BOZOK ÜNĠVERSĠTESĠ. BOLOGNA SÜRECĠ UYUM ÇALIġMALARI PROGRAM ÇIKTILARI DERS ÖĞRENME ÇIKTILARI YAZMA VE ÖĞRENCĠ DERS YÜKÜ HESAPLAMA KLAVUZU

Transkript

1 BOZOK ÜNĠVERSĠTESĠ BOLOGNA SÜRECĠ UYUM ÇALIġMALARI PROGRAM ÇIKTILARI DERS ÖĞRENME ÇIKTILARI YAZMA VE ÖĞRENCĠ DERS YÜKÜ HESAPLAMA KLAVUZU BOZOK ÜNĠVERSĠTESĠ EYLÜL

2 ĠÇĠNDEKĠLER ĠÇĠNDEKĠLER BOLOGNA SÜRECĠ NEDĠR? SÜREÇLE ĠLGĠLĠ TEMEL KAVRAMLAR YAPILMASI PLANLANAN ÇALIġMALAR ÇALIġMA TAKVĠMĠ Programın Eğitim Amacı ve Program Çıktıları Nasıl Belirlenmelidir? Öğrenme Çıktıları Nasıl Yazılmalıdır? Ders Öğretim Planımı Nasıl Hazırlanmalıdır? Öğrenci ĠĢ Yükünü Nasıl Hesaplanmalıdır? Ders Öğretim Planında Yer Alması Gereken Bilgiler Dersler ve Program Çıktıları Programın Tanıtım Bilgilerinin Türkçe ve Ġngilizce Olarak Hazırlanması Sürdürülebilir GeliĢme ve Kalite Güvencesi EKLER Ek-1 Bloom Taksonomisi KAYNAKÇA

3 1. BOLOGNA SÜRECĠ NEDĠR? Bologna Süreci ilk kez 1998 yılında Fransa, Ġtalya, Almanya ve Ġngiltere Eğitim Bakanları nın Sorbon da gerçekleģtirdikleri toplantı sonrasında yayımlanan Sorbon Bildirgesi ile ortaya çıkmıģtır. Sorbon Bildirgesi nde Avrupa Birliği nin yalnızca ekonomik bir birlik olmadığı; Avrupa kıtasının düģünsel, kültürel, sosyal ve teknik boyutlarının da göz önüne alınması gerektiği vurgulanmıģ, bu boyutları desteklemekte önemli bir rolü olan üniversitelerin biçimlendirilmesi gerekliliği ifade edilmiģtir. Bu bildirgede ilk defa olarak Avrupa da ortak bir Yükseköğretim Alanı yaratma fikri geliģtirilmiģtir. Ortak Avrupa Yükseköğretim Alanı nın yaratılmasının; vatandaģların dolaģımı, istihdamı ve kıtanın baģtanbaģa geliģiminin anahtarı olduğu belirtilmiģtir yılında Ġtalya nın Bologna kentinde düzenlenen ve 29 Avrupa ülkesinin yükseköğretiminden sorumlu bakanlarının imza attıkları Bologna Bildirgesi yle Bologna Süreci baģlamıģtır. Süreç adını Avrupa nın en eski üniversitesinin bulunduğu yer olan Bologna dan aldığı için Bologna Süreci olarak bilinmektedir. Bologna Bildirgesi, Sorbon Bildirgesi nde çizilen hedefler ve belirlenen vizyonun gerçekleģtirilmesi amaçlanarak imzalanmıģtır. Avrupa Yükseköğretim Alanı (AYA) nın oluģturulmasına giden yolda çok önemli bir belge olan bu bildirgede katılımcı ülkeler arasında üniversite eğitiminin uyumu sağlanarak, yükseköğretimin AvrupalılaĢtırılması istenmiģtir. Bu sürecin, ülkelerin ulusal kartları ve kültürleriyle uyumlu olmak koģuluyla, Avrupa genelinde ortak deneyimlerin paylaģılması, ortak hedeflere ulaģmak üzere iģbirliği yapılması ve birbirinin deneyiminden faydalanılması yoluyla gerçekleģmesi planlanmıģtır. Bologna Süreci diye adlandırılan bu süreç, yeni bir sistemin uyarlaması değil, var olan sistemlerin ortak bir paydada buluģturulmasından ibaret olan bir yenilenme hareketidir yılına kadar Avrupa Yükseköğretim Alanı yaratmayı hedefleyen ve pek çok uluslararası kuruluģun iģbirliği ile 47 üye ülke tarafından sürdürülen süreçte üyelik devletlerarası herhangi bir anlaģmaya dayanmamaktadır. Bologna Süreci kapsamında yayımlanan bildirilerin yasal bir bağlayıcılığı bulunmamaktadır. Süreç tamamen her ülkenin özgür iradeleri ile katıldıkları bir oluģumdur ve ülkeler Bologna Süreci nin öngördüğü hedefleri kabul edip etmeme hakkına sahiptirler. Türkiye bu sürece 2001 Prag Bildirgesi ile dâhil olmuģtur. Bologna Sürecinin oluģturmayı hedeflediği Avrupa Yükseköğretim Alanı içerisinde yer alan ülke vatandaģları, yükseköğrenim görmek ya da çalıģmak amaçları ile Avrupa da kolayca dolaģabileceklerdir. Avrupa, gerek yükseköğretim ve gerekse iģ imkanları açısından dünyanın diğer bölgelerinden kiģiler tarafından tercih edilir hale getirilecektir. Bologna Süreci nin temel hedeflerinden altısı bu Bologna Bildirisi ile ilan edilmiģ daha sonraki yıllarda imzalanan bildirilerde yapılan eklemelerle bu hedeflerin sayısı 10 a yükselmiģtir. Bu hedefler: 1. Kolay anlaģılır ve birbirleriyle karģılaģtırılabilir yükseköğretim diploma ve/veya dereceleri oluģturmak (bu amaç doğrultusunda Diploma Eki uygulamasının geliģtirilmesi), 2. Yükseköğretimde Lisans ve Yüksek Lisans olmak üzere iki aģamalı derece sistemine geçmek, 3. Avrupa Kredi Transfer Sistemini (European Credit Transfer System, ECTS) uygulamak, 4. Öğrencilerin ve öğretim elemanlarının hareketliliğini sağlamak ve yaygınlaģtırmak, 5. Yükseköğretimde kalite güvencesi sistemleri ağını oluģturmak ve yaygınlaģtırmak, 3

4 6. Yükseköğretimde Avrupa boyutunu geliģtirmek. 7. YaĢam boyu öğrenimi teģvik etmek, 8. Öğrencilerin ve yükseköğretim kurumlarının sürece aktif katılımını sağlamak, 9. Avrupa Yükseköğretim Alanı nı cazip hale getirmek. 10. Avrupa AraĢtırma Alanı ile Avrupa Yükseköğretim Alanı arasında bir sinerji kurmak ve Doktora çalıģmalarına destek olmaktır. Bologna Süreci Kapsamında Ġmzalanan Bildirgeler Bologna Süreci kapsamında yapılan toplantılar sonunda kabul edilen bildirgeler ve bu bildirgelerin imzalandıkları yıllar aģağıdaki gibidir: Sorbon Bildirgesi, 1998 Bologna Deklarasyonu, 1999 Prag Bildirgesi, 2001 Berlin Bildirgesi, 2003 Bergen Bildirgesi, 2005 Londra Bildirgesi, 2007 Leuven Bildirgesi, 2009 BudapeĢte ve Viyana Bildirgesi 2010 Bologna Süreci 1999 yılında 29 ülke tarafından baģlatılmıģ olsa da yeni katılımcılara açıktır. Her iki yılda bir bildirgeyi imzalayan ülkeler buluģup süreçteki geliģmeleri, yeni yöntemleri ve sürece yeni ülkelerin katılmasının görüģmektedirler. Bu toplantılarda sürece katılmak isteyen ülkelerin sayısı sürekli artmaktadır. Bologna Bildirgesi ni imzalayan ülkeler ve imzaladıkları tarihler Çizelge 1 de verilmiģtir; Bologna Bildirgesi ni Ġmzalayan Ülkeler ve Ġmzaladıkları Yıllar Almanya* 1999 Karadağ*** 2007 Andora*** 2003 Kazakistan*** 2010 Arnavutluk*** 2003 Kıbrıs* 2001 Avusturya* 1999 Letonya* 1999 Azerbaycan*** 2005 LihtenĢtayn*** 1999 Belçika* 1999 Litvanya* 1999 Bosna Hersek*** 2003 Lüksemburg* 1999 Bulgaristan* 1999 Macaristan* 1999 Çek Cumhuriyeti* 1999 Makedonya** 2003 Danimarka* 1999 Malta* 1999 Ermenistan*** 2005 Moldova*** 2005 Estonya* 1999 Norveç*** 1999 Finlandiya* 1999 Polonya* 1999 Fransa* 1999 Portekiz* 1999 Gürcistan*** 2005 Romanya* 1999 Hırvatistan** 2001 Rusya Federasyonu*** 2003 Hollanda* 1999 Sırbistan*** 2003 Ġngiltere* 1999 Slovakya* 1999 Ġrlanda* 1999 Slovenya* 1999 Ġspanya* 1999 Türkiye** 2001 Ġsveç* 1999 Ukrayna*** 2005 Ġsviçre*** 1999 Vatikan*** 2003 Ġtalya* 1999 Yunanistan* 1999 Ġzlanda*** 1999 *:AB üyesi ülkeler **: AB üyeliğine aday ülkeler ***: AB üyesi olmayan ülkeler 4

5 Sürece aktif olarak katılan ve süreçteki toplantılara katılan ülkelerle birlikte sürecin son görünümü ise Ģu Ģekildedir: Bologna Süreci/Küresel Görünüm Esasen A.B.D ve Japonya ile yükseköğretim alanında rekabet etmek için Üye ülkelerin ekonomik ve sosyal ihtiyaçlarına uygun Avrupa Yükseköğretim Alanı nı oluģturmak hedefiyle baģlayan Bologna Süreci artık küresel boyut kazanmıģtır Sonrası Yeni Hedefler ve Yeni Faaliyet Alanları Nelerdir? 2009 yılında Leuven de gerçekleģen Avrupa Yükseköğretimden Sorumlu Bakanlar Konferansı Bildirgesi nde 2010 sonrası yeni hedefler ve yeni faaliyet alanlarına dikkat çekilmiģtir. Leuven Bildirgesi nde önümüzdeki 10 yıl için yükseköğretimin öncelikleri: Hareketlilik Sosyal Boyut (Yükseköğretime eriģen, Yükseköğretime katılan ve Yükseköğretimi tamamlayan) öğrenci gruplarının, toplumların çeģitliliğini yansıtması hedefine ulaģma çabası YaĢam Boyu Öğrenme Ģeklinde tanımlanmıģtır. Yükseköğretim Yeterlilikler Çerçevesi Nasıl OluĢturulmuĢtur? Yükseköğretim alanında yeterlilikler denildiğinde anlaģılması gereken, herhangi bir yükseköğretim kademesini baģarı ile tamamlayan bir kiģinin neleri bilebileceğinin, neleri yapabileceğinin ve nelere yetkin olacağının tanımıdır. 5

6 Yeterlilikler Çerçevesi ise bunları organize eden ve sınıflandıran yapıdır. Yeterliliklerin kazanılma derecesi, her ders/modül esnasında ve sonunda uygun ve nesnel yöntemlerle öğrenme çıktıları olarak ölçülür. Avrupa Yükseköğretim Alanı için Yeterlilikler Çerçevesi Avrupa da yükseköğretim alanında iki farklı yeterlilikler çerçevesi tanımlanmıģtır. Bunlardan ilki, 2005 yılında Bergen Bakanlar Konferansı nda kabul edilen Avrupa Yükseköğretim Alanı için Yeterlilikler Çerçevesi (QF EHEA) dir. Diğeri ise, 22 Nisan 2008 tarihinde Avrupa Parlamentosu ve Avrupa Birliği Konseyi tarafından yayınlanan Tavsiye Kararı ile kabul edilen YaĢam Boyu Öğrenim için Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi dir (EQF LLL). Bu iki çerçevenin yaklaģımları ve hedefleri ortak olmakla birlikte aralarındaki en belirgin fark, kapsadıkları düzeylerle ilgilidir. Bologna Süreci nde kabul edilen QF EHEA yalnızca yükseköğretim düzeylerini (ön lisans, lisans, yüksek lisans, doktora) kapsarken, YaĢam Boyu Öğrenim için Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi ise ilköğretimden baģlayarak eğitimin tüm kademelerini kapsamaktadır. Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi Kapsamında Türkiye de Neler YapılmıĢtır? Türkiye Yükseköğretim Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi (TYUYÇ) oluģturulmasına yönelik çalıģmalar, Yükseköğretim Kurulu BaĢkanlığı tarafından 2006 yılında kurulan Yükseköğretim Yeterlilikler Komisyonu (YYK) tarafından baģlatılmıģtır. 11 aģamada tamamlanması öngörülen oluģturma sürecinin takvimi aģağıdaki Ģekilde belirlenmiģtir: Yükseköğretim Yeterlilikler Komisyonu 2006 yılında kurulmuģ ve Yüksek Öğretim Kurulu ve Yüksek Öğretim Kurumları temsilcilerinden oluģmaktadır. Yükseköğretim Yeterlilikler Komisyonu baģlangıçta ağırlıklı olarak UYÇ yi yükseköğretimin her düzeyi (önlisans, lisans, yüksek lisans ve doktora) sonunda asgari olarak kazanılması gereken yeterliliklere göre tanımlamıģtır. Türkiye Yükseköğretim Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi nin ilk taslak çalıģmasını ilgili paydaģların görüģlerine ve katkılarına sunmuģtur tarihinde Yükseköğretim Yeterlilikler ÇalıĢma Grubu kurulmuģtur. Ulusal Yeterlilikler Komisyonu ve ÇalıĢma Grubu yapmıģ olduğu çalıģmaları Ocak 2009 ayında Türkiye Yükseköğretim Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi Ara Raporu Ģeklinde hazırlamıģ YÖK Web sayfası üzerinden sunmuģtur. TYUYÇ nin mevcut hali ile 1. Önlisans 2. Lisans 3. Yüksek lisans 4. Doktora 6

7 düzeylerini kapsayacak Ģekilde 4 (dört) düzey ile tanımlanması uygun görülmüģtür. Türkiye Yükseköğretim Yeterlilik Çerçevesi (TYYÇ) kapsamında Temel Alan Yeterlilikleri ve programları belirlenmiģtir. [bakınız: 2. SÜREÇLE ĠLGĠLĠ TEMEL KAVRAMLAR Yeterlilik: Bir öğretim programının baģarıyla tamamlanması sonucu o program için öngörülen program çıktılarının kazanıldığını onaylayan ve yetkili bir otorite tarafından basılı olarak verilen derece, diploma veya sertifika türü belgedir. Yeterlilikler Çerçevesi: Yeterlilikleri öğrenme çıktılarına göre sınıflandıran ve organize eden yapıdır. Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi: Ulusal Yeterlilikler çerçevelerinin ilgi tutulabileceği ve bu sayede farklı ülkelerin yeterliliklerini birbiriyle iliģkilendirebileceği Ģemsiye (üst) çerçevedir. Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi: Ulusal düzeyde yükseköğretim yeterlilikleri arasındaki iliģkiyi açıklayan ulusal ve uluslar arası paydaģlarca tanınan ve iliģkilendirilebilen, yeterliliklerin belli bir düzen içinde yapılandırıldığı bir sistemdir. Temel Alan Yeterlilikleri: Ulusal düzeyde yükseköğretim yeterlilikleri göz önünde bulundurularak, herhangi bir temel alandaki yeterliliklerin, ilgili paydaģların görüģleri alınarak belirli bir düzen içinde yapılandırıldığı bir sistemdir. Program: Bağımsız diploma veren eğitim-öğretim birimleridir. Diploma fakülte/yüksek okul düzeyinde veriliyorsa fakülte/yüksek okulun eğitim-öğretim programı, bölüm düzeyinde veriliyorsa bölüm eğitim-öğretim programı kısaca program diye adlandırılacaktır. Program Eğitim Amaçları: Bir programın eğitsel misyonunu nasıl planlamayı sağladığını ve paydaģlarının gereksinimlerinin nasıl karģılayacağını bildiren açık, genel ifadelerdir. Program Çıktıları (Program Yeterlilikleri): Öğrencilerin programdan mezun oluncaya kadar kazanmaları gereken bilgi, beceri ve yetkinlikleri tanımlayan ifadelerdir. Ders Öğrenme Çıktıları: Bir dersin baģarı ile tamamlanmasından sonra öğrenenin neleri bileceğinin, neleri yapabileceğinin ve nelere yetkin olacağının ifade edilmesidir. AKTS (Avrupa Kredi Transfer Sistemi): Dersin hedeflenen öğrenme çıktılarını kazanabilmesi için öğrenenin harcayacağı iģ yükü düģünülerek belirlenen ders kredisi. ĠĢ Yükü: Öğrenenin öğrenme çıktılarına ulaģabilmek için dersle ilgili olarak yaptığı tüm çalıģmaları içeren süre. AKTS Etiketi: Yüksek Öğretim Kurumlarında AKTS ile ilgili çalıģmaların kurallara uygun Ģekilde yapılması ve bu durumun bağımsız değerlendiriciler tarafından onaylanması halinde Avrupa Komisyonu tarafından verilen kalite ödülü. 7

8 Diploma Eki Etiketi: Yüksek Öğretim Kurumlarının Diploma Eki ile ilgili çalıģmaları kurallara uygun Ģekilde tamamlayıp tüm mezunlarına otomatik olarak, ücretsiz ve en çok konuģulan bir Avrupa dilinde verdiğini beyan etmesi ve bu durumun bağımsız değerlendiriciler tarafından onaylanması halinde Avrupa Komisyonu tarafından verilen kalite ödülü. Kalite Güvencesi: Bu bağlamda Avrupa ilke standartları ile uyumlu ulusal kalite güvence sisteminin oluģturulması, YÖDEK (YÖK teki Komisyon) ADEK (Üniversitedeki Kurul) DıĢ Değerlendirme (Örneğin, ABET) Öğrenci katılımının sağlanması (Öğrencinin karar mekanizmalarında yer almasının sağlanması) Erasmus, Farabi ve diğer tüm uluslar arası değiģim programları aracılığı ile uluslar arası katılımın sağlanması gerekmektedir. Yükseköğretim Kurumlarında Akademik Değerlendirme ve Kalite GeliĢtirme Yönetmeliği için bakınız [ 3. YAPILMASI PLANLANAN ÇALIġMALAR Bologna Süreci kapsamında, yükseköğretim kurumlarındaki eğitim-öğretim programlarının öğrenme çıktılarını yüksek öğretim ulusal yeterlilikleri çerçevesi ve temel alan yeterliliklerine bağlı olarak tanımlanması amaçlanmaktadır. Buna göre üniversitemizde eğitim-öğretim veren bütün ön lisans, lisans ve lisansüstü programlarını yürüten birimlerin; 1. Üniversitemizin misyon, vizyon ve hedefleri ile iç ve dıģ paydaģların görüģleri dikkate alınarak nasıl bir mezun profilinin amaçlandığını gösteren Program Eğitim Amaçları nı yazmaları, 2. Programın eğitim amaçlarına ulaģabilmek için mezunların ne tür yeterliliklere sahip olmaları gerektiğinin açıklandığı Program Çıktılarını (Program Yeterlilikleri ni) belirlemeleri, 3. Belirlenen program çıktılarına ulaģmak için hangi derslerin verilmesi gerektiğine karar vermeleri, 4. Eğitim-Öğretim Planlarında yer alan/alacak her bir ders için Öğrenme Çıktıları nı Yazmaları, 5. Her bir derse iliģkin Öğrenme Çıktılarının Program Çıktılarından hangisi/hangilerini sağladığını belirleyerek Ders Öğrenme Çıktıları ile Program Çıktılarını iliģkilendirmeleri, 6. Ders öğrenme çıktılarını göz önüne alarak üniversitemizce belirlenen ortak formata uygun olarak ders öğretim planlarını hazırlamaları, 7. Ders öğrenme çıktılarına ulaģabilmek için gerekli iģ yükünü ve AKTS kredilerini hesaplamaları, 8. Her programın programlarını tanıtıcı bilgiyi ve ders öğretim planlarını Türkçe ve Ġngilizce olarak hazırlamaları, 9. Ders öğrenme çıktıları ile program çıktılarının uyumu için Program Kalite Güvence Sistemini kurmaları gerekmektedir. 8

9 BOZOK ÜNĠVERSĠTESĠ BOLOGNA SÜRECĠ UYUM ÇALIġMALARI PROGRAM GELĠġTĠRME (MÜFREDAT REVĠZYONU) TAKVĠMĠ 21 NĠSAN OCAK 2012 A. DESTEKLEYĠCĠ Ġġ PAKETLERĠ SORUMLU/ BAġLAMA Ġġ PAKETLERĠ Ġġ PAKETĠ A.1. Farkındalık Yaratma Ġġ PAKETĠ A.2: Örgütlenme Ġġ PAKETĠ A.3: Örgütlerin Süreç Hakkında Eğitilmesi SÜREÇ: Birim Bazında Yapılacak Misyon-Vizyon, Program, Ders Tanımlama Ve Revizyon ÇalıĢmaları Genel Takvimi Ġġ PAKETĠ B.1: Program Yeterlilikleri ve ĠĢler Belirlenmelidir. Ġġ PAKETĠ B.2-3-4: Program Yeterlikleri Ve ĠĢler Analiz Edilerek Derslerin OluĢturulması, Eski Programların Analizi, Yeni Ders Listelerinin Düzenlenmesi ve Bu Derslere Ait Ġġ PAKETĠ B.5: Ders Yeterliklerinin ve Öğrenme Çıktıları Doğrultusunda Ders Ġçeriklerinin Yeniden OluĢturulması veya Revize Edilmesi Ġġ PAKETĠ B.6: Ders Programlarının Ġlgili Öğretim Üyelerince Hazırlanması ve Ders programlarının AKTS kredileri hesaplanarak AKTS formlarının oluģturulması Ġġ PAKETĠ B.7: Anabilim Dalı veya Programların Ders Dosyalarının (Örnek Formata Uygun Olarak) Hazırlaması Ġġ PAKETĠ B.8: Ders Programlarının Hazırlanmasıyla ABD Kataloglarının, Fakülte Kataloglarının ve Üniversite Kataloglarının OluĢturulması Ġġ PAKETĠ B.9: Yeni Programlar Senato da Onaylandıktan Sonra Eğitim-Öğretim Yılında Uygulamaya Konmak Üzere Karara Bağlanması. Ġġ PAKETĠ B.10: Program GeliĢtirme ÇalıĢmaları Kayıt Altına Alınması, Türkçe ve Ġngilizce Olmak Üzere Ġki Raporun Hazırlanması. Ġġ PAKETĠ B.11: Bu ÇalıĢmalar Doğrultusunda Elde Edilen Yeni Programlar Uygulamaya Geçildiğinde Ġlk Yıllarda Özellikle Program Değerlendirme Ve Düzeltme ÇalıĢmalarıyla GeliĢtirilmesi UYGULAYICI Rektörlük / BEK BaĢkanlığı Rektörlük / BEK BaĢkanlığı Rektörlük / BEK BaĢkanlığı B. PROGRAM GELĠġTĠRME SÜRECĠ Ġġ PAKETLERĠ Birim Temsilcisi/Birim Sorumlusu/Öğretim Elemanları Birim Temsilcisi/Birim Sorumlusu/Öğretim Elemanları Birim Temsilcisi/Birim Sorumlusu/Öğretim Elemanları Birim Temsilcisi/Birim Sorumlusu/Öğretim Elemanları Birim Temsilcisi/Birim Sorumlusu/Öğretim Elemanları Birim Temsilcisi/Birim Sorumlusu/Öğretim Elemanları Rektörlük / BEK BaĢkanlığı / Öğrenci ĠĢleri D.B. 9 TARĠHĠ 21 Nisan Seminerler BĠTĠġ TARĠHĠ 31 Aralık 21 Nisan 6 Mayıs 6 Mayıs Birim Ziyaretleri 20 Mayıs 21 Nisan 31 Aralık 23 Mayıs 05 Ağustos 08 Ağustos 15 Eylül 19 Eylül 14 Ekim 17 Ekim 11 Kasım 14 Kasım 22 Kasım 22 Kasım 25 Kasım Rektörlük 25 Kasım 25 Aralık Rektörlük / BEK BaĢkanlığı / Öğrenci ĠĢleri D.B. Rektörlük / BEK BaĢkanlığı / Öğrenci ĠĢleri D.B./ Birim Temsilcisi/Birim Sorumlusu/Öğretim Elemanları 25 Aralık 31 Aralık Her Yıl Gözden Geçirme ve ĠyileĢtirme. Süresiz

10 4. ÇALIġMA TAKVĠMĠ 4.1. Programın Eğitim Amacı ve Program Çıktıları Nasıl Belirlenmelidir? Programın eğitim amacı, programın nasıl bir mezun profili istediğini ortaya koyan genel bir ifadedir. Program çıktıları ise, mezun olacağı program sonunda öğrencinin hangi niteliklerle/ yeterliliklerle donanmıģ olacağını tanımlar. Diğer bir deyiģle, program çıktıları nasıl bir mühendis, nasıl bir öğretmen, nasıl bir hemģire vb. istediğimizin göstergeleridir. Program çıktılarını belirlemeden, programın diğer öğelerini, dersleri, derslerle ilgili öğrenme çıktılarını, öğrenme-öğretme süreçlerini, değerlendirme sürecini belirlememiz de nesnel olmayabilir. Öncelikle programın amacı ve program çıktılarını belirlemek gerekir. Programın amacı ve program çıktılarını belirlemek için izlenebilecek aģamalar aģağıda sırasıyla belirtilmiģtir. Öncelikle her birim bir ekip oluģturmalıdır. Bu ekiple program sonucunda nasıl bir birey yetiģtireceğinizi belirlemek için ihtiyaç çözümlemesi yapılmalıdır. Ekipte, Öğretimde Planlama ve Değerlendirme ile GeliĢim ve Öğrenme derslerini almıģ ya da almakta olan öğretim elemanlarının bulunmasını sağlanmalıdır. Ġhtiyaç çözümlemesi yapabilmesi için oluģturulan ekiple, programla etkileģime girmiģ ve halen etkileģim halinde olan, Bireylerin (Mezun olan ya da sistemde halen yer alan öğrencilerin) Toplumsal birimlerin (ĠĢverenlerin, Meslek Odası Temsilcilerinin, Sendikaların, Derneklerin, DanıĢma Kurullarının, ĠĢ Alanlarının, Ġlgili Kamu KuruluĢlarının ) Programı yürütenlerin (Öğretim Elemanları, Bölüm Personeli, Öğrenci ĠĢleri Daire BaĢkanlığı gibi); 1. Gereksinimleri ve beklentileri, 2. Disiplinin/çalıĢma alanının yönelimleri, 3. Çevresel olanakların durumu incelenmelidir. Diğer bir deyiģle, programla ilgili iç ve dıģ paydaģların görüģleri ve ilgili alanın özellikleri ortaya konulmalıdır. Elde edilen veriler çerçevesinde programın gereksinimleri belirlenmelidir. Belirlenen gereksinimler çerçevesinde, öncelikle Programın Amacı yazılmalıdır. Programın amacı tek bir cümleyle ortaya koymaya çalıģılmalıdır. Örnek: X Üniversitesi Kimya Mühendisliği Programının Amacı Kimya Mühendisliği programının amacı: Kimya Mühendisliği mesleğinin her alanında hizmet verebilecek bilgi, beceri ve tutumlarla donatılmıģ, etik değerleri özümsemiģ, dünya gerçeklerinin farkında olan ve hayat boyu öğrenmenin önemini benimsemiģ çağdaģ mühendisler yetiģtirmektir. YazılmıĢ olan programın amacı da göz önüne alınarak belirlenmiģ olan gereksinimler, Olası Program Çıktıları olarak ifade edilmelidir. Olası Program Çıktıları aģağıdaki soruları göz önüne alınarak değerlendirilmelidir. Olası program çıktıları Türkiye Yüksek Öğretim Yeterlilikleri Çerçevesi, TYYÇ inde yer alan bilgi, beceri, kiģisel ve mesleki yetkinlikleri ne ölçüde karģılamaktadır? [bakınız: 10

11 Ġlgili mesleğin gerektirdiği yeterlilikleri (Temel Alan Yeterlilikleri) ne ölçüde karģılamaktadır? [bakınız: Program çıktıları ilgili mesleğin etik kuralları dikkate alınarak yazılmıģ mı? Olası program çıktıları üniversitemizin ve buna bağlı olarak da fakülte ya da yüksekokulun vizyon, misyon ve hedefleriyle tutarlı mı? Öğrenciler olası program çıktılarıyla ortaya konulan yeterliliklere sahip olabilirler mi? Harcanan zaman, emek, para vb. açılardan olası program çıktıları gerçekçi olarak dile getirilmiģ mi? Diğer bir deyiģle bu çıktılar istenilen becerileri kazandırma anlamında ekonomik mi? Olası program çıktıları toplumsal gerçeklerimize uygun olarak belirlenmiģ mi? Olası program çıktıları yukarıdaki sorular dikkate alınarak ekipteki kiģilerle tartıģıp değerlendirilmelidir. Bu çalıģma bazı olası program çıktılarının elenmesini, bazılarının da eklenmesini gerektirebilir. Program çıktılarının mümkün olduğunca gerçekçi ve ulaģılabilir nitelikte olmasına dikkat edilmelidir. Program çıktıları açık, gözlenebilir ve ölçülebilir olarak ifade edilmelidir. KesinleĢmiĢ Program Çıktıları nı aģağıdaki örnekte olduğu gibi yazılı hale getirilmelidir. Örnek: X Üniversitesi Kimya Mühendisliği Program Çıktıları 1. Matematik, fen ve mühendislik bilgilerini Kimya Mühendisliği problemlerine uygular. 2. Kimya mühendisliğiyle ilgili mühendislik problemlerini tanımlar/tanımlayabilir/ modeller/modelleyebilir. 3. TanımlanmıĢ bir hedef doğrultusunda bir süreci çözümler ve tasarlar. 4. Deney tasarlar, yapar, verileri çözümler, sonuçları yorumlar. 5. Alanıyla ilgili olay ve olguları kavramsallaģtırabilir. 6. Mühendislik uygulamaları için gerekli çağdaģ teknikleri ve hesaplama araçlarını kullanır. 7. Disiplin içi ve disiplinler arası takım çalıģması yapar. 8. Bağımsız olarak çalıģma isteğine değer verir. 9. YaĢam boyu öğrenmeye iliģkin olumlu bir tutum geliģtirir. 10. DüĢüncelerini ve sorunlara iliģkin çözüm önerilerini nicel ve nitel verilerle destekleyerek yazılı ve sözlü olarak ifade eder. 11. Küresel ve toplumsal çerçevede mühendisliğin özellikle sağlık, güvenlik ve çevre sorunlarına katkılarını irdeler. 12. Ulusal ve uluslararası çağdaģ sorunları takip eder. 13.Toplumsal, bilimsel, kültürel değerler ve mesleki etik ilkelere uygun davranır. Program çıktıları belirlendikten sonra, bu çıktılara ulaģılabilmesi, diğer bir deyiģle öğrencilerin belirtilen yeterliliklere sahip olabilmesi için, ön lisans, lisans ya da lisansüstü programlarda hangi derslerin yer alması gerektiğine karar verilmelidir. Bu kararı verirken, Bozok Üniversitesi nin ön lisans, lisans ve lisansüstü programlarının oluģturulmasında dikkat edilmesi gereken ilkeler göz önüne alınmalıdır Öğrenme Çıktıları Nasıl Yazılmalıdır? Öğrenme çıktıları öğrenme deneyiminden sonra öğrencinin yeni davranıģlarının neler olacağını ortaya koyar. Öğrenme çıktıları, bir öğrenme sürecini tamamlayan öğrencinin neleri bileceği, anlayacağı ve/veya yapabileceğini açıklayan ifadelerdir. Öğrenme çıktısı, spesifik olarak bir derse özel öğrenmeyi içerebileceği gibi, eğitim boyunca kazanılacak problem 11

12 çözme, etkili ekip çalıģması yapma gibi bir beceriyi de içerebilir. Öğrenme çıktıları, öğretmekten öğrenmeye bir anlayıģ değiģikliğini, bir dönüģümü vurgulamaktadır. Öğrenci kazanımlarına odaklanmaya yöneliktir. Öğrenme ortamının öğrenci merkezli olmasını sağlayarak öğretim elemanının ne öğreteceğinden çok öğrencilerin neler (bilgi, beceri, tutum, değer vb.) kazanacaklarını düģünmeye yöneltmektedir. Öğrenme çıktıları, öğretim elemanını konu merkezli olmaktan çıkarmakta ve ürün ağırlıklı davranmaya yöneltmektedir. Öğrenme öğretme değerlendirme iliģkisini oluģturmaya yöneliktir. Öğrenme çıktıları dersin sonunda öğrencilerin sergilemesi gereken özellikleri ifade etmektedir. Öğrenme-öğretme yaģantıları yoluyla bireylere kazandırılması düģünülen bilgiler, yetenekler, beceriler, tutumlar, ilgiler ve alıģkanlıkların ifadesidir. Bu açıklamalar dikkate alınarak yazılan öğrenme çıktıları: Alanın ihtiyaçları (bilgi, beceri, yetkinlik) ile, Programın amaç ve yeterlikleri ile, Dersin amacı ile iliģkili ve uygun olmalıdır. Hedeflenen öğrenme düzeyine (Lisans-lisansüstü vb.) uygun olmalıdır. Tipine yani öğrenme alanına (biliģsel, duyuģsal ve psiko-motor) uygun olmalıdır. Dersin süresine, öğrenci özelliklerine uygun olmalıdır. Öğrenciye yönelik olmalıdır. Sürece değil, sonuca odaklanılmalıdır. Öğrenme çıktılarının baģarılabilmesi açısından (kaynaklar, zaman vb.) gerçekçi olup olmadığına dikkat edilmelidir. Öğrenme çıktıları bir dersle ilgili olarak yazılmalıdır. Çok fazla sayıda olmamasına (çok ayrıntıya yer vererek) dikkat edilmelidir. Öğrenme çıktılarında bilgi, beceri veya tutumlar gözlenebilir ve ölçülebilir şekilde tanımlanmalıdır. Öğrenme çıktılarının bir ders ya da modül için yaklaģık tane olması önerilmektedir. Öğrenme çıktılarını yazarken aģağıdaki basamaklara dikkat etmeye özen gösterilmelidir. Öncelikle program çıktıları incelenmelidir. Program çıktılarıyla uyumlu ancak aynı anlama gelmeyecek biçimde sorumlu olunan dersin amacı belirlenmelidir (program çıktısı ile dersin amacı aynı anlama gelmez) AĢağıda, örnek bir dersle ilgili genel amaç ifadesi yer almaktadır: Örnek: AkıĢkanlar Mekaniği Dersi Bu dersin amacı öğrencilerin; akıģkanlar mekaniğini tanımasını, akıģkanlar mekaniği ile ilgili son teknolojik geliģmeleri kavramasını, denklik kavramını ve özel bir problemin çözümünde denklik kavramlarından hangisini ve/veya hangilerini (mekanik, momentum, kuvvet, kütle) seçebileceğine karar vermesini, kriterlerini belirlemesini, borularda, boru ağlarında ve serbest akımda akım parametrelerinin (sürtünme kayıpları, enerji gereksinimi, akıģ hızı) bulunabilmesi için gerekli hesaplama tekniklerini gerçekleģtirebilmesini, verilen bir süreç doğrultusunda borulama sistemini tasarlamasını sağlamaktır. 12

13 Program çıktıları ile dersin amacı iliģkilendirildikten sonra dersin amacıyla tutarlı öğrenme çıktıları yazılmalıdır. Öğrenme çıktılarını yazarken, -özellikle üniversitemizde birlikteliği sağlamak amacıyla- aģağıdaki kurallara uymanız beklenmektedir: Öğrenme çıktılarını yazmaya ders düzeyinde baģlanmalıdır. Öğrencim, dersin sonunda hangi bilgi, beceri ya da tutumlara sahip olmalıdır? sorusunun cevabı çalıģmalarınıza yön verecektir. Öğrenme çıktılarını yazarken açık-seçik olmasına, yanlıģ anlaģılmalara neden olmamak için dil ve anlatıma dikkat edilmelidir. Öğrenme çıktılarını yazarken bunların nasıl değerlendirileceği düģünülmelidir. Çünkü öğrenme çıktıları çok kapsamlı ve karmaģık olduğunda, etkili bir Ģekilde değerlendirmek zor olacaktır. Her bir öğrenme çıktısı için tek bir fiil kullanmaya dikkat edilmelidir. Bilmek, anlamak, öğrenmek, aģina olmak, maruz kalmak, haberdar olmak, anlama yeteneği, bilebilme, öğrenebilme gibi belirsiz terimler kullanmaktan kaçınılmalıdır. Öğrenme çıktıları gözlemlenebilir, ölçülebilir ve değerlendirilebilir olmalıdır. Gözlenebilir ve ölçülebilir fiiller belirleyip, bunlar listelenmelidir. Öğrenme çıktılarını yazarken belirlenen bu fiillerden yararlanılmalıdır ( çizer/çizebilir, gösterir/gösterebilir, problem çözer/çözebilir, açıklar/açıklayabilir, örnek verir/verebilir, hatırlar/hatırlayabilir, tasarlar/tasarlayabilir, uygular/uygulayabilir, eleģtirir/eleģtirebilir, karģılaģtırır/karģılaģtırabilir, çalıģtırır/çalıģtırabilir, listeler/listeleyebilir, kullanır/kullanabilir gibi ifadeler kullanılmaya çalıģılmalıdır.). Öğrenme çıktılarını yazarken kullanılacak fiiller listesini oluģturulduktan sonra öğrencilerin gereksinimleri ve bireysel farklılıkları dikkate alınarak farklı düzeylerde, baģka bir deyiģle, basitten karmaģığa, kolaydan zora olacak Ģeklinde bunlar listelenmelidir. Daha sonra öğrenme çıktıları ile ilgili ifadeler biliģsel (zihinsel), deviniģsel (psiko-motor, beceri), duyuģsal (tutum, değer) ya da baģka anahtar becerilere göre sınıflandırılmalıdır. Literatürde geçerli olan yazım, Bloom un Taksonomisine uygun yazım Ģeklidir. Bu taksonomi, öğrencilerin ulaģması istenilen süreci farklı düzeylerde, baģka bir deyiģle, basitten karmaģığa, kolaydan zora, somuttan soyuta hiyerarģik bir yapıda ifade etmektedir. Bloom un taksonomisi, öğretim elemanlarının öğrenme çıktılarını yazması için eylemler listesinden oluģan hazır bir yapı sunmaktadır. Öğrenme çıktılarının yazılmasında, yaygın olarak kullanılan Bloom taksonomisine göre Öğrencilerden, öğrenme sürecinin sonunda yapması beklenenler 3 temel alanda yer almaktadır. Bu taksonomi üç öğrenme alanı içermektedir: 1. DüĢünme, bilgi (biliģsel alan) 2. Yapma, beceri (psiko-motor alan) 3. Hissetme, tutum (duyuģsal alan) Bazı öğrenme birimleri aynı zamanda birden fazla alanı içerebilir. BiliĢsel (Zihinsel) Süreç Boyutu Basitten karmaģığa, kolaydan zora, somuttan soyuta ve birbirinin önkoģulu olacak Ģekilde aģamalı olarak aģağıdaki alt boyutlardan oluģmaktadır: Hatırlama anlama uygulama analiz değerlendirme yaratma 13

14 Hatırlama: Uzun süreli bellekten ilgili bilgiyi hatırlamaktır. Bilgi düzeyindeki bir davranıģ, ezber öğrenmeyi içerir ve olgular, ilkeler ve terimlerin hatırlanmasını gerektirir. Örnek fiiller: Tanımlar, tanır, tekrarlar, kaydeder, listeler/ sıralar, hatırlar, adlandırır, anlatır, iģaret eder, eģleģtirir. Örnek: Ö.Ç. Ġstatistik dersine iliģkin temel kavramları tanımlar. ÖLÇME. DeğiĢken, parametre, istatistik ve örneklem kavramlarını tanımlayınız. Ö.Ç. Merkezi eğilim ölçüleri ve değiģim ölçülerini sıralar. ÖLÇME. Bir veri grubunun değiģkenliği konusunda bilgi veren istatistikleri listeleyiniz. Ö.Ç. Verilerin gruplandırma adımlarını sayar. ÖLÇME. Bir veri setini gruplandırırken hangi basamaklar izlenir? Sıralayınız. Örnek : Türkiye Cumhuriyeti tarihindeki önemli olayların tarihlerini söyler/yazar.(tanıma) Tarihte önemli olayların tarihlerini sorulduğunda anımsar/söyler. (Anımsama) Anlama veya Kavrama: Sözlü, yazılı, sembol ve grafik iletiģimle gönderilen mesajlardan anlam çıkarmaktır. Bir öğrencinin öğrenilen bilgiyi kendi bilgisi haline getirmesidir. Kendi kelimeleriyle ifadesi, açıklaması, farklı Ģekilde ifade etmesini gerektirir. Örnek fiiller: Çevirir, bir baģka Ģekilde kendi cümleleriyle ifade eder, betimler / tasvir eder, farklı Ģekliyle tanır, açıklar, ifade eder, örnek verir, yorumlar, saptar/ belirler, yerini belirler, rapor eder, özetler, sonuç çıkarır, karģılaģtırır, sınıflar. 14

15 Örnek : Ö.Ç. Merkezi eğilim ölçüleri arasındaki farkı açıklar. ÖLÇME. Aritmetik ortalama ile ortanca (medyan) arasındaki farkı açılayınız. Ö.Ç. Frekansları ile sayısal olarak verilmiģ veri setini grafikle gösterir. ÖLÇME. AĢağıdaki verileri frekanslarına göre bar grafiği ile gösteriniz. Ö.Ç. DeğiĢkenleri özelliklerine göre sınıflandırır. ÖLÇME. AĢağıdaki değiģkenleri sürekli-süreksiz olma durumlarına göre sınıflandırınız. Ö.Ç. Merkezi eğilim ölçülerinin değerlerine göre dağılımın Ģeklini betimler. ÖLÇME. Normalden sağa çarpık dağılım eğrisi gösteren bir veri setine ait aritmetik ortalama, ortanca ve tepedeğer (mod) örneği veriniz. Uygulama: ĠĢlemi/yöntemi verilen bir durumda kullanmak veya yapmaktır. Uygulama düzeyindeki davranıģlar daha önce öğrenilen kavramların, ilkelerin, kuramların yeni durumlarda kullanılması ile ilgilidir. Örnek fiiller: Uygular, kullanır, nasıl yapılacağını gösterir, dramatize eder, çalıģtırır, hazırlar, takvimini hazırlar, taslak hazırlar, uyarlar, yönetir, gerçekleģtirir, örnek problem çözer, düzenler, yürütür, hesaplar, yapar. Örnek : Ö.Ç. Bir veri setinden merkezi eğilim ölçülerini hesaplar. ÖLÇME. AĢağıdaki verilerin aritmetik ortalamasını ve ortancasını hesaplayınız. Ö.Ç. Ġki değiģken arasında korelasyon katsayısını hesaplar. ÖLÇME. AĢağıda yıllara göre gerçekleģen enflasyon oranları ile ihracat/ithalat oranları verilmiģtir. Bu verileri kullanarak pearson korelasyon katsayısını hesaplayınız. Ö.Ç. Ölçme değerlendirme ile ilgili istatistik hesaplamaları yapar. ÖLÇME. Yandaki tablodaki verileri kullanarak, öğrenci puanlarının standart sapmasını hesaplayınız. Uygun istatistik yöntemleri kullanarak bir testin güvenilirliğini hesaplar.(yapma) Analiz: Bütünü bileģenlerine ayırma ve parçaların birbirleriyle ve bütünün genel yapısı veya amacı ile iliģkisini belirlemek, bütün ya da sistemle ilgili özellikleri, kuram ve ilkeleri bilmek. Örnek fiiller: Hipotez kurar, deney yapar, test eder/ sınar, karģılaģtırır, neden sonuç iliģkisi kurar, iliģkilendirir, çözümler, öğelerini belirler, öğelerine ayırır, analiz eder, kategorize eder, bağıntıları saptar, ilkeleri bulur, eleģtirir, ana hatlarını gösterir, organize eder, farklılaģtırır, niteler/atfeder. Örnek : Ö.Ç. Bir kooperatifin birimleri arasındaki iģlevsel iliģkileri belirler. ÖLÇME. Kooperatifin üyeleri olmazsa hangi iģlevinde ne tür aksamalar meydana gelir? Ö.Ç. Verilen araģtırma hipotezini uygun istatistiksel hipotez testini kullanarak test eder. ÖLÇME. Basın özgürlüğü olan ülkelerin ekonomik büyümesinin daha fazla olduğu iddia edilmektedir. AĢağıda bazı ülkelerin basın özgürlüğü olma durumu ve büyüme oranları verilmiģtir. Bu verileri kullanarak iddiayı test ediniz. 15

16 Ö.Ç. Öğrenme öğretme süreci içerisinde zamana ve deneyime göre öğretmen rolünün nasıl değiģtiğini analiz eder. ÖLÇME. Yeni mezun bir öğretmen ile 20 yıllık deneyimi olan bir öğretmenin sınıf uygulamalarını karģılaģtırınız. Değerlendirme veya (sentez): Kriter ve standartlara göre karara varmak / hüküm vermektir. Belirli fikir ya da öğeleri bir takım iliģki ve kurallara göre bir araya getirip bir bütüne, bir genellemeye, bir kurama ulaģma Ģeklindeki davranıģları kapsar. Sentezde yenilik, özgünlük olmalıdır. Örnek fiiller: BirleĢtirir (özgün Ģekilde), plan oluģturur, önerir, tasarlar, formüle eder, yapılandırır / inģa eder, oluģturur, organize eder, üretir, geliģtirir, simule eder/ benzetim kurar, dizayn eder, önerir, yeniden düzenler, tasarlar, karar verir, yaratır, kontrol eder, eleģtirir. Örnek : Ö.Ç. Ekonomik krizden çıkma konusunda özgün bir ekonomik model geliģtirir. ÖLÇME. Ekonomik krizin en az etkileyebileceği bir ekonomik model oluģturunuz ve modelin niçin diğer modellerden daha fazla iģe yarayacağını savununuz. Ö.Ç. Bilinen ekonomik problemlere çözüm önerileri geliģtirir. ÖLÇME. ekonomik problemi konusunda bir araģtırma gerçekleģtirerek araģtırma bulguları ıģığında probleme iliģkin çözüm önerilerinizi belirtiniz. Ö.Ç. Hasta eğitimine iliģkin yeni bir program tasarlar. ÖLÇME. Hastaların eğitimine iliģkin bir program organize ediniz. Yaratma veya değerlendirme: Orijinal bir ürün oluģturmak ya da tutarlı bir bütün oluģturmak için parçaları bir araya getirmek. Bu düzeydeki davranıģlar daha çok bir olayın, bir durumun ya da bir ürünün niteliği hakkında belirli ölçütler kullanarak bir değer yargısına ulaģılması gibi davranıģları da içerir. Örnek fiiller: Yargıya varır /hüküm verir, irdeler, karģılaģtırır, eleģtirir, değer biçer, uygunluğunu denetler, değerlendirir, tutarsızlıkları söyler, hataları düzeltir/yeniler, doğruluğuyanlıģlığını kanıtlar, ölçütlere göre eleģtirir, kural ve ölçüte uygunluğunu araģtırır, çıkarımda bulunur, gerçekleģtirir, araģtırır, destekler, çözer, oluģturur, planlar. Örnek : Ö.Ç. Bilimsel metinleri ölçütlere göre değerlendirir. ÖLÇME. Bir araģtırma makalesini, bilimsel araģtırma kriterlerini göz önünde bulundurarak değerlendiriniz. Ö.Ç. Bir ekonomik uygulamayı ölçütlere göre eleģtirir. ÖLÇME. Merkez bankasının uyguladığı serbest döviz kuru rejimini eleģtiriniz. DuyuĢsal Öğrenme Bu öğrenme türü, öğrenmenin duygusal tarafı üzerine odaklanıp bilgi edinme isteğinden, inançların, fikirlerin ve davranıģların birleģtirilmesine kadar geniģ bir alanı kapsar. HoĢlanma, ilgi duyma, zevk alma, nefret etme, kabullenme, istek duyma, vb. gibi duygularla ilgili öğrenme çıktılarını içeren öğrenme alanını ifade eder. DuyuĢsal öğrenmenin öğrenme çıktılarını yazarken kullanılan bazı fiiller: Harekete geçme, kabul etme, tamamlama, mücadele 16

17 etme, müdahale etme, savunma, tartıģma, gösterme, izleme, dinleme, yargılama, sıralama, düzenleme, katılma, paylaģma, iliģkilendirme, rapor etme, çözme, destekleme, değer verme, iģ birliği yapma, sentezleme, değerlendirme, uygulama, soru sorma DuyuĢsal Öğrenmenin Alt Basamakları Alma: Belirli bir fikir, olay ya da uyarıcıya dikkat çekme, bunlara karģı hoģgörülü olma ve belirli uyarıcıları diğerlerinden ayırarak seçme. Tepkide Bulunma: Belirli uyarıcılarla ilgilenme, onlara belli biçimlerde tepkilerde bulunma. Değer Verme: Bir davranıģ, olay ya da olguya değer verme, bir değeri diğerlerine tercih etme ve bir değere kendini adama. Örgütleme: Farklı değerleri tutarlı bir değerler sistemi oluģturacak Ģekilde örgütleme. Bir Değerler Bütünüyle NitelenmiĢlik: Özümsenen değerlerle tutarlı bir yaģam felsefesi ya da dünya görüģü geliģtirme. Örnek: Kendi davranıģının sorumluluğunu kabul eder. Bağımsız olarak çalıģma isteğine değer verir. Psikomotor (DeviniĢsel) Öğrenme Psiko-motor öğrenme, beynin fonksiyonlarının ve kas hareketlerinin koordinasyonunu içeren fiziksel beceriler üzerine odaklanır. Psiko-motor öğrenme türü, genellikle, sağlık bilimleri, sanat, müzik, mühendislik, tiyatro ve beden eğitimi ve laboratuar çalıģmaları gerektiren alanlarda kullanılmaktadır. Psikomotor (deviniģsel) öğrenmenin öğrenme çıktılarını yazarken kullanılabilecek bazı fiiller: Seçme, tanımlama, ayırt etme, iliģkilendirme, baģlama, gösterme, hareket etme, tepkide bulunma, izleme, tekrar etme, yapılandırma, güçlendirme, organize etme, uyarlama, değiģtirme, yeniden organize etme, çeģitlendirme, ayarlama, birleģtirme, oluģturma, yapma, sonuç çıkarma. Psikomotor Alanın Alt Basamakları Uyarılma: Bir becerinin nasıl yapıldığını izleme, hareketlerin farkına varma. KılavuzlanmıĢ Faaliyet: Bir beceriyi, önce beceriyi yapan baģka bir kiģiyi taklit ederek ve daha sonra da kendisinin yapması. Beceri Haline Getirme: Bir beceriyi kendi baģına hiç kimseden yardım almadan istenilen düzeyde yapma. Duruma Uydurma: Önceden kazanılan becerileri yeni durumlarda kullanma. Yaratma: Yeni, orijinal bir ürün ortaya koyma. 17

18 Örnek: Kurallara uygun olarak otomobil kullanır. Bu açıklamalara dayalı olarak listelenen fiillerden seçilen bir fiil ile dersin herhangi bir konusu iliģkilendirilerek öğrencinin ders sonunda kazanması gereken nitelik tanımlanmalıdır. problem çözmek fiilini seçtiğimizi düģünelim. Dersin konularından biri de Analitik veya nümerik teknikler olsun. Bu durumda öğrenme çıktısı: Analitik veya nümerik teknikleri kullanarak akım problemlerini çözer/ çözebilir. biçiminde yazılabilir. Öğrenme çıktıları yazılırken öğretim elemanının yapacakları değil, öğrencilerin ders sonunda neler kazanacağı, hangi tutum ve davranıģları sergiliyor olacağı yazılmalıdır. Diğer bir anlatımla, öğrencilerin ders sonunda hangi yeterliliklere sahip olacağı belirtilmelidir, ürünün ne olacağı tanımlanmalıdır. Öğrenme çıktılarını öğrenci açısından dile getirilmelidir. Doğru : Yazılım hazırlamada kullanılan bazı teknikleri uygular/uygulayabilir. Küresel ve toplumsal çerçevede mühendislik çözümlerinin özellikle sağlık, güvenlik ve çevre sorunlarına katkılarını irdeler/ değerlendirir/ değerlendirebilir. YanlıĢ : Yazılım hazırlamada kullanılan bazı teknikleri kavratabilme. Küresel ve toplumsal çerçevede mühendislik çözümlerinin özellikle sağlık, güvenlik ve çevre konularına etkileri göz önünde tutularak kapsamlı bir eğitim verilmesi. Lütfen unutmayınız! Öğrenme çıktısı sizin yapacaklarınız değil, öğrencilerinizin süreç sonunda kazanacaklarıdır. Herhangi bir dersteki konuların baģlıkları Öğrenme Çıktısı olarak ifade edilmemelidir. Doğru : Mühendislik uygulamaları için gerekli çağdaģ teknikleri ve hesaplama araçlarını kullanır/kullanabilir. YanlıĢ : Mühendislik Uygulamalarında Kullanılan ÇağdaĢ Teknikler ve Hesaplama Araçları Öğrenme çıktılarının bir öğrenme ürününü dile getirir biçimde yazılmasına özen gösterilmelidir. Bir fiil kullanılmalıdır. AĢağıdaki örnekte, Makro ölçekteki akıģkanlar mekaniği ile moleküler dinamik arasında iliģkiler kurabilme. ve Makro ölçekteki olayların temelini kavrayabilme. olmak üzere iki ayrı öğrenme çıktısı bulunmaktadır. Bu Ģekilde birbirine bağlı öğrenme çıktıları yazmaktan kaçınılmalıdır. Bunları öğrencilerin kazanıp kazanmadıklarını ölçmek ve değerlendirmek zordur. Öğrenci iliģki kuruyor olabilir, ancak bu 18

19 durumu makro düzeye taģımamıģ olabilir. Bu durumda öğrencinin bu öğrenme çıktısını gerçekleģtirip gerçekleģtiremediğini belirlememiz zorlaģacaktır. Doğru : Makro ölçekteki akıģkanlar mekaniği ile moleküler dinamik arasında iliģkiler kurar/kurabilir. Makro ölçekteki olayların temelini kavrar/kavrayabilir. YanlıĢ : Makro ölçekteki akıģkanlar mekaniği ile moleküler dinamik arasında bir iliģki kurarak makro ölçekteki olayların temelini kavrayabilme. Doğru : Deney tasarlayabilir. Deney yapabilir. Verileri çözümleyebilir. ÇözümlenmiĢ veri sonuçlarını değerlendirebilir. YanlıĢ : Deney tasarlama ve yapma, verileri çözümleme, sonuçları yorumlama becerisi. (kazandırmak). Bu bir amaç cümlesidir. Öğrenme çıktıları yazılırken alanın ihtiyaçları (bilgi, beceri, yetkinlik) dikkate alınmalıdır. Ancak bilgi, beceri, yetkinlik gibi ifadelerin doğru ve yerinde kullanılmasına dikkat edilmelidir. Bunların baģlık olarak kullanılmasına gerek bulunmamaktadır..bilgisi..becerisi..yetkinliği. ifadeleri ile biten öğrenme çıktıları yazmaktan kaçınılmalıdır. Doğru : Alanıyla ilgili edindiği temel kavramları ve kavramlar arası iliģkileri hatırlar. Bilimsel bilginin üretimiyle ilgili yöntemleri tanır. Bilginin doğası, kaynağı, sınırları, doğruluğu, güvenirliği ve geçerliliğini değerlendirir/değerlendirebilir. YanlıĢ : (Kuramsal, Uygulamalı): Matematik, Temel Bilim ve Elektrik - Elektronik Mühendisliği alanında yeterli düzeyde kuramsal ve uygulamalı bilgiye sahip olma. 19

20 Doğru : Beceriler (Kuramsal/BiliĢsel, Uygulamalı): Elektrik-Elektronik Mühendisliği alanında edindiği ileri düzeydeki kuramsal ve uygulamalı bilgiyi kullanır/ kullanabilir. YanlıĢ : Elektrik-Elektronik Mühendisliği alanında edindiği ileri düzeydeki kuramsal ve uygulamalı bilgileri kullanabilme becerisi. Doğru : Yetkinlikler Alanıyla ilgili karģılaģılan sorunları çözmek için bireysel ve takım içerisinde sorumluluk alır. YanlıĢ : (Bağımsız ÇalıĢabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği): Bireysel ve takım içerisinde çalıģabilme ve sorumluluk alabilme yetkinliği. Doğru : Yetkinlikler (Öğrenme Yetkinliği): Edindiği bilgi ve becerileri eleģtirel bir yaklaģımla değerlendirir. Öğrenme gereksinimlerini belirler. YaĢam boyu öğrenmeye iliģkin olumlu bir tutum geliģtirir. YanlıĢ : YaĢam boyu öğrenme, alanındaki geliģmeleri izleyebilme ve öğrenme gereksinimlerini belirleyerek kendini sürekli yenileme yetkinliği. Doğru : Yetkinlikler (ĠletiĢim ve Sosyal Yetkinlik): DüĢüncelerini ve sorunlara iliģkin çözüm önerilerini nicel ve nitel verilerle destekleyerek yazılı ve sözlü olarak ifade eder/aktarır/paylaģır. YanlıĢ : DüĢüncelerini ve sorunlara iliģkin çözüm önerilerini nicel ve nitel verilerle destekleyerek yazılı ve sözlü olarak aktarabilme yetkinliği. Doğru : Yetkinlikler (Alana Özgü Mesleki Yetkinlik): 20

21 YanlıĢ : Toplumsal, mesleki, bilimsel ve etik değerlere uygun davranır. Toplumsal, mesleki, bilimsel ve etik değerlere sahip olma yetkinliği. Öğrenme çıktılarını yazdıktan sonra aģağıdaki öğrenme çıktıları kontrol listesi ile kontrol edilmelidir. Ders /modül öğrenme çıktıları kontrol listesi Programın ve dersin/modülün genel amaçlarına uygun. Alan için ihtiyaç duyulan bilgi, beceri ve tutumları yansıtıyor. Sürece değil, sonuca odaklanılmıģ. Öğrenciye yönelik yazılmıģ. Açık ve anlaģılır (bilmek, anlamak, öğrenmek gibi belirsiz terimlere yer verilmemiģ) Ģekilde ifade edilmiģ. Hedeflenen öğrenme düzeyine (ön lisans, lisans, vb.) ve tipine (biliģsel, duyuģsal ve psiko-motor) uygun yazılmıģ. Yeterli sayıda öğrenme çıktısı yazılmıģ. Ölçülebilir ve gözlenebilir. Bir öğrenme çıktısı için sadece bir fiil kullanılmıģ. BaĢarılabilirlik açısından gerçekçi. Öğrenme çıktılarını yazdıktan ve yukarıdaki öğrenme çıktıları kontrol listesi ile kontrol ettikten sonra, her bir öğrenme çıktısının hangi program çıktısı/çıktılarıyla iliģkili olduğu belirlenmelidir. Bu süreç, dersinizin programa nasıl katkıda bulunduğunu görmenize ya da dersinizin programa olan katkısını artırmak için dersin genel hedeflerini ve öğrenme çıktılarını gözden geçirmenize yardımcı olacaktır. Öğrenme çıktılarının program çıktılarıyla iliģkisi aģağıdaki çizelgelerde verildiği gibi iki biçimden biriyle gösterilmelidir. 21

22 Yukarıdaki örneklerde görüldüğü gibi öğrenme çıktılarıyla program çıktıları arasındaki iliģkileri kurduktan sonra, artık ders öğretim planı hazırlanabilir. Öğrenme çıktıları hazırlandıktan sonra çapraz tablo oluģturarak dersin boyutları yatay boyutta iliģkilendirildikten sonra ders öğretim planının taslağı hazırlanmalıdır Ders Öğretim Planı Nasıl Hazırlanmalıdır? Öğrenme çıktıları hazırlandıktan sonra çapraz tablo oluģturarak dersin boyutları yatay boyutta iliģkilendirildikten sonra ders öğretim planının taslağı hazırlanmalıdır. Ders Öğretim Planı 22

23 Yukarıda verilen çizelge; öğrencilerin öğrenme çıktılarına ulaģabilmeleri için ele alınabilecek konuların listesini, bunların haftalara göre nasıl dağılacağını, dersin nasıl iģleneceğini ve hem ders süresince hem de dersin sonunda ne tür değerlendirme yöntemleri kullanabileceğinizi düģünmenizi; öğrenme çıktılarına hizmet etmeyen konuları, uygulamaları ve değerlendirme etkinliklerini elemenizi sağlayacaktır Öğrenci ĠĢ Yükü Nasıl Hesaplanmalıdır? Avrupa Kredi Transfer Sistemi (AKTS) bağlamında öğrencilerin aldıkları derslerin iģ yüklerinin hesaplanması gerekmektedir. AKTS öğretim etkinliklerinde Avrupa kapsamında bütünlük sağlama çalıģmalarıdır. Bu sistemle farklı ülkelerde öğrenim gören öğrencilerin değiģim programları çerçevesinde eğitim kurumlarında aldıkları derslerin ve bu derslerdeki değerlendirmelerin denkliğinin sağlanması da amaçlanmaktadır. AKTS farklı ülkelerin eğitim sistemlerini tek tipleģtirme çalıģması değil, akademik tanınma için kullanılan bir araçtır. Burada amaç farklı ülkelerin eğitim kurumlarında öğrenim gören değiģim öğrencilerinin derslerde kazandıkları öğrenme çıktılarının karģılıklı olarak tanınmasını sağlamaktır. Avrupa Kredi Transfer Sistemi (AKTS) kapsamında öğrencilerin aldıkları derslerin tahmini iģ yüklerinin hesaplanması gerekmektedir. Bu doğrultuda öğretim elemanlarından verdikleri derslerin tahmini iģ yüklerini hesaplaması beklenmektedir. Yüksek öğretim kurumlarında bir öğrencinin bir yıllık tahmini iģ yükü 1500 ile 1800 saat aralığında değiģmektedir. Bu iģ yükü öğrencilerin derse katılımlarından, ders içi ve dıģı yaptıkları etkinliklere, projelere, birlikte ve bireysel çalıģmalara, sınavlara kadar tüm etkinlikleri kapsamaktadır. AKTS de kredinin hesaplanabilmesi için aģağıdaki Ģablon kullanılabilir. Buna göre 1 AKTS kredisi = saatlik iģ yüküne karģılık gelmektedir. Örneğin AKTS ye göre 15 haftalık (sınavlar dahil) akademik takvimde 1 AKTS kredilik bir ders için öğrencinin haftada yaklaģık 2 saat çalıģması beklenmektedir. Bir akademik yılı oluģturan tüm dersler için krediler hesaplanırken, öğrencinin söz konusu ders için hedeflenen öğrenme çıktılarına ulaģabilmesi için yaklaģık iģ yükünün gerçekçi bir bakıģ açısıyla ve dayanaklarıyla tahmin edilmesi gerekmektedir. Teorik ders saatiyle dersin kredisi arasında doğrudan bir iliģki söz konusu değildir. Bir saatlik teorik ders öğrencinin ayrıca 3 saat bireysel çalıģmasını gerektirirken, iki saatlik bir seminer için öğrencinin bir hafta çalıģması gerekebilir. Bu nedenle, öğrenci iģ yüküne dayanan AKTS gibi bir sistem, teorik ders saatine dayandırılamaz. 23

24 AKTS kredisi ancak belirli bir zaman içinde ölçülen öğrenci iģ yükünü ifade eder, hiçbir Ģekilde dersin düzeyini belirtmez. Dersin zorluk derecesi ile AKTS kredi miktarı arasında da bir iliģki yoktur. Bir temel giriģ dersi ileri seviye bir dersten daha fazla iģ yükü gerektirebilir. Dördüncü sınıfta okutulan bir dersin ikinci sınıfta okutulan bir derse göre daha fazla AKTS kredisine sahip olması söz konusu değildir. Krediler statü veya prestije de bağlı değildir. Öğretim üyesinin prestiji veya dersin statüsü kredileri belirlemekte kullanılamaz. Her ders tüm eğitim etkinlikleri göz önünde bulundurularak tanımlanır. Bu tanımlama sürecinde aģağıdaki boyutlar dikkate alınır. Dersin türü: Teorik anlatım, seminer, araģtırma semineri, uygulama dersi, laboratuar çalıģması, rehberli kiģisel çalıģma, bağımsız çalıģma, staj, arazi çalıģması, proje vs. Öğrenme etkinliklerinin türleri: Derslere katılım, ödev yapma, teknik ya da laboratuar pratiği, makale yazma, kitap/makale okuma, eleģtiri yapma vs. Değerlendirme türleri: Sözlü sınav, yazılı sınav, sözlü sunum, çoktan seçmeli test, makale, dosya hazırlama, tez, staj raporu, arazi çalıģması raporu, sürekli değerlendirme vb. Her derse yönelik öngörülen etkinliklerin tamamlanması için gereken zamanı tahmin etmek öğretim elemanının iģidir. Tahmin edilen öğrenci iģ yüklerinin doğruluğunu test etmek için öğrencilere süreç sonunda görüģme, anket uygulanması gibi teknikler kullanılabilir. Bununla birlikte Bölüm/Anabilim dalı kurullarında her dönem için hazırladığınız derslerin öğrenci iģ yüküne dayalı AKTS kredileri tartıģılarak, gözden geçirilmelidir. ĠĢ yükü, öğrencinin öğrenme çıktılarına ulaģabilmek için dersle ilgili olarak yaptığı tüm çalıģmaları içermektedir. Öğrencinin derse katılımında ders için yaptığı teorik ve pratik tüm çalıģmalar bu kapsamda ele alınmaktadır. Bir dersin iģ yükünü belirleyen temel faktörler: bu dersin öğrenme çıktıları, öğrenme-öğretme yöntemleri, ölçme ve değerlendirme teknikleri, dersin eğitim programı içerisindeki yeri, programdaki dersler arasındaki tutarlık, öğrencinin dersi için harcadığı çaba ve öğrencinin sahip olduğu yeteneklerin düzeyidir. ĠĢ yükünün belirlenebilmesi için öğretim elemanlarının izlemesi gereken adımlar: Dersinizin öğrenme çıktılarını belirleyiniz. Öğrenme çıktılarına ulaģabilmek için gerekli gördüğünüz öğrenme-öğretme etkinliklerini belirleyiniz. Öğrenme çıktılarına ulaģılıp ulaģılmadığını belirleyecek ölçme ve değerlendirme tekniklerinizi belirleyiniz. Söz konusu ders için gerekli gördüğünüz tüm çalıģmaları dersin teorik süresi, uygulamalar, ödevler, projeler, araģtırmalar, kütüphane çalıģmaları, bireysel ve grup çalıģmaları, laboratuar çalıģmaları, sınavlar ve sınavlar için gerekli görülen çalıģma süresi vb. dikkate alarak tahmini iģ yükünü hesaplayınız. Örneğin tüm bunları hesapladığınızda, 120 saatlik bir iģ yüküne ulaģıyorsanız bu dersin AKTS kredisi 4 tür. 24

25 Bunun nedeni daha önce de açıklandığı gibi AKTS de 1 kredinin saatlik iģ yüküne karģılık gelmesidir (120/30=4 AKTS). AKTS Kredisi Yazarken Dikkat Edilmesi Gereken Önemli Noktalar AKTS kredisi tam sayı olarak verilmeli, ancak zorunlu ise buçuklu sayılar kullanılmalıdır. (1,63 gibi küsurlu sayılardan kaçınılmalıdır.) Programlarda seçmeli derslerin tek tek isimleriyle dönemler içine yerleģtirilmemesi, seçmeli havuzlarında gösterilmesi gerekir. Ortak servis derslerine aynı AKTS verilmelidir. Stajlara, bitirme çalıģmalarına ve tüm kredisiz derslere AKTS verilmesi Ģarttır. Bir dersin AKTS kredisinin, o dersin yerel kredisinin altında olmamasına dikkat edilmelidir. Bir yarıyıldaki derlerin toplam AKTS kredisi mutlaka 30 ve bir yılda verilen derslerin toplam AKTS kredisi mutlaka 60 olmalıdır. Örnek: AĢağıda Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı dersi için AKTS kredisinin hesaplanmasına yönelik örnek bir tablo oluģturulmuģtur. Ders için harcanan zaman 120 saat, 1 AKTS kredisi yaklaģık 30 saat saat = 4 AKTS kredisi Örnek : Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı Dersi Ġçin Öğrenme Çıktıları 1. Eğitim sürecinde eğitim teknolojisinin önemini/yararını açıklar 2. Eğitim teknolojileriyle hedefler arasındaki bağlantıları kavrayabilir. 3. ÇeĢitli öğretim teknolojilerinin özelliklerini tanır. 4. Öğretim materyali hazırlama ilkelerini tanır. 5. ÇeĢitli öğretim materyalleri için taslak hazırlar 6. Kendi alanında gerekli öğretim materyallerini geliģtirir. 25

26 7. Kendi alanında gerekli öğretim teknolojilerini kullanabilir 8. ÇeĢitli öğretim materyallerinin öğretime katkılarının farkında olur 9. Kendi alanında öğretim materyalleri kullanmaktan zevk alır. 10. Kendi alanında kullanabileceği değiģik materyalleri araģtırmaya istek duyar 11. Öğretimde materyal kullanırken yasal sorumluluklarının farkında olur. Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı Dersi Ġçin AKTS Kredisi 4.5. Ders Öğretim Planında Yer Alması Gereken Bilgiler Ders Öğretim Planı nda yer alması gereken bilgiler ve örnek bir ders planı aģağıda verilmiģtir. Çizelgede sözü edilen bilgiler, Üniversitemizin Bologna Süreci ile ilgili Web sayfasında yer almaktadır. Siz C ve D baģlıklarından ulaģtığınız sonuçlardan yararlanarak ders öğretim planı ile ilgili bilgileri Türkçe ve Ġngilizce olarak web üzerinden dolduracaksınız. Ayrıca bu planların çıktılarını alarak, ders yarıyılı (yılı) baģında öğrencilerinize ders öğretim planı olarak verebileceksiniz. 26

27 Dersin Adı Dersin Kodu Dersin Türü Dersin Seviyesi Dersin AKTS Kredisi Haftalık Ders Saati (Kuramsal) Haftalık Uygulama Saati Haftalık Laboratuar Saati Dersin Verildiği Yıl Dersin Verildiği Yarıyıl Dersin Öğretim Üyesi (Üyeleri) Öğretim Sistemi Eğitim Dili Dersin Ön KoĢulu Olan Ders Ders Ġçin Önerilen Diğer Hususlar Staj Durumu Dersin Amacı Öğrenme Çıktıları Dersin Ġçeriği Haftalık Ayrıntılı Ders Ġçeriği Ders Kitabı/ Malzemesi/ Önerilen Kaynaklar DEĞERLENDĠRME... DERSĠ ÖĞRETĠM PLANI HAFTA Teorik Dersler DERS KĠTABI: DERS ARAÇLARI: KONULAR Uygulama Yarıyıl (Yıl) Ġçi Etkinlikleri Sayısı Yarıyıl (Yıl) Notuna Katkısı % Ara sınav TOPLAM Yarıyıl (Yıl) Ġçi Etkinliklerinin BaĢarı Notuna Katkısı 27

28 Yarıyıl (Yıl) Sonu Sınavının BaĢarı Notuna Katkısı TOPLAM Dersin Öğrenme, Öğretme ve Değerlendirme Etkinlikleri Çerçevesinde ĠĢ yükünün Hesaplanması Süresi Etkinlikler Sayısı (saat) Toplam ĠĢ Yükü (saat) TOPLAM Ġġ YÜKÜ(saat)= DERSĠN AKTS KREDĠSĠ= Toplam ĠĢ yükü(saat)/(30 saat/akts)= KLĠMALAR DERSĠ ÖĞRETĠM PLANI (ÖRNEK) Dersin Adı Klimalar Dersin Kodu Dersin Türü Zorunlu Dersin Seviyesi Ön Lisans Dersin AKTS Kredisi 4 ECTS Haftalık Ders Saati (Kuramsal) 2 Haftalık Uygulama Saati 2 Haftalık Laboratuar Saati - Dersin Verildiği Yıl 2 Dersin Verildiği Yarıyıl 4 (BAHAR) Dersin Öğretim Üyesi (Üyeleri) Prof. Dr. Öğretim Sistemi Örgün Eğitim Eğitim Dili Türkçe Dersin Ön KoĢulu Olan Ders Yok Ders Ġçin Önerilen Diğer Hususlar Yok Staj Durumu Yok Dersin Amacı Klimaların yapısı, çalıģması ve özelliklerini kavrayıp; klima keģif, bakım ve montajını yapabilmektir. Mekanik ve elektriksel komponentlerini tanıyıp, elektriksel ve mekaniksel arızalarını belirleyip bu arızaları giderebilme yeteneğini kazandırmaktır. Öğrenme Çıktıları Klimaların çalıģma tekniği ve özelliklerini bilir/hatırlar/kavrayabilir. Havanın yapısal özelliklerini ve iç mekânlarda havayı kirleten nedenleri bilir. Klima keģif ve montajını yapabilir. Klimanın mekanik yapısı ve mekanik devre elemanlarını tanır. Klimaların elektriksel yapısı ve elektriksel komponentlerini tanıyabilir. Gaz toplama, vakum ve gaz Ģarjını yapabilir.. Oksi asetilen kaynağını yapar. Klimanın elektriksel komponentlerinin sağlamlık kontrollerini yapabilir. Klimaların elektriksel devre Ģemalarını okuyabilir. Klima mekanik arızalarını giderebilir 28

29 Klima elektriksel arızalarını giderebilir. Klima periyodik bakımlarını yapabilir. Dersin Ġçeriği Haftalık Ayrıntılı Ders Ġçeriği Klimaların yapısı, çalıģması, özellikleri ve çeģitleri. Klima keģif, bakım ve montajı. Gaz toplama, vakum ve gaz Ģarjı. Oksi-asetilen kaynağı. Mekanik ve elektriksel komponentlerin yapısı çalıģması, özellikleri ve sağlamlık kontrolleri. Elektriksel ve mekaniksel arızalarını belirleyip bu arızaları giderebilme. Elektriksel devre Ģemalarını okuyabilme. KONULAR HAFTA Teorik Dersler Uygulama 1 Dersin tanıtımı faaliyet ve Ders içeriğinin incelenmesi iģleyiģinin açıklanması. 2 Klimaların temel yapıları ve çeģitleri. 3 Fizyolojik esaslar ve konfor, iç hacimlerin kirlenmesine sebep olan etkenler ve iç hava kalitesi. (IAQ) Klimaların çalıģma fonksiyonlarının incelenmesi. Klimaların çalıģma fonksiyonlarının incelenmesi. 4 Psikrometrik diyagramlar. Rehberli problem çözümü. 5 Klimaların mekanik yapısı, Mekanik yapı, dört yollu vana ve sıcak ve soğuk çevrim. dört yollu vana bağlantılarının 6 Klimaların elektriksel komponentleri ve devre Ģemaları. 7 Klima elektriksel komponentlerinin sağlamlık kontrolleri. 8 Ara Sınav 9 Klima keģfi ve klima montajında dikkat edilecek hususlar. 10 Klima montajından sonra yapılacak iģlemler ve çalıģma testleri. 11 Klima dıģ üniteye gaz toplama; vakum ve gaz Ģarjı. 12 Mekanik arızalar ve giderilmesi. Oksi-asetilen kaynağı. 13 Elektriksel arızalar ve giderilmesi. 14 Elektriksel arızalar ve giderilmesi. 15 Ödev ve uygulamaların değerlendirilmesi. incelenmesi. Klimaların elektriksel komponentlerin görülüp incelenmesi Avometre ile elektriksel komponentlerin sağlamlık kontrollerinin yapılması Klima montajının görsel olarak izlenmesi. Montaj sonrası yapılan iģlemler ve testlerin görsel olarak izlenmesi. Gaz toplama, vakum ve gaz Ģarjı uygulamaları. Oksi - asetilen kaynağı uygulaması. Avometre ile elektrik devre Ģeması takip edilerek cihaz üzerinden ölçümlerin yapılması Avometre ile elektrik devre Ģeması takip edilerek cihaz üzerinden ölçümlerin yapılması Uygulamalı sınav. 16 Final Sınavı 29

30 Ders Kitabı/ Malzemesi/ Önerilen Kaynaklar DERS KĠTABI: YARDIMCI KĠTAPLAR: DERS ARAÇLARI: DEĞERLENDĠRME Yarıyıl (Yıl) Ġçi Etkinlikleri Sayısı Yarıyıl (Yıl) Notuna Katkısı % Laboratuar deney raporları 5 20 Laboratuar uygulama sınavı 1 20 Ara sınav 1 60 TOPLAM 100 Yarıyıl (Yıl) Ġçi Etkinliklerinin BaĢarı Notuna Katkısı 40 Yarıyıl (Yıl) Sonu Sınavının BaĢarı Notuna Katkısı 60 TOPLAM 100 Dersin Öğrenme, Öğretme ve Değerlendirme Etkinlikleri Çerçevesinde ĠĢ yükünün Hesaplanması Etkinlikler Sayısı Süresi (saat) Haftalık ders saati (Kuramsal) Haftalık ders saati (Uygulama) Ödev problemlerinin çözülmesi ve rapor olarak teslimi Uygulamalı çalıģmaların raporlarının hazırlanması Ġnternet tarama ve kütüphane araģtırması yapma 30 Toplam ĠĢ Yükü (saat) Laboratuar Uygulama Sınavı Ara Sınav a) Sınav b) Sınav için bireysel çalıģma Final Sınavı a) Sınav b) Sınav için bireysel çalıģma TOPLAM Ġġ YÜKÜ(saat)=108 DERSĠN AKTS KREDĠSĠ= Toplam ĠĢ yükü(saat)/(30 saat/akts)= 108/30 = 3, Dersler ve Program Çıktıları Eğitim planında yer alan bütün ders ve etkinliklerin öğrenme çıktıları hazırlandıktan sonra her bir dersin hangi program çıktılarını sağladığını gösteren bir matris hazırlanmalıdır. Böylece program çıktılarının ders öğrenme çıktıları ile karģılanıp karģılanmadığı kontrol edilmelidir. Öncelikle öğrenme çıktılarının hangi program çıktılarıyla ilgili olduğunu belirleyiniz. Daha sonra, öğrenme çıktılarının ilgili program çıktılarına katkı düzeyini, aģağıda verilen seçeneklere göre yazınız. Örneğin, ÖÇ1 PÇ1 ile iliģkiliyse ve ÖÇ1 in PÇ1 e katkısının orta düzeyde olduğunu düģünüyorsanız, ilgili kutucuğa 3 rakamını yazınız. (1-Çok düģük, 2- DüĢük, 3-Orta, 4-Yüksek, 5-Çok yüksek). BoĢ kalan bir program çıktısı olursa derslerin içerikleri ve buna bağlı olarak öğrenme çıktıları tekrar yazılmalıdır. Sadece iģaretleme yerine 1-5 arası yapacağınız değerlendirme sonuçları da yerleģtirilebilir 8 10

31 Ders Öğrenme Çıktıları Program Çıktıları PÇ 1 PÇ 2 PÇ 3 PÇ 4 PÇ 5 PÇ 6 PÇ 7 PÇ 8 PÇ 9 PÇ 10 PÇ 11 PÇ 12 ÖÇ1 5 ÖÇ2 ÖÇ3 5 5 ÖÇ ÖÇ ÖÇ ÖÇ ÖÇ ÖÇ ÖÇ ÖÇ ÖÇ *Katkı Düzeyi: 1 Çok düģük 2 DüĢük 3 Orta 4 Yüksek 5 Çok yüksek Program ve Öğrenme Çıktıları ĠliĢkisi* 4.7. Programın Tanıtım Bilgilerinin Türkçe ve Ġngilizce Olarak Hazırlanması Yapılacak tüm bu çalıģmalara ek olarak, programınızın tanıtımını da yapmanız gerekmektedir. Programınızı tanıtımında bulunması gereken bilgiler, aģağıda Türkçe ve Ġngilizce olarak yer almaktadır. Programın Tanıtım Bilgilerinin Türkçe ve Ġngilizce Olarak Hazırlanması : TÜRKÇE 1- Bölüm/Fakülte/Program Tanıtımı KuruluĢ : 1-2 paragrafla kurum hakkında bilgi verilmelidir. Kazanılan Derece: Programdan mezun olanların kazanacakları derece konusunda bilgi verilmelidir (Örnek: Programı baģarıyla tamamlayan mezunlara Halkla ĠliĢkiler ve Reklamcılık alanında lisans diploması verilir). Derecenin Düzeyi: Ön Lisans, Lisans, Yüksek Lisans, Doktora 31

32 Kabul ve Kayıt KoĢulları: Programa kabul ve kayıt için gerekli Ģartlar konusunda bilgi verilmelidir (Örnek: Lise ve dengi okul diplomasına sahip olma - Üniversite Öğrenci Seçme Sınavı ndan yeterli puanı almıģ olma - Belirtilen alanlardan lisans diploması - Akademik Lisansüstü giriģ sınavından (ALES) gerekli puana sahip olma - Ġngilizce için yeterli dil becerisine sahip olma). Varsa yabancı dil ve özel yetenek ile ilgili giriģ koģulları belirtilmelidir. Önceki Öğrenmenin (formal, informal, non-formal) Tanınması Hakkında Kurallar: Türk Yüksek öğretim kurularında önceki öğrenmenin tanınması süreci henüz baģlangıç aģamasındadır. Bu nedenle Üniversitemizin tüm programlarında önceki öğrenmenin tanınması tam olarak baģlatılmıģ değildir. Ancak, programların eğitim planlarında yer alan Ġngilizce gibi dersler için her akademik dönem baģında muafiyet sınavı düzenlenmektedir. Bu derslerden beklenen öğrenme çıktılarını sağladığını düģünen öğrenciler yapılan sınavlara girebilme hakkına sahiptir. Sınava giren öğrencilerden baģarılı olanlar ders programındaki ilgili dersten muaf olurlar. Yeterlilik KoĢulları ve Kuralları: Programı baģarıyla tamamlamıģ sayılmak için belirlenmiģ kurallar hakkında bilgi verilmelidir (Örnek: Programda mevcut olan (toplam 240 AKTS karģılığı) derslerin tümünü baģarıyla tamamlamak için 4.00 üzerinden en az 2.0 ağırlıklı not ortalaması elde etmek; Örnek: Bölümün ya da iliģkili olan diğer bölümlerin lisans-üstü programlarında mevcut olan derslerden en az 21 kredilik -60 AKTS karģılığı- ders alan ve tümünü baģarıyla tamamlayan, 100 üzerinden en az 70 ağırlıklı not ortalaması elde eden ve konusuyla ilgili bir alanda hazırladığı tezi seçilmiģ bir jüri önünde baģarıyla savunan öğrencilere alanında yüksek lisans diploması verilir; Örnek: Programda mevcut olan (toplam 300 AKTS karģılığı) derslerin tümünü baģarıyla tamamlayan ve 4.00 üzerinden en az 2 ağırlıklı not ortalaması elde eden, ve mesleki stajı ile hazırladığı staj raporundan geçer not alan öğrencilere MAKĠNA MÜHENDĠSLĠĞĠ alanında yüksek lisans diploması verilir). Program Profili: Programın amacı ve eğitim planından kısaca bahsedilmelidir (Örnek: Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Bölümü, beden eğitimi öğretmeni, antrenör, spor bilimcisi, spor yöneticisi ve rekreasyon lideri yetiģtirmek amacıyla bir eğitim planı yürütmektedir. Program, öğretmenlik mesleği ve genel kültür ile ilgili zorunlu dersler içermektedir. Eğitim planında zorunlu derslere ilave olarak öğrencilere kendi tercihlerine göre seçebilme Ģansı sunulan seçmeli dersler bulunmaktadır. Böylece, Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Bölümü, gerek bireysel gerekse de gruplar halinde disiplinler arası çalıģmalarla beden eğitimi ve spor problemlerini tanımlayarak çözüm üretebilecek mezunlar yetiģtirmektedir). Program Çıktıları: Daha önceden verilen bilgilere uygun olarak yazılmalıdır. Mezunların Ġstihdam Profilleri: Program mezunlarının nerelerde istihdam edilebileceğine iliģkin bilgiler verilmelidir (Örnek: Bu program mezunları, KPSS'den gereken puanı almaları durumunda MEB tarafından beden eğitimi ve spor öğretmeni olarak atanmaktadır. Ayrıca Gençlik Spor Genel Müdürlüğü merkez ve taģra teģkilatlarında ve özel spor iģletmelerinde antrenör olarak görev yapabilirler. Örnek 2: DiĢ Hekimleri kamu ve özel sektörde görev yapmaktadır. Sağlık Bakanlığı hastaneleri, özel sağlık merkezleri ve üniversite hastanelerinde çalıģmaktadırlar). 32

33 Üst Derece Programlarına GeçiĢ: Program mezunlarının istekli olmaları halinde üst programlara geçiģ koģullarına iliģkin bilgiler verilmelidir (Örnek: Lisans eğitimini baģarı ile tamamlayan adaylar ALES sınavından geçerli not almaları ve yeterli düzeyde Ġngilizce dil bilgisine sahip olmaları koģuluyla lisansüstü doktora programlarında öğrenim görebilirler). Sınavlar, Ölçme ve Değerlendirme: Her ders için uygulanan ölçme ve değerlendirme Ģekli Ders Öğretim Planında ayrıntılı bir Ģekilde tanımlanmalıdır. Mezuniyet KoĢulları: Yeterlilik koģulları ve kurallar bölümündeki koģullara ilave bir husus varsa belirtilmeli yoksa yeterlilik koģulları ve kurallar bölümündeki koģullar yeterlidir. yazılmalıdır. ÇalıĢma Ģekli: Tam zamanlı, yarı zamanlı, uzaktan eğitim vb. Adres ve ĠletiĢim Bilgileri: Program BaĢkanı, AKTS/DS Koordinatörü Bölüm/Fakülte/Program Olanakları: Bölüm öğretim üyeleri sayısı ve eğitim olanaklarından bir ya da iki paragraf halinde bahsedilir. 2- Bölüm/Fakülte/Program Ders Planı (Yıl Bazında 60 AKTS olacak Ģekilde planın verilmesi gerekir). ĠNGĠLĠZCE TANITIM BĠLGĠLERĠ 1- General Description History Qualification Awarded Level of Qualification (Short Cycle, First Cycle, Second Cycle, Third Cycle) Specific Admission Requirements Specific Arrangements For Recognition of Prior Learning (Formal, Non-Formal and Informal) Qualification Requirements and Regulations Profile of The Programme Key Learning Outcomes Occupational Profiles of Graduates With Examples Access to Further Studies Examination Regulations, Assessment and Grading Graduation Requirements Mode of Study (Full-Time, Part-Time, E-Learning ) Address, Programme Director or Equivalent Facilities 2- Course Structure Diagram With Credits (60 ECTS Per Full-Time Academic Year) 33

34 4.8. Sürdürülebilir GeliĢme ve Kalite Güvencesi Daha önceki bölümlerde açıklanan iyileģtirme hususlarının yerine getirilmesi çalıģmaların tamamlanması anlamına gelmemektedir. Önemli olan kurumda sürdürülebilir geliģme ve kalite güvencesi kültürünün yerleģtirilmesidir. Bu yaklaģım, yapılan iyileģtirmelerin gözden geçirilmesi ve alınan geri bildirimlerle program çıktıları ve ders programlarının tekrar iyileģtirilmesi anlamına gelir. Bunun için Ģematik bir gösterimi aģağıdaki Ģekilde takip etmek mümkündür. Tüm bu iģlemler tamamlandıktan sonra ilk aģamada program çıktılarının tamamlanması, sürecin sağlıklı yürütülebilmesi için olmazsa olmazıdır. Çünkü sonradan program çıktıları üzerinde yapılacak bir arttırma ya da eksiltme, o programın müfredatındaki tüm derslerin [Program Çıktı] / [Öğrenme Çıktı] matrisinin geçersiz duruma düģmesine neden olmaktadır. Bu yüzden önce yukarıda bahsedilen birinci sayfa yani program çıktılarının giriģinin yapıldığı sayfa üniversitede aktif hale getirilecek ve yetkiler verilecektir. Program çıktılarının giriģleri tamamlandığında da tüm yetkiler kaldırılacak ve program çıktıları üzerinde bir değiģiklik yapılamayacağı bilgisi bölüm sorumlularına bildirilecektir. Program çıktılarının giriģi tamamlandıktan sonra ikinci sayfa yani müfredat derslerinin bilgilerinin giriģlerine baģlanması gerekmektedir. Ders içeriklerini girecek olan öğretim elemanlarına yetkileri verilecek ve giriģlerin sağlıklı olabilmesi için kendilerine mutlaka eğitim verilecektir. Programda tüm giriģler hem Türkçe hem de Ġngilizce olarak girilmesi gerekmektedir. Tüm giriģler tamamlandığında giriģ sayfaları kapatılacak ve yapılmıģ olan giriģleri kontrol edecek bir ekip kurulacaktır. Bu ekip özellikle yapılmıģ olan Ġngilizce giriģleri kontrol 34