T U R B O.

Transkript

1 Erste Securities İstanbul, sermaye piyasası mevzuatı kapsamında Erste Group Bank AG nin sertifika piyasası işlemlerinde piyasa yapıcısı ve temsilcisidir. T U R B O S E R T İ F İ K A L A R K u l l a n ı c ı E l K i t a b ı Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır. Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.

2 İÇERİK 1- Yeni Nesil Yapılandırılmış Finansal Ürünler: Turbo Sertifikalar Turbo Sertifikalar nedir? Kaldıraç Nedir? Turbo Sertifikalar ile Kısa Vadeli Yatırım Stratejileri Turbo Sertifikaların Kâr/Zarar Grafiğini Okumak Finansal Literatürde Turbo Sertifikalar Turbolar ve Varantlarda Ortak Özellikler Turbolar ve Varantlarda Önemli Farklılıklar Turbolarla Portföy Koruması... 13

3 1- Yeni Nesil Yapılandırılmış Finansal Ürünler: Turbo Sertifikalar Yapılandırılmış finansal ürünler farklı bileşenlerden oluşan ve yatırımcıların özel risk getiri profillerine uyumlu hale getirilebilen finansal varlıklardır. Yapılandırılmış finansal ürünlerin alıcıları arasında kurumsal yatırımcılar öne çıkmaktadır. Kurumsal Yatırımcılar dünya genelinde yapılandırılmış ürünlere yatırım yapmaktadırlar. Emeklilik fonları, sigorta şirketleri, bankalar, varlık yöneticileri yapılandırılmış ürünleri özellikle doğrudan yatırım yapmanın kendi yatırım ihtiyaçlarına uygun olmadığında tercih ederler. Diğer bir sebep ise portföy performansının belirli bir süre korunması amacıyla yapılan korunmacı işlemler olabilmektedir. Bireysel yatırımcılar genellikle basit ihtiyaçlara ve hedeflere sahiptirler. Yapılandırılmış ürünleri taşımalarında sebep risksiz faiz getirisine oranla daha iyi kazanç elde etmek veya varlığa dayalı performanslara şartlı veya şartsız olarak katılabilmektir. Türk yatırımcıların 2010 yılından bugüne işlem yaptığı varantlar ile benzeri özelliklere sahip turbo sertifikalar hacim olarak yapılandırılmış finansal ürünler kategorisinde varantlarla beraber en büyük alt bileşenini oluşturmaktadır. Yapılandırılmış finansal ürünlerin Avrupa da en fazla bulunduğu borsalardan olan Scoach ta 2011 yıl içerisinde toplam adet ürün işlem görmüş, bunun %83.7 sini kaldıraçlı ürünler oluşturmuştur. Avrupanın diğer önemli borsası Stutgart Borsası nda Haziran 2012 ayı içerisinde toplam hacim 7 Milyar EUR olmuş, bu hacmin 3.3 Milyar EUR su menkul kıymetleştirilmiş türev enstrümanlarda gerçekleştirilmiştir.

4 2- Turbo Sertifikalar nedir? Faiz oranlarının düşük seyrettiği dönemlerde hisse senedi piyasalarının getirisinin yetersiz kalması, yatırımcıların daha yüksek getiri vaadeden kaldıraçlı ürünlere ilgisini artırıyor. Forex piyasalarında zararın sınırsız olduğu dikkate alındığında, sabit zarar riski ile yatırım yapmayı tercih eden yatırımcılar aracı kuruluş varantları ve turbo sertifikalarını alternatif yatırım araçları olarak değerlendirmeleri yerinde olacaktır. Turbo Sertifikalar vade sonunda yatırımcıya dayanak varlık/gösterge fiyatı ile işlem koyma fiyatı arasındaki fark üzerinden getiri elde etme hakkı sağlayan yapılandırılmış finansal ürünlerdir. Kaldıraçlı yapılandırılmış sermaye piyasası araçları kategorisinde değerlendirilmektedir. 3- Kaldıraç Nedir? Hisse senedi, endeks, emtia veya kurlara doğrudan yatırım yapmadan, çok küçük miktarda bir ödeme ile sahip olabilmeyi kaldıraç sağlamaktadır. Örneğin 250,000 TL değerindeki bir eve TL lik bir peşinat ve kalan kısmını mortgage kredisi ile sahip olmanız buna güzel bir örnek oluşturmaktadır. Teorik olarak eğer evinizin değeri %10 yükselerek 275,000 TL olursa yatırımınız 25,000 TL değerlenir. Yani ilk yatırımınızın getirisi %50 olur. Eğer ev fiyatı 225,000 TL ye düşürse sermayeniz 25,000 TL olacaktır. Mortgage kredisi örneği kaldıracın ne kadar riskli olduğunu da görtermektedir. Eğer TL lik eviniz %10 değer kaybederse evinizin değeri 225,000 TL oluyor. Bu fiyat seviyesinde evi satmanız durumunda yapmış olduğunuz peşin ödemenin %50 sini kaybetmiş olacaksınız. Özellikle Forex ve CFD işlemlerinde zarara girmiş pozisyonlarda teminat tamamlama çağrısı ile zarar kapamalar yapılması gerekmektedir. Bunun yanında 100 kat kaldıraca

5 kadar çıkılabilmesi imkanı veren bu piyasalarda zararın sabitlenmesi çok zordur. Oysa aracı kuruluş varantları ve turbo sertifikalar ile potansiyel getirinizi düşen ve yatay piyasalarda artırabilirsiniz ve maksimum kaybınız daima yatırımınız ile sınırlı olur. Bu durumda piyasalar ne durumda olursa olsun kaybınız yatırdığınız miktarı geçmeyecektir. Evin Değerindeki Değişim Evin Değeri Net Yatırım Kâr/ Zarar Olumlu Senaryo + %50 375, ,000 % 250 Gerçekçi + %10 275,000 75,000 % 50 Senaryo İşlem %0 250,000 50,000 0 Olumsuz - %10 225,000 25,000 -% 50 Senaryo Kötü Sernaryo - %50 125,000-75,000 -% Turbo Sertifikalar ile Kısa Vadeli Yatırım Stratejileri Turbo sertifikalar İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem görecektir. Turbo sertifikalar dayanak varlık işlem fiyatlarının yükselişine veya düşüşüne göre fiyatlanacak şekilde yapılandırılması bakımından uzun ve kısa turbo sertifika olarak işlem görürler. Bariyer olarak tanımlanan ve işlem görmeye başlamadan önce belirlenen fiyat seviyesinde turbo sertifikaların borsada işlem görmesi durdurulur. Bariyer seviyesi ilgili yatırım için zararın durdurulduğu seviye olmaktadır. Mortgage kredisi örneğimizde olduğu gibi Turbo Sertifikalar ödenecek peşinata bağlı olarak küçük miktarlar ile büyük varlıkların alınmasını sağlamaktadır. Turbo sertifikalar borsada işlem gören ABC firması fiyatına da dayandırılabilir. 6,00 TL den işlem gören bir hisseyi turbo sertifika olarak sadece 0,20 TL ödeyerek sahip olabilirsiniz. ABC hissesindeki tüm hareketler turbo sertifika fiyatına etki edecektir. Eğer ABC hissesi değeri 60 kuruş yükselirse turbo sertifika fiyatı da yükselecektir. ABC firması değerindeki %10 luk artış sertifikada %28 lik artış sağlayacaktır. Yani kaldıraç bu işlemde 2.8 dir. Kaldıraç lehinize dayanak varlığa göre daha yüksek getiri sağlayabileceği gibi tam tersi zararınızı da arttırabilir. Bariyer seviyesi sayesinde

6 kaybınız yatırmınızdan fazla olmayacaktır. Eğer bariyer seviyesinde işlem gerçekleşirse turbo sertifika hemen sonlanacak ve artık işleme kapanacaktır. Bariyer seviyesine ulaştıktan sonra dayanak varlık fiyatında bir iyileşme görse bile turbo sertifika sonlandığı için etkisi olmayacaktır. İMKB30 endeksinin e gideceğini öngörüyorsunuz.bu görüşünüze uygun bir yatırım stratejisi geliştirdiniz. Stratejinize uygun turbo sertifika seçiminde en düşük fiyatlı olanların en riskli olanlar olduğunu aşağıdaki örnekten görmek mümkündür. Sertifika Dayanak Alım İşleme Bariyer Vade Değişim Gösterge Kaldıraç Kısa Kodu Varlık Satım Koyma Fiyatı Fiyat Seviyesi Oranı İşlem Fiyatı OZEAA İMKB30 Uzun Ay 1:5000 4,54 3 OZEAB İMKB30 Uzun Ay 1:5000 3,57 4 OZEAC İMKB30 Uzun Ay 1:5000 2,59 5 OZEAD İMKB30 Uzun Ay 1:5000 1,62 9 OZEAE İMKB30 Uzun Ay 1:5000 0,64 23

7 Kâr/Zarar (%) 5- Turbo Sertifikaların Kâr/Zarar Grafiğini Okumak Yapılandırılmış ürünler en iyi grafiksel formlar ile anlaşılabilir. Yapılandırılmış ürünler konusunda fazla bilgi sahibi olmayanlar için ödeme şemalarını anlamak iyi bir fikir verebilir. Kâr/Zarar grafiği yapılandırılmış ürünün kâr/zarar gelişimini dayanak varlık fiyatındaki performansın fonksiyonu olarak gösterir. İki eksenden oluşur ve bir veya daha fazla kâr/zarar çizgisi vardır. X ekseni dayanak varlığın piyasa fiyatını gösterir. Yüzdesel Turbo Uzun Hesap Grafiği örn. kaldıraç 4.6x Dayanak Varlık 150% 100% 50% olarak ölçeklendirilebilir. Soldan sağa fiyatı artar. İşlem esnasında dayanak varlığın fiyatı X ekseni ortalarında %100 seviyesindedir. 0% 79% 100% 121% -50% Turbo Uzun -100% -150% kırılma noktasıdır. Bu noktada yatırımcı ne kârda ne zarardadır. Y ekseni yatırımcının kârda olduğunu sıfır seviyesinin üzerindeyken, yatırımcının zararını ise sıfır seviyesinin altındayken gösterir. Y ekseninin %0 değerindeki noktası Kaldıracın etkisi sertifikanın kâr/zarar grafiğindeki eğimin yüksekliğinden görülebilmektedir. Turbo sertifikalarda zararın 100% ile sınırlandığını ama kârın sınırsız olduğu grafik üzerinde rahatlıkla görülebilmektedir.

8 6- Finansal Literatürde Turbo Sertifikalar Turbo sertifikalar ile Varantlar arasında yatırımcıların tercihini etkileyecek önemli farklar bulunmaktadır. Varantların fiyatlamasının profesyonel yatırımcılar tarafından hesaplanmasındaki güçlükler ve yeteri kadar şeffaf olamaması tarihsel olarak turbo sertifikaların ortaya çıkmasının sebepleri arasında gösterilmektedir. Fiyatlamadaki şeffaflık ve varant fiyatlarını oluşturan etkenlerin (volatilite, zaman değeri gibi) ihmal edilebilir boyuttaki etkileri turbo sertifikaların tercih edilmesinde önemli bir sebep olmaktadır. Turbo sertifika fiyatlarındaki basitlik yatırımcıların dayanak varlığın hareketlerine odaklanmasına imkan vermektedir. Bunun karşılığında turboların önemli bir farkı da stop-loss yani zararı durdur seviyesiyle işlem görmesidir. Bariyer seviyesi olarak ilan edilen bu seviyeye dayanak varlığın ulaşması halinde sertifika değersiz hale gelmekte ve herhangi bir ödeme yapılmamaktadır. Bariyer seviyesine ulaştıktan sonra fiyatlarda bir düzelme olsa dahi bunun yatırımcıya bir faydası olamamaktadır. Varantların menkul kıymetleştirilmiş opsiyon olarak tanımlanmasına karşılık Turbo Sertifikalar menkul kıymetleştirilmiş vadeli işlem kontratları olarak tanımlanabilmektedir. Finansal literatürde ise turbo sertifikalar daha çok bariyerli opsiyon olarak adlandırılmaktadır. Turbo sertifikaların vadeli işlem kontratları ile tanımlanmasının en önemli sebebi genellikle vadeli işlem kontratlarıyla hedge edilmesidir.

9 7- Turbolar ve Varantlarda Ortak Özellikler Her ne kadar varantlar alternatif olarak çıkarılmış olsalarda turbo sertifikalar ile varantların birçok ortak noktası bulunmaktadır. a. Kaldıraç: Turbolar ve varantlar yatırımcılara kaldıraç sağlamaktadırlar. Bu ortak özellikte ayrılan taraf ise turbolarda basit ve etkin kaldıracın aynı olmasıdır. b. Yükseliş ve Düşüş Stratejileri: Turbolar ve Varantlar yatırımcıların hem piyasanın yükselişinden hem de düşüşünden faydalanmasını sağlayacak şekilde uzun ve kısa pozisyon olarak yapılandırılmaktadır. c. Geri Ödeme Değeri / İtfa Değeri (Redemption Amount): Turbolar ve Varantların vade sonundaki değer hesaplamaları aynıdır. Fakat Turbolardaki bariyer seviyesi vade sonundan önce turbonun değersiz bir şekilde itfa olmasına yol açabilir. d. Dönüşüm Oranı: Turbolar ve Varantlar küçük parçalara bölünerek işlem görürler. e. Hukuki form ve İhraçcı: Turbo ve Varantlar bir banka tarafından ihraç edilen bono hükmündedir. f. Dayanak (Underlying): Turbo ve Varantlar bir dayanak varlığın fiyatına bağlı olarak fiyatlanmaktadırlar. g. Kullanım Fiyatı (Strike Price): Turbo ve Varantların ilan edilen bir işleme koyma fiyatı bulunmaktadır. h. Vade: Turbo ve Varantlar belirli bir vade ile çıkabilmektedir. Turboların fiyatlarındaki şeffaflığı artırması sebebiyle vadesiz olarak da çıkarılması mümkündür.

10 8- Turbolar ve Varantlarda Önemli Farklılıklar Turboların Fiyatları Dayanak Varlık Hareketlerini Bire Bir Yansıtır Dayanak varlığın fiyatındaki değişimin varant veya sertifika fiyatı üzerindeki değişime etkisine delta diyoruz. Delta 0 ile 1 arasında değişmekte olup, 1 en üst düzeyde bir etkileşime denk gelmektedir. Varantlardan farklı olarak Turbolar dayanak varlık fiyatındaki hareketleri genellikle fiyatlarına birebir yansıtırlar.(delta=1) Turboların Fiyatları İçsel Değer ve Finansman Maliyetinden Oluşur Zaman değeri, varant veya sertifika fiyatı ile içsel değer arasındaki farkı verir. Varant fiyatlarının önemli bileşenlerinden olan volatilite ve zaman değerinin etkisi Turbolarda neredeyse yok denecek kadar sınırlıdır. Turboların fiyatının tamamen içsel değerden ve finansman maliyetinden oluştuğunu söyleyebiliriz. Bu açıdan Turbo sertifikalar varantlardan daha ucuzdur. Bunun bir sebebi de nakavt riskini yatırımcının kabul etmesidir Varant Fiyatı İçsel Değer 0 20, , , ,5

11 Bariyer Seviyesi Turbolardan Edilecek Zararı Durdurur Turbo sertifikalar işlem görmeye başlamadan önce belirlenen bariyer seviyesi ilan edilmektedir. Dayanak varlığın fiyatı bu değere ulaşması veya aşağı/yukarı aşması halinde sertifikalar nakavt olmaktadır. Bariyerine ulaşan turbo sertifikalar otomatik olarak itfa olmakta ve sertifika sahiplerine ihraçcı tarafından ilan edilen hurda-artık değer ödenmektedir. Dayanak varlığın daha sonradan tekrar değer kazansa bile nakavt olmuş sertifika işlemden kaldırılmıştır. Turbo sertifikanın nakavt olması durumuna erken itfa demekteyiz. Erken itfa sonucunda yatırımcılara ödenecek tutarın hesaplanması normal vade sonundaki geri ödeme ile aynı şekilde yapılmaktadır. Örneğin İşleme koyma fiyatının TL olan bir hisse senedine dayalı turbo sertifikanın TL seviyesindeki bariyerine ulaşarak nakavt olduğunu varsayalım. Bu durumda teorik olarak geri ödenecek artık hurda değer açıklanacak hissenin artık değere konu fiyatı ile işleme koyma fiyatı aradındaki farkın dönüşüm oranına bölünmesiyle hesaplanacaktır. Yani nihai Dayanak Varlık 30 Nakavt Bariyer değerin olarak açıklandığını varsayarsak, sertifika başına ödenecek artık değer 0,03 TL olacaktır. (( ) / 10)

12 Turbolarda Basit Kaldıraç Etkin Kaldıraca Eşittir Varantlardan farklı olarak Turbolarda Deltanın kaldıraç üzerinde etkisi yoktur. Bundan dolayı yatırımcı turbo sertifikayı aldıktan sonra aynı kaldıraç ile fiyat hareketlerinden etkilenecektir. Kaldıracın 3 olduğu durumda dayanak varlığın %1 değişikliğinden turbo sertifika % 3 etkilenecektir. Burada dikkat edilmesi gereken bariyer seviyesine yakınlaştıkça turbo sertifikanın riskinin artıyor olmasıdır. Nakavt olmadan önce kaldıraç etkisi en yüksek seviyeye ulaşır. Dayanak Alım İşleme Bariyer Vade Değişim Gösterge Kaldıraç Varlık Satım Koyma Fiyatı Fiyat Seviyesi Oranı İşlem Fiyatı İMKB30 Uzun Ay 1:5000 4,54 3 İMKB30 Uzun Ay 1:5000 3,57 4 İMKB30 Uzun Ay 1:5000 2,59 5 İMKB30 Uzun Ay 1:5000 1,62 9 İMKB30 Uzun Ay 1:5000 0,64 23

13 9- Turbolarla Portföy Koruması Düşen veya belirsizliğin arttığı piyasa koşullarında portföyde oluşmuş kârın korunması amacıyla turbo sertifikalar iyi bir koruma sağlayabilir adet GARAN hissesini 6.00 fiyat seviyesindeyken portöyünde bulunduran bir portföy yöneticisinin önümüzdeki 3 ay boyunca portföyünü korumak istediğini varsayalım. Öncelikle burada dikkat edilmesi gereken ne kadar turbo satım sertifikası alınması gerektiğidir. Bunu da dönüşüm oranını kullanarak yapabiliyoruz. 1:10 dönüşüm oranının kullanıldığını varsayarsak, adet GARAN hissesine denk gelecek şekilde adet GARAN Turbo Satım Sertifikası alması gerekecektir. İşleme koyma fiyatının 6.80 olduğunu ve vadesinin de 3 ay olduğunu düşünelim. Özellikle zaman değerinin olmadığı için turbo kısa sertifikalarıyla hedge işlemi daha düşük maliyetli olacaktır. Turbo satım sertifikasının teorik fiyatı 1 0,09 TL dir. GARAN Hissesi Kâr/Zarar GARAN Kâr/Zarar Turbo Portöy Değeri 8, , , , , Turbo Kısa Sertifika Fiyatı: ( ) *0,10 + 0,01 (finansman maliyeti)

14 10- Yatırımcılar İçin Risk Uyarıları i. Yatırımcılar sertifika satın alarak tüm yatırımlarını kaybedeceklerini bilmelidirler. ii. Yatırımcıların tam olarak anlamadıkları menkul kıymetlere yatırım yapmaları tavsiye edilmez. iii. Yatırımcılar sertifikalara işlem yapmadan önce mutlaka ilgili izahname ve sirküler üzerinden inceleme yapmalıdırlar. iv. Sertifikalar yatırımcıların getiri ve risk beklentilerini birebir karşılayamayabilir. v. Yatırımcılar bilgi sahibi olduğu ve tanıdığı dayanaklara bağlı olarak fiyatlanan sertifikaları tercih etmelidirler. vi. Yatırımcılar satın aldıkları sertifikalar ile kâr elde etmek için dayanak varlık fiyatının nasıl bir performans göstermesi gerektiğini önceden tespit etmelidirler. vii. Yatırımcılar satın aldıkları sertifikaların dayanak varlığın hangi seviyelerin hangi seviyesinde zarar edeceğini bilmelidirler. viii. Yatırımcılar satın alacakları sertifikaların ihraçcısını tanımalı ve ihraçcısından kaynaklanan kredi riskinin farkında olmalıdırlar. ix. Sertifikaların vadesi içerisindeki fiyatları ile vade sonunda yapılacak geri ödeme tutarı arasında ciddi şekilde farklılık olabilirler. x. Yatırımcılar sertifikaların fiyatlarını etkileyecek faktörleri araştırmalı ve yatırım kararlarında bu faktörlere dikkat etmelidirler. xi. Yatırımcılar sertifikaların işlem gördüğü saatleri ve kotasyon kurallarını bilmelidirler. xii. Yatırımcılar yabancı dayanaklar üzerinde çıkarılan sertifikaların işlem görmeyeceği tatil günlerinden haberdar olmalıdırlar. xiii. Yatırımcılar sertifikaların bağlı olduğu dayanak varlıkların işlem gördüğü piyasalardaki işlem saatlerinden haberdar olmalıdırlar.