TÜRKİYE DEKİ ÇIRÇIR-PRESE-LİNTER İŞLETMELERİNİN İNCELENMESİ

Transkript

1 TÜRKİYE DEKİ ÇIRÇIR-PRESE-LİNTER İŞLETMELERİNİN İNCELENMESİ

2 SUNUM BAŞLIKLARI Araştırma çalışmasında kullanılan Materyal ve Metod Sonuçların Değerlendirilmesi Öneriler

3 Araştırma çalışmasında kullanılan Materyal ve Metod Bu inceleme ve araştırma çalışmasında ana materyal olarak; Türkiye de faaliyette bulunan çırçır-prese, linter-prese ve prese fabrikalarının, Ekonomi Bakanlığı Dış Ticarette Risk Esaslı Kontrol Sistemine (TAREKS), , pamuk sezonlarında, Pamuk Sorumlu Denetçilerinin elektronik imzaları ile yapmış oldukları toplam 580 adet Fabrika Sezonluk Bildirimlerindeki bilgiler ve veriler, Türkiye de faaliyette bulunan 100 adet çırçır-prese, 15 adet linter-prese ve 15 adet prese fabrikalarından rastgele örnekleme metoduyla seçilen toplam 130 işletmeden anket yoluyla elde edilen bilgiler ve veriler kullanılmıştır. Ayrıca, çırçır fabrikaları, çırçır makineleri, pamukların tasnifi ve standardizasyon gibi konular üzerine odaklanarak, yerli ve yabancı kaynaklar incelenmiş, sektörde çalışan kişilerle bire bir görüşülerek, deneyimleri, sorunları ve bilgileri paylaşılmıştır.

4 1 Türkiye deki çırçır-prese fabrikalarının tiplerine göre dağılımları TİPLERİ Makine Sayıları Fabrika Sayıları Türkiye deki Payı Rollergin ,27 Sawgin ,79 Linter ,7 Prese ,24 TÜRKİYE TOPLAMI

5 2 Türkiye deki çırçır-linter-prese fabrikalarının Bölgelere göre dağılımları BÖLGELER Fabrika Sayıları adet Türkiye deki Payı Güneydoğu Anadolu Bölgesi ,31 Akdeniz Bölgesi ,52 Ege Bölgesi ,97 İç Anadolu Bölgesi 5 0,86 Marmara Bölgesi 2 0,34 TOPLAM

6 3 Türkiye deki çırçır-linter-prese fabrikalarının Bölgelere itibariyle Tiplerine göre dağılımları BÖLGE/ TİPLERİ Toplam Fabrika Sayısı adet Güneydoğu Anadolu Bölgesi 286 Türkiye deki Payı Rollergin Sawgin 8 36,36 Lintergin 16 48,48 Prese 6 14,28

7 3 Türkiye deki çırçır-linter-prese fabrikalarının Bölgelere itibariyle Tiplerine göre dağılımları BÖLGE/ TİPLERİ Toplam Fabrika Sayısı Akdeniz Bölgesi 177 Türkiye deki Payı Rollergin ,54 Sawgin 9 40,91 Lintergin 14 42,42 Prese 21 50,00

8 3 Türkiye deki çırçır-linter-prese fabrikalarının Bölgelere itibariyle Tiplerine göre dağılımları BÖLGE/ TİPLERİ Toplam Fabrika Sayısı Ege Bölgesi 110 Türkiye deki Payı Rollergin 93 19,25 Sawgin 5 22,73 Lintergin 3 9,10 Prese 9 21,43

9 4 Çırçır-linter-prese fabrikalarının bölgeler itibariyle illere göre dağılımları Akdeniz Bölgesi TİPLERİ/ İLİ ROLLERGİN SAWGİN LİNTER PRESE TOPLAM SAY. ADANA ANTALYA ISPARTA 1 1 K.MARAŞ OSMANİYE BÖLGE TOPLAMI

10 4 Çırçır-linter-prese fabrikalarının bölgeler itibariyle illere göre dağılımları Ege Bölgesi TİPLERİ/ İLİ ROLLER. SAW. LİNTER PRESE TOPLAM SAY. AYDIN DENİZLİ İZMİR MANİSA MUĞLA 6 6 UŞAK 1 1 BÖLGE TOPLAMI

11 4 Çırçır-linter-prese fabrikalarının bölgeler itibariyle illere göre dağılımları Güneydoğu Anadolu Bölgesi TİPLERİ/ İLİ ROLL. SAW. LİNTER. PRESE TOPLAM SAY. ADIYAMAN BATMAN 2 2 DİYARBAKIR GAZİANTEP MARDİN ŞIRNAK-Silopi 1 1 ŞANLIURFA BÖLGE TOPLAMI

12 5 Çırçır-linter-prese fabrikalarının bölgeler itibariyle, en çok bulunduğu il ve ilçelere göre dağılımları Güneydoğu Anadolu Bölgesi TİPLERİ/ İLİ-İLÇESİ ROLL. SAW. LİNTER. PRESE TOPLAM SAY. ADIYAMAN Besni BATMAN 2 2 Merkez 2 2 DİYARBAKIR Merkez Bismil GAZİANTEP Merkez Araban 4 4 MARDİN Kızıltepe 9 9 ŞANLIURFA Merkez Akçakale Viranşehir

13 5 Çırçır-linter-prese fabrikalarının bölgeler itibariyle, en çok bulunduğu il ve ilçelere göre dağılımları Ege Bölgesi TİPLERİ/ İLİ-İLÇESİ ROLLER. SAW. LİNTER. PRESE TOP. FAB.SAY AYDIN Söke DENİZLİ Merkez 4 4 Sarayköy 3 3 İZMİR Bergama 7 7 Menemen Torbalı MANİSA Merkez Saruhanlı 3 3 MUĞLA 6 6 Milas 5 5 BÖLGE TOPLAMI

14 5 Çırçır-linter-prese fabrikalarının bölgeler itibariyle, en çok bulunduğu il ve ilçelere göre dağılımları Akdeniz Bölgesi TİPLERİ/ İLİ-İLÇESİ ROLL. SAW. LİNTER. PRESE TOPLAM SAY. ADANA Ceyhan Yüreğir HATAY Merkez Kırıkhan Reyhanlı KAHRAMANMARAŞ Merkez Pazarcık MERSİN Tarsus 8 1 BÖLGE TOPLAMI

15 6 Türkiye deki çırçır-linter-prese fabrikalarının tipleri itibariyle hukuki yapılarına göre dağılımları TİPİ LİMİTED ŞİRKETİ ANONİM ŞİRKETİ ŞAHIS ŞİRKETİ KOOPERATİF TOPLAM Sayı Sayı Sayı Sayı Çırçır-Prese , , , , Linter Prese 15 45, ,45 1 3,03 2 6,06 33 Prese 8 19, , TOPLAM , , , ,31 580

16 6 Çırçır-prese fabrikalarının mülkiyet durumlarına göre dağılımları TİPİ MAL SAHİBİ KİRACI TOPLAM Sayı Sayı Çırçır-Prese , , Linter Prese ,00-33 Prese ,00-42 TOPLAM , ,28 580

17 7 Çırçır-linter-prese işletmelerin üretime başladıkları yıllara göre dağılımları TİPİ/YILLAR 1980 den önce den sonra Sayı Sayı Sayı Sayı Çırçır-Prese 37 6, , , ,03 Linter Prese 6 1,03 8 1,38 3 0, ,76 Prese 7 1,21 4 0, , ,59 TOPLAM 50 8, , , ,38

18 8 Çırçır-prese fabrikalarının binalarının yaş durumlarına göre dağılımları BİNALARIN YAŞI Yıl () 1-10 yıl 52 40, yıl 49 37, yıl 24 18,46 31 yıl ve üzeri 5 3,84 TOPLAM ,00

19 9 Çırçır-linter-prese işletmelerindeki makine sayılarına göre dağılımları ROLLERGİN MAKİNE SAYILARI SAY , , , , , ve üzeri 20 3,96 TOPLAM ,00 SAY. SAWGİN MAKİNE SAYILARI SAY , ve üzeri TOPLAM ,00 LİNTER MAKİNE SAYILARI SAY. SAY , , , ,18 20 ve üzeri 8 24,24 TOPLAM ,00 SAY.

20 9 KÜTLÜ DEPOSU SAYILARI Çırçır-prese fabrikalarının kütlü deposu sayı, hacim ve kapasitelerine göre dağılımları , , ,22 11 ve üzeri 59 11,68 TOPLAM ,00 SAYILARI () KÜTLÜ DEPOSU HACİMLERİ m 3 SAYILARI () , , , , ve üzeri ,03 TOPLAM ,00 KÜTLÜ DEPOSU KAPASİTELERİ Ton , , , ve üzeri 53 10,50 TOPLAM ,00 SAYILARI ()

21 10 PRESELİ PAMUK DEPOSU SAYILARI Çırçır-prese fabrikalarının preseli deposu sayı, hacim ve kapasitelerine göre dağılımları , , ,52 11 ve üzeri 1 0,17 TOPLAM ,00 PRESELİ DEPOSU HACİMLERİ m , , , , ve üzeri 95 16,38 TOPLAM ,00 PRESELİ PAMUK DEPOSU KAPASİTELERİ Ton , , , ve üzeri 16 2,76 TOPLAM ,00

22 11 SUNDURMA SAYILARI Çırçır-prese fabrikalarının sundurma deposu sayı, hacim ve kapasitelerine göre dağılımları SAYILARI , , ve üzeri TOPLAM ,00 SUNDURMA HACİMLERİ m 3 SAYILARI , , , , ve üzeri 49 11,14 TOPLAM ,00 SUNDURMA KAPASİTELERİ Ton SAYILARI , , , ve üzeri TOPLAM ,00

23 12 ÇİĞİT DEPO SAYILARI Linter-prese fabrikalarının çiğit deposu sayı, hacim ve kapasitelerine göre dağılımları , ,12 7 ve üzeri 3 9,09 TOPLAM ,00 ÇİĞİT DEPO HACİMLERİ m , , , ve üzeri 23 69,70 TOPLAM ,00 ÇİĞİT DEPO KAPASİTELERİ Ton , , , ve üzeri 12 36,36 TOPLAM ,00

24 13 SATIN ALDIKLARI KÜTLÜ PAMUK MİKTARLARI Ton Çırçır-prese fabrikalarının çalışma büyüklüklerine göre dağılımları , , , , ve üzeri 67 13,27 TOPLAM ,00 SATIMINI YAPTIKLARI PRESELİ PAMUK MİKTARLARI Ton , , , , ve üzeri 3 0,52 TOPLAM ,00 SATIMINI YAPTIKLARI PRESELİ PAMUK BALYA SAYILARI , , , , ve üzeri ,34 TOPLAM ,00

25 14 Çırçır-prese fabrikalarında bulunan yardımcı cihaz durumları açısından dağılımları YARDIMCI CİHAZLAR () Damper ,00 Sevk Aspiratörü-konveyör ,00 Separatör ,00 Şiftleme Makinesi ,52 Temizleyici ,00 Yedirici ,00 Besleme Ünitesi ,00 Kurutucu ,69 Rutubet Ölçme Aleti ,00 Rutubetlendirici ,00

26 15 ÇIRÇIR-PRESE LARININ YILLIK ÇALIŞMA SÜRELERİ Ay Çırçır-linter-prese fabrikalarının pamuk sezonunda yıllık ortalama çalışma sürelerine göre dağılımları SAYILARI () 1-3 ay 42 42, ay 56 56, ay 4 4, ay TOPLAM ,00 LİNTER-PRESE YILLIK ÇALIŞMA SÜRELERİ Ay SAYILARI () 1-3 ay 4 26, ay 10 66, ay 1 6, ay TOPLAM ,00 PRESE YILLIK ÇALIŞMA SÜRELERİ Ay SAYILARI () 1-3 ay 4-6 ay 7-9 ay ay ,00 TOPLAM ,00

27 16 İşletmelerin hammadde alım kriterleri, hammadde temini ve hammadde temininde karşılaştıkları sorunların dağılımları HAMMADDE TEMİNİ SAYILARI SAYILARI () Doğrudan üretici 83 83,00 Komisyoncu 14 14,00 Kendi üretimi ve diğer üreticiler 3 3,00 TOPLAM ,00 HAMMADDE TEMİNİNDE KARŞILAŞILAN SORUNLAR SAYILARI SAYILARI () Hammadde yetersizliği 64 49,23 Finansman yetersizliği 26 20,00 Kaliteli hammadde yetersizliği 37 28,46 Nakliye sorunları TOPLAM ,00

28 17 YERLİ PAMUK MEMNUNİYET DURUMLARI İşletmelerin yerli preseli pamuk alımında, memnuniyet durumlarına, en çok şikâyetçi oldukları durumlara ve yerli pamuk kayıp oranları durumlarına göre dağılımları SAYILARI SAYILARI () Yabancı madde şikâyeti 6 40,00 Standardizasyon şikâyeti 4 26,67 Lif kalite şikâyeti 3 20,00 Fiyat yüksekliği şikâyeti 2 13,33 TOPLAM ,00 YERLİ PAMUKTAN MEMNUNİYET DURUMLARI SAYILARI SAYILARI () Lif uzunluğunun uygunluğu 5 33,33 Dönemsel olarak fiyat 6 40,00 uygunluğu Nakliye kolaylığı 4 26,67 TOPLAM ,00 YERLİ PAMUKTAN KAYIP ORANLARININ DURUMLARI SAYILARI SAYILARI () 1-6 arası kayıp 3 20, arası kayıp 9 60, arası kayıp 3 20,00 TOPLAM ,00

29 18 İTHAL PAMUK TERCİH NEDENLERİ Ülkemizde iplik fabrikalarının ithal pamuk tercih nedenlerine, İthal pamuk kayıp oranlarının durumlarına ve en çok pamuk ithal ettikleri ülkelerin durumlarına göre dağılımları SAYILARI SAYILARI () Lif özellikleri ve 3 20,00 standardizasyon Yerli hammadde eksikliği 4 26,67 Rutubet, renk ve yabancı 6 40,00 madde açısından güvenirliği Fiyat uygunluğu 2 13,33 TOPLAM ,00 İTHAL PAMUKTAN KAYIP ORANLARININ DURUMLARI SAYILARI SAYILARI 1-6 arası kayıp 8 53, arası kayıp 5 33, arası kayıp 2 13,33 TOPLAM ,00 İTHALAT YAPILAN ÜLKELER SAYILARI SAYILARI () ABD 8 53,33 Brezilya 1 6,67 Mısır 1 6,67 Suriye 1 6,67 Türki Cumhuriyetler 2 13,33 Yunanistan 2 13,33 TOPLAM ,00

30 19 MAKİNE DONANIMININ SATIN ALINDIĞI İL Çırçır-linter-prese fabrikalarının makine donanım kaynakları durumlarına, Prese fabrikalarının makine donanım kaynağı durumları ve işletmelerin teknolojik olarak makine donanım durumlarına göre dağılımları SAYILARI SAYILARI () Adana 38 38,00 İzmir 60 60,00 Kahramanmaraş 2 2,00 TOPLAM MAKİNE DONANIMININ SATIN ALINDIĞI ÜLKE SAYILARI SAYILARI () A.B.D. 1 6,67 Almanya 9 60,00 Japonya 2 13,33 İtalya 3 20,00 TOPLAM ,00 TEKNOLOJİ KAYNAĞI DURUMU SAYILARI SAYILARI () Geri 8 6,15 Orta 93 71,54 İleri 29 22,31 TOPLAM ,00

31 20 Çırçır-linter-prese fabrikalarının pazarlamada kullandığı kriterlerin; Pazarlamada etkili olan kriterlere, pazarlama sorunlarının ve rekabet durumlarının dağılımları KALİTE İÇİN KULLANDIĞI KRİTERLER SAYILARI () TSE-ISO 15 11,54 Şartname 12 9,23 Örnek Ürün-Numune ,23 TOPLAM ,00 PAMUK ALIM SATIMINDA FİYAT KRİTERLERİ SAYILARI () Yurt içi fiyatlar 68 52,31 Yurt dışı fiyatlar 33 25,38 Borsa fiyatları 29 22,31 TOPLAM ,00 PAZARLAMA SORUNLARI SAYILARI () Piyasalardaki fiyat istikrarsızlığı 77 59,24 Finansman sıkıntısı 34 26,15 Bürokrasi 12 9,23 Kalite düşüklüğü 7 5,38 TOPLAM ,00 REKABET DURUMLARI () İl içindeki diğer işletmeler 63 48,46 Yurt içindeki diğer işletmeler 37 28,46 Yurt dışındaki diğer işletmeler 30 23,08 TOPLAM ,00

32 21 YURT İÇİ İşletmelerin pazarlama bölge ve PAZARLAMA BÖLGELERİ ülkelerine göre dağılımları SAYILARI () Güneydoğu Anadolu Bölgesi 47 47,00 Ege Bölgesi 19 19,00 Akdeniz Bölgesi 25 25,00 Marmara Bölgesi 6 6,00 İç Anadolu Bölgesi 3 3,00 TOPLAM ,00 LİNTER PAMUK PAZARLAMA ÜLKELERİ SAYILARI () Çin 11 73,34 İspanya 2 13,33 A.B.D. 2 13,33 TOPLAM ,00 LİF DÖKÜNTÜSÜ PAZARLAMA ÜLKELERİ Almanya 5 33,33 Belçika 1 6,67 Çin 2 13,33 Fransa 2 13,33 İspanya 1 6,67 İtalya 4 26,67 TOPLAM ,00

33 22 Çırçır-linter-prese fabrikalarının, Dış Ticarette Kontrol Sistemi (TAREKS) üzerinden yaptıkları kontrol sisteminden memnuniyet durumlarına göre dağılımları TAREKS TEN MEMNUNİYET (Dış Ticarette Risk Esaslı Kontrol Sistemi) Memnun ,92 Memnun değil 4 3,08 TOPLAM ,00

34 ÖNERİLER 1. Pamukta makineli hasadın tam oturmasıyla birlikte, sawgin teknolojisine sahip çırçır-prese fabrikalarına geçişin hızlandırılması ve teşvik edilmesi, 2. Tekstil sektörünün talepleri doğrultusunda geliştirme ve stratejik koruma yöntemlerinin uygulanması, 3. Bilhassa Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, üretimde modern tarım teknolojilerin uygulanması, üretimde kaliteli çeşitlerin teşviki, 4. Pamukta kontaminasyon ve yabancı madde sorunun çözülmesi, 5. Pamuk toplama esnasında üreticilerin ve çırçırlanma esnasında çırçır-prese fabrikalarının izlenmesi, kaliteye göre pamuk prim sisteminin oluşturulması, 6. Hammaddenin ve çıkan lif pamukların daha kaliteli depolanarak korunmasının sağlanması, 7. Makineli hasadın teşvik edilmesi, 8. Çırçırlama sonrası elde edilen preseli pamuk balyalarının her birinin test sonuçlarına göre, lif kalite özelliklerini gösteren kimlik sistemi oluşturulması, 9. İşletmelerde ara kademelerde teknik elemanların çalıştırılması, 10. Üretici-çırçırcı-iplikçi üçgeninde sektörlerin eğitilerek bilinçlendirilmesi, 11. Çırçır sektörünün teknoloji, finansman yönetimi, pazarlama ve kurumsallaşma ile ilgili olarak geliştirilerek yönlendirilmesi,

35 ÖNERİLER 12-Türkiye deki çırçırlanarak lif pamuk haline getirilen ve preselenen balyalardaki en önemli sorunlardan en önemlisi; yabancı madde ile başlayarak, pamuklarda görülen kontaminasyon ve tüm pamuk partisinin sağlamayan standardizasyonu nedeniyle düşük lif kalitesinin ortaya çıkmasıdır. Bu nedenle; kütlü pamuğun hasadı ile başlayan süreçte temiz toplanarak, uygun ambalajlarda fabrikalara nakledilmesi, çırçır fabrikalarına giren pamuğun rengine, rutubetine, lif özelliklerine ve lokasyonuna bağlı olarak temiz bir şekilde depolanarak korunması, işletmelerdeki temizleme düzeneklerinin pamuğun lif özelliklerine zarar vermeyecek biçimde yapılması, çırçır makinelerinin iyi çırçırlama için düzenli bakımının yapılması, çırçırlama sonrası elde edilen lif pamuğun ambalajlamasının standartlara uygun şekilde, pamuğu iyi şekilde muhafaza edecek biçimde yapılması, her balyanın içerdiği renk ve lif özelliklerine uygun şekilde tasnifi, preseli pamukların uygun şartlarda muhafaza edilmesi gerekmektedir. 13- Modern firma yönetim anlayışı itibariyle müşteri portföyü ve ilişkileri yönetimi, mal ve hizmet kalitesinin yükseltilmesi, piyasalar ve fiyat duyarlılığı, üretici ve alıcı davranışları, pazarlama yönetiminin organizasyonu, pazar taleplerine uygun üretim gibi konularda eğitimler verilerek işletmelerin geliştirilerek sağlam bir kalite-fiyatpazar anlayışının oturtulması gerekmektedir.

36 İlk çağlarda güçlü olan, endüstri çağında zengin olan kazanırdı. Bilgi çağında ise bilgili olan kazanacaktır. A. Toffler Zahmetsiz rahmet olmaz! Çok teşekkür ediyor, saygılar sunuyorum. Erkan ÖZEL