Bu olumsuz koşullar ve dünyamızda sık sık yaşanan krizler, çalışanların kariyer planlarını ve gelecekle ilgili beklentilerini de ciddi ölçüde etkilemektedir. İşsizliğin tüm dünyada en büyük ekonomik sorunlarından biri olduğu hatta 1929 Büyük Buhran döneminden sonra dünyamızda yaşanan en büyük işsizlik sorununun görüldüğü şu günlerde, insanlar iş bulabilmek ya da var olan işlerini koruyabilmek için çok daha ciddi savaş vermeleri gerektiğinin farkına varmışlardır. Bunun için de en önemli faktörün nitelikli eleman olabilmek olduğunu anlamışlardır. Ülkemizde nitelikli ara eleman yetiştirmek amacıyla kurulan meslek yüksekokulları, bu alanda her yıl binlerce gencimizi yetiştirmekte ve iş dünyasına kazandırmaktadır. İki yıllık meslek yüksekokulları, aslında kendi alanında lise mezunu ile dört yıllık lisans mezunu arasında bir meslekte istihdama yönelik eleman yetiştiren ve aynı zamanda dört yıllık lisans mezunu olabilmek için dikey geçiş yoluyla ileri seviyede yükseköğrenime açık olan yükseköğrenim birimleridir (Kandemir -Kaya, 2009). Burada okuyan öğrencilerin birçoğu aslında bilinçli tercihlerinden ziyade dört yıllık fakültelere girmeye hak kazanacak yeterli puanı alamadıkları için meslek yüksekokullarını tercih etmişlerdir. Ancak özellikle son dönemde dikey geçiş sınavı ile dört yıllık eğitim veren fakültelere geçişin, kontenjanlarda meydana gelen ciddi artış nedeniyle kolaylaşması nedeniyle sadece ara meslek elemanı olmak için gelen öğrencilerin değil dört yıllık iyi bir fakültede eğitim görmek isteyen öğrencilerin de meslek yüksekokullarına yönelmesini sağlamıştır. Kişinin meslek seçimi aslında ilköğretim çağında başlaması gereken ve kişinin özelliklerine, ilgisine ve yeteneklerine bağlı olarak belirlenmesi gereken bir süreçtir. Ancak ülkemizde eğitim sisteminde yaşanan zorluklar düşünüldüğünde bu sürecin çok da kolay olmadığı anlaşılmaktadır.genç nüfusun fazlalığı, eğitim sisteminden kaynaklanan sorunlar, iş olanaklarının belirli merkezlerde toplanması, çalışma yaşamı içinde bulunan yakın kişilerden alınan bilgiler, aile büyüklerinin ve çevredeki tanıdık kişilerin önerileri, mesleklerin geçerlilikleri ve bunlara benzer faktörler, bu aşamadaki kişiler için belirleyici rol oynamaktadır (Güven vd.,2009). Kariyer, bireyin iş yaşamındaki üretken yılların çoğunu harcayarak başlangıç yaptığı, geliştirdiği ve genelde çalışma hayatının sonuna kadar sürdürdüğü iş yada meslek olarak tanımlanmaktadır (Özdemir, 2009). Bu kavram kişinin ileriye dönük mesleğinde ilerleme planlarını açıklamamıza yardımcı olmaktadır. Aslında kariyer bir çalışanın tüm çalışma hayatı boyunca yaptığı işlerin toplamıdır. Kişi çalışma hayatı boyunca ulaşmak istediği hedefleri ortaya koyması ve bu hedeflere ulaşırken izleyeceği yolun haritasını çıkarmasına da kariyer planlaması adı verilir (Çetin, 2010). Kariyer planlama aslında yaşam boyu süren bir süreçtir. Bu süreçte kişi öncelikle kendi değerlerini saptamalı ve bu değerlere uygun işi ya da işyerini seçme şansına sahip olmalıdır (Bahçeşehir Üni.e-book 6). Ülkemizde ve dünyada birçok araştırmacı gençlerin meslek seçiminde etkili olan faktörleri tespit etmeye çalışmış ve bu alanda birçok çalışma ortaya konmuştur. Meslek yüksekokullarında okuyan öğrencilerin kariyer beklentileri ve mesleği seçme nedenleri üzerine yapılan bir başka araştırma da Özlem Kaplan ın yapmış olduğu Meslek Yüksekokullarında Kariyer Planlama: Bucak İlçesinde Bir Araştırma dır. Meslek yüksekokullarında okuyan 600 öğrenciye anket düzenlenmiş ve faktör analizi uygulanmıştır. Çıkan sonuçlara göre öğrenciler meslek seçiminde en önemli faktörün mesleğin saygınlığı olduğunu belirtmişler ve sırasıyla ekonomi, kişisel özellikler ve yetenekler, güncel gelişmeler, eğitim, okulun sağladığı imkanlar, mesleğin güçlük derecesi, aile ve sosyal çevre faktörlerini de sıralamışlardır. Yine meslek yüksekokullarında okuyan öğrencilere yönelik Özdemir(2010) tarafından yapılmış olan "Ön Lisans Muhasebe Öğrencilerinin Kariyer Planlamasını Etkileyen Unsurlar: Ege Bölgesinde Bir Araştırma çalışması da meslek yüksekokullarında okuyan muhasebe öğrencilerinin kariyer beklentilerini saptamıştır. Çalışmaya göre meslek seçimden belirleyici olan faktörler, prestij, mesleki avantajlar ve mesleki güvencedir. Bir başka çalışma Engin Dinç tarafından 2008 yılında Meslek Seçiminde Etkili

5 Faktörlerin İncelenmesi: Meslek Yüksek Okulu - Muhasebe Programı Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma adıyla yayınlanmıştır. Karadeniz Bölgesinde bulunan meslek yüksekokullarında okuyan 649 öğrenciye uygulanan araştırmada, ankete katılan öğrencilerin %75 inin muhasebeyi meslek olarak yapmayı düşündükleri ortaya çıkmıştır. Öğrencilere, meslek seçiminde etkili olduğu düşünülen 25 yargıya katılıp katılmadıkları sorulmuştur. Ankette yer alan 25 yargı faktör analizine tabi tutulmuş ve meslek seçiminde etkili olabilecek 7 ana faktör belirlenmiştir. Bunlar;; Yüksek kazanç ve sorumluluk beklentisi, kariyer beklentisi, mesleki tecrübe, bilgi ve beceri, aile çevresi, sosyal statü ve eğitim çevresidir (Dinç 2008, 103). Bu çalışma ile Pamukkale Üniversitesi ne bağlı meslek yüksekokullarında eğitim gören öğrencilerin mesleki tercihlerinde etkili olan kişi veya grupların etki dereceleri ve mesleğin tercih edilmesinde etkili olan faktörlerin tespiti amaçlanmıştır. Bu çalışmada Pamukkale Üniversite sinde yer alan meslek yüksekokullarındaki öğrenciler örnek kütle olarak alınmıştır. Ülke genelinde 300 e yakın meslek yüksekokulunun bulunması, ulaşım ve zaman maliyetleri, örneklemenin Pamukkale Üniversitesi ile sınırlı kalmasını zorunlu kılmıştır. 2. MATERYAL YÖNTEM 2.1.Materyal Araştırma sonucunda elde edilen veriler SPSS 15.0 for Windows bilgisayar programı kullanılarak analiz edilmiştir. 2.2.Yöntem Araştırmada anket yöntemi kullanılarak veriler analiz edilmiştir. Hazırlanan anketler Buldan Meslek Yüksekokulu nda öğrenim gören 443 öğrenciyle yüz yüze görüşülerek doldurulmuştur. Verilerin çözümlenmesinde frekans analizi ve faktör analizi yöntemleri kullanılmıştır.(özdemir, 2009) 3. BULGULAR Araştırmaya katılan meslek yüksekokulu öğrencilerinin % 36,1 i bay, % 63,9 u bayandır. Bayan öğrencilerin ağırlıklı olduğu gözlemlenmektedir. Tablo 1. Cinsiyeti Cinsiyeti Frekans Yüzde Bay ,1 Bayan ,9 Tablo 2 de de görüldüğü üzere araştırmaya katılan öğrencilerin % 51,5 i birinci sınıf, % 48,5 i ise ikinci sınıf öğrencisidir. Tablo 2. Meslek Yüksekokulunda Okuduğu Sınıf Sınıfı Frekans Yüzde 1. Sınıf ,5 2. Sınıf ,5 Araştırmaya katılan öğrencilerin mezun oldukları lise türleri Tablo 3 de görülmektedir. Mezun olunan liseler incelendiğinde yarıdan fazlasının (%57,8) klasik liseden mezun oldukları, meslek ve ticaret lisesi mezunları toplamının ise % 35 de kaldığı görülmüştür. Anadolu ve süper lise mezunlarının oranı ise sadece % 7,2 dir.

6 Tablo 3. Mezun Olunan Lise Mezun Olunan Lise Frekans Yüzde Klasik Lise ,8 Anadolu Lisesi 13 2,9 Süper Lise 19 4,3 Ticaret Lisesi 61 13,8 Diğer Meslek Liseleri 94 21,2 Öğrencilerin üniversiteye yerleştikleri bölümü kaçıncı sırada tercih ettiğine gösteren çizelge Tablo 4 de verilmiştir. Tablo 4 e göre öğrencilerin % 56,2 sinin yerleştikleri bölümü ilk 5 tercihlerinden birinde seçtiği, % 43,8 inin ise daha sonraki tercihlerinden birinde yerleştikleri bölümü seçtiği gözlemlenmiştir. Tablo 4. Üniversite Tercih Sırası Üniversite Tercih Sırası Frekans Yüzde , , , , ,4 Diğer ,8 Araştırmaya katılan öğrencilerin mezun oldukları liseyi tercih nedeni Tablo 5 de gösterilmiştir. Öğrencilerin % 54,4 ü mezun olduğu liseyi kendi isteğiyle seçmiş % 45,6 sı ise diğer nedenler nedeniyle liseyi tercih etmişlerdir. Tablo 5. Liseyi Tercih Nedeni Liseyi Tercih Nedeni Frekans Yüzde Kendi İsteğimle ,4 Lise Diplomasına Sahip Olmak İçin 6 1,4 Çevremin Yönlendirilmesiyle 67 15,1 Üniversite Eğitimim İçin ,1 Araştırmaya katılan öğrencilerin meslek yüksekokuluna yerleşme nedenleri Tablo 6 da gösterilmiştir. Öğrencilerin % 44,5 i ÖSYM Sınav sistemi nedeniyle meslek yüksekokuluna yerleştiklerini ifade etmiş, % 21 i mesleki eğitim almak istemeleri nedeniyle meslek yüksekokuluna yerleştiğini söylemiştir. Tablo 6. Meslek Yüksekokulu na Yerleşme Nedeni

7 MYO'ya Yerleşme Nedeni Frekans Yüzde Cevre ve Aile Yönlendirmesi 67 15,1 Lisedeki Bölümümle Paralel Olması 86 19,4 ÖSYM Sınav Sistemi ,5 Mesleki Eğitim Almak İsteyişim 93 21,0 Araştırmaya katılan öğrencilerin meslek yüksekokulundan mezuniyet sonrası kariyer hedeflerini Tablo 7 göstermektedir. Tabloya göre son yıllarda ÖSYM nin ciddi kontenjan arttırması sonucu cazip hale gelen dikey geçiş sınavı ile dört yıllık fakültelere geçmek isteyen öğrenciler genel toplamın %61,9 unu oluşturmaktadır. Kamu ya da özel sektörde mesleğiyle ilgili biran önce işe başlamak isteyenlerin oranı ise %32,5 olmuştur. Tablo 7. Mezuniyet Sonrası Planlar Mezuniyet Sonrası Planlar Frekans Yüzde DGS ile Fakülteye Geçmek ,9 Kamu Kurulusunda Görev Yapmak 76 17,2 Mesleğimle İlgili Özel Sektörde Çalışmak 68 15,3 Mesleğim Dışı Özel Sektörde Çalışmak 7 1,6 Mesleğimle İlgili Aile Şirketinde Çalışmak 4 0,9 Mesleğim Dışında Aile Şirketinde Çalışmak 2 0,5 Hiçbiri 12 2,7 Araştırmaya katılan meslek yüksekokulu öğrencilerinin, seçtiği mesleği tercih etme nedenleri ve kariyer planlarını etkileyen en önemli faktörlerin tespiti için 20 etken belirlenmiştir. Yapılan çalışma sonucunda bulgular toplanarak faktör analizine uygun olup olmadığı saptanmaya çalışılmıştır. Bu amaçla KMO(Kaiser-Meyer-Olkin) analizi testi yapılmış ve ölçek geçerliliğinin 0,890 olduğu saptanmıştır. Minimum değerin 0,500 olması, ölçek geçerliliğinin yeterli düzeyde olduğunu göstermektedir. Buradan yola çıkarak verilerimizin faktör analizi için uygun bir veri seti olduğunu ve yapılacak faktör analizi sonucunda manalı grupların çıkabileceği görülmektedir. Faktör analizinde varimaks rotasyonlu asal bileşen faktör analizi uygulanmıştır. Tüm etkenlerin içinde bulunduğu ilk faktör analizinde öğrencilerin mesleği tercih etme nedeni ve kariyer planlarını açıklayan beş temel faktör saptanmıştır. Bu beş faktörün toplam açıklama düzeyi %65,975 olmuştur. Tablo 8 de de görülebileceği üzere yapılan faktör analizi sonucunda beş temel faktör saptanmıştır. Bu faktörler Mesleğin Özelliği, Mesleğin Geleceği, Ailevi Sebepler, Çalışma Ortamı ve Fırsatlar olarak isimlendirilmiştir. Birinci faktör olan Mesleğin Özelliği toplam varyansın %25,349 unu açıklamakta olup 0,956 güvenilirlik seviyesindedir. Bu faktörde etkenler Mesleğin getireceği sosyal prestij, Çalışma saatlerindeki esneklik, Mesleğin vermiş olduğu otorite gücü, Mesleğin bağımsız bir iş ortamı sağlaması, Mesleki ilerleme fırsatlarının çokluğu ve İş güvencesi sağlaması dır. İkinci faktör ise Mesleğin Geleceği dir. Bu faktör 0,842 güvenilirlik seviyesinde toplam varyansın %19,709 unu açıklamakta olup, Seçtiğim mesleğin geleceğinin parlak olduğunu düşünmem, Mesleğin esnek bir kariyer imkanı sağlaması, Günümüzün geçerli mesleklerinden birisi olması, İlgimi çeken bir meslek olması, Uzun dönemli iyi bir gelir düzeyi sağlayacağını düşünmem,

8 Mesleğin karakterime uygun olması ve Mesleğin sosyalleşmeme sağlayacağı katkıların çokluğu etkenlerini kapsamaktadır. Üçüncü faktör olan Ailevi Sebepler 0,532 güvenilirlik seviyesinde toplam varyansın %7,609 unu açıklamakta olup, Ailemin bu meslek seçimimde isteğinin olması, Yakın çevremde seçtiğim meslekte faaliyet gösteren başarılı kişilerin olması etkenlerini kapsamaktadır. Dördüncü faktör olan Çalışma Ortamı 0,510 güvenilirlik seviyesinde toplam varyansın %6,663 ünü açıklamakta ve Masa başında çalışma isteği, Mesleğin iyi bir fiziksel çalışma ortamı sağlaması etkenlerini kapsamaktadır. Beşinci faktör olan Fırsatlar 0,365 güvenilirlik seviyesinde toplam varyansın %6,645 ini açıklamakta ve Meslek yüksekokulundan fakülteye geçiş yapma fırsatının olması, Mevcut sınav sisteminden dolayı başka tercih şansımın bulunmaması, Cinsiyetime uygunluğu etkenlerini kapsamaktadır. Tablo 8. Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Kariyer Planlamasını Etkileyen Faktörler

9 Not: Kaiser Meyer Olkin Ölçek Geçerliliği: 0,890, Barlett Küresellik Testi Ki Kare: 5.374,097, Faktörün Adı Soru İfadesi Faktör Yükleri Varyans Açıklama Oranı (%) Güvenilirlik Mesleğin Özelliği Mesleğin getireceği sosyal prestij 0,955 Çalışma saatlerindeki esneklik 0,933 Mesleğin vermiş olduğu otorite gücü 0,929 Mesleğin bağımsız bir iş ortamı sağlaması 0,928 Mesleki ilerleme fırsatlarının çokluğu 0,922 İş güvencesi sağlaması 0,759 Seçtiğim mesleğin geleceğinin parlak olduğunu düşünmem 0,785 Mesleğin esnek bir kariyer imkanı sağlaması 0,736 Günümüzün geçerli mesleklerinden birisi olması 0,703 Mesleğin İlgimi çeken bir meslek olması 0,686 Geleceği Uzun dönemli iyi bir gelir düzeyi sağlayacağını 0,660 düşünmem Mesleğin karakterime uygun olması 0,627 Mesleğin sosyalleşmeme sağlayacağı katkıların 0,617 çokluğu Ailemin bu meslek seçimimde isteğinin olması 0,778 Ailevi Sebepler Yakın çevremde seçtiğim meslekte faaliyet gösteren 0,670 başarılı kişilerin olması Çalışma Ortamı Fırsatlar Masa başında çalışma isteği 0,838 Mesleğin iyi bir fiziksel çalışma ortamı sağlaması 0,603 Meslek yüksekokulundan fakülteye geçiş yapma fırsatının olması 0,734 Mevcut sınav sisteminden dolayı başka tercih şansımın bulunmaması 0,643 Cinsiyetime uygunluğu 0,549 sd: 190, P değeri: 0,000 TOPLAM 65,975 25,349 0,956 19,709 0,842 7,609 0,532 6,663 0,51 6,645 0, SONUÇ Kariyer, (en geniş anlamda) işle ilgili faaliyetlerin bir sıralaması, kişinin bir iş dalındaki gidişatı ve bir kişinin yaşamı boyunca yapmış olduğu işlerden oluşur (Işık,2008). İnsanlar hayatları boyunca yaşamlarını idame ettirebilmek amacıyla para kazanmak için çok çeşitli işlerde çalışmaktadırlar. Ancak tek amaç para kazanmak olmayıp aynı zamanda statü, saygı ve yapılan işten zevk almak da çok önemlidir. Ülkemizin genel ekonomik koşulları, işsizlik sorunu, olumsuz çalışma şartları, okul veya programların bilinçli tercih edilmemesi, özgüven eksikliği, sosyal imkanların yetersizliği gibi birçok neden henüz eğitim aşamasında olan gençlerin kariyer planlarını sağlıklı ve bilinçli oluşturmalarının önünde önemli engeller yaratabilmektedir (Kaplan, 2009). Bu sorunları aşabilmek için mutlaka okul öncesi eğitimden başlamak üzere bireylerin yeteneği ve ilgisinin olduğu alanları tespit edebilmek ve bu doğrultuda eğitim almalarının okul aile işbirliği sayesinde gerçekleşmesini sağlamak gerekir.

10 Bu araştırmada meslek yüksekokullarında okuyan öğrencilerin meslek seçiminde ve kariyer planlamalarında hangi faktörlerin ne ölçüde etkili olduğu saptanmaya çalışılmıştır. Sonuçlar analiz edildiğinde öğrencilerin % 44,5 inin meslek yüksekokuluna gelme nedeninin sınav sistemi olduğu görülmüş, mesleği tercih etme nedeninin en önemli faktörünün de mezun olduktan sonra iş hayatına atılıp işsiz kalmama olduğu görülmüştür. Meslek seçiminde birinci sırada gelmesi gereken faktör olan;; mesleğe karşı ilgili olma ve sevme faktörünün tüm dünyada ve ülkemizde yaşanan işsizlik sorunu nedeniyle en önemli faktör olmadığı ortaya konulmuştur. 5. REFERANSLAR Dinç, E Meslek Seçiminde Etkili Faktörlerin İncelenmesi: Meslek Yüksekokulu Muhasebe Programı Üzerine Bir Araştırma. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16: Erden, D. ve Şanlıbaba, P. (2009). Ankara Üniversitesi Kalecik Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Mesleki Eğitimlerine Bakışı ve Öğrenim Sonrası Beklentileri, I. Uluslararası 5. Ulusal Meslek Yüksekokulları Sempozyumu, Selçuk Üniversitesi Kadınhanı Faik İçil Meslek Yüksekokulu, Mayıs 2009, Kandemir, O. ve Kaya, F. (2009). Gelir Düzeyi ve Üniversite Tercihi İlişkisi:Meslek Yüksekokulları Düşük Gelirli Ailelerin Çocuklarının Eğitim Gördüğü Yerler midir?, I. Uluslararası 5. Ulusal Meslek Yüksekokulları Sempozyumu, Selçuk Üniversitesi Kadınhanı Faik İçil Meslek Yüksekokulu, Mayıs 2009, Kaplan, Ö (2009). Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinde Kariyer Planlama:Bucak İlçesinde Bir Araştırma, I. Uluslararası 5. Ulusal Meslek Yüksekokulları Sempozyumu, Selçuk Üniversitesi Kadınhanı Faik İçil Meslek Yüksekokulu, Mayıs 2009, Kanbur, A ve Şanöz F. (2009). Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Ekonomik Beklentileri ile Kariyer Planları Arasındaki İlişkilerin Değerlendirilmesi, I. Uluslararası 5. Ulusal Meslek Yüksekokulları Sempozyumu, Selçuk Üniversitesi Kadınhanı Faik İçil Meslek Yüksekokulu, Mayıs 2009, Güven, G. Vd. (2009). Meslek Yüksekokullarındaki Turizm Ve Otel İşletmeciliği Öğrencilerinin Turizm ve Otel İşletmeciliği Mesleğine Bakış Açıları Ve Kariyer Beklentileri, I. Uluslararası 5. Ulusal Meslek Yüksekokulları Sempozyumu, Selçuk Üniversitesi Kadınhanı Faik İçil Meslek Yüksekokulu, Mayıs 2009, Özdemir, S. (2010). Ön Lisans Muhasebe Öğrencilerinin Kariyer Planlamasını Etkileyen Unsurlar: Ege Bölgesinde Bir Araştırma, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, Sayı:2, Yazıcıoğlu, Y., Erdoğan, S. (2004). SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık. Erişim Tarihi:

11