Temel & Ġleri Eğitim ICF TEMEL EĞITIM

Transkript

1 İşlevsellik, Yetiyitimi ve Sağlığın Uluslararası Sınıflandırması Temel & Ġleri Eğitim ICF TEMEL EĞITIM

2 AMAÇLAR Dünya Sağlık Örgütü tarafından sunulan sağlık kavramını anlamak; ICF modeli engelliliğin bulgusal ve açıklayıcı potensiyelini anlamak; ICF terimler ve kodlarının tanımlayıcı kapasitesini değerlendirmek; Kendi uzmanlık alanınızda ICF modelinin etkisini araştırmak BAġLIKLAR ICF nin temel prensipleri; ICF nin kavramsal modeli; ICF sınıflandırmasının yapısı; ICF potansiyelinin nasıl gerçekleştirilebileceği: grup tartışması.

3 ICF Temel Eğitim I. GİRİŞ Başlangıç olarak, ICF nin içerdiği iki kavramı gözönüne alalım- sağlık ve engellilik kavramları. ICF bir sağlık sınıflandırması olduğu ve Dünya Sağlık Örgütü engellilik kavramını doğrudan sağlıkla ilgili olarak anlamlandırdığı için sağlık kavramıyla başlamak önemlidir: engellilik, fonksiyonun azalmasıdır ve bu insan sağlığının azalması anlamına da gelir. Engelli politikasına gelindiğinde ise, Dünya Sağlık Örgütü nün ICF yi biyopsikososyal model olarak adlandırılan daha esnek ve daha faydalı bir modeli işlevselleştirme kararını anlamak için medikal ve sosyal olarak adlandırılan modeller arasındaki çekişmeyi hızlı bir şekilde gözden geçirmek önemlidir. Aynı zamanda ICF olarak Avrupa daki engelli politikasının kısa bir tarihi geçmişini sunmaktayız. Dünya Sağlık Örgütü nün Sağlık Kavramı Sağlıklı Kişi Yaralanma, rahatsızlık ve hastalığın olmamasıdır ve Bütün boyutlarıyla insani işlevleri kapsar: Fiziksel, psikoloik, kişisel, ailesel, toplumsal ve Çevresel Etmenler

4 Engelliliğin Medikal ve Sosyal Modellerinin Karşılaştırılması Medikal Model: Engellilik gerçekten medikal tedavi gerektiren fiziksel ve pisikolojik anormalliklerle ( hastalıklar, rahatsızlık ve yaralanmaların neden olduğu) ilgilidir Sosyal Model: Engellilik gerçekten fonksiyonel problemlerle insanların hayatını kısıtlayan fiziksel ve sosyal çevrenin neden olduğu sosyal dezavantajlarla ilgilidir. ICDH 1980 Bozukluk herhangi bir kayıp veya psikolojik, fizyolojik, anatomik yapı, veya fonksiyon bozukluğu Engellilik... herhangi bir kısıtlama veya bir hareketi bir insan için normal olarak kabul edilen ölçüde düzgün olarak gerçekleştirme kabiliyeti eksikliği (bir bozukluktan kaynaklı) Sakatlık. Bir bozukluk veya engel sonucu oluşan ve belirli bir kişi için normal olan bir görevin (yaşa, cinsiyete, sosyal ve kültürel etmenlere bağlı olarak) yapılmasını kısıtlayan veya engelleyen bir dezavantajdır. Hastalık Bozukluk Engellilik Sakatlık veya rahatsızlık ICIDH ICF Yenileme Prensipleri EVRENSEL ANLATIM ÇEVRE TARAFSIZ DİL, POZİTİF GÖRÜŞ EŞİTLİK BİYOPSİKOSOSYAL MODEL

5 Medikal Model X Sosyal Model kişisel problem X sosyal problem medikal terapi X toplumsal bütünleşme kişisel tedavi X sosyal eylem profesyonel yardım X grup sorumluluğu kişisel değişiklikler X çevresel uğraş davranış X tutum, kültür bakım X insan hakları sağlık politikaları X politikalar kişisel uyum X toplumsal değişim Medikal Bakış Açısı Medikal Tanı Yapı ve fonksiyon bozulmaları Engelli birinin karşılaştığı problemler Bu yüzden: sadece medikal müdahaleler uygundur. Sosyal Bakış Açısı Fiziksel ve Sosyal Çevre Günlük Hayata Katılımda Kısıtlamalar Engel sahibi bireylerin karşılaştığı problemler Bu yüzden: sadece sosyal müdahaleler uygundur

6 Biyopsikososyal Model kişisel problem X sosyal problem medical terapi X sosyal bütünleşme kişisel tedavi X sosyal hareket profesyonel yardım X grup sorumluluğu kişisel değişimler X çevresel değişim davranış X tutum, kültür bakım X insan hakları sağlık politikaları X politikalar kişisel uyum X toplumsal değişim ICF'nin Biyopsikososyal Modeli Sağlık Durumu (rahatsızlık, hastalık, yaralanma, travma) Vücut Fonksiyonları ve Yapıları Hareketler Katılım Eksiklikler Hareket Kısıtlamaları Katılım Kısıtlamaları Kişisel Etmenler Çevresel Etmenler

7 Avrupa da Engelli Politikası - kısa tarihçeyi değiştiren bir yaklaşım I. Engelliler için Fırsat Eşitliği- Yeni bir Engelli Topluluğu Stratejisi, 1996 II. Engelliler için Fırsat Eşitliği Yasa Tasarısı, 1996 III. Yenİ Engelli Politikası Taslağı, 1996 IV. Üye Ülkeler İstihdam Politikası için Yönergeler, Luxembourg V. Avrupa Sosyal Diyaloğu, Ortak Beyan, 1999 Engelliler için Fırsat Eşitliği: Yeni bir Engelli Topluluğu Stratejisi, 1996 FIRSAT EŞİTLİĞİ TAKİBİ TASLAĞI Komisyon, Avrupa Birliği nin engelli haklarının farkına varmak ve bu alanda eşit fırsatlar geliştirmek, ayrımcılığı yok etmek için tüm Üye Ülkeler tarafından ana noktasıyla paylaşılması gereken genel engelli stratejisinin onaylanması ve açıklamasının gerekli olduğu kanaatindedir. Engelliler için Fırsat Eşitliği Yasa Tasarısı, 1996 ÜYE ÜLKELERE ÇAĞRI Uygun Ulusal politikaların uygulanıp uygulanmadığını dikkate almak, özellikle de aşağıdaki yönelimlerde : engellileri topluma katılmaları için cesaretlendirmek Politik oluşumun konuyla alakalı tüm sektörlerinde engelli perspektifini yaygınlaştırmak; engelleri kaldırarak engellilerin topluma tam olarak katılımlarına olanak sağlamak: engellilerin becerilerinin kabul edilmesi için ve fırsat eşitliğine dayalı stratejilere karşı kamu görüşünü arttırmak. Engelli temsilcilerinin uygulamalara, ilgili politikalara ve lehlerindeki aktivitelerin takibine katılımda bulunmalarını teşvik etmek. Yeni Engelli Politikası Taslağı, 1996 Engellilerin uyumundan toplumun uyumuna... Normallik ve engellilik arasındaki ilişki öncelikle engelliler tarafından başlatılan bir devrim geçiriyor. Bu açıdan, insan farklılığının insan topluluğu için hem doğal hem de faydalı olan bir fenomen olarak kabul edilmesi gerektiği küresel ölçekte artarak kabul edilir hale gelmektedir.

8 Avrupa Sosyal Diyaloğu, Ortak Beyan, 1999 Sosyal ortaklar aşağıdaki noktaları vurgulayan ortak bir beyanı kabul ettiler - Engelliliği değil; beceriyi vurgulamak; - Girişimde pozitif bir etmen olarak engelli istihdamını teşvik etmek; - Engelliliğin farklı şekillerini dikkate alarak endüstriyel ilişkiler geliştirmek; - Özel gereksinimlere gore düzenlenen çözümler için çeşitli yaklaşımlara sahip olmak; - İş yeri dışında önlemler geliştirmek (okul çevresi, ulaşım, tutumlar, önyargılar vb.). Avrupa da Engelli Politikası Yaklaşımdaki değişim ve en son gelişmeler VI. İstihdam ve iş alanında eşit muamele için genel taslak, Konsey yönetmeliği, 2000 VII. Konsey Yönetmeliği 2000/78/EC, istihdam ve iş alanında eşit muamele için genel bir taslak oluşturulması VIII. Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı, Nice, 2000 IX. Ayrımcalıkla savaşmak için Toplumsal Hareket Programı( ), Konsey Kararı, 2001 X. Engelliler için fırsat eşitliği: Avrupa Eylem Planı, 2003 XI. Engelli Hakları Anlaşması ve İhtiyari Protokol, 2006 Avrupa da Engelli Poltikası Yaklaşımdaki değişim Avrupa Engelli Politikası ndaki Konular Evrenselcilik Kaynaştırma Çevre Hakları Temelinin Rolü (?) Engelliliğin Medikal ve Sosyal Modeli

9 ICF Temel Eğitimi II. Giriş İkinci bölüme, ICF nin temelde bir sınıflandırma aracı olduğu önemli gerçeğin altını çizmek için, sınıflandırma, ölçme ve değerlendirme arasındaki temel bilimsel ayrımı yaparak başlıyoruz. Daha sonra ICDH den ICF ye kavramsal adımları gözden geçirmeden once, neden Dünya Sağlık Örgütü nün engellilik ve insanın faal durumda olmasıyla ilgili bir sınıflandırma aracı yaratma gerekliliğini hissettiğini araştıracağız. ICF nin WHO nun Uluslararası Sınıflandırmalar Ailesi nde aldığı rolü göstereceğiz. SINIFLANDIRMA Mantıksal bir yapıda organize etmek veya kataloglama. Objelerin tüm resmini ve özelliklerini yansıtmak DEĞERLENDĠRME Düzgüsel taslak açısından bir değer vermek veya belirlemek ÖLÇME Fenomeni standart, model ve ölçü olarak nicelendirmek ICF Bir Sınıflandırmadır. ICF bir ölçme veya değerlendirme aracı değildir....icf sağlık ve sağlıkla ilgili durumları sınıflandırır. ICF ilkeleri ( ICIDH den ICF ye)

10 İşleyiş Evrensel model Bütünleşmiş model Etkileşimli model Kapsayıcı model Kültürlerarası model Yaşam Süresi Kapsamı sadece engellilik değil Sadece azınlık modeli değil Sadece medikal veya sosyal değil Doğrusal değil Sadece kişi değil batı tarzı değil Sadece yetişkin değil Neden Uluslararası Sınıflandırma veya İşleyiş? Sağlık epidemiyolojisinde değişme : akuttan kronik hastalıklara Toplum sağlığı odağında değişim: Change in public health focus: patolojiden patolojinin sonuçlarına Disiplinlerarsı işleyişi ve uluslararası kullanımı tanımlamak için ortak dil ihtiyacı Engellilerin ihtiyaçlarına cevap vermek ve kolaylaştırıcı müdahaleler için engellilik alanı ve parametrelerini tanımlamak. ICF ve ICD BİRLİKTE ICD ICF Ölüm oranı verileri Hastalık oranı verileri İşlevsellik ve engellilik verileri ICD + ICF Sağlık ve sağlıkla ilişkili veriler

11 ICF araç kutusu ICF: tam model ICF kontrol listesi WHO-DAS II ICF Çekirdek seti ICF Temel Eğitim

12 III. Giriş Üçüncü kısımda ICF nin teorik prensip ve arka planından sınıflandırmanın somut detaylarına ve ICF nin kodlama prosedürlerine geçiyoruz. Öncelikle ICF sınıflandırmasının yapı ve elemanlarına göz atacağız. İkinci olarak sunulan her elemanı dizgisel şekilde belirleyerek sayfa üzerinde bir kategorinin nasıl göründüğünün bir örneğine bakacağız. Sonrasında işlevin ve yetiyitiminin üç boyutunu, çevresel faktör bileşeni adları altında dört alana giriş yapacağız. Her bileşen için niteleyicilerin kısa bir değerlendirmesi, anlamları ve kodlama amaçlı nasıl kullanılmaları gerektiğiyle devam edeceğiz. Son olarak ise kodlama faaliyetini tanıtmak için bir betimleme / vinyet verilecektir. ICF nin Yapısı ICF Bölüm 1: Bölüm 2: İşlevsellik ve Bağlamsal Yetiyitimi Faktörler Vücut İşlevleri Vücut Yapıları Etkinlikler ve Katılım Çevresel Faktörler Kişisel Faktörler Vücut İşlevlerindeki Değişimler Vücut Yapısındaki Değişimler Kapasite Performans Kolaylaştırıcı Engeli Kategori Seviyeleri: 1 st 2 st 3 st 4 st Kategori Seviyeleri: 1 st 2 st 3 st 4 st Kategori Seviyeleri: 1 st 2 st 3 st Kategori Seviyeleri: 1 st 2 st 3 st

13 Bölüm 2 BİRİNCİ SEVIYE ADI Duyusal işlevler ve acı Bu bölüm his, görme, duyma, tat alma vs. ve de acı hissi işlevleriyle ilgilidir. KOD Görme ve görmeye bağlı işlevler (b210-b229) b210 Görme İşlevleri İKİNCİ SEVIYE ADI BLOK ADI Işığın varlığını hissetme, görsel bir uyarıcının form, büyüklük, şekil ve rengini hissetme gibi duyusal işlevler. Kapsama alınan terimler OPERASYONEL TANIM Kapsama alınan terimler: görsel duyarlılık işlevleri; görsel alan işlevleri; görmenin kalitesi; ışık ve rengi hissetmenin işlevi, yakınlık uzaklık duyarlılık işlevi, monoküler ve binoküler görme, görsel resim kalitesi, miyop, hipermetrop, astigmat, hemianopia, renk körlüğü, tünel görüşü, merkezi ve periferik körlük, diplopi, gece körlüğü ve ışığa karşı uyum sorunu gibi engellilikler. Dışta tutulan terimler: algısal işlevler (b156) DIŞTA TUTULAN TERİMLER

14 Bölüm 2 Duyusal işlevler ve acı Bu bölüm his, görme, duyma, tat alma vs. ve de acı hissi işlevleriyle ilgilidir. Görme ve görmeye bağlı işlevler (b210-b229) b b210 Görme İşlevleri Işığın varlığını hissetme, görsel bir uyarıcının form, büyüklük, şekil ve rengini hissetme gibi duyusal işlevler. Görsel duyarlılık işlevleri; görsel alan işlevleri; görmenin kalitesi; ışık ve rengi hissetmenin işlevi, yakınlık uzaklık duyarlılık işlevi, monoküler ve binoküler görme, görsel resim kalitesi, miyop, hipermetrop, astigmat, hemianopia, renk körlüğü, tünel görüşü, merkezi ve periferik körlük, diplopi, gece körlüğü ve ışığa karşı uyum sorunu gibi engellilikler. Dişta tutulan terimler: algısal işlevler (0156) b2100 Görsel Duyarlılık İşlevleri ÜÇÜNCÜ SEVİYE ADI Form ve dış hatları hissetme görsel işlevleri, hem binoküler hem monoküler, hem uzak görüş hem yakın görüş için. b21000 Uzak görüş için Binoküler duyarlılık DÖRDÜNCÜ SEVİYE ADI İki gözü birden kullanarak, gözden uzak olan bir objenin boyut, form, dış hatlarını hissetme görsel işlevi. b21001 Uzak görüş için Monoküler duyarlılık Sadece sağ ya da sol gözü kullanarak gözden uzak olan bir objenin boyut, form, dış hatlarını hissetme görsel işlevi.

15 İşlevsellik ve Yetiyitiminin Boyutları İşlevsellik Yetiyitimi Vücut İşlevleri ve Vücut Yapısı Bozukluklar Etkinlikler Etkinlik Engelleyiciler Katılım Katılım Kısıtları Vücut İşlevleri Alanlar 1. Zihinsel İşlevler 2. Duyusal İşlevler ve Acı 3. Ses ve Konuşma İşlevleri 4. Kardiyovasküler, hematolojik, bağışıklık ve solunum sistemi işlevleri 5. Sindirim, metabolizma ve endokrin sistemleri işlevleri 6. Genitoüriner ve üreme fonksiyonları 7. Nöromüsküler ve hareket bağlantılı işlevler 8. Deri ve benzeri yapıların işlevleri Vücut Yapıları - Alanlar 1. Sinir sisteminin yapısı 2. Göz, Kulak ve bağlantılı yapılar 3. Ses ve konuşmayla ilgili yapılar 4. Kardiyovasküler, bağışıklık ve solunum sistemi yapıları 5. Sindirim, metabolizma ve endokrin sistemleri ile bağlantılı yapılar 6. Genitoüriner ve üreme sistemi ile ilgili yapılar 7. Hareketle ilgili yapılar 8. Deri ve deriyle bağlantılı yapılar

16 Etkinlik ve Katılım Alanlar 1. Bilgi öğrenme ve uygulama 2. Genel görevler ve talepler 3. İletişim 4. Hareketlilik 5. Kendine bakma 6. Ev hayatı 7. Kişilerarası etkileşim ve ilişkiler 8. Ana yaşam alanları 9. Toplum, Sosyal ve Şehir Hayatı Çevresel Faktörler Alanlar 1. Ürünler ve teknoloji 2. Doğal çevre ve çevreye insan yapımı değişiklikler 3. Destek ve ilişkiler 4. Tutumlar 5. Hizmetler, sistemler ve politikalar Kod Elemanları ondalık (bölen) _ xxxx. _ Birinci niteleyici İkinci niteleyici Üçüncü niteleyici Boyut Belirleyici b = Vücut İşlevi s = Vücut Yapısı d = Etkinlikler ve Katılım e = Çevresel Faktörler bxxxx._ sxxxx. _ dxxx. exxx. _

17 Niteleyiciler Vücut İşlevleri Birinci Niteleyici Bozukluğun Kapsamı Vücut Yapıları Birinci Niteleyici Bozukluğun Kapsamı Etkinlikler ve Katılım Çevresel Faktörler İkinci Niteleyici Üçüncü Niteleyici Birinci Niteleyici İkinci Niteleyici Birinci Niteleyici Bozukluğun tabiatı Bozukluğun Tespiti Performans Kapasite Engel ya da Genel Kodlama Kuralları 1. Çevresel faktörler bileşeni dahil olmak üzere, işlevselliğin ve yetiyitiminin tüm boyutlarını kodlayarak bütün bir profil kodlayın. 2. Sadece kişinin işlevselliğiyle ilgili bilgileri kodlayın. 3. Sadece belirgin bilgileri kodlayın, çıkarımlarda bulunmayın. 4. Size verilen bilgi izin verdiği kadar spesifik olmaya çalışın.

18 ICF Temel Eğitimi IV. Giriş Dördüncü bölümde ICF nin kullanım ve faydasını farklı bağlamlarda değerlendiriyoruz. Eğitim katılımcılarının küçük gruplar halinde ICF nin kullanımı ile ilgili konuları, günlük etkinliklerine odaklanarak, kendi deneyim ve uzmanlıkları ışığında tartışmalarını istiyoruz. IFC nin birçok değişik olası kullanımları açıklanacaktır. Buna ek olarak, ICF kullanıcılarının kendi görev ve ihtiyaçlarına ICF uygularken karşılaşabilecekleri bazı zorluklara da bakacağız. ICF uyarlamalarını ve özel olarak çocuk ve gençler için olan ICF CY (2011) versiyonunu anlatacağız. ICF nin Amaçları Sağlık ve sağlıkla ilgili durumların, sonuçlarının ve belirleyicilerinin anlaşılması ve araştırılması için bilimsel bir temel oluşturmak; Disiplinler ve sektörler arasında iletişimi arttırmak amacıyla ortak bir dil oluşturmak; Engelli bireyler arasında sosyal katılımın düzeyini artırmak için hizmetlerin geliştirilmesini canlandırmak. ICF nin Amaçları Ülkeler, sağlıkla ilgili disiplinler, hizmetler ve zaman açısından verilerin karşılaştırılmasına olanak sağlamak; Sağlıkla ilgili bilgi sistemleri için sistematik kodlama şemaları sağlamak; Sosyal hayatın tüm alanlarına katılım seviyesini etkileyen kolaylaştırıcılar ve engellerle ilgili very toplamak.

19 ICF UYGULAMA ALANLARI Klinik; İstatistiksel; Sağlık Sistemleri Yönetimi; Sosyal Politika; Araştırma; Eğitim ve Öğretim. ZORLUKLAR Yapı ve alan kullanımı kolay değildir. Eğitim gereklidir; uygulama ve very sistemlerine giriş maliyetleri belirsizdir neden, ana setler dolayısıyla. 2. ICF-CY Çocuk ve genç versiyonu, Ana settler ZORLUKLAR... Politik Tehlike? ICF biyopsikososyal modeli sorumluluk dağılımına yol açıyor mu? Çevreyi değiştirin Rehabilitasyona gerek yok Tıbbi bakım sağlayın çevre uyarlanamaz POLİTİK ZORLUK Sektörler arası sosyal sorumluluğa BAĞLILIK Engelli bireylerin katılımını en uygun hale getirmeye BAĞLILIK Özgürlük ve etkin tercihi artırmayı geliştirmek için yollar arama kaynaklarınabağlilik Engelli bireylerin hayat şartlarını geliştirmeye BAĞLILIK Ayrımcılığa ve stigmaya etkili cevaba BAĞLILIK

20 ICF İLERİ EĞİTİM ICF İleri Eğitim Genel Hedefler ICF nin organizasyon ve yapısını incelemek ICF kod ve niteleyicilerinin nasıl kullanıldığını öğrenmek Vakalarda kodlama becerilerini denemek ICF Kontrol listesiyle klinik vaka kodlamayı öğrenmek ICF Kontrol Listesi ICF temelli değerlendirme aracı WHO-DAS li yi kullanmayı öğrenmek. ICF nin Biyopsikososyal Modeli Sağlık Durumu (Bozukluk, hastalık, yaralanma, travma) Vücut İşlevleri ve Yapısı Etkinlikler Katılım İmperman Etkinlik Sınırları Katılım Kısıtları Kişisel Faktörler Çevresel Faktörler

21 ICF te neler sınıflandırılır? ICF, sağlık ve sağlıkla ilgili tüm iyilik hallerini kapsar. ICF Sınıflandırmasının Evreni Sağlık Durumu Sağlık Alanları Sağlıkla Bağlantılı Alanlar Bağlamsal Etmenler ICF in Yapısı Bileşenler Alanlar (Etmenler) Yapılar Pozitif Terimleme Negatif Terimleme Bölüm 1: İşlevsellik ve Yetiyitimi Vücut islevleri Etkinlikler Vücut yapıları ve Katılım Görevler, Vücut islevleri Etkinlikler, Vücut yapıları Yaşam Alanları Vücut islevlerinde degisiklik (fizyolojik) Vücut yapılarında degisiklik (anatomik) Vücut islevleri Vücut yapıları İşlevsellik İşlev veya Yapı Bozukluğu Kapasite Standart bir çevrede görevlerin yerine getirilmesi Performans Mevcut çevrede görevlerin yerine getirilmesi Etkinlikler ve Katılım Etkinlik Sınırlılığı Katılım Kısıtlılığı Bölüm 2: Bağlamsal Etmenler Çevresel Kisisel Etmenler Etmenler İslevler ve İslevler ve yetiyitimi yetiyitimi üzerinde dıssal üzerinde içsel etkiler etkiler Fiziksel, sosyal ya da düsünsel dünya özelliklerinin kolaylastırıcı veya engelleyici etkileri Kolaylaştırıcılar Sınırlar / Engeller

22 ICF Sınıflandırmasının Organizasyonu Örnek: Duyma engelli genç bir adamın işaret dilini görmesini zorlaştıran kötüleşen bir görme sorunu var. Bileşen b Vücut İşlevleri Blok b210-b229 Görme ve bağlantılı işlevler Kategori b210 Görme Bileşen d Etkinlikler ve Katılım Bölüm d3 İletişim Blok d310-d329 İletişim Kurmak - Alma Kategori d320 Formal isaret dilindeki mesajlar yoluyla iletisim kurma ICF ile Kodlama Kodlama ve Niteleyiciler Tamamlanmış bir ICF kodunun en az bir niteleyicisi ve b, s, d, e nin ilk niteleyicileri için 0 4, 8 veya 9 ile doldurulacak niteleyici boşluğu olmalıdır. Yani b doğru bir ICF kodlaması değildir. Vücut İşlevleri ve Vücut Yapıları Paralel Kategoriler 1 Zihinsel islevler Sinir sisteminin yapıları 2 Duyusal islevler ve agrı Göz, kulak ve iliskili yapılar 3 Ses ve konusma islevleri Ses ve konusma ile ilgili yapılar 4 5 Kardiovasküler, hematolojik, immünolojik ve solunum sistemi islevleri Sindirim, metabolik ve endokrin sistem islevleri 6 Genitoüriner ve üreme islevleri 7 Nöromüsküloskeletal ve hareketle ilgili islevler Kardiovasküler, immünolojik ve solunum sistemi yapıları Sindirim, metabolik ve endokrin sistemlerle iliskili yapılar Genitoüriner ve üreme sistemleriyle iliskili yapılar Hareketle iliskili yapılar F - DIN ADVANCED COURSE Disability Italian Network 8 Deri ve iliskili yapıların islevleri Deri ve iliskili yapılar

23 ETKİNLİKLER VE KATILIM Alanlar Bölüm 1 Bölüm 2 Bölüm 3 Bölüm 4 Bölüm 5 Bölüm 6 Bölüm 7 Bölüm 8 Bölüm 9 Ögrenme ve bilgiyi uygulama Genel görevler ve talepler İletisim Yer degistirme Kendine bakım Ev yasamı Kisilerarası etkilesimler ve iliskiler Temel yasam alanları Toplum hayatı, sosyal hayat ve yurttaslık Çevresel Etmenler Bölüm 1 Bölüm 2 Bölüm 3 Bölüm 4 Bölüm 5 Ürünler ve teknoloji Dogal çevre ve çevrede insan yapımı degisiklikler Destek ve iliskiler Tutumlar Hizmetler, sistemler ve politikalar İlk Niteleyici - ICF sınıflandırma ölçeği xxx.0 islev bozuklugu YOK (hiç yok, yok, ihmal edilebilir,...) %0-4 xxx.1 HAFİF düzeyde islev bozuklugu (az, düsük,...) %5-24 xxx.2 ORTA düzeyde islev bozuklugu (orta, az çok,...) %25-49 xxx.3 CİDDİ düzeyde islev bozuklugu (yüksek, asırı,...) %50-95 xxx.4 islevde TAM bozukluk (tamamen,...) % xxx.8 belirtilmemis xxx.9 uygulanamaz Likert Ölçeği Yetiyitimi derecesi % 5% - 24% 25% - 49% 50% - 95% 96% - 100%

24 Vücut Yapıları ICF Sınıflandırma Ölçeği 3 NİTELEYİCİ Yapı bozuklugun büyüklügü Yapı bozuklugun özelligi Yapı bozuklugun yeri 0 bozukluk YOK 1 HAFİF düzeyde bozukluk 2 ORTA düzeyde bozukluk 3 CİDDİ düzeyde bozukluk 4 TAM bozukluk 8 belirtilmemis 9 uygulanamaz 0 yapıda bir degisiklik yok 1 tümden yok 2 kısmen yok 3 ek bölüm 4 tipik olmayan boyutlar 5 devamsızlık 6 deviasyon 7 yapıdaki niteliksel degisim, sıvı birikimini de içerir 8 belirtilmemis 9 uygulanamaz 0 birden fazla bölgede 1 sag 2 sol 3 her iki taraf 4 ön 5 arka 6 proksimal 7 distal 8 belirtilmemis 9 uygulanamaz Etkinlikler ve Katılım Yapılar ve Niteleyiciler Performans İşlevselliğe fiili etkisinin sonucu f environmental Kapasite Kişinin gerçek karakteristiği Intrinsic feature of person Çıplak kişi Kişi ne yapar (eğer yapmayı seçerse) Kişinin ne yapabileceği Çevreye bağımlı olmak Çevresel olarak nötr

25 Çevresel Etmenler Niteleyiciler Birinci Niteleyici Engel Kolaylaştırıcı 2005 DISABILITY ITALIAN NETWORK exxx.0 exxx.1 cxxx.2 exxx.3 exxx.4 exxx.8 exxx.9 Engel YOK HAFĠF düzeyde engel ORTA düzeyde engel CĠDDĠ düzeyde engel TAM engel engel belirtilmemiş uygulanamaz exxx.0 KolaylaĢtırıcı YOK exxx.+1 HAFĠF düzeyde kolaylaģtırıcı cxxx.+2 ORTA düzeyde kolaylaģtırıcı exxx.+3 CĠDDĠ düzeyde kolaylaģtırıcı exxx.+4 TAM kolaylaģtırıcı exxx.+8 kolaylaştırıcı belirtilmemiş exxx.9 uygulanamaz YETİŞKİN ICF Kontrol Listesi ile Kodlama _xxx.0 Yok _xxx. 1 Hafif _xxx.2 Orta _xxx.3 Ciddi _xxx.4 Tam Kişinin hiçbir sorunu yoktur. Sorun, zamanın %25 inden az, kişinin tolere edebileceği düzeyde ve son 30 gün içerisinde ender şekilde yaşanmıştır. Sorun, zamanın %50 sinden az, kişinin günlük hayatına etki edecek düzeyde, son 30 gün içerisinde zaman zaman yaşanmıştır. Sorun, zamanın %50 sinden fazla, kişinin günlük hayatını aksatmasına sebep olacak düzeyde, son 30 gün içerisinde sık sık yaşanmıştır. Sorun, zamanın %95 inden fazla, kişinin günlük hayatında tamamen etkileyecek düzeyde, son 30 gün içerisinde her gün yaşanmıştır. Bozukluklar Bozukluklar aşağıdaki şekilde olabilir Geçici, kalıcı, istikrarsız, gelişen, gerileyen, durağan, aralıklı, episodic, devamlı Ve de Sağlık durumunun ifadeleridir fakat nedenbilimden bağımsızdır, Hastalığın ya da bozukluğun kendisi veğil, bir hastalığın semptomları olabilir, Başka bozukluklara yol açabilir.

26 Vücut İşlevleri ve ICD 10 Bazı vücut işlevleri kategorileri ICD 10 kategorileriyle aynı gibi görünmektedir ICF b4100 Kalp Atış Hızı (taşikardi) b28011 Kalpte ağrı b5350 Bulantı Hissi ICD-10 R00.0 Taşikardi R07.4 Kalp Ağrısı R11 Bulantı vs Vücut İşlevleri ve ICD 10 Bozukluklar ICD 10 da nasıl tasarlanmıştır ICD-10 Hastalıkları sınıflarken ve bozuklukları tanımlarken semptomlar, işaretler ve normal olmayan klinik ve laboratuvar bulgularını kullanır. (R00-R99) ICF Vücut işlevlerini sınıflandırır ve bozuklukları bu işlevlerdeki sorunlar olarak tanımlar Vücut İşlev de Yapılarının Kodlama Esasları Sadece ilgili bilgileri kodlayın sadece sağlık durumu vurgulayan işlevler ve yapıları kodlayınız Sadece net / açık bilgileri kodlayın... gözlemleri ve olası çıkarımları kodlayınız code Sadece belirli / spesifik bilgileri kodlayın... gözlemler ve kanıtların izin verdiği tüm detayları kodlayınız

27 İşlevler ve Etkinlikler : Farkları Vücut İşlevleri Etkinlikler Vücut sistemlerinin fizyolojik işlevleri Birey tarafından gerçekleştirilebilecek etkinlik ve görev kapasitesi DISABILITY ITALIAN NETWORK Jim, eşya taşıma ya da kaldırma kapasitesine sahip dayanıklılık vardır Jim in kaslarında güç, form ve b730 Kas Gücü b735 Kas formu b740 Kas Dayanıklılığı d430 Obje Kaldırma ve taşıma İşlevler ve Etkinlikler : Farkları Vücut İşlevleri Vücut sistemlerinin fizyolojik işlevleri Etkinlikler Birey tarafından gerçekleştirilebilecek etkinlik ve görev kapasitesi b210 Görme İşlevleri? d110 Seyretme b230 Duyma İşlevleri? d115 Dinleme b310 Ses İşlevleri? d4330 Konuşma

28 Etkinlik ve Katılım Kodlama Stratejiler Sorunlar A&P Performans ve Kapasite Performans ve Kapasite arasındaki aralıklar d Yürüme Performans Kapasite = çevrenin olumlu etkisi Yürüme performansı yürüme kapasitesinden daha iyi çevresel yardımlar (ör: baston) performansı arttırır. A&P Performans ve Kapasite Performans ve Kapasite arasındaki aralıklar d Yetkili kişilerle ilişki kurma Performans Kapasite = çevrenin olumsuz etkisi İlişki kurma performansı kapasiteden daha kötü patronun tutumu yetkili kişilerle ilişki kurmada çevresel bir engeldir.

29 A&P Kapasite ve Performans Kapasite ve Performans arasındaki aralıklar Kişinin kapasitesiyle tahmin edilen performansın kişinin çevresinin etkisinin kabaca tahminini ifade eder. Kişinin fiziksel, tutumsal ve sosyal çevresinin değişim ihtiyacı ya da değeri için kullanışlı bir kılavuz. A&P Performans Niteleyicisi Performans niteleyicisi için anlamlı bilgiler edinmek için çevresel tüm özellikler not alınmış olmalıdır (tüm engel ve kolaylaştırıcıları göz önünde bulundurun) Katılım, kişinin özellikleri ve çevresel etmenker arasındaki etkileşimin sonucudur (engeller ve kolaylaştırıcılar). A&P - Performans ve Kapasite Niteleyicileri Kodlama sorunları... Performans ve kapasite niteleyicileri atamanın normları nelerdir? Nüfus bazlı mı? Bireysel mi?

30 A&P Performans Niteleyicisi Kodlama sorunları... Toplu derecelendirmeleri nasıl hesaplıyoruz? 1. Kısa mesafede yürüme d (zorluk yok) 2. Uzun mesafede yürüme d (orta zorluk) 3. Farklı yüzeylerde yürüme d (orta zorluk) 4. Engellerin arasında yürüme d (ciddi zorluk) Yürüme için toplu değerlendirme d450? d450.0 (en iyi)? d450.1 (ortalama)? d450.3 (kötü)? A&P- Kapasite Niteleyicisi Kişinin engelsiz ve kolaylaştırıcısız standart çevrede doğasından gelen işlev karasitesini anlatır. Kişi ne yapabilir? A&P- Kapasite Niteleyicisi Kodlama sorunları Aşağıdakileri gerçekleştirmek için standart çevre nedir? d640 Ev işi yapmak d760 Aile ilişkileri d820 Okul eğitimi d850 Paralı istihdam d950 Politik hayat ve yurttaşlık?

31 A&P- Kapasite Niteleyicisi Kodlama sorunları Ne kadar efor? AZAMİ? Ya da Makul ve Güvenli? Bu sorunun cevabını güvenlik sorunları ve profesyonel etik belirleyecektir. wvwii.icfinitaly.it DISABILITY ITALIAN A&P- Kapasite Niteleyicisi Kodlama sorunları Ne kadar yardım? S Hiç yardım yok? Ya da Uygun ve güvenli? Standart çevre tüm çevresel kolaylaştırıcıların ortadan kalktığını varsayıyor mu? (ör: antiepileptic ilaçlar)?

32 Kodlama Çevresel Etmenler Stratejiler Sorunlar Bağlamsal Etmenler ICF nin işlevsellik ve yetiyitimi modeli kişinin doğal özellikleriyle kişinin çevresinin ya da dünyanın özellikleri arasındaki etkileşimdir....kişinin hayatının ve yaşam tarzının tüm geçmişidir Çevresel Etmenler: insanların yasadıgı ve yasamlarını kurdugu fiziksel, sosyal ve düsünsel çevreyi olusturur Kişisel Etmenler: Bir bireyin hayatının kişisel geçmişidir. (kişinin sağlık durumunu harici şeylerdir) Çevresel Etmenler Çevresel etmenler insanların yasadıgı ve yasamlarını kurdugu fiziksel, sosyal ve düsünsel çevreyi olusturur. Bireysel - ev, isyeri ve okul gibi kisinin yakın çevresi. Bu düzeyde, kisinin yüzyüze geldigi çevrenin, aile, akrabalar, arkadaslar ve yabancılarla da dogrudan iliskiye girdigi ortamın fiziksel ve maddi özellikleri kapsanır. Sosyal - resmi ve gayrı resmi sosyal yapılar, kisinin üzerinde etkisi olabilecek topluluk veya toplum hizmetleri, sistem bagları. Bu düzeyde, is çevresi, toplum etkinlikleri, devlet daireleri, iletisim ve tasımacılık hizmetleri, ve gayrı resmi sosyal agların yanısıra kanunlar, yönetmelikler, resmi ve gayrı resmi kurallar, tutum ve ideolojiler de kapsanır. Çevresel Etmenler - kodlama Çevresel etmen... Kolaylaştırıcı e İstihdam için yardımcı ürünler, önemli bir kolaylaştırıcıdır. Engel e425.2 Grup üyeleri ve eş dostun tutumları, orta dereceli bir engel

33 ICF kodlamasının ana esasları ICF nin tüm alanlarını kodlayınız (b, s, d, e). Kişinin işlevselliğininin tüm profilini, çevresel bileşen ile birlikte işlevsellik ve yetiyitiminin tüm boyutlarını kodlayarak kodlama yapınız. ICF açıklayıcı bir sınıflandırmadır, tanısal bir araç değildir. Kodlayıcı, sadece gözlemleneni ya da değerlendirileni kodlamalıdır, çıkarımlar yapmamalıdır. Bu çıkarımları yapmalk bilimsel olarak tutarsızdır ve engelli bireylerle ilgili kalıplaşlayı sağlamaktadır. ICF Kodlama Kılavuzu Sadece açık bilgileri kodlayın. Sadece kişinin işlevselliğini tanımlamayla ilgili bilgileri kodlayın. Belirli / spesifik bilgileri kodlayın: gözlemler ve kanıtların izin verdiği tüm detayları kodlayınız VAKA ÖRNEKLERİ Dilate Kardiyomiyopati (kalp rahatsızlığı) hastalığı olan 54 yaşında bir adam, basit bir çok etkinliği gerçekleştirmekte zorlanıyor, ve herhangi bir şey yaparken çarpıntı, solunum güçlüğü ve göğüs ağrısı gibi sıkıntılar yaşıyor. Eşya kaldırıp taşırken, yürürken ve oradan oraya hareket ederken, toplu ulaşım kullanırken ve kendi arabasını sürerken azımsanamayacak derecede kısıtlar yaşıyor. Ayrıca kendine bakmakta da sorunlar yaşıyor, banyo yapmak için yardıma ihtiyacı var. Sosyal hayatını oldukça azalttı ve işinden erken emeklilikle ayrılmaya karar verdi. Hayat kurtarıcı kalp ilacına güveniyor ve kendi evinde zorluk çekmeden yaşıyor. Bazı günlükfaaliyetlerde yardımcı olması için özel aletleri var. Sağlık durumunun verdiği kısıtların en azını yaşamaya akrabalarının ve arkadaşlarının yardımıyla devam ediyor.

34 VAKA ÖRNEKLERİ 1CD-10 l42.0 Dilate Kardiyomiyopati (kalp rahatsızlığı) ICF Vücut İşlevleri ve Yapıları s Kalp, şiddetli bozukluk, değişiklik ve mekan tanımsız b Yorulabilirlik, hafif bozukluk b Egzersiz toleransı, hafif bozukluk b Kardiyovasküler solunum işlevleriyle ilintili hislet, hafif bozukluk b Göğüste ağrı, hafif bozukluk VAKA ÖRNEKLERİ Etkinlikler ve Katılım d Eşya kaldırma ve taşıma, şiddetli performans ve kapasite problemi d Yürüme, şiddetli performans ve kapasite problemi d Toplu ulaşom kullanımı, şiddetli performans ve kapasite problemi d Motorlu taşıt kullanımı, şiddetli performans ve kapasite problemi d Kendini yıkama, hafif performans ve şiddetli kapasite problemi d6.88 Ev hayatı, performans, Kapasite tanımsız d Resmi olmayan sosyal ilişkiler, şiddetli performans, tanımsız kapasite problemi d Paralı istihdam, hafif performans ve tanımsız kapasite problemi VAKA ÖRNEKLERİ Çevresel Etmenler e İlaçlar, tamamen kolaylaştırıcı e115+8 Günlük hayat kişisel kullanımı için ürünler ve teknolojiler, kolaylaştırıcı, tanımsız e Özel kullanım için olan binalara ürün ve teknoloji tasarımı, inşaatı ve bina malzemeleri,, tamamen kolaylaştırıcı e310+4 Yakın aile, tamamen kolaylaştırıcı e315+4 Uzak aile, tamamen kolaylaştırıcı e320+4 Arkadaşlar, tamamen kolaylaştırıcı