EĞĠTĠM, OKUL VE SINIF YÖNETĠMĠ. Doç. Dr. Yücel GELĠġLĠ G.Ü.MEF. EĞĠTĠM BĠLĠMLERĠ BÖLÜMÜ

Transkript

1 EĞĠTĠM, OKUL VE SINIF YÖNETĠMĠ Doç. Dr. Yücel GELĠġLĠ G.Ü.MEF. EĞĠTĠM BĠLĠMLERĠ BÖLÜMÜ

2 Günümüzde; Daha nitelikli insangücü Meslekler için daha fazla eğitim Bilgi-yeni meslekler Hayat boyu eğitim Daha fazla demokrasi Toplumsal ve devletlerarası bütünleşme ön plana çıkacak

3 Eğitim ihtiyaçları, okul, sınıf, öğretmen, öğrenme ihtiyaçları? Meslekler, mesleki beklentiler? Ġstihdam?

4 Günümüz dünyasında çok hızlı bilimsel ve teknolojik değişim yaşanmaktadır. Eğitim sistemleri ve uygulamaları hızlı değişime uyum sağlayacak, değişimi başlatıp sürdürecek insanları yetiştirecek şekilde kendini düzenlemelidir. Yirmi birinci yüz yıl bilginin egemen olduğu bir toplum yapısına sahip olacaktır. Bilimsel bilginin hızla üretildiği ve tüketildiği ortamlarda eğitim ve okul sistemleri hem bilginin üretim merkezleri hem de bilgili insanları yetiştirmek zorundadır.

5 Okul Toplumun ve bireylerin eğitim ihtiyaçlarının planlı, programlı ve istendik biçimde karşılanabilmesi için kurulmuş formal bir (kurum) yapıdır.

6 Bu bağlamda okulların sadece mevcut bilgi, beceri ve değerlerin aktarım merkezi değil, aynı zamanda; problem çözebilen, objektif karar verebilen, bilimsel araştırma yapabilen, iletişim kurabilen, eleştirel ve yaratıcı düşünen ve öğrenmeyi öğrenmiş bilgi toplumunun insanları yetiştirme görevleri vardır.

7 Toplumun beklediği insan, Karar verebilen Üretime katılan Ġş motivasyonu yüksek Kendini yenileyen Teknolojiyi kullanan insan

8 Okullar, çevreye açık öğrenme merkezleri Yol gösteren öğretmen Düşünmeyi öğreten okullar olmalıdır.

9 Okulların yeni insanı yetiştirecek şekilde, Tarım-Sanayi Okulundan Bilgi Okuluna geçişi sağlanacaktır.

10 Okullarda toplumsal dönüģüme ayak uydurmuģlardır, Tarım toplumu okulları (Din, feodal yapı) Sanayi toplumları okulları(sermaye, sendika) Hizmet toplumu okulları(devlet) Bilgi toplumu okulları(bilim ve Teknoloji)

11 Sınıf Geleneksel olarak öğretimin yapıladığı, öğretmenle öğrencilerin yüz yüze geldiği özel donatılmış ortamlardır. Öğrenciler açısından ise, belirlenmiş özellikler açısından bir araya getirilmiş topluluktur.

12 Çağdaş eğitim anlayışında sınıf için geçerli ilkeler şunlardır; Öğrenciye uygun, onların ilgisini çeken; ihtiyaçlarına cevap veren bilgiler sunulmalıdır. Öğrenmede temel kavramların verilmesi, gerçeğin araştırılması Öğrencilere değer verilmesi

13 Programların öğrencilere dönük hazırlanması Öğrenmede sürece dayalı değerlendirme yapılması Sınıflarda öğrenci sayılarının azaltılması Sınıfların gerçek ya da gerçeğe yakın öğrenme ortamlarına dönüştürülmesi.

14 OKUL VE OKUL YÖNETĠMĠ Okul genel anlamda toplumun ve bireylerin eğitim ihtiyaçlarını planlı, programlı ve istendik bir biçimde karşılayabilmesi için kurulmuş resmi bir kurumdur. Okullar toplumsal niteliği ağır basan açık sistemlerdir. Okulun özellikleri; Okulun hammaddesi insandır. Okulda çatışan çeşitli değerler vardır. Okulun ürününü değerlendirmek güçtür. Okul özel bir öğrenme çevresidir. Okul çevrenin ve çevrede bulunan tüm kurumların yönlendirmesine açıktır.

15 Okul eğitim sisteminin en stratejik kurumudur. Eğitim sisteminin en işlevsel parçasıdır. Eğitim sisteminin üretim amaçlı somut yapılanmasıdır. Okulun görevleri sosyal, politik ve ekonomik olarak gruplandırılabilir. Okulun görevleri ayrıca; ayıklama, dengelemedir.

16 Eğitim yönetimi; toplumun eğitim ihtiyacını karşılamak üzere amaçlarını gerçekleştirecek işleri yapmak için bir araya getirilen insan gücü ve diğer kaynakları etkili bir biçimde planlayıp işe koşma işidir. Eğitim yönetimi ülkedeki eğitim sisteminin işlerliğinden sorumludur. Bu görev Milli Eğitim Bakanlığı ve ona bağlı merkez ve taşrada yapılanan birimlerin sorumluluğundadır.

17 Okul yönetimi ise; Okulun amaçlarını gerçekleştirmek için insan gücü ve dışındaki kaynakların etkili ve verimli bir şekilde işe koşulmasıdır.

18 SINIF YÖNETİMİ Düşündüğünüzden daha karışıktır.

19 Sınıf Yönetimi, Etkili öğrenme çevresi oluşturulması ve eğitim öğretim amaçları doğrultusunda yönetilmesidir. Sınıf yönetimi öğrenme amaçlarının gerçekleştirilmesi için insan ve insan dışı kaynakların birlikte kullanılması ve sınıfta iletişimin kesintisiz devam etme sürecidir.

20 Hiç düşündünüz mü? Aynı sınıfa derse giren öğretmenlerden bazıları niçin diğer arkadaģlarından daha iyi sınıf yönetirler? Bir sınıftaki öğrenciler, öğretmen değiģtiğinde niçin öncekinden oldukça farklı davranıģ gösterirler? Niçin bazı öğretmenler zevkle ve huzurla ders yaparken diğerleri bitmiģ, bezmiģ bir halde dersten çıkarlar?

21

22

23 Sınıf Yönetimi, eğitimin en ciddi ve önemli alanıdır! Etkili ve başarılı bir öğretim ortamını şartı, iyi bir sınıf yönetimidir.

24 SINIF YÖNETĠMĠ Sınıf Yönetimi; genel olarak belirlenen öğretim amaçlarının gerçekleştirilmesi için; planlama, örgütleme, uygulama ve değerlendirme işlevlerine ilişkin; ilke, kavram, kuram, model ve tekniklerin sistematik ve bilinçli uygulanması ile ilgili etkinliklerin tümü olarak tanımlanabilir. planlama, örgütleme, uygulama ve değerlendirme işlevlerine ilişkin; ilke, kavram, kuram, model ve tekniklerin sistematik ve bilinçli uygulanması

25 Sınıf yönetimi sınıf yaşamının bir orkestra gibi yönetilmesidir. Lemlech İçinde öğrenmenin gerçekleştiği bir çevrenin oluşturulabilmesi için gerekli imkan ve süreçlerin, öğrenme düzenin, ortamının, kurallarının sağlanması, sürdürülmesine sınıf yönetimi denir. Doyle

26 SINIF YÖNETĠMĠNĠN BOYUTLARI Sınıf Ortamının Fiziksel Düzenine Ġlişkin Olanlar Plan Program Etkinlikleri Zaman Düzenine Ġlişkin Etkinlikler (Zaman Yönetimi) Sınıfın Ġlişki Düzeni Davranış Düzenlemeleri

27 Sınıf Yönetiminin Boyutları Psikososyal yönetim (sınıfın psikolojik ve sosyal dinamikleri) Fiziki ortam yönetimi (sınıf düzeni ve malzemeleri, ekipman) Öğretimsel yönetim (haftalık program, gruplama, ders planı) Örgüt yönetimi (kişiler arası ilişkiler, çalışma ortamı) Ġşlemler yönetimi (sınıf kuralları ve uygulanması) Davranış yönetimi (istenen ve istenmeyen davranışlar)

28 Her sınıf için geçerli bir sınıf yönetimi modeli yoktur. Çünkü okul düzeyi, ders, öğrencilerin sosyal ve psikolojik özellikleri, öğretmenin bilgisi ve kişiliği gibi faktörler sınıf yönetimini değiştirir.

29 SINIF YÖNETĠMĠNDE ETKĠLĠLĠK Sınıf yönetimi öğrencilerin etkili davranış örüntüleri kazanmaları yanında davranışlarını anlama ve yönlendirme yolarını da kazandırmalıdır. Etkili bir sınıf yönetimi için; Sınıf yönetimi kararları öğrencileri kontrolden çok eğitimin kalite ve sürekliliğini sağlamaya yönelik olmalıdır. Sınıfın yapı ve büyüklüğündeki farklılıklar başarıyı belirleyen etmenlerdir.

30 Sınıf yönetimi çok yönlü ve uzun çabalar isteyen güç iştir. Sınıf içindeki ilişkiler ağının öğrenci davranışları üzerinde önemli etkileri vardır. Öğrencilerin gelişim evrelerine göre sınıf yönetimi uygulamaları farklılık gösterir. Başarı seviyesi düşük sınıflarda daha çok zamana ihtiyaç duyulurken, kalabalık sınıflarda öğretmenler zamanlarının büyük bölümünü düzen sağlamaya yönelik etkinliklere ayırırlar.

31 Sınıf Yönetiminin DeğiĢkenleri Öğretmenin kişiliği Öğrenciler (eski öğrenciler bugünkü öğrenciler) Dershane (sınıf, atölye, spor salonu, lab) Hangi gün ve hangi saat Ders ve önceki ders Sınıfta olup bitenler

32 Etkili bir eğitimin değiģkenleri arasında en önemlileri sınıf yönetimine iliģkin özelliklerdir. Bunlar; sınıfın iklimi, etkileşim düzeni, iyi ilişkiler, öğrenci katılımı, örgütleme ve davranış düzeni gibi özelliklerdir.

33 Sınıf yönetiminin değiģkenleri; öğrenci, öğretmen, ortam, okul ve yönetimi çevre olarak sınıflandırılır. Bu öğelerin en önemlisi ve kritiği öğretmendir. Çünkü öğretmen bu öğelerin birleştiricisi hatta belirleyicisidir.

34 SINIF YÖNETĠMĠNĠN SINIF DIġI DEĞĠġKENLERĠ Eğitim etkinliklerinin hedefi olan insan davranışları, bireyin kişisel özellikleri ve çevre değişkenlerinin etkileşimi ile oluşur. 1. Uzak çevre; Kendi toplumunun yaşama biçiminden, çeşitli iletişim araç, yöntem ve teknikleri ile diğer toplumların yaşama biçimleri uzak çevreyi oluşturur. 2. Yakın Çevre; Öğrenci ve öğretim gördüğü okulun kültürel yapısı sınıf içinde öğrenci davranışlarının biçimlenmesinde etkilidir. Sokak kültürünün baskıları, arkadaş grupları öğrenciyi suç işlemeye kadar iter.

35 3. Aile; Aile bireyin kişilik özelliklerin oluşmasında, davranışlarının, şekillenmesindeki en önemli kurumdur. Ailede edinilen yaşantılarla oluşan olumsuz davranışların daha sonra okulda düzeltilmesi oldukça zordur. 4.Okul; Okulun sosyal,ekonomik durumu, öğrenci sayısı, öğretmenin sınıfta kalış süresi ile öğrenci başarısı arasında önemli ilişki vardır.

36 SINIFIN ÖZELLĠKLERĠ 1.Çok boyutluluk; Sınıfta meydana gelen olaylar genellikle bir çok sebebe dayalı olarak oluşur. 2.EĢ zamanlılık; Sınıfta aynı anda birden çok olay meydana gelmektedir. 3.Çabukluk; Sınıfta meydana gelen olaylar hızla gerçekleşir.

37 . 4.Tahmin edilmezlik; Sınıfta meydana gelen olaylar tahmin edilemez, öğrenci davranışları, öğretmenin dersi sunumu planlanmayan biçimde gerçekleşir. 5.Alenilik; Sınıfta meydana gelen olaylar herkesin gözü önünde gerçekleşir., 6.Tarih (Kültür); Sınıfın bir geçmişi vardır bu geçmiş sınıfın tarihini oluşturur.

38 SINIF YÖNETĠMĠ MODELLERĠ Tepkisel Model Önlemsel Model GeliĢimsel Model Bütünsel Model

39 Tepkisel Model İstenmeyen bir düzenleniş sonucuna veya bir davranışa tepki olan sınıf yönetimi modelidir. Amacı istenmeyen durum veya davranışın değiştirilmesidir.

40 ĠĢleyiĢi istenmeyen sonuca karģı tepki olduğundan sınıf yönetiminin klasik modeli olarak düģünülebilir.model düzen sağlayıcı ödül-ceza türü etkinlikleri içerir. Etkinliklerin yönelimi, gruptan çok bireyedir. Bu modele çok baģvurmak zorunda kalan öğretmenin, sınıf yönetimi becerilerinin yüksek olmadığı, diğer üç modeli gereğince kullanmadığı söylenebilir.

41 Modelin zayıf yönlerinden birisi de her tepkinin bir karģı tepki doğurur olmasıdır. Ama sınıfta istenmeyen bir davranıģ ve sonuç oluģmuģsa, bu modelin kullanılmasına da gereksinim duyulabilir.

42 Önlemsel Model Plânlama düşüncesine bağlı, geleceği kestirme, istenmeyen davranış ve sonucu olmadan önleme yönelimlidir. Amacı, sınıf sorunlarının ortaya çıkmasına olanak vermeyici bir düzenleniş ve işleyiş oluşturarak, tepkisel modele gereksinimi azaltmaktır.

43 Bu model sınıf etkinliklerini bir "kültürel sosyalleģme süreci" olarak ele alır, sınıfta, yanlıģ davranıģa olanak vermeyen bir sosyal sistem oluģturmaya çalıģır.

44 Eğitim öncesi düzenlemeleri, istenen davranıģın kolayca gösterilebileceği bir ortamı, istenmeyen davranıģtan uzaklaģtırıcı kuralları, plan ve programları, hazırlıkları içerir. Etkinlikler bireyden çok gruba yöneliktir.

45 Gelişimsel Model Sınıf yönetiminde öğrencilerin, fiziksel, duygusal, deneyimsel gelişim düzeylerinin gerektirdiği uygulamaların gerçekleştirilmesini esas alır. Bir uygulamaya geçilmeden önce, öğrencilerin ona bu açılardan hazırlanmasını öngörür.

46 Jacobsen bu modeli dört basamaktan oluģturur. Birinci basamak, onuncu yaģa kadar süren, nasıl öğrenci olunacağının öğrenildiği zamandır, öğretmene çok iģ düģer,

47 ikinci basamak, on-oniki yaģ arası dönemdir. Sınıf yönetimine verilen ağırlık azalır, öğrenciler olgunlaģma yolunda, sınıf düzenine uymaya, öğretmeni hoģnut ermeye isteklidir.

48 Üçüncü basamak, oniki-onbeģ yaģlan arasıdır. Öğrenciler, zevk ve destek almak için birbirlerine bakarlar, yetke görüntüsü verirler. Öğretmeni sıkıntıya sokmayı seçebilir, bunun sonunda arkadaģlarının beğenisini de kazanabilirler. Sınıf yönetimi kurallarının nedenlerini ararlar.

49 Dördüncü basamak lise yıllarıdır. Öğrenciler, kim olduklarını, nasıl davranmaları gerektiğini anlamaya baģlarlar, sosyalleģir, akıllanırlar, yönetim sorunları azalır.

50 Çocukta ana baba ve yetiģkinlerin etkisi, yirmi yaģ dolaylarına kadar gittikçe azalır, sonra artar. ArkadaĢların etkisi ise gittikçe artar. Bu iki etkinin kesiģtiği oniki yaģ dolayı, öğretmen ve ana baba için sıkıntı yıllandır.

51 Bütünsel Model Sınıf yönetimi algılarını bütünleştiren bütünsel sınıf yönetimi modelinde, önlemsel sınıf yönetimine öncelik verme, gruba olduğu kadar bireye de yönelme, istenen davranışa ulaşabilmek için istenmeyenin nedenlerini ortadan kaldırma vardır.

52 Model önlemsel sınıf yönetimine öncelik vermeyi,guruba olduğu kadar bireye de yönelmeyi,istenen davranıģa ulaģmak için istenmeyen davranıģın nedenlerini ortadan kaldırmayı içerir.

53 Ġstenen davranıģın uygun ortamlarda gerçekleģeceği bilincine dayanarak ortam düzenlemeye, bütün önlemsel yönetim çabalarına karģın oluģabilecek istenmeyen davranıģları düzeltmek amacıyla tepkisel yönetim araçlarından yararlanmaya çalıģılır.

54 Bu etkinlikler sürecinde seçilecek davranıģ örgüleri, öğrencinin geliģim basamakları ile uyumlu olanlardan seçilir. Bu model için sınıf yönetiminin sistem modeli denebilir. Modelin çevre boyutunda; okul, aile, boģ zaman etkinliklerinin yer aldığı arkadaģ çevresi vardır.

55 SINIF YÖNETĠMĠ ÖĞRETMEN MODELLERĠ Baskıcı Öğretmen Modeli Demokrat Öğretmen Modeli Etkisiz Öğretmen Modeli

56 Dreikurs, otokratik, serbest bırakıcı ve demokratik olmak üzere üç tip öğretmen modeli olduğunu öne sürmektedir: Bu öğretmenlerin özellikleri ise şunlardır

57 a) Otokratik (Baskıcı)öğretmen: Otokratik öğretmenler, genellikle sınıfa takım elbise ve kravatlı girer, etrafa soğukça bakar ve öğrencileri selamlamadan derse başlar. Soru sormaya cesaret eden öğrenciyle dalga geçer.

58 Bu gibi öğretmenler, sınıf kontrolünün kendi elinde olduğu hissini vermeye çalışır. Bu durum ise istenmeyen davranışların oluşmasına neden olur. Öğrenciler, otorite figürünü reddetme eğilimi gösterir. Kendilerine insan gibi davranılmasını ister ve demokratik atmosfer ararlar.

59 Baskıcı öğretmenin bazı davranışları; Daha çok çalışsaydın iyi not alabilirdin. Şöyle yapman gerekir. Eğer bir daha böyle davranırsan Senin sorununun ne olduğunu sana söyleyeyim. Disipline gitmek istiyorsun herhalde. Kendini neden evde unutmadın?

60 b) Serbest (Etkisiz)bırakıcı öğretmen: Serbest bırakıcı öğretmenler, sınıfa girer girmez gülümser. Sınıfta dolaşan öğrencilere hiç aldırış etmezler. Bu gibi öğretmenler etkisizdir. Bu ortamda yaşayan öğrenciler, toplum içinde kurallara uyma gereğini ve kuralları çiğnemenin bir sonucu olduğunu öğrenemezler. Ne zaman, ne isterlerse yapabileceklerine inanırlar.

61 Etkisiz Öğretmenin bazı davranışları: Başkalarına güvenmez. Sömürmeyi öğretir. Kafası karışıktır. Kendi çıkarları için öğrencileri zorlar. Kendinin haklı, öğrencinin haksız olduğunu iddia eder.

62 c) Demokratik öğretmen: Demokratik öğretmenler, sınıfa girer girmez öğrencileri selamlar, herkesin oturmasını ister ve herkesin dikkati toplanıncaya kadar bekler. Arkada dolaşan öğrencilere, kendilerini gördüğünü belirten sinyaller gönderir. Kuralları belirlerken öğrenci görüşlerini alır, öğrencilerin istenmeyen davranış sergilediklerinde sonuçlarına katlanacaklarını belirtir.

63 Demokrat Öğretmenin bazı davranışları; Öğretmen öğrencileri ile sulu şakalar yapmaz, aradaki perdeyi yırtmamaya gayret gösterir. Koyulan kuralların nedenlerini ve topluma faydasını ikna edici biçimde açıklar. Öğrenci ceza alacaksa bile bunu terbiyesinde faydalı olacak şekle getirilmesi için gayret sarfeder.

64 İdeal bir öğretmen nasıl olmalıdır???

65 ÖĞRETMEN İDEAL

66

67 Ġdeal Öğretmen ; Branşında bir numaradır. Bir muhabbet fedaisidir. Hassas bir terazi gibidir.

68 Öğrencilerini teşvik eder, onların cesaretini kırmaz. Dersini öğrenci merkezli alarak yürütür. Anlatan değil rehberlik edendir.

69 Öğrencilerin düşünmesini ve eleştirmesini sağlar İlgi çeker ve bu ilgiyi koruyan öğretim araç-gereçleri kullanır. Öğrencilerle tam ve etkili iletişim kurar.