MONARŞİ OLİGARŞİ TEOKRASİ DEMOKRASİ. Bir grubun elindedir. ( Soylular, Tüccarlar, askerler) Yalnızca grubun üyeleri seçer ve seçilebilir.

Transkript

1 DEMOKRASİ MONARŞİ OLİGARŞİ TEOKRASİ DEMOKRASİ Yönetim: Yönetim tek kişinin elindedir. (Kral, şah, padişah, çar) Bir grubun elindedir. ( Soylular, Tüccarlar, askerler) Dini kurallar geçerlidir. Halkın egemenliğine dayanır. Yöneticinin belirlenmesi Babadan oğula geçer. (Saltanat) Yalnızca grubun üyeleri seçer ve seçilebilir. - Seçimler. Haklar Hak ihlalleri yaşanabilir. Grubun üyeleri ayrıcalıklıdır. Dini kurallara gör belirlenir. İnsanlar eşit haklara sahiptir. Meşrutiyet: Kralın yanında halkın yönetime katıldığı yönetim şeklinedir. DEMOKRASİNİN İLKELERİ: Millî Egemenlik Millet, bu hakkını temsilcileri (milletvekilleri) aracılığı ile kullanır. Hürriyet ve Eşitlik Hürriyet (özgürlük), başkalarına zarar vermeden ve kanunlara aykırı olmamak üzere, kişinin dilediğini düşünebilmesi ve yapabilmesidir. Eşitlik, herkesin yasalar karşısında aynı haklara sahip olmasıdır. Siyasi Partiler Toplumsal konularla ilgili olarak birbirine yakın görüş ve düşüncelere sahip kişilerin oluşturdukları siyasal topluluklara siyasi parti denir. Çoğulculuk: Birden fazla görüşün temsil edilmesine denilir. 1

2 DEMOKRASİ TARİHİ TARİHTE DEMOKRASİ MÖ 300 yılında Atina da Site denilen şehir devletlerinde kadınlar ve köleler dışındaki yetişkin erkeklerin mecliste konuşma ve oy kullanma hakkı vardı MS 212 de alınan bir karar ile Roma İmparatorluğu nda doğan herkes yurttaş olarak kabul edildi İslam Tarihinde, seçimle iş başına gelen dört halifeden sonra yönetime geçen Emevilerde hakimiyet babadan-oğula geçmiştir İngiltere'de Kral I. John'un imzaladığı Magna Carta kralın yetkilerini sınırlandırılmıştır. Kimse yargılanmadan cezalandırılmayacak, gelişigüzel vergi toplanmayacak Fatih Sultan Mehmet İstanbul un Fethi ile birlikte kişi dokunulmazlığı ve din hürriyeti ile ilgili haklar içeren ferman yayımladı Fransız halkı krala karşı ayaklandı ve bunun sonucunda Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi yayımlandı İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi yayımlandı Berlin Duvarlının Yıkılması: Berlin Duvarı'nın yıkılması, Sovyetler Birliği'nin ve Doğu Avrupa ülkelerinin dağılması bu ülkelerde demokrasinin yayılmasına zemin hazırladı. TÜRKİYE DE DEMOKRASİ 1839 Tanzimat Fermanı ile bir çok vatandaşlık hakkı güvence altına alındı Kanunu Esasi ile ilk Anayasa kabul edildi. Meşrutiyet ile padişahın yanında halkın seçtiği temsilciler de yer almaya başladı. 23 Nisan 1920'de açılan TBMM'de millet egemenliği benimsendi de yapılan değişiklik ile seçme yaşı 21 den 20 ye, 1995 de yapılan ikinci bir değişiklik ile 18 yaşına düşürüldü 2

3 HAK VE ÖZGÜRLÜKLER Yaşama hakkı insanın en temel hakkıdır. Diğer bütün haklar yaşama hakkının korunmasına bağlıdır. Kişi Dokunulmazlığı: Kimseye işkence ve eziyet yapılamaz; kimse insan haysiyetiyle bağdaşmayan bir cezaya veya muameleye tâbi tutulamaz Gündem Çocuk Derneğinin hazırladığı Türkiye de Çocuğun Yaşam Hakkı 2011 Raporu'na göre, Türkiye de geçen "yıl 815 çocuk önlenebilir nedenlerden dolayı yaşamını yitirdi. Herkes, düşünce ve kanaat hürriyetine sahiptir. Her ne sebep ve amaçla olursa olsun kimse, düşünce ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz; düşünce kanaatleri sebebiyle kınanamaz ve suçlanamaz Kimse, ibadete, dinî âyin ve törenlere katılmaya, dinî inanç ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz; dinî inanç ve kanaatlerinden dolayı kınanamaz ve suçlanamaz. "Fikirlerinize katılmıyorum ama fikirlerinizi özgürce söylemek özgürlüğünüzü sonuna dek savunacağım» Voltaire "Ben Fatih Sultan Mehmet Han! Bütün dünyaya ilan ediyorum ki; Kendilerine bu ferman verilen Fransiskenler himayem altındadır ve emrediyorum: Hiç kimse onları ve onların kiliselerini rahatsız etmesin ve zarar vermesin. özgür ve güvenlik içerisinde yaşasınlar." İnsanların temel hakları devlet tarafından güvence altındadır. Ancak savaş, sıkıyönetim ve olağanüstü hâllerde zaman zaman bu haklar sınırlandırılabilir. 3

4 TARİHSEL BELGELERDE İNSAN HAKLARI Hammurabi Kanunları: Bir insan başka bir insanın gözünü çıkarırsa onunda gözü çıkarılır. Sağlam yapılmadığı için yıkılarak içindekilerin ölümüne sebep olan binanın ustası da öldürülür. Veda Hutbesi: Cahiliye devrinde güdülen kan davaları da tamamen kaldırılmıştır. Ey insanlar! Kadınların haklarına riayet etmenizi ve bu hususta Allah tan korkmanızı tavsiye ederim. Hiçbir milletin diğerine üstünlüğü yoktur. Magna Carta Kral, yasalara uygun olarak verilmiş bir karar olmadan kimseyi tutuklayamaz, hapsedemez, mallarına el koyamaz, sürgüne gönderemez ve kötü muamelede bulunamaz. Kanuni Sultan Süleyman Kanunları: Bir kimse kasten adam öldürürse kısas uygulanır Bir kişi diğer kişinin kasten gözünü çıkarırsa ya da dişini kırarsa kısas uygulanır. Bir yerde misafirin malı çalındığında hırsızı oradakiler bulmalıdır. Bulamazlar ise zararı karşılarlar. Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi 1789 İnsanlar haklar ve özgürlükler bakımından eşit doğarlar. Özgürlük başkalarına zarar vermeden her şeyi yapabilmektir. Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi 1948 Herkes yasa önünde eşittir. Yaşama, özgürlük ve kişi güvenliği herkesin hakkıdır. Kimseye işkence yapılamaz. Kanunu Esasi 1876 Osmanlı devleti sınırlarındaki herkes kişisel hürriyete sahiptir. Hiç kimse başkalarının hürriyetine zarar veremez Kimsenin özel mülküne zorla girilemez Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 1950 Herkesin yaşama hakkı yasayla korunur. Herkes özgürlük ve güvenlik hakkına sahiptir. Herkes düşünce vicdan ve din özgürlüğüne sahiptir. Kimseye işkence yapılamaz 4

5 KADIN HAKLARI Köktürklere ait bir parada, ve Uygur bayrağında kağan ile hatunun birlikte resmi vardır. «Türk milleti yok olmasın, millet olsun diye babam İlteriş Kağan ı annem İl Bilge Hatun u Tanrı halk içinden seçip tahta çıkardı.» Orhun Kitabeleri Türklerin İslamiyet'i kabulü ve Anadolu ya yerleşmeye başlaması ile birlikte kadınlar; cami hastane köprü şifahane yapımını desteklemiştir. Gevher Nesibe Hatun ve Kayseri de yaptırdığı Şifahanesi, Mihrişah Valide Sultan Sıbyan mektebi, Mihrimah Sultan Külliyesi Dünyanın ilk kadın teşkilatı Bacıyanı Rum un Kayseri'de Ahiler çarşısında çalışma yerleri bulunurdu. Çadırcılık, örgü, halı dokumacılığı gibi işler yaparlardı. Osmanlı Devletinde 1858 yılında kız öğrenciler için modern okullar açılmaya başlamıştır. Dünyada hiçbir milletin kadını, milletini kurtuluşa ve zafere götürmekte, Anadolu kadınından daha fazla çalıştım diyemez. M. Kemal Atatürk Türk kadınının siyasi hakları 1930 Belediye Seçimlerine katılma 1933 Muhtarlık seçimlerine katılma 1934 Milletvekili seçme seçilme hakkı Türkiye Cumhuriyeti nde Türkan AKYOL, ilk kadın bakan, Sabiha Gökçen ilk kadın pilot Afife Jale ilk Türk kadın tiyatro sanatçısı, Lale Aytaman ilk kadın vali, Safiye Ali ilk kadın doktor, Tansu Çiller ilk başbakandır. Medeni Kanun, resmi nikah zorunluluğu, tek eşle evlilik, kadına boşanma hakkı, mirasta kadına eşit pay gibi yenilikler getirmiştir. Kadınların oy kullanma haklarını elde etmeleri; 1959 Fas 1952 Yunanistan 1945 Japonya 1930 Türkiye 1902 Avusturalya 1893 Yeni Zellanda 5