HUKUK DAVALARI REHBERİ

Transkript

1 İlkay AYDIN Asliye Hukuk Mah. Hâkimi Halil POLAT Cumhuriyet Savcısı Dilekçe-Tensip-Müzekkere ve Gerekçeli Karar Örnekleriyle HUKUK DAVALARI REHBERİ Gözden Geçirilmiş 2. Baskı CİLT TAŞINMAZ HUKUKUNA İLİŞKİN DAVALAR- (Hakim ve Avukatlar İçin Temel Başvuru Kaynağı)

2

3 Önsöz İnsan Aklıyla; muhakeme yapan, kural koyan, uygulayan, gücünü birleştirerek hakkın elde edilmesi yollarını açan varlık Nefsiyle; muhakemeyi reddeden, kurallara karşı koyan, hak yiyen, hukuk çiğneyen, haksızlıkla da olsa elde ettiklerini hak olarak özümseyip korumaya çalışan varlık İnsan, varlığını yaradılışına uygun şekilde sürdürebilmek için nefsiyle kural çiğner, haksızlıklara sebep olur; aklıyla bu haksızlıkları giderecek yöntemleri bulur ve uygular. Ancak insanın hem haksızlıklara sebep olması, hem de kural koyması için diğer insanlara ihtiyacı vardır. Bu ihtiyaç toplum adı verilen birlikteliği doğurur. Toplum, sivilleşmenin temel unsuru olarak görünmektedir. Sivilleşmesini tamamlayan toplum artık evrensel bir hukuka sahip olma iradesine bürünür. Toplum geliştikçe bu irade de büyür, tecrübe ve ihtiyaçlarla birlikte kişisellikten genelliğe dönüşüm gerçekleşir. Millet olma vasfına erişen toplumsal yapı artık sivil hukuk adı verilen sistemi meydana getirecek ergenliği sağlamış demektir. Dünya üzerinde yüzyıllardır yaşanan budur, şehir efsanesi olan kadı hikayeleri bir tarafa bırakılırsa, her çağda, toplumların kendi sivil hukuklarını ihtiyaç ve tecrübelerine göre tanzim ettiği çok açık bir şekilde anlaşılmaktadır. Görünen odur ki, toplum sivil hukukunu kendi gelişimine paralel şekilde inkılap ettiremediğinde insandan aileye, oradan da bütün bir topluma yansıyan memnuniyetsizlik ortaya çıkmaktadır. İnsanların birlikte yaşama iradesinde ortaya çıkan memnuniyetsizlik er ya da geç tefessühe ve oradan da ortak iradenin tamamen çökmesine sebep olmaktadır. Ancak kuralların gelişime ayak uyduramaması bu dağılmanın tek sebebi değildir. Belki de bunun kadar önemli olan bir diğer husus da, insanların haklarını koruma mekanizmalarına yabancı olmaları, haklarını nasıl koruyacakları konusunda bilgisiz kalmalarıdır. Gelişen yapıya uydurulurken giderek daha da karmaşıklaşan bu mekanizma, onun muhatabı olan insanlar bakımından öyle anlaşılabilir olmalıdır ki, insanlarda hakkını elde etme imkânının rahatlığı ve ortak iradeye güven sağlanabilsin. Elinizdeki kitap, giderek daha da karmaşıklaşan sivil hukukun kural ve uygulamalarını bir araya getiren bir başvuru, bir başucu eseridir. Bu yönüyle, hukuk adamlarının dahi anlamakta zorlandıkları sistematiği, hukuk bilgisi görece zayıf olan diğer insanların da anlayabileceği kadar sadeleştirmiştir. Bunun yanında, karşılaşılabilecek veya akla gelebilecek bütün sorunlara bir çözüm kapısı aralamaktadır. Hukuk dünyasının gerçekten çok önemli bir ihtiyacına merhem olan Hukuk Davaları Rehberi adlı bu eserin bütün bir insanlığa hayırlara vesile olmasını temenni ediyorum A. Nazım KAYNAK YARGITAY ONURSAL BİRİNCİ BAŞKANI

4 2. BASININ TAKDİMİ Uzun uğraşlar sonucunda ortaya çıkardığımız Hukuk Davaları Rehberi serisinin ilk dört cildini oluşturan taşınmaz hukukuna ilişkin davalar ile nüfus davalarına ait ciltlerin birinci baskısı kısa sürede tükenmiştir. Elinizde bulunan ikinci baskıda, Aile Hukukuna İlişkin Davalar cildini de tamamlayarak eklemiş bulunmaktayız. Serinin diğer ciltleri olan İcra Mahkemelerine İlişkin Davalar ile Alacak ve Tazminat Hukukuna İlişkin Davalar ciltleri üzerindeki çalışmalar sürmektedir. Yargıtay kararlarına oluşturulan özet başlıklara içindekiler kısmında da yer verilmesi nedeniyle önceki baskıda kavram indeksine gerek görülmemişti. Ancak buna rağmen okuyuculardan gelen talep doğrultusunda önceki baskıdan farklı olarak bu baskıda kavram indeksine yer verilerek kavrama göre kitapta arama yapılması imkanı da sağlanmıştır. Eserin hazırlanmasında emeği geçen tüm dostlarımıza ve özellikle yeni baskıda eklediğimiz aile hukuku cildinde önemli tecrübelerinden faydalandığımız Düzce 1. Aile Mahkemesi Hakimi Sayın Türker ÖZMEN e teşekkürlerimizi sunuyoruz. Son olarak eserin basımını üstlenerek hukuk dünyasına kazandıran ve basım sürecinde yoğun çaba sarfeden Adalet Yayınevi yetkilisi Hakan KARAASLAN a, koordinatör Tevfik SARISOY a ve yayınevinin diğer çalışanlarına şükranlarımızı sunuyoruz. Yoğun bir emek ve zaman harcanarak ortaya konulan bu eserin tüm okuyuculara faydalı olması dileğiyle... (Nisan 2015)

5 1. BASININ TAKDİMİ Yoğun bir emek ve zaman harcanarak uzun süredir üzerinde çalışılan Hukuk Davaları Rehberi adlı projenin ilk kısmını nihayet tamamlamış bulunuyoruz. Eserin geri kalan kısımları üzerinde çalışmalar devam etmekte olup, en kısa sürede okuyucuların istifadesine sunulacaktır. Bir sonraki sayfada Eserin Tanıtım Yazısı başlığında eserin özellikleri özetlenmiştir. Burada da belirtildiği üzere, eser özellikle uygulamaya yönelik olup, uygulamada karşılaşılan sorunlara çözüm bulmayı amaçlamıştır. Eserin yazılması aşamasında, yoğun mesaisi içerisinde değerli zamanını bizlere ayırıp tensip, ön inceleme ve diğer usuli işlemlere ilişkin açıklamaları gözden geçirip tashih eden kıymetli hocamız Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Sayın Doç. Dr. İbrahim ÖZBAY bey e, yine eserin yazım sürecinin her aşamasında her türlü desteğiyle katkılarını esirgemeyen, eserin yazılma sürecinde güzel muhabbeti ile bizleri motive eden kıymetli meslektaşımız ve değerli dostumuz Polatlı Cumhuriyet Savcısı Sayın Yusuf Ziya POLATER e, eserin yazılması sürecinde görüş ve önerilerinden, mesleki tecrübelerinden ve manevi desteklerinden faydalandığımız kıymetli dostlarımız, sayın hakimlerimiz Maide KOÇAN, Seda CANDAN, Hatice BİLİR BABA, Latife Nazlı GÜVEN, Merve OKTAY, Ali Arslan KELAM, Emre ÖZBAY, Gökmen AVCI, Hasan ADIGÜZEL, Mustafa PAKSOY, M. Turgay BAŞKAN ve Zülkif YAĞMUR a; Cumhuriyet Savcılarımız sayın Abdulkadir POLAT, Ferdi BABA, Harun GÜVEN, Hidayet NACAK, Maksut YILDIZ, Mustafa KARABAKLA, Nusret Alper PAZARCIKCI ve Vedat TEMEL e; avukat arkadaşımız sayın Kerem Alper KÜÇÜKDOĞAN a teşekkürlerimizi sunuyoruz. Son olarak eserin basımını üstlenerek hukuk dünyasına kazandıran ve basım sürecinde yoğun çaba sarfeden Hukuk Adamları Birliği ne ve HUKAB ın kıymetli Genel Sekreteri sayın Adem KÜTÜK ile Genel Sekreter Yardımcısı sayın Bilal UÇAR a şükranlarımızı sunuyoruz. Yoğun bir emek ve zaman harcanarak ortaya konulan bu eserin tüm okuyuculara faydalı olması dileğiyle... İlkay AYDIN Halil POLAT

6

7 ESERİN TANITIM YAZISI Bu eserin yazılmasına neden ihtiyaç duyulmuştur? Bu eser, incelendiğinde anlaşılacaktır ki sistemi ve içeriği itibariyle orijinal bir eserdir. Uygulamada bir dava ne şekilde açılır (dilekçe örneği), bu dava dilekçesi üzerine ne gibi işlemler yapılır, tensip zaptı nasıl hazırlanır, bu tensip zaptında yer alan hususların gerekleri (yani yazışmaları) nasıl yapılır, davayla ilgili önemli hususlar nelerdir, nelere dikkat edilmesi gerekir, Yargıtay kararlarında davayla ilgili dikkat edilmesi gereken püf noktalar nelerdir hususlarına ayrıntılı olarak cevap verdikten sonra, davayla ilgili gerekçeli karar örneklerine yer veren ve tam anlamıyla hukuk davaları rehberi olabilecek bir kitap bulunmamaktadır. Bu eser, uygulamada yıllardır bulunan bu boşluğu doldurmak ve bu sayede hukuk bilimine katkıda bulunmak amacıyla yazılmıştır. Kitap nasıl bir içeriğe sahiptir? Kitap, dava esası üzerine kurulmuştur. Uygulamada en çok görülen dava türleri belirlenmiştir. Bu dava türlerine ilişkin özet teorik bilgiler verilmiş, ardından konuya ilişkin Yargıtay içtihatları eklenmiştir. Daha sonra Yargılama İşlemleri ve Dikkat Edilmesi Gereken İşlemler adında ayrı bir başlık açılarak, ilgili davaların nasıl açıldığı (dilekçe örneği verilerek) açıklanmıştır. Ardından, dava açılmasından sonra hakim tarafından yapılması gereken işlemler tek tek anlatılmıştır. Bu kapsamda her bir dava ile ilgili tensip zaptı örnekleri konulmuş ve davayla ilgili yapılması gereken yazışmalardan söz edilerek yazışma örnekleri yerleştirilmiştir. Bu sayede davayla ilgili işlem yapacak meslektaşlarımızın işlemlerin ve yazışmaların ne şekilde yapılacağını öğrenmeleri sağlanmıştır. Bundan da anlaşılacağı üzere kitapta yer alan her bir dava üç kısımda ele alınmıştır. Birinci kısımda kısa teorik açıklamalara ve Yargıtay kararlarında davayla ilgili olan püf noktalara özet şekilde yer verilmiştir. İkinci kısımda davayla ilgili hukuk genel kurulu kararlarına ve özet olarak verilen kararların ayrıntısına yer verilmiştir. Üçüncü kısımda ise davayla ilgili yargılama işlemlerine yer verilmiştir. Bu kapsamda dava dilekçelerine, dava dilekçesi üzerine hazırlanan tensip zabıtlarına, tensip zaptı üzerine bu zaptın gereği olan müzekkerelere, ön inceleme ve tahkikat duruşma tutanağına ve nihayet davanın kabulüne ve reddine dair gerekçeli karar örneklerine yer verilmiştir. Bu başlıkta ayrıca keşifte ve duruşmada dinlenecek tanık ve mahalli bilirkişilere hangi soruların sorulması gerektiği, bilirkişilerin hangi hususlara dikkat ederek rapor hazırlamaları gerektiği, hakim ve avukatların ilgili davada dikkat etmesi gereken hususların neler olduğuna ilişkin bilgiler Yargıtay ın bozma sebebi yaptığı sebeplerden yola çıkılarak titizlikle tespit edilmiş ve nokta atışı şeklinde okuyucunun istifadesine sunulmuştur.

8 VIII Hukuk Davaları Rehberi Kitabın sistematiği nasıldır? Hukuk davalarının çeşitliliği göz önüne alındığında kitabın tek ciltten oluşması mümkün değildir. Bu nedenle kitabın, dava türlerinin ilişkin olduğu konuya bakılarak Taşınmaz Hukukuna İlişkin Davalar, Nüfus Davaları, İcra Hukukuna İlişkin Davalar, Aile Hukukuna İlişkin Davalar, Alacak ve Tazminat Hukukuna İlişkin Davalar ve İş Hukukuna İlişkin Davalar şeklinde her biri ayrı cilt veya ciltler halinde çıkarılması düşünülmüştür. Örneğin ilk üç cilt taşınmaz davalarına ilişkindir. Ondan sonraki ciltte nüfus davaları ele alınmıştır. Beşinci ciltte Aile Hukukuna İlişkin Davalar incelenmiştir. İlerleyen aşamalarda sırasıyla alacak ve tazminat hukukuna ilişin davalar ve icra hukukuna ilişkin davaların ele alınması düşünülmektedir. Bu şekildeki ciltlerden oluşan esere Hukuk Davaları Rehberi adı verilmiştir. Eserin bu özelliğinden dolayı okuyucu bütün ciltleri satın almak zorunda olmayıp, kendisine yarayan cilt veya ciltleri bağımsız olarak alabilecektir. Örneğin sadece aile mahkemesine bakan bir hakim veya bu davalarla ilgilenen avukat ve diğer hukukçular, eserin tüm ciltlerini almak zorunda olmayıp, sadece aile mahkemesine ilişkin cildi alabilecektir. Kitap, bu özelliği nedeniyle ucu açık bir eser olup, ilerleyen zamanlarda ticaret hukukuna ilişkin davalar, tüketici mahkemesine ilişkin davalar, iş mahkemesine ilişkin davalar ve fikri ve sınai haklar hukuk mahkemesine ilişkin davaları anlatan ciltlerin eklenmesi düşünülmektedir. Kitabı, alanında yazılmış olan diğer kitaplardan ayıran özellikler nelerdir? Kitap her yönüyle alanında yazılmış diğer kitaplardan ayrıldığı için bunlara başlıklar halinde değinebiliriz. Şöyle ki, Kitabın sistematiği yönünden: Yukarıda da özetlediğimiz gibi bu usulde ve sistematikte uygulamada kitap bulunmamaktadır. Rehber tarzında çıkan kitaplar incelendiğinde sistematikleri bu şekilde (yani dava esası şeklinde) değildir. Bu eser, dava esası üzerine kurulmuş olup, neyin nerde olduğu belirlidir. Kitaptaki Yargıtay Kararları yönünden: Öncelikle kitaptaki Yargıtay kararlarının tamamına yakını yeni tarihli olup, mümkün mertebe eski tarihli kararlara yer verilmemiştir. Bu yönüyle verilen kararlar güncel kararlar olup, hükmünü yitirmiş, uygulaması kalmamış kararlara yer verilmemiştir. Yargıtay kararları ile ilgili diğer önemli bir husus, kararlar ham haliyle arka arkaya dizili şekilde verilmemiştir. Çünkü gerek hakimlerimiz, gerek avukatlarımız ve gerekse diğer hukukçuların zamanları sınırlı olduğundan kararlar tek tek özetlenerek sunulmuştur. Kararın özeti tek cümle halinde başlığa dönüştürülmüş, altında da bir iki paragrafta özet içeriğine yer verilmiştir. Bu sayede okuyucu çok az sayıda sayfada çok sayıda kararı okumuş ve görmüş olacaktır. Kararın ayrıntısını görmek isteyenler için de, özet kısma dipnot atılarak künyesi verilmiş ve kararın ayrıntısının ikinci

9 Hukuk Davaları Rehberi IX kısımda (x) numarasında bulunduğu belirtilmiştir. Böylece kararın ayrıntısını okumak isteyen okuyucu, ikinci kısımdaki (x) numaralı kararı okuyarak kararla ilgili bilgi sahibi olacaktır. Tekrar belirtmek gerekir ki, Yargıtay kararları okuyucu sıkmayacak şekilde dizayn edilmiş ve nokta atışı şeklinde sunulmuştur. Dava dilekçeleri yönünden: 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile dava dilekçelerinin önemi daha da artmıştır. Şöyle ki, kanunun 119/1-f hükmü uyarınca iddia edilen vakıanın hangi delille ispat edileceği dava dilekçesinde yazılması gerektiğinden, dilekçelerin nitelikli olması büyük önem arzetmektedir. Kitaptaki dava dilekçeleri, çok sayıda Yargıtay kararının okunmasından süzülen bilgilerin dercedilmesi suretiyle geniş ve teknik şekilde ele alınmıştır. Bu kapsamda davanın hangi vakıalara dayandığı numaralandırılarak açıklandıktan sonra bu vakıaların hangi delillerle ispatlanacağı tek tek belirtilmiştir. Yine dilekçelerde ilgili mevzuat maddelerine ve konuyla ilgili önemli Yargıtay kararlarının künyelerine yer verilmiştir. Bu yönüyle dilekçeler, baştan savma şekilde hazırlanmamış, titizlikle üzerinde durularak davayla ilgili hangi delillerin toplanması gerektiğine dair ayrıntılı açıklamalara yer verilmiştir. Bu dilekçelerdeki bilgiler, Yargıtay kararlarından süzülen bilgiler olduğundan, bir yönüyle hakim ve mahkemeye de yol gösterici nitelik taşımakta, iddia ve savunma makamının da yargılamaya katkıda bulunmasını sağlayacak nitelik taşımaktadır. Kitaptaki tensip zabıtları yönünden: Kitapta yer verilen tensip zabıtları özenle hazırlanmıştır. Çok sayıda Yargıtay kararından süzülen bilgiler kapsamında toplanması gereken delillere ve yapılması gereken yazışmalara dayanmaktadır. Kitaptaki tensip zabıtları hazırlanırken, tensip zaptının bir davanın yol haritası olduğu mantığıyla hareket edilmiştir. Zira bir davanın en kısa sürede sonuçlandırılmasının yanı sıra eksiksiz sonuçlandırılabilmesi için Yargıtay ın o davada bozma sebebi yaptığı hususların iyi bilinmesi ve bunların tensip zaptına işlenmesi önemli bir husus olup, tensip zabıtları bu mantıkla dolu dolu hazırlanmıştır. Bunun yanı sıra tensip zaptında yer alan her bir hüküm, ilgili HMK maddesi mutlaka zikredilerek ele alındığından, baştan savma cümlelere dayandırılmamış, nitelikli cümlelerle hazırlanmıştır. Bu sayede tensip zaptının her bir maddesinin hangi kanun hükmüne dayandığının okuyucu tarafından anlaşılması sağlanmıştır. Gerekçeli kararlar yönünden: Uygulamada yer alan eserlerde genellikle yerel mahkeme kararlarına örnekler verilmediği gözlemlenmektedir. Bu durum, doğru şekilde hüküm kurma görevine sahip olan hakimlerimiz için bir eksiklik oluşturmaktadır. Bu düşünceden hareketle, kitapta anlatılan her bir dava ile ilgili olarak gerekçeli

10 X Hukuk Davaları Rehberi mahkeme kararlarına yer verilmiştir. Bu kararlar, Yargıtay tarafından onanmış kararlardan yola çıkılarak hazırlanmış kararlardır. Kitaptaki bilgilere nokta atışı şeklinde kolaylıkla ulaşılabilmesi yönünden: Bilindiği üzere hacimli kitaplarda aranan bilgiye kolaylıkla ulaşma problemi vardır. Özellikle aranan Yargıtay kararını bulabilmek için kitaptaki kararları uzun uzadıya taramak gerekmektedir. Oysa bu kitaptaki usul tamamen farklı ve orijinaldir. Şöyle ki, kitapta yer alan tüm Yargıtay kararları bir cümleden oluşan başlık ile özetlenmiş ve o başlığa içindekiler kısmında mutlaka yer verilmiştir. Örneğin bir taşınmaz satış vaadi sözleşmesine dayanan tapu iptal ve tescil davasının anlatıldığı bölümde 50 tane Yargıtay kararına yer verilmişse, o kararlara mutlaka başlıklar konulmuş ve o başlıklara içindekiler kısmında yer verilmiştir. Bu sayede okuyucu, yüzlerce veya binlerce karardan ayıklanan bu özgün ve birbirlerinden farklı olan 50 kararın neye ilişkin olduğunu 1-2 sayfada görebilecek; istediği kararın sayfasına hemen ulaşabilecek ve o kararın içeriğini hemen bulabilecektir. Bu husus kitabın en büyük özelliklerinden biri olup, bu özellik ile zamanı sınırlı olan okuyucunun fazla oyalanmadan istediği bilgiye ulaşması sağlanmıştır.

11 SİZLERDEN GELENLER Eserin yazılması fikrinin oluşmasına katkı sağlayan kıymetli meslektaşlarımdan gelen maillerin bir kısmı aşağıdadır.

12

13 TAŞINMAZ HUKUKUNA İLİŞKİN DAVALAR

14

15 CİLTLERİN GENEL İÇERİĞİ CİLT I BİRİNCİ BÖLÜM TAPU İPTAL ve TESCİL DAVALARI I. KISIM (Kazanmayı Sağlayan Zilyetlik Nedenine Dayanan Tapu İptal ve Tescil Davası)...7 II. KISIM (Muris Muvazaasına Dayanan Tapu İptal ve Tescil Davası) III. KISIM (Taşınmaz Satış Vaadine Dayanan Tapu İptal ve Tescil Davası) IV. KISIM (Önalım Hakkına Dayanan Tapu İptal ve Tescil Davası) CİLT II V. KISIM (Gabin, Hata, Hile ve İkrah Nedenlerine Dayanan Tapu İptal ve Tescil Davası) VI. KISIM (İnançlı İşlem Nedenine Dayanan Tapu İptal ve Tescil Davası) VII. KISIM (Ehliyetsizlik Nedenine Dayanan Tapu İptal ve Tescil Davası) VIII. KISIM (Sahtecilik Nedenine Dayanan Tapu İptal ve Tescil Davası) IX. KISIM (Vekalet Görevinin Kötüye Kullanılması Nedenine Dayanan Tapu İptal ve Tescil Davası) X. KISIM (3621 Sayılı Kıyı Kanunu na Dayanan Tapu İptal ve Terkin Davası) XI. KISIM XII. KISIM XIII. KISIM XIII. KISIM (Ketm-i Verese (Mirasçılığın Gizlenmesi) Hukuksal Nedenine Dayanan Tapu İptal ve Tescil Davası) (Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesine Dayanan Tapu İptal ve Tescil Davası) (Yüklenicinin Temliki İşlemine Dayanan Tapu İptal ve Tescil Davası) (TMK m. 724 (Arazinin Mülkiyetinin Malzeme Sahibine Verilmesi Nedenine Dayanan Tapu İptal ve Tescil Davası)

16 XVI Hukuk Davaları Rehberi XIV. KISIM (Mera İddiasına Dayalı Tapu İptal ve Sınırlandırma Davası) XV. KISIM (Diğer Çeşit Tapu İptal ve Tescil Davaları) CİLT III İKİNCİ BÖLÜM ELATMANIN ÖNLENMESİ (MEN İ MÜDAHALE) DAVALARI I. KISIM (Çaplı Taşınmaza Elatmanın Önlenmesi Davası) II. KISIM (Paydaşlar Arasında Elatmanın Önlenmesi Davası) III. KISIM IV. KISIM (Komşuluk Hukukundan Kaynaklanan Elatmanın Önlenmesi Davası) (Devletin Hüküm ve Tasarrufu Altındaki Yerlere Elatmanın Önlenmesi Davası) V. KISIM (Diğer Çeşit Elatmanın Önlenmesi Davaları) ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ECRİMİSİL (HAKSIZ İŞGAL TAZMİNATI) DAVASI (Sayfa 2283) DÖRDÜNCÜ BÖLÜM YIKIM (KAL) DAVASI (Sayfa 2447) BEŞİNCİ BÖLÜM KAMULAŞTIRMA BEDELİNİN TESPİTİ ve TAŞINMAZIN İDARE ADINA TESCİLİ DAVASI (Sayfa 2523) ALTINCI BÖLÜM KAMULAŞTIRMASIZ ELATMA NEDENİYLE TAZMİNAT DAVASI (Sayfa 2749) YEDİNCİ BÖLÜM TAPUDA KAYIT DÜZELTİM DAVASI (Sayfa 2857)

17 BİRİNCİ CİLT

18

19 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... V TAKDİM... VII ESERİN TANITIM YAZISI... IX SİZLERDEN GELENLER... XIII CİLTLERİN GENEL İÇERİĞİ... XVII İÇİNDEKİLER... XXI BİRİNCİ BÖLÜM TAPU İPTAL ve TESCİL DAVALARI BİRİNCİ KISIM KAZANMAYI SAĞLAYAN ZİLYETLİK NEDENİNE DAYANAN TAPU İPTAL VE TESCİL DAVASI BİRİNCİ AYRIM KAZANMAYI SAĞLAYAN ZİLYETLİK NEDENİNE DAYANAN TAPU İPTAL VE TESCİL DAVASINDA TEMEL BİLGİLER I- ZAMANAŞIMI İLE TAŞINMAZLARIN KAZANILMASI... 9 A) GENEL OLARAK... 9 B) OLAĞAN ZAMANAŞIMI İLE KAZANMA Koşulları... 9 a) Taşınmaz tapuya kaydedilmiş olmalıdır... 9 b) Taşınmazın yolsuz olarak tescil edilmesi gerekir... 9 c) Davasız ve aralıksız 10 yıl zilyetliğinde bulunmalıdır d) İyiniyet bulunmalıdır Sonuçları C) OLAĞANÜSTÜ ZAMANAŞIMI İLE KAZANMA Konuya İlişkin Hükümler a) Türk Medeni Kanunu ndaki Hükümler b) 3402 sayılı Kadastro Kanunu ndaki Hükümler Tapusuz Taşınmazların Olağanüstü Zamanaşımı Yoluyla Kazanılması a) Şartları aa) Taşınmaz tapu kütüğüne kayıtlı olmamalıdır bb) Taşınmaz özel mülkiyete elverişli olmalıdır cc) Malik sıfatıyla davasız ve aralıksız 20 yıl süreyle zilyet

20 XX Hukuk Davaları Rehberi olunmalıdır b) Davalı c) Görevli ve Yetkili Mahkeme d) İlan Tapulu Taşınmazların Olağanüstü Zamanaşımı Yoluyla Kazanılması a) Şartları aa) Taşınmaz tapu kütüğüne kayıtlı olmalıdır bb) Taşınmaz malikin tapu küğünden anlaşılamaması veya 20 yıl önce hakkında gaiplik kararı verilen kişi adına kayıtlı olmalıdır b) Davalı c) Görevli ve Yetkili Mahkeme d) İlan Kadastro Kanunu Hükümleri a) Tapuda Kayıtlı Olan Taşınmaz Malın Tespiti b) Tapuda Kayıtlı Olmayan Taşınmaz Malların Tespiti aa) Genel Açıklamalar ve Mevzuat bb) Kazanmanın Koşulları aaa) Taşınmaz Kazanmaya Elverişli Olmalıdır bbb) Çekişmesiz Zilyetlik Bulunmalıdır ccc) Zilyetlik Kesintisiz (Aralıksız) Devam Etmelidir ddd) Zilyetlik 20 Yıl Sürmelidir eee) Zilyetlik Malik Sıfatıyla Sürdürülmelidir fff) Taşınmazın Miktarı Kazanmaya Uygun Olmalıdır ggg) Zilyetliğin Belgelerle Kanıtlanması Gerekir c) İmar ve İhya Edilen Taşınmaz Mallar aa) Genel Açıklama ve Mevzuat bb) İhyanın Koşulları aaa) Taşınmaz Orman Sayılmayan ve Kamu Hizmetine Tahsis Edilmeyen Bir Arazi Olmalıdır bbb) Davasız ve Aralıksız 20 Yıl Süreyle Malik Sıfatıyla Zilyetlik Bulunmalıdır ccc) Emek ve Para Harcanmalıdır II- YARGITAY KARARLARI IŞIĞINDA KAZANMAYI SAĞLAYAN ZİLYETLİK NEDENİNE DAYANAN TAPU İPTAL ve TESCİL DAVASINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR A) TAŞINMAZIN NİTELİĞİNE İLİŞKİN KARARLAR Taşınmazın özel mülkiyete elverişli yerlerden olup ekonomik amaca uygun bir zilyetliğin bulunması gerekir Kadim mera/tahsisli mera araştırması usulü... 20

21 İçindekiler XXI - Dört tarafı mer a ile çevrili olan taşınmazın mer a niteliğinde bulunduğu sonucunu gösterir (BU ŞEKİLDE ÖZET BAŞLIK İÇEREN ÇOK SAYIDA KARAR) - Dava konusu taşınmaz davacının başka bir taşınmazıyla bitişik ise tescilde dikkat edilecek husus Elbirliği mülkiyetinin söz konusu olduğu durumlar B) İMAR-İHYA İDDİASIYLA İLGİLİ KARARLAR İmar- ihya iddiasının tespitinde yapılması gerekenler Hazine adına tescil edilen arazide imar ihya suretiyle zilyetlik iddiası varsa 20 yıllık süre iyi hesaplanmalıdır (BU ŞEKİLDE ÖZET BAŞLIK İÇEREN ÇOK SAYIDA KARAR) - Kural olarak, kadastro tespitinin yapılması ile kadastrodan önceki zilyetlik kesintiye uğrar D) DAVANIN İSPATINA ve İŞLEYİŞİNE İLİŞKİN USUL İŞLEMLERİYLE İLGİLİ KARARLAR Kazanmayı sağlayan zilyetlik, muristen intikal ve paylaşım hukuksal sebeplerine dayanılan davada dikkat edilecek hususlar (BU ŞEKİLDE ÖZET BAŞLIK İÇEREN ÇOK SAYIDA KARAR) - Hava fotoğrafları jeoloji mühendisi ve ziraat mühendisleri aracılığıyla değil, konunun uzmanı olan jeodezi ve fotoğrametri mühendisleri aracılığıyla uygulanmalıdır Uyuşmazlığın taşınmaza ilişkin olduğu durumlarda tanıklar ve mahalli bilirkişilerin duruşmada değil; taşınmazın başında dinlenmeleri asıldır E) ÇEŞİTLİ HUSUSLARA İLİŞKİN DİĞER KARARLAR Belgesizden taşınmaz edinilmesi durumunda yapılacaklar... 83

22 XXII Hukuk Davaları Rehberi sayılı yasanın 14. Maddesindeki 40 ve 100 dönümlük limitlerin aşılıp aşılmadığı göz önünde bulundurulmalıdır (BU ŞEKİLDE ÖZET BAŞLIK İÇEREN ÇOK SAYIDA KARAR) - Bekar ve çocuksuz olarak balkan savaşına katıldığı bir daha da dönmediği açıklandığına göre, mehmet oğlu mehmet'in tapu kütüğünde kim olduğu anlaşılamayan kişi olarak nitelendirilmesi ve buna ait tapu kayıtlarının hukuki değerini yitirdiğinin kabulü olanağı bulunmamaktadır İKİNCİ AYRIM YARGITAY KARARLARI HUKUK GENEL KURULU KARARLARI DAİRE KARARLARI (Birinci Ayrımda Özetleri Verilen Kararların Ayrıntılı İçeriği) ÜÇÜNCÜ AYRIM YARGILAMA İŞLEMLERİ ve DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR Dilekçe Örneği Dilekçe Örneği Dilekçe Örneği Tensip Zaptı Örneği Tensip Zaptı Örneği MÜZEKKERELER (Tensip Zaptının Gereği Olan Müzekkereler) Tapu Sicil Müdürlüğü ne Yazılacak Müzekkere Hukuk Mahkemesi Yazı İşlerine Yazılacak Müzekkere Davacıyla İlgili Başka Mahkemelerdeki Dosyanın Celbi İçin Mahkemeye Yazılacak Müzekkere Milli Emlak Müdürlüğüne Yazılacak Müzekkere Mera Tahsis Kararı Bulunup Bulunmadığı Araştırması İçin Yazılacak Müzekkere Kadastro Müdürlüğü ne Yazılacak Müzekkere Harita Genel Komutanlığı na Yazılacak Müzekkere Orman İşletme Genel Müdürlüğü ve Kadastro Müdürlüğü ne Yazılacak Müzekkere

23 İçindekiler XXIII - Gizli Memleket Haritası ile Orman Amenajman Haritasının İstenmesi İçin Yazılacak Müzekkere Mahalli Bilirkişi Listesi İçin Kolluk Kuvvetine Yazılacak Müzekkere İmar-İhya İddiası Varsa Belediyeye Yazılacak Müzekkere Ön inceleme duruşma tutanağı örneği Keşif ara kararına örnek Kesin süre verilirken dikkat edilmesi gereken hususlar Keşifte mahalli bilirkişiler ile varsa taraf tanıklara özellikle sorulacak Sorular Bilirkişi Deliline Başvurulmuşsa Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar İmar ihya nedeniyle açılan davalarda refakate alınacak bilirkişiler Zilyetliğe dayanarak açılan davalarda refakate alınacak bilirkişiler Ziraat Mühendisi bilirkişisinden yapması istenecek hususlar Orman Mühendisi bilirkişisinden yapması istenecek hususlar Jeodezi ve fotoğrametri mühendisi, harita mühendisi ve diğer bilirkişi heyetinden yapması istenecek hususlar Sözlü Yargılama Aşaması GEREKÇELİ KARAR ÖRNEKLERİ Karar örneği Karar örneği Karar örneği Karar örneği Karar örneği Karar örneği Karar örneği İKİNCİ KISIM MURİS MUVAZAASINA DAYANAN TAPU İPTALİ ve TESCİL DAVASI BİRİNCİ AYRIM MURİS MUVAZAASINA DAYANAN TAPU İPTALİ ve TESCİL DAVASINDA TEMEL BİLGİLER I- GENEL AÇIKLAMALAR A) MUVAZAA (DANIŞIKLIK) ) Genel Olarak ) Muvazaanın Çeşitleri a) Mutlak Muvazaa b) Nisbi Muvazaa

24 XXIV Hukuk Davaları Rehberi II- 3) Muvazaanın Sonuçları B) MURİS MUVAZAASI C) TENKİS DAVASI YARGITAY İÇTİHATLARI IŞIĞINDA MURİS MUVAZAASINA DAYALI OLARAK AÇILAN TAPU İPTALİ ve TESCİL DAVASINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR Muris muvazaasında genel olarak araştırılacak hususlar Gerçek iradenin tespiti için araştırılması gereken hususlar Somut olayda mal kaçırma iradesinin bulunduğu ispat edilmedikçe davanın reddine karar verilmesi gerekir (BU ŞEKİLDE ÖZET BAŞLIK İÇEREN ÇOK SAYIDA KARAR) - Murisin mallarını devrettiği tarihte mirasçısı yoksa, devir tarihinden sonra mirasçı olan kişi muris muvazaasını iddia edemez Zilyetlikliğin devri suretiyle gerçekleşen tapusuz arazi temlikinde muris muvazaası uygulanmaz Elbirliği mülkiyeti söz konusu olduğunda İKİNCİ AYRIM YARGITAY KARARLARI HUKUK GENEL KURULU KARARLARI DAİRE KARARLARI (Birinci Ayrımda Özetleri Verilen Kararların Ayrıntılı İçeriği) ÜÇÜNCÜ AYRIM YARGILAMA İŞLEMLERİ ve DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR Dilekçe Örneği Dilekçe Örneği Tensip Zaptı Örneği Tensip Zaptı Örneği MÜZEKKERELER (Tensip Zaptının Gereği Olan Müzekkereler) Tapu Sicil Müdürlüğü ne Yazılacak Müzekkere Sosyal Güvenlik Kurumu na Yazılacak Müzekkere Kolluğa Yazılacak Müzekkere

25 İçindekiler XXV - Kolluğa Yazılacak Müzekkere Bankaya Yazılacak Müzekkere Ön inceleme duruşma tutanağı örneği Tahkikat aşamasında tanıklara özellikle sorulacak sorular Keşif deliline başvurulmuşsa Bilirkişi deliline başvurulmuşsa Sözlü Yargılama Aşaması GEREKÇELİ KARAR ÖRNEKLERİ Karar örneği Karar örneği Karar örneği Karar örneği Karar örneği Karar örneği Karar örneği Karar örneği ÜÇÜNCÜ KISIM TAŞINMAZ SATIŞ VAADİNE DAYANAN TAPU İPTAL VE TESCİL DAVASI BİRİNCİ AYRIM TAŞINMAZ SATIŞ VAADİNE DAYANAN TAPU İPTAL VE TESCİL DAVASINDA TEMEL BİLGİLER I- TAŞINMAZ SATIŞ VAADİ SÖZLEŞMESİ A) TANIM B) ŞEKLİ C) SÖZLEŞMENİN TARAFLARI Vaat Borçlusu Vaat Alacaklısı D) TAŞINMAZ ÜZERİNDEKİ MÜLKİYETİN TÜRÜNE GÖRE ÖZEL DURUMLAR Paylı Mülkiyete Tabi Taşınmazlar Elbirliği Mülkiyetine Tabi Taşınmazlar Kat Mülkiyeti Kanunu na Tabi Taşınmazlar E) ÖZEL KANUNLARI GEREĞİNCE TAŞINMAZ SATIŞ VAADİNE KONU EDİLEMEYEN TAŞINMAZLAR sayılı Orman Kanunu sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Hakkındaki Kanun

26 XXVI Hukuk Davaları Rehberi II sayılı Gecekondu Kanunu Sayılı Sulama Alanlarında Arazi Düzenlenmesine Dair Tarım Reformu Kanunu Sayılı İmar Kanunu sayılı Köy Kanunu F) TAŞINMAZIN BİRDEN FAZLA SATIŞ VAADİNE KONU EDİLMESİ DURUMU G) HÜKÜMLERİ H) TAŞINMAZ SATIŞ VAADİ SÖZLEŞMESİ İLE ÖNALIM HAKKININ İLİŞKİSİ İ) TAŞINMAZ SATIŞ VAADİ SÖZLEŞMESİNDE İFA ENGELLERİ Tasarruf Yetkisinin Ortadan Kalkması (İfanın İmkansızlaşması) Halleri a) Kamulaştırma b) Taşınmazın Başkasına Devredilmesi c) Taşınmaz Satış Vaadi Sözleşmesinin Geçersizliğine Karar Verilmesi d) Sözleşmenin Konusunu Oluşturan Taşınmazın, Satış Vaadine Konu Edilemeyen Bir Taşınmaz Olması Tasarruf Yetkisinin Yitirilmesi Dışındaki İfa Engelleri a) İfa Zamanının Gelmemesi b) Taşınmaz Üzerindeki Mülkiyetin Elbirliği Mülkiyeti Kapsamında Olması c) Vaat Alacaklısının Edimini Yerine Getirmemiş Olması d) Cayma Hakkı Bulunması J) TAŞINMAZ SATIŞ VAADİ SÖZLEŞMESİ ÖRNEĞİ TAŞINMAZ SATIŞ VAADİ SÖZLEŞMESİNE DAYANAN TAPU İPTALİ VE TESCİL DAVASI A) GENEL OLARAK B) DAVANIN TARAFLARI C) GÖREVLİ ve YETKİLİ MAHKEME D) DAVADA HAKİMİN DİKKAT ETMESİ GEREKEN HUSUSLAR Genel Olarak Sözleşme Konusu Taşınmazın, Taşınmaz Satış Vaadine Konu Olup Olamayacağı İncelenmelidir Diğer İfa Engellerinin Bulunup Bulunmadığı İncelenmelidir Sözleşmenin Şekli Şartlara Uygun Yapılıp Yapılmadığı İncelenmelidir Zamanaşımı Def i İleri Sürülmüşse Dikkate Alınmalıdır Kötüniyet İddiası

27 İçindekiler XXVII III- YARGITAY KARARLARI IŞIĞINDA TAŞINMAZ SATIŞ VAADİ SÖZLEŞMESİNE DAYANAN TAPU İPTAL VE TESCİL DAVASINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR Taşınmaz satış vaadi sözleşmesinin sona erdirilmesi adi yazılı sözleşme ile yapılamaz Taşınmaz satış vaadi sözleşmesinin bulunduğunu bilen bir kişinin, sırf sözleşme tapuya şerh edilmemiş diye iyiniyetli olduğu kabul edilemez (BU ŞEKİLDE ÖZET BAŞLIK İÇEREN ÇOK SAYIDA KARAR) - 5 yıllık süresi geçen tapu kaydındaki şerhin terkini görevi tapu sicil memurlarına ait olup mahkemeden istenemez Dava konusu taşınmazın satış vaadi sözleşmesi yapılırken kadastro parseli olması sonraki aşamada (davanın devam ettiği bir sırada) imar parselini alması davanın sırf bu nedenle reddini gerektirmez İKİNCİ AYRIM YARGITAY KARARLARI YARGITAY İÇTİHADI BİRLEŞTİRME KARARI HUKUK GENEL KURULU KARARLARI DAİRE KARARLARI (Birinci Ayrımda Özetleri Verilen Kararların Ayrıntılı İçeriği) ÜÇÜNCÜ AYRIM YARGILAMA İŞLEMLERİ ve DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR Dilekçe Örneği Dilekçe Örneği Tensip Zaptı Örneği Tensip Zaptı Örneği MÜZEKKERELER (Tensip Zaptının Gereği Olan Müzekkereler) Tapu Sicil Müdürlüğü ne Yazılacak Müzekkere Notere Yazılacak Müzekkere Belediye Başkanlığına Yazılacak Müzekkere Ön inceleme duruşma tutanağı örneği

28 XXVIII Hukuk Davaları Rehberi Tahkikat duruşmasında varsa gelen tanıklara özellikle aşağıdaki sorular sorulacaktır Keşif Deliline Başvurulmuşsa Tahkikat duruşmasında deliller toplandıktan sonra keşif ara kararı verilmelidir. Keşif ara kararına örnek HAKİM ve AVUKATLARIN DİKKAT ETMESİ GEREKEN HUSUSLAR Sözlü Yargılama Aşaması GEREKÇELİ KARAR ÖRNEKLERİ Karar örneği Karar örneği Karar örneği Karar örneği Karar örneği DÖRDÜNCÜ KISIM ÖNALIM HAKKINA DAYANAN TAPU İPTAL VE TESCİL DAVASI BİRİNCİ AYRIM ÖNALIM HAKKINA DAYANAN TAPU İPTAL VE TESCİL DAVASINDA TEMEL BİLGİLER I- ÖNALIM HAKKI A) SÖZLEŞMEDEN DOĞAN ÖNALIM HAKKI Kavram Yasal Dayanağı Hukuki Niteliği Şekli Şerhedilmesi ve Süresi İleri Sürülmesi İleri Sürülme Şekli Devredilmesi ve Miras Yoluyla Geçmesi Hak düşürücü süre Koşulları ve Hükümleri Sözleşmeden Doğan Önalım Hakkına Dayanan Davanın Davacısı ve Davalısı B) YASAL ÖNALIM HAKKI Kavram Hukuki Niteliği Yasal Önalım Hakkının Kullanılmasının Şartları

29 İçindekiler XXIX II- a) Paydaşlık Sıfatına Sahip Olmak b) Taşınmaz Üzerindeki Mülkiyet Hakkının Kısmen veya Tamamen Satılması Yasal Önalım Hakkının Kullanılma Usulü Yasal Önalım Hakkının Kullanılamayacağı Haller Hak düşürücü süre Yasal Önalım Hakkından Feragat Yasal Önalım Hakkına Dayanan Davanın Davacısı ve Davalısı YARGITAY KARARLARI IŞIĞINDA ÖNALIM HAKKINA DAYANAN TAPU İPTAL ve TESCİL DAVASINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR Davacının, dava açıldıktan sonra herhangi bir nedenle önalım hakkına konu edilen taşınmazdaki payını kaybetmesi halinde, dava hakkı ortadan kalkacağından davanın reddi gerekir Dava konusu payın satış vaadi ile satılmış olması durumu (BU ŞEKİLDE ÖZET BAŞLIK İÇEREN ÇOK SAYIDA KARAR) - Davacı yargılama aşamasında ölmüş ise mirasçılar davaya dahil edilmelidir Bağımsız pay üzerinde de birden fazla kişinin elbirliğiyle mülkiyet hakkı olması halinde diğer elbirliği maliklerin onayı alınmalıdır Hak düşürücü sürenin başlaması için esas alınacak kıstas, öğrenme olgusu değil noter aracılığıyla yapılacak bildirimdir İKİNCİ AYRIM YARGITAY KARARLARI HUKUK GENEL KURULU KARARLARI DAİRE KARARLARI (Birinci Ayrımda Özetleri Verilen Kararların Ayrıntılı İçeriği) ÜÇÜNCÜ AYRIM YARGILAMA İŞLEMLERİ ve DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR Dilekçe Örneği Dilekçe Örneği Tensip Zaptı Örneği

30 XXX Hukuk Davaları Rehberi Tensip Zaptı Örneği MÜZEKKERELER (Tensip Zaptının Gereği Olan Müzekkereler) Tapu Sicil Müdürlüğü ne Yazılacak Müzekkere Notere Yazılacak Müzekkere Kolluğa Yazılacak Müzekkere Ön inceleme duruşma tutanağı örneği Tahkikat duruşmasında deliller toplandıktan sonra keşif ara kararı verilmelidir. Keşif ara kararına örnek Mahalli Bilirkişilere ve varsa tanıklara özellikle aşağıdaki sorular sorulacaktır Keşif Deliline Başvurulmuşsa Bilirkişi Deliline Başvurulmuşsa Bilirkişinin Yapması Gerekenler HAKİM ve AVUKATLARIN DİKKAT ETMESİ GEREKEN HUSUSLAR Sözlü Yargılama Aşaması GEREKÇELİ KARAR ÖRNEKLERİ Karar örneği Karar örneği Karar örneği Karar örneği