TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR
|
|
- Bilge Balcan
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 ISSN: Gıda Teknolojileri Elektronik Dergisi 2006 (3) TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR Derleme Mustafa Kemal USLU, Muharrem CERTEL Akdeniz Üniversitesi Gıda Mühendisliği Bölümü, Antalya, Türkiye ÖZET Radyo dalgaları ve mikrodalgalar diğer elektromanyetik dalgalar gibi salınım halindeki elektrik ve manyetik alandan oluşmaktadırlar. Radyo dalgalarının ve mikrodalgaların elektrik alan bileşeni ile gıdaların kimyasal bilenlerinin etkileşmesi sonucunda ısı açığa çıkmaktadır. Radyo dalgaları ve mikrodalgalar kullanılarak yapılan bu ısıtma işlemine dielektrik ısıtma denmektedir. Bu derlemede dielektrik ısıtma işleminin temel prensipleri, ısıtmaya etki eden faktörler ve gıda işlemede kullanım imkanları incelenmiştir. Anahtar kelimeler: Dielektrik ısıtma, gıda işleme, mikrodalga ve radyo dalgası GĐRĐŞ Ortamdan gıdaya aktarılacak veya gıdadan ortama aktarılacak ısı bilindiği üzere kondüksiyon, konveksiyon ve radyasyon olmak üzere 3 farklı mekanizma ile gerçekleşebilir. Elektromanyetik dalgalar ile aktarılan enerjiye radyasyon denmektedir [1]. Elektromanyetik dalgalar salınım halinde birbirine ve yayılma yönüne dik elektrik ve manyetik alandan oluşmaktadır. Elektromanyetik radyasyon, dalga boyu m den daha az kozmik ışınlarla 10 km den daha büyük elektriksel güç dalgalarını da içerisine alan çok geniş bir aralığı kapsamaktadır. Elektromanyetik spektrumda ayrıca gama ışınları, X-ışınları, mor ötesi ışınları, görünür ışık, kızıl ötesi ışınları, mikrodalgalar ve radyo dalgaları yer alır [1]. Elektromanyetik radyasyonla ısıtma Mor ötesi, görünür ışık ve kızıl ötesi ışınlarını içerisine alan termal radyasyon bölgesinde veya Mikrodalga ve radyo dalgalarını içerisine alan dielektrik ısıtma bölgesinde yapılabilir (Şekil 1). Termal radyasyon sıcaklığı 0 K üzerinde olan bütün maddeler tarafından yayılmaktadır. Termal radyasyon bir maddedeki molekül, atom veya elektronların titreşimsel ve döngüsel hareketleri sonucunda oluşmaktadır. Maddenin sıcaklığındaki artışla birlikte yaydığı termal radyasyon oranı da artmaktadır [1]. Termal radyasyonla dielektrik ısıtma arasındaki temel fark termal radyasyon bölgesindeki elektromanyetik dalgaların dalga boyu materyal içerisine nüfus edemeyecek kadar küçüktür. Bu nedenle termal radyasyon ile ancak gıda yüzeyi ısıtılabilir. Isının iç bölgelere iletilmesi gıdanın termal iletkenliğine bağlıdır. Ancak dielektrik ısıtma bölgesindeki mikrodalgalar ve radyo dalgaları gıda içerisine, frekansına bağlı olarak belli bir miktar nüfuz etmekte ve elektromanyetik enerji gıda içerisinde ısı enerjisine dönüşmektedir. Yine termal radyasyon ile transfer edilebilecek ısı miktarı cisimler arasındaki sıcaklık farkına bağlıdır. Dielektrik ısıtmada ise cisimler arasındaki sıcaklık önemli değildir [2].
2 Teknolojik Araştırmalar : GTED 2006 (3) Gama ışınları Frekans Dalga boyu X-ışınları Görünür ışık Mikrodalga Radyo dalgaları Mor ötesi ışınları Kızıl ötesi ışınları MHz 10 8 MHz 10 4 MHz 1MHz 1A 1nm 1µ 1cm 1m 1km Termal radyasyon bölgesi, Dielektrik ısıtma bölgesi Şekil 1. Elektromanyetik spectrum; Dielektrik Isıtma Mikrodalgalar veya yüksek frekanslı radyo dalgaları kullanılarak yapılan ısıtma işlemine dielektrik ısıtma denmektedir. Elektromanyetik spektrumda frekansları 100 Hz ile 300 MHz arasında değişen dalgalara radyo dalgaları, frekansları 300 MHz ile 300 GHz arasında değişen dalgalara da mikro dalgalar denilmektedir. Radyo dalgaları ve mikrodalgalar haberleşme, radar gibi uygulamalarda da kullanıldığı için Amerika Birleşik Devletleri Federal Komünikasyon Komitesi, radyo dalgalarının Endüstriyel, Bilimsel ve medikal amaçlarla kullanımını 13.56, ve MHz ile Mikrodalgaların bu amaçlarla kullanımını da 915, 2450, 5800, MHz ile sınırlamıştır. Uluslararası Telekomünikasyon Birliği de radyo ve mikrodalgaların endüstriyel, bilimsel ve medikal amaçlarla kullanımına benzer kısıtlamalar getirmiştir [3]. Radyo frekanslı dielektrik ısıtma ile mikrodalgalar ile ısıtma arasındaki temel fark, radyo frekanslarının dalga boyu örnek boyutlarına göre oldukça büyüktür. Halbuki mikrodalgaların dalga boyu örnek boyutlarına yakın hatta daha küçüktür. Bu nedenle Radyo dalgaları, gıdanın derinliklerine kadar nüfus ederek materyalin homojen bir şekilde ısınmasını sağlarken, mikroda dalgalar yeterince nüfus edemediği için bölgesel ısınmalara ve yanıklara neden olabilmektedir [4]. Mikrodalgalar ve radyo dalgaları frekansa ve materyalin dielektrik özelliklerine bağlı olarak yansıtılabilir, absorbe edilebilir veya materyal tarafından absorbe edilmeden geçirilebilir. Biyolojik materyaller elektromanyetik dalganın elektrik alan enerjisini absorbe ederken manyetik alan enerjisini absorbe edemezler [5]. Cam ve ısıya dayanaklı plastik maddeler gibi ambalaj materyalleri genelde dielektrik ısıtma frekanslarındaki elektromanyetik dalgaları çok az veya hiç absorbe etmeden geçirirler. Mikrodalga ve radyo dalgalarının üretilmesi Mikrodalgalar magnetron veya klystron gibi özel elektron tüplerinde elektrik enerjisi belli bir dalga boyundaki elektromanyetik radyasyona dönüştürülerek elde edilmektedir. Yüksek frekanslı radyo dalgaları ise yüksek voltajlı alternatif akımla beslenen iki elektrot arasında üretilebilir. Radyo ve mikro dalgaları üreten sistemlerde elektromanyetik enerjiye dönüşen elektrik enerjisi gıdalar tarafından emilerek iç enerjiye dönüşmektedir [3]. Mikrodalga ve Radyo Dalgalarının Isıtma Mekanizmaları Radyo ve mikrodalga frekanslarındaki elektromanyetik dalganın etkisi elektromanyetik dalganın elektrik alanı bileşeni ile gıdaların kimyasal bileşenlerinin etkileşimi sonucu ortaya çıkmaktadır. 62
3 Uslu M.K., Certel M. Teknolojik Araştırmalar: GTED 2006 (3) Dipol Dönmesi Gıdalar başta su olmak üzere çeşitli polar moleküller içermektedir. Bu moleküller gıda içerisinde gelişigüzel bir şekilde bulunurlar. Elektrik alanı uygulandığında gıda içerisindeki elektriksel olarak asimetrik ve polar moleküller frekansa bağlı olarak polaritesi hızla değişen elektrik alanı nedeniyle dönme eğilimi (dipol dönmesi) göstermektedir. Örneğin 2450 MHz de çalışan ev tipi mikrodalga fırınlar da elektrik alanın yönü saniyede 2.45 milyar kez değişmektedir. Hızla değişen elektrik alanının polaritesine uyum sağlamak için dönen polar moleküllerin, birbirleri ile ve ortamdaki diğer moleküllerle sürtünmelerinden dolayı ısı açığa çıkmaktadır [3,6]. Pozitif yükler kısmi olarak hidrojen atomları ve negatif yükler de kısmi olarak oksijen atomu üzerinde toplandığı için su molekülü polar bir moleküldür. Su bu özelliği sayesinde elektriksel enerjiyi pek çok molekülden daha iyi absorbe edebilmektedir. 2. Đyonik polarizasyon Ayrıca gıda içerisinde ki çözülmüş tuzların iyonik bileşenleri, üzerlerindeki elektriksel yük nedeniyle uygulanan elektrik alanının polaritesine zıt istikamette hızlanarak hareket etmeye başlamaktadır. Đyonların birbirleriyle çarpışması hareket eden iyonların kinetik enerjilerinin termal enerjiye dönüşmesine neden olmaktadır [6,7]. Dipol dönmesi ve materyaldeki iyonik hareket dielektrik kayıp faktörü olarak tanımlanmakta ve ε işareti ile gösterilmektedir. Elektromanyetik dalgaların frekansı arttıkça elektromanyetik dalgaya maruz bırakılan gıda içerisindeki dipol dönmesi ve iyonik hareketlerin hızı da artmaktadır. Frekanstaki artış belli bir noktaya ulaşınca gıda içerisindeki polar moleküller ve iyonlar değişen elektrik alanına cevap vermede mikrosaniye düzeyinde gecikmeye başlamaktadırlar. Gecikmenin ilk görüldüğü frekansa Debye Rezonans frekansı ve gecikme süresine de rahatlama zamanı denmektedir. Debye Rezonans frekansına kadar frekanstaki artış ile birlikte dielektrik kayıp faktörünü dolayısı ile gıda tarafından absorbe edilebilecek elektrik enerjisinin miktarı artmakta, Debye Rezonans frekansında maksimuma ulaşmaktadır. Bu frekanstan sonra ise dielektrik kayıp faktörü giderek azalmaktadır. Polar moleküllerin karmaşıklığı arttıkça debye rezonans frekansı düşmektedir. Örneğin polar amino asit grubu içeren proteinler basit bir polar molekül olan suya göre daha yavaş dönecekleri için debye rezonans frekansları daha düşüktür. Ancak gıdanın faz hali, sıcaklığı ve viskozitesi de debye rezonans frekansında etkilidir. Gıdalar çok farklı bileşik ve moleküllerden meydana gelmiştir. Bu nedenle bir gıdada birkaç farklı debye rezonans frekansı olabilir [3,4]. Permitivite (ε) ve kayıp faktörü Materyallerin dielektrik özellikleri yani elektromanyetik dalgalara karşı nasıl cevap vereceği permitivite ile ifade edilmektedir. ε = ε - j ε Permitivite kompleks bir sayı olup, gerçek kısmına dielektrik sabiti(ε ) ve sanal kısmına ise dielektrik kayıp faktörü (ε ) denmektedir [8]. Elektrik alanına tabi tutulan bir gıda birbirine paralel bağlı kapasitör ve rezistans gibi düşünülebilir (Şekil 2). Dielektrik sabiti (ε ), gıdanın kapasitörlük özelliğini yani materyalin elektrik enerjisinin ne kadarını depolayabileceğini gösterir. Dielektrik kayıp faktörü (ε ) ise gıdanın rezistanslık özelliğini yani enerjinin ne kadarını absorbe edip ısıya dönüştürebileceğini gösterir [4,9]. 63
4 Teknolojik Araştırmalar : GTED 2006 (3) Şekil 2. Elektriksel alana konan gıdaların elektriksel devre cinsinden eşdeğeri Dielektrik kayıp (ε ) dipol dönmesi ve iyonik hareket nedeniyle oluşan kayıpların toplamına eşittir. Mikrodalga frekanslarında dipol dönmesi dielektrik kayıp faktörünün büyük bir kısmını oluştururken radyo frekanslarında ise iyonik iletkenlik daha etkilidir. Bu nedenle çözünmüş tuz içeren materyaller radyo frekanslı dielektrik ısıtıcılarda daha iyi ısıtılabilir [10]. Gıdaların Dielektrik Isıtmasına Etki Eden Etmenler Mikrodalgalar ve radyo dalgaları kullanılarak yapılan ısıtmada pek çok faktörler gıdanın ısınma performansını etkilemektedir. 1. Frekans Elektromanyetik dalganın, gıdaya nüfus etme miktarı dalganın frekansına ve gıdanın dielektrik özelliklerine bağlıdır. Elektromanyetik dalganın dalga boyu arttıkça yani frekansı azaldıkça elektromanyetik dalganın gıdaya penetrasyon miktarı artmaktadır. Örneğin 2450 MHz deki mikrodalgalar saf suya 2,3cm girerken 915 MHz deki mikrodalgalar saf suya 20cm ye kadar girmektedir. Gıdanın dengeli bir şekilde ısıtılabilmesi için, büyüklüğüne göre frekans seçimi oldukça önemlidir. Termal radyasyon bölgesindeki elektromanyetik dalgaların frekansı çok büyük olduğu için gıda içerisine hemen hemen hiç nüfus edememekte, ancak yüzeyini ısıtabilmektedir. Mikrodalgaların frekansları radyo dalgalarından büyük olduğu için, radyo dalgaları ile özellikle büyük kütleli gıdalar daha homojen bir şekilde ısıtılabilir [9,11]. Ayrıca frekansa göre dielektrik kayıp faktörü de değiştiği için frekans gıdanın ısınma performansını da direk etkilemektedir. 2. Güç ve ısıtma hızı Endüstride kullanılan dielektrik ısıtma sistemlerinin gücü genellikle kw arasında değişmektedir. Sistemin gücü arttıkça aynı miktardaki kütleyi ısıtma hızı da artmaktadır. 3. Su Miktarı Su dielektrik ısıtma sistemlerinde ısıtma performansını etkileyen en önemli bileşiktir. Gıdadaki su oranı ne kadar yüksek ise o gıdanın dielektrik kayıp faktörü de o oranda yüksektir. Dolayısı ile o derece iyi ısınacaktır. 4. Yoğunluk Gıdanın yoğunluğu gıdanın dielektrik sabitini etkilemektedir. Havanın dielektrik sabiti bir olup endüstride kullanılan frekans aralıklarında tamamen geçirgendir. Bu yüzden gıdadaki hava miktarı arttıkça dielektrik sabiti düşecektir. 5. Sıcaklık: Sıcaklık arttıkça materyale bağlı olarak dielektrik kayıp artabilir veya azalabilir. 64
5 Uslu M.K., Certel M. Teknolojik Araştırmalar: GTED 2006 (3) Su ve buzun dielektrik özellikleri çok farklıdır. Su söz konusu frekanslardaki elektromanyetik enerjiyi büyük ölçüde absorbe etmesine karşın özellikle mikrodalgalara karşı buz oldukça saydam olup enerjinin çoğunu absorbe etmeden geçirmektedir. Bu yüzden dondurulmuş gıdaları elektromanyetik enerji ile ısıtmak daha zordur. 6. Fiziksel Geometri Gıdanın şekli ne kadar düzgün olursa o derece düzgün ısınacaktır. Keskin köşe ve kenarlar daha fazla ısınacağı için mümkün olduğu kadar kaçınmak gerekir. 7. Elektriksel Đletkenlik Elektriksel iletkenlik materyalde elektrik akımını iyon ve elektron hareketleri ile taşıması olayıdır. Đyonik hareketler dielektrik ısıtmada önemli rol oynamaktadır. Dielektrik olarak ısıtılan ürüne tuz ilavesi ısıtma hızını artıracaktır. 8. Termal Đletkenlik Termal iletkenlik elektromanyetik dalganın penetrasyon derinliği ürünün homojen olarak ısınmasını sağlayacak kadar büyük olmadığı durumlarda önemlidir [10,12]. Dielektrik Isıtmanın Avantajları Gıdaların ısıtılmasında elektromanyetik dalga kullanmanın avantajları şu şekilde sıralanabilir. 1. Hızlı ve homojen ısıtma Geleneksel ısıtma yöntemleriyle ısı, yüzeyden ortaya doğru kondüksiyon veya konveksiyon ile taşındığı için, ısınma yavaş ve homojen değildir. Dielektrik ısıtma sistemlerinde ise ısı, homojen bir materyalin her tarafında aynı anda oluştuğu için ısınma çok daha hızlı ve homojendir. Hızlı ısıtma dielektrik ısıtma sistemlerinin beklide en çekici özellikleridir. Ancak pişirilme gibi bazı gıda proseslerinde bu hızlı ısıtma dezavantaj olabilir. Pişirme ısının etkisiyle oluşan birtakım reaksiyonların sonucunda gıdanın kimyasal ve fiziksel yapısının değişmesi olayıdır. Ancak bu reaksiyonlar belli bir sırada meydana gelmeli ve oluşması içinde yeterli süre verilmesi gerekmektedir. Pişirme hızı dielektrik ısıtıcının gücü azaltılarak yavaşlatılabilir. Ancak ne kadar yavaşlatılırsa yavaşlatılsın yinede dielektrik ısıtma sistemlerinde ısıtma hızı geleneksel yöntemlerden çok daha hızlı olacaktır. Hızlı ısıtmanın bir diğer dezavantajı ise özellikle gıdaya yeterince nüfus etmeyen yüksek frekanslı mikrodalga uygulamalarında ısı yeterince hızlı şekilde soğuk bölgelere iletilmez ise bölgesel aşırı ısınmalara neden olmaktadır. 2. Seçici Isıtma: Su, diğer gıda bileşenlerine göre elektromanyetik enerjiyi daha iyi absorbe ettiği için kurutma gibi özellikle suyun ısıtılması istenildiği durumlarda daha avantajlıdır. 3. Verimli Çalışma: Dielektrik sistemlerde ısı kaybı geleneksel ısıtma sistemlerine göre çok azdır. Güç ancak içerisinde materyal varsa tüketilmekte ve tüketilen güç materyalin miktarı ile doğru orantılıdır. Geleneksel ısıtma sistemlerimde enerji verimi %10-30 arasında iken radyo frekanslı dielektrik ısıtıcıların enerji verimi %60-70 civarındadır. Ayrıca sistemin ısınması veya soğuması için uzun süre beklemeye gerek yoktur. 65
6 Teknolojik Araştırmalar : GTED 2006 (3) Kaliteli ürün: Dielektrik ısıtma sistemleri oto kontrol mekanizmasına sahiptir. Ürün sıcaklığındaki artışı ve ürünün su içeriğindeki azalışı dielektrik kayıp faktörünü azaltmakta dolayısı ile ürününün elektromanyetik enerjiyi absorbe etme miktarı azaldığı için ürünün yanması önlenmektedir. Ayrıca homojen ısıtma sayesinde üründe yüzey sertleşmesi olmamaktadır [11,12]. Gıda Đşlemede Dielektrik Isıtıcıların Kullanım Alanları Kurutma Radyo frekanslı dielektrik kurutucular ağaç, tekstil, kağıt, boya, plastik ve seramik sanayilerinde çeşitli kurutma ve su seviyesini ayarlama işlemlerinde kullanılmaktadır. Radyo frekanslı dielektrik kurutucular bisküvi ve kraker üretiminde, pişirme fırınından sonra, son kurutucu olarak yaklaşık 30 yıldır kullanılmaktadır. Pişirme fırınında konveksiyon ve radyasyon ile ısı transferi nedeniyle bisküvi ve krakerlerin dış yüzeyindeki su kurutulabilmekte ancak iç kısımlar yaş kalmaktadır. Radyo frekansı enerjisi suyu ürün içerisindeki yerinden bağımsız olarak ısıtabildiği için son kurutma işlemi için çok uygundur. Bisküvi ve kraker üretiminde dielektrik kurutucu kullanılması ürünün raf ömrünü artırdığı gibi verimi de % 30 oranında artırmaktadır [12]. Mikrodalga yumurta, soğan, patates, çeşitli sebzeler, pirinç, hayvan yemleri, kahvaltılık tahıl ürünleri ve bisküvilerin kurutulmasında endüstriyel düzeyde kullanılmaktadır. Mikrodalga ve sıcak hava kombinasyonu kullanan kurutucularda kurutulan ürünlerin rehidrasyon özelliklerinin ve aromalarının daha iyi olduğu literatürde bildirilmektedir. Vakum altında Mikrodalga kullanılarak kurutulan muz dilimlerinin dondurularak kurutulmuş örneklerden daha kaliteli oldukları da yine literatür bilgileri arasındadır [13]. Meyve ve sebzelerde Mikrodalga, radyo frekansı ve dondurarak kurutma tekniklerinin sıcak hava ile kurutmaya göre avantajları ve dezavantajları Çizelge 1de verilmiştir. Pastörizasyon ve Sterilizasyon Cam veya ısıya dayanıklı şeffaf plastiklerle ambalajlanmış ürünler radyo frekanslı elektrik alanı içerisinden, ambalajlanmamış ürünlerde radyo frekanslı elektrik alanı içerisinden cam bir boru içerisinde geçirilerek pastörize ve sterilize edilebilir. Ürün sıvı, emülsiyon ve katı-sıvı karışımı olabilir. Gıdalar radyo frekansında olduğu gibi mikrodalga ile de ambalajlı ve ambalajsız pastörize veya sterilize edilebilir. Sıvı veya yarı sıvı gıdaların pastörizasyonunda genellikle ısı değiştiriciler kullanılmaktadır. Borusal ısı değiştiricilerde ısı boru yüzeyinden içe doğru transfer olduğu için boru yüzeyi fazla ısınarak boru cidarına yakın materyal yanmasına ve boru yüzeyine yapışmasına neden olabilmektedir. Plakalı ısı değiştiriciler kullanılarak bu sorun çözülebilir ise de plakalı ısı değiştiriciler hem çok pahalı hem de viskoz ve katı partikül içeren gıdaların pastörizasyon ve sterilizasyonu için uygun değildir. Ayrıca borulu ısı değiştiricilerde ısı yüzeyden ortaya doğru belli bir süre içerisinde transfer olduğu için boru yeterince uzun olmak zorundadır. Bu sorunlar uygun şekilde dizayn edilmiş dielektrik ısıtma sistemleri kullanılarak çözülebilir. 66
7 Uslu M.K., Certel M. Teknolojik Araştırmalar: GTED 2006 (3) Çizelge 1. Dondurarak, Mikrodalga ve Radyo dalgaları ile kurutmanın, sıcak hava kullanılarak yapılan kurutma teknikleri ile karşılaştırılması [13]. Özellik Dondurarak Kurutma Mikrodalgayla Kurutma Radyo Dalgalarıyla Kurutma Kurutma Hızı Esneklik Güvenilirlik 0-0/- Yatırım Maliyeti Enerji Tüketimi Ürün rengi Ürün Aroması Besinsel Değeri Mikrobiyal dayanıklılığı Enzim inaktivasyonu Mekaniksel dayanıklılığı Rehidrasyon kapasitesi Rehidrasyondan sonra Tazelik Çok negatif - negatif 0 etkisi yok + iyi ++ çok iyi Çözme Dielektrik ısıtma dondurulmuş gıdaların çözülmesinde de kullanılabilir. Geleneksel çözme metotlarında ısı, gıdanın termal iletkenliğine bağlı olarak farkı hızlarda yüzeyden içe doğru nüfus etmektedir. Gıdanın tazeliğini ve kalitesini korumak amacıyla çözme işlemi 2-4 C civarına ayarlanmış su banyolarında veya soğutucularda gerçekleştirilmektedir. Bu yüzden çözme işlemi oldukça uzun sürmektedir. Dielektrik ısıtma teknikleri ile gıdanın her tarafı homojen bir şekilde ısıtılabileceği için, kısa bir süre içerisinde çözülebilir. Dielektrik ısıtma bölgelerinde su elektromanyetik enerjiyi iyi bir şekilde absorbe ederken buz büyük ölçüde saydam olup ancak az bir kısmını absorbe edebilmektedir. Su ve buzun dielektrik özelliklerindeki bu farklılık bir takım sorunlara sebep olmaktadır. Zira dondurulmuş bir gıda 0 C ye kadar ısıtılırsa suyun katı formdan sıvı forma geçtiği bölgelerde sıcaklık hızla yükselecektir. Bu nedenle dielektrik ısıtma sistemleri kullanılarak çözülen örneklerin sıfır derecenin biraz altına kadar ısıtılıp daha sonra kendi kendine çözülmesi için bekletilmesi gerekmektedir. 13,6 MHz de çalışan radyo frekansının dielektrik ısıtıcı olarak kullanıldığı bir çalışmada -18 C de dondurulmuş 27.2 kg lık sığır karkasının C ye 16,3 dakikada, 20kg lık domuz karkasının -3,4 C ye 13,7 dakikada ve 4 kg lık hindi karkasının 67
8 Teknolojik Araştırmalar : GTED 2006 (3) ise -2.4 C ye 7 dakikada (Çizelge 2) yükseldiği bulunmuştur [14]. Bu çalışmada en soğuk nokta ile en sıcak nokta arasındaki sıcaklık farkının sığır karkasında 1.5 C yi, domuz karkasında 1,3 C yi ve hindi karkasında da 0.9 C yi geçmemesi sistemin çözme işlemi için ideal olduğu şeklinde yorumlanmıştır. Çizelge 2. Radyo Frekanslı dielektrik ısıtıcı ile karkas çözme [14]. Sığır Domuz Hindi Ağırlık (kg) 27,2 20,0 4 Başlangıç sıcaklığı ( C) - 17,9-18,1-18,1 Çözmeden sonraki ortalama sıcaklık ( C) -3,8-3,4-2,4 Sıcaklık yükselmesi ( T) ( C) 14,2 14,6 15,7 Çözme süresi (dakika) 16,3 13,7 7,0 Dakikadaki sıcaklık artışı ( C/ dak.) 0,87 1,07 2,24 Güç (W/kg) En yüksek sıcaklık ( C) -2,9-2,2-1,2 En düşük sıcaklık ( C) -4,4-3,5-2,1 Sıcaklık farkı ( C) 1,5 1,3 0,9 KAYNAKLAR 1. Çengel Y. A., Turner R. H Fundamentals of Thermal-Fluid Sciences Mc.Grow Hill, New York sayfa. 2. Fellows P Food Processing Technology, Principles and practice. Ellis Horwood Ltd., Chichester 505 sayfa. 3. Mudgett R.E. 1986a. Electrical Properties of Foods in, Engineering Properties of Foods, Eds M.A. Rao and S.S.H. Risvi Marcel Dekker, Inc., New York, Basel, 544 sayfa. 4. Kolbe E.R., Park J. W., Wells J.H., Benjamin A.F., ZHAO Y Capacitive Dielectric Heating System. United States Patent No , 16 Ocak. 5. Ryynanen S., The Electromagnetic Properties of Food Materials: A Review of the Basic Principles. Journal of Food Engineering. 26, Buffler, CR Microwave cooking and processing: engineering fundamentals for the food scientist. New York: Van Nostrand Reinhold; 7. Singh, RP and Heldman, DR Introduction to Food Engineering. San Diego: Academic Press, Inc. 8. Mudgett R.E., 1986b. Microwave properties and heating Characteristics of foods. Food Technology. (June)
9 Uslu M.K., Certel M. Teknolojik Araştırmalar: GTED 2006 (3) Ikediala, J.N., Tang J., Drake, R. Neven L.G., Dielectric Properties of Apple Cultivars and Codling Moth Larve. Transactions of the ARAE. 43(5), Vega-Mercado H., Gongora-Nito M.M., Barbosa-Canovas G.V Advances in dehydration of foods. Journal of Food Engineering 49, Schiffmann R.F., Food Product Development for Microwave Processing Food Technology. (June) Clark, T.D, The Current Status Of Radio Frequency Post-Baking Drying Technology. The 72nd annual technıcal conference of the biscuit and cracker manufacturers' association. October 21, Texas. 13. Nijhuis, H.H, Torringa, H.M., Muresan S., Yuksel, D., Leguijt C., Kloek W., Aproaches to improving the quality of dried fruit and vegetable. Trends in Food Science and Technology 9, Yamamota Y High Frequency Thawing Apparatus. United States Patent No , 19 Haziran. 69
Isı transferi (taşınımı)
Isı transferi (taşınımı) Isı: Sıcaklık farkı nedeniyle bir maddeden diğerine transfer olan bir enerji formudur. Isı transferi, sıcaklık farkı nedeniyle maddeler arasında meydana gelen enerji taşınımını
DetaylıPüskürtmeli Kurutma. Püskürtmeli Kurutma. Gıda Analiz Teknikleri Bahar
Gıda Analiz Teknikleri 2017-18 Bahar Püskürtmeli Kurutma Kurutma gıdaların korunmasında kullanılan en eski ve en yaygın kullanılan Öğr. Gör. Merve metotlardan birisidir. Kurutma ile gıdanın içeriğindeki
DetaylıMİKRODALGA Tarihsel süreç. Mikrodalga ile ısıtma. Enerji. Mikrodalga. Elektromanyetik enerji dalgalar halinde yayılır.
Tarihsel süreç 1886 da Heinrich Hertz tarafından mikrodalga spektrum ifade edilmiştir. Mikrodalga spektrum ilk olarak 1900 ların başında kıtalararası kablosuz iletişim amacıyla kullanılmaya çalışılmıştır.
DetaylıGIDA MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ. Ders-8
GIDA MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Ders-8 Gıdaların Mühendislik Özellikleri Gıdaların Mühendislik Özellikleri Gıda prosesini ve işlemesini etkileyen faktörler gıdaların mühendislik özelliği olarak tanımlanmaktadır.
Detaylı12. SINIF KONU ANLATIMLI
12. SINIF KONU ANLATIMLI 3. ÜNİTE: DALGA MEKANİĞİ 2. Konu ELEKTROMANYETİK DALGA ETKİNLİK VE TEST ÇÖZÜMLERİ 2 Elektromanyetik Dalga Testin 1 in Çözümleri 1. B manyetik alanı sabit v hızıyla hareket ederken,
DetaylıISININ YAYILMA YOLLARI
ISININ YAYILMA YOLLARI Isı 3 yolla yayılır. 1- İLETİM : Isı katılarda iletim yoluyla yayılır.metal bir telin ucu ısıtıldığında diğer uçtan tutan el ısıyı çok çabuk hisseder.yoğun maddeler ısıyı daha iyi
DetaylıYıldızlara gidemeyiz; sadece onlardan gelen ışınımı teleskopların yardımıyla gözleyebilir ve çözümleyebiliriz.
Yıldızlara gidemeyiz; sadece onlardan gelen ışınımı teleskopların yardımıyla gözleyebilir ve çözümleyebiliriz. Işık genellikle titreşen elektromanyetik dalga olarak düşünülür; bu suda ilerleyen dalgaya
DetaylıISI TRANSFER MEKANİZMALARI
ISI TRANSFER MEKANİZMALARI ISI; sıcaklık farkından dolayı sistemden diğerine transfer olan bir enerji türüdür. Termodinamik bir sistemin hal değiştirirken geçen ısı transfer miktarıyla ilgilenir. Isı transferi
Detaylı12. SINIF KONU ANLATIMLI
12. SINIF KONU ANLATIMLI 3. ÜNİTE: DALGA MEKANİĞİ 2. Konu ELEKTROMANYETİK DALGA ETKİNLİK VE TEST ÇÖZÜMLERİ 2 Elektromanyetik Dalga Etkinlik A nın Yanıtları 1. Elektromanyetik spektrum şekildeki gibidir.
DetaylıMikrodalga frekansları üç bant içermektedir: Ultra Yüksek Frekans, Süper Yüksek Frekans ve Aşırı Yüksek Frekans.
Mikrodalga Tekniğinin Gelişimi ve Temel Özellikleri İkinci dünya savaşı sırasında radar kullanımının yaygınlaşması, mikrodalga teknolojisinin hızla gelişmesini sağlamıştır. Çok geçmeden gıda maddelerinin
Detaylı9.7 ISIL İŞLEM SIRASINDA GIDA BİLEŞENLERİNİN PARÇALANMASI
9.7 ISIL İŞLEM SIRASINDA GIDA BİLEŞENLERİNİN PARÇALANMASI 9.7.1 Sabit Sıcaklıkta Yürütülen Isıl işlemde Bileşenlerin Parçalanması 9.7.2 Değişen Sıcaklıkta Yürütülen Isıl İşlemde Bileşim Öğelerinin Parçalanması
DetaylıGÜNEŞİN ELEKTROMANYETİK SPEKTRUMU
GÜNEŞİN ELEKTROMANYETİK SPEKTRUMU Güneş ışınımı değişik dalga boylarında yayılır. Yayılan bu dalga boylarının sıralı görünümü de güneş spektrumu olarak isimlendirilir. Tam olarak ifade edilecek olursa;
DetaylıKISA DALGA DİATERMİ UZM. FZT. ZÜBEYDE ERCAN
KISA DALGA DİATERMİ UZM. FZT. ZÜBEYDE ERCAN Tarihçe İlk defa 1907 de Nagelschmidt tarafından kullanılmıştır. Kelime anlamı ısı vasıtası Yüksek frekanslı bir akımdır Yüksek frekanslı akımlar 1 mhz üzerinde
DetaylıRulman ısıtma cihazları
Rulman ısıtma cihazları Mikro işlemci Karakter LCD Demagnetizasyon 5 kademe güç seçimi Turbo ısıtma Neden? indüksiyon ısıtıcı Rulman arızalarının %16 sından fazlası rulman montajında uygun olmayan yöntemlerin
DetaylıNot: Bu yazımızın video versiyonunu aşağıdan izleyebilirsiniz. Ya da okumaya devam edebilirsiniz
Uzay Ne Kadar Soğuk? Uzay ne kadar soğuk, veya ne kadar sıcak? Öncelikle belirtelim; uzay, büyük oranda boş bir ortamdır. Öyle ki, uzayda 1 metreküplük bir hacimde çoğu zaman birkaç tane atom, molekül
DetaylıAYDINLATMA SİSTEMLERİ. İbrahim Kolancı Enerji Yöneticisi
AYDINLATMA SİSTEMLERİ İbrahim Kolancı Enerji Yöneticisi Işık Göze etki eden özel bir enerji şekli olup dalga veya foton şeklinde yayıldığı kabul edilir. Elektromanyetik dalgalar dalga uzunluklarına göre
DetaylıELN 4089 Mikrodalga Uygulamaları GİRİŞ. : Öğr.Gör. Dr. Ali Akman :
GİRİŞ Öğr. Üy. : Öğr.Gör. Dr. Ali Akman e-mail : aakman@uludag.edu.tr Ofis : EL-109 Görüşme Saatleri : Salı 11.00 12.00, Perşembe 14.00 15.00 Ders Web Sayfas : http://w20.uludag.edu.tr/~mikro/eln4089 Elektronik
DetaylıALETLİ ANALİZ YÖNTEMLERİ
ALETLİ ANALİZ YÖNTEMLERİ Spektroskopiye Giriş Yrd. Doç. Dr. Gökçe MEREY SPEKTROSKOPİ Işın-madde etkileşmesini inceleyen bilim dalına spektroskopi denir. Spektroskopi, Bir örnekteki atom, molekül veya iyonların
DetaylıSTERİLİZASYON. Sterilizasyon Yöntemleri. Sterilizasyonu Etkileyen Faktörler
STERİLİZASYON Tüm canlı mikroorganizmaların tam olarak uzaklaştırılması veya öldürülmesi işlemidir. Türk Gıda Kodeksi Çiğ Süt ve Isıl İşlem Görmüş Sütleri Tebliği ne göre sterilizasyon; oda sıcaklığında
DetaylıFERMENTASYON. Bir maddenin bakteriler, mantarlarve diğer mikroorganizmalar aracılığıyla, genellikle ısı vererek ve köpürerek
FERMENTASYON Bir maddenin bakteriler, mantarlarve diğer mikroorganizmalar aracılığıyla, genellikle ısı vererek ve köpürerek kimyasal olarak çürümesi olayıdır Fermantasyon anaerobik şartlarda, glikoliz
DetaylıÜRÜN ISITMA TESİSLERİ PROF. DR. AHMET ÇOLAK PROF. DR. MUSA AYIK
ÜRÜN ISITMA TESİSLERİ PROF. DR. AHMET ÇOLAK PROF. DR. MUSA AYIK ÜRÜN ISITMA TESİSLERİ Gıda ürünlerinin işlenmesinde ısıl işlem aşamaları kaçınılmazdır. Ürün içinde bulunan mikroorganizmalar, ısıl işlem
DetaylıGıda Kimyası II Gıdaların işlenmesi sırasında ortaya çıkan reaksiyonlar. Vural Gökmen
Gıda Kimyası II Gıdaların işlenmesi sırasında ortaya çıkan reaksiyonlar Vural Gökmen Gıda İşleme Gıda işlemenin derecesi (şiddeti) Gıda işlemenin nedenleri Gıda işleme şekilleri Aşırı işlenmişgıdalar üzerinekaygılar
DetaylıMeyve ve Sebze suyu ve pulpunun konsantrasyonu
Meyve ve Sebze suyu ve pulpunun konsantrasyonu Meyve suları genel olarak %80-95 düzeyinde su içerirler. Çok iyi koşullarda depolansalar bile, bu süre içinde gerçekleşen kimyasal reaksiyonlar ürünün kalitesini
DetaylıÖrneğin; İki hidrojen (H) uyla, bir oksijen (O) u birleşerek hidrojen ve oksijenden tamamen farklı olan su (H 2
On5yirmi5.com Madde ve özellikleri Kütlesi, hacmi ve eylemsizliği olan herşey maddedir. Yayın Tarihi : 21 Ocak 2014 Salı (oluşturma : 2/9/2016) Kütle hacim ve eylemsizlik maddenin ortak özelliklerindendir.çevremizde
DetaylıISI Mühendisliği İçindekiler
ISI Mühendisliği İçindekiler Aktarım hesabı...2 Genel...2 Nominal tüketim...2 Nominal tüketimin hesaplanması...4 Tesis kapasitesi...6 Tesis kapasitesinin hesaplanması...8 1 Aktarım Hesabı Genel Aktarım
DetaylıGıda Sanayisinde Mikrodalga Uygulamaları
Gıda Teknolojileri Elektronik Dergisi Cilt: 4, No: 3, 2009 (20-31) Electronic Journal of Food Technologies Vol: 4, No: 3, 2009 (20-31) TEKNOLOJİK ARAŞTIRMALAR www.teknolojikarastirmalar.com e-issn:1306-7648
Detaylı1. HAFTA Giriş ve Temel Kavramlar
1. HAFTA Giriş ve Temel Kavramlar TERMODİNAMİK VE ISI TRANSFERİ Isı: Sıcaklık farkının bir sonucu olarak bir sistemden diğerine transfer edilebilen bir enerji türüdür. Termodinamik: Bir sistem bir denge
DetaylıSous vide. vakum ambalaj ve vakum altında pişirme
Sous vide Aslında Sous vide 'vakumlu ambalajlanmış gıdalar daha sonra pişirilmiş, soğutulmuş ve soğuk zinzirde saklanan bir süreç' olarak ta tanımlanır. Bu yöntemde yüksek duyusal kalitedeki ürünler damak
DetaylıSuyun Fizikokimyasal Özellikleri
Suyun Fizikokimyasal Özellikleri Su bitkinin yaşamında yaşamsal bir rol oynar. Bitki tarafından yapılan her gram başına organik madde için kökler tarafından 500 gr su alınır. Bu su, bitkinin bir ucundan
DetaylıNötronlar kinetik enerjilerine göre aşağıdaki gibi sınıflandırılırlar
Nötronlar kinetik enerjilerine göre aşağıdaki gibi sınıflandırılırlar Termal nötronlar (0.025 ev) Orta enerjili nötronlar (0.5-10 kev) Hızlı nötronlar (10 kev-10 MeV) Çok hızlı nötronlar (10 MeV in üzerinde)
DetaylıElektromanyetik Işıma Electromagnetic Radiation (EMR)
Elektromanyetik Işıma Electromagnetic Radiation (EMR) Elektromanyetik ışıma (ışık) bir enerji şeklidir. Işık, Elektrik (E) ve manyetik (H) alan bileşenlerine sahiptir. Light is a wave, made up of oscillating
DetaylıFotovoltaik Teknoloji
Fotovoltaik Teknoloji Bölüm 3: Güneş Enerjisi Güneşin Yapısı Güneş Işınımı Güneş Spektrumu Toplam Güneş Işınımı Güneş Işınımının Ölçülmesi Dr. Osman Turan Makine ve İmalat Mühendisliği Bilecik Şeyh Edebali
DetaylıNanolif Üretimi ve Uygulamaları
Nanolif Üretimi ve Uygulamaları Doç. Dr. Atilla Evcin Malzeme Bilimi ve Mühendisliği Bölümü Çözelti Özellikleri Elektro-eğirme sırasında kullanılacak çözeltinin özellikleri elde edilecek fiber yapısını
DetaylıISI TEKNİĞİ PROF.DR.AHMET ÇOLAK PROF. DR. MUSA AYIK
ISI TEKNİĞİ PROF.DR.AHMET ÇOLAK PROF. DR. MUSA AYIK 8. ISI TEKNİĞİ 8.1 Isı Geçişi Gıda teknolojisinin kapsamındaki bir çok işlemde, sistemler arasındaki, sistemle çevresi yada akışkanlar arasındaki ısı
DetaylıKOYULAŞTIRMA VE KOYULAŞTIRMA TESİSLERİ (BUHARLAŞTIRICILAR) PROF. DR. AHMET ÇOLAK PROF. DR. MUSA AYIK
KOYULAŞTIRMA VE KOYULAŞTIRMA TESİSLERİ (BUHARLAŞTIRICILAR) PROF. DR. AHMET ÇOLAK PROF. DR. MUSA AYIK 10. KOYULAŞTIRMA VE KOYULAŞTIRMA TESİSLERİ (BUHARLAŞTIRICILAR) Gıda sanayinde, koyulaştırma yada buharlaştırma
DetaylıKullanım kılavuzu MWE 22 EGL MWE 22 EGR
Kullanım kılavuzu TR MWE 22 EGL MWE 22 EGR Fırınınızın açıklaması 6 1 2 3 4 5 1. Kilit mangalları 4. Seramik taban 2. Kapı pencere camı 5. Kontrol paneli 3. Açılır ızgara 6. Raf 1. Start/Stop düğmesi 5.
DetaylıÜnite. Dalgalar. 1. Ses Dalgaları 2. Yay Dalgaları 3. Su Dalgaları
7 Ünite Dalgalar 1. Ses Dalgaları 2. Yay Dalgaları 3. Su Dalgaları SES DALGALARI 3 Test 1 Çözümleri 3. 1. Verilen üç özellik ses dalgalarına aittir. Ay'da hava, yani maddesel bir ortam olmadığından sesi
DetaylıMIRA INFRA NANO ENDÜSTRİYEL
MIRA INFRA NANO ENDÜSTRİYEL ELEKTRİKLİ RADYANT ISITICI Yanı başınızdaki güneş YENİ NANO TEKNOLOJİ, ÜSTÜN PERFORMANS MİRA INFRA Nano Elektrikli radyant ısıtıcılar, paslanmaz çelik boru içerisindeki yüksek
DetaylıKızılötesi (İnfrared)Işınların Gıda Endüstrisinde Kullanımı
Kızılötesi (İnfrared)Işınların Gıda Endüstrisinde Kullanımı Kızılötesi (Kızılaltı, IR veya Infrared) ışınım, dalgaboyu görünür ışıktan uzun ve mikrodalgalardan daha kısa olan elektromanyetik ışınımdır.
DetaylıENERJİ DENKLİKLERİ 1
ENERJİ DENKLİKLERİ 1 Enerji ilk kez Newton tarafından ortaya konmuştur. Newton, kinetik ve potansiyel enerjileri tanımlamıştır. 2 Enerji; Potansiyel, Kinetik, Kimyasal, Mekaniki, Elektrik enerjisi gibi
DetaylıHareket halindeki elektrik yüklerinin oluşturduğu bir sistem düşünelim. Belirli bir bölgede net bir yük akışı olduğunda, akımın mevcut olduğu
Akım ve Direnç Elektriksel olaylarla ilgili buraya kadar yaptığımız tartışmalar durgun yüklerle veya elektrostatikle sınırlı kalmıştır. Şimdi, elektrik yüklerinin hareket halinde olduğu durumları inceleyeceğiz.
DetaylıDielektrik malzeme DİELEKTRİK ÖZELLİKLER. Elektriksel Kutuplaşma. Dielektrik malzemeler. Kutuplaşma Türleri 15.4.2015. Elektronik kutuplaşma
Dielektrik malzeme DİELEKTRİK ÖZELLİKLER Dielektrik malzemeler; serbest elektron yoktur, yalıtkan malzemelerdir, uygulanan elektriksel alandan etkilenebilirler. 1 2 Dielektrik malzemeler Elektriksel alan
DetaylıBir katı malzeme ısıtıldığında, sıcaklığının artması, malzemenin bir miktar ısı enerjisini absorbe ettiğini gösterir. Isı kapasitesi, bir malzemenin
Bir katı malzeme ısıtıldığında, sıcaklığının artması, malzemenin bir miktar ısı enerjisini absorbe ettiğini gösterir. Isı kapasitesi, bir malzemenin dış ortamdan ısı absorblama kabiliyetinin bir göstergesi
DetaylıSıcaklık (Temperature):
Sıcaklık (Temperature): Sıcaklık tanım olarak bir maddenin yapısındaki molekül veya atomların ortalama kinetik enerjilerinin ölçüm değeridir. Sıcaklık t veya T ile gösterilir. Termometre kullanılarak ölçülür.
DetaylıSICAKLIK NEDİR? Sıcaklık termometre
SICAKLIK NEDİR? Sıcaklık maddedeki moleküllerin hareket hızları ile ilgilidir. Bu maddeler için aynı veya farklı olabilir. Yani; Sıcaklık ortalama hızda hareket eden bir molekülün hareket (kinetik) enerjisidir.
DetaylıYTÜ Makine Mühendisliği Bölümü Termodinamik ve Isı Tekniği Anabilim Dalı Özel Laboratuvar Dersi Radyasyon (Işınım) Isı Transferi Deneyi Çalışma Notu
YTÜ Makine Mühendisliği Bölümü Termodinamik ve Isı Tekniği Anabilim Dalı Özel Laboratuvar Dersi Radyasyon (Işınım) Isı Transferi Deneyi Çalışma Notu Laboratuar Yeri: E1 Blok Termodinamik Laboratuvarı Laboratuar
DetaylıMİKRODALGA SİNTERLEME YÖNTEMİ
MİKRODALGA SİNTERLEME YÖNTEMİ 1 Malzeme proseslerinde mikrodalga enerji kullanımı malzemelerin çok hızlı ısınmasının sonucu olarak sayısız avantajları olan oldukça yeni bir gelişmedir. Mikrodalga enerji;
DetaylıMADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ ATOM
MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ ATOM ATOMUN YAPISI Elementlerin tüm özelliğini gösteren en küçük parçasına atom denir. Atomu oluşturan parçacıklar farklı yüklere sa-hiptir. Atomda bulunan yükler; negatif
DetaylıKısa Dalga Teknolojisi
Kısa Dalga Teknolojisi Infrared Isıtma: Infrared ısıtıcılar güneşin dünyamızı ısıttığı şekilde ısıtma yaparlar. Güneşin yüzeyinden yayılan ışınların uzayı kat ederek dünyamızın yüzeyine çarptığı gibi,
DetaylıKızartılıp Dondurulmuş Ürünlerin Mikrodalgada Isıtılması İçin Kaplama Maddesi Tasarımı
Kızartılıp Dondurulmuş Ürünlerin Mikrodalgada Isıtılması İçin Kaplama Maddesi Tasarımı Işıl Barutçu, Serpil Şahin *, Gülüm Şumnu ODTÜ, Gıda Mühendisliği Bölümü, Ankara * serp@metu.edu.tr Ö zet Yüzeyden
DetaylıSU Lise Yaz Okulu 2. Ders, biraz (baya) fizik. Dalgalar Elektromanyetik Dalgalar Kuantum mekaniği Tayf Karacisim ışıması
SU Lise Yaz Okulu 2. Ders, biraz (baya) fizik Dalgalar Elektromanyetik Dalgalar Kuantum mekaniği Tayf Karacisim ışıması Dalga Nedir Enerji taşıyan bir değişimin bir yöne doğru taşınmasına dalga denir.
DetaylıŞekil-1 Yeryüzünde bir düzleme gelen güneş ışınım çeşitleri
VAKUM TÜPLÜ GÜNEŞ KOLLEKTÖR DENEYİ 1. DENEYİN AMACI: Yenilenebilir enerji kaynaklarından güneş enerjisinde kullanılan vakum tüplü kollektör tiplerinin tanıtılması, boyler tankına sahip olan vakum tüplü
DetaylıMeteoroloji. IX. Hafta: Buharlaşma
Meteoroloji IX. Hafta: Buharlaşma Hidrolojik döngünün önemli bir unsurunu oluşturan buharlaşma, yeryüzünde sıvı ve katı halde farklı şekil ve şartlarda bulunan suyun meteorolojik faktörlerin etkisiyle
DetaylıRADYASYON VE RADYASYONDAN KORUNMA
RADYASYON VE RADYASYONDAN KORUNMA Mehmet YÜKSEL Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Fizik Anabilim Dalı MADDENİN YAPISI (ATOM) Çekirdek Elektronlar RADYASYON NEDİR? Radyasyon; iç dönüşüm geçiren
DetaylıYAKIT PİLLERİ. Cihat DEMİREL
YAKIT PİLLERİ Cihat DEMİREL 16360030 İçindekiler Yakıt pilleri nasıl çalışır? Yakıt Pili Çalışma Prensibi Yakıt pilleri avantaj ve dezavantajları nelerdir? 2 Yakıt Pilleri Nasıl Çalışır? Tükenmez ve hiç
DetaylıIsı ve sıcaklık arasındaki fark : Isı ve sıcaklık birbiriyle bağlantılı fakat aynı olmayan iki kavramdır.
MADDE VE ISI Madde : Belli bir kütlesi, hacmi ve tanecikli yapısı olan her şeye madde denir. Maddeler ısıtıldıkları zaman tanecikleri arasındaki mesafe, hacmi ve hareket enerjisi artar, soğutulduklarında
DetaylıİÇİNDEKİLER. Birinci Bölüm. Gıda Teknolojisinin Tarihçesi, Tanımı, Yöntemleri
İÇİNDEKİLER Birinci Bölüm Gıda Teknolojisinin Tarihçesi, Tanımı, Yöntemleri Gıda Teknolojisinin Tanımı... 6 İşlenmiş Besin Satın Alırken Dikkat Edilecek Hususlar... 6 Gıdaların Geometrik Özellikleri...
Detaylı3. AKIŞKANLARDA FAZ DEĞİŞİKLİĞİ OLMADAN ISI TRANSFERİ
1 3. AKIŞKANLARDA FAZ DEĞİŞİKLİĞİ OLMADAN ISI TRANSFERİ (Ref. e_makaleleri) Isı değiştiricilerin büyük bir kısmında ısı transferi, akışkanlarda faz değişikliği olmadan gerçekleşir. Örneğin, sıcak bir petrol
DetaylıSU ÜRÜNLERİNDE MEKANİZASYON-2
SU ÜRÜNLERİNDE MEKANİZASYON-2 Yrd.Doç.Dr. Mehmet Ali Dayıoğlu Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları & Teknolojileri Mühendisliği Bölümü Kaynak: YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI VE TEKNOLOJİLERİ
DetaylıFZM 220. Malzeme Bilimine Giriş
FZM 220 Yapı Karakterizasyon Özellikler İşleme Performans Prof. Dr. İlker DİNÇER Fakültesi, Fizik Mühendisliği Bölümü 1 Atomsal Yapı ve Atomlararası Bağ1 Ders Hakkında FZM 220 Dersinin Amacı Bu dersin
DetaylıPLAKALI ISI EŞANJÖRÜ SEÇĐMĐ: [1)YÜZME HAVUZLARININ ISITILMASINDA ÇAĞDAŞ ÇÖZÜM. Semih Ferit Emekli
[1)YÜZME HAVUZLARININ ISITILMASINDA ÇAĞDAŞ ÇÖZÜM Semih Ferit Emekli 1960 Đstanbul'da doğdu. Pertevniyal Lisesi'nden sonra ĐDMMA Yıldız Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü'nden 1980 81 döneminde mezun
DetaylıMETEOROLOJİ. IV. HAFTA: Hava basıncı
METEOROLOJİ IV. HAFTA: Hava basıncı HAVA BASINCI Tüm cisimlerin olduğu gibi havanın da bir ağırlığı vardır. Bunu ilk ortaya atan Aristo, deneyleriyle ilk ispatlayan Galileo olmuştur. Havanın sahip olduğu
DetaylıAtomların bir arada tutulmalarını sağlayan kuvvetlerdir Atomlar daha düşük enerjili duruma erişmek (daha kararlı olmak) için bir araya gelirler
Kimyasal Bağlar; Atomların bir arada tutulmalarını sağlayan kuvvetlerdir Atomlar daha düşük enerjili duruma erişmek (daha kararlı olmak) için bir araya gelirler İki ana gruba ayrılır Kuvvetli (birincil,
DetaylıBARTIN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ MALZEME LABORATUARI II DERSİ AKIMLI VE AKIMSIZ KAPLAMALAR DENEY FÖYÜ
BARTIN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ MALZEME LABORATUARI II DERSİ AKIMLI VE AKIMSIZ KAPLAMALAR DENEY FÖYÜ Gelişen teknoloji ile beraber birçok endüstri alanında kullanılabilecek
DetaylıBÖLÜM 3 SOĞUTMA YÜKÜ HESAPLAMALARI
BÖLÜM 3 SOĞUTMA YÜKÜ HESAPLAMALARI Bir soğutma tesisinin yapılandırılmasında ilk iş tesisin soğutma gereksiniminin hesaplanmasıdır. Bu nedenle, soğuk kayıplarının ya da ısı kazançlarının iyi belirlenmesi
DetaylıFraccaro Radyant Isıtma Sistemleri
Fraccaro Radyant Isıtma Sistemleri Fabrikalar, hangarlar, depolar, atölyeler Stadyumlar, spor salonları, camiler Kafeler, restoranlar, mağazalar Seralar, kümesler, çiftlikler Fuarlar, teraslar ve kış bahçeleri
DetaylıX IŞINLARININ NİTELİĞİ VE MİKTARI
X IŞINLARININ NİTELİĞİ VE MİKTARI X IŞINI MİKTARINI ETKİLEYENLER X-ışınlarının miktarı Röntgen (R) ya da miliröntgen (mr) birimleri ile ölçülmektedir. Bu birimlerle ifade edilen değerler ışın yoğunluğu
DetaylıDr. Osman TURAN. Makine ve İmalat Mühendisliği Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi ISI TRANSFERİ
Dr. Osman TURAN Makine ve İmalat Mühendisliği Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi ISI TRANSFERİ Kaynaklar Ders Değerlendirme Ders Planı Giriş: Isı Transferi Isı İletimi Sürekli Isı İletimi Genişletilmiş
DetaylıFarklı malzemelerin dielektrik sabiti LEP 4.2.06_00
PHYWE Farklı malzemelerin dielektrik sabiti LEP 4.2.06_00 İlgili başlıklar Maxwell in eşitlikleri, elektrik sabiti, plaka kapasitörün kapasitesi, gerçek yükler, serbest yükler, dielektrik deplasmanı, dielektrik
DetaylıElektrot Potansiyeli. (k) (k) (k) Tepkime vermez
Elektrot Potansiyeli Uzun metal parçası, M, elektrokimyasal çalışmalarda kullanıldığında elektrot adını alır. M n+ metal iyonları içeren bir çözeltiye daldırılan bir elektrot bir yarı-hücre oluşturur.
DetaylıMUTFAKLARDA ENERJİ VERİMLİLİĞİ. İbrahim KOLANCI Enerji Yöneticisi
BİNALARDA ELEKTRİK TÜKETİMİ 35 30 25 20 15 10 5 0 YÜZDE % STANDBY KURUTUCULAR ISITICILAR TELEVİZYON AYDINLATMA BULAŞIK MAKİNASI ÇAMAŞIR MAKİNASI KLİMA BUZDOLABI DİĞER Soğutucu ve Dondurucular Bir soğutucu
DetaylıBİYOLOJİK MOLEKÜLLERDEKİ
BİYOLOJİK MOLEKÜLLERDEKİ KİMYASALBAĞLAR BAĞLAR KİMYASAL VE HÜCRESEL REAKSİYONLAR Yrd. Doç.Dr. Funda BULMUŞ Atomun Yapısı Maddenin en küçük yapı taşı olan atom elektron, proton ve nötrondan oluşmuştur.
DetaylıKBM404 Kimya Mühendisliği Laboratuvarı III. Tepsili Kurutucu. Bursa Teknik Üniversitesi DBMMF Kimya Mühendisliği Bölümü 1
Tepsili Kurutucu Bursa Teknik Üniversitesi DBMMF Kimya Mühendisliği Bölümü 1 1. Amaç Kurutma hakkında temel kavramların öğrenilmesi ve tepsili kurutucuda kurutma işleminin yapılmasıdır. Öğrenme çıktıları
DetaylıZeyfiye TEZEL Mehmet KARACADAĞ
PROJENİN ADI: POLİMER KATKILI ASFALT ÜRETİMİNİN ARAŞTIRILMASI Zeyfiye TEZEL Mehmet KARACADAĞ ( Kimya Bilim Danışmanlığı Çalıştayı Çalışması 29 Ağustos-9 Eylül 2007) Danışman: Doç.Dr. İsmet KAYA 1 PROJENİN
Detaylı> > 2. Kaplardaki sıvıların sıcaklığı 70 o C ye getirilirse sahip oldukları ısı miktarlarını sıralayınız.
1. Tost makinesinin ısınması 2. Hızlı giden arabanın fren yapmasıyla lastiklerin ısınması 3. Yazın güneşte kalan suyun ısınması 4. Odunun yanması 5. Ütünün ısınması 6. Koşu bandında tempolu yürüyen adam
DetaylıTÜBİTAK-BİDEB LİSE ÖĞRETMENLERİ (FİZİK, KİMYA, BİYOLOJİ VE MATEMATİK) PROJE DANIŞMANLIĞI EĞİTİMİ ÇALIŞTAYI LİSE-1 (ÇALIŞTAY 2011) GRUP ADI: IŞIK HIZI
TÜBİTAK-BİDEB LİSE ÖĞRETMENLERİ (FİZİK, KİMYA, BİYOLOJİ VE MATEMATİK) PROJE DANIŞMANLIĞI EĞİTİMİ ÇALIŞTAYI LİSE-1 (ÇALIŞTAY 2011) GRUP ADI: IŞIK HIZI PROJE ADI IŞIK HIZININ HESAPLANMASI PROJE EKİBİ Erhan
DetaylıPaylaşılan elektron ya da elektronlar, her iki çekirdek etrafında dolanacaklar, iki çekirdek arasındaki bölgede daha uzun süre bulundukları için bu
4.Kimyasal Bağlar Kimyasal Bağlar Aynı ya da farklı cins atomları bir arada tutan kuvvetlere kimyasal bağlar denir. Pek çok madde farklı element atomlarının birleşmesiyle meydana gelmiştir. İyonik bağ
Detaylıİşyeri ortamlarında, çalışanların sağlığını. ve güvenliğini korumak amacıyla yapılan bilimsel çalışmaların tümü diye tanımlanabilir.
İş Sağlığı ve Güvenliği İşyeri ortamlarında, çalışanların sağlığını ve güvenliğini korumak amacıyla yapılan bilimsel çalışmaların tümü diye tanımlanabilir. Çalışanların sağlığı ve güvenliğin bozulması
DetaylıENERJİ TASARRUFUNDA CAM FAKTÖRÜ
GÜNDEM ENERJİ NEDİR KÜRESEL ISINMA ve KYOTO PROTOKOLÜ TÜRKİYE DE NELER YAPILIYOR? ENERJİ KİMLİK BELGESİ ve LEED SERTİFİKASI YALITIM MALZEMESİ OLARAK CAM ISI, GÜNEŞ VE IŞIK SÖZ KONUSU OLDUĞUNDA CAM İLE
DetaylıI.10. KARBONDİOKSİT VE İKLİM Esas bileşimi CO2 olan fosil yakıtların kullanılması nedeniyle atmosferdeki karbondioksit konsantrasyonu artmaktadır.
I.10. KARBONDİOKSİT VE İKLİM Esas bileşimi CO2 olan fosil yakıtların kullanılması nedeniyle atmosferdeki karbondioksit konsantrasyonu artmaktadır. Fosil yakıtlar, çoğu yeşil bitkilerin fotosentez ürünü
DetaylıTARIMSAL YAPILAR. Prof. Dr. Metin OLGUN. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü
TARIMSAL YAPILAR Prof. Dr. Metin OLGUN Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü HAFTA KONU 1 Giriş, İklimsel Çevre ve Yönetimi Temel Kavramlar 2 İklimsel Çevre Denetimi Isı
DetaylıDoç. Dr. A. Oral Salman Kocaeli Üniversitesi Elektronik ve Haberleşme Mühendisliği
Doç. Dr. A. Oral Salman Kocaeli Üniversitesi Elektronik ve Haberleşme Mühendisliği Sunum Başlıkları: Biraz Fizik: Elektromanyetik Dalgalar, EM Spektrum, EMD ların Enerjisi, EMD ların maddeyle etkileşimi
DetaylıSerbest radikallerin etkileri ve oluşum mekanizmaları
Serbest radikallerin etkileri ve oluşum mekanizmaları Serbest radikallerin yapısında, çoğunlukla oksijen yer almaktadır. (reaktif oksijen türleri=ros) ROS oksijen içeren, küçük ve oldukça reaktif moleküllerdir.
DetaylıHava kanallı termal güneş panelli - Isı geri kazanımlı, Destek ısıtmalı, tam otomatik Meyve - Sebze Kurutma Kabini PSM 8Mini
Hava kanallı termal güneş panelli - Isı geri kazanımlı, Destek ısıtmalı, tam otomatik Meyve - Sebze Kurutma Kabini PSM 8Mini Meyve ve sebzeler mevsiminde ziyan olmasın diye tasarlandı Hızlı ve sağlıklı
DetaylıBirinci derece (n=1) reaksiyonlar
Birinci derece (n=1) reaksiyonlar Eğer (A B) reaksiyonunun hızı, reaksiyona giren ya da oluşan ürünlerden birisinin konsantrasyonunun birinci kuvvetine bağlı ise, bu tip reaksiyonlara birinci dereceden
DetaylıRÖNTGEN FİZİĞİ X-Işını oluşumu. Doç. Dr. Zafer KOÇ Başkent Üniversitesi Tıp Fak
RÖNTGEN FİZİĞİ X-Işını oluşumu Doç. Dr. Zafer KOÇ Başkent Üniversitesi Tıp Fak X-IŞINI TÜPÜ X-IŞINI TÜPÜ PARÇALARI 1. Metal korunak (hausing) 2. Havası alınmış cam veya metal tüp 3. Katot 4. Anot X-ışın
DetaylıMMM 2011 Malzeme Bilgisi
MMM 2011 Malzeme Bilgisi Yrd. Doç. Dr. Işıl BİRLİK Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü isil.kayatekin@deu.edu.tr Materials Science and Engineering: An Introduction W.D. Callister, Jr., John Wiley
DetaylıN = No [2] t/g. No : Başlangıçtaki m.o. sayısı, N : t süre sonundaki m.o. sayısı, t : Süre, G : Bölünme süresi.
Örnek 14 : Bölünme süresi (g) (generation time) m.o. ların çoğalma hızının bir göstergesidir. Ortamdaki canlı m.o ların sayısının (N), zamana (t) göre değişimi aşağıdaki eksponansiyel (üssel) eşitlikle
Detaylıwww.akscooling.com Kurutma ve Nem Toplamada Çözüm Ortağınız...
www.akscooling.com Kurutma ve Nem Toplamada Kurutma ve Nem Toplamada Kurutma ve Nem Toplamada Klima adı altında bir şahıs firması olarak 1996 yılında kurulan firma, split klima satış, servis ve montaj
DetaylıFARMASÖTİK TEKNOLOJİ I «ÇÖZELTİLER»
FARMASÖTİK TEKNOLOJİ I «ÇÖZELTİLER» Uygun bir çözücü içerisinde bir ya da birden fazla maddenin çözündüğü veya moleküler düzeyde disperse olduğu tektür (homojen: her tarafta aynı oranda çözünmüş veya dağılmış
DetaylıSES DALGALARı Dalgalar genel olarak, mekanik ve elektromanyetik dalgalar olmak üzere iki ana gruba ayrılır. Elektromanyetik dalgalar, yayılmak için bi
SES FĠZĠĞĠ SES DALGALARı Dalgalar genel olarak, mekanik ve elektromanyetik dalgalar olmak üzere iki ana gruba ayrılır. Elektromanyetik dalgalar, yayılmak için bir ortama ihtiyaç duymazlar ve boşlukta da
DetaylıMODERN ENERJİ DEPOLAMA SİSTEMLERİ VE KULLANİM ALANLARİ
MODERN ENERJİ DEPOLAMA SİSTEMLERİ VE KULLANİM ALANLARİ Muhammed Aydın ARSLAN 16360007 İÇERİK Hidrojen Depolama Sistemleri Batarya Volan Süper Kapasitörler Süper İletken Manyetik Enerji Depolama HİDROJEN
Detaylı6-Maddelerin daha az çözünür tuz ve esterleri kullanılabilir. 7-Isı, ışık ve metaller gibi katalizörlerin etkisi önlenebilir.
Hidrolize engel olmak veya hidroliz hızını yavaşlatmak için alınabilecek önlemler nelerdir? 1-pH ayarlanabilir. 2-Çözücü tipi değiştirilebilir. 3-Kompleks oluşturulabilir. 4-Yüzey aktif maddeler ilave
DetaylıET TEKNOLOJİSİNDE DÜŞÜK SICAKLIK UYGULAMALARI. K.Candoğan-ET
ET TEKNOLOJİSİNDE DÜŞÜK SICAKLIK UYGULAMALARI Teknolojik Temel İşlemler Hamburger, köfte Küçük parça et ürünleri Sucuk Salam, sosis Jambon Büyük parça et ürünleri Pastırma Pişirme Soğutma Dondurma Kurutma
DetaylıISI DEĞĠġTĠRGEÇLERĠ DENEYĠ
ISI DEĞĠġTĠRGEÇLERĠ DENEYĠ 1. Teorik Esaslar: Isı değiştirgeçleri, iki akışın karışmadan ısı alışverişinde bulundukları mekanik düzeneklerdir. Isı değiştirgeçleri endüstride yaygın olarak kullanılırlar
DetaylıMALZEME BİLGİSİ DERS 4 DR. FATİH AY.
MALZEME BİLGİSİ DERS 4 DR. FATİH AY www.fatihay.net fatihay@fatihay.net GEÇEN HAFTA TEMEL KAVRAMLAR ATOMLARDA ELEKTRONLAR PERİYODİK TABLO BÖLÜM II ATOM YAPISI VE ATOMLARARASı BAĞLAR BAĞ KUVVETLERİ VE ENERJİLERİ
DetaylıMANYETİK KİREÇ ÖNLEYİCİ ANTİKALKER 8.2
ÜRÜN YELPAZESİ Ürün Boyut Kod. Manyetik Kireç Önleyici ANTİKALKER ½ 304.04.00 ¾ 304.05.00 1 304.06.00 1 1/4 304.07.00 1 1/2 304.08.00 2 304.09.00 2 1/2 304.10.00 3 304.11.00 4 304.13.00 YAPIM RBM manyetik
DetaylıISININ YAYILMA YOLLARI
ISININ YAYILMA YOLLARI Isının yayılma yolları ve yayıldıkları ortamlar Isının yayılma yollarını ve yayıldıkları ortamı aşağıda verilen tablodaki gibi özetleyebiliriz. İletim Konveksiyon Işıma İletim Nasıl
DetaylıBÖLÜM 7. ENSTRÜMENTAL ANALİZ YÖNTEMLERİ Doç.Dr. Ebru Şenel
BÖLÜM 7. ENSTRÜMENTAL ANALİZ YÖNTEMLERİ 1. SPEKTROSKOPİ Bir örnekteki atom, molekül veya iyonların bir enerji düzeyinden diğerine geçişleri sırasında absorplanan veya yayılan elektromanyetik ışımanın,
Detaylı