SOMA ELEKTRİK ÜRETİM VE TİCARET AŞ (SEAŞ) 2012 YILI RAPORU

Transkript

1 HĠZMETE ÖZEL T.C. SAYIġTAY BAġKANLIĞI SOMA ELEKTRİK ÜRETİM VE TİCARET AŞ (SEAŞ) 2012 YILI RAPORU

2 Bu rapor; tarih ve 6085 sayılı Kanun ile tarih ve 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname uyarınca hazırlanmış olup, Sayıştay Rapor Değerlendirme Kurulu nun tarih ve 4 sayılı oturumunda kabul edilmiştir.

3 ġirketin unvanı Merkezi Bağlı olduğu kuruluģ :Soma Elektrik Üretim ve Ticaret Aġ :Manisa-Soma :Elektrik Üretim Aġ Sermaye durumu Ortaklar Hisse adedi Taahhüt edilen Ödenen TL % TL Elektrik Üretim Aġ Toplam

4 Karar organı (Yönetim kurulu) Yönetim Temsil ettiği Görevli bulunduğu süre kurulundaki Adı ve soyadı bakanlık KuruluĢtaki görevi veya mesleği BaĢlama Ayrılma görevi veya kuruluģ tarihi tarihi 1-BaĢkan Ġbrahim Hakkı GÜL SEAġ Genel Müdür V " Nuri ġerġfoğlu SEAġ Genel Müdür Devam ediyor 2-Üye Halil ÇITAK EÜAġ Emekli mühendis Devam ediyor 3-Üye Doğanbey AKGÜL EÜAġ ETKB Strateji GeliĢtirme BĢk Devam ediyor 4-Üye Mehmet Okhan UYSAL EÜAġ ETKB Özel Kalem Md Devam ediyor 5-Üye Murat ALICI EÜAġ H.Müs.TeĢ. Uy. ve Yab. Ser. Gen. Müd. Yrd " Mustafa DURAN EÜAġ H.Müs.DıĢ. Eko. ĠliĢ. Genel Müd.Yrd Devam ediyor Denetim kurulu Denetim Temsil ettiği Görevli bulunduğu süre kurulundaki Adı ve soyadı bakanlık KuruluĢtaki görevi veya mesleği BaĢlama Ayrılma görevi veya kuruluģ tarihi tarihi 1-Üye Mustafa Hacı EMĠNOĞLU EÜAġ ETKB Denetim Hizmetleri BĢk Devam ediyor 2-Üye Mehmet TAġBAġ EÜAġ EÜAġ Çevre Dairesi BĢk Devam ediyor 3- Üye Atilla Mehmet YARDIMCI EÜAġ H.Müs. Gen. Müd. Yrd

5 ĠÇĠNDEKĠLER I. TOPLU BAKIġ I II. ĠDARĠ BÜNYE 1 Sayfa A- Mevzuat 1 B- TeĢkilat 1 C- Personel durumu 4 III. MALĠ BÜNYE 9 A- Mali durum 9 B- Mali sonuçlar 13 IV. ĠġLETME ÇALIġMALARI 15 A- Giderler 15 B- Tedarik iģleri 18 C- Üretim ve maliyetler 23 D- Pazarlama 48 E- Sigorta iģleri 51 F- ĠĢletme sonuçları 52 G- ĠĢtirakler 55 H- Yatırımlar 55 V. BĠLANÇO 69 - Aktif 70 - Pasif 78 VI. GELĠR TABLOSU 84 VII. EKLER 91

6 KISALTMALAR BGD:Baca Gazı Desülfürizasyon ÇED: Çevresel Etki Değerlendirilmesi DCS: Distributed Control System DPT: Devlet Planlama TeĢkilatı EĠH: Enerji Ġletim Hatları ELĠ: Ege Linyitleri ĠĢletmesi EPDK: Elektrik Piyasası Düzenleme Kurumu ESA: Elektrik SatıĢ AnlaĢması ETKB: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı EÜAġ: Elektrik Üretim Anonim ġirketi GSMH: Gayri Safi Milli Hasıla GWh:Gigawatt saat HES: Hidro Elektrik Santral ĠHD: ĠĢletme Hakkı Devri KAMU-Ġġ: Kamu ĠĢletmeleri ĠĢverenler Sendikası KDV: Katma Değer Vergisi KHK: Kanun Hükmünde Kararname KĠT: Kamu Ġktisadi TeĢebbüsleri KPSS: Kamu Personeli Seçme Sınavı Kr: KuruĢ kv: Kilovolt kwh: Kilowatt saat MVA: Mega Volt Amper MWh: Mega watt saat MYTM: Millli Yük Tevzi Merkezi ÖĠB: ÖzelleĢtirme Ġdaresi BaĢkanlığı ÖYK. ÖzelleĢtirme Yüksek Kurulu PMUM: Piyasa Mali UzlaĢtırma merkezi PYS: Piyasa Yönetim Sistemi SEAġ: Soma Elektrik Üretim Aġ TEAġ: Türkiye Elektrik Üretim, Ġletim Anonim ġirketi TEDAġ: Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim ġirketi TEĠAġ: Türkiye Elektrik Ġletim Anonim ġirketi TEK: Türkiye Elektrik Kurumu TES-Ġġ: Türkiye Enerji Su ve Gaz ĠĢçileri Sendikası TETAġ: Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Anonim ġirketi TKĠ: Türkiye Kömür ĠĢletmeleri Kurumu TL: Türk Lirası TS: Termik Santral TSE:Türk Standartlar Enstitüsü TÜBĠTAK-MAM: Türkiye Bilimsel ve Teknolojik AraĢtırma Kurumu Marmara AraĢtırma Merkezi TÜFE: Tüketici Fiyat Endeksi YPK: Yüksek Planlama Kurulu

7 I I. TOPLU BAKIġ Soma yöresinde termik santral kurulmasına iliģkin proje hazırlıkları 1953 yılında baģlamıģ ve Bakanlar Kurulu nun tarihli toplantısında Soma Termik Santrali kurulmasına karar verilmiģ ve santralin anahtar teslimi yapımı ALSTHOM (Fransız) Ģirketine verilmiģtir. Kömür dizayn değeri kcal/kg olan 2x22 MW gücündeki iki üniteden oluģan Soma (A) Santralinin temeli, tarihinde atılmıģ ve inģaatı tarihinde tamamlanmıģtır. YaklaĢık 54 yıldır çalıģarak ekonomik ömrünü tamamlamıģ olan ve çalıģması çevre mevzuatına uygun bulunmayan söz konusu üniteler, EÜAġ ın üretim programı vermemesi üzerine 1-3 Mart 2010 tarihinden itibaren enerji üretimini durdurularak emre amade tutulmaktadır. Bölgede mevcut linyit kömürünün kcal/kg ısıl değerden düģük kısımlarının değerlendirilmesi için Soma (B) Santralının yapımı ihalesi, SKODA (Çekoslovakya), METEX (Finlandiya) ve GAMA Aġ (Türkiye) firmalarından oluģan üçlü konsorsiyuma verilmiģtir kcal/kg alt ısıl değerde kömür yakan 2x165 MW lık Soma B Santralı I. ve II. ünitelerinin yapımına 1976 yılında baģlanmıģ ve bu santralin söz konusu ünitelerinin inģaatları sırasıyla 1981 ve 1982 yıllarında tamamlanarak devreye alınmıģtır. Daha sonra, Türkiye Elektrik Kurumu (TEK) tarafından, kcal/kg alt ısıl değerde 2x165 MW lık gücün ilavesi için, Soma B Termik Santralı III. ve IV. ünitelerinin anahtar teslimi yapımı iģi, ek sözleģme ile SKODA ve GAMA Aġ firmalarına ihale edilmiģtir yılında baģlayan bu tevsi ünitelerinin inģaatları, sırasıyla 1985 ve 1986 yıllarında tamamlanmıģtır. Soma (B) santralinin kcal/kg alt ısıl değerde 2x165 MW gücündeki V. ve VI. tevsi ünitelerinin yapımı ihalesi, 1986 yılında imzalanan bir sözleģme ile yine SKODA ve GAMA Aġ firmalarına verilmiģ ve ünitelerin yapımı 1991 ve 1992 yıllarında tamamlanmıģtır. TEK Yönetim Kurulu nun tarih ve 1-23 sayılı Kararı uyarınca, Soma (A) ve (B) santralı iģletme müdürlükleri birleģtirilerek Soma Termik Santralı ĠĢletme Müdürlüğü oluģturulmuģ ve Soma (A) santrali üniteleri Soma Termik Santralı 7. ve 8. üniteleri olarak yer almıģtır. Soma Termik Santralı ĠĢletmesi, ÖzelleĢtirme Yüksek Kurulu nun tarih ve 95/62 sayılı Kararı ile özelleģtirme kapsamına ve programına alınmıģtır. Bu çerçevede, ÖzelleĢtirme Ġdaresi BaĢkanlığı tarafından mevcut iģletme müdürlüğü yapısı, "Soma Elektrik Üretim ve Ticaret Aġ" (SEAġ) ticaret unvanı ile anonim Ģirket statüsüne dönüģtürülmüģtür. ġirketin, 4046 sayılı Kanun un 20/A maddesi uyarınca hazırlanan ana sözleģmesi ÖĠB tarafından tarihinde onaylanmıģtır. ġirket, Soma Ticaret Sicili Memurluğu nca 2592 sicil numarası ile tescil edilmiģ; ticaret unvanı ve ana sözleģmesi tarih ve 3893 sayılı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi nde ilan edilerek hukuki statü ve tüzel kiģilik kazanmıģtır. I

8 II Sayıştay ġirket, tarihinden itibaren ÖĠB yönetimine bağlı olarak faaliyetini sürdürmeye baģlamıģ, ancak santralın özelleģtirilmesi iģlemlerine iliģkin prosedür iģletilememiģtir. Bunun üzerine, ÖYK nın tarih ve 97/34 sayılı Kararı ile santralin, özelleģtirme kapsam ve programından çıkartılarak eski statüsüne iade edilmesi kararlaģtırılmıģtır. Ancak ġirket, iģletme müdürlüğüne dönüģtürülmeden Yüksek Planlama Kurulu nun tarih ve 97/T-94 sayılı Kararı gereğince, TEAġ a ait Soma Elektrik Üretim ve Ticaret Aġ ticaret unvanı ile 233 sayılı KHK kapsamında bağlı ortaklık statüsünde yeniden yapılandırılmıģtır. TEAġ ın bağlı ortaklığı haline getirilen Ģirketin yeni ana sözleģmesi tarihli YPK Kararı ile onaylanmıģtır. Bu durum, tarihinde 1716 sicil numarası ile Soma Ticaret Sicili Memurluğu siciline statü değiģikliği ve dönüģüm Ģeklinde tescil edilmiģ, tarih ve 4463 sayılı Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi nde de yayımlanmıģtır. Türkiye Elektrik Üretim ve Ġletim Aġ (TEAġ); Türkiye Elektrik Ġletim Aġ (TEĠAġ), Elektrik Üretim Aġ (EÜAġ) ve Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Aġ (TETAġ) olmak üzere üç ayrı iktisadi devlet teģekkülü Ģeklinde yeniden teģkilatlandırılmıģtır. Bu yapılanmada Soma Elektrik Üretim ve Ticaret Aġ EÜAġ ın bağlı ortaklığı olmuģtur tarihli Resmi Gazete de yayımlanan tarih ve 2003/34 sayılı ÖYK Kararı ile aralarında Soma A ve B termik santrallerinin de bulunduğu EÜAġ ve bağlı ortaklıklarına ait bazı elektrik üretim tesisleri hazırlık iģlemine tabi tutulmak üzere özelleģtirme kapsamına alınmıģtır. ÖzelleĢtirme kapsamında bulunan ve hazırlık çalıģmaları sürdürülen SEAġ ın özelleģtirilmesiyle ilgili olarak, inceleme tarihi (Mayıs 2013) itibariyle bir karar bulunmamaktadır. Elektrik Piyasası Düzenleme Kurulu nun tarih ve sayılı Kararı ile ġirkete, Manisa Ġli, Soma Ġlçesi sınırları içerisinde kurulu Soma üretim tesislerinde tarihinden itibaren 10 yıl süreyle üretim faaliyeti göstermek üzere EÜ/ /005 sayılı üretim lisansı verilmiģtir. Sürenin dolması üzerine tarih ve sayılı kurul kararı ile lisans süresi tarihine kadar uzatılmıģtır. Halen bu lisans kapsamında faaliyetlerini sürdüren Ģirketin, son 5 yıllık faaliyetlerine iliģkin bazı toplu bilgiler aģağıdaki çizelgede gösterilmiģtir. II

9 III Toplu bilgiler Ölçü Son iki yıl farkı Esas sermaye Bin TL ,0 ÖdenmiĢ sermaye Bin TL ,0 Öz kaynaklar Bin TL ,2 Yabancı kaynaklar Bin TL ,7 Maddi duran varlıklar (edinme değeri) Bin TL ,2 Maddi duran varlıklar birikmiģ amort. Bin TL ,1 Yatırımlar için yapılan nakdi ödemeler Bin TL ,4 Yatırımların gerçekleģme oranı (nakdi) % 66,2 18,1 44, ,3 10,3 25,8 Tüm alım tutarı Bin TL ,4 Satın alınan linyit kömürü miktarı Ton ,4 Satın alınan linyit kömürü tutarı Bin TL ,0 Alınan kömürün ortalama birim fiyatı TL/Ton 48,79 55,98 62,6 70,94 78,54 7,6 10,7 Brüt üretim miktarı Gwh ,1 Ġç tüketim ve kayıplar Gwh ,4 Net üretim miktarı Gwh ,7 Net üretim maliyeti Bin TL ,3 Net satıģ hâsılatı Bin TL ,1 Brüt üretim maliyeti Kr/kWh 9,03 9,68 10,3 11,42 12,8 1,38 12,1 Net üretim maliyeti Kr/kWh 10,52 11,32 12,1 13,27 14,59 1,32 9,9 Ortalama satıģ fiyatı Kr/kWh 12,52 15,11 19,67 16,53 17,12 0,59 3,6 Stoklar: -Ġlk madde (yakıtlar) Bin TL ,3 -Malzeme Bin TL ,0 -Diğer stoklar Bin TL ,8 Memur (Ortalama) KiĢi (2) (50,0) SözleĢmeli (Ortalama) KiĢi ,0 ĠĢçi (Ortalama) KiĢi (41) (5,3) Personel için yapılan tüm giderler Bin TL ,0 Cari yıla iliģkin: -Memurlar için yapılan tüm giderler Bin TL (104) (40,8) -Memur baģına aylık ortalama gider TL ,4 -SözleĢmeliler için yapılan tüm giderler Bin TL ,7 - SözleĢmeli baģına aylık ortalama gider TL ,7 -ĠĢçiler için yapılan tüm giderler Bin TL (340) (0,6) -ĠĢçi baģına aylık ortalama gider TL ,9 Dönemine iliģkin kurumlar vergisi Bin TL (4.580) (34,4) Tahakkuk eden vergiler Bin TL (3.834) (9,0) GSYĠH' ya katkı (üretici fiyatlarıyla) Bin TL (84.014) (40,9) GSYĠH'ya katkı (alıcı fiyatlarıyla) Bin TL (83.399) (35,5) GSMH 'ya katkı (alıcı fiyatlarıyla) Bin TL (83.399) (35,5) Faaliyet kârlılığı (Öz kaynaklar yönünden) % 6,9 12,2 23,9 12,1 7,3 (4,8) (39,7) Mali kârlılık (Öz kaynaklar yönünden) % 3,2 7,5 16,1 4,1 3,1 (1,0) (24,4) Ġktisadi kârlılık % 3 7,6 15,1 3,9 3 (0,9) (23,1) Faaliyet kârı veya zararı Bin TL (54.561) (39,3) Dönem kârı veya zararı Bin TL (11.497) (24,1) Bilanço kârı veya zararı Bin TL (6.917) (0,6) ArtıĢ veya azalıģ (%) III

10 IV Sayıştay Soma Termik Santrali üniteleri Soma Havzasındaki düģük kalorili linyit kömüründen elektrik enerjisi üretmek amacıyla kurulmuģtur. BaĢlangıçta iģletme müdürlüğü olan statü, 1995 yılında Soma Elektrik Üretim ve Ticaret Aġ unvanı ile anonim Ģirkete dönüģtürülmüģ olup, tarihi itibariyle de Elektrik Üretim Aġ nin bağlı ortaklığı olmuģtur. ġirket tarihinden itibaren özelleģtirme kapsamında bulunmaktadır. ÖzelleĢtirme sürecinin uzaması ve uygulamadaki belirsizlik özellikle yatırım faaliyetleri ve çalıģanları olumsuz olarak etkilediğinden, ġirketin özelleģtirilmesiyle ilgili kararın bir an önce verilmesi önem arz etmektedir. Santral ünitelerinin ihtiyacı kömür, 4734 sayılı Kamu Ġhale Kanununun 3/(o) maddesi kapsamında, TKĠ Genel Müdürlüğü ile imzalanan protokol çerçevesinde TKĠ Ege Linyitleri ĠĢletmesi Müessesesinden temin edilmektedir. YaklaĢık 54 yıl çalıp ekonomik ömrünü tamamlamıģ olan 7. ve 8. üniteler (Soma A Santrali) 2010 yılı Mart ayı baģından itibaren üretim dıģı bırakılıp emre amade tutulmuģtur. Diğer taraftan termik santral teknolojilerinin geliģtirilmesi ve yerlileģtirilmesi gibi projelerin uygulanması için bu üniteler ĢeçilmiĢ olup ilgili kuruluģlarla birlikte bu kapsamda bazı çalıģmalar baģlatılmıģtır. ġirket, anılan çalıģmaların sağlıklı sürdürülebilmesi gerekçesiyle söz konusu ünitelerin özelleģtirme çalıģmaları kapsamından çıkarılması hususnda talepte bulunmuģtur. Santral ünitelerinin 2012 yılı genel kapasite kullanma faktörü önceki yıla göre 0,5 puan artarak %55,9 seviyesinde gerçekleģmiģtir. Toplam brüt üretim miktarı ise önceki yıla göre %1,1 oranında 54 GWh artarak GWh a yükselmiģtir. Termik santrallerin verim göstergesi olan özgül ısı tüketimine (1 kwh enerji üretmek için harcanan ısı) ait değer, ilgili Ģartnamelerdeki verilere göre 1-6 üniteler için ortalama kcal/kwh olarak öngörülmüģtür. Buna karģılık söz konusu değer 2012 yılında 1-6 üniteler için ortalama kcal/kwh olarak gerçekleģmiģtir. Santral ünitelerinin uzun yıllar çalıģtığı göz önüne alınsa bile bu değer oldukça yüksektir. Santral ünitelerinin fiili çalıģma süreleri ve planlanan rehabilitasyonlara iliģkin proje tutarları birlikte ele alındığında, bazı ünitelerde rehabilitasyon yerine yeni teknoloji kazan yapımının detaylı olarak değerlendirilmesi gerekli görülmektedir. Rehabilitasyon veya yenileme projeleri kapsamında yapılacak iģler, hazırlık, ihale, yapım ve iģletme dâhil tüm aģamalarda birbirine direkt etkisi olan ve sonuçta da santral verimini etkileyen iģler olduğundan, bu iģlerin zamanında ve istenilen niteliklerde yapılabilmesi için tüm safhaların çok iyi planlanması önem arz etmektedir. Termik santrallerdeki ısı enerjisinin binaların ısıtılmasında kullanılması amacıyla TUBĠTAK tarafından geliģtirilen proje kapsamında, yapılan ihale sonucu Soma Belediyesi ile tarihinde ısı satıģ sözleģmesi imzalanmıģ olup, bu konudaki yatırım çalıģmaları sürmektedir yılında, 659,6 milyon TL tutarında toplam satıģ maliyeti yapılmasına karģın 743,9 milyon TL tutarında net satıģ hâsılatı elde edilmesi neticesinde, 84,3 milyon TL tutarında faaliyet kârı oluģmuģtur. Faaliyet karı tutarında önceki döneme göre %39,3 oranında düģüģ olmuģtur. Bu düģüģte, önceki yıla göre maliyetler %13,2 IV

11 V oranında artarken, net satıģ hasılatı artıģının %3,1 seviyesinde kalması etkili olmuģtur. Maliyet artıģına sebep olan en önemli faktörler ise verim düģüģü ile ana yakıt olarak kullanılan kömürün ortalama alım fiyatının %10,7 oranında artması etkili olmuģtur. Cari yılda yatırımlar için toplam 62,8 milyon TL tutarında ödenek ayrılmıģ, bu ödeneğin %50,3 ü oranında 31,6 milyon TL tutarında nakdi harcama gerçekleģmiģtir. Öneriler: Soma Elektrik Üretim ve Ticaret Aġ nin 2012 yılındaki çalıģmaları üzerinde SayıĢtay tarafından yapılan incelemeler sonunda getirilen öneriler aģağıdadır. 1-Termik santrallerde oluģan katı atıkların daha verimli ve ekonomik bir Ģekilde depolanabilmesini teminen; - Ġlgili çevre mevzuatı kapsamında bu atıkların yakın çevrede iģletilen mevcut kömür ocaklarındaki açık kazı sahalarına dökümü ile yeraltında dolgu maddesi olarak kullanılması hususlarının değerlendirilerek, konu hakkında gerekli giriģimlerde bulunulması, - Kül depolama sahaları ile ilgili yapılacak nihai planlamalarda yüksek iģletme giderleri ve oluģan çevresel etkiler nedeni ile sulu nakil yerine bantla nakliye sistemlerinin kullanımının değerlendirilmesi (Sayfa:45), 2- SEAġ ın ikili anlaģma çerçevesindeki yükümlülüğünü yerine getirmesi ve her bir uzlaģtırma döneminde enerji dengesizliğine düģmemesi için; Elektrik Piyasası Dengeleme ve UzlaĢtırma Yönetmeliği çerçevesinde EÜAġ ile dengeden sorumlu bir grup oluģturulması husunda gerekli giriģimlerde bulunulması (Sayfa:50), 3-ġirket yatırım programında 2009.D proje numarası ile yer alan Soma EÜT 1-2. Üniteler Kazan Rehabilitasyonu ve Yanma Optimizasyonu projesi kapsamında ünitelerde uygulanacak iyileģtirme modelinin belirlenmesine yönelik olarak yürütülen çalıģmaların bir an önce tamamlanması (Sayfa:63), 4-Yapımı planlanan elektrofiltre rehabilitasyonları ve baca gazı arıtma tesisi projelerinde zaman ve kaynak israfına neden olunmaması için; -Öncelikle; kazan ve yardımcı sistemlerinde gerekli rehabilitasyon iģlerinin tamamlanması, -Bilahare; oluģan baca gazı karakteristiklerine göre elektro filtrelerde rehabilitasyon ve nihayetinde de baca gazı arıtma sistemlerinin yapımına gidilmesi, (Sayfa:67), 5- Raporun ilgili bölümlerinde yer alan ve rapor ekinde (Ek:12) listesi verilen diğer öneri ve tavsiyelerin de yerine getirilmesi. Sonuç: Soma Elektrik Üretim ve Ticaret Aġ nin tarihindeki kendi yönetim kurulunda kabul edilen 2012 yılı bilançosu ,57 Türk Lirası dönem kârı ile kapanmıģ bulunmaktadır. V

12

13 1 I. ĠDARĠ BÜNYE A-Mevzuat: Soma Elektrik Üretim ve Ticaret Aġ (SEAġ), 233 sayılı KHK ya göre teģkilatlanmıģ olup Türkiye Elektrik Üretim Aġ nin bağlı ortaklığı statüsündedir. SEAġ, 233 sayılı KHK, Ana SözleĢmesi ile tarih ve 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ve mevcut üretim lisansı hükümleri çerçevesinde faaliyetlerini sürdürmektedir. Soma A ve B Termik Santrali ÖzelleĢtirme Yüksek Kurulu nun tarih ve 2003/34 sayılı Kararı çerçevesinde özelleģtirme kapsamında bulunmaktadır. ġirketin özelleģtirilmesiyle ilgili olarak, 1995 yılından itibaren 3096, 4046, 6446 ve diğer ilgili mevzuatla belirlenmiģ usul ve esaslar çerçevesinde birkaç defa çalıģma yürütülmüģ ise de özelleģtirme gerçekleģtirilememiģtir. ÖzelleĢtirme Ġdaresi BaĢkanlığı, yürüttüğü hazırlık çalıģmalarında, EÜAġ ve bağlı ortaklık santralleri arasından özelleģtirilmek üzere portföy grupları oluģturmuģ, bazı santralleri ise bu gruba dahil etmeyerek öncelikli özelleģtirilmek üzere ayrı tutmuģtur. ġirkete ait santraller de öncelikli özelleģtirilecek santraller arasında yer almıģ olmakla birlikte, ġirketin özelleģtirilmesiyle ilgili kapsama alınma dıģında yeni bir karar bulunmamaktadır. Ancak, özelleģtirme ile ilgili sürecin uzaması ve uygulamadaki belirsizlik, özellikle orta ve uzun vadeli planlama ve Ģirket çalıģanları üzerinde olumsuz yönde etki yaptığından, ġirketin özelleģtirilmesiyle ilgili kararın en kısa sürede açıklanması önem arz etmektedir. ġeaġ, 3346 sayılı Kamu Ġktisadi TeĢebbüsleri ile Fonların Türkiye Büyük Millet Meclisince Denetlenmesi Hakkında Kanun, 6085 sayılı SayıĢtay Kanunu ile 233 sayılı KHK gereğince denetlenmektedir. ġirkette çalıģtırılan personelin özlük ve sosyal hakları; 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, 399 sayılı KHK, 6245 sayılı Harcırah Kanunu, 4857 sayılı ĠĢ Kanunu, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ĠĢ ġözleģmesi Kanunu, 5510 sayılı Sosyal Siğortalar ve Genel Sağlık Siğortası Kanunu, Bütçe Kanunları, Bakanlar Kurulu ve Yüksek Planlama Kurulu kararları ve bunların ek ve değiģiklikleri ile ilgili yönetmelikler doğrultusunda yürütülmektedir. B-TeĢkilat: 233 sayılı KHK ve Ana SözleĢmesi uyarınca ġirketin organları genel kurul, yönetim kurulu ve denetim kurulu ile genel müdürlükten oluģmaktadır. ġirketin teģkilat Ģeması yönetim kurulunca belirlenmekte olup, tarih ve 4/2 sayılı kararı ile mevcut müdürlük sayısı 2 arttırılarak 5 e yükseltilmiģ ve bu hususla ilgili gerekli ihdas iģlemleri gerçekleģmiģtir. Yönetim Kurulu nun tarih ve 5/1 sayılı Kararına istinaden, mevcuda ilave olarak AR-GE Müdürlüğü oluģturulmuģ ve müdürlükler arasındaki görev dağılımı buna göre yeniden belirlenmiģtir. 1

14 2 Sayıştay ġirketin en son yapılanmasını gösteren teģkilat Ģeması raporun ekine (Ek:1) alınmıģtır. Buna göre ġirkette teknik ve idari iģlerin yürütülmesiyle ilgili üst kademe yöneticisi olarak genel müdür, bir genel müdür yardımcısı, 5 müdürlük ve 3 müdür yardımcılığı bulunmaktadır. Genel müdür yardımcısı, baģuzman ve bir Ģeflik doğrudan genel müdüre, koruma ve güvenlik amiri ile 5 müdürlük ise genel müdür yardımcısına bağlanmıģtır. Müdürlüklere ve müdür yardımcılığına bağlı 15 baģmühendislik, 6 Ģeflik ile hukuk bürosu ve sağlık servisi yer almıģtır. Ġnceleme tarihi (Mayıs 2013) itibariyle, yeni oluģturulan AR-GE Müdürlüğü için kadro ihdası yapılmamıģ olduğu, teģkilat Ģemasında yer alan mevcut 6 müdürlükten sadece birisinin asaleten atamayla, diğerlerinin ise görevlendirme Ģeklindeki atamalarla yürütüldüğü görülmüģtür. Diğer taraftar ġirket Yönetim Kurulu nun tarih ve 5/2 sayılı Kararı ile ġirketin teģkilat yapısı Genel Müdürlük Merkezi ve ĠĢletme Müdürlüğü Ģeklinde yeniden belirlenmiģ ve buna iliģkin gerekli kadro iptal ve ihdası iģlemlerinin takibi hususunda ġirket Genel Müdürlüğüne yetki vermiģtir. Anılan yapılanma ile sorumlulukların ve yetkilerin sağlıklı bir Ģekilde kullanılabilmesi için genel müdürlük merkezi ile iģin fiilen yapıldığı iģletme personelinin ayrılması, böylece iģlerin daha kontrollü ve sağlıklı bir Ģekilde asaleten atamalarla yürütülmesi amaçlanmıģtır. ġirket Genel Müdürlüğünce, anılan yönetim kurulu kararı doğrultusunda gerekli kadro iptal ve ihdaslarının yapılabilmesi için konu ana kuruluģ EÜAġ Genel Müdürlüğüne iletilmiģtir. Ancak inceleme tarihi (Mayıs 2013) itibariyle bu konuda olumlu bir sonuç alınamadığı tespit edilmiģtir. ġirket iģlerinin belirlenen yetki ve sorumluluklar ölçüsünde daha sağlıklı ve kontrollü bir Ģekilde yürütülebilmesi teminen, teģkilat Ģemasında ihtiyaca göre belirlenen birimler için gerekli olan kadro iptl ihdas iģlemleri hususundaki giriģimlerin sürdürülmesi önerilir. ġirketin karar organı yönetim kurulu olup, aynı zamanda yönetim kurulu baģkanı da olan genel müdür ilgili bakanın teklifi üzerine ortak kararla, yönetim kurulu üyelerinden biri Hazine MüsteĢarlığı nın bağlı olduğu Bakan, diğer üçü ise ilgili Bakan tarafından atanmaktadır. ġirketin denetim organı ise 233 sayılı KHK ya göre üç denetçiden oluģmaktadır. Yönetim ve denetim kurulunun oluģumu raporun baģlangıcında yer alan yönetim ve denetim kurulu çizelgelerinde gösterilmiģtir. Yönetim kurulu 2012 yılında 22 toplantı yapmıģ ve toplam 98 adet karar almıģtır. ġirketin faaliyet dönemini kapsayan hesap ve iģlemlerle ilgili olarak düzenlenen denetçi raporu genel kurula sunulmuģtur. ġirketin olağan genel kurulu tarihinde Ģirket merkezinde toplanmıģ ve toplantıda; baģta yönetim ve denetim kurulunun ibrası, 2011 yılı bilanço ve netice hesaplarının onaylanması ve net dönem karının dağıtımı olmak üzere gündemindeki konular görüģülerek karar altına alınmıģtır. 2

15 3 - Hukuk iģleri: Hukuk iģleri, ġirketin kendisine ait yönetmeliği olmadığı için EÜAġ Hukuk MüĢavirliği Yönetmeliği esasları çerçevesinde yürütülmektedir. ġirketin sözleģmeli statüde tahsis edilmiģ 1 adet avukat kadrosu bulunmakta olup, bu kadroya tarihinde açıktan atama yapılmıģtır. Ancak söz konusu avukat EÜAġ a naklen tayini nedeniyle tarihinde ġirketten ayrılmıģtır. ġirketle ilgili davalar avukatlık hizmeti alımı suretiyle takip edilmekte olup, bu çerçevede genel müdür oluruna istinaden, doğrudan temin suretiyle belirlenen Soma Barosuna kayıtlı bir avukat ile tarihinde bir yıllık sözleģme yapılmıģtır. Cari yılda, 19 u önceki yıllardan devreden ve 6 sı yıl içinde açılan olmak üzere toplam 25 adet dava dosyasının takibi yapılmıģtır. Bu dosyalardan 4 ü kesin sonuca bağlanmıģ, 10 u temyiz aģamasında olup kalan 11 dosya ise henüz karara bağlanmamıģtır. Ġnceleme tarihi (Mayıs 2013) itibariyle, anılan avukatın takip ettiği 2013 yılında açılmıģ 7 adet dava dosyası bulunmaktadır. - TeftiĢ iģleri: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı nın tarih ve 29 sayılı Oluru ile kendi denetim birimleri oluģturuluncaya kadar bağlı ortaklıklarda teftiģ, inceleme ve soruģturma iģlemlerinin ana teģekkül tarafından yürütülmesi uygun görülmüģtür. Kendi teftiģ birimi bulunmayan ġirketin teftiģ iģleri, anılan karara istinaden ana kuruluģ EÜAġ TeftiĢ Kurulu BaĢkanlığı nca yürütülmektedir. EÜAġ TeftiĢ Kurulu BaĢkanlığı, ġirketin tarihleri arasındaki dönemi kapsayan iģ ve iģlemlerinin teftiģ programına alarak tarih 437 sayılı yazı ile müfettiģ görevlendirmiģtir. Yapılan inceleme sonucunda anılan döneme iliģkin tarih ve 2012/HU-3 sayılı Cevaplı TeftiĢ Raporu düzenlenmiģtir. Ayrıca EÜAġ TeftiĢ Kurulunca, ġirket iģleriyle ilgili muhtelif Ģikayetler doğrultusunda yapılan incelemeler neticesinde tarih ve HU-4 sayılı ve tarih ve 68 sayılı inceleme raporları düzenlenmiģtir. -Emlak iģleri: Mülga TEK Genel Müdürlüğü önce TEDAġ ve TEAġ olmak üzere iki Ģirket Ģeklinde, daha sonra da TEAġ; EÜAġ, TEĠAġ ve TETAġ olmak üzere üç Ģirket Ģeklinde yeniden yapılandırılmıģtır. SEAġ bu yapılandırma sonucunda EÜAġ ın bünyesinde kalmıģtır. SEAġ ın kullanımında bulunan gayrimenkul varlıkların büyük bölümü söz konusu yapılanmalar sonucunda devir protokolleri çerçevesinde EÜAġ a geçmiģ olduğundan bunların tapu tescil iģlemlerinde önemli sorunlar oluģmuģtur. ġirket yetkililerince yapılan çalıģmalarda, taģınmazların tapu tescil iģlemlerine ait sorunların nedenleri olarak; genelde isim tashihlerinin yapılmadığı, kamulaģtırma iģlemine tabi tutulan parsellerden bazılarında tescil iģlemlerinin tamamlanmamıģ olduğu, Ģahıslar üzerine kayıtlı parsellerin bulunduğu, bazı parsellerde kamulaģtırma Ģerhinin olmadığı ve bunlardan bazılarının satıģ suretiyle baģka gerçek ve tüzel kiģilere devredilmiģ olduğu, mülga TEK den EÜAġ a devreden evraklar ile tapu kayıtları arasında farklılıklar bulunduğu, evrakların önemli bir kısmının EÜAġ Genel Müdürlüğü arģivlerinde bulunduğu, santral ve müģtemilatı tesislerin birçoğunun Soma 3

16 4 Sayıştay Belediyesi mücavir alanında yerleģim sahası içinde kalması sebebiyle parsellerin imar planı değiģikliklerinden etkilendiği gibi hususlar yer almıģtır. Ġncelemelerde, önceki yıl raporundaki öneriler doğrultusunda; santral ve sosyal site sahalarındaki arsa ve tarla dahil ġirkete ait tüm gayrimenkul varlıkların güncel bir envanterinin çıkarıldığı, kamulaģtırma iģlemlerinin 35 yıl öncesine kadar uzandığı ve bu husustaki evraklardan bir bölümünün EÜAġ ta bulunduğu hususları da dikkate alınmak suretiyle Ģirket ve EÜAġ kayıtları birlikte değerlendirilerek sorunlu parsellerin belirlendiği, çeģitli nedenlerle tescil iģlemleri tamamlanmamıģ parsellerden birçoğunda ilgililerle temasa geçilerek tescil iģlemlerinin tamamlandığı, 80 tanesinin tescili için ise EÜAġ Hukuk MüĢavirliğince dava açıldığı, bazı parsellerle ilgili sorunların giderilmesi ve hangi parsellerin özelleģtirme haricinde tutulacağı gbi hususundaki çalıģmaların ise EÜAġ Genel Müdürlüğü ile birlikte yürütüldüğü anlaģılmıģtır. ġirketin özelleģtirme kapsamında bulunduğu göz önünde tutularak, EÜAġ ile birlikte yürütülen çalıģmalar sürdürülerek ġirketin kullanımındaki taģınmazların tapu tescil iģlemlerinin bir an önce tamamlanması önerilir. C-Personel durumu: KĠT personel rejimini düzenleyen 399 sayılı KHK de teģebbüs ve bağlı ortaklıklardaki hizmetlerin memurlar, sözleģmeli personel ve iģçiler eliyle yürütülmesi öngörülmüģtür. Bu doğrultuda 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu çerçevesinde istihdam edilen yönetici personelin kadro, unvan, derece ve sayıları 399 sayılı KHK eki (I) sayılı cetvelde, 399 sayılı KHK nın 3 üncü maddesinin (c) fıkrasına göre belirlenen sözleģmeli personele ait pozisyonların unvan ve sayıları ise (II) sayılı cetvelde yer almıģtır. ġirketin personel istihdamına iliģkin iģlemler, KĠT Genel Yatırım ve Finansman Programı ile uygulamaya iliģkin usul ve esaslar çerçevesinde yürütülmektedir. 1-Personel kadroları ve personele iliģkin iģlemler: ġirketin 2012 yılı personel kadroları, ortalama ve dönem sonu personel sayıları, önceki yılın verileri ile birlikte aģağıdaki çizelgede gösterilmiģtir. 4

17 5 Personel ÇalıĢan personel Norm Program kadro kadro Yıl sonu kiģi sayısı sayısı Ortalama kiģi ÇalıĢan personel Ortalama kiģi Yıl sonu kiģi A - Memurlar : 1- Genel idare hizmetleri Teknik hizmetleri Toplam ( A) B - SözleĢmeliler : sayılı KHK'ye göre çalģ sayılı Kanuna göre çalģ. 3-Diğer sözleģmeliler Toplam ( B ) Toplam (A+B) C - ĠĢçiler : 1- Sürekli iģçiler Geçici iģçiler Toplam ( C ) Genel toplam ( A+B+C ) Yüklenici iģçileri ġirketin personel kadro ve pozisyonlarının sayısında, yıl içinde herhangi bir iptal ve ihdas iģlemi yapılmadığı için önceki yıla göre bir değiģiklik olmamıģtır. Cari yılsonu itibariyle mevcut memur ve sözleģmeli kadro ve pozisyonların %30 oranında 59 adedi boģ olup, bunun 5 i memur, 54 ü ise sözleģmeli personelle ilgilidir. Öte yandan ġirketin yılsonu itibariyle 1067 adet olan iģçi pozisyonunun %65 oranında 692 si dolu, %35 oranında 375 i ise boģtur. Önceki yıldan 873 kiģi olarak devreden toplam personel sayısı, yıl içinde 111 kiģilik giriģ ve 157 kiģilik çıkıģ olması sonucunda, 46 kiģilik azalıģla müteakip yıla 827 kiģi olarak devretmiģtir. Memur, sözleģmeli ve iģçi personelin servislere göre dağılımı ve yıl içindeki hareketlerine iliģkin ayrıntılı bilgileri gösteren çizelgelere, raporun ekleri (Ek: 2, 3, 4) arasında yer verilmiģtir. Diğer taraftan Kamu Ġktisadi TeĢebbüsleri ve Bağlı Ortaklıkları 2012 Yılı Genel Yatırım ve Finansman Programına istinaden Hazine MüsteĢarlığının izni çerçevesinde gerçekleģtirilen hizmet alımlarında çalıģan yüklenici iģçilerinin sayısı, 2012 yılında 545 kiģi olmuģtur. Ġnceleme tarihi (Mayıs 2013) itibariyle, iģçi personele ait hak edildiği halde kullanılmayan toplam gün birikmiģ ücretli izin bulunduğu tespit edilmiģtir. ÇalıĢsnların beden ve ruh sağlığı ve kullanılmayan izinlerin oluģturacağı mali külfet de dikkate alınarak, iģçilere yıllık ücretli izin hakkının zamanında kullandırılması hususunun titizlikle takibi önerilir. 2- Personele yapılan harcamalar: ġirket personeli için 2012 yılında yapılan harcamaların ayrıntıları ve kiģi baģına düģen aylık harcama tutarı, program ve önceki dönem verileri ile birlikte aģağıdaki çizelgede gösterilmiģtir 5

18 Personele yapılan harcamalar Toplam harcama Harcanan KiĢi baģına ayda düģen Ödeneğin son durumu Esas ücretler Ek ödemeler Sosyal giderler Harcanan Cari yıl toplamı GeçmiĢ yılla ilgili Toplam KiĢi baģına ayda düģen Bin TL TL Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL TL A-Yönetim kurulu üyeleri ve denetçiler B- Memurlar C- SözleĢmeliler D- ĠĢçiler Genel toplam (A+B+C+D) Geçen yıl toplamı Fark (4.373) 872 (666) Sayıştay

19 7 ġirketin 2011 yılı personel harcamaları, 60,3 milyon TL cari yılla, 11,4 milyon TL geçmiģ yıllarla ilgili olmak üzere toplam 71,7 milyon TL olarak gerçekleģmiģtir. Önceki yıla göre %0,6 oranında artan cari yıla iliģkin harcamaların; %89,8 i iģçi, %9,5 i sözleģmeli, %0,3 ü memur personelle, %0,4 ü ise kuruluģ dıģı yönetim kurulu üyeleri ve denetçilerle ilgilidir. Cari yıla iliģkin kiģi baģına düģen aylık ortalama harcama tutarları ise memurlarda TL, sözleģmelilerde TL ve iģçilerde TL olarak gerçekleģmiģtir. Personelin maaģ ve ücretleri Bütçe Kanunu, ilgili Bakanlar Kurulu ve Yüksek Planlama Kurulu kararları ile TES-Ġġ ile imzalanan ve tarihleri arasındaki dönemi kapsayan 14. Dönem ĠĢletme Toplu ĠĢ SözleĢmesi çerçevesinde tahakkuk ettirilmiģtir. Ġnceleme tarihi (Mayıs 2013) itibariyle, tarihleri arasındaki dönemi kapsayan 15. Dönem ĠĢletme Toplu ĠĢ SözleĢmesi görüģmelerinin sürdüğü anlaģılmıģtır. Kamu Ġktisadi TeĢebbüsleri ve Bağlı Ortaklıkları 2012 Yılı Genel Yatırım ve Finansman Programı doğrultusunda, Hazine MüsteĢarlığının tarih ve sayılı yazı ile SEAġ ın 2012 yılı fazla çalıģma tavanı saat/yıl olarak belirlenmiģtir. ġirket Yönetim Kurulunun tarih ve 1-3 sayılı Kararı ile de bunun saati iģçi, saati ise sözleģmeli personele tahsis edilmiģtir yılında ise iģçi personele saat, sözleģmeli personele saat olmak üzere toplam saatlik fazla mesai yaptırılmıģtır. 3- Sosyal konular ve giderleri: ġirket personeli için yapılan sosyal nitelikli harcamaların ayrıntısı aģağıdaki çizelgede gösterilmiģtir. 7

20 8 Sayıştay A- Cari yılla ilgili, Sosyal giderler Memurlar SözleĢmeliler ĠĢçiler Toplam Fark Bin TL 1 - Aile yardımı ve çocuk yardımı Evlendirme ve ölüm yardımı Sosyal yardım zammı Barındırma giderleri 5 - Yedirme yardımı Giydirme yardımı (99) 7 - TaĢıma giderleri Sosyal güvenlik ve genel sağlık sigortası Bin TL primi iģveren payı ve ek karģılığı Emekli ikramiyesi, iģten ayrılma tazminatı ĠĢsizlik sigortası iģveren payı (3) 11 - Sağlık giderleri Eğitim giderleri (34) 13 - Spor giderleri 14 - Dinlenme kamplarına yapılan harcamalar 15 - Personel dernek ve vakıflarına yardımlar 16 - Ayni ve nakdi baģka sosyal giderler (56) B- GeçmiĢ yıllarla ilgili : Bin TL Toplam (A) Emekli ikramiyesi, iģten ayrılma tazminatı Diğer ödemeler (249) Toplam (B) Genel toplam Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL 2011 yılında gerçekleģen cari yılla ilgili sosyal nitelikli giderler toplamı, önceki yıla göre %1,2 oranında artarak 14,8 milyon TL olmuģtur. Cari yılla ilgili sosyal giderlerin; %62,1 i sosyal güvenlik ve genel sağlık sigortası primi iģveren payı ve ek karģılıkları, %9,2 si yedirme yardımı, %5,6 sı iģsizlik sigortası iģveren payı, %6,6 sı taģıma giderleri, %8,9 u sosyal yardım zammı, kalan %7,6 sı ise diğer sosyal nitelikli harcamalarla ilgilidir. Cari yılla ilgili sosyal giderlere, 11,4 milyon TL tutarındaki geçmiģ yıllarla ilgili ödemelerin de ilavesiyle sosyal giderler toplamı 26,2 milyon TL ye ulaģmaktadır. 8

21 9 III. MALĠ BÜNYE A-Mali durum: Mali bünyenin incelenmesi amacıyla, 2012 yılı bilançosu üzerinde gerekli sadeleģtirmeler yapıldıktan sonra ġirketin ana hesap grupları itibariyle kaynak ve varlıkları aģağıdaki çizelgede gösterilmiģtir. Mali durum Fark Bin TL % Bin TL % Bin TL Varlıklar ( Aktif ): 1-Dönen varlıklar a)hazır değerler ,3 25 0,0 (3.722) b)kısa sürede paraya çevrilebilir değerler , ,8 (5.365) Toplam (1) , ,8 (9.087) 2-Duran varlıklar a)uzun sürede paraya çevrilebilir değerler 206 0, , b)bağlı değerler , , Toplam (2) , , Varlıklar toplamı , , Kaynaklar ( Pasif ) : 1-Yabancı kaynaklar a)kısa süreli , ,5 816 b)uzun süreli , , Toplam (1) , , Öz kaynaklar , , Kaynaklar toplamı , , Yukarıdaki çizelge düzenlenirken; Bilançonun pasifinde Borç ve gider karģılıkları hesabında kayıtlı olan, 13,2 milyon TL dönem karından peģin ödenen vergiler ile 8,7 milyon TL dönem karı kurumlar vergisi karģılığı arasındaki eksi karakterli 4,5 milyon TL vergi alacağı, bilançonun aktifinde Diğer alacaklar hesap grubuna aktarılmıģ; Yapılan düzeltme neticesinde, ġirket varlık ve kaynakları 1,3 milyar TL olmuģtur. Toplam varlıkların, %70,8 oranında 890,7 milyon TL si dönen varlıklardan, %29,2 oranında 367 milyon TL si duran varlıklardan, toplam kaynakların ise %8,2 oranında 102,9 milyon TL si yabancı kaynaklardan, %91,8 oranında 1,2 milyar TL si de öz kaynaklardan oluģmaktadır yılı sonu itibariyle Ģirketin varlık ve kaynaklarının ayrıntısına raporun ekleri arasında (Ek: 5 ve 6) yer verilmiģtir. 9

22 10 Sayıştay 1-Mali yapı oranları: a) Mali kaldıraç: Yabancı kaynaklar X X 100 = Varlıklar toplamı % % = 8,2 7, yılı sonu itibarı ile Ģirket, varlıklarının finansmanında %8,2 oranında yabancı kaynak, %91,8 oranında da öz kaynak kullanmıģtır. b) Mali yeterlilik (Finansman): % % Öz kaynaklar X X 100 = = 1.122, ,7 Yabancı kaynaklar Dönem sonu itibariyle Ģirket, yabancı kaynaklarının 12 katı oranında öz kaynağa sahip bulunmaktadır. Bununla birlikte Ģirketin öz kaynaklarının %98 e yakın kısmının tarihli bilânçonun 5024 sayılı Kanun uyarınca enflasyon düzeltmesine tabi tutulması sonucu oluģan kâr ile bu kârın tarihine taģınmıģ değerinden oluģtuğu görülmektedir. ÖdenmiĢ sermaye TL olup, bu tutar ġirketin faaliyet hacmi ile mütenasip bulunmamaktadır. Öz kaynaklar içerinde yer alan enflasyon düzeltmesi sonucu oluģan geçmiģ yıllar karının kullanılması suretiyle, ödenmiģ sermayenin artırılmasının uygun olacağı değerlendirilmektedir. c) Oto finansman (Ġç kaynaklar): % % Yedekler X = ÖdenmiĢ sermaye 50 X 100 = ġirket yedeklerinin ödenmiģ sermayeye oranı, ödenmiģ sermayenin Türk Ticaret Kanunu nda belirtilen asgari tutarda bulunması nedeniyle, oldukça yüksek seviyede görünmektedir. ġirketin ödenmiģ sermayesi faaliyetine göre oldukça düģük seviyede bulunmaktadır. Bu durum, 1. tertip yasal yedek akçe tavanını sınırlamak suretiyle, yeterli miktarda yasal yedek akçe oluģmasına engel oluģturarak oto finansman oranının geliģimine olumsuz etki etmektedir. d) Bağlı değerlerin finansmanında kullanılan kaynaklar ve bu değerlerin kaynaklar içindeki yeri: % % Bağlı değerler X 100 = X 100 = 30,7 30,1 Öz kaynaklar Bağlı değerlerin ne ölçüde öz kaynaklarla finanse edildiğini gösteren bu oran önceki döneme göre 0,6 puan artarak %30,7 ye yükselmiģtir. ġirket, bağlı değerlerinin üstünde öz kaynağa sahip bulunmaktadır. 10

23 11 Öz kaynaklar Bağlı değerlerin ne ölçüde öz kaynaklarla finanse edildiğini gösteren bu oran önceki döneme göre 0,6 puan artarak %30,7 ye yükselmiģtir. ġirket, bağlı değerlerinin üstünde öz kaynağa sahip bulunmaktadır. Bağlı değerler X X 100 = Varlıklar toplamı % % = 28,2 27,8 Önceki dönemde bağlı değerler varlıkların %27,8 ini oluģtururken 2012 yılında bu oran %28,2 ye yükselmiģtir. ġirketin sabit kıymetlerinin büyük bölümünün oldukça eski olduğu, ayrılan amortismanların etkisiyle sabit kıymetlerin defter değerinin yıldan yıla azalmakta olduğu, ayrılan amortismanlar oranında yatırım harcamasının gerçekleģmemesi neticesinde, varlıklar içerisindeki sabit kıymet payının yıllar itibariyle azalmakta olduğu görülmektedir. e)paraya çevrilebilir ve hazır değerlerin varlıklar içindeki yeri: % % Paraya çevrilebilir ve hazır değerler X X 100 = Varlıklar toplamı = 70,8 72,2 ġirketin paraya çevrilebilir ve hazır değerlerinin varlıklar içindeki payı, önceki döneme göre 1,4 puan azalıģla %70,8 düzeyinde gerçekleģmiģtir. 2 - Likidite: ġirketin kısa vadeli borç ödeme gücünü belirlemek için kullanılan likidite oranlarına ve açıklamalarına aģağıda yer verilmiģtir. -Cari oran: Dönen varlıklar X X 100 = Kısa vadeli yabancı kaynaklar % % = 1.296, ,6 ġirket dönen varlıkları ile kısa vadeli yabancı kaynaklarını yaklaģık 13 defa karģılayabilmektedir. - Likidite oranı: Dönen varlıklar-stoklar X X 100 = Kısa vadeli yabancı kaynaklar % % = 1.224, ,7 11

24 12 Sayıştay ġirketin 2012 dönem sonu itibariyle sahip olduğu stoklar dıģındaki dönen varlıkları, kısa vadeli yabancı kaynaklarını yaklaģık 12 kat fazlası ile karģılamaktadır. 3 - Varlık kullanım oranları: ġirketin sahip olduğu ve faaliyetlerini yürütmede kullandığı iktisadi kıymetlerini ne ölçüde etkin kullandığını gösteren varlık kullanım oranlarından bazılarına aģağıda yer verilmiģtir. -Alacak devir hızı: Net satıģ tutarı = Ortalama ticari alacaklar = 8,1 2,4 ġirketin alacak devir hızı önceki dönem göre 5,7 puan artarak 8,1 oranında gerçekleģmiģtir. Alacak devir hızında görülen yüksek oranlı iyileģmede, Bazı Kamu Kurum ve KuruluĢlarının Bir Kısım Borç ve Alacaklarının Düzenlenmesine dair tarihli ve 6113 sayılı Kanun çerçevesinde; bir önceki dönem bilançosunda vadesi geçmiģ enerji alacaklarının düzenleme kapsamına alınarak ana teģekkül EÜAġ tan alacak olarak yeniden yapılandırılması (diğer alacaklar arasına alınması) etken olmuģtur. -Dönen varlık devir hızı: Net satıģlar = Dönen varlıklar = 0,8 0,8 ġirketin dönen varlıklarının ne kadar verimli kullanıldığını göstermek için hesaplanan dönen varlık devir hızı önceki dönem ile aynı gerçekleģmiģtir. -Aktif devir hızı: Net satıģlar = = Varlıklar toplamı ,6 0, yılında Ģirket her 100 TL lik varlık kullanımı karģılığında 60 TL lik satıģ hasılatı sağlamıģtır. -Öz kaynak devir hızı: Net satıģlar = Öz kaynaklar = 0,6 0,6 Öz kaynak devir hızı Ģirketin her 100 TL lik öz kaynak kullanımı karģılığında 60 TL lik satıģ hasılatı sağlandığını göstermektedir. 12

25 13 B- Mali sonuçlar: 1)Kârlılık (rantabilite): a)mali kârlılık (Mali rantabilite) : Dönem karı X X 100 = ÖdenmiĢ sermaye % % = ÖdenmiĢ sermayesi faaliyet hacmine göre çok düģük olan Ģirketin mali kârlılık oranı 2012 yılında dönem kârındaki azalıģın etkisiyle düģmüģtür % % Dönem karı X X 100 = Öz kaynaklar = 3,1 4,1 ġirketin dönem kârı/öz kaynak oranı önceki döneme göre 1 puan azalarak %3,1 e gerilemiģtir % % Faaliyet karı X X 100 = Öz kaynaklar = 7,3 12,1 ġirketin faaliyet karlılığı 4,8 puan azalıģla %7,3 olarak gerçekleģmiģtir. b)ekonomik kârlılık (Ekonomik rantabilite): [Dönem kârı+(finansman giderleri-yatırım maliyetine verilen faizler)] X 100 Kullanılan sermaye-ġģletmeye açılmayan yatırımlarda kullanılan kaynaklar = X % % = 3,0 3,9 ĠĢletmenin ekonomik kârlılığı önceki yıla göre 0,9 puan azalarak %3,0 düzeyinde gerçekleģmiģtir. 2) Mali sonucu ilgilendiren etkenler: Net satıģlar X 100 Kullanılan sermaye - ĠĢletmeye açılmayan yatırımlarda kullanılan kaynaklar = X % % = 60,8 58, yılında kullanılan her 100 TL lik kaynak karģılığında 60,8 TL lik satıģ hasılatı elde edilmiģtir. ġirketin mali bünyesi ile ilgili olarak genel bir değerlendirme yapıldığında; 13

26 2012 yılında kullanılan her 100 TL lik kaynak karģılığında 60,8 TL lik satıģ hasılatı elde edilmiģtir. 14 Sayıştay ġirketin mali bünyesi ile ilgili olarak genel bir değerlendirme yapıldığında; - ġirketin ödenmiģ sermayesinin faaliyet hacmine göre oldukça düģük tutarda 13 olmasının, dönem karından ayrılabilecek yasal yedek tutarını sınırlamak suretiyle, oto finansman oranı üzerinde olumsuz etki yarattığı, - ġirketin elde ettiği fonları büyük ölçüde ana teģekküle aktarmakta olduğu, dönem sonu itibariyle ana teģekkülden 756,4 milyon TL alacağı bulunduğu, sayılı Kanun çerçevesinde, 2011 yılında yeniden yapılandırılan ġirket alacaklarının etkisiyle, bilançoda yer alan donuk alacakların likiditasyonunun sağlandığı, dolayısıyla bu durumun ġirketin mali yapısı üzerinde olumlu tesirler yarattığı, - Santralin yıllardır kapasitesinin oldukça altında üretim ve satıģ yapmakta olduğu, kapasite kullanımını ve verimliliği artıracak iyileģtirmelerin Ģirketin mali yapısına da önemli katkı sağlayacağı, sonuçlarına ulaģılmaktadır. 14

27 15 IV. ĠġLETME ÇALIġMALARI ġirketin 2012 yılı iģletme bütçesi, ġirket Yönetim Kurulu nun tarih ve 18/4 sayılı Kararı ile kabul edilmiģ ve bu bütçe, konsolide bütçeye bağlı ortaklıklar da dahil olduğundan EÜAġ Yönetim Kurulu nun tarih ve sayılı Kararı ile onaylanmıģtır. Bütçe ile; 3.965,4 GWh lik elektrik enerjisi satıģı yapılacağı, 696,2 milyon TL tutarında satıģ maliyetine karģılık 773,2 milyon TL net satıģ hasılatı elde edileceği ve 77 milyon TL iģletme faaliyet karı oluģacağı, faaliyet dıģı gelir ve karlar ile gider ve zararlar sonucunda da dönemin 12,2 milyon TL kar ile kapatılacağı öngörülmüģtür. ġirketin 2012 yılı bütçesinde yıl içinde revize yapılmamıģtır yılında ise; 4.346,1 GWh lik net elektrik enerjisi satıģı yapılmıģ, 659,6 milyon TL tutarındaki toplam satıģ maliyetine karģılık 743,9 milyon TL net satıģ hasılatı elde edilmesi neticesinde 84,3 milyon TL iģletme faaliyet karı oluģmuģ, faaliyet dıģı gelir ve karlar ile gider ve zararlar sonucunda 36,3 milyon TL dönem karı gerçekleģmiģtir. ġirketin bütçe ve gerçekleģmelerine iliģkin ayrıntılı bilgi, fonksiyonel bölümlerle ilgili kısımlarda verilmiģtir. A- Giderler: ġirketin 2012 yılına iliģkin bütçe ödenekleri ve gerçekleģen giderleri, önceki dönem değerleri ile karģılaģtırmalı olarak aģağıdaki çizelgede gösterilmiģtir. G i d e r l e r 2011 yılı gerçekleģen 2012 Ödeneğe Ödeneğe Ödenek GerçekleĢen göre göre fark sapma Bin TL (%) Bin TL Bin TL (%) Bin TL % 0- Ġlk madde ve malzeme giderleri , , ,0 1- ĠĢçi ücret ve giderleri , ,4 (13.751) (20,5) 2- Memur ve sözleģ. pers.ücret ve gid , ,9 (96) (1,5) 3- DıĢarıdan sağlanan fayda ve hizmet gid , , ,1 4- ÇeĢitli giderler , ,2 (309) (3,4) 5- Vergi, resim ve harçlar 197 0, ,0 (42) (16,8) 6- Amortisman ve tükenme payları , ,3 (57.661) (70,7) 7- Finansman giderleri Toplam , ,0 (46.773) (6,1) Cari yılda iģletme bütçesinde 761,1 milyon TL tutarında ödenek öngörülmüģ, yıl içinde yapılan fiili harcama ise ödeneğinin %6,1 noksanı ile 714,3 milyon TL olarak gerçekleģmiģtir. Giderlerde önceki yıla göre %8,8 oranında artıģ olmuģtur. 15

28 16 Sayıştay ġirketin 2012 yılı gider bütçesinde yıl içinde revize yapılmamıģtır. Diğer taraftan Hazine MüsteĢarlığı, Kamu Ġktisadi TeĢebbüsleri ve Bağlı Ortaklıkları 2012 Yılı Genel Yatırım ve Finansman Programı çerçevesinde, kuruluģların yıllık programlarını bağlı ortaklıklarıyla birlikte değerlendirmekte ve konsolide tutarlar aģılmamak üzere kendi aralarında ödenek aktarması yapılmasına izin vermektedir. EÜAġ ve bağlı ortaklarında müteakip yıl yapılan bilanço çalıģmaları sırasında giderlerin gerçekleģme tutarları ile ödenekleri karģılaģtırılmakta ve oluģan ödenek aģımları gider kalemleri arasındaki ödenek aktarmaları (Tenzil ve ilaveler) ile, bu suretle giderilemeyen ödenek aģımları ise konsolide ödenek tutarı aģılmamak suretiyle ana kuruluģ ve bağlı ortaklıklar arasında yapılan tenzil ve ilavelerle giderilmekte ve yapılan bu iģlemler ġirket ve EÜAġ yönetim kurullarınca bilanço ile birlikte onaylanmaktadır. Çizelgeden de izleneceği üzere, ġirketin giderler toplamında ve bunu oluģturan hesap grupları toplamında bütçe ödeneğine göre aģım bulunmamaktadır. Ancak ġirketin hesap grubu detayında oluģmuģ olan 27,9 milyon TL tutarındaki ödenek aģımı gider kalemleri arasında yapılan tenzil ve ilavelerle karģılanmıģ, ayrıca ġirketin 46,7 milyon TL tutarındaki ödeneği EÜAġ Genel Müdürlüğü ve diğer bağlı ortaklıklara aktarılmıģtır. Söz konusu ilave ve tenzillerden sonra ġirketin sarfiyatlarına iliģkin bütçe ödeneği son tutarı bin TL olarak onaylanmıģtır. Dönem içinde ödeneksiz harcamaya meydan verilmemesi için; tüm gider kalemlerinde ödenek-harcama dengesinin titizlikle takibi yapılarak, ödenek aktarma iģlemlerinin harcamadan önce gerçekleģtirilmesi önerilir. ġirketin 714,3 milyon TL olan 2012 yılı giderleri toplamının; %90,9 u oranında 649,5 milyon TL lik kısmı üretim maliyeti, %1,4 ü oranında 10,1 milyon TL lik kısmı faaliyet giderleri, %7,7 si oranında 54,7 milyon TL lik kısmı da çalıģmayan kısım giderleri grubundaki hesaplara kaydedilmiģtir. Giderler türleri itibariyle aģağıda incelenmiģtir. -Ġlk madde ve malzeme giderleri: ġirketin ilk madde ve malzeme giderleri hesabında kayıtlı 574,3 milyon TL lik tutarın; %89,3 ü oranında 512,8 milyon TL si linyit kömürü, %9 u oranında 51,6 milyon TL si fuel-oil ve motorin, %1,7 si oranında 9,9 milyon TL si de diğer iģletme malzemesi ve yedek malzemelerden oluģmaktadır. -Memur, sözleģmeli ve iģçi personel ücret ve giderleri: ġirketin 59,4 milyon TL tutarındaki personel giderlerine iliģkin ayrıntılı bilgi raporun idari bünye bölümünde verilmiģtir. -DıĢarıdan sağlanan fayda ve hizmetler: Önceki yıla göre %23,7 oranında artarak 47,8 milyon TL olan dıģarıdan sağlanan fayda ve hizmet giderlerinin ayrıntısı aģağıdaki çizelgede gösterilmiģtir. 16

29 DıĢarıdan sağlanan fayda ve hizmetler GerçekleĢen GerçekleĢen Fark Bin TL Bin TL Bin TL Aydınlatma, ısıtma su giderleri DıĢarıya yaptırılan onarım ve bakım giderleri (657) Büyük onarım giderleri (1.618) TaĢıma ve hizmet giderleri(iģçi) Temizlik giderleri Sağlık hizmet alım gideri Patent ve lisans giderleri Makine, teçhizat ve araç kiraları Orman iģletmesine ödenen geçiģ hakkı (5) Çıraklık ve mesleki öğrenim ücretleri (14) Güvenlik hizmet alımı giderleri Piyasa iģletim ücreti Ġletim ek ücreti 1 (1) MüĢavirlik hizmet giderleri Tedarik hizmet gideri Sosyal tesis iģletmeciliği gideri Santral ve trafo iģletme ve bakım gid Ġletim ücreti Diğer giderler Toplam Yukarıdaki çizelgeden de izleneceği üzere, 2012 yılına iliģkin dıģarıdan sağlanan fayda ve hizmet giderlerinin; %52,8 i üretilen elektrik enerjisinin iletimi için Türkiye Elektrik Ġletim Aġ ye ödenen iletim ve sistem kullanım ücreti, %27,8 i iģçi taģıma, temizlik, sosyal tesis iģletmeciliği, araç kiralama, özel güvenlik ile santrale ve trafo iģletme bakım gibi muhtelif hizmet alımları, %14,8 i onarım ve bakım iģleri, %2,2 si aydınlatma ısıtma ve su giderleri, %1,7 si orman geçiģ hakkı, kalan %0,7 si de dıģarıdan sağlanan diğer fayda ve hizmetlerla ilgili giderlerden oluģmuģtur. Hizmet alımlarına iliģkin ayrıntılı bilgi, raporun alımlar kısmında verilmiģtir. -ÇeĢitli giderler: ġirketin 8,4 milyon TL tutarındaki çeģitli giderlerinin ayrıntısı aģağıda verilmiģtir. ÇeĢitli giderler Fark Bin TL Bin TL Bin TL Personel yollukları Harici sigorta giderleri Dahili sigorta giderleri Ġlan ve reklam giderleri, sergi ve fuarlara iģtirak gid (7) Dava, icra ve noter giderleri Mevzuat gereği katılma payları (346) PTT ve havale giderleri Misafir ağırlama giderleri Beden terbiyesi ve spor giderleri (20) Toplam