Resimli Matematik Terimleri Sözlüğü

Transkript

1 İlkokullar İçin Resimli Matematik Terimleri Sözlüğü Prof. Dr. Sinan OLKUN Doç. Dr. Veli TOPTAŞ ANKARA, 2016

2 Yazar / Prof. Dr. Sinan OLKUN, Doç. Dr. Veli TOPTAŞ ISBN / Baskı, Mart 2016 Kapak Tasarımı Rafet ŞİMŞEK Sayfa Tasarımı Serkan AKYÖRÜK Baskı SONÇAĞ Matbaacılık Ltd. Şti. İstanbul Caddesi, İstanbul Çarşısı Nu.: 48/48-49 iskitler, Altındağ-ANKARA Tel: Tüm hakları yazarına aittir. Yazarın izni alınmadan kitabın tümünün veya bir kısmının elektronik, mekanik ya da fotokopi yoluyla basımı, çoğaltılması yapılamaz. İstanbul Caddesi, İstanbul Çarşısı Nu.: 48/48-49 iskitler, Altındağ-ANKARA Tel:

3 ÖNSÖZ 3 Sevgili öğrencilerimiz, değerli öğretmenlerimiz ve velilerimiz; Şu anda okumak üzere olduğunuz Resimli Matematik Terimleri Sözlüğü, 7 yıl sınıf öğretmenliği yaptıktan sonra Matematik Eğitimi Doktorası yapan Doç. Dr. Veli Toptaş ile Matematik Eğitimici Prof. Dr. Sinan Olkun un deneyim ve bilgi birikimlerini ortaya koydukları özgün bir eserdir. Bu çalışmanın öğrenci ve öğretmenlerimize çok ama çok faydalı olacağına inanıyoruz, çünkü: Resimli ve 3 farklı düzeyde açıklamalı olarak hazırlanan bu sözlükte çocukta matematiksel düşüncenin gelişim aşamaları dikkate alınmıştır. Böylece, okul öncesinden 5. sınıfa kadar olan matematiksel kavramların her biri bir sayfada olacak şekilde ve farklı düzeylerde açıklanmaya ve örneklendirilmeye çalışılmıştır. Sayfada her bir matematiksel temel kavram en az 3 farklı düzeyde açıklanmış ve bu düzeylere uygun 3 farklı düzeyde problem durumunda sunulmuştur. Açıklamaların ilk düzeyinde kavramın somut örnekleri resimle verilmiştir. Hemen ardından kavram, anlamına uygun birkaç tümce içinde kullanılmıştır. İkinci düzey açıklamada ise çocuğun diline uygun ama biraz daha gelişmiş bir açıklama yine bir resim eşliğinde verilmiştir. Üçüncü düzeyde ise kavramın tanımı bu sefer matematik-

4 4 ÖNSÖZ sel bir dil ile verilmeye çalışılmıştır. Böylece öğrencilerin, matematiksel kavramlarla ilgili olan ve kendi anlama düzeylerine uygun tanım ya da açıklamayı seçerek okumaları ve daha üst düzey ilişkileri anlamak için temel oluşturmaları amaçlanmıştır. Sayfanın geri kalan kısmında ise matematiksel kavramın kullanımına yönelik yine farklı düzeylerde problemler oluşturulmuştur. Böylece öğrencinin öğrendiği kavram ve ilişkileri matematiksel problem durumlarında kullanmaları sağlanmaya çalışılmıştır. Öğrenci ister 1. sınıf isterse 4. sınıf olsun bu sözlüğü rahatlıkla kullanabilecek ve bu sözlükten bir şeyler öğrenebilecektir. Diğer yandan öğrenci 3. sınıfta ama bazı kavramlar açısından 2. sınıf düzeyinde olabilir. Bu durumda öğrenci kayıplarını giderebilecektir. Ya da öğrenci 3. sınıfta ama 5. sınıf düzeyinde olabilir. Bu durumdaki bir öğrenci de bu sözlük ile kendi kendine öğrenmeye devam edebilecektir. Sonuç olarak, hazırlanan resimli matematik terimleri sözlüğünün ilköğretim 1 5 sınıflarındaki her düzeyde öğrencimize hitap etmesi sağlanmıştır. Araştırmalar kavramların zor ya da kolay, somut ya da soyut oluşundan çok, çocuğun deneyim dünyası ile ne denli ilişkilendirildiğinin daha önemli olduğunu vurgulamaktadırlar. Böylece, bildiği ve tanıdığı öğe ve durumları içermesi halinde, çocuğun kavramları algılayabileceği, ilişkileri görebileceği ve problemleri çözebileceğini vur-

5 ÖNSÖZ 5 gulanmaktadır. Bu sözlükte farklı gerçek hayat durumlarına yer verilerek öğrencilerin kavram ile ilgili deneyimleriyle yeni edineceği bilgilerin ilişkilendirilmesi hedeflenmiştir. Yeni eğitim öğretim yılımız başarı mutluluk ve daha çok matematik getirsin. Çünkü biz artık matematikten korkmuyoruz, matematik bizden korkacak. Prof. Dr. Sinan OLKUN TED Üniversitesi Eğitim Fakültesi Doç. Dr. Veli TOPTAŞ Kırıkkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eleştiri ve önerilerinizi; sinanolkun@gmail.com veya vtoptas@gmail.com adreslerine bildirirseniz eserimizi sizlerin önerileri doğrultusunda daha da geliştirmekten mutluluk duyarız.

6 6 İÇİNDEKİLER Sıfır (0) Bir (1) İki (2) Üç (3) Dört (4) Beş (5) Altı (6) Yedi (7) Sekiz (8) Dokuz (9) Abaküs Açı Açıölçer Açınım Adım Ağırlık Alan Alçakta Altıgen Altında Aritmetik Aritmetik Ortalama Arkada Aşağıda Ayrıt Basamak Değeri Benzer Birim Bütünler Açı Büyük-Küçük Çap Çarpım Çarpım Tablosu Çarpma... 76

7 İÇİNDEKİLER 7 Çember Çeşitkenar Üçgen Çevre Çeyrek Çıkan Çıkarma Çizgi Grafiği Çokgen Çokluk Çukurda Daire Dar Dar Açı Deste Dış Açı Dışında Dik Açı Dik Üçgen Dikdörtgen Dikdörtgenler Prizması Doğal Sayılar Dikdörtgensel Bölge Doğrusal Açı Düzine Düzlem Eksilen Eşit Eşkenar Etrafında Fark Geniş Geniş Açı Geometri Grafik...144

8 8 İÇİNDEKİLER Gram Hacim Hafta Işın İç Açı İçinde Kare Kare Prizma Karış Kenar Kesir Kilogram Koni Köşe Köşegen Küp Küre Kütle Litre Matematik Merkez Metre Milimetre Mililitre Model Modelleme Nesne Grafiği Nokta Olasılık Oran Orantı Önde Para Paralel...212

9 İÇİNDEKİLER 9 Pi Sayısı Piramit Rakam Ritmik Sayma Saat Saniye Sayı Sembol Silindir Simetri Somut Süsleme Şekil Şekil Grafiği Tahmin Etme Takvim Tepe Noktası Toplama Tümler Açı Tümsekte Uzakta Uzun-Kısa Üçgen Üçgen Prizma Üstünde Üzerinde Veri Yakında Yamuk Yarıçap Yukarıda Yüksekte Yüzde (%) Yüzey Zihinden İşlem...282

10 10 0 (SIFIR) 1. Sıfır: Bir nesnenin o anda bulunmadığını belirtmek için kullanılır. Tümce içinde kullanımı: Bankada hiç param yok. Banka defterimde Kalan = 0 TL olarak gözükmektedir. 2. Sıfır: Bir sayıdan kendisini çıkardığımız zaman kalan sayıdır. Sembolü 0 dır. 1 2 Kasadaki para : 20 TL Çekilen para : 20 TL Kalan para : 0 TL 3. a bir sayı olmak üzere a a = 0 dır. 5 5 = = 0

11 0 (SIFIR) SIFIR Problemler 1. Yandaki resme göre hangi hayvanın sayısı için 0 (sıfır) kullanılmalıdır? Köpek : Kedi : 2. Evinizde sayısı 0 olan eşya var mıdır? Varsa yazınız. 3. Aşağıdaki işlemlerden hangilerinin sonuçları 0 (sıfır) olur? A. 2 2 = B. 7 4 = C =

12 12 1 (BİR) 1. Sağdaki resimlerde 1 (bir) sayısının örnekleri görülmektedir. 1 Tümce içinde kullanımı Yandaki resimde 1 (bir) elma görülmektedir. Annem evde sadece 1 (bir) papağan beslememe izin veriyor. 2. Bir: Sayma sayılarının ilkidir. Sembolü 1 dir Her doğal sayı bir önceki doğal sayının 1 (bir) fazlasıdır.

13 1 (BİR) 13 3 Problemler 1. Aşağıdakilerden 1 (bir) tane olanı boyayınız? 1 BİR 4 2. Aşağıdaki işlemlerden sonucu 1 (bir) olanları işaretleyiniz? = 8 6 = 4 3 = 3. Çevrenizde sadece bir tane olan varlıklardan üç tanesini yazabilir misiniz?

14 14 2 (İKİ) 1. Sağdaki resimlerde 2 (iki) sayısının örnekleri görülmektedir. 1 Tümce içinde kullanımı Bir dalda iki kiraz, biri al biri beyaz. Bugün öğle yemeğinde 2 (iki) elma yiyeceğim. 2. İki: Birden sonra gelen doğal sayının adıdır. Sembolü 2 dir İki, bir çift sayıdır.

15 2 (İKİ) 15 3 Problemler 1. Aşağıdakilerden iki tane olanı boyayınız? 2 İKİ 4 2. Evinizde iki tane olan eşyaların isimlerini yazabilir misiniz? 3. İki kişinin oynadığı bir oyun örneği veriniz. 4. Aşağıdaki işlemlerden sonucu 2 (iki) olanları işaretleyiniz? 4 2 = 8 3 = =

16 16 3 (ÜÇ) 1. Sağdaki resimlerde üç (3) sayısının örnekleri görülmektedir. 1 Tümce içinde kullanımı Bir numaralı resimde 3 (üç) aslan bulunmaktadır. Üçgenin 3 (üç) kenarı vardır. 2. Üç: 2 (iki) den sonraki doğal sayıdır. Sembolü 3 tür Üç, bir tek sayıdır.

17 3 (ÜÇ) 17 3 Problemler 1. Aşağıdakilerden üç tane olanı boyayınız. 2. Aşağıdaki boşluğa üç tane balon resmi çiziniz? 3 ÜÇ 4 3. Aşağıdaki işlemlerden sonucu 3 (üç) olanları işaretleyiniz? 5 2 = = 10 2 =

18 18 4 (DÖRT) 1. Sağdaki resimlerde 4 (dört) sayısının örnekleri görülmektedir. 1 Tümce içinde kullanımı Köpek 4 (dört) ayaklı bir hayvandır. Biz babam, annem, ablam ve ben olmak üzere 4 (dört) kişilik bir aileyiz. 2. Dört: 3 ten sonra gelen doğal sayıdır. Sembolü 4 tür Dört, bir çift sayıdır.

19 4 (DÖRT) 19 3 Problemler 1. Aşağıdakilerden 4 (dört) tane olanı boyayınız. 4 4 DÖRT 2. Evinizde 4 (dört) tane ayağı olan varlıkların isimlerini yazınız? 3. Aşağıdaki işlemlerden sonucu 4 (dört) olanları işaretleyiniz? 5 1 = = 6 2 =

20 20 5 (BEŞ) 1. Sağdaki resimlerde 5 (beş) sayısının örnekleri görülmektedir. 1 Tümce içinde kullanımı Arkadaşlarımla her gün beş taş oynarız. Ablam beşinci sınıfa gidiyor. Akşam saat 5 te eve geldim. 2. Beş: Dörtten sonra gelen doğal sayıdır. 3. Beş, bir tek sayıdır. Sembolü 5 tir. 2

21 5 (BEŞ) 21 3 Problemler 1. Aşağıdakilerden 5 (beş) tane olanı boyayınız 5 BEŞ 4 2. Bir elinizde kaç parmak vardır? 3. Aşağıdaki işlemlerden sonucu 5 (beş) olanları işaretleyiniz = = 7 2 =