MÜHENDİS ADAYLARI GÜNLERİ

Transkript

1 MÜHENDİS ADAYLARI GÜNLERİ MEKANİK TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ TEMEL BİLGİLENDİRME SEMİNERLERİ Mak.Müh. Osman Gökay ERSOY MEKANİK TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ KOMİSYONU İZMİR

2 Giriş Isı yalıtımı, en genel olarak enerji kazanımı amacıyla, sıcaklık farkından dolayı oluşabilecek ısı kayıp ve kazançlarını önlemek için alınması gereken bir önlemdir. Isı Yalıtımının faydaları ve uygulamaları : Yapılarda Tesisatta Endüstride yapılmaktadır. İNSANIN kendini huzurlu hissettiği ve üretken olabildiği ortam şartları çok küçük bir aralıkta değişir ve genellikle iklim özeliklerine bağlı olarak ortaya çıkan çevre şartlarının dışında kalır.

3 Binalarımızın düşük kalitede olması sebebiyle Enerji tüketiminin büyük bir kısmı konutlardan kaynaklanmış olup, ülkemizde ısınma ; enerji tüketerek sağlanmaya çalışılmaktadır ve sonuç olarak sadece konutlardaki enerji tüketimi, toplam enerji tüketimimiz içinde yaklaşık %40 gibi büyük bir paya sahip olmaktadır. Isınma amaçlı enerji talebi ise genellikle fosil yakıtlardan sağlandığı için, ülke genelinde ve kış aylarında büyük boyutta hava kirliliği problemleri yaşanmaktadır.

4 Bunu önlemek üzere kalorifer kazanları ve sobaların belirli saatlerde yakılması zorunluluğu, diğer bir deyişle enerji kısıtlaması toplumun sağlığını tehdit etmekte ve iş verimini düşürmektedir. Diğer bir çözüm olarak ileri sürülen ithal yakıt kullanımı ülke ekonomisine ve aile bütçelerine büyük mali külfetler yüklemektedir. Doğal gaz ise SOx ve NOx emisyonları açısından olumlu olmakla birlikte, büyük miktarlarda C02 ve /veya CO'nin atmosfere bırakılmasına sebep olmaktadır. C02 sera gazları olarak isimlendirilen, atmosferin doğal dengesini bozarak Dünyanın ısınmasına sebep olan ve canlı hayatın devamını tehdit eden en önemli kirleticilerden biridir. Bu sebeple doğal gaz, ithal olmasının yanında, hava kalitesinde kısmi bir iyileşmeye sebep olsa da gerçek ve uzun vadeli bir çözüm değildir.

5 Konfor düzeyini bozmadan ve daha düşük maliyetle hava kalitesinin iyileştirilmesi için binanın kendisinin, iklimin etkisini yok edecek veya yumuşatacak şekilde projelendirilmesi ve inşa edilmesi gereklidir. Bu tanıma uygun olarak iklimin etkisini kontrol eden binalarda aşağıdaki özellikler bulunmalıdır. 1. Bina içi ile çevresi arasındaki ısı alışverişleri minimum olmalı =Yalıtım 2. Geleneksel yakıtlar yerine çevre enerjileri (güneş enerjisi) kullanılmalı. = Pasif güneş enerjisi teknikleri

6 Binalarda enerji tüketiminin azaltılması için kullanılan bütün tekniklerin ortak noktası binaların iyi bir şekilde yalıtılmasıdır. Yaİıtımın düzeyi düşük binalarda diğer hiçbir tekniğin istenilen sonuca ulaşması mümkün değildir. Ayrıca diğer tekniklerin proje aşamasında dikkate alınması ve inşaat yapımında uygulanması gerekir. Seramik çiçek saksıları ve küçük bir mum kullanılmış bir ısıtıcı Ekstra katmanlar vücudunuzu, ısıtıcının evi ısıttığından çok daha hızlı ısıtır.

7

8

9 Bina inşa edildikten sonra değişiklik yapılması mümkün değildir. Buna mukabil yalıtımın iyileştirilmesi mevcut binalar için de mümkündür. Ancak tabiatıyla proje aşamasındaki kadar fazla uygulama seçenekleri olmaz ve maksimum fayda elde edilemeyebilir. Binanın toplam ısı kayıp ve kazançları üzerinde değişik yapı elemanlarının etkisi büyükten küçüğe doğru aşağıdaki şekilde sıralanır.

10 A YAPILARDA ISI YALITIMI 1) Pencereler Kışın istenmeyen ısı kaybı ve yazın istenmeyen ısı kazancı üzerinde etki derecesi en yüksek yapı elemanları pencerelerdir. Bunun sebebi, bu elemanların ısıl iletkenliklerinin yüksek olmasından ziyade sızdırmazlıklarının yetersiz olmasıdır. Pencerelerin ısı iletkenlikleri cam sayısı arttırılarak önemli derecede azaltılabilir. Ekonomikliği de dikkate aldığımızda, ülkemizin büyük bir bölümünde çift cam yeterli olabilir. Ancak çok soğuk bölgelerimizde üç cam kullanılması tavsiye edilir. Pencerelerin sızdırmazlığı işçiliği ve kalitesine bağlıdır. Çerçevelerin bir bütün olarak sızdırmazlığının yeterli olmasının yanında, duvar içinde boşluklara yerleştirilirken de gerekli tedbirlerin alınması gerekir. Pencerelerin kasalarının ahşap, madeni alüminyum veya demir, plastik malzemelerden yapılması, tek veya çift hatta üç camlı olması yanında özel yansıtmalı camlı olması da ısı kaybını önemli ölçüde etkiler.

11 Alüminyum ara çıtası Polibutil elastik dolgu Cam dolgu macunu Hotmelt dolgu macunu

12 2. ÇATILAR Isınan hava daima yükselir. Isınan havanın yalıtımsız çatıda soğuk yüzeyle temas etmesi halinde sürekli bir ısı kayıp çevrimi oluşturulmuştur. Bu durum tüm binanın ısıtma yükünün, dolayısıyla da yakıt tüketiminin artmasına sebep olur.bu sebeple binalarda çatıların yalıtımı büyük önem taşımaktadır. Ancak yalıtım ile birlikte su ve buhar yalıtiminin da kullanılması durumunda yoğuşma sonucu ısı yalıtımının ıslanmamasına veya kapalı gözenekli malzemelerin kullanılmasına dikkat edilmelidir. Yaz şartlarının etkili olduğu bölgelerde ısı yalıtımı üzerinde, gün düz aşırı ısınan havanın gece atmosfere atılmasını sağlayacak havalandırma kanalları bulunmalıdır.

13 Geleneksel olarak ülkemizde kırma çatılarda ısı yalıtımı ve çatı arasının döşemesine sererek yada merteklerin arasına sabitlenerek uygulanmaktadır. Buradaki her iki sisteminde kendine göre avantajları olmasının yanı sıra önemli bazı zayıflıkları olduğu görülmektedir. Örneğin ısı yalıtımı döşemeye serilerek uygulandığında dış etkilere tamamen maruz kalmakta, üzerinde yüründüğünde veya bir yük konulduğunda ezilmekte ve dağılmaktadır. Diğer taraftan ısı yalıtımı çatı seviyesine taşınıp mertek arasına uygulandığında ise yalıtımın devamlılığı mertekler tarafından 50 cm de bir kesilmektedir. Bu kesilmeler, ahşabın ısı iletkenlik değerinin aralardaki ısı yalıtım malzemesinden daha yüksek olması sebebi ile, merteklerden yüksek oranda ısının kaçmasına sebep olurlar. Örten Yalıtım Sistemi işte bu sistemlerden doğan sıkıntıları çözmek ve daha iyi bir yalıtım sağlamak amacı ile; Örten Yalıtım Sistemi'nde çatı konstürksiyonu yapıldıktan sonra örtücü ve kiremit taşıyıcı olarak çatı tahtası koymak yerine ısı yalıtım levhaları doğrudan mertekler üzerine çakılmak sureti ile yerleştirilmektedir. Bu uygulamalarda ısı yalıtım malzemesi çatı tahtasının yerine geçeceği için çeşitli fiziksel özellikleri ayarlanmış ve 40 ton / m2 basma mukavemetine kavuşturulmuştur. Yalıtım kusursuz bir şekilde çatı seviyesine taşındığı için çatı arasında bir yaşam mekanı, dolayısı ile de sağlıklı bir şekilde kullanılabilecek veya satılabilecek ek bir alan kazanılmış olmaktadır.

14 Isı yalıtımının merteklerin üzerini tamamen örtecek şekilde döşenmesi ile merteklerin arasına döşenmesi arasında ısı kaybı açısından oldukça büyük bir fark olduğu görülmektedir.her ne kadar ahşabın ısı yalıtım etkisi çok zayıf olmasa da (0.15 W/mK) Geleneksel Sistem de, ısı yalıtım malzemesinin yanında, ahşap bir ısı köprüsü durumuna düşmekte ve ısı kayıplarının olmasına yol açmaktadır. Geleneksel Sistem de ki ısı kaybı Örten Yalıtım Sistemi ne göre %22 daha fazla olmaktadır. Türkiye iklim bölgelerine göre gerekli çatı kalınlıkları aynı olup Geleneksel Sistem de 45 mm. ve Örten Yalıtım Sistemi nde 35 mm.dir. Isı yalıtım levhası(roofmate PS) kalınlığı görüldüğü gibi Geleneksel Sistem uygulandığında, Örten Yalıtım Sistemi ne göre %29 oranında artmaktadır. Yani geleneksel sistemdeki ısı kayıplarını önlemek için daha fazla yalıtım malzemesi kullanmak gerekmektedir. Sonuç olarak yüksek kalitede bir ısı yalıtımı yapmak için en az 40 mm kalınlıkta ısı yalıtım levhası kullanılmalı, soğuk bölgelerimizde ise enerji tasarrufu sağlamak ve yüksek bir konfor düzeyi için bu kalınlık daha da arttırılmalıdır

15 Mertek arasında kullanılan şiltelerin bir yüzü alüminyum folyo kaplıdır ve folyo kenarlarında 5 cm'lik tespit payı bırakılmalıdır.

16 1. Tavan Arası Döşemesi Üzerine Yapılan Isı Yalıtımı Mineral esaslı şiltenin çatı döşemesine serilmesi

17 Çatılarda ısı yalıtımı, yalıtım malzemesinin mertek altına, arasına veya üstüne uygulanmasına göre farklı yalıtım malzemeleri kullanılabilir 1. Mertek Altına Uygulanan Isı Yalıtım Levhaları Mineral yünler (cam yünü, taş yünü)

18

19 3. Mertek Üzerine Polistiren Köpükler İle Isı Yalıtımı Yapılması 1. Çatı Tahtasız Konstrüksiyonlarda Isı Yalıtımı Çatı tahtasız uygulama > XPS ısı yalıtım levhaları 2. Çatı Tahtalı Konstrüksiyonlarda Isı Yalıtımı > EPS ısı yalıtım levhaları > XPS ısı yalıtım levhaları > Taş yünü ısı yalıtım levhaları TS EN /Nisan 2003 Isı Yalıtım Mamulleri Binalar İçin Fabrikasyon Ekstrüzyonla İmal Edilen Polistiren Köpük

20 Temelde ve Döşemelerde Isı Yalıtım Uygulaması EPS kompozit ısı yalıtım levhaları TS 7316 EN /Nisan 2002 Isı Yalıtım Mamulleri Binalar İçin Fabrikasyon Olarak İmal Edilen Genleştirilmiş Polistiren Köpük

21 EPS VE XPS KARŞILAŞTIRMA XPS hammaddesi de EPS gibi izolasyonda kullanılan, polistiren bazlı bir malzemedir. Ülkemizde, bu iki malzeme arasında seçim yapılırken fiyat ve özellikler yeterince karşılaştırılmadan, kullanıcıların yanlış yöne sevk edilmesinden dolayı aralarındaki fark özellikle vurgulanmaktadır. EPS ve XPS in aynı yoğunluktaki türlerinin ısı yalıtım özelliği çok yakındır. Buna karşın aynı yoğunluktaki EPS, XPS e göre daha az maliyetlidir. Buna ek olarak daha düşük yoğunluktaki malzemelerin seçilebileceği yerlerde, XPS (belirli bir yoğunluğun altında üretilemediği için) kullanılamamaktadır. Bu durumda daha düşük yoğunluklu ve kalın EPS kullanımı ile hem gerekli ısı yalıtımı sağlanmakta hem de büyük maliyet avantajları yakalanmaktadır.

22 EPS XPS TEKNİK ÖZELLİKLER KARŞILAŞTIRMA TABLOSU TEKNİK ÖZELLİK EPS (Ekspande polistren) XPS (Ekstrude polistren) ÜRETİM YOĞUNL UK ARALIĞI Ürün Adı Plus80 Plus100 EPS 80 EPS 100 EPS 120 EPS 120 EPS 150 EPS 200 XPS200 XPS200 P XPS300 Z XPS250 C XPS300 CZ Yoğunluk (kg/m3) Isı iletkenlik değeri (W/mK) ,031 0,031 0, ,035 0,034 0,033 0,033 0,034 0,035 0,036 0,035 0,035

23

24 3. DUVARLAR İyi bir ısı yalıtımında, düşük ısı iletkenliğinin yanında uygun ısı depolamanın da sağlanması gerekir. Düşük yoğunluktaki malzemelerin ısı iletkenlikleri de düşüktür. Ancak bu malzemelerin ısı depolama kapasitelerinin de düşük olması, iklim değişikliklerini yumuşatamadan ve hızlı bir şekilde iç ortama yansıtmalarına sebep olur. Ülkemizde gece ve gündüz dış hava sıcaklıkları arasında yaklaşık 10 C fark meydana gelmektedir. Bu değişime rağmen iç ortam sıcaklığının konfor sıcaklığı civarında yaklaşık olarak sabit kalabilmesi için, yapı elemanlarının ısı depolama kapasitelerinin yüksek olması gerekir.

25

26

27 Bu özellik ağır malzemelerle sağlanabilir. Gerçek anlamda yakıt tasarrufu sağlanabilmesi için malzemenin ağırlığının optimum bir değerde tutulması (gaz beton) veya çok hafif olan yalıtım malzemelerinin ağır malzemelerle (beton, dolu tuğla, kerpiç vb) birlikte kullanılması gerekir. Herhangi bir durum için ideal çözüm binaların enerji analizlerini yapan bilgisayar programları kullanılarak duvar kalınlıkları, maliyet ve yakıt tasarrufu değerlerinin karşılaştırılması ile elde edilebilir. Eğer yalıtım malzemesi kullanılacak ise yalıtım malzemesinin yapı elemanı içindeki yeri de çok önemlidir. Kış şartları için 3 cm. yalıtımın 20 cm. betonun iç tarafında olması halinde gece ve gündüz dış hava sıcaklıkları arasındaki fark 10 C ise, iç hava sıcaklığının 5 C değişeceği belirtilmektedir. Aynı yalıtımın aynı betonun dış tarafında yerleştirilmesi durumunda ise 10 C dış hava sıcaklık değişimine karşılık iç hava sıcaklığında gece ve gündüz arasında sadece 0.5 'lik bir değişim görüleceği belirtilmektedir.isı yalıtımı kullanılacağı zaman bu yalıtımın soğuk tarafa konmasına dikkate edilmelidir. Kış ve yaz şartlarına birlikte çözüm getirilmek istendiğinde ise iki taraftaki ağır kütlenin (beton, vb) arasına yalıtım konulması tavsiye edilir.

28 4. ZEMİNLE TEMAS EDEN DÖŞEMELER: Toprak sıcaklığının nispeten ılımlı ve sabit olması sebebiyle bu elemanlar, binanın ısı kayıp ve kazancı üzerinde etki derecesi sıralamasında son sırayı alırlar. Mamafih, bu elemanlardan oluşan ısı kaybının binanın toplam ısı kaybı içinde %15 oranında bir paya sahip olduğu belirtilmektedir. Bu sebeple bu elemanların yalıtılması da önem taşır. Yalıtım tekniklerinin uygulanmadan önce, uzman bir kuruluşa başvurulması, çok sayıda seçeneğin denenip sonuçlarının karşılaştırılarak optimum çözümün belirlenmesinden sonra uygulanması, tüketicinin yapacağı harcamanın geri ödeme süresini hızlandıracaktır. Binalarımızın bir bütün olarak yalıtılması halinde %70 oranında enerji tasarrufu, dolayısıyla da yakıt tasarruf sağlanabileceği belirlenmiştir.

29

30 Kışın soğuğu yazın ise sıcağı geçirmeyen ısı yalıtım sistemleri ile 4 mevsim kusursuz performans için kalıcı çözümlerden faydalanabilirsiniz. Doğru yalıtım uygulamaları ile ısıtma ve soğutma giderlerinizde %40-60 oranında tasarruf sağlayabilirsiniz. Siz konforun keyfini sürerken elde edilen enerji tasarrufu sayesinde ısı yalıtım maliyeti 3 kış sezonunda amortisman süresini dolduracaktır. Evlerinizde rutubet değil huzur olsun.. Isı yalıtım uygulamaları ile konutlarınızı küf ve nemden uzak tutarak sağlıklı ve rahat yuvanızın tadını çıkartabilirsiniz. Isı yalıtım uygulamaları ile konutlarınızda sağlayacağınız konforun yanısıra olumsuz dış etkenlerden koruyarak bakım, onarım vb. masraflarınızı azaltabilirsiniz. Isı yalıtım uygulamaları Türkiye ve Avrupa Standartlarına uygun ve ekolojik dengeyi korumaya yardımcı bir sistemdir. Kömür ya da doğalgaz gibi fosil yakıtların tüketiminin azaltılması ile cüzdanınız kadar doğanın da yüzünü güldürebilirsiniz. Dış cephe ısı yalıtımı ile zararlı emisyonların etkisinin azalmasına yardımcı olabilir ve gelecek nesillere daha sağlıklı bir dünya bırakılmasını sağlayabilirsiniz

31 YAPILARDA ISI YALITIMI NERELERDE YAPILIR Isının en çok dışarıya kaçtığı yerlere özel önem verilerek çeşitli noktalarda yalıtım önlemleri alınmalıdır. Yapılardaki ısı kayıpları yapının diğer yapılara göre durumuna, mimari projesine, açık veya kapalı çatılı olmasına, pencere durumlarına, kullanılan malzemelere vb diğer hususlara göre değişir. Örneğin; yapının bitişik nizamda, uçta veya arada bulunmasına, ayrık nizamda yapılmasına, açık veya kapalı çatılı, tek veya çokkatlı olmasına, pencere ve bodrum durumları ile ısıtılmayan hacimlere, kullanılan malzemeye başka bir deyimle mimari projeye bağlı olarak ısı kayıpları çok farklıolur. Yapılardaki ısı kayıpları yanma haricinde; 1 Dış duvarlar, 2 Çatılar, 3 Bodrum,4 Pencereler, 5 Kapı ve pencerelerdeki hava kaçakları olmak üzere beş grupta toplanabilir. Yapılarda ısı kayıplarının azaltılmasında ana prensip, yapı malzemesi olarak ısı iletim katsayısı küçük olan yani iletimle ısı geçişine direnci büyük olan malzeme kullanılması veya yapı elemanlarının uygun ısı yalıtım malzemeleri veya ısı ısınım perdeleri kullanılarak ısı iletim dirençlerinin arttırılmasıdır. Tek veya çok katlı yapılardaki ortalama ısı kaybı yüzdeleri tabloda görüldüğü gibidir

32 Yapı malzemelerinin ısı iletim katsayıları (yoğunluk, dolu, delikli, gözenekli vb.) özelliklerine göre değişir. Ayrıca yönetmelik ve standartlarda iklim bölgelerine göre kullanılacak yapı elemanlarının kalınlıkları ile ısı geçiş dirençleri belirtilmiştir. Isı yalıtım malzemesi kullanılarak ısı geçiş dirençlerinin yükseltilmesi halinde, uygulanacak yere uygun ısı yalıtım malzemesinin seçimi ile kalınlığının belirlenmesi çok önemlidir. Yapılarda en uygun ideal ısı yalıtım kalınlığının hesaplanmasında,. Isı yalıtım malzemesinin cinsi, fiyatı, ısı iletim katsayısı ve ömrü, Kullanılan yakıtın cinsi, fiyatı ve alt ısıl değeri, Isı yalıtımı yapılacak tavan,dış duvar gibi yapı elemanlarının toplam ısı geçiş katsayısı Yapının bulunduğu şehrin iklim durumu, dış sıcaklıklar ile dış sıcaklıkların 15 C ve altına düştüğü günlerin sayısı, Günlük ısıtma süresi, göz önüne alınır.

33 Uygulamalarda çatı arasında olduğu gibi, gerekenin altında bir kalınlıktaki ısı yalıtımı ile yetinildiği görülmektedir. Örneğin çatı arasına 6 cm. kalınlıkta cam yünü kullanılması gerekirken 3 cm. kalınlık seçilince üst katlarda ısınma yetersizliği görülmektedir. Çözümünde ise; genellikle ısı yalıtımının ideal olduğu varsayımından hareketle kazan boş yere daha yüksek sıcaklıkta ve uzun süre yakılarak yakıt sarfiyatı yükselmektedir. Binaların tek veya çok katlı olmalarına göre kayıp oranlan çok farklıdır. Isı tasarrufunda en önemli faktör, pencerelerdeki ısı kayıplarıdır. Doğrudan doğruya yani cam ve kasayı geçerek meydana gelen ısı kayıpları Kasa ve kanat aralarından giren soğuk hava veya çıkan sıcak hava yoluyla meydana gelen ısı kayıpları, olmak üzere iki kısımda toplanır. Yapıların giriş ve balkon kapılarının aralıklarından olan hava kaçaklarını da bu gruba dahil etmekteyiz.

34 Pencerelerden olan hava kaçakları ise: Kasa ile duvar arasındaki boşluklar, Kasa ile kanatlar arasındaki boşluklar olmak üzere İki yoldan meydana gelir. Ayrıca dış kapı aralıklarından olan hava kaçakları da önemlidir. Keçe, bant ve diğer sızdırmazlık elemanları kullanılarak hava kaçakları önlenebilir. Pencerelerde kullanılan muhtelif cam hallerindeki K değerleri: W/m 2 K kca!/m 2 h C Tek cam Çift cam ısı cam Üçlü cam Yansıtmalı Yüksek yalıtımlı Bu tablo madeni malzeme için olup, katlı cam hallerinde aradaki boşluğun genişliği jle cam kalınlıklarına göre de k değerleri değişmektedir.

35 Ülkemizde genel olarak tek cam yerine çift cam kullanılmakta ve ısı kaybı aynı büyüklükteki pencere için hemen hemen yarı yarıya azaltılmaktadır. Yansıtmalı cam halinde ise sıcak tarafa bakan camın iç yüzeyi ince bir tabaka ile kaplı olup ısıkaybı üçte bir oranında azaltılmıştır. Pencerelerden ısı kaybının azaltılmasında panjurların da etkisi büyüktür. Panjurun alüminyum veya plastikten yapılması yanında panjur içlerinin poliüretan gibi ısı yalıtım malzemeleri ile dondurulması da ısı kaybında önemlidir. Ayrıca perdelerin de radyatörleri önden kapatacak şekilde takılmaları veya pencereye yakın olarak ve sadece pencereyi örtecek yükseklikte olmaları da ısı kaybını etkiler. Kanat genişliği 50 cm. sabit cam genişliği 100 cm. yüksekliği 130 cm. olan ayrıca üstte vasistası bulunan model bir pencerenin doğramasının ahşap, alüminyum ve plastikten olması halinde 1 yıl içindeki ısı kaybı sebebiyle yakıt sarfları aşağıda verilmiştir. Pencere doğrama malzemesine göre yıllık yakıt giderleri (kg fuel oil/yıl) Ahşap Alümln. Plastik İstanbul Ankara Erzurum

36

37

38 KULLANILAN ISI YALITIM MALZEMELERİ A) EPS Isı Yalıtım Levhaları: TS 825 e uygun kalınlıkta ve TS 7316 EN standardına göre TSE belgeli, yanıcılık sınıfı minimum B1 olan en az 30 kg/m3 yoğunlukta, %10 deformasyonda basma mukavemeti en az 200 kpa genleştirilmiş (ekspande) polistiren köpük levhalar. B ) XPS Isı Yalıtım Levhaları: TS 825 e uygun kalınlıkta ve TS EN standardına göre TSE belgeli, yanıcılık sınıfı minimum B1 olan, en az 30 kg/m3 yoğunlukta, %10 deformasyonda basma mukavemeti en az 200 kpa (C2 Sınıfı) ekstrüde polistiren köpük levhalar. C ) Taşyünü Isı Yalıtım Levhaları: TS 825 e uygun kalınlıkta ve TS EN standardına göre TSE belgeli, yanıcılık sınıfı A olan en az 100 kg/m3 yoğunlukta taşyünü levhalar. Müstakil ısıtma yapılan katlar arasında, döşeme betonu üzerinde mutlaka ısı yalıtımı yapılmalıdır. Şap dökülmeden önce ısı yalıtım malzemesi üzerine ayırıcı bir polietilen folyo kullanılması gerekir. Döşemelerde Su Yalıtım Malzemesi: TS 11758/1 e göre üretilmiş polimer bitümlü örtüler, sentetik örtüler ve sürme su yalıtım malzemeleri kullanılabilir.

39 Dış Duvarlarda Isı Yalıtım Uygulaması Duvarlarda yapılacak ısı yalıtımı en etkin yöntem olan, duvarların dışarıdan yalıtılmasıdır. Bu yöntemle dış duvarlarda sıcaklık farkından dolayı oluşabilecek yoğuşma riski TS 825 Isı Yalıtım Yönetmeliğine göre hesapları yapılmak kaydıyla yapıya zarar vermeyecek şekilde kontrol altına alınabilmektedir. Dıştan mantolama yöntemiyle yapı, sıcaklık farklarının getirdiği statik zorlanmalara karşı koruma altına alınmakta, ısı köprülerinin oluşumu önlenmekte, dolayısıyla yapı içerisindekikonforşartlarıartarken, kullanım ömrü de artmaktadır. Dış duvarlarda yapılacak yalıtımda ısı yalıtım levhaları duvara hem özel yapıştırma harcı kullanılarak hem de mekanik özel bağlantı elemanları kullanılarak sabitlenmektedir.daha sonra ısı yalıtım levhalarının üzerine, ısıl ve mekanik gerilmelere direnç gösterebilmesi için arada alkaliye dayanıklı donatı fileli özel polimer katkılı iki kat sıva uygulaması yapılmaktadır. Sıva uygulamasından sonra, çimento, akrilik veya silikat esaslı boya veya dekoratif son kat koruyucu kaplama malzemeleri astar sonrasında uygulanarak duvar ısı yalıtım uygulaması bitirilmektedir.

40 Dıştan Isı Yalıtım Uygulaması XPS Isı Yalıtım Levhası Özel montaj dübeli Özel polimer katkılı 1..kat sıva Sıva Donatı Filesi Özel polimer katkılı 2.kat sıva Dekoratif kaplama

41

42

43

44 termal kamera

45 yalıtımsız binada ısı kayıpları

46 Doğru yalıtılmış bina ısı kayıpları pencereden kolon kirişleri ısı kayıpları zeminkat yalıtımı yetersiz duvarın bir kısmı yalıtılmış cephenin bir kısmı yalıtımlı bir kısmı yalıtımsız balkon içleri yalıtılmamış Duvarın yalıtımı yetersiz orta yer hiç yapılmamış Duvarın üst kısmı yapılmamış

47 Yalıtım Uygulama yapılmış,, bir binanın termal kamera görünümü

48 Hangi sıcaklarda hangi yalıtım malzemelerinin kullanılabileceğini gösterir şema

49 ENERJİ KİMLİK BELGESİ Binaların iç ortamları ile dış ortamlarını birbirinden ayıran ve bina zarfı olarak da bilinen dış duvarlar, pencereler, kapılar, tavan, çatı ve diğer döşemelerden oluşan yapı elemanları dış etkenlerden korunmalıdır. Binalarda ısı kaybeden yüzeyler doğru yalıtılmazsa ısı kaybı ve buna bağlı olarak da enerji maliyetleri artmaktadır. Özellikle müteahhitler ve kullanıcılar ısı kayıplarını göz ardı ederek konutların sadece dış özelliğine önem vermekte, konutların yapım aşamasında uygun olmayan yapı malzemeleri seçimi ve yapılmayan çok basit uygulamalar ile binanın kullanım ömrü süresince bina sahiplerinin bütçelerine hem de daha fazla yakıt tüketerek çevreye ve ülke ekonomisine zarar vermektedir. Bu olumsuzlukları engellemek amacıyla 2000 yılında yürürlüğe giren Binalarda Isı Yalıtımı Yönetmeliği ne göre yeni konutlar ısı yalıtım uygulaması gerçekleştirilmiş şekilde projelendirilmek zorunda olup eski binaların da 2 Mayıs 2017 tarihine kadar Enerji Kimlik Belgesi alma zorunluluğu bulunmaktadır. Enerji kimlik belgesi temininin en önemli adımı da konutların ısı izolasyonu uygulamasının gerçekleştirilmiş olmasıdır. Binalarda ısı yalıtım kalınlığının optimum şekilde seçilmesi, ısıl konforun sağlanmasında ve bina enerji sınıfının belirlenmesinde en önemli etkenlerden biridir.

50 ENERJİ KİMLİK BELGESİ YÖNETMELİK Bayındırlık ve İskân Bakanlığından: BİNALARDA ENERJİ PERFORMANSI YÖNETMELİĞİ " 50 m2'nin üstündeki Türkiye'deki bütün binalar Enerji Kimlik Belgesi almak zorundadır." MADDE 2 (1) Bu Yönetmelik; (2) Sanayi alanlarında işletme ve üretim faaliyetleri yürütülen binalar, planlanan kullanım süresi iki yıldan az olan binalar, toplam kullanım alanı 50 m2'nin altında olan binalar, seralar, atölyeler ve münferit olarak inşa edilen ve ısıtılmasına ve soğutulmasına gerek duyulmayan depo, cephanelik, ardiye, ahır, ağıl ve benzeri binalar bu Yönetmeliğin kapsamı dışındadır. 5 ARALIK 2008 CUMA Resmî Gazete Sayı: YÖNETMELİK Bayındırlık ve İskân Bakanlığından: BİNALARDA ENERJİ PERFORMANSI YÖNETMELİĞİ Mevcut binaların uygun hale getirilmesi "Mevcut binalar 2 mayıs 2017 tarihine kadar Enerji Kimlik Belgesi almak zorundadır." GEÇİCİ MADDE 3 (1) Mevcut binalar ve inşaatı devam edip henüz yapı kullanım izni almamış binalar için Enerji Verimliliği Kanununun yayımı tarihinden ( ) itibaren on yıl içinde Enerji Kimlik Belgesi düzenlenir. 30 HAZİRAN 2010 ÇARŞAMBA Resmî Gazete Sayı: 27627

51 YÖNETMELİK Bayındırlık ve İskân Bakanlığından: BİNALARDA ENERJİ PERFORMANSI YÖNETMELİĞİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK "Yapı ruhsat tarihi 2011 yılından sonra olan inşaatlar, yapı kullanma izin belgesi aşamasında Enerji Kimlik Belgesini Belediyeye sunmak zorundadır.«"geçici MADDE 4 (1) Bu Yönetmeliğin 25 inci maddesi 1/1/2011 tarihine kadar uygulanmaz.". 20 NİSAN 2011 ÇARŞAMBA Resmî Gazete Sayı: YÖNETMELİK Bayındırlık ve İskân Bakanlığından: BİNALARDA ENERJİ PERFORMANSI YÖNETMELİĞİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK " Yeni yapılan binalarda, yapı kullanma izin belgesi aşamasında Belediyelere Enerji Kimlik Belgesi EKB vermek zorunludur." MADDE 1 5/12/2008 tarihli ve sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliğinin 25 inci maddesinin dördüncü fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. "(4) Enerji Kimlik Belgesi, Enerji Kimlik Belgesi vermeye yetkili kuruluş tarafından hazırlanır. Bu belge, yeni binalar için yapı kullanma izin belgesi alınması aşamasında ilgili idarelere sunulur. Enerji Kimlik Belgesi düzenlenmeyen binalara ilgili idarelerce yapı kullanma izin belgesi verilmez. Enerji Kimlik Belgesinde yer alan bilgilerden ve bu bilgilerin doğruluğundan Enerji Kimlik Belgesi düzenlemeye yetkili kuruluş sorumludur."

52 EKB, binalarda enerjinin ve enerji kaynaklarının etkin ve verimli kullanılmasını, enerji israfının önlenmesini ve çevrenin korunmasını sağlamak için asgari olarak binanın enerji ihtiyacı ve enerji tüketim sınıflandırması, sera gazı salımı seviyesi, yalıtım özellikleri ve ısıtma ve/veya soğutma sistemlerinin verimi ile ilgili bilgileri içeren belgedir. EKB, A dan G ye kadar sınıflandırma yapılıyor. A sınıfı en verimli seviyeyi belirtirken, G sınıfı en düşük verimli seviyeyi belirtiyor. Yeni yapılacak veya yapılmakta olan binaların enerji kimlik belgesi sınıfı en düşük C sınıfında olacak şekilde tasarlanması gerekiyor. C sınıfından daha düşük seviyede çıkan yeni yapılacak veya yapılmakta olan binalar kanunen iskan ruhsatı alamıyor. Mevcut binalar için enerji kimlik belgesi asgari sınıflandırma seviyesi koşulu yok. Mevcut binalar halihazırdaki ısı yalıtımı, pencerelerin ısı yalıtımı, ısıtma soğutma ekipmanları verimi, aydınlatma armatürleri verimliliği gibi parametrelerine bağlı olarak A sınıfından G sınıfına kadar her sınıf Enerji Kimlik Belgesi alabiliyor. Mevcut binalar, 2 Mayıs 2017 ye kadar Enerji Kimlik Belgesi ni (EKB) almak zorunda. Enerji Kimlik Belgesi alınmaması durumunda daire alım satım ve kiralama gibi işlemler gerçekleştirilemeyecek. Yeni binalarda da EKB yoksa yapı kullanma izin belgesi alamayacak

53 BİNA KİMLİK BİLGİLERİ BİNA RESMİ VEYA MODELİ ENERJİ TÜKETİM SINIFI C02 SALIMI SINIFI YENİLENEBİLİ R ENERJİ KULLANIM ORANI ISITMA ENERJİ TÜKETİM SINIF I SICAK SU ENERJİ TÜKETİM SINIFI SOĞUTMA ENERJİ TÜKETİM SINIFI HAVALANDIRMA ENERJİ TÜKETİM SINIFI AYDINLATMA ENERJİ TÜKETİM SINIFI YALITIM DURUMU, ALINACAK TEDBİRLER V.B AÇIKLAMALAR EKB VE EKB UZMANI İLE İLGİLİ BİLGİLER

54 B) TESİSATTA ISI YALITIMI Yapılarda kullanılan ısı yalıtım malzemeleri ile tesisat ve endüstriyel uygulamalarda kullanılan ısı yalıtım malzemeleri birbirlerinden çok farklı özellik göstermektedir. Tesisat ve endüstriyel uygulamalarda, tesisat içinden geçen akışkanın sıcaklığına göre üç ayrı hat tanımlaması ayrılmaktadır. Soğuk Hat: Akışkan sıcaklığı +6 C'den düşük olan hat Ilık Hat: Akışkan sıcaklığı +6 C ile +100 C arasındaki hat Sıcak Hat: Akışkan sıcaklığı +100 C den daha yüksek olan hat Tesisatta ısı yalıtımı, sıcak hatta ısı kayıplarını, soğuk hatta ısı kazancını önlemek amacıyla yapılır Isı İletim Katsayısı (k) Isı yalıtım malzemelerinin seçiminde en belirleyici özellik ısı iletim katsayısıdır. Çünkü ısı iletim katsayısı ne kadar düşükse sistemler o derece yüksek ısı yalıtım direncine sahip olmaktadır. Burada, yalıtım malzemesi kalınlığının seçimi çok önemlidir. Seçimde ilk yatırım maliyeti ile elde edilen enerji kazanım oranlarından uygun olan seçilmelidir YALITIM KALINLIĞINA BAĞLI OLARAK YALITIMSIZ BORUYA GÖRE SAĞLANAN ENERJİ TASARRUFU : Boru Ölçüsü 20 mm Yalıtımda 30 mm Yalıtımda 60 mm (2 ) % 83,3 % 87,0 89 mm (3 ) % 83,9 % 87,7 114 mm (4 ) % 84,1 % 88,0 169 mm (6 ) % 84,1 % 88,3

55 Isı iletkenlik katsayısı, ısı yalıtım malzemesinin birbirine dik 1 m. mesafedeki, 1 m 2 lık yüzeyi arasından sıcaklık farkı 1 C olduğunda birim zamanda geçen ısı miktarıdır. BİR MALZEMENİN <0,065W/mK İSE ISI YALITIM MALZEMESİ SAYILABİLİR TS825 Bu standard, binalarda net ısıtma enerjisi ihtiyaçlarını hesaplama kurallarına ve binalarda izin verilebilir en yüksek ısıtma enerjisi değerlerinin dairdir. belirlenmesine Isı yalıtım malzemelerinin ısı iletkenlik katsayıları ortam sıcaklığı ile lineer bir değişim göstermektedir. Bu sebepten dolayı, tesisat ısı yalıtımında hesaplamalar yapılırken ortalama sıcaklıktaki ısı iletkenlik katsayısı değeri alınmalıdır.elastomerik kauçuk köpüğünün farklı sıcaklıklardaki değerleri ile bazı malzemelerin ısı iletkenlik katsayıları verilmiştir. Ortalama sıcaklık; 20 C = 0,034 W/mK (kauçuk köpüğü) 0 C = 0,036 W/mK +20 C = 0,038 W/mK

56 ISI İLETKENLİK KATSAYISI KARŞILAŞTIRMASI Alüminyum: 204 W/mK λ değeri ne kadar küçükse o malzeme ısıyı o kadar az iletir. Burdan basit bir mantıkla, ısı yalıtımı için λ değeri düşük malzemeler kullanmamız gerekir Elastomerik Kauçuk Köpüğü: 0,036 W/mK Su: 0,8 W/mK Polietilen: 0,040 W/mK Donatılı Beton : 2,1 W/mK Camyünü: 0,040 W/mK Yatay Delikli: 0,45 W/mK Tuğla Taşyünü: 0,040 W/mK Ahşap: 1,2 W/mK Poliüretan: 0,035 W/mK

57 Isı geçirgenlik hesabı nasıl yapılır? U = Kalınlığı d(m) olan bir malzemenin paralel iki yüzeyinin sıcaklıkları arasındaki fark 1K =1C (1 Santigrat =274,15 Kelvin) olduğunda 1 saatte 1m2 yüzeyden dik olarak geçen ısı miktarıdır. λ =Birbirine paralel iki yüzü arasındaki sıcaklık farkı 1K olan homojen bir malzemenin 1m2 sinden 1saatte ve 1m kalınlıkta dik olarak geçen ısı miktarıdır. Açıklama Sembol Birim Isı Geçirgenlik Değeri Isı İletkenlik Katsayısı U W/m² κ λ W/m κ Kalınlık d m U = λ/d U değeri ne kadar küçük olursa, ısı kaybı da o kadar az olur. Biriminden de anlaşılacağı üzere; U değeri metrekaredeki enerji kaybıdır.

58 U Değeri Hesabı: Yapı Elemanları Isıtılmayan Hacim Üstü Döşemede Isı Yalıtımı Yapı Elemanı Kalınlığı d (m) Isı iletkenlik Isıl İletkenlik Direnci Hesap Değeri (R=d/λ) λ(w/mk) R (m 2 K/W) 1/α iç Yüzeysel Isıl İletim Katsayısı (iç)ts 825 Çizelge:1 0,170 BETONARME DÖŞEME 0,12 2,50 0,048 DIŞ SIVA 0,03 1,60 0,019 ISI YALITIM 0,06 0,035 1,714 ISI YALITIM SIVASI 0,008 0,35 0,023 1/α dış Yüzeysel Isıl İletim Katsayısı (dış) TS 825 Çizelge:1 0,040 Toplam R: 2,014 U (1/R): 0,496 TS 825 standardına göre yapılan hesaplamalarda bulunan uygulama kalınlıklarının yeterlilikleri farklı iklim bölgelerindeki U değerleri ile mukayese edilerek belirlenecektir. Buna göre hesaplanan U değerlerinin karşılaştırmalarının yapılacağı U duvar değerleri tablosu aşağıdaki gibidir. İklim Bölgeleri U duvar Değeri İklim Bölgesi U taban Değeri 1. İklim Bölgesi (İzmir) 0,70 2. İklim Bölgesi (İstanbul) ) 0,60 3. İklim Bölgesi (Ankara) 0,45 4. İklim Bölgesi (Kars) 0,40

59 Isı Yalıtım uygulamalarında yalıtım kalınlığı TS 825 standardına göre hesaplanacaktır. Bu hesaplama yapılırken dikkat edilmesi gereken hususlar aşağıda verilmektedir. Uygulama yapılacak detaydaki yapı bileşenleri içten dışa doğru hesaba girilecektir. Döşeme detayında yer alan malzemelere ilişkin ısı iletkenlik değeri(λ) TS 825 standardının EK E bölümünden alınacaktır. Malzemelere ilişkin kalınlık bilgisi hesaplamaya metre (m) cinsinden dâhil edilecektir. Detayın ısı iletkenlik değeri(r) detayda kullanılan her bir malzeme için kalınlığın ısıl iletkenlik değerine bölünmesi ile bulunacak ve detaydaki tüm R değerleri toplanacaktır. Detayın toplam ısıl direnç değeri (R) tersi alınarak ısı geçirgenlik katsayısı (U) değeri hesaplanacaktır. U=1/R toplam Yüzeysel ısı iletim dirençleri hazırlanan formlarda verilmektedir.

60 Ek E Yapı malzeme ve bileşenlerinin birim hacim kütlesi, ısıl iletkenlik hesap değeri ( h) ve su buharı difüzyon direnç faktörü ( ) Sıra No Malzeme veya bileşenin çeşidi Birim hacim Kütlesi kg/m 3 1,2) Su buharı Isıl iletkenlikdifüzyon hesap değeri direnç faktörü h 3) W/mK 1 DOĞAL TAŞLAR 1.1 Kristal yapılı püskürük ve metamorfik taşlar (mozaik vb.) > , ,3 200 / Tortul, sedimante taşlar (kum taşı, traverten, ,3 200 / 250 konglomeralar vb.) 1.3 Gözenekli püskürük taşlar < ,55 15 / Granit , Bazalt , Mermer , Alçı taşı < ,3 200 / Yapay taşlar ,3 40 / Arduvaz ,2 800/ DOĞAL ZEMİNLER (doğal nemlilikte) 2.1 Kum, kum çakıl , Kil, alüvyon , DÖKME MALZEMELER (hava kurusunda, üzeri örtülü durumda) 3.1 Kum, çakıl, kırma taş (mıcır) , Bims çakılı (TS 3234) <1000 0, Yüksek fırın cürufu <600 0, Kömür cürufu < , Gözenekli doğal taş mıcırları < ,22 3 < , Genleştirilmiş perlit agregası (TS EN ) < 100 0, <400 0,16 3 4)

61 Isı Yalıtım Malzemeleri Yapılarda kullanılan ısı yalıtım malzemeleri ile tesisat ve endüstriyel uygulamalarda kullanılan ısı yalıtım malzemeleri birbirlerinden çok farklı özellik göstermektedir. Tesisatta ve endüstriyel uygulamalarda kullanılan ısı yalıtım malzemelerini 3 ana başlık altında toplamak mümkündür: Yumuşak Köpükler (Flexible Malzemeler) (Elastomerik Kauçuk Köpüğü, Polietilen Köpük) Mineral lifli malzemeler (Camyünü, Taşyünü) Sert Plastik Köpükler(Expanded Polistiren (EPS),Extruded Polistiren(XPS)) Kauçuk Köpüğü Camyünü Polietilen Köpük

62 Isı yalıtım malzemelerinin seçiminde göz önünde alınması gereken başlıca özellikler şunlardır:: Isı İletkenlik Katsayısı ( ) Su Buharı Difüzyon Direnç Katsayısı (π) YangınSınıfı,DumanSınıfı SıcaklıkDayanımı Uygulama Kolaylığı Sağlığa Etkileri Boyutsal Kararlılık Gözenek Yapısı Yoğunluk Ekonomiklik Atmosfer şartlarına ve asitlere karşı dayanıklılık Malzemelerin bu teknik özellikleri, yalıtım uygulaması yapılacak olan tesisat tipine göre dikkatlice değerlendirilmelidir.

63 TESİSATLAR SOĞUK HATLAR +ıo c ILIK HATLAR SICAK HATLAR +ıoo c Tesisat tipine göre kullanılan ısı yalıtım malzemeleri ise şunlardır: Soğutma ve Fan coil hatlarında buhar difüzyonuna gösterdiği yüksek direnç nedeniyle Elastomerik Kauçuk Köpüğü, Ilık hatlarda ise tüm yalıtım malzemeleri kullanılabilecek olmasına karşın genellikle Polietilen, Camyünü ve Kauçuk Köpüğü kullanılmaktadır. Sıcak hatlarda, yüksek sıcaklık dayanımı nedeniyle 200 C ye kadar Camyünü, 700 C ye kadar Taş yünü ve daha yüksek sıcaklıklarda Seramik Yünü seçime bağlı olmaksızın kullanılmak zorundadır.

64 1. Soğuk Hatların Yalıtımı; Isı yalıtımının olmadığı veya doğru bir yalıtımın yapılmadığı soğuk hatlarda karşılaşılan en önemli sorun, Yoğuşma"dır. Yoğuşmanın yarattığı problemler sadece yüksek faturalar ve ısıl konforsuz iç ortamlar değildir. Mevcut tesisatta yarattığı geri dönülmez sonuçların maliyeti çok daha büyük olabilmektedir. Hatalı malzeme kullanılması sonucu yalıtım malzemesinin verimi düşmekte, tesisatta korozyon meydana gelmekte, yalıtımın üzerindeki kaplamaya dahi zarar gelebilmekte ve sonuçta tüm tesisatın değişmesi zorunlu hale gelmektedir, ilk yatırım sırasında doğru bir ısı yalıtımı yapılırsa, daha sonra ortaya çıkması kesin olan yoğuşma probleminin çözümü için emek, zaman ve para harcanmasına gerek kalmayacaktır. Ancak, tüm bunların olabilmesi için, bilinçli bir yalıtım uygulaması yapılması şarttır KLİMA TESİSATINDA YALITIM Havalandırma ve klima kanallarının yalıtımlarını şu başlıklar altında inceleyebiliriz. a.isı Yalıtımı Dikdörtgen kesitli kanalların ısı yalıtımı için levha tipi folyo kaplı polietilen köpük, kauçuk köpüğü, camyünü kullanılır. Folyo kaplamalı olan malzemeler ek yerleri alüminyum folyo bant ile yapıştırılarak 0,8 mm galvaniz tellerle yaklaşık 1 metrede bir bağlanarak sağlamlaştırılmalıdır. Bina dışında olanlara alüminyum veya galvaniz saç yapmak gerekir b.yoğuşmaya Karşı Yalıtım Sıcak hacimlerden geçen soğuk hava kanallarındaki kondenzasyonu önlemek için bir yüzü alüminyum folyo kaplı polietilen levha veya kauçuk köpüğü ile dıştan uygulanarak ek yerleri kendiliğinden yapışan bantlarla kapatılır.

65 Yoğuşma Yoğuşma ; havanın içindeki su buharının, ortam sıcaklığı ve bağıl nem miktarına bağlı olan terleme sıcaklığından daha düşük sıcaklıktaki bir yüzeye temas etmesi sonucu gaz halinden sıvı hale geçmesidir. yüzey sıcaklığı Flex Boru çapı = 25.4 mm Akışkan sıcaklığı Bağıl nem ф =%65 Td=22.8 C Ta=30 C ortam sıcaklığı Ts= 24.1 C > Td = 22.8 C Yüzey Sıcaklığı > Yoğuşma Sıcaklığı Yoğuşma OLMAZ!

66 Yoğuşma Parametreleri: 1. Ortam sıcaklığı ( T a = C ) 2. Bağıl nem oranı (ф= % ) 3. Akışkan sıcaklığı ( T m = C ) 4. Malzemenin hücre yapısı 5. Yüzeysel ısı taşınım katsayısı (α) 6. Isı iletkenlik katsayısı ( ) 7. Su buharı difüzyon direnç katsayısı (µ ) (mü) Ortam Sıcaklığı Ortam sıcaklığı, terleme sıcaklığına etki eden faktörlerdendir. Sıcaklık arttıkça birim havanın taşıyabileceği subuharı miktarı da artar. Eğer ortam sıcaklığı aniden düşerse, havanın taşıyabileceği su buharı miktarı da düşer ve havanın taşıyabileceği maksimum miktardan fazla olan su buharı, suolarak ortaya çıkar. Bağıl Nem Terleme sıcaklığına etki eden en önemli faktörlerden biridir. Havadaki mevcut su buharı miktarının, o sıcaklıktaki havanın içinde bulunabilecek en yüksek su buharı miktarına (doymuş su buharı miktan) oranıdır ve % ile ifade edilir. Örneğin, 20 C deki hava maksimum 17,3 gr/m 3 su buharı ihtiva edebilir. Eğer aynı ortam sıcaklığında hava içinde 8,65 gr/m 3 su buharı miktarı bulunuyorsa, ortamın bağıl nemi: Bağıl nem = 8,65 17,3 =% 50 dir.

67 Genelde bağıl nem miktarı higrometre cihazlarından direkt olarak okunur. İlgili sıcaklıktaki doymuş su buharı miktarı ise abaklardan alınır. Eğer hava sıcaklığı örneğin 24 C ise ve bağıl nem oranı da %75 olarak okunmuşsa, bu takdirde o havanın içindeki su buharı miktarı şu şekilde bulunur. 24 C'deki havanın doymuş su buharı miktarı 21.8 gr/m 3 tür. Buna göre, o havanın içindeki su buharı miktarı (21.8 x 0.75 =) gr/m 3 tür. Prensip olarak sıcak hava soğuk havaya oranla daha fazla su buharı barındırır. Termometre Higrometre (Nem Ölçer) Alarmlı [Dijital]

68 Hava sıcaklıklanna bağlı olarak 1 m 3 havanın taşıyabileceği maksimumsu buharı miktarları verilmiştir.(gr) t c f(g/m 3 ) t C f(g/m 3 ) t C f(g/m 3 ) t C f(g/m 3 ) t C f(g/m 3 ) 20 0, , , , ,4 19 0, , , , ,4 18 1, , , , ,8 17 1, , , , ,5 16 1, , , , ,5 15 1, , , , ,8 14 1, , , , ,5 13 1, , , , ,8 12 1, , , , ,6 11 1, , , , ,8 10 2, , , , ,4 9 2, , , , ,5 8 2, , , , ,1 7 2, , , , ,2 6 3, , , , ,8 5 3, , , , ,0 4 3, , , , ,7 3 3, , , ,8 2 4, , , ,5 1 4, , , ,5 0 4, , , ,8 +1 5, , , ,4 +2 5, , , ,3 +3 5, , , ,4 +4 6, , , ,8 +5 6, , , ,9 +6 7, , , ,4

69 Bağıl nem %30-40 olursa "kuru hava", %40-60 olursa "normal hava" ve %60 dan büyük olursa "nemli hava" olarak algılanır. Her ortam sıcaklığına ve her bağıl nem oranına göre, havadaki buharın sıvı haline dönüştüğü terleme (yoğuşma) sıcaklıkları da değişkendir. Hava Bağıl Nem Oranlarına Göre Terleme Sıcaklıkları ( C ) Sıcaklığı ,6 16,6 15,7 14,7 13,9 13,2 12,5 11,8 11,2 11, ,9 11,8 10,8 9,9 9,1 8,3 7,6 6,9 6,2 5, ,1 6,6 5,6 4,7 3,8 3,1 2,3 1,6 0,9 0, ,5 5,3 4,3 3,4 2,5 1,6 0,8 0,1 +0,6 +1, ,8 3,7 2,7 1,8 0,9 0,1 +0,8 +1,6 +2,4 +3, ,2 2,1 1,0 0,1 +0,9 1,9 2,8 3,6 4,4 5, ,6 0,4 +0,7 1,8 2,9 3,9 4,8 5,6 6,4 7, ,1 +1,4 2,6 3,7 4,8 5,8 6,7 7,6 8,4 9, ,9 3,2 4,3 5,5 6,6 7,6 8,5 9,5 10,3 11, ,8 5,1 6,4 7,5 8,6 9,6 10,6 11,5 12,5 13, ,6 7,0 8,2 9,4 10,5 11,5 12,5 13,4 14,3 15, ,4 8,8 10,1 11,3 12,4 13,5 14,5 15,4 16,3 17, ,3 10,7 12,0 13,2 14,3 15,4 16,5 17,4 18,3 19, ,1 12,5 13,9 15,2 16,3 17,4 18,4 19,4 20,3 21, ,8 15,3 16,7 17,9 19,1 20,2 21,3 22,3 23,2 24, ,5 19,9 21,2 22,8 24,2 25,3 26,4 27,5 28,5 29, ,0 24,5 26,0 27,4 28,7 29,9 31,0 32,6 33,1 34, ,6 29,2 30,7 32,1 33,5 34,7 35,9 37,0 38,0 39, ,2 33,8 35,4 36,8 38,2 39,5 40,7 41,8 42,9 44, ,7 37,4 40,1 41,6 43, ,6 46,8 47,9 49,0 50

70 ÖRNEK 1: Dış sıcaklık 12 C(Eskişehir III.bölge), iç sıcaklık 20 C ve bağıl nem %65 olarak verilmektedir. Çiğlenme olmaması için yapı malzemesinin 1/ ısı iletim direnci ne olmalıdır? İç sıcaklık 20 C ve %65 bağıl nemi için yukarıdaki tablodan çiğlenme sıcaklığı, 13.2 C olarak bulunmuştur. K* şöyle bulunur: T iç Tç K* = α iç T iç - Tdış K* = (-12) K* = kcal/m 2 h 0 C

71 Yapı Bileşenlerinin Minimum ısı Geçirgenlik Dirençleri (TSE 825)»»» ISI GEÇİRGENLİK DİRENÇLERİ YAPI BİLEŞENLERİ 1/ λ m 2 h C / kcal İKLİM BÖLGELERİ ( + ) K* α iç α dış ( + ) II III IV 1 Dış duvarlar ,14 1 0,81 2 m 2 h C/kcal Terleme olmaması için yukarıdaki koşulun sağlanması gerekir.

72 Akışkan Sıcaklığı İçinden düşük sıcaklıkta akışkan geçen hatlarının (örneğin, fan-coiller, klima kanalları gibi) dış yüzey sıcaklığı, genelde ortam sıcaklığının çok altında olmaktadır. Boru hattının veya klima hattının dış yüzey sıcaklığı, tesisatın bulunduğu ortamın sıcaklığına ve bağıl nemine göre değişiklik gösteren terleme sıcaklığının altına düşerse mutlaka yoğuşma olur. Malzemenin Hücre Yapısı - Hacimce Su Emme Isı yalıtım malzemelerinin hücre yapıları, malzemelerin hacimce su emme miktarlarını etkilemektedir. Malzemelerin bünyesine su girmesi 2 yolla olmaktadır. Difüzyon yolu ile Direkt suyla temas yolu ile Malzemelerin açık veya kapalı gözenekli olmalarına göre difüzyon yolu ile su emme yüzdeleri de değişiklik göstermektedirler. Difüzyon yolu ile su emme yüzdelerinin tespiti için malzemeler kapalı bir test ortamında %90 bağıl nemde 24 saat boyunca bekletilirler. Malzemelerin test öncesi ve sonrasındaki ağırlıkları arasındaki farkın yüzdesi, difüzyon yolu ile hacimce su emme yüzdelerini belirlemektedir. Açık gözenekli olan malzemelerin bünyesine kolayca girebilen havadaki su buharı malzemelerin bünyesinde yoğuşarak ciddi problemlere yol açmaktadır.

73 Su Buharı Difüzyon Direnç Katsayısı Su buharı, sıcaklığa ve bağıl neme bağlı olarak, kısmi buhar basıncı yüksek olandan düşük olana doğru ilerler ve ilerlerken de bir direnç ile karşılaşır. Her malzeme kalınlığına bağlı olarak buhar difüzyonuna karşı koyar. Bu direncin havanın su buharı difüzyon direncine oranı "Su Buharı Difüzyon Direnç Katsayısı dır. Su buharının tamamen geçmesi halinde µ =1, hiç geçmemesi halinde µ = (örn: alüminyum) ile ifade edilmektedir. µ = arasında olan malzemeler de "Buhar Kesici olarak adlandırılırlar. Aşağıda, soğuk hatlarda yaygın kullanılan ısı yalıtım malzemelerinin su buharı difüzyon direnç katsayıları verilmiştir: GözenekYapısı Su Buharı Difüzyon Direnci (µ ) Camyünü AÇIK 1,1 Polietilen Köpük, KAPALI Kauçuk Köpüğü KAPALI Camyünü, Kauçuk Köpüğü Polietilen ( µ) Alüminyum Folyo (Buhar Kesici) Bitümlü Membran (Buhar Kesici) XPS Betonarme 100 EPS 50 Hava Mineral Yünler 1

74 Yoğuşma Neden ve Nerede Olur? Soğuk hatlarda yalıtım malzemesi bünyesine su alabilecek nitelikte ise ve buhar geçişine karşı bir önlem alınmamış veya sızdırmaz bir uygulama yapılamamışsa, lifli malzemeler gibi su buharı difüzyon direnç katsayısı çok düşük olan (µ=l.l) (su buharı difüzyonuna hiç karşı koyamayan) yalıtım malzemelerinin kullanılması durumunda yüzeyde yoğuşma olmamasına karşın, yalıtım malzemesinin içine su buharı girer ve malzemenin içinde yoğuşarak su haline gelir. Yoğuşmanın Sonuçları Ayrıca,malzeme bünyesindeki su,ısı yalıtım malzemesinin ısı iletkenlik katsayısını arttırır ve yalıtım özelliğini azaltır. Öyle ki bazı durumlarda camyünü gibi yalıtım malzemelerinin ısı iletkenlik katsayısı iki katı kadar kötüleşebilmektedir.

75 Isı yalıtım malzemesinin içindeki su tesisatta korozyona sebep olur. Korozyon sonucu çürümeler başlar. Yalıtım malzemesinin üzerindeki kaplama zarar görür ve bu da sistemin tahrip olmuş bu bölümleri yenileme yapılmalıdır.

76 Elastomerik Kauçuk Köpüğü, Poliüretan ve Camyünü malzemelerin ilk uygulamadaki ve 1 yıl sonraki durumları Akışkan sıcaklığı = 12 C, Ortam Sıcaklığı = 26 C CAMYÜNÜ POLİÜRETAN KAUÇUK KÖPÜĞÜ Kuru Hal (20 C) = W/mK (20 C) = W/mK (20 C) = W/mK Yalıtım Kalınlığı Isı Kaybı K" Değeri Isı Kaybı K" Değeri Isı Kaybı K" Değeri (mm) Q/m 2 W W/mK Q/m 2 W W/mK Q/m 2 W W/mK Islak Hal (20 C) = W/mK (20 C) = W/mK (20 C) = W/mK Isı yalıtım malzemesinin içindeki su tesisatta korozyona sebep olur. Korozyon sonucu çürümeler başlar. Yalıtım malzemesinin üzerindeki kaplama zarar görür ve bu da sistemin tahrip olmuş bu bölümlerini yenilemeyi gerektirir.

77 Genel olarak; Isı yalıtımı yapılmazsa yoğuşma tesisatın YÜZEYİNDE olur. Isı yalıtımı yetersiz yapılırsa, yoğuşma yalıtım malzemesinin YÜZEYİNDE olur. Isı yalıtım malzemesinin kalınlığı yeterli ve değeri düşük olan malzemede, yoğuşma BÜNYEDE olur Su buharı difüzyon direnç katsayısı yeteri kadar yüksek olan malzemede yoğuşma OLMAZ. Isı yalıtımı yapılmazsa, yoğuşma tesisatın YÜZEYİNDE olur. ISI YALITIMI YAPILMAZSA T 9 = 6.1 C < T d = 22.8 C Yüzey Sıcaklığı < Yoğuşma Sıcaklığı Yoğuşma YÜZEYDE OLUR

78 Tm=6 C 2. Isı yalıtımı yetersiz yapılırsa, yoğuşma yalıtım malzemesinin YÜZEYİNDE olur. Ts= 21.3 C yalıtım kalınlığı = 6 mm Minimum yalıtım kalınlığı = 7.6 mm ISI YALITIMI YETERSİZ YAPILIRSA Bagıl nem ф=%65 Td=22.8 CTs=30 C Boru çapı = 25.4 mm Ts= 21.3 C < Td = 22.8 C Yüzey Sıcaklığı <Yoğuşma Sıcaklığı Yoğuşma YÜZEYDE OLUR!

79 Isı yalıtım malzemesinin kalınlığı yeterli ve malzemede, yoğuşma BÜNYEDE olur. değeri düşük olan Ts=23.6C yüzey sıcaklığı Tm=6 C akışkan sıcak»lığı bağıl nem= %65 Td = 22.8 C T. = 30 C Minimum yalıtım kalınlığı = 7.6 mm kalınlık^ 9mm Su buharı difüzyon direnç katsayısı yeterikadaryüksekolanmalzemedeyoğuşma OLMAZ. Ts= 23.6 C > Td = 22.8 C Yüzey Sıcaklığı > Yoğuşma Sıcaklığı değeri yüksek olan malzeme ise; YOĞUŞMA OLMAZ! Uygulamanın sızdırmazlığı sağlanmalıdır.

80 Yetersiz Isı Yalıtım Uygulaması

81 4. Yoğuşmaya Karşı Alınacak Önlemler ve Çözüm Önerileri Yoğuşmayı önlemek için; 1. Doğru ısı yalıtım malzemesi seçilmeli, 2. Yoğuşma olmaması için gerekli minimum yalıtım kalınlığı doğru hesaplanmalı, 3. Su buharı difüzyon direnç katsayısı yeteri kadar yüksek olmalı, 4. Yalıtımda ısı köprüleri oluşmamalı ve sızdırmazlık uygulamaları doğru yapılmalıdır. Doğru ısı yalıtım malzemesi seçilmelidir. Özellikle soğuk hat yalıtımında açık gözenekli malzemeler kullanmak teorikte uygun gibi görülse de, pratikte gerek tam sızdırmazlığının sağlanmasında yaşanan zorluklar, gerekse uygulamada görülebilen problemlerden dolayı tercih edilmemelidir. Soğuk hatlarda kullanılan ısı yalıtım malzemesi; açık gözenekli ve µ değeri düşük ise; Buhar Kesici" kullanmak kesinlikle YETERSİZ OLMAKTADIR! YOĞUŞMA KAÇINILMAZDIR! kapalı gözenekli ve değeri düşük ise; "Buhar Kesici" GEREKLİDİR! kapalı gözenekli ve değeri yeteri kadar yüksek ise, Buhar Kesici ye kesinlikle GEREK YOKTUR!

82 Yoğuşma olmaması için gerekli minimum ısı yalıtım kalınlığı doğru hesaplanmalıdır. Sıcak hatların yalıtımında en önemli kriter Ekonomik Yalıtım Kalınlığı seçimi iken, soğuk hatların yalıtımında; yoğuşmanın önüne geçilebilmesi için uygun ısı yalıtım malzemesinin seçimi ve yoğuşma olmaması için gerekli minimum yalıtım kalınlığının belirlenmesi en önemli konulardır. Yalıtım kalınlığı hesabı için; ortam sıcaklığı ve bağıl nemi, akışkan sıcaklığı gibi parametreler yanında, malzemenin tipi, ısı iletkenlik değeri, su buharı difüzyon direnç katsayısı, yüzeysel hava taşınım katsayıları gibi özellikleri de dikkate alınmalıdır. Yapılan hesaplarda bağıl nemin gerçek değeri alınmalıdır. Çünkü bağıl nemin %10 artması durumunda yoğuşmayı önleyecek kalınlık 2 katına dahi çıkabilmektedir.

83 Su buharı difüzyon direnç katsayısı yeteri kadar yüksek olmalıdır. MEKAN CİNSİ SICAKLIK C Bağıl Nem % Min. Max. Min. Max. Konut, Okul. Büro Atölye Basımevi Kimya, Ecza Elyaflı Üretim Yiyecekler Soğuk depolar Ekmek, hamur Mayalandırma Dinlendirme Salam, Sosis Peynir Dericilik Ahşap isleri Kağıt Endüstrisi Üretim holü Depo Tütün Endüstrisi Üretim, depolama On işleme Tekstil Endüstrisi Pamuklu On işleme Pastana, maya Yün Keten On işleme İplikhane Dokuma ipek On işleme İplikhane Dokuma

84 Yalıtımda ısı köprüleri oluşmamalı ve sızdırmazlık uygulamaları doğru yapılmalıdır. Yalıtım malzemesi,subuharı geçirmeyen bir malzeme ile kaplanmış dahi olsa, kaplamanın ek ve bini yerleri kritik noktalardır. Bu noktaların su buharını hiç geçirmeyecek şekilde uygun malzemelerle tam sızdırmazlığı sağlanmalı ve uygulama doğru yapılmalıdır. Doğru ısı yalıtım kalınlığı hesabı Soğuk hat yalıtımında ısı yalıtım malzemesinin kalınlığının seçiminde dikkat edilmesi gereken bir diğer konu, ilk yatırım maliyeti ile elde edilen enerji kazanım oranlarından uygun olanın seçilmesidir. Enerji verimine göre ısı yalıtım kalınlığı hesabı : Elastomerik Kauçuk Köpüğü kullanılan bir kalorifer tesisatında (oda sıcaklığı 22 C, akışkan sıcaklığı 90 C); 60 mm (2 ) boruda, 13 mm yalıtımda % mm yalıtımda % mm (4 ) boruda, 13 mm yalıtımda % mm yalıtımda % 84 enerji kazanımı; Elastomerik Kauçuk Köpüğü kullanılan bir fan coil de, (oda sıcaklığı 22 C, akışkan sıcaklığı 6 C); 60 mm (2 ) boruda, 13 mm yalıtımda % mm yalıtımda %78,0 114 mm (4 ) boruda 13 mm yalıtımda % mm yalıtımda %78.9 enerji kazanımı olmaktadır

85 Yalıtımın; ilk 13 mm sinde %78'lere varan eneıji kazanımı, kalınlık 19 mm seviyelerine çıktığında (yalıtım kalınlığı yaklaşık olarak %50 arttırıldığında), enerji kazanımı sadece %10 daha artmaktadır. Bu durumda tesisat mühendisinin yapması gereken, yalıtım malzemesinin kalınlığının birim maliyeti (ilk yatınm maliyeti) ile elde edilen enerji kazanımının birim maliyetinin hesaplanarak optimum yalıtım kalınlığının belirlenmesidir. Pratikte genel olarak; Kalorifer tesisatında, küçük çaplarda 20 mm, büyük çaplarda 30 mm en ekonomik yalıtım kalınlığını verirken, Soğutma hatlarında, küçük çaplarda 13 mm, büyük çaplarda 25 mm en ekonomik yalıtım kalınlığı olmaktadır.

86 NETİCEDE: Soğuk hatların yalıtımında karşılaşılan en önemli sorun olan yoğuşmanın önüne geçebilmek için uygun yalıtım malzemesinin seçilmesi ve yoğuşma olmaması için gerekli minimum yalıtım kalınlığının belirlenmesi şarttır. Her tesisat için, mevcut şartlar dikkate alınarak, uygun yalıtım kalınlıklarının bulunması gerekmektedir. Enerji tasarrufu için yapılan ısı yalıtımının yanı sıra, yoğuşmayı önleyecek uygun yalıtım kalınlığının doğru olarak hesaplanması ve uygulamanın çok dikkatli bir şekilde yapılması gerekir. Soğuk hatlar, gerektiği gibi yalıtıldığı takdirde, mekanik sistemlerin ömrü uzayacak ve sistem performansını uzun yıllar koruyabilecektir. Yaşanan mekanlar daha sağlıklı ısıtılıp soğutulacak ve ideal bir ısıl konforu elde edilecektir. Doğru yalıtım malzemelerinin kullanılması sonucu yalıtım malzemesi verimini tesisat ömrü boyunca koruyabilecek, tesisatta korozyon sorunu ortadan kalkacak, soğuk hatların önemli sorunu olan yoğuşma probleminin çözümü için emek, zaman ve para harcanmasına gerek kalmayacaktır. Sonuç olarak; soğutma hatlarında düşük ısı iletkenliği ile yoğuşmayı önleyen, kapalı gözenekli, yüksek su buharı difüzyon direnci sayesinde ısı iletkenliği sabit kalabilen ve ıslanmayarak sistemde korozyon riski bulundurmayan, kapalı hacimlerde ilave bir koruyucu malzemeye gerek bırakmayan, uygulaması kolay olan Kauçuk Köpüğü, Polietilen Köpük gibi kapalı gözenekli malzemelerin kullanılması gerektiği ortaya çıkmaktadır.

87 (Havalandırma kanalı izolasyonu) Tesisat borusu izolasyonu)

88 Vana Ceketi Uygulamaları Kolay Uygulanabilir Vanada çıkan arızalar sonrası tekrar montaj olanağı Amortisman süresi Düşük olması

89

90 Ön Yalıtımlı Boru Sistemleri Bu paket sistemlere bir örnek olarak ön yalıtımlı boru sistemleri verilebilir.bu sistemde taşıyıcı boru PB(Polibutilen)'dir. Bu malzeme diğer plastik malzemelere oranla daha yüksek bir basınç dayanımına sahip olması ve daha az uzaması nedeniyle tercih nedenidir.

91 C) ENDÜSTRİYEL TESİSLERİNDE YALITIM Endüstriyel Tesislerde, içerisinde sıcak ya da soğuk akışkan taşıyan ya da bulunduran boru, fırın, eşanjör, kazan, fırın, vana, armatür, klima kanalı gibi ekipmanlarda yalıtım gerekmektedir. Sıcak ve soğuk hatlara izolasyon uygulanmasının genel amaçlarını şu şekilde sıralayabiliriz. Endüstriyel tesislerde çalışanlar için sağlıklı ve emniyetli bir çalışma ortamı sağlamak, Sıcak hatlarda yüzeylerden kaçan ısıyı, soğuk hatlarda ise yüzeylerden emilen ısıyı izolasyon ile engelleyerek, enerji tasarrufu sağlamak ve karbondioksit emisyonunu azaltmak, Ses, yangın, terleme, yoğuşma, buharlaşma, ve donma gibi tesisin üretim verimliliğini ve ekipmanların sağlıklı çalışmasını engelleyebilecek tehlikelerin ortadan kaldırılmasını sağlamak olarak özetleyebiliriz

92

93

94

95

96

97

98

99 Kazanların ve tankların +250 o C ile +500 o C sıcaklıkları arasındaki, yalıtımı için en uygun yalıtım malzemesi telli camyünü veya taşyünüdür. Silindirik yüzey yalıtımlarda mesafe tutucular kullanılır. Düz satıhlarda U şeklinde mesafe tutucuları kullanılır. Büyük çaplı borularda ve düz yüzeylerde mesafe tutucu ayakları yüzeye punta kaynak ile tutturulur. Isı köprülerini minimuma indirebilmek için mesafe tutucu ayaklar ile dış çember arasına en az 3 mm kalınlığında asbest şerit kullanılması gereklidir. Sıcaklık değeri +500 o C nin üzerinde olan durumlarda kullanılan yalıtım malzemesi taşyünü ve seramik elyaftır. Taşyünü +750 o C ye kadar, seramik elyaf ise o C ye kadar kullanılır. Endüstride yüksek sıcaklığa sahip fırın, ocak, etüv gibi uygulamalarda kullanılır. Bu tür fırınların proses gereği istenen yüksek sıcaklığı temin etmek için korkunç bir enerji sarfiyatı vardır. Bazı hallerde fırınların yalıtımsız duvarlarından olan ısı kaybına bilerek göz yummak mecburiyetinde kalınırken birçok halde de fırın duvarlarının ayrıca yalıtılması söz konusudur. Bilindiği gibi bu tür çok yüksek sıcaklıktaki fırınların duvarlarında çeşitli nitelikte ateş tuğlaları kullanılmaktadır. Isı yalıtım malzemesi olarak lifli malzemeler tercih edilmelidir telli camyünü seramik elyaft

100 Tablo-1:Yapı Bileşenlerinin Minimum ısı Geçirgenlik Dirençleri (TSE 825) YAPI BİLEŞENLERİ ISI GEÇİRGENLİK DİRENÇLERİ 1/ λ m 2 h C / kcal İKLİM BÖLGELERİ 1 II III IV 1 Dış duvarlar ,14 2 Merdiven duvarları ,60 3 Üzeri çatı ile örtülü tavanlar ,00 Isıtılmayan bodrum ve bina 4 girişleri atölye vb. üzerindeki ,80 döşemeler 5 Zemine oturan döşemeler ,80 Açık geçitler üzerindeki 6 döşemeler ,00 7 Düz çatı ve teras döşemeleri , kg/m 2 'den hafif dış duvar ve çatılar 300 kg/m , kg/m , kg/m , kg/m ,00 K toplam ısı geçiş katsayısı 1 1 d1 d 2 d n 1 = K α iç k1 k 2 k n α dış Yapı bileşeninin ısı iletim direnci, 1 d 1 d 2 d n = λ k 1 k 2 k n 50 kg/m ,80 20 kg/m ,80 Pencere Dış Duvar Ortalama Isı Geçirme Katsayıları İKLİM BÖLGELERİ I II III IV Kort (D+p) değerleri kcal/m 2 h C ,00 T dış α dış

101 ISI YALITIM PROJE HESABI ÖRNEK 2 : Pencere,dış kapı, balkon kapısı alanları çıktıktan sonraki net duvar alanı 350,00m2 olarak hesaplanmış olup, pencereler 85,00 m2 olduğuna göre kullanılan yapı malzemelerine göre Yapı Bileşenlerinin Minimum ısı geçirgenlik dirençleri (TSE 825) cetvelinde yönetmelik sınırları içinde olup,olmadıgını gösteriniz. Dış duvar için, minimum ısı geçirgenlik direnci 1/ ; üçüncü bölgeye giren Eskişehir için 0.92 m 2 h C/kcal olarak verilmektedir(tablo-1) Hesaplanan 1/ ; 1.33 m 2 h C/kcal değerindedir. (Şekil 1)Hesaplanan değer, yönetmelikte istenen minimum değerden büyük ya da eşit olmalıdır 1/ DD,Yönet 1/ DD.Hesap Hesabı yapılan dış duvar için,0.92 < 1.33 olduğundan, uygundur. kuzey Yapı bileşenleri içerisinde yer alan kolon, kiriş, perde, hatıl gibi betonarme elemanlarının direnci en büyük alana sahip sandviç dış duvar için belirlenen direnç ile aynı alınmıştır.

102 Dış Duvar için KxA =231,00 kcal/h C olmaktadır. İkinci satırda pencereler için K, A ve K x A değerleri sırasıyla, şöyle hesaplanmıştır: K= 2.2 kcal/m 2 h C, A= 85,00 m 2, K x A= 187,00 kcal/h C Üçüncü ve dördüncü satırlarda, balkon kapısı ve dış kapı için K, A ve K x A değerleri hesaplanır. Toplam satırında A için 464,00 m 2 değeri, K x A = 490,20 kcal/h C değerleri bulunur. Dış yüzeylerin ortalama ısı geçiş katsayısı hesabı : K ort(d+p) = KDD *A DD + KpAp =490,20=1,06 ADD+ Ap 464,00 Üçüncü bölge için K ort (D+P) değerinin yönetmelik gereği minimum 1.15 kcal/m 2 h C olması gerektiği belirtilmektedir (Tablo 1): K ort(d+p) hesap < K ort(d+p)yönet. 1.06<1.15 Dış duvarların K ort(d+p) katsayısının, yönetmeliğe uygun olduğu anlaşılmaktadır. Isı yalıtım formunun ikinci bölümünde, dış duvar, pencere ve kapı dışındaki yapı malzemelerinin 1/ ısı geçirgenlik dirençlerinin, (Tablo 1) de verilen yönetmelik sınırına uygunluğuna bakılmaktadır. Söz konusu binanın, "üzeri çatı ile örtülü tavan" ve "ısıtılmayan bodrum depo döşemesi" için yapılan karşılaştırma, buradaki yapı malzemelerinin ısı geçirgenlik dirençlerinin yönetmelik sınırları içinde olduğunu göstermektedir.

103 Tablo-2 Pencereler ve kapılar için toplam ısı geçiş katsayısı PENCERE ve KAPILAR AHŞAP PENCERE ve KAPILAR Basit tek camlı pencere (TP) ve dış kapı (DK) 4.5 özel birleştirilmiş çift camlı pencere (ÇCP) ve dış kapı (DK) (iki cam arası 6 mm) 2.8 Özel birleştirilmiş çift camlı pencere ve dış kapı (iki cam arası 12 mm ) 2.5 Camsız dış kapı (DK) 3.0 Bitişik (mutabık) çift kanatlı pencere (ÇP) ve dıçkapı (DK) 2.2 Kasalı çift kanatlı pencere (ÇP) ve dış kapı (DR) 2.2 METAL PENCERE ve KAPILAR (Hazır profillerinden en az iki binili) Basit tek camlı pencere (TP) ve dış kapı (DK) 5.0 özel birleştirilmiş çift camlı pencere (ÇCP) ve dış kapı (DK) (iki cam arası 6 mm) Özel birleştirilmiş çift camlı pencere ve dış kapı (iki cam arası 12 mm ) Bitişik (mutabık) çift kanatlı pencere (ÇP) ve dış kapı (DK) 3.0 Kasalı çift kanatlı pencere (ÇP) ve dış kapı (DK) 2.8 Tepe penceresi ( basit) (TP) 5.0 Tepe penceresi ( çift) (ÇCP) 3.0 PLASTİK ( PVC ) PENCERELER Basit tek camlı pencere (TP) ve dış kapı (DK) 4.3 özel birleştirilmiş çift camlı pencere (ÇCP) 2.2 ISI GEÇİRME KATSAYISI (K) kcal/m 2 h C

104 ŞEKİL 1: YAPI MALZEMELERİNİN K TOPLAM ISI GEÇİŞ KATSAYILARI 1.DIŞ DUVAR (Dd)(Dış sıva+delikli tuğla+köpük levha+delikli tuğla+iç sıva Malzeme Cinsi Kalınlık, d (cm) Isı iletim katsayısı, k (kcal/mh C) a Dış Sıva b Delikli Tuğla c Köpük Levha d Delikli Tuğla e iç Sıva =_da_ + _db + dç + _dd_ + _de_ = λ ka kb kc kd ke / λ = => λ = kcal/m 2 h C 1 = = K αjç λ αdış /K = => K = 0.66 kcal/m 2 h C

105 2.TAVAN (Ta) (İzocam+donatılı beton+ic sıva) Malzeme cinsi Kalınlık,d (cm) Isıiletim katsayısı,k kcal/mh C a Izocam b Donatılı Beton c İç Sıva = da +db + dc λ ka kb kc /λ = => λ = kcal/m 2 h C 1 = = K αjç λ αdış /K = => K = 0.37 kcal/m 2 h C

106 3.DÖŞEME (Dö) (Ahsap+tesvive betonu+köpük levha+donatılı beton+dıs sıva) Malzeme cinsi Kalınlık, d (cm) a Ahşap b Tesviye Betonu c Köpük Levha d Donatılı Beton e Dış Sıva Isı iletim katsayısı,k kcal/mh C 1 = da + db + dc + dd + de 0,03 + 0,03+0,075 +0,12 +0,03 λ ka kb kc kd ke 0,17 1,20 0,034 1,8 1,2 λ= 0.4 kcal/m 2 h C 1 = = K αjç λ αdış /K = K = 0,36 kcal/m 2 h C

107 4. DÖŞEME (Dö) (Ahsap+Tesvive bet.+donatılı bet.+köoük levha+heraklit+ic sıva) Malzeme cinsi Kalınlık, d (cm) Isı iletim katsayısı, k kcal/mh C a Ahşap b Tesviye Betonu c Donatılı Beton d Köpük Levha e Heraklit f İç Sıva _1_ = _da_ + _db. + dç. + _dd_ + _de_ +df = ,02 λ ka kb kc kd ke kf 0, , , / λ = 1,638=> λ = kcal/m 2 h C 1 = = K αjç λ αdış /K = =* K = 0.49 kcal/m 2 h C

108 Isı Yalıtım Projesi Formu APT. Binası Şehir ESKİŞEHİR İklim bölgesi 3 Yönetmelik HESAP DEĞERLERİ SIRA 1/λ Yapı Bileşeni 1/λ K A NO K x A m 2 h C m 2 hc/ kcal/ m /kcal kcal 2 h C/kcal m 2 h C 1DIŞ DUVARLAR 0.92 < ,00 231,00 2PENCERELER , BALKON KAPISI ,00 57,20 4DIŞ KAPI (MADENİ) 5 3., PENCERE DUVAR TOPLAM 464,00 490,20 ORTALAMA ISI GEÇİRME KATSAYISI K HESAP Ʃ K xa ƩA YÖNETMELİK 1.06 <1.15 uygundur. 1ÜZERİ ÇATI İLE ORTULU TAVAN I ISITILMAYAN BODRUM VE BİNA GİRİŞİ ÜZERİNDEKİ DÖŞEME ÇIKMA

109 Türkiye sıcaklık kuşakları bakımından dört iklim bölgesine ayrılmıştır.,

110 Standartlar TS 825 Binalarda Isı Yalıtımı Kuralları standardı 29 Nisan 1998 tarihinde yürürlüğe girmiş, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından da 14 Haziran 1999 tarih ve sayılı Resmi Gazete de mecburi standart tebliği olarak yayınlanmıştır. Bu tebliğe göre 14 Haziran 2000 tarihinden itibaren de mecburi uygulama başlamıştır. 22 Mayıs 2008 tarihinde TS 825 Binalarda Isı Yalıtımı Kuralları Standardı revize edilerek uygulanması zorunlu bu konudaki en yeni standart olarak kabul edilmiştir.

111