ASBESTİN TANIMI,TÜRLERİ, KARŞILAŞILAN MALZEME VE İŞLER

Transkript

1 ASBESTİN TANIMI,TÜRLERİ, KARŞILAŞILAN MALZEME VE İŞLER Utku Önen Asbest Söküm Uzmanı Kimya Mühendisi

2 ASBEST NEDİR? Asbest: İçindeki (Demir, Magnezyum, Kalsiyum, Sodyum-Demir ve Demir Magnezyum) elementlerine bağlı olarak, silikat bileşiminde ateşe, asitlere ve darbeye dayanımlı, iletkenlik özelliği olmayan bir kısmı doğal, lifsi silikat mineralleri için kullanılan genel bir ifadedir. 2

3 Asbestino Eski Yunanca da ÇÖZÜNMEYEN veya ÖLÜMSÜZ anlamındadır. Asbest; Yunanca «KİRLETİLEMEYEN» anlamına gelen «AMIANTOS» kelimesinden türetilen amyant ismi ile de anılır. 3

4 Kimyasal ve Fiziksel Özellikleri; Benzersiz kimyasal ve fiziksel özelliklere sahiptir. Yüksek derecede ısıya, aşınma ve paslanmaya karşı dayanıklı, Erime noktası 1200 C nin üzerinde, Asitlere ve bazlara karşı dirençli,

5 Elektrik geçirgenliği çok az, Yüksek Elastikiyet ve Yüksek Sertleşebilirlik özelliği taşıyan, Çimento ve benzeri malzemelerle karışım özelliğine sahip,

6 Yatay eksenleri boyunca mukavemetleri (gerilme mukavemeti) çok fazladır, Dikey eksenleri boyunca sayılamayacak kadar çok parçaya bölünebilirler. Gözle görünen Solunabilir liflerin mikroskop ile görünümü

7 Asbest metreküp başına düşen lif sayısı olarak ölçülür. Asbest liflerinin çapı 1 mikronun binde biri kadar küçük olabilir. Soluduğumuz havada yaklaşık lif/m 3 lif bulunmaktadır.

8 Asbest lifleri havalandığında, ortamdaki hava akımı çok az olsa bile günlerce havada asılı kalırlar. Kapalı alanda küçük asbestli kesim yapıldığında bile, yaklaşık olarak 1m 3 de lif açığa çıkabilmektedir. (Katı bir cisme işlem uygulandığında, örnek atermit kesilmesi)

9 ASBEST SİNSİDİR 1.3/1 oranındaki lifler gözle görülmez. 2.Liflerin dış yüzeyi çok pürüzlü ve çengellidir. Bu nedenle akciğere saplanır. 3.Sinsidir. Olumsuz etkileri sene geçtikten sonra bile kendini belli edebilir. 9

10 1. Serpantin Grubu Krizotil (Beyaz Asbest) 2. Amfibol Grubu Krosidolit (Mavi Asbest) Amosit (Kahverengi Asbest) Tremolit Antofilit Aktinolit

11

12 En geniş kullanımı olan bir türdür. Diğer asbest türlerine göre daha esnektir. Dayanıklı ve ipeksidir. Erime noktaları yüksektir. Dokunarak veya bükülerek kumaşla birlikte kullanılır. Ateşe dayanıklı kumaş yapımında genellikle krizotil kullanılır. ov.tr

13 Krosidolit Asbest (Mavi Asbest) [Na 2 (Fe 3 O) 2 (Fe 2 O) 3 Si 8 O 22 (OH) 2 ] Liflere mavi rengi veren yüksek soda oranı ve ana kayaçtan gelen demir bileşikleridir.

14 Amozit Asbest(Kahverengi Asbest) Fe) 7 Si 8 O 22 (OH) Krizotilden sonra inşaat uygulamalarında ikinci derecede yaygın olarak kullanılan asbest türüdür.

15 Amfibol lifleri serpantin liflerine göre daha kısa ve serttir, Çok küçük çapa sahiptir, İğneye benzer görünüşlüdür, Neme ve kimyasallara karşı dirençlidirler, AMOSITE TREMOLITE ACTINOLITE ANTHOPHYLLITE CROCIDOLITE

16 ASBESTİN KULLANIMI

17 ASBESTİN İKİ TÜR KULLANIM ETKİSİNDEN SÖZ EDİLEBİLİR 1- ASBESTİN ÇEVRESEL KULLANIM ETKİSİ 2- ASBESTİN ENDÜSTRİYEL KULLANIM ETKİSİ

18 ASBESTİN ÇEVRESEL KULLANIMI VE TEHLİKELERİ Çevresel asbest konusunda çalışmalar, Türkiye de ilk kez Diyarbakır bölgesinde 1987 yılında İ. Barış vasıtası ile başlatılmıştır. Yapılan 30 yıllık araştırmalar gösteriyor ki Türkiye asbest yatakları yönünden oldukça zengin bir ülkedir. Anadolu da «Ak toprak» «Gök toprak» «Ceren toprağı» «Çelpek» gibi isimler ile de anılır. Asbestin solunması; için de asbest lifleri barındıran ve yukarıda farklı isimler ile anılan beyaz toprağın; kireç, sıva, badana, çatı ve zemin toprağı olarak kullanılmasından kaynaklanmaktadır. Bursa bölgesinde İnegöl, Orhangazi ilçelerinin bazı köylerinde de doğal asbest yataklarının varlığı bilinmektedir.

19 ASBESTİN KULLANIMI VE ENDÜSTRİYE GİRİŞİ Endüstride 3000 den fazla kullanım alanı olduğu bilinmektedir. Arkeolojik çalışmalar asbest kullanımının M.Ö. 500 yıllarına kadar gittiğini göstermektedir. Finlilerin; 4000 yıl önce ülkelerinde bulunan asbest kil karışımından çanak, çömlek yaptıkları, Çinlilerin; 3000 yıl önce muhtemelen beyaz asbestten giysiler ve tapınakların kandillerinin fitillerini yaptığı, tarih kitaplarına geçmiştir. Romalıların ölen insanların yakıldıktan sonra küllerini kolay toplayabilmek için; amiantos dedikleri lifsel bir örtü içinde yaktıkları bilinmektedir. Asbestin ticareti ve endüstriye girişi 1870 yılında Kanada nın Quebec eyaletinde, çok geniş krisotil asbest madeninin bulunması ile başlamıştır. Sonra aynı mineral Rusya da üretilmiştir. Krosidolit ve Amosit asbest; Güney Afrika da ve Avustralya da üretildikten sonra piyasaya sürütülmüştür. Beyaz asbest diye bilinen krisotil asbest ilk kez inşaat sektöründe 1903 senesinde PARİS METROSU nda tekrarlayan yangınlardan korunmak amacı ile kullanıldı. Benjamin Franklin in müzede bulunan para kesesinin amosit asbestten olduğu belirlenmiştir. İngiltere de muhteşem OUEEN MARY 1 TRANSATLANTİĞİNİN güvertesi de krisotil asbest ile kaplanmıştır. Büyük Britanya hükümeti 1950 yılına kadar harp gemilerinin güvertelerinde, gaz maskelerinde krositolit (mavi asbest) kullanılmasını önermiş, 2.dünya savaşında sivillerin kullandığı gaz maskelerinde krisotil (beyaz asbest )kullanılmıştır.

20 Marco Polo nun Asya seyahatleri sırasında gördüğünü yazdığı yanmayan kumaştan elbiseler asbestten yapılmıştı. ilk filtreli sigara olan Kent in 1950 li yıllarda filtresinde krosidolit (mavi) asbest kullanılmaktaydı.

21 Asbest; Endüstri de 19. yy ın sonlarına doğru kullanılmaya başlanmış, Özellikle 20. yüzyılın başlarında ( ) asbest liflerinin çimentoya karıştırılarak asbestli çimento üretilmesi ile asbest kullanımı tüm dünyaya yayılmıştır.

22 Dünyadaki Asbest Yatakları RUSYA KANADA GÜNEY AFRİKA ZİMBABWE AVUSTURYA YUNANİSTAN İNGİLTERE BREZİLYA ÇİN İTALYA RUSYA KANADA/QUEBEC

23 ASBESTİN DÜNYA ÜZERİNDEKİ DURUMU Endüstride kullanılan ticari asbestin % 90 ı krisotil (beyaz) asbesttir ve en çok Kanada, Rusya, Brezilya ve İtalya da üretilmektedir. En çok asbest üretimi yapan ülkeler: Rusya, Kanada, Çin, Brezilya ve Güney Afrika iken, En çok asbest tüketimi yapan ülkeler: Çin, Brezilya, Tayland, Güney Kore dir. AB ÜLKELERİNDE DURUM - YASAK!!!!!!! ILO nun 1986 daki direktifiyle ilk; İSKANDİNAV ülkelerinde yasaklanmıştır. (1999/77/EC) Tarihli direktifle tüm Avrupa Birliği ülkelerinde her türlü asbestin kullanımının ve pazarlanmasının yasaklanması; 1 Ocak 2005 tarihinde yürürlüğe girmesi ile, (2003/18/EC) Tarihli direktifle asbest çıkarılması ve üretimi/işlenmesi sırasında işçileri asbest liflerine maruz bırakacak tüm faaliyetleri yasaklaması; Nisan 2006 tarihinde tüm üye devletlerde yürürlüğe girmiştir.

24 Asbest liflerinin çıkarılması çok kolaydır. Yer üstündeki maden ocaklarından elde edilebilir. Üst üste gelen liflerden oluşmuştur ve bu sayede; ısı, sürtünme ve baskıya yani strese dayanıklıdırlar, Kolayca eğilip bükülebilen, elastik bir yapısı vardır, Elle tel, tel ayrılabilecek kadar zayıf dayanıma sahiptir,

25 Ateşte özellikleri değişmez, Zayıf ısıl ve elektriksel iletkenlik, Mikroorganizmalara karşı dirençlidir. İDEAL BİR YALITIM MALZEMESİ

26 UÇAK GEMİ İNŞAAT OTOMOTİV SANAYİİ TEKSTİL KİMYA İLAÇ

27 Dünya Asbest Üretiminin; % 34 ü çatı kaplama malzemelerinde, % 23 ü sürtünme ile ilgili malzemelerin yapısında, %15 i asbestli çimento yapımında, %8 i gaz maske yapımında, %20 si diğer iş kollarında kullanılmıştır.

28 Filtreler İzolasyon Ürünleri Su Boruları Yapımı Petrokimya Endüstrisi Yer Karoları Levha Üretimi Conta Üretimi Fren ve Debriyaj Balataları

29 ASBEST KULLANIMI TÜRKİYE DE YASAK MI? MEVZUAT

30 Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik ( / RG) MADDE 5

31 ASBEST KULLANIMININ TARİHLERLE YASAKLANMASI RG/ tarihli «Zararlı Kimyasal Madde ve Ürünlerin Kontrolü Yönetmeliği» ile, tarihinden itibaren; Amfibol grubu asbest liflerinin; Çıkarılması, Üretilmesi, Satışı ve Piyasaya arzı yasaklandı. Ve 2013 yılına kadar da muhtelif tarihlerde çıkan yönetmelik ve eklenen tebliğlerle peyderpey asbest türlerinin ve asbestli ürünlerin tamamının çıkarılması, işlenmesi, üretimi, satılması ve ithalatı yasaklanmıştır. MEVCUT YÖNETMELİK Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik ( / RG)

32 Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik ( / RG) Mevcutta kullandığımız son yönetmelik Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı, çalışanların asbest söküm, yıkım, tamir, bakım, uzaklaştırma çalışmalarında asbest tozuna maruziyetlerinin önlenmesi ve bu maruziyetten doğacak sağlık risklerinden korunması, sınır değerlerin ve diğer özel önlemlerin belirlenmesidir. Kapsam MADDE 2 (1) Bu Yönetmelik, 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamına giren, asbest veya asbestli malzeme ile yapılan çalışmalarda, asbest tozuna maruziyetin olabileceği tüm işlerde ve işyerlerinde uygulanır.

33 Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik ( / RG) Risk değerlendirmesi MADDE 6 (1) İşveren, asbest tozuna maruziyet riski bulunan çalışmalarda, asbestin türü ve fiziksel özellikleri ile çalışanların maruziyet derecesini dikkate alarak risk değerlendirmesi yapmakla yükümlüdür. Söküm, yıkım, tamir, bakım ve uzaklaştırma işleri MADDE 7 (1) İşveren, söküm, yıkım, tamir, bakım ve uzaklaştırma işlerine başlamadan önce, asbest içerebilecek malzeme ve yerlerini belirlemek için tesis, bina, gemi ve benzeri yapı ve sistemlerde inceleme yaparak gereken tedbirleri alır. Yıkım izni için 18/3/2004 tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğinin ilgili hükümleri uygulanır. İşverenin çalışma yaptığı herhangi bir yapı veya ortamda asbest veya asbestli malzeme bulunduğu şüphesi varsa bu Yönetmelik hükümleri uygulanır. (2) İşveren; asbest içerebilecek malzemelerin, söküm, yıkım, tamir, bakım ve uzaklaştırma işlerini 8 inci maddede belirtilen uzman nezaretinde ve yine aynı maddede belirtilen çalışanlarca yapılmasını sağlar.

34 Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik ( / RG) Asbest söküm, yıkım, tamir, bakım ve uzaklaştırma işini yapmaya yetkili kişiler: MADDE 8 (1) Bu Yönetmelik kapsamındaki işler, asbest söküm uzmanı nezaretinde asbest söküm çalışanı tarafından yapılır. MADDE 4 b) Asbest söküm çalışanı: Bakanlıkça kurulan komisyon tarafından oluşturulan eğitim programını tamamlamış ve kurs bitirme belgesi almış çalışanı, c) Asbest söküm uzmanı: Yönetmelik kapsamında belirtilen işlemlerin uygulanması aşamasında işveren tarafından sorumluluk verilen, Bakanlıkça kurulan komisyon tarafından oluşturulan eğitim programını bitirip, sınavda başarılı olarak kurs bitirme belgesi alan kişiyi,

35 Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik ( / RG) Bildirim ve iş planı MADDE 9 (1) İşveren, bu Yönetmelik kapsamına giren çalışmalara başlamadan önce iş planı hazırlamak ve işyerinin bağlı bulunduğu Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğüne iş planı ile birlikte bildirimde bulunmakla yükümlüdür.

36 Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik ( / RG) Bildirim ve iş planı 2) İş planında, çalışanların sağlık ve güvenliğini korumak için yapılan risk değerlendirmesi çerçevesinde işyerinde alınacak önlemler belirtilir. Bu planda özellikle; a) İşin çeşidi ve tahmini süresi, b) İşin yürütüleceği yer, c) Asbest ve/veya asbest içeren malzemelerin uzaklaştırılmasında kullanılacak metot, ç) Asbest sökümü ve uzaklaştırılması işleminde kullanılacak ekipmanın özellikleri, d) İşi yapanların korunmaları ve arındırılmaları, e) İşlem sırasında ortamda veya yakınında bulunan diğer kişilerin korunması, f) Asbest ve/veya asbestli malzemelerin yerinde kalmasının daha büyük bir risk oluşturmadığı haller dışında, yıkıma başlanmadan önce bina ve tesislerden bu malzemelerin uzaklaştırılması işlemlerine ilişkin hususlar yer alır.

37 Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik ( / RG) Sınır değer MADDE 11 (1) İşveren, bu Yönetmelik kapsamındaki çalışmalarda çalışanların maruz kaldığı havadaki asbest konsantrasyonunun, sekiz saatlik zaman ağırlıklı ortalama değerinin (ZAOD- TWA) 0,1 lif/cm3 ü geçmemesini sağlar.

38 Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik ( / RG) Genel önlemler MADDE 14 (1) Asbest veya asbestli malzeme tozuna maruziyet riski bulunan çalışmalarda aşağıdaki önlemler alınır. a) Asbest olduğu belirlenen çalışma alanlarında; 1) Gerekli işaretlemeler yapılır ve uyarı levhaları konulur. 2) Görevli olanlar dışındaki çalışanların girmesi önlenir. 3) Sigara içilmesi yasak olan alanlar belirlenir. 4) Yeme içme için ayrılan yerler, asbest tozu ile kirlenme riski bulunan yerlerin dışında seçilir. b) Asbestle çalışılan işyerlerinde; 1) Çalışanlara koruyucu giysi, solunum cihazları gibi yapılan işe uygun kişisel koruyucu donanım verilir. 2) Kişisel koruyucu donanımlar işyeri dışına çıkarılmaz. Koruyucu giysiler işyerinde veya temizlik işlerinin yapıldığı yerlerde temizlenir ve işyerinden yalnızca kapalı kaplar içerisinde çıkarılır. 3) Koruyucu giysiler ile çalışanların kendilerine ait giysileri ayrı ayrı yerlerde muhafaza edilir. 4) Çalışanlara uygun el ve yüz yıkama yerleri, tozlu işlerde ise duş imkanı sağlanır. 5) Kullanılan kişisel koruyucu donanımlar, özel olarak belirlenmiş yerlerde saklanır, her kullanımdan sonra kontrol edilip temizlenir, tamir ve bakımı yapılır. (2) Birinci fıkrada belirtilen önlemler için çalışanlara herhangi bir mali yük getirilemez.

39 KİŞİSEL KORUYUCULAR DARBE DAYANIMLI Type FFP3 NR Type S2 Kaymaz Taban Çelik Burun Category III Type 5-6 Nitril Kaplamalı El-K2 Montaj Eldiveni

40 Çalışanlara verilen koruyucu giysi ve doğru solunum cihazları; yapılan işe ve maruziyete uygun olarak seçilmelidir

41 HAZIRLIK AŞAMASINDA GÜVENLİK VE UYARI İŞARETLEMELERİ YAPILMALIDIR

42 YAPI İŞLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETMELİĞİ RG / Asbestle Çalışma Madde 76 Asbest içermesi muhtemel yapıların söküm, yıkım, tamir ve bakım işlerinde aşağıdaki hususlara uyulur: a)çalışmaya başlamadan önce, asbest içerebilecek malzemeleri belirlemek için bina veya tesis sahibinden de bilgi alınarak gerekli araştırma yapılır. b) Herhangi bir yapı veya malzemede asbest bulunduğu şüphesi veya bilgisi varsa çalışanların asbest tozuna maruziyetlerinin önlenmesi ve bu maruziyetten doğacak sağlık risklerinden korunması amacıyla 25/1/2013 tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik hükümlerine uyulur.

43 HAFRİYAT TOPRAĞI, İNŞAAT VE YIKINTI ATIKLARININ KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ RG / Yıkım İşlemleri Madde 19 Yıkımı yapılacak yapıların içlerindeki geri kazanılabilir malzemelerin öncelikle ayrıştırılması ve geri kazanılması esastır. Bu çerçevede kapı, pencere, dolap, taban ve duvar kaplamaları, döşemeleri ve yalıtım malzemeleri gibi inşaat malzemeleri ile tehlikeli atıklar yıkımı yapılacak yapılardan ayıklanır ve ayrı toplanır. Yıkım işlemleri sırasında gürültü, toz ve görüntü kirliliği ile ilgili olarak 20 ve 21 inci maddelerde belirtilen tedbirler alınır. Yıkımın hidrolik ekipmanlara sahip iş makineleri ile yapılması durumunda, kolon ve kiriş gibi beton yapılar kesilir veya parçalanır. Çalışanların sağlığını ve güvenliğini korumak amacıyla, asbest içeren malzemelerin kullanıldığı binaların yıkımı, sökümü, tamiratı ve tadilatı sırasında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından hazırlanan ve 26/12/2003 tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik esaslarına uyulur.

44 ASBEST İÇEREN ÜRÜNLER VE ÇEŞİTLERİ

45 Asbestli Çimento Ürünleri Conta, Oluklu Çatı Kaplamaları, Su Boruları, Asbestli Tekstil Ürünleri (Asbestli İplik) Sahne Perdeleri, Yangın Battaniyeleri, İtfaiyeci Kıyafetleri, Asbestli Eldiven, Sürtünme Malzemeleri Fren Balatası, Debriyaj Balatası,

46 Püskürtme Asbest Tavan/Taban kaplamaları Akustik Tavan İzolasyon ve Yalıtım Isı ve yangın yalıtımı için kullanılan izolasyon malzemeleri ve paneller, Binalarda, borularda, kazanlarda, Çelik yapıların yangına karşı korunması için kullanılan malzemeler, Elektrikli araçların yalıtımında kullanılan malzemeler, İç Yangın Kapıları, Kâğıt

47 Marley üretiminde ve marley yapıştırmada, Asfalt kaplı yollarda bileştirici, yapıştırıcı madde olarak, Reçine ve plastiklerde dolgu malzemesi olarak, Plasterler, Macun, Boya, Özel filtreler, Her yıl dünyada milyon ton asbest üretimi yapılmaktadır.

48 Sağlamlığı, Isıya karşı yüksek dayanımı, Korozif etkilere karşı direnci, İzole edici özelliği nedeniyle, arasında ticari ürünlerde kullanılmış, 60 lı ve 70 li yıllarda ise çok rağbet gören bir yapı malzemesi yapmıştır.

49 Asbest İçeren Malzemeler İzolasyon malzemesi Havalandırma- Tahliye Borusu İzolasyon Malzemesi

50

51

52

53 GEMİLERDE İzolasyon malzemesi olarak kullanılmaktadır. Ana Makine ve Jeneratör Egzoz Boruları, Yağ, Yakıt ve Isı ileten borularda, Makine Dairesine Bitişik Alan ve Makine Kontrol Odalarında, Merdiven ve Döşemelerde, Türbinlerde, Kazanlar ve Borularında, Yaşam Yerleri Tavan ve Koridorlarında, Kablo Geçişlerinde, Havalandırma ve Isıtma Sistemlerinde, Fren Balatalarında, Boru Flanşlarındaki Conta ve Salmastralarda

54 ÖLÇÜM VE ANALİZ

55 Pek çok binada asbest içeren ürünler/yapılar bulunmaktadır. Yıkım, onarım ve bakım çalışmaları sırasında olduğu gibi normal yapı çalışmaları sırasında da çalışanlar, bu tür binalarda asbest ile temasa geçebilir. Bu tür çalışmalar, dikkatsiz ve uygunsuz uygulamalarda, yüksek lif yayılımlarına neden olabilir ve çalışanlara ve üçüncü şahıslara zarar verebilir. 40

56 Çalışmaya başlamadan önce, asbest içeren ürünlerin olup olmadığı tespit edilmelidir. Ancak tehlikeli madde durumunun açıklığa kavuşturulmasıyla birlikte doğru koruyucu tedbirler uygulanabilir ve tüm çalışanların güvenli bir şekilde çalışması sağlanabilir.

57 ASBESTLİ ATIKLARIN BERTARAFI

58 2 Nisan 2015 PERŞEMBE Resmî Gazete Sayı : İLGİLİ YÖNETMELİK Çevre ve Şehircilik Bakanlığından ATIK YÖNETİMİ YÖNETMELİĞİ

59 21 Kasım 2014 CUMA Resmî Gazete Sayı : YÖNETMELİK Çevre ve Şehircilik Bakanlığından : BAZI TEHLİKELİ MADDELERİN, MÜSTAHZARLARIN VE EŞYALARIN ÜRETİMİNE, PİYASAYA ARZINA VE KULLANIMINA İLİŞKİN KISITLAMALAR HAKKINDA YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK

60 Kısıtlanan maddeler (Ek-1) 3. Asbest lifi ihtiva eden topraklar çıkarılamaz, satış ve kullanım amacıyla piyasaya arz edilemez. Özellikle; a) Badana ve sıva, çatı ve zemin toprağı şeklinde taban ve çatı örtüsü, b) Yol, pekmez, çanak, çömlek yapımında katkı malzemesi, c) Çocuk pudrası, olarak kullanılamaz.

61 Atık Bilgi Formu - Örnek ATIK BİLGİ FORMU Tehlikeli Atık Kodu: * Asbest içeren yalıtım malzemeleri * Tehlikeli maddelerden oluşan ya da tehlikeli maddeler içeren diğer yalıtım malzemeleri Yalıtım Malzemeleri ve Asbest İçeren İnşaat Malzemeleri Muhtemel tehlikeli atık ve te belirtilenler haricindeki yalıtım malzemeleri Genel açıklamalar Çatılarda kullanılan keçeler ve diğer bitümlü yalıtım malzemeleri altında sınıflandırılır Boru cepheleri ve çatı plakaları gibi asbestli inşaat malzemeleri için bkz. mutlak tehlikeli atık kodu * Diğer mevzuatlara göre gerekli şartlar *: Asbestin Sebep Olduğu Çevre Kirliliğinin Önlenmesi ve Azaltılması ve Önlenmesine İlişkin 87/217/EEC sayılı direktif Kod ile ifade edilen atık türleri *: Alev önleme, gürültüye karşı koruma, ısı ve su yalıtımı amacıyla kullanılan sprey kaplama asbestleri, hafif inşaat levhaları, asbestli mukavvalar, asbestli kordonlar ve benzer ürünler Ürün atığı: Bulunma durumu: Katı içeriği: Dönüştürme katsayısı: Atıkların içerdiği tipik bileşenler Atıkların neden olduğu tipik zararlar X katı *: 1, *: Tehlikeli bileşen asbesttir; Üretimi yasaklanmıştır; Asbest kanserojen H7 (R45)

62 Söküm Faaliyetlerinden çıkan asbest atık kodları (AYGEİY) 17 İNŞAAT VE YIKIM ATIKLARI (KİRLENMİŞ ALANLARDAN ÇIKARTILAN HAFRİYAT DAHİL) Yalıtım Malzemeleri ve Asbest İçeren İnşaat Malzemeleri * Asbest içeren yalıtım malzemeleri M * Tehlikeli maddelerden oluşan ya da tehlikeli maddeler içeren diğer yalıtım malzemeleri M ve dışındaki yalıtım malzemeleri * Asbest içeren inşaat malzemeleri M

63 Örnek Paketleme: Asbestli atıklar mutlaka paketlenip, etiketlenmelidir.

64 Asbestli izolasyon malzemelerinin etrafa yayılmaması için toplandığı özel çift cidarlı torbalar

65 ÖNEMLİ!!! ASBESTLİ ATIKLARIN BERTARAFI Asbestli atıklar mutlaka sarılmalı ve kırılmadan paketlenmelidir Asbestli atıklar kırılmadan paketlendikten sonra etiketlenmelidir Asbestli atıklar UATF doldurularak, lisanslı bertaraf tesisine gönderilmelidir Asbestli atıklar bertaraf tesisine lisanslı araçlar ile gönderilmelidir Asbestli atıklar HAFRİYAT SAHALARINA ve ÇÖPLÜKLERE dökülemez Asbestli atıklar dere kenarlarına dökülemez Asbestli atıklar 1. Sınıf depolama tesisleri haricinde (geçici depolama ile ilgili bknz. ilgili yönetmelik) depolanamaz

66

67 KAYNAKLAR : ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI SAĞLIK BAKANLIĞI ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI İŞ SAĞLIĞI GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İSGÜM E.ATABEY İ.BARIŞ A.ŞENYİĞİT N.BİLİR