kpss Önce biz sorduk 120 Soruda 83 SORU Güncellenmiş Yeni Baskı Genel Yetenek Genel Kültür TARİH Tamamı Çözümlü SORU BANKASI

Transkript

1 Önce biz sorduk kpss Soruda 83 SORU Güncellenmiş Yeni Baskı Genel Yetenek Genel Kültür TARİH Tamamı Çözümlü SORU BANKASI

2 Serkan Aksoy KPSS Tarih Soru Bankası ISBN Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ye aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. 32. Baskı: 2017, Ankara Proje-Yayın: Özge Işıkcı Redaksiyon: Komisyon Dizgi-GrafikTasarım: Vedat Hancı Kapak Tasarım: Gürsel Avcı Baskı: Vadi Grup Ciltevi A.Ş. İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 2284 Sokak No:105 Yenimahalle/ANKARA ( ) Yayıncı Sertifika No: Matbaa Sertifika No: İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi: Yayınevi Belgeç: Dağıtım: Dağıtım Belgeç: Hazırlık Kursları: İnternet: E-ileti: pegem@pegem.net

3 SUNU Bu kitap, Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Genel Kültür Testinde önemli bir yeri olan Tarih bölümündeki 27 soruyu uygun bir süre zarfında ve hatasız çözebilmeniz için hazırlanmıştır. Kitaptaki bütün testler çözümleriyle birlikte hazırlanmıştır. Bu sayede yanlış yaptığınız sorulardan dönüt alabilmeniz hedeflenmiştir. Testlerde yer alan sorular, çıkmış sınav soruları paralelinde hazırlanmış olup çıkması muhtemel sorulara da sıkça yer verilmiştir. Ayrıca kitapta yer alan sorular öğretici bir özellik de taşımaktadır. Soru çözümlerine başlamadan konu anlatımlı kaynağa göz atmakta büyük fayda vardır. Test çözümünde soru kökleri iyi okunmalı, soru iyice anlaşılmalıdır. Bütün seçenekler okunmalı, soru anlaşılmamışsa soru boş bırakılmalıdır. Kamu Personel Seçme Sınavı na hazırlanan tüm değerli adaylarımıza başarılar dileriz. Pegem Akademi Yayıncılık

4

5 İÇİNDEKİLER Test - 1 Orta Asya Türk Tarihi Test - 2 Orta Asya Türk Tarihi Test - 3 Orta Asya Türk Tarihi Test - 4 Orta Asya Türk Tarihi Test - 5 Orta Asya Türk Tarihi Test - 6 Türk - İslam ve Türkiye Tarihi Test - 7 Türk - İslam ve Türkiye Tarihi Test - 8 Türk - İslam ve Türkiye Tarihi Test - 9 Türk - İslam ve Türkiye Tarihi Test - 10 Türk - İslam ve Türkiye Tarihi Test - 11 Türk - İslam ve Türkiye Tarihi Test - 12 Türk - İslam ve Türkiye Tarihi Test - 13 Osmanlı Devleti Kuruluş Dönemi (Beylikten Devlete) Test - 14 Osmanlı Devleti Yükselme Dönemi (Dünya Gücü: Osmanlı Devleti) Test - 15 Osmanlı Devleti Duraklama Dönemi (Arayış Yılları) Test - 16 Osmanlı Devleti Gerileme Dönemi (18. yy.) Test - 17 Osmanlı Devleti Dağılma Dönemi (En Uzun Yüzyıl) Test - 18 Osmanlı Kültür ve Uygarlığı Test - 19 Osmanlı Kültür ve Uygarlığı Test - 20 Osmanlı Kültür ve Uygarlığı Test - 21 Osmanlı Kültür ve Uygarlığı Test - 22 Osmanlı Kültür ve Uygarlığı Test - 23 Osmanlı Kültür ve Uygarlığı Test - 24 Osmanlı Yenileşme ve Demokratikleşme Hareketleri Test - 25 Osmanlı Yenileşme ve Demokratikleşme Hareketleri Test - 26 Osmanlı Yenileşme ve Demokratikleşme Hareketleri Test - 27 Osmanlı Yenileşme ve Demokratikleşme Hareketleri Test - 28 Osmanlı Yenileşme ve Demokratikleşme Hareketleri Test - 29 Avrupa da Yaşanan Gelişmeler Test - 30 XX. yy.da Osmanlı (Trablusgarp Savaşı, Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı, Mondros Ateşkesi ve Cemiyetler) Test - 31 XX. yy.da Osmanlı (Trablusgarp Savaşı, Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı, Mondros Ateşkesi ve Cemiyetler) Test - 32 XX. yy.da Osmanlı (Trablusgarp Savaşı, Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı, Mondros Ateşkesi ve Cemiyetler) Test - 33 XX. yy.da Osmanlı (Trablusgarp Savaşı, Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı, Mondros Ateşkesi ve Cemiyetler) Test - 34 XX. yy.da Osmanlı (Trablusgarp Savaşı, Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı, Mondros Ateşkesi ve Cemiyetler) Test - 35 Kurtuluş Savaşı Hazırlık Dönemi ve TBMM nin Açılması Test - 36 Kurtuluş Savaşı Hazırlık Dönemi ve TBMM nin Açılması Test - 37 Kurtuluş Savaşı Hazırlık Dönemi ve TBMM nin Açılması Test - 38 Kurtuluş Savaşı Hazırlık Dönemi ve TBMM nin Açılması Test - 39 Kurtuluş Savaşı Hazırlık Dönemi ve TBMM nin Açılması Test - 40 Kurtuluş Savaşı Hazırlık Dönemi ve TBMM nin Açılması Test - 41 Kurtuluş Savaşı Hazırlık Dönemi ve TBMM nin Açılması Test - 42 Kurtuluş Savaşı Hazırlık Dönemi ve TBMM nin Açılması

6 İÇİNDEKİLER Test - 43 Kurtuluş Savaşı Muharebeler ve Antlaşmalar Dönemi Test - 44 Kurtuluş Savaşı Muharebeler ve Antlaşmalar Dönemi Test - 45 Kurtuluş Savaşı Muharebeler ve Antlaşmalar Dönemi Test - 46 Kurtuluş Savaşı Muharebeler ve Antlaşmalar Dönemi Test - 47 Kurtuluş Savaşı Muharebeler ve Antlaşmalar Dönemi Test - 48 Kurtuluş Savaşı Muharebeler ve Antlaşmalar Dönemi Test - 49 İnkılaplar Test - 50 İnkılaplar Test - 51 İnkılaplar Test - 52 İnkılaplar Test - 53 İnkılaplar Test - 54 İnkılaplar Test - 55 İnkılaplar Test - 56 Atatürk İlkeleri ve Atatürkçülük Test - 57 Atatürk İlkeleri ve Atatürkçülük Test - 58 Atatürk İlkeleri ve Atatürkçülük Test - 59 Atatürk İlkeleri ve Atatürkçülük Test - 60 Atatürk İlkeleri ve Atatürkçülük Test - 61 Dış Politika Test - 62 Dış Politika Test - 63 Dış Politika Test - 64 Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi Test - 65 Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi Test - 66 Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi Test - 67 Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi Test - 68 Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi Test - 69 Tarama Test - 70 Tarama Test - 71 Tarama Test - 72 Tarama Test - 73 Tarama Test - 74 Tarama Test - 75 Tarama Test - 76 Tarama Test - 77 Tarama Test - 78 Tarama Test - 79 Tarama Test - 80 Tarama Test - 81 Tarama Test - 82 Tarama Test - 83 Tarama nahtarı...327

7 Orta Asya Türk Tarihi - 1 T A R İ H 1 1. Türk adının hangi anlama geldiği konusunda birçok araştırma yapılmıştır. Aşağıdakilerden hangisi Türk adının anlamları arasında yer almaz? A) Güç B) Kargı C) Olgunluk Çağı D) Türeli E) Miğfer 4. İslamiyet öncesi Türklerde; I. ölen kişinin mumyalanması, II. çiçek aşısının uygulanması, III. 12 Hayvanlı Türk Takvimi nin yapılması gelişmelerinden hangileri bilimsel faaliyetlerde bulunulduğuna kanıt olarak gösterilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III Uzun süreli hapis cezalarının uygulanamaması Sanat eserlerinin taşınabilir malzemelerden oluşması Yukarıda verilen İslamiyet öncesi Türk devletlerine ait özellikler, aşağıdakilerden hangisiyle daha çok ilişkilidir? A) Savaşların uzun sürmesiyle B) Diğer kültürlerle ilişki kurulmasıyla C) Egemenlik anlayışıyla D) Göçebe hayat tarzının benimsemesiyle E) Din ve inanışla Taht kavgaları sıkça yaşanmıştır. Birçok Türk devleti kurulmuştur. Devletler uzun ömürlü olamamıştır. İslamiyet öncesi Türk devletlerinde ortaya çıkan yukarıdaki durumlara, aşağıdakilerden hangisi neden olarak gösterilebilir? A) Gök Tanrı inancının görülmesi B) Nüfus yoğunluğunun az olması C) Ahiret inancının olması D) Ülke topraklarının hükümdar ailesinin ortak malı sayılması E) Kavimler Göçü nün yaşanması 5. Karadeniz in kuzeyinde kurulan, oluşturdukları güçlü ordular sayesinde Bizans üzerine kadar başarılı seferler düzenleyerek bugünkü Sibirya ya isimlerini veren Türk devleti aşağıdakilerden hangisidir? A) Avarlar B) Sabirler C) Göktürkler D) Sasaniler E) Karluklar 6. Uygur şehir kalıntılarında Hristiyan, Maniheist, Budist mabet ve manastır harabeleri yan yana bulunmuştur. Bu duruma göre, Uygur Türkleri için aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Uygur Türklerinde hükümdar yetkileri sınırsızdır. B) Adalet ve hoşgörü hâkimdir. C) Uygur Türkleri paylaşımcı bir toplumdur. D) Türk kültürü Uygurlar Dönemi nde geniş alanlara yayılmıştır. E) Töreye dayalı bir yönetim anlayışı vardır. 7. Orta Asya da kurulan kültür merkezlerinin tarihi MÖ 5000 yıllarına kadar uzanmaktadır. Aşağıdakilerden hangisi Orta Asya daki kültür merkezleri içinde yer almaz? A) Anav B) Afanasyevo C) Süev D) Andronova E) Karasuk 1

8 T A R İ H 1 Orta Asya Türk Tarihi Aşağıdakilerden hangisi İslamiyet öncesi Türk devletlerinde görülen inanışlardan biri değildir? A) Totemizm B) Şamanizm C) Musevilik D) Maniheizm E) Kalvenizm 12. İslamiyet öncesi Türklerde; I. temel geçim kaynağının hayvancılık olması, II. sosyal devlet anlayışının olması, III. 12 Hayvanlı Türk Takvimi nin kullanılması gelişmelerinden hangileri hayvan üslubu sanat tarzının görülmesinin nedenidir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 9. Aşağıdakilerden hangisi, Türklerin göçebe oldukları döneme ait bir sanat eseri olarak gösterilemez? A) Kabzaları süslü silahlar B) İşlemeler ile süslenmiş çadırlar C) Altın ve gümüşten yapılmış takılar D) İskitlere ait halılar E) Uygur tapınakları 13. Aşağıdakilerden hangisi Türk topluluklarından biri değildir? A) İskitler B) Kumanlar C) Sabirler D) Vandallar E) Avarlar 10. Bilinen ilk büyük Türk devleti olan Asya Hun Devleti hükümdarı Mete Han ın oluşturduğu güçlü ordular sayesinde Çin i yenilgiye uğratmış olmasına rağmen, Çin e yerleşmeyip Çin i sadece vergiye bağlamasının sebebi olarak, aşağıdakilerden hangisi gösterilebilir? A) Devletin ekonomik olarak vergiye ihtiyacının olması B) Çin in coğrafi yapısı C) Türklerin Çin nüfusu karşısında asimile olacağı düşüncesi D) Devlet içerisinde iç savaş olması E) Veraset sisteminin benimsenmesi 14. İslamiyet öncesi Türk devletlerinde ordu-millet anlayışı egemen olmuş, kadın-erkek herkes asker sayılmıştır. Bu duruma göre eski Türkler için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Ordu, onlu sistem e göre düzenlenmiştir. B) İkta sistemini uygulamışlardır. C) Askerlik özel bir meslek sayılmamıştır. D) Komşu ülkelerle iyi geçinilmiştir. E) Sosyal sınıf farklılığı vardır. 11. Orta Asya nın çeşitli yerlerinde Türklere ait kaynaklara rastlanmaktadır. Bu kaynaklardan en önemlisi Göktürklere ait kitabelerdir. VIII. yüzyıl başlarında Göktürk alfabesiyle yazılan bu kitabeler, aşağıdakilerden hangisidir? A) Orhun Kitabeleri B) Yenisey Yazıtları C) Sine Uşi Yazıtları D) Karabalgasun Yazıtları E) Taryat Kitabeleri 15. Hunların neden olduğu Kavimler Göçü nün sonuçları arasında; I. Roma İmparatorluğu nun ikiye ayrılması, II. Avrupa da feodalite rejiminin ortaya çıkması, III. Avrupa da skolastik düşüncenin egemen olması gelişmelerinden hangileri yer alır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve III E) I, II ve III 2

9 Orta Asya Türk Tarihi - 1 T A R İ H 1 7. Süev bir kültür merkezi değil, barbar kavmidir. 1. Türk adı Uygur metinlerinde güç, kuvvet, Kaşgarlı Mahmut un Divan-ı Lügati t Türk adlı eserinde olgunluk çağı eski Çin kaynaklarında miğfer anlamında kullanılmıştır. Ziya Gökalp ise Türk adının türeli (töreli), kanun nizam sahibi anlamına geldiğini belirtmiştir. Ayrıca Armin Vamberi türemek fiilinden geldiğini, Gerhard Doerfer de devlete bağlı halk anlamına geldiğini belirtmiştir. 2. Göçebe yaşamın sonuçları; feodal yapının bulunmaması, başlıca ekonomik faaliyet olarak hayvancılığın benimsenmesi, sözlü edebiyatın gelişmesi, savaşçı bir yapıya sahip olunması, hapis cezalarının kısa süreli olması, taşınabilir sanat eserlerinin ortaya konması şeklinde özetlenebilir. 3. Türk devletlerinde veraset sistemi benimsendiği için ülke, hükümdar ailesinin ortak malı sayılmıştır. Hükümdar öldükten sonra yerine kimin geçeceği belli olmadığı için bu durum taht kavgalarının yaşanmasına ve devletlerin çabuk yıkılmasına neden olmuştur. Türk toplumları teşkilatçı bir yapıya sahip oldukları için kısa sürede başka bir devlet kurma özelliği de taşımışlardır. 4. Ölen kişinin mumyalanması tıp, kimya gibi bilimlerle uğraşıldığının kanıtıdır. Çiçek aşısının uygulanması tıp bilimiyle uğraşıldığının kanıtıdır. 12 Hayvanlı Türk Takvimi nin yapılması astronomi ve matematik bilimleriyle uğraşıldığını göstermektedir. 5. Büyük Hunlara bağlı topluluklardan biri olan Sabirlerin anayurtları Tanrı Dağları nın batısı ile İli Nehri arasındaki bölgeydi. 6. yüzyılın başlarında Doğu Avrupa da görülen Sabirler, 515 yılında Kafkasya ve Karadeniz in kuzeyine yerleştiler. Bizans a karşı başarılı seferler düzenleyip 516 yılında Kafkasları aşarak Anadolu ya geldiler. Bugünkü Sibirya ya isimlerini veren Türk topluluğu Sabirler dir. 6. Bir toplumda farklı dinlerin var olması orada din ve vicdan özgürlüğünün olduğunu gösterir. Bu da o toplumun adalete ve hoşgörüye sahip olduğunun kanıtıdır. 8. Türkler arasında birçok din yayılmıştır. Totemizm, Şamanizm, Atalar Kültü, Gök Tanrı, Hristiyanlık, Musevilik, İslamiyet, Budizm, Maniheizm gibi. Kalvenizm, Avrupa da yaşanan Reform Hareketleri nden sonra ortaya çıkan bir mezheptir. 9. Tapınaklar yerleşik hayatın sonucudur. Dolayısıyla göçebe bir toplumda mimari sanat eserlerine rastlanmaz. 10. Çin kalabalık bir nüfusa, eski ve köklü bir kültüre sahiptir. Bu sebeple Mete Han, Türklerin oraya yerleşmesi neticesinde asimile olacağını düşünmüş ve Çin i sadece vergiye bağlamakla yetinmiştir. 11. Türk dilinin ve tarihinin ilk yazılı örnekleri Göktürklere ait Orhun Kitabeleri dir. Yenisey Kitabeleri Kırgızlara, Sine Uşi, Karabalgasun ve Taryat Kitabeleri ise Uygurlara aittir. 12. Göçebe yaşam tarzı benimseyen Türklerde başlıca ekonomik faaliyet hayvancılıktır. Dolayısıyla bu durum sanatsal faaliyetlere yansıyacaktır. Yani sanat eserlerinde hayvan figürlerinden yararlanılacaktır. Bu durum da beraberinde hayvan üslubu nu getirmiştir. Şöyle bir sonuca da ulaşılabilir; ekonomik ve dinî faaliyetler sanatsal faaliyetler üzerinde etkili olmuştur. 13. Soruda verilen Vandallar barbar kavimlerindendir. Dolayısıyla Orta Asya Türk boylarından değildir. 14. Türklerde kadın-erkek herkesin asker sayılması, ayrı bir askerî sınıfın olmadığını gösterir. Yani askerlik bir yaşam tarzı olarak benimsenmiştir. Dolayısıyla askerlik özel bir meslek olarak kabul edilmemiştir. 15. Kavimler Göçü nün sonuçları şu şekilde özetlenebilir: Roma İmparatorluğu ikiye ayrılmış, Avrupa nın etnik yapısı değişmiş, bugünkü Avrupa devletlerinin temelleri atılmış, Türkler Avrupa da bir Hun Devleti kurmuş, Türk kültürü Avrupa da yayılmış, İlk Çağ sona ermiş, Orta Çağ başlamış; Avrupa da kilise önem kazanmış, skolastik düşünce egemen olmuş ve feodalite rejimi ortaya çıkmıştır. 3

10 T A R İ H 2 Orta Asya Türk Tarihi Aşağıdakilerden hangisi İslamiyet ten önce Orta Asya da yaşayan Türklerin farklı coğrafyalara göç etmelerinin nedenlerinden biri değildir? A) Yaşanılan toprakların artan nüfusa yeterli olmaması B) Salgın hastalıklar ve hayvan hastalıkları C) Kendi aralarındaki mücadeleler D) Dış devletlerin baskısı E) Dinî inanış çatışmaları 5. İslamiyet öncesi Türkler ile ilgili araştırma yapan bir tarihçi, Bizans kaynaklarına ulaşmıştır. Elde edilen bu kaynakların aşağıdaki devletlerden hangisinin aydınlatılmasına daha çok yardımcı olacağı savunulabilir? A) Büyük Hun Devleti B) Uygur Devleti C) Kırgız Devleti D) Avrupa Hun Devleti E) Hazar Devleti 2. Göktürk Yazıtları ndaki bilgilerden Oğuzların Orhun ve Selenga nehirleri bölgesinde yaşadıkları anlaşılmaktadır. Yirmi dört boydan oluşan Oğuzların büyük bir bölümü ilk başlarda göçebe olarak yaşadı. Ancak batıya göç etmeleriyle birlikte yerleşik hayata geçerek şehirler kurdular. Aşağıdakilerden hangisi Oğuzları oluşturan yirmi dört boydan biri değildir? A) Kayı B) Kınık C) Angıl D) Bayındır E) Çepni 6. İslamiyet öncesi Türklerde görülen; I. taş ve ahşaptan mimari yapılar, II. kitabelerin ortaya çıkması, III. askerî harcamaların artması durumlarından hangileri göçebe yaşamdan yerleşik hayata geçildiğinin kesin kanıtıdır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 3. Türkler, tarihte gerçekleştirdikleri faaliyetler sonucunda, evrensel nitelikli önemli olayların oluşumunda rol oynamışlardır. Aşağıdakilerden hangisi bu duruma kanıt olarak gösterilebilir? A) Sanayi İnkılabı B) ABD nin Kuruluşu C) Reform Hareketleri D) Kavimler Göçü E) Fransız İhtilali 4. Museviliği kabul eden Türk topluluğu aşağıdakilerden hangisidir? A) Bulgarlar B) Hazarlar C) Karluklar D) Uygurlar E) Macarlar 7. İslamiyet öncesinde yaşanan Türk göçleri sonucunda ulusal kültürünü kaybederek asimile olan Türk boyu aşağıdakilerden hangisidir? A) Göktürkler B) Karluklar C) Oğuzlar D) Uygurlar E) Macarlar 8. I. Alp Er Tunga II. Ergenekon III. Oğuz Kağan Yukarıda verilen Orta Asya Türk devletlerine ait olan destanlardan hangileri İskitler Dönemi ne aittir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III 4

11 Orta Asya Türk Tarihi - 2 T A R İ H 2 9. Uygurlar, aşağıdaki hükümdarlardan hangisinin döneminde Maniheizm dinini benimsemiştir? A) Bögü Kağan B) Moyen-Çor C) Kutlug Bilge Kül Kağan D) Baga Tarkan E) Bilge Kağan 12. Aşağıdakilerden hangisi İslam öncesi Türk devletlerinde hükümdarlık alametleri arasında yer almaz? A) Otağ B) Kotuz C) Törün D) Kama E) Berge 10. Aşağıdakilerden hangisi bilinen ilk Türk devletidir? A) Asya Hun Devleti B) Göktürk Devleti C) Uygur Devleti D) Büyük Selçuklu Devleti E) Osmanlı Devleti 13. İslamiyet öncesi Türk tarihi araştırılırken; I. Çin, II. Bizans, III. Mısır kaynaklarından hangilerinden yararlanılmak zorundadır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III 14. İslamiyet öncesi Türk devletlerinde gelenek ve göreneklerden oluşan kurallara töre denirdi. Kağan dahil olmak üzere herkes töreye uymak zorundaydı. Bu durum eski Türklerde aşağıdakilerden hangisine verilen önemin göstergesidir? A) Sosyal devlet anlayışına B) Gök Tanrı inanışına C) Kanun üstünlüğüne D) Ulusal bağımsızlığa E) Özel mülkiyete 11. Aşağıdakilerden hangisi İslamiyet öncesi Türk devletlerinde bağımsızlığa verilen önemin göstergesidir? A) Hayvancılığın temel geçim kaynağı olarak benimsenmesi B) Yılın belli dönemlerinde av merasimlerinin yapılması C) Kağan dahil herkesin töreye uymak zorunda olması D) Boylar arasındaki mücadelelerde kaybeden tarafın farklı bir coğrafi bölgeye göç etmesi E) Farklı inançlardaki insanların bir arada yaşaması 15. Uygurlar, Türk tarihinde ilk kez Çinlilerin etkisi ile yerleşik hayata geçerek tarımsal faaliyetlere başlayıp, şehirler kurmuşlardır. Buna göre Uygur Türklerinin sosyal ve ekonomik hayatlarındaki bu gelişmeyi sağlayan neden aşağıdakilerden hangisidir? A) Kut anlayışı B) Veraset sistemi C) Maniheizm dini D) İkili teşkilat E) Onlu sistem 5

12 T A R İ H 2 Orta Asya Türk Tarihi Türklerin tarih boyunca Orta Asya dan göç etmelerinde; iklim koşullarının değişmesi, kuraklığa bağlı olarak otlak ve meraların azalması, hızlı nüfus artışı, salgın hastalıklar, boylar arasındaki mücadeleler, dış güçlerin baskısı, cihan hâkimiyeti düşüncesi gibi durumlar etkili olmuştur. Türkler dinsel hoşgörüye sahip oldukları için, Türklerde dinî inanış çatışmaları söz konusu değildir. 2. Angıllar, Karadeniz in kuzeyinde yaşayan barbar kavimler arasında yer alır. 3. Orta Asya Türklerinden Hunların, Karadeniz in kuzeyinden batıya doğru göç etmesi neticesinde Karadeniz in kuzeyindeki kavimlerin Avrupa ya doğru harekete geçmesi, Kavimler Göçü olarak nitelendirilmiştir (375). 4. Museviliği kabul eden ilk Türk topluluğu Hazarlardır. Bulgarlar ve Macarlar Hristiyanlığı, Uygurlar Maniheizm ve Budizmi, Karluklar ise İslamiyet i benimsemiştir. 5. Orta Asya Türk devletlerinden Avrupa Hunları Bizans ile mücadelelerde bulunmuş, hatta Attila Bizans ı vergiye bağlamıştır. Ayrıca Avrupa Hun Devleti nin Bizans la imzalamış olduğu, Margus ve Anatolyus Antlaşmaları da bu duruma örnek verilebilir. Soruda verilen devletlerden en çok Avrupa Hunları Bizans ile ilişki hâlinde oldukları için bu kaynaklarda daha çok Avrupa Hunları ile ilgili bilgilere rastlanır. 6. Mimari yapılar yerleşik hayata geçildiğinin kesin kanıtı sayılırken kitabelerin bulunması veya askerî harcamaların artması yerleşik hayata geçildiğini göstermez. Çünkü göçebe yaşam tarzında da bu durumla karşılaşmak mümkündür. 7. Hristiyanlığı benimseyerek ulusal kültürünü (öz benliğini) kaybederek asimile olan Türk boyu Macarlardır. Ayrıca Bulgarlar, Avarlar, Peçenekler, Kıpçaklar gibi diğer Türk toplulukları da Hristiyanlığı kabul etmiştir. 8. Alp Er Tunga Destanı İskitlere Ergenekon Destanı Göktürklere Oğuz Kağan Destanı Hunlara ait destanlardır. 9. Uygurlar Bögü Kağan Dönemi nde Maniheizm dinini benimsemiştir. 10. Bilinen ilk büyük Türk devleti Asya Hun Devleti dir (Büyük Hun Devleti). Göktürkler Türk adını bir devlet ismi olarak kullanan ilk Türk devletidir. Uygurlar ise yerleşik hayata geçen ilk Türk devletidir. 11. Türkler başka bir devletle mücadeleleri neticesinde yenildiğinde, o devletin egemenliği altına girmektense, göç etmeyi, yurtlarını bırakmayı tercih etmişlerdir. Bu durum Türklerin bağımsızlıklarına düşkün olduğunun kanıtıdır. 12. İslam öncesi Türk devletlerinde hükümdarlık alametleri arasında otağ (çadır), örgin (taht), tuğ (bayrak), davul (nevbet), kotuz (sorguç), yay, kama, kılıç, kur (kemer), berge (kamçı) yer alır. Törün ise eski Türklerde düğün yemeğine verilen isimdir. 13. Orta Asya Türk tarihi araştırılırken Çin, Bizans, Arap ve Sasani kaynaklarından yararlanılabilir. Ancak Mısır kaynakları için bunu söylememiz mümkün değildir. Çünkü Mısır da kurulan ilk Türk devleti Tolunoğullardır ki o da Türklerin İslamiyet i kitleler hâlinde kabulünden sonradır. 14. Eski Türk devletlerinde yöneten, yönetilen herkesin yazısız hukuk kuralları olan töreye uymak zorunda olması hukuk-kanun üstünlüğüne önem verildiğinin kanıtıdır. 15. Maniheizm dini et yemeyi ve savaşmayı yasakladığı için Türk inancı ve yaşantısına uygun değildi. Bu özellikleri ile Uygurların savaşçı yeteneklerini azaltmıştır. Maniheizmin Uygurlar üzerinde olumlu etkileri de oldu. Uygurlar bu dinin etkisi ile yerleşik hayata geçtiler. Yerleşik hayata geçen Uygurlar tarım alanında sulama kanalları yaptılar. 6

13 Orta Asya Türk Tarihi - 3 T A R İ H???? 3 1. Asya Hun Devleti nin yıkılma nedenleri incelendiğinde; I. Çin in siyasal baskısı, II. Mete Han dan sonra başa geçen hükümdarların yetersiz olması, III. kardeşler arasında yaşanan taht kavgaları durumlarından hangileri Türklerin geleneksel devlet anlayışlarının sonucu olarak gösterilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) II ve III 5. İslamiyet ten önce kurulan Türk devletlerinin yönetim anlayışı demokratiktir. Bu yargıyı; I. güçlü olan prensin idareyi ele geçirmesi, II. kurultay adında bir meclisin olması, III. ikili teşkilat sisteminin benimsenmesi durumlarından hangileri desteklemektedir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III 2. Türklerin Orta Asya dan değişik bölgelere göç etmelerinde; I. iklim koşullarının değişmesi, II. nüfus artışı, III. Çin baskısı gelişmelerinden hangileri siyasî neden olarak gösterilemez? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) II ve III 3. İslamiyet öncesi Türk devletleri, yaşamlarını sanatlarına taşımışlardır. Sanat eserlerini hayvan figürleri ile süslemişlerdir. Hayvan üslubu sanat tarzının ilk örnekleri aşağıdaki Türk kavimlerinden hangisinin dönemindedir? A) İskitler B) Göktürkler C) Uygurlar D) Bulgarlar E) Karluklar 4. Moğol Devleti nde Uygurlar önemli görevlere getirilmiş, Uygur hocaları Cengiz Han ın oğullarına ders vermiştir. Moğollar Türk askerî terimlerini ve askerî teşkilatını da aynen benimsemiştir. Bu bilgilere göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz? A) Moğol Devleti sınırları içerisinde Türklerin yaşadığı B) Türklerle Moğolların aynı ırktan geldiği C) Moğolların Türk kültürünün etkisinde kaldığı D) Uygurların, uygarlık bakımından ileri bir seviyede olduğu E) Uygurların, Moğolların teşkilatlanmasında rol oynadığı 6. İlk Türk devletlerinde ülke doğu ve batı olmak üzere iki idari birime ayrılmıştır. Doğu kanadını kağan yönetirken, batı kanadına genelde Kağan ın kardeşi gönderilmiştir. Ülkenin batı kısmını yönetmekle görevlendirilen bu kişiye verilen unvan aşağıdakilerden hangisidir? A) İlteriş B) Şanyü C) Yabgu D) İdikut E) Tigin 7. İslam öncesi Türk devletleri Çin ile sürekli mücadelelerde bulunmuştur. Bu mücadelelerde Türkler başarı göstermiş olsalar da Çin kalabalık bir nüfusa ve geniş topraklara sahip olmanın avantajını yaşamıştır. Bu durumun sonucu olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Orta Asya sürekli Çin etkisinde kalmıştır. B) Türkler Çin ile iyi ilişkiler kurmuştur. C) Yapılan mücadelelerde Türkler başarı sağlayamamıştır. D) Mücadeleler neticesinde Türkler merkezî otoritelerini kaybetmiştir. E) Çin üzerindeki Türk hâkimiyeti sürekli olamamıştır. 8. Tanrı nın Kamçısı ve cesur kavimlerin efendisi olarak bilinen, Doğu Roma İmparatorluğu ile Anatolyus ve Margos antlaşmalarını imzalayan Hun hükümdarı aşağıdakilerden hangisidir? A) Balamir B) Uldız C) Dengizik D) Attila E) Rua 7

14 T A R İ H???? 3 Orta Asya Türk Tarihi Tunguzların toprak isteğine, Devletin temeli olan toprağı biz nasıl verebiliriz? diyerek Tunguzlara savaş açan ve onları itaat altına alan, MÖ 209 da tahta çıkan ve orduda ilk kez Onlu Sistemi uygulayan Hun hükümdarı aşağıdakilerden hangisidir? A) Mete (Mao-dun) B) Teoman (Tuman) C) Ki-ok D) Bumin E) Mukan 12. Türk tarihini tek bir coğrafi mekânda ve bütün hâlinde incelemek oldukça zordur. Bu durumun nedenleri arasında; I. Türkoloji Enstitüsünün kurulması, II. Türklerin çok geniş bir coğrafyaya yayılması, III. Türklerin, tarihin en eski milletlerinden biri olması durumlarından hangileri yer alır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) I, II ve III 10. Batı Türkistan daki Namazgahtepe kazılarından Arpa, Buğday ve Çavdar taneleri ile koyun, keçi ve sığır kemiklerine rastlanmıştır. Kalıntılardan koyunların yünlerinden de yararlanıldığı anlaşılmaktadır. Bu bilgiler doğrultusunda Namazgahtepe de yaşayanlar için; I. tarımsal ürünleri tanıdıkları, II. hayvancılıkla uğraştıkları, III. dokumacılık yaptıkları yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 11. Bugünkü Avrupa milletlerinin temeli oluşmuştur. Avrupa da feodalite sistemi ortaya çıkmıştır. Roma, doğu ve batı olarak ikiye ayrılmıştır. Yukarıda maddeler hâlinde sıralanan gelişmeler, aşağıda verilen olaylardan hangisinin sonuçlarındandır? A) Kavimler Göçü B) İstanbul un Fethi C) Coğrafi Keşifler D) Rönesans Hareketleri E) Fransız İhtilali 13. İslamiyet ten önce Orta Asya Türk devletlerine ait aşağıda belirtilen buluntulardan hangisi yerleşik hayat yaşadıklarını göstermektedir? A) Kılıç ve yay B) Freskler C) Takılar ve süs eşyaları D) Halı ve kilim dokumaları E) Çadırlar 14. İslamiyet öncesi Türk devletlerinin yönetim yapısı teokratik olmamış, ancak egemenliğini tanrıdan alan bir anlayışa sahip olmuştur. Bu duruma kanıt olarak; I. ülke hükümdar ve ailesinin ortak malıdır anlayışı, II. hatunun yönetiminde söz sahibi olması, III. kut anlayışının benimsenmiş olması özelliklerinden hangileri gösterilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 15. Eski Türklerde adalet aşağıdaki kavramlardan hangisiyle ifade edilmektedir? A) Oguş B) Urug C) Könilik D) Sü E) İl 8

15 Orta Asya Türk Tarihi - 3 T A R İ H???? 3 9. Soru paragrafında özellikleri verilen Hun hükümdarı MÖ yılları arasında tahtta kalan Mete dir. 1. Türk devletlerinde Ülke hanedanın ortak malıdır. anlayışı mevcuttur. Bu durum hanedan üyeleri arasında taht kavgalarına neden olmuş, Türk devletlerinin yıkılmasında da bu gelenek belirleyici rol oynamıştır. 2. Türklerin Orta Asya dan göç etmelerinde iklim koşullarının değişmesi ve nüfus artışı ekonomik-sosyal nedenlerden; Çin in baskısı ise siyasî nedenlerdendir. 3. Orta Asya Türklerinde sanatsal alanda hayvan figürlerinden yararlanılmıştır. Bu durum ayrıca ekonomik faaliyetlerin sanata da yansıdığının kanıtıdır. Çünkü eski Türklerde başlıca ekonomik faaliyet hayvancılıktır. Hayvan üslubu nun ilk örnekleri ise İskitlere kadar uzanır. Bu durumun en açık örneği İskitlere ait Altın Tarak sanat eseridir. 4. Verilen paragraf doğrultusunda A, C, D ve E seçeneklerine ulaşılabilir. Ancak her iki devletin aynı ırktan olduğu söylenemez. Çünkü Moğollar Türkleşmiş bir toplumdur. 10. Arpa ve buğday tanelerine rastlanması tarım ürünlerinin tanındığının; koyun, keçi ve sığır kemiklerine rastlanması hayvancılıkla uğraşıldığının; koyunların yünlerinden yararlanılması da dokumacılıkla uğraşıldığının kanıtıdır. 11. Kavimler Göçü nün sonuçları, Avrupa nın etnik yapısı değişikliğe uğramış, bugünkü Avrupa milletlerinin temeli atılmıştır. Roma İmparatorluğu doğu ve batı olmak üzere ikiye ayrılmıştır. İlk Çağ sona ermiş, Orta Çağ başlamıştır. Feodalite (derebeylik) ortaya çıkmıştır. Avrupa da Hristiyanlık yayılmış, kilise ve papalık güçlenmiştir. Skolastik düşünce ortaya çıkmıştır. Avrupa Hun Devleti kurulmuştur. şeklinde özetlenebilir. 5. İslamiyet öncesi Türk devletlerinde önemli konuların görüldüğü toy- kurultay adı verilen bir meclis vardı. Kurultaya hükümdar, hatun, haneden üyeleri, boy beyleri ve ordu komutanları katılırdı. Kurultay üyelerine toygun adı verilirdi. Önemli konuların kurultayda görüşülüp, tartışılması demoktratik bir yapının kanıtıdır. Ancak kurultayın varlığı halkın yönetime katıldığının kanıtı değildir. Zira Türk tarihinde halk ilk kez genel yönetime kısıtlı olsa da Kanunuesasi nin yürürlüğe girmesinden sonradır. Yani Meşrutiyetin ilanıyladır. Kurultayın dışında Türklerde Seçkinler Meclisi, Nazırlar Meclisi, İhtiyarlar Meclisi, Komenton gibi meclisler de görülmüştür. 6. İkili teşkilat sisteminin uygulandığı ilk Türk devletlerinde ülkenin batı kısmını yöneten kişiye yabgu denilmiştir. Tigin, şehzadelere verilen isimdir. İlteriş, idikut ve şanyü ise eski Türklerde hükümdar unvanları arasında yer alır. 7. Türkler sürekli Çin ile mücadelede bulunmuş hatta Çin e karşı üstünlük sağlamıştır. Fakat Çin in geniş topraklara sahip olup kalabalık bir nüfusa sahip olması nedeniyle Çin e yerleşilmemiş ve bu durum da Türklerin, Çin üzerindeki hâkimiyetinin sürekli olmasını engellemiştir. 8. Soru paragrafında özellikleri sıralanan Hun hükümdarı Attila dır. 12. Soru çözülürken verilen cümleye bağlı kalınması gerekmektedir. Zira dikkat edilmez ise I. öncülde yer alan ifadeye de gidilebilir. Dolayısıyla Türkler dünyanın çeşitli bölgelerine yayılmış ve göç etmişlerdir. Bu durum Türk tarihinin bir bütün olarak incelenmesini zorlaştırmıştır. 13. Fresk, duvar resmidir. Dolayısıyla yerleşik hayatın kanıtıdır. Duvar resmi ile mağara resmi karıştırılmamalıdır. Zira mağara doğada var iken, duvar insanoğlunun ortaya koyduğu bir yapıdır. 14. İlk Türk devletlerinde kut anlayışı hâkimdir. Yani hükümdara hükümdarlık yetkisinin tanrı tarafından verildiğine inanılmıştır. Bu durum egemenliğin tanrıdan geldiği anlayışına sahip olunduğunun göstergesidir. Kut, kan bağı yolu ile geçerdi. Dolayısıyla bu durum beraberinde Ülke hanedan üyelerinin ortak malıdır. anlayışını da getirmiştir. 15. Eski Türklerde adalet könilik kavramıyla ifade edilmiştir. Oguş, aile; urug, sülale; sü, ordu; il-el ise devlet anlamına gelir. 9