Bilimsel Araştırma Yöntemleri

Transkript

1 Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof. Dr. Şener Büyüköztürk Doç. Dr. Ebru Kılıç Çakmak Yrd. Doç. Dr. Özcan Erkan Akgün Doç. Dr. Şirin Karadeniz Dr. Funda Demirel

2 Bilimsel Raporlaştırma Bölüm 7

3 Kazanımlar Bu dersin sonunda; Bilimsel yazıların hazırlanmasında dikkate alınan kuralların önemini açıklayabilecek, Makale türlerini tanımlayabilecek, Bilimsel bir yazının bölümlerini sıralayabilecek, Bilimsel bir yazının sayfa ayarlarını düzenleyebilecek, Bilimsel bir yazıda tablo, şekil, sayı, dipnot vb. belli özelliklerin nasıl kullanılması gerektiğini tanıyacak, Kaynak gösterme ile ilgili detayları tanıyacak ve kullanabileceksiniz.

4 Makale Türleri Deneysel çalışmalar Tarama makaleleri Kuramsal makale Yöntemsel makale Durum çalışmaları

5 Makale Türleri Deneysel Giriş, Yöntem, Sonuçlar ve Tartışma Tarama Henüz basılmış olan bir materyalin eleştirel değerlendirilmesini yapan meta analizleri içerir. Kuramsal makale Kuramsal sonucu etkileyen deneysel bilgiler Kuramların incelenmesi, değerlendirilmesi veya yeni bir kuramın ortaya konması

6 Makale Türleri Yöntemsel makale Yeni yöntemsel yaklaşımları, mevcut yöntemlerdeki değişiklikleri, nicel ve veri analitik yaklaşımlarının tartışılmasını sunar. Durum Çalışmaları Belirli bir durum çalışmasındaki materyaller anlatılır.

7 Bilimsel Bir Yazının Bölümleri Başlık Sayfası Başlık, üst başlık Yazar adı ve kurum bilgisi Özet Bu bölüm, makalenin kısa, ayrıntılı ve çok yönlü bir özetidir Giriş Yöntem Bu kısımda problem tanıtılır, literatür tartışılır. Problem, açık ve anlaşılır şekilde ortaya konmalıdır. Problemin çözümündeki yaklaşım ortaya konulmalıdır. Değişkenler tanımlanır ve araştırmanın hipotezleri ve/veya soruları verilir. Yöntem bölümü araştırmanın nasıl yürütüldüğüne ilişkin detayları tanıtır. Desen, müdahale, veri toplama süreci, çalışma grubu vb. tanıtılır

8 Bilimsel Bir Yazının Bölümleri Bulgular Bulgular bölümünde, toplanan verilerin analizine ilişkin istatistiksel sonuçlar özetlenir. Tartışma Bu bölümde özellikle çalışmanın hipotezleri ile ilgili değerlendirme ve yorumlar yapılır. Bu bulguların kuramsal önemi ve sonuçların geçerliliği vurgulanır. Kaynaklar Ekler Yazar Notu Çalışmada kullanılan kaynakların tamamı kaynaklar listesinde yer almalı ve kaynaklar listesindeki kaynaklara da metin içinde mutlaka atıf yapılmalıdır. Ekler, bir materyalin çalışmanın gövde kısmında detaylı olarak verilmesinin uygun olmayacağı ve dikkati dağıtacağı durumlarda kullanılır. Her bir yazara ilişkin kuramsal bilginin, finansal desteğin kaynağının belirtildiği, çalışmaya destek veren meslektaşların belirtildiği bölümdür.

9 Örnek bir makale; Başlık Kim, ne zaman, ne yapmış? Dipnot:

10 Örnek bir makale; Özet Bu makale ne hakkındaymış, neler yapılmış?

11 Örnek bir makale; Giriş Bu araştırma niçin yapılmış? Giriş Amaç Bu araştırmanın amacı nedir?

12 Örnek bir makale; Yöntem Bu araştırma nasıl yapılmış?

13 Örnek bir makale; Bulgular ve Yorumlar Bu araştırma sonucunda ne bulunmuş, bunlar nasıl algılanabilir veya yorumlanabilir?

14 Örnek bir makale; Sonuç ve Öneriler Bu araştırma sonucunda neler bulunmuş, bu sonuçlara göre neler yapılmalıdır?

15 Genel Yazım Kuralları Sayfa ayarlarının düzenlenmesi Kağıt ve yazı tipi: 12 punto Times Roman ya da 12 punto Courier Satır aralıkları: Çift Sayfa yapısı: üst, alt, sağ ve soldan 2.54 cm Sayfa Numaraları ve Üstbilgi: Sağ üst köşe Başlık Düzeni

16 Genel Yazım Kuralları: Başlık Düzeyleri Bilimsel Araştırma Yöntemleri Ortalı, Kalın, İlk Harfleri Büyük Düzey 1 Sola Hizalı, Kalın, İlk Harfleri Büyük Düzey 2 İcerden, kalın, normal tumce duzeninde nokta ile sonlanan paragraf başlığı. İcerden, kalın, italik, normal tümce düzeninde nokta ile sonlanan paragraf başlığı. Düzey 3 Düzey 4 İçerden, italik, normal tümce düzeninde, nokta ile sonlanan paragraf başlığı. Düzey 5

17 Genel Yazım Kuralları Sayılar 10 ve 10 unun üzerindeki sayılar rakam, 10 nun altındaki sayılar ise yazı ile İstatistiksel ve Matematiksel Gösterimler Boşluklar, Hizalama ve Noktalama Her bir ifadeden sonra boşluk bırakılmalıdır. a + b = c ~ a+b=c a = [(1 + b) / x ] 1/2

18 Genel Yazım Kuralları Tablolar Tablo numaraları: Tablo 3, 4 ve 5.. Tablo isimleri: Açık ve anlaşılır Tablo başlıkları: Standart kısaltmalar teknik olm. terimler Şekiller Şekil numarası: Şekil 1 Şekil ismi: Şekildeki yazılar 8 puntodan küçük, 14 puntodan büyük olmamalıdır. Dipnotlar ve Notlar İçeriğe ilişkin dipnotlar Telif hakkına ilişkin dipnotlar Tablo notları Yazar notları

19 Tablo örneği Bilimsel Araştırma Yöntemleri

20 Genel Yazım Kuralları Ekler Bir tane ek varsa Ek olarak etiketlenir Birden fazla ek varsa Büyük harflerle Ek A, Ek B şeklinde etiketlenir Her bir ekin bir başlığı olmalıdır. Eklerde kullanılan tablo ve şekiller de numaralandırılır (örn. Tablo A1). Aktarmalar Kaynak Gösterme Dolaylı alıntı Doğrudan alıntı Metin içinde kullanım Kaynaklar listesinin düzenlenmesi

21 Kaynakların metin içinde gösterimi Tek Yazarlı Bir Çalışma Bilimsel Araştırma Yöntemleri Kılıç (2006) iki farklı çoklu ortamı karşılaştırdığı çalışmada Bu çalışmada iki farklı çoklu ortam karşılaştırılmış (Kılıç, 2006). İki yazarlı bir çalışma kaynak olarak gösterildiğinde, metin içinde her seferinde yazarların her ikisinin de soyadı belirtilir.

22 Kaynakların metin içinde gösterimi Üç, dört ya da beş yazarlı bir çalışma: Bilimsel Araştırma Yöntemleri Büyüköztürk, Akgün, Demirel, Karadeniz ve Kılıç (2006) çalışmalarında [Metin içinde kaynağın ilk gösterildiği yerde kullanılır.] Büyüköztürk vd. (2006) çalışmalarında [Kaynağın ilk geçtiği yerden sonraki paragraflardaki gösterimi.] Büyüköztürk vd. çalışmalarında [Kaynağın ilk geçtiği paragrafta tekrar vurgulanması gerektiğinde tarih yinelenmez.]

23 Kaynakların metin içinde gösterimi Altı ya da daha fazla yazarlı bir çalışma kaynak olarak gösterildiğinde, metin içinde alıntının yapıldığı ilk yerde yalnızca ilk yazarın soyadı verildikten sonra vd. eklenir ve virgülden sonra çalışmanın yayın yılı verilir. Grupların Yaptığı Yayınlar: Alıntının yapıldığı ilk yerde: (Türk Bilişim Derneği [TBD], 2005) Sonraki alıntılarda: (TBD, 2005) Bilimsel Araştırma Yöntemleri

24 Kaynakların metin içinde gösterimi Bilimsel Araştırma Yöntemleri Yazarı Olmayan ya da Anonim Çalışmalar: Nicel ve nitel calışmalarda ( Nitel Araştırmalar, 1999) (Anonim, 2006) Aynı Soyada Sahip Yazarlar: E. Kılıç (2003) ve G. E. Kılıç (2005) yaptıkları çalışmalarda,

25 Kaynakların metin içinde gösterimi Bilimsel Araştırma Yöntemleri Aynı Parantez İçinde İki ya da Daha Fazla Çalışmanın Kaynak Olarak Gösterilmesi Aynı yazarın birden fazla çalışması aynı parantezde kaynak olarak gösterileceğinde ise yıllara göre sıralama yapılır. Baskıda olan yayınlar en sona eklenir. Örneğin; Yapılan çalışmada (Büyüköztürk ve Deryakulu, 2004, 2005).. Daha önceki araştırma (Büyüköztürk, 2000, 2002, baskıda) Aynı yazarın aynı yılda yayınlanmış birden fazla yayını kaynak olarak gösterileceğinde, yayın yıllarının yanına sırasıyla a, b, c ve diğer harfler alfabetik olarak eklenir. (Karadeniz, 2004a, 2004b, 2004c; Kılıç, 2004, baskıda-a, baskıda-b)

26 Kaynakların metin içinde gösterimi Bilimsel Araştırma Yöntemleri Aynı Parantez İçinde İki ya da Daha Fazla Çalışmanın Kaynak Olarak Gösterilmesi Farklı yazarlara ait iki ya da daha fazla çalışma aynı parantez içinde kaynak olarak gösterileceğinde, yazarların soyadlarına göre alfabetik sırada verilir. Kaynakların arasına noktalı virgül eklenir. (Büyüköztürk, 1999; Karadeniz, 2003; Kılıç ve Karadeniz, 1998)

27 Kaynakların metin içinde gösterimi Klasik Çalışmalar (Aristo, cev. 1931) Bilimsel Araştırma Yöntemleri Bir Kaynağın Özel Bölümü Bir kaynağın özel bölümü kaynak olarak gösterileceğinde, sayfa, bölüm, şekil, tablo ya da denklem uygun şekilde belirtilir. Alıntılar için genellikle sayfa numarası kullanılır. (Kılıç ve Karadeniz, 2004, s. 72)

28 Kaynakların metin içinde gösterimi Kişisel İletişim M. Atlı (kişisel iletişim, Nisan 15, 2006) (V. A. Kılıc, kişisel iletişim, Eylul 27, 2004) Bilimsel Araştırma Yöntemleri

29 Kaynaklar listesinin düzenlenmesi İsimlerin alfabetik sıraya konulur: Yazarların soyadları harf harf sıralanır. Örneğin, Kılıç, A., Kılıçer, Z. den önce listelenir. Soyadları aynı olan farklı yazarların çalışmalarının sıralanması: Ceyhun, A. S. ve Canalp, E. (2002). Ceyhun, K. L. ve Öztürk, Y. (2001).

30 Kaynaklar listesinin düzenlenmesi Aynı yazara ait farklı çalışmaların sıralanması: Aynı yazarın farklı yıllarda tek başına yaptığı çalışmalar: Büyüköztürk, Ş. (1999). Büyüköztürk, Ş. (2004). Aynı soyad ile başlayan çalışmalardan tek yazarlı olan önce gelir. Akgün, Ö. E. (2002). Akgün, Ö. E. ve Demirel, F. (2001). Kaynaklar listesinde ilk yazar aynı ve ikinci ya da üçüncü yazarı farklı çalışmalar: Büyüköztürk, Ş., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2003). Büyüköztürk, Ş., Kılıç, E. (2002). Karadeniz, Ş., Akgün, Ö. E. ve Demirel, F. (2004). Karadeniz, Ş., Akgün, Ö. E. ve Kılıç, E. (2004).

31 Kaynaklar listesinin düzenlenmesi Aynı yazara ait farklı çalışmaların sıralanması: Aynı yazarların farklı yıllarda yaptıkları çalışmalar: Büyüköztürk, Ş. ve Kılıç, E. (2003). Büyüköztürk, Ş. ve Kılıç, E. (2004). Aynı yazarın (iki ya da daha fazla yazarı aynı olan çalışmalarda) aynı tarihli çalışmaları: Büyüköztürk, Ş. (2002a). Deneysel. Büyüköztürk, Ş. (2002b). Sosyal..

32 Kaynaklar listesinin düzenlenmesi / Genel stiller I Süreli yayınlar: Yazar, A. A., Yazar, B. B. ve Yazar, C. C. (yıl). Makalenin adı. Sureli Yayının Adı, xx, s-s. doi: xx.xxxxxxxxxxxxx Süresiz yayınlar: Yazar, A. A.(yıl). Çalışmanın adı. Yer: Yayınevi. Yazar, A. A. (2002). Çalışmanın adı. adresinden alınmıştır. Author, A. A. (2002). Title of work. Retrieved from Yazar, A. A. (2002). Çalışmanın adı. doi: xxxxxxxx Editor, A.A. (Ed.). (2009). Calışmanın adı. Yer: Yayınevi.

33 Kaynaklar listesinin düzenlenmesi / Genel stiller II Kitap bölümü Yazar, A. A. ve Yazar, B. B. (2004). Bolumun adı. A. Editor, B. Editor ve C. Editor. (Ed.), Kitabın adı (s. xxx-xxx). Yer: Yayınevi. Author, A. A. & Author, B. B. (2004). Title of chapter or entry. In A. Editor, B. Editor, & C. Editor. (Eds.), Title of book (pp. xxx-xxx). Location: Publisher. Yazar, A. A. ve Yazar, B. B. (2004). Bolumun adı. A. Editor, B. Editor ve C. Editor. (Ed.), Kitabın adı (s. xxx-xxx). adresinden alınmıştır.

34 Kaynaklar listesinin düzenlenmesi / Genel stiller II Kitap bölümü Author, A. A. ve Author, B. B. (2004). Title of chapter or entry. In A. Editor, B. Editor, & C. Editor. (Eds.), Title of book (pp. xxx-xxx). Retrived from Yazar, A. A. ve Yazar, B. B. (2004). Bolumun adı. A. Editor, B. Editor ve C. Editor. (Ed.), Kitabın adı (s. xxx-xxx). Yer: Yayınevi. doi:xxxxxxxxx

35 Kaynaklar listesinin düzenlenmesi / Genel stiller III Elektronik kaynaklar: Sosyal ve beşeri bilimler araştırma grubu kuruluş kararı. (2006, Eylul 20). index.htm adresinden alınmıştır. Schiff, T. W. and Solmon, L. C. (1999). California Digital High School Process Evaluation Year One Report, Milken Family Foundation for the California Department of Education. Retrieved from le= org/ pubs/me258.pdf

36 Kaynak Göstermeye İlişkin Örnekler Süreli Yayınlar İçin Örnekler Buyukozturk, Ş. (2002). Faktor analizi: Temel kavramlar ve olcek geliştirmede kullanımı. Eğitim Yönetimi Dergisi, 32, doi:xx.xxxx/xxxx-xxxx.xx.x.xxx Kılıc, E., Karadeniz, Ş. ve Karataş, S. (2003). İnternet Destekli Yapıcı Oğrenme Ortamları. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2),

37 Kaynak Göstermeye İlişkin Örnekler Kitap, Broşür ve Kitap Bölümleri Koklu, N. ve Büyüköztürk, Ş. (2000). Sosyal bilimler için istatistiğe giriş. Ankara: Pegem Yayınları. Ataman, A. (Ed.). (2001). Gelişim ve öğrenme. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık. Şimşek, N. ve Kılıç, E. (2004). Davranışcı öğrenme kuramları. A. Ataman (Ed.), Gelişim ve öğrenme (s ). Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.

38 Kaynak Göstermeye İlişkin Örnekler Toplantı ve Sempozyum Bildirileri Sempozyum: Katılımcı, A. A., Katılımcı, B. B., Katılımcı, C. C., & Katılımcı, D. D. (Yıl, Ay). Çalışmanın adı. E. E. Oturum Başkanı (Ot. Baş.), Sempozyumun adı. Sempozyumu düzenleyen Organizasyonun Adı, Yer. Bildiri sunumu veya poster sunumu: Sunucu, A. A. (Yıl, Ay). Bildiri veya posterin adı. Bildiri veya poster sunumunun gerçekleştirildiği toplantıyı düzenleyen Organizasyonun Adı, Yer.

39 Kaynak Göstermeye İlişkin Örnekler Doktora Tezleri ve Yüksek Lisans Tezleri Yazar, A.A. (2009). Doktora veya yüksek lisans tezinin adı (Doktora tezi veya yüksek lisans tezi). Xxxxx veri tabanından ulaşılmıştır. (Erişim veya Sıra No.) Yazar, A.A. (2009). Doktora veya yüksek lisans tezinin adı (Yayınlanmamış doktora tezi veya yüksek lisans tezi). Enstitünün Adı, Yer.

40 Kaynak Göstermeye İlişkin Örnekler Elektronik Ortamlar Chalmers, D. (2000, November 17). Seeing with sound [Msg 1]. Mesage posted to news://sci.psychology.consciousness MiddleKid. (2007, January 22). Re: Th e unfortunate prerequisites and consequencesof partitioning your mind [Web log message]. Retrieved from the_unfortunate_prerequisites.php

41 Bilimsel Raporlaştırma Bölüm 7