Doku İyileşmesi. İnflamatuvar dönem Tamir ve yenilenme fazı Yeniden şekillenme (remodeling) fazı

Transkript

1 KESİN TEDAVİ

2 Doku İyileşmesi İnflamatuvar dönem Tamir ve yenilenme fazı Yeniden şekillenme (remodeling) fazı

3 Tamir ve Yenilenme Fazı Bu faz inflamasyon fazından itibaren 4-6 haftaya kadar uzanabilir ve 3 faktöre bağlıdır: artık maddelerin ortamdan uzaklaştırılması endotel hücrelerinin rejenerasyonu fibroblastların üretimi-konnektif doku yapımı için.

4 Amaç Bu dönemin amacı iyileşme için dokuyu stimüle etmek ve böylece egzersize hazırlamaktır. Fizik tedavi ajanları kullanılabilmektedır. Genelde sıcak uygulama esasına dayanan bu dönemde ısı, ışık, hidroterapi ve elektroterapi ajanları kullanılmaktadır.

5 Fizik tedavi uygulamaları Isı tedavisi Elektroterapi Hidroterapi Işık tedavisi Aquaterapi

6 Isı tedavisi-termoterapi Yüzeyel ısı tedavisi Işık tedavisi İnfaruj Ultraviyole Nemli sıcak tedavisi-hidroterapi Nemli sıcak yastıklar(hot pack) Parafin Girdap banyoları-whirlpool Zıt banyolar Fluidoterapi Duşlar Isıtılmış hava ve buhar banyosu Derin ısı tedavisi Kısa dalga diatermi Radar diatermi Ultrasound

7 Yüzeyel ısı tedavisinin etkisi Vazodilatasyon, Ağrı giderme, Kas tonusu ve spazmını azaltma, Hücrelerin metabolik hızını artırma, Eklem yapışıklıklarını azaltma.

8 Uygulandıklarında doku ısısında hafif artışlar gözlenir (40 C o yi geçmez) Doku ısısının artışı lokal kan akımını artırır(vazodilatsyon). Kapı kontrol teorisi ile ağrının azaltılması. Ağrı azaltıcı ve vazodilatasyon yaptırıcı etkileriyle egzersiz öncesi ideal bir modalitedir.

9 Işık tedavisi-1 İnfaruj Ultraviyole

10 Işık tedavisi-2 Yüksek enerjili ışınlar doku tarafından emilir ve bu enerji ısıya dönüştürülür. Doku ısısını yükselten ışınlar kızıl ötesinden gözle görülebilen sarı rengine doğru değişir. Kızıl ötesi ışınlar infaruj ışınları olarak bilinir. Yeşilden ultraviyoleye doğru olan daha büyük dalga boyundaki ışınlar ısıyı çok fazla yükseltmeyen fotokimyasal reaksiyonlar oluştururlar.

11 Işık tedavisi-3 Fizik tedavide daha çok infaruj ışınları kullanılır. Uygulama dakikadır, Ultraviyole fotokimyasal etkileri nedeniyle daha çok dermatolojik durumlarda kullanılır.

13 Hot pack Silisat jel ile dolu yastıkların ısıtılıp kullanılmasıdır. Bu yastıklar C o lik su tanklarında bekletilir. Uygulanacağı zaman havluya sarılır ve dokunun üzerine konulur. Özellikle ağrı-spazm-ağrı siklusunu kırarak genel bir gevşeme sağlanması amacıyla kullanılmaktadır. Uygulama süresi 20 dakikadır. Yüzeyel ısınma sağlarlar.

14 Parafin El, bilek, diz, dirsek, ayak bileği, ve ayak gibi kemikli sahaların ısıtılmasında kullanılan yöntemdir. Parafin bir kapta C de ısıtılarak eritilir. Tedavi edilecek ekstremite bu kaba birkaç kez daldırılıp çıkartılır yada tedavi edilecek bölgeye dökülür. Parafin uzuvda donduktan sonra havlu ve plastik bir kapla sarılır ve bekletilir. Uygulama süresi dakikadır.

15 Whirlpool girdap banyosu Akut dönemden başlayarak her dönemde kullanılabilir. Suyun ısısı derece arasında değişir. Uygulama süresi genelde 20 dakikadır. Özellikle spor yaralanmalarından sonra eklem hareket alanının artırılmasında son derece etkilidir. Tazyikli su ve hava ile birlikte uygulandığından masaj yapıcı etkisi de vardır.

16 Zıt banyolar Kas spazmını azaltmada, Vazokonstruksiyon-vazodilatasyon sağlayarak ödemin çözülmesinde kullanılır. Özellikle distal ekstremitelerin kullanımı için uygundur. Zıt banyoda refleks hiperemi oluşturmak için ekstremite C ile ısıtılır ve sonrasında C ile soğutulur. İki kap kullanılır; bir soğuk diğeri sıcak. Uygulama; 10 dakika sıcak ile başlanır ardından, 1-4 dakika soğuk 4-6 dakika sıcak uygulama 4 kez tekrarlanır. Toplam süre 30 dakikadır.

18 Derin sıcak tedavisi Derin sıcak tedavisi dışarıdan uygulanan enerjinin (elektrik enerjisi) uygulandığı bölgede ısıya çevrilmesiyle doku ısısının yükseltilmesidir.

19 Derin sıcak uygulamanın etkileri Derin sıcak tedavisinin fizyolojik etkileri uygulanan bölgede ve uzak dokularda oluşur. Lokal etkiler artan ısı nedeniyle hücre fonksiyonlarının hızlanmasıdır. Uzak dokulardaki etkiler ise iskelet kasındaki gevşeme nedeniyle kas spazmında azalma ve refleks vazodilatasyondur.

20 Derin sıcak uygulama yöntemleri Enerji kaynakları; 1-Yüksek frekanslı akımlar(kısa dalga diatermi) 2-Elektromanyetik radyasyon (mikrodalga diatermi) 3-Yüksek frekanslı ses dalgaları(ultrasound)

21 Diatermi Vücut dokularında ısı oluşturmak için yüksek frekanslı elektromanyetik enerji uygulamasıdır. Diaterminin 2 uygulama türü vardır; Kısa dalga diatermi Mikrodalga diatermi

22 Kısa Dalga Diatermi Geniş sahaların derin dokularının ısıtılmasında en uygun yöntem kısa dalga diatermidir. Sürekli yada kesikli olabilir. Sürekli kısa dalga diatermi ve mikrodalga diatermi yüksek frekanslı akımların molekülleri titreştirmesi (hareket ettirmesi) nedeniyle birincil olarak ısıtma amaçlıdır. Kesikli kısa dalga diatermi ise yumuşak doku yaralanmalarının ısıtma dışındaki tedavisinde kullanılmaktadır.

23 Kısa dalga diaterminin uygulandığı durumlar Localized musculoskeletal pain Inflammation (joint or tissue) Pain/spasm Sprains/strains Tendinitis Tenosynovitis Bursitis Rheumatoid arthritis Periostitis Capsulitis

24 Mikrodalga diatermi Su yoğunluğu yüksek olan dokuların derin ısı tedavisinde kullanılan bir diğer diatermi yöntemidir. Fizyoloji etkileri hiperemi, sedasyon ve ağrının azalmasıdır. Kullanılan elektriğin dalga boyu iki türdür; 2,456 MHz and 915 MHz

25 Ultrasound Ultrasound insan kulağının duyma sınırlarının ötesindeki dalga boylarında (>17000 Hz) yüksek frekanslı ses dalgalarının derin ısıtma yöntemi olarak kullanılmasıdır. Tedavi amacıyla kullanılan ultrasoundun dalga boyu 0,8-1 MHz arasındadır.

26 Ultrasound uygulaması sürekli veya kesikli olabilir. Kesikli ultrasound ısı oluşturmadan mekanik etki sonucu vibrasyon meydana getirir. Vibrasyon ile oluşan mikromasaj hücre içi ve dışı sıvılar yer değiştirir

27 Ultrasound Ultrasound uygulamasında doz watt olarak ifade edilir. Başlangıç uygulama dozu 1 W/cm 2 dir ve tedavi programı ilerledikçe hastanın toleransına göre artırılır. Uygulama süresi 5-10 dakikadır.

28 Ultrasoundun etkileri Geçici analjezi Periferal kan akımında artış Hiperemi ile ile ilişkili olarak damarlanmada artış Hücre zarı geçirgenliğinde artma Periferal sinir iletiminde değişme (iletimde geçici, geri dönebilir blok) Kas spazmında çözülme Tendonun biyokimyasal yapısını, eklem kapsülünü, kollajen ve çapraz bağlantıları modifiye eder, konnektif dokunun elastikiyetini artırır.

29 Ultrasoundun kullanım alanları Ultrasound en fazla ; Overuse yaralanmalarında, Subakut yumuşak doku yaralanmalarında, Skar ve fibröz doku üzerine, Kas spazmlarında Eklem yapışıklıklarında Eklem kontraktürlerinde kullanılır

30 Elektroterapi Elektroterapi elektriksel akımların manyetik, kimyasal, mekanik ve termal etkileri nedeniyle tedavi amacıyla kullanılmasıdır. Derin ısı tedavisinde kullanılan diatermi ve ultrasounda elektrik akımlarının kullanıldığı tedavi yöntemleridir.

31 Elektroterapi kullanım amaçları Kas kontraksiyonu oluşturmak için (kasın motor sinirinin uyarılması yoluyla), Ağrı tedavi etmek için (duyusal sinirlerin uyarılması yoluyla), Deri üzerinde elektriksel alan oluşturmak, iyonların dokuya geçişini sağlamak (iyontoforezis), Doku içinde iyonların hareketini sağlayarak derin ısıtma sağlamak, Doku içinde elektriksel alan oluşturarak doku iyileşmesini değiştirmek veya uyarmak için (tıbbi galvanizm).

32 Duyusal sinirlerin uyarılması Transcutaneus Electrical Nerve Stimulation (TENS) Deri yüzeyine yerleştirilen elektrotlar ile kalın duyu sinirlerinin uyarılarak akut ve kronik ağrının giderilmesi için kullanılır. Elektrotlar ağrının olduğu bölgeye yerleştirilir. Etkisini; Kapı kontrol teorisi Morfin benzeri madde salınımı aracılığıyla gösterir.

33 Motor sinirlerin uyarılması Motor sinirlerin uyarılması yeterli süre ve şiddette olursa kas kasılmasına yol açar. Kas kasılmasında şiddetten çok uyarının frekansı önemlidir. Amaç tetanik kas kasılmaları elde etmektir. Bu amaçla yüksek frekanslı akımlar ile, 50 hertzin üzerindeki sıklık ile bu sağlanabilir. Elektrik akımları ile oluşan kas kasılması istemli kas kasılmaları ile kombine edilir.

34 Motor sinirlerin uyarılması Amaç; Kas pompasının aktive edilerek dolaşımın uyarılması, bu şişliğin azaltılması ve iyileşmenin hızlandırılmasına katkıda bulunur. Kas eğitimi: kasılma süreçlerinin hızlandırılması, kasa yeniden öğretilmesi. İmmobilizasyon döneminde atrofinin geciktirilmesi, ROM un artırılması

35 Düşük doz lazer Yara iyileşmesini hızlandırır, Akupunktur veya triger noktaların uyarılmasıyla ağrıyı da tedavi eder. Kollajen sentezini hızlandırır, Mikroorganizmalarda azalma, Vaskülarizasyonda artma, Ağrı ve enflamasyonda azalma

36 Terapatik soğuk (CRYOTHERAPY): Lokal metabolizmayı azaltır Vazokonstruksiyon Reatif hiperemi Ödem ve şişlikte azalma Kanamada azalma Kas spazmında azalma Ağrıda azalma

37 Terapatik soğuk (CRYOSTRETCH): Soğuğun ağrıyı azaltıcı ve kas spazmını çözücü etkileri nedeniyle normal eklem hareketlerine ulaşmak için tedavi hareketleri ile birlikte soğuğun kullanıldığı durumdur.

38 Akut bir yaralanmada fizik tedavi ajanlarının kullanımı-1 Faz Akut başlangıç Yaklaşık süre Yaralanma anı 3. Gün Klinik görünüm Şişme, Dokununca ağrı, Harekette ağrı Tedavi modalitesi Kullanım amacı; Cryoterapi Şişliğin, Ağrının Elektrik stimülasyonu, Ağrının Kesikli kompresyon Şişmenin Düşük doz lazer Ağrının İstirahat Elevasyon

39 Akut bir yaralanmada fizik tedavi ajanlarının kullanımı-2 Faz Enflamasyon cevabı Yaklaşık süre Gün Klinik görünüm Şişme, ısı artışı, kızarıklık Dokununca ağrı, Harekette ağrı Tedavi modalitesi Kullanım amacı; Cryoterapi Şişliğin, Ağrının Elektrik stimülasyonu, Ağrının Kesikli kompresyon Şişmenin Düşük doz lazer Ağrının ROM hareketleri

40 Akut bir yaralanmada fizik tedavi ajanlarının kullanımı-3 Faz Fibroblastik tamir dönemi Yaklaşık süre Gün Klinik görünüm Dokununca ağrı, Harekette ağrı Şişlikte azalma Tedavi modalitesi Kullanım amacı; Isı tedavisi Dolaşım Elektrik stimülasyonu, Ağrının kas pomp. Kesikli kompresyon lenfatik dolaşım Düşük doz lazer ağrının Normal eklem hareketleri Kuvvetlendirme egzersizleri

41 Akut bir yaralanmada fizik tedavi ajanlarının kullanımı-4 Faz Maturasyon-yeniden şekillenme fazı Yaklaşık süre 7 Gün- tam iyileşme Klinik görünüm Dokununca ağrı olmama, Harekette ağrıda azalma Şişlikte azalma Tedavi modalitesi Kullanım amacı; Ultrasound Derin ısıtma, Dolaşım Elektrik stimülasyonu, ROM, Kuvvet Düşük doz lazer Ağrı Kısa dalga diatermi Ağrıda derin ısıtma Mikrodalga diatermi Ağrıda derin ısıtma Normal eklem hareketleri Kuvvetlendirme egzersizleri Fonksiyonel aktiviteler

42

43